ﻪﻣﺎﻨﻠﺼﻓ ﺳ ﻴ
،ﺖﺳﺎ ﻠﺠﻣ ﺔ هﺪﻜﺸﻧاد قﻮﻘﺣ و مﻮﻠﻋ ﺳ ﻴ ﺳﺎ ﻲ
، رود ة 47
، ةرﺎﻤﺷ 1
، رﺎﻬﺑ 1396
، تﺎﺤﻔﺻ 177 - 159
نﺎﻧز ﺖﻴﻨﻣا و قاﺮﻋ رد هﺪﻨﻨﻜﺷ ﺖﻟود
ﻲﺋﻻﻮﻛ ﻪﻬﻟا ١
تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ هوﺮﮔ دﺎﺘﺳا ﻪﻘﻄﻨﻣ
ا ي ةﺪﻜﺸﻧاد ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﺳﺎﻴﺳ مﻮﻠﻋ و قﻮﻘﺣ
يﺮﺒﻛا ﺎﺒﻳز
ﺶﻧاد ﺔﺘﺧﻮﻣآ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﻘﻄﻨﻣ ا ي ﺪﻜﺸﻧاد ة ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﺳﺎﻴﺳ مﻮﻠﻋ و قﻮﻘﺣ
) ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳرﺎﺗ :
14 / 2 / 95 - ﺐﻳﻮﺼﺗ ﺦﻳرﺎﺗ :
19 / 7 / 95 (
هﺪﻴﻜﭼ ﺲﭘ ﻪﻠﻤﺣ و دﺮﺳ ﮓﻨﺟ زا ﻲﺘﺴﻳروﺮﺗ يﺎﻫ
ﻢﻫدزﺎﻳ ﺮﺒﻣﺎﺘﭙﺳ 2001
، حﻼﻄﺻا
» ﺖﻟود يﺎﻫ هﺪﻨﻨﻜﺷ «
هﺪﻨﻳاﺰﻓ ﺖﻴﻤﻫا ﻪﺟﻮﺗ و دﺮﻛ اﺪﻴﭘ ﻲﺘﻴﻨﻣا ﺚﺣﺎﺒﻣ رد يا
ﻌﻣﺎﺟ ﺔ ﻦﻴﺑ ﻞﻠﻤﻟا ﺎﺑ ﻲﻳورﺎﻳور ﻲﮕﻧﻮﮕﭼ ﻪﺑ
ﻦﻴﻨﭼ ﺖﻟود ﺎﻫ ﻲﻳ ﺪﺷ فﻮﻄﻌﻣ .
ﻦﻳا ﻲﻧاﺮﮕﻧ زا ﻦﻳﺪﻨﭼ ﻞﻣﺎﻋ ﻲﺷﺎﻧ ﻲﻣ ﺪﺷ : ﺪﻴﻛﺄﺗ ﺮﺑ ﻦﺘﺧﺎﺳ ﺢﻠﺻ و
،ﺖﻴﻨﻣا ﮔ ﺖﺷادﺮﺑ ﻦﻳا شﺮﺘﺴ ﺖﻟود تﺎﺒﺛ ﻪﻛ ﻞﺻا ﻦﻳا و ﺪﻧراد ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ طﺎﺒﺗرا ﺖﻴﻨﻣا و ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻪﻛ
ﺮﻴﺛﺄﺗ يدﺎﻳز دراد ﻪﻌﺳﻮﺗ رد .
ﺖﻟود ﻪﺑ هﺪﻨﻨﻜﺷ ﺖﻟود مﻮﻬﻔﻣ ﻲﻔﻴﻌﺿ يﺎﻫ
هرﺎﺷا ﻞﺑﺎﻘﻣ رد ﻪﻛ دراد
ﺐﻴﺳآ ﻲﺟرﺎﺧ و ﻲﻠﺧاد يﺎﻫﺪﻳﺪﻬﺗ ﺖﻣﻮﻜﺣ و ﺪﻧﺮﻳﺬﭘ
ﺖﺳﺎﻴﺳ و ﻲﻠﺧاد رﻮﻣا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ زا ﺎﻬﻧآ يﺎﻫ
ﺎﻧ ﻲﺟرﺎﺧ ناﻮﺗ ﺪﻧا . سﺎﺳا ﻦﻳا ﺮﺑ
، ﺲﭘ قاﺮﻋ لﺎﺳ زا 2003 ﺖﻟود هوﺮﮔ رد و ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ هﺪﻨﻨﻜﺷ يﺎﻫ
لﺎﺳ ﻦﻳا لﻮﻃ رد ﺖﺳا هﺪﺷ ﻲﺑﺎﻳزرا تﺎﺒﺛ زا ﻲﺑﻮﻠﻄﻣﺎﻧ ﺢﻄﺳ رد هراﻮﻤﻫ ﺎﻫ
. رﺎﺘﺷﻮﻧ ﻦﻳا زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ
ﺺﺧﺎﺷ ﻲﺳرﺮﺑ ﻲﭘ رد ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺖﻴﻨﻣا و ﺖﻟود ﻲﮔﺪﻨﻨﻜﺷ يﺎﻫ ﺮﻴﺛﺄﺗ
ﺖﻟود ﺪﻨﻨﻜﺷ ة قاﺮﻋ رد زوﺮﺑ
يﺎﻫﺪﻳﺪﻬﺗ ا ﻲﺘﻴﻨﻣ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ نﺎﻧز ﺖﺳا رﻮﺸﻛ ﻦﻳا .
لﺎﺳ زا ﺲﭘ قاﺮﻋ رد ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺖﻴﻨﻣا ﺾﻘﻧ 2003
ﺮﺑ
ﺖﻠﻣ ﺪﻧور رد ﺖﺴﻜﺷ ﺮﺛا -
ﺖﻟود د قاﺮﻋ ﺖﻣﻮﻜﺣ ﻒﻌﺿ و يزﺎﺳ ﻲﮕﭼرﺎﭙﻜﻳ و ﻢﻈﻧ ﻆﻔﺣ ر
ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻪﺑ دﻮﺟو ﺖﺳا هﺪﻣآ . ﺮﺑ ﻦﻳا
،سﺎﺳا ﺶﺳﺮﭘ ﻲﻠﺻا ﻪﻧﻮﮕﭼ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا ﺖﻴﻨﻣا
نﺎﻧز رد ﺮﺛا
ناﺮﺤﺑ و ﻲﮔﺪﻨﻨﻜﺷ ﺖﻟود قاﺮﻋ ﺎﺑ ﺪﻳﺪﻬﺗ ﻪﺑور ور هﺪﺷ ﺖﺳا .
يﺪﻴﻠﻛ نﺎﮔژاو
،ﺖﻴﻨﻣا ،ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺖﻴﻨﻣا ،هﺪﻨﻨﻜﺷ ﺖﻟود
نﺎﻧز ، قاﺮﻋ .
1 ﺪﻨﺴﻳﻮﻧ . ة لﻮﺌﺴﻣ
ﺲﻛﺎﻓ : 02166409595
Email: ekolaee@ut.ac.ir
160
ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻪﻣﺎﻨﻠﺼﻓ
، رود ة 47 ، ةرﺎﻤﺷ 1
، رﺎﻬﺑ 1396
ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺎﺑ طﻮﻘﺳ ماﺪﺻ ﻦﻴﺴﺣ و ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺖﻣﻮﻜﺣ رد
،قاﺮﻋ ﺮﻓ ا ﺪﻨﻳ ﻪﻧﺎﭼ ﻲﻧز ياﺮﺑ ﻞﻜﺷ نداد ﻪﺑ قاﺮﻋ
،ﺪﻳﺪﺟ ﻢﻬﻣ ﻦﻳﺮﺗ عﻮﺿﻮﻣ ﺲﭘ لﺎﺳ زا 2003 هدﻮﺑ ﺖﺳا . ﻦﻳا ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﺎﺑ ﺖﺷﺬﮔ ﺶﻴﺑ زا ﻚﻳ ﻫد ﻪ
ﺮﻴﮔرد ي يﺎﻫ ﻲﻠﺧاد و ﻲﺟرﺎﺧ
، قاﺮﻋ ار ﻪﺑ ﻲﻳﻮﺳ ﺖﺳا هدﺮﺑ ﻪﻛ
ﻚﻨﻳا رد ﺖﺳﺮﻬﻓ ﺖﻟود يﺎﻫ
هﺪﻨﻨﻜﺷ راﺮﻗ دراد . ﻲﺑ ﻲﺗﺎﺒﺛ
،ﻲﺳﺎﻴﺳ هدروآﺮﺑ نﺪﺸﻧ تﺎﺒﻟﺎﻄﻣ نﺎﻳﺮﺟ ﺎﻫ و حﺎﻨﺟ يﺎﻫ
،نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ
ﻲﻧاﻮﺗﺎﻧ ﺖﻣﻮﻜﺣ ﺪﻳﺪﺟ رد ﻞﻜﺷ نداد ﻪﺑ يﺎﻫدﺎﻬﻧ مدﺮﻣ
،رﻻﺎﺳ ﻲﻧاﻮﺗﺎﻧ رد ﺋارا ﺔ تﺎﻣﺪﺧ ﻲﻣﻮﻤﻋ
و ﻲﻧاﻮﺗﺎﻧ رد ﺖﻈﻓﺎﺤﻣ مدﺮﻣ زا
رد ﺮﺑاﺮﺑ يﺎﻫﺪﻳﺪﻬﺗ ﻲﻠﺧاد
و زا ،ﻲﺟرﺎﺧ ﻪﻠﻤﺟ
ﻲﮔﮋﻳو يﺎﻫ
ﺖﻟود ﺪﻨﻨﻜﺷ ة قاﺮﻋ ﻪﺑ رﺎﻤﺷ ﻲﻣ ﺪﻨﻳآ . لﻻﺪﺘﺳا ﻦﻳا ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا ﺖﺳا ﻪﻛ ﻲﮔﺪﻨﻨﻜﺷ ﺖﻟود
رد
قاﺮﻋ ﺐﺒﺳ ﺖﻟﺎﺧد يﺎﻫ ﻪﻘﻄﻨﻣ يا و ﻦﻴﺑ
،ﻲﻠﻠﻤﻟا ﻞﻜﺷ يﺮﻴﮔ نﺎﻳﺮﺟ يﺎﻫ ورﺪﻨﺗ
،ﻲﺒﻫﺬﻣ ﺪﻳﺪﺸﺗ
ﻪﻋزﺎﻨﻣ يﺎﻫ ﻲﻣﻮﻗ -
،ﻲﺒﻫﺬﻣ اﺪﻗا م يﺎﻫ ﻲﺘﺴﻳروﺮﺗ و
ناﺮﺤﺑ يﺎﻫ ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ هﺪﺷ ﺖﺳا ﻪﻛ
ﻲﮕﻤﻫ ﻪﺑ ﻞﻜﺷ يﺎﻫ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺖﻴﻨﻣا ﻲﻧﺎﺴﻧا ﻦﻳا رد ار رﻮﺸﻛ
ﺪﻳﺪﻬﺗ هدﺮﻛ ﺖﺳا . رد ﻦﻳا بﻮﭼرﺎﭼ
ﺖﻴﻨﻣا نﺎﻧز ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﻦﻳﺮﺗرﺎﻜﺷآ
ﺑ ﺪﻌ ﺖﻴﻨﻣا رد زﻮﺣ ة ﺖﺴﻳز ناﺪﻧوﺮﻬﺷ ﻪﺑ
ﻪﻧﻮﮔ ا ي ﺮﺑ ا ﺪﻨﻳ و ﺪﻣﺎﻴﭘ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ يﺰﻳر يﺎﻫ حﻮﻄﺳ نﻼﻛ ﺖﻴﻤﻛﺎﺣ رد
ﻣا رﻮ يرﺎﺟ ﻲﮔﺪﻧز ﺖﺳا . ﺖﻧﻮﺸﺧ يﺎﻫ
،ﻲﺘﻴﺴﻨﺟ
،ﻲﮔراوآ
،زوﺎﺠﺗ ﻲﮔدﺮﺑ و ﺮﻘﻓ زا ﻪﻠﻤﺟ نﺎﮕﻧﺎﺸﻧ رﺎﻜﺷآ ﺾﻘﻧ ﺖﻴﻨﻣا نﺎﻧز رد قاﺮﻋ و رﺎﻛﺎﻧ ا يﺪﻣ
ﺖﻟود ياﺮﺑ ﻦﻴﻣﺄﺗ ﺖﻴﻨﻣا نﺎﻧآ ﻪﺑ رﺎﻤﺷ ﻲﻣ .دور ﻪﭽﻧآ ﺐﺒﺳ ﺪﻳﺪﺸﺗ ﻲﻨﻣاﺎﻧ نﺎﻧز هﺪﺷ
،ﺖﺳا
ناﺮﺤﺑ ﻲﻳﺎﻫ نﻮﭼ ﻞﻜﺷ يﺮﻴﮔ ﺖﻟود ﻲﻣﻼﺳا مﻮﺳﻮﻣ ﻪﺑ ﺶﻋاد و ﻴﮔرد يﺮ يﺎﻫ ﻲﻠﺧاد و ﻪﻘﻄﻨﻣ يا
ﺖﺳا . ﻒﻌﺿ ﺖﻟود يﺰﻛﺮﻣ رد ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ لﺎﻤﻋا ترﺪﻗ ﺮﺑ ﺶﺨﺑ يﺎﻫ ﻒﻠﺘﺨﻣ و ﻞﺣ ﻞﺼﻓو
ﺖﻤﻟﺎﺴﻣ ﺰﻴﻣآ فﻼﺘﺧا
،ﺎﻫ ﺐﺟﻮﻣ ﺪﻳﺪﺸﺗ ﻲﻨﻣاﺎﻧ هﺪﺷ ﺖﺳا . فﺪﻫ ﻦﻳا رﺎﺘﺷﻮﻧ
، ﻲﺳرﺮﺑ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻦﻳا
ﻲﮔﺪﻨﻨﻜﺷ و
يﺎﻫﺪﻣﺎﻴﭘ ﻲﻔﻨﻣ
نآ ﺮﺑ ﻲﮔﺪﻧز نﺎﻧز رد قاﺮﻋ ﺖﺳا . ﺗ ﻲﺳرﺮﺑ ﻦﻳا شور ﻲﻔﻴﺻﻮ
-
ﺖﺳا ﻲﻠﻴﻠﺤﺗ .
يﺮﻈﻧ بﻮﭼرﺎﭼ
ياﺮﺑ ﻦﻴﻴﺒﺗ يﺮﻈﻧ ﻞﻠﻋ و ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻲﮔﺪﻨﻨﻜﺷ ﺖﻟود
قاﺮﻋ و ﺮﻴﺛﺄﺗ نآ ﺮﺑ ﺖﻴﻨﻣا نﺎﻧز ﻲﻣ ناﻮﺗ زا ﻳﺮﻈﻧ ﺔ
ﺖﻟود يﺎﻫ
،هﺪﻨﻨﻜﺷ ﻳﺮﻈﻧ ﺔ ﺖﻴﻨﻣا ﻲﻧﺎﺴﻧا و ﻳﺮﻈﻧ ﺔ ﺖﻴﻨﻣا ﻲﺘﺴﻴﻨﻴﻤﻓ هﺮﻬﺑ
دﺮﺑ . ﻦﻳا ﻪﻳﺮﻈﻧ ﺎﻫ ﻞﻠﻋ و
ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ ﻲﮔﺪﻨﻨﻜﺷ و
ﺖﻴﻨﻣا ار ﺢﻴﺿﻮﺗ ﻲﻣ ﺪﻨﻫد
، ﻪﺑ ﮔ ﻪﻧﻮ يا ﻪﻛ ﻲﻣ ناﻮﺗ ﺎﺗ يدوﺪﺣ رد
بﻮﭼرﺎﭼ يﺮﻈﻧ
،ﺎﻬﻧآ ﺖﻠﻋ و ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻲﮔﺪﻨﻨﻜﺷ ﺖﻟود
ﺮﺑ ﺖﻴﻨﻣا نﺎﻧز رد قاﺮﻋ ار ﻦﻴﻴﺒﺗ دﺮﻛ .
ﺚﺤﺒﻣ ﺖﻟود يﺎﻫ هﺪﻨﻨﻜﺷ ﻪﺑ ﻞﻜﺷ ﻖﻴﻗد ﺪﻌﺑ زا ﮓﻨﺟ دﺮﺳ حﺮﻄﻣ ﺪﺷ و ﻪﺑ زا ﻪﺘﺳد نآ
يﺎﻫﺪﻳﺪﻬﺗ ﺪﻳﺪﺟ
ﻲﺘﻴﻨﻣا هرﺎﺷا ﺖﺷاد ﻪﻛ ﺮﺘﺸﻴﺑ رد ﺠﻴﺘﻧ ﺔ ﻪﻋزﺎﻨﻣ
،ﺎﻫ ﻲﺷﺎﭘوﺮﻓ يﺎﻫ ا يدﺎﺼﺘﻗ و
ﺖﺳﺎﻴﺳ يﺎﻫ ﺖﺴﻜﺷ درﻮﺧ ة ﺖﻟود ﺎﻫ رد ﻪﻳﻻ يﺎﻫ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا
،ﺎﻴﺳآ يﺎﻫرﻮﺸﻛ آ
ﺎﻘﻳﺮﻓ و يﺎﻜﻳﺮﻣآ
ﻦﻴﺗﻻ ﻪﺑ دﻮﺟو ﺪﻧدﻮﺑ هﺪﻣآ
(Nuruzzaman, 2008:2)
. ﻒﻳﺮﻌﺗ ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﻲﺼﺨﺸﻣ زا ﺖﻟود هﺪﻨﻨﻜﺷ
نﺎﻧز ﺖﻴﻨﻣا و قاﺮﻋ رد هﺪﻨﻨﻜﺷ ﺖﻟود
161
دﻮﺟو دراﺪﻧ . نﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا نآ ار ﻒﻌﺿ يدﺎﻴﻨﺑ ﻚﻳ ﺖﻟود ياﺮﺑ ماﺪﻗا يﺎﻫ ﺮﺿ يرو رد
ﺔﻨﻴﻣز يﺎﻫزﺎﻴﻧ ﻲﺳﺎﺳا ناﺪﻧوﺮﻬﺷ و
نﺎﻧآ يﺎﻫرﺎﻈﺘﻧا ﻲﻣ
ﺪﻨﻧاد . ﺖﻟود يﺎﻫ هﺪﻨﻨﻜﺷ ﻪﺑ رﻮﻃ لﻮﻤﻌﻣ
ردﺎﻗ ﻪﺑ ﻦﻴﻣﺄﺗ
،ﺖﻴﻨﻣا ﺖﻇﺎﻔﺣ زا دﺮﻛرﺎﻛ نﻮﻧﺎﻗ و ﺖﻟاﺪﻋ ﺎﻳ ﻢﻫاﺮﻓ ندﺮﻛ تﺎﻣﺪﺧ ﻲﺳﺎﺳا و
ﺖﺻﺮﻓ يﺎﻫ ﻲﻠﻐﺷ ياﺮﺑ نﺎﺸﻧاﺪﻧوﺮﻬﺷ ﺪﻨﺘﺴﻴﻧ
. ﺮﺑ ﻦﻳا
،سﺎﺳا نﺎﻣزﺎﺳ يرﺎﻜﻤﻫ و
ﻌﺳﻮﺗ ﺔ
يدﺎﺼﺘﻗا ﻔﻣ 1
مﻮﻬ ﺖﻟود هﺪﻨﻨﻜﺷ ار ﻦﻳا ﻪﻧﻮﮔ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﻲﻣ ﺪﻨﻛ :
» ﻲﻧاﻮﺗﺎﻧ رد ندروآﺮﺑ يﺎﻫرﺎﻈﺘﻧا
ناﺪﻧوﺮﻬﺷ و
ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﺎﻫﺮﻴﻴﻐﺗ رد ﺎﻬﻧآ تﺎﺒﻟﺎﻄﻣ و
ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ ﻪﺑ مﺎﺠﻧا نﺪﻧﺎﺳر يﺎﻫﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻲﺳﺎﻴﺳ
«
(OECD, 2008)
. نﺎﻣزﺎﺳ ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﺰﻴﻧ2
ﺖﻟود يﺎﻫ هﺪﻨﻨﻜﺷ ار ﻦﻳا ﻪﻧﻮﮔ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﻲﻣ ﺪﻨﻛ :
» نآ ﻪﺘﺳد زا ود ﺖﻟ ﻲﻳﺎﻫ ﻪﻛ ﻲﻤﻧ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﺎﻳ ﻲﻤﻧ ﺪﻨﻫاﻮﺧ ماﺪﻗا يﺎﻫ ﻲﺳﺎﺳا ار ياﺮﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ
نﺎﺸﻧاﺪﻧوﺮﻬﺷ زا
ﻪﻠﻤﺟ اﺮﻘﻓ ﻢﻫاﺮﻓ ﺪﻨﻨﻛ
(DFID, 2005)« .
نﺎﻤﻫ ﻪﻧﻮﮔ ﻪﻛ ﺑﺮﺠﺗ ﺔ ﺖﻟود يﺎﻫ هﺪﻨﻨﻜﺷ نﺎﺸﻧ ﻲﻣ
،ﺪﻫد ﺖﻟود لﺎﺣ نﺎﻤﻫ رد ﻪﻛ
ﻢﻬﻣ ﻦﻳﺮﺗ
رﺎﻛوزﺎﺳ ﻦﻴﻣﺄﺗ ﺖﻴﻨﻣا
،ﺖﺳا رد يدراﻮﻣ ﻢﻬﻣ ﻦﻳﺮﺗ ﻊﺒﻨﻣ ﺪﻳﺪﻬﺗ ﺖﻴﻨﻣا ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺰﻴﻧ ﻪﺑ رﺎﻤﺷ ﻲﻣ ﺪﻳآ و
رد ﻲﺧﺮﺑ زا ﻊﻣاﻮﺟ ﺰﻴﻧ ﻞﺤﻣ ﻪﻋزﺎﻨﻣ و عﻮﺿﻮﻣ ﺖﺑﺎﻗر و ترﺪﻗ و رد ﺖﻳﺎﻬﻧ ﻲﻨﻣاﺎﻧ ﺖﺳا
) نادﺰﻳ
،مﺎﻓ 1390 : 57 - 56
.(
ﺖﻟود يﺎﻫ هﺪﻨﻨﻜﺷ ﻪﻧ ﺎﻬﻨﺗ رد درﻮﻣ ﺖﻴﻨﻣا ﻲﻧﺎﺴﻧا سﺎﺴﺣ ﺪﻨﺘﺴﻴﻧ و نآ ﻪﺑ
ﻲﻬﺟﻮﺗ ﻲﻤﻧ
،ﺪﻨﻨﻛ ﻪﻜﻠﺑ زا دﺎﺠﻳا ﺎﻫدﺎﻬﻧ و تﺎﺒﻴﺗﺮﺗ مزﻻ ياﺮﺑ اﺮﻗﺮﺑ ير ﺖﻴﻨﻣا رد وﺮﻤﻠﻗ ﻲﻨﻴﻣزﺮﺳ
دﻮﺧ ناﻮﺗﺎﻧ ﺪﻧا . ﺎﻬﻧآ زا مﺎﺠﻧا ﻇو ﻴ ﻔ ﺔ دﻮﺧ ناﻮﺗﺎﻧ ا ﺪﻧ و ﻲﻤﻧ ﺪﻨﻧاﻮﺗ زا ﻲﺑ ﻲﺗﺎﺒﺛ ﻲﺳﺎﻴﺳ و
يﺮﻴﮔرد يﺎﻫ ﺖﻧﻮﺸﺧ ﺰﻴﻣآ يﺮﻴﮔﻮﻠﺟ رد و
ﺖﻬﺟ دﺎﺠﻳا يﺎﻫﺮﺘﺴﺑ مزﻻ
ياﺮﺑ ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﺐﺳﺎﻨﻣ
رﻮﺸﻛ ماﺪﻗا ﺪﻨﻨﻛ . ﻪﻠﻤﺣ ﻪﺑ ﻴﻣﺎﻈﻧﺮﻴﻏ نﺎ رد ﻲﻘﻃﺎﻨﻣ ﻪﻛ ﺖﻟود ﺎﺑ ناﺮﺤﺑ لﺎﻤﻋا ﺎﺣ ﺖﻴﻤﻛ
ﺑور ﻪ
،ﺖﺳور ﺮﺘﺸﻴﺑ زا ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺮﮕﻳد
(Kreutz, 2005: 178)ﺖﺳا .
رد ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺖﻴﻨﻣا ﺖﻴﻌﺿو ﻲﺳرﺮﺑ
ﺖﻟود عاﻮﻧا ﻦﻳا ﺮﻴﺛﺄﺗ يﺎﻳﻮﮔ هﺪﻨﻨﻜﺷ
ﺖﻟود ﻪﺑ ﺎﻫ هﻮﻴﺷ يﺎﻫ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ ﺮﺑ ﺖﻴﻨﻣا ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺖﺳا .
ﺺﺧﺎﺷ ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺖﻴﻨﻣا ياﺮﺑ دراد دﻮﺟو يدﺪﻌﺘﻣ يﺎﻫ
. ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺖﻴﻨﻣا ياﺮﺑ ﻪﻛ نﻼﻛ رﺎﻴﻌﻣ رﺎﻬﭼ
ﻃ زا ﺖﺳا ترﺎﺒﻋ هﺪﺷ حﺮ :
زا يرادرﻮﺧﺮﺑ و تاﺮﻃﺎﺨﻣ زا ﻲﻳﺎﻫر ،سﺮﺗ زا ﻲﻳﺎﻫر ،زﺎﻴﻧ زا ﻲﻳﺎﻫر
يدازآ . ﺮﻫ ﻲﻣ ار ﺎﻫرﺎﻴﻌﻣ زا ﻚﻳ ﺺﺧﺎﺷ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ناﻮﺗ
دﺮﻛ ﻲﺑﺎﻳزرا ﺮﻳز يﺎﻫ :
ناﺰﻴﻣ ﺔﻌﺳﻮﺗ ﺶﻫﺎﻛ ناﺰﻴﻣ ،يدﺎﺼﺘﻗا گﺮﻣ ناﺰﻴﻣ ،تﻼﻴﺼﺤﺗ ناﺰﻴﻣ ،ﻪﻌﻣﺎﺟ رد ﺮﻘﻓ
ﺎﻳ ﺮﻴﻣو
ﺧ ناﺰﻴﻣ ،ﻲﮔﺪﻧز ﻪﺑ ﺪﻴﻣا ﻲﻧاﺪﻧز رﺎﻤﺷ ،ﻲﺳﺎﻴﺳ ﺖﻧﻮﺸ
يدازآ ناﺰﻴﻣ ،ﻲﺳﺎﻴﺳ يﺎﻫ و ﻲﺗﺎﻋﻮﺒﻄﻣ يﺎﻫ
ﻲﻌﻴﺒﻃ يﺎﻳﻼﺑ و تاﺮﻃﺎﺨﻣ ناﺰﻴﻣ
(Brauch, 2005: 80)
. ﺎﺑ دﻮﺟو ،ﻦﻳا رد نﺎﻧز ﺖﻴﻨﻣا ﻲﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ
ﺖﻟود ﻦﻳا ﻲﻤﻧ ﺎﻫ ﺺﺧﺎﺷ ﻪﺑ ﺎﻬﻨﺗ ناﻮﺗ دﺮﻛ ﺎﻜﺗا ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺖﻴﻨﻣا يﺎﻫ
. ﻪﻳﺮﻈﻧ زا ﻲﻜﻳ رد يدﺎﻘﺘﻧا يﺎﻫ
زﻮﺣ ة ﺖﻴﻨﻣا
، ﻳﺮﻈﻧ ﺔ ﻲﺘﺴﻴﻨﻴﻤﻓ ﺖﻴﻨﻣا
ﺖﺳا ﻪﻛ رد ﺖﺳا ﺪﻘﺘﻌﻣ ﺚﺣﺎﺒﻣ
ﺖﻴﻨﻣا ﻲﻧﺎﺴﻧا
،
ﺖﻧﻮﺸﺧ ﺎﻫ ي ﺖﻴﺴﻨﺟ رﻮﺤﻣ ناﺪﻨﭼ هﺪﺸﻧ ظﺎﺤﻟ ﺖﺳا
. ﺺﺧﺎﺷ ﺎﻫ ي ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺖﻴﻨﻣا ﻪﺑ
ﺖﻧﻮﺸﺧ
1. The Organization for Economic Cooperation and Development (OECD)
2.Department for International Development (DFID)
162
ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻪﻣﺎﻨﻠﺼﻓ
، رود ة 47 ، ةرﺎﻤﺷ 1
، رﺎﻬﺑ 1396
ﻪﻴﻠﻋ
،نﺎﻧز يﺮﺑاﺮﺑﺎﻧ ﻲﺘﻴﺴﻨﺟ رد ﺺﻴﺼﺨﺗ
،ﻊﺑﺎﻨﻣ يﺮﺑاﺮﺑﺎﻧ ﻲﺘﻴﺴﻨﺟ رد ﻢﻴﻤﺼﺗ يﺮﻴﮔ ﺎﻫ و ﻊﺑﺎﻨﻣ
،ترﺪﻗ قﻮﻘﺣ ﻲﻧﺎﺴﻧا نﺎﻧز و يﺎﻫﺮﻄﺧ هﻮﻘﻟﺎﺑ
يا ﻛ ﻪ نﺎﻧز ار ﺮﺘﺸﻴﺑ زا نادﺮﻣ ﺖﺤﺗ ﺮﻴﺛﺄﺗ راﺮﻗ
ﻲﻣ
،ﺪﻫد ﻪﺟﻮﺗ ﻲﻛﺪﻧا دراد . ناراﺪﻓﺮﻃ ﻳﺮﻈﻧ
ﺔ ﻪﻛ ﺪﻧﺪﻘﺘﻌﻣ ﺖﻴﻨﻣا ﻲﺘﺴﻴﻨﻴﻤﻓ ﻪﺑ
رﻮﻃ ﻲﻠﻛ ﺖﻴﻨﻣا نﺎﻧز
هﺎﮕﻳﺎﺟ ﻲﻤﻬﻣ رد ﻪﻳﺮﻈﻧ يﺎﻫ ﺖﻴﻨﻣا دراﺪﻧ
؛ ﻲﻟﺎﺣرد ﻪﻛ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻲﻔﻨﻣ ﻲﮔﺪﻨﻨﻜﺷ ﻚﻳ
ﺖﻟود
ﺮﺑ هوﺮﮔ يﺎﻫ ﺐﻴﺳآ ﺮﻳﺬﭘ ﻪﻌﻣﺎﺟ نﻮﭽﻤﻫ نﺎﻧز و ﻛدﻮﻛ نﺎ ﺖﺳا . ﻦﻳا هوﺮﮔ ﺎﻫ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ﺮﻴﺛﺄﺗ ار زا
ﺮﻈﻧ ﺶﻳاﺰﻓا ﺮﻄﺧ
،ﺖﻧﻮﺸﺧ
،رﺎﻤﺜﺘﺳا
،هدﺎﻔﺘﺳاءﻮﺳ
،ﺮﻴﻘﺤﺗ زا ﺖﺳد نداد ﺪﻣآرد
، ﺪﻳﺪﻬﺗ ﺖﻴﻨﻣا
،ﻲﺼﺨﺷ ﺮﻘﻓ و ﻪﻳﺬﻐﺗءﻮﺳ ﻪﺑﺮﺠﺗ
ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ .
رد ﺖﻟود ﺎﻫ ي هﺪﻨﻨﻜﺷ
، نﺎﻧز نادﺮﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ
ﻞﻴﻟد ﺴﻠﺳ ﻠ ﻪ ﺐﺗاﺮﻣ ﻲﺘﻴﺴﻨﺟ و يﺮﺑاﺮﺑﺎﻧ يﺎﻫ
ﺪﻳﺪﺷ ﻪﺑ ﻮﻴﺷ ة وﺎﻔﺘﻣ ﻲﺗ ﻲﻨﻣاﺎﻧ ﻲﻧﺎﺴﻧا ار ﻪﺑﺮﺠﺗ ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ . ﺎﻬﻧآ ﻪﺑ ﻞﻴﻟد قﻮﻘﺣ ﻲﻧﻮﻧﺎﻗ ﺮﺘﻤﻛ
، ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ
يﺮﺘﻤﻛ ياﺮﺑ ﻞﻤﻋ و ﻦﻴﻣﺄﺗ ﺮﺑ
سﺎﺳا يﺎﻫزﺎﻴﻧ ﻲﺘﻴﻨﻣا دﻮﺧ ﺪﻧراد . شراﺰﮔ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ يﺎﻫ
ﻣﺎﻧﺮﺑ ﺔ
ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﻞﻠﻣ ﺪﺤﺘﻣ رد ﭻﻴﻫ ﻪﻌﻣﺎﺟ يا ﺖﻴﻨﻣا و رﺎﺘﻓر ﺎﺑ نﺎﻧز ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ نادﺮﻣ ﺖﺴﻴﻧ . ﻲﻨﻣاﺎﻧ زا ،يدﺮﻓ
ﻲﻛدﻮﻛ ﺎﺗ ﻣ گﺮ نﺎﻧز ار ﺐﻴﻘﻌﺗ ﻲﻣ ﺪﻨﻛ و ﻪﺑ ﻞﻴﻟد نﺎﺸﺘﻴﺴﻨﺟ هراﻮﻤﻫ
نﺎﻧآ زا هدﺎﻔﺘﺳاءﻮﺳ ﻲﻣ
دﻮﺷ .
ﺖﻴﻨﻣا ﻒﻠﺘﺨﻣ دﺎﻌﺑا رد نﺎﻧز ﺖﻴﻨﻣا نﻮﭽﻤﻫ
،يدﺎﺼﺘﻗا ﺖﻴﻨﻣا
،ﻲﻳاﺬﻏ ﺖﻴﻨﻣا
،ﺖﻣﻼﺳ ﺖﻴﻨﻣا
ﻲﺳﺎﻴﺳ و ﺖﻴﻨﻣا يدﺮﻓ ﻪﺑ ﻞﻴﻟد توﺎﻔﺗ يﺎﻫ
،ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ
،ﻲﺳﺎﺴﺣا ﻲﻤﺴﺟ
و ﺰﻴﻧ يﺮﺑاﺮﺑﺎﻧ يﺎﻫ ﻢﻬﻣ
،ﻲﺳﺎﻴﺳ يدﺎﺼﺘﻗا و ﺟا ﻲﻋﺎﻤﺘ ﻪﺑ ﻞﻜﺷ و ﻳ هﮋ ا ي ﺖﺤﺗ ﺮﻴﺛﺄﺗ راﺮﻗ ﻲﻣ ﺪﻧﺮﻴﮔ .
لوﺪﺟ
1 . يور ﺶﻴﭘ يﺎﻫﺪﻳﺪﻬﺗ ﺖﻟود رد نﺎﻧز ﺖﻴﻨﻣا
هﺪﻨﻨﻜﺷ يﺎﻫ
ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﺖﻧﻮﺸﺧ
يرﺎﺘﺧﺎﺳ ﺖﻧﻮﺸﺧ
) ﻢﻴﻘﺘﺴﻣﺮﻴﻏ (
ﺖﻧﻮﺸﺧ يﺎﻫ نﺎﻣزﺎﺳﺮﻴﻏ ﺘﻓﺎﻳ ﺔ
ﺢﻄﺳ رد يدﺮﻓ دﺮﺧ
فﺮﻃ زا ﺖﻧﻮﺸﺧ لﺎﻤﻋا
ﻲﮔﺪﻧز ﻚﻳﺮﺷ ﺎﻳ هداﻮﻧﺎﺧ يﺎﻀﻋا ﻴﺳآ ،ﻒﻨﻋ ﻪﺑ زوﺎﺠﺗ نﻮﭽﻤﻫ ﺐ
يﺎﻫ
،ﻲﺷﺎﺤﻓ و ﻲﺳﺎﺴﺣا رازآ ،ﻲﻤﺴﺟ ﻞﺘﻗ ﻬﺟاﻮﻣ ،ﻲﺳﻮﻣﺎﻧ يﺎﻫ ﻪ
ﺎﺑ
يرﺎﻤﻴﺑ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻲﺴﻨﺟ يﺮﺴﻣ يﺎﻫ
ﻪﻋزﺎﻨﻣ لﻮﻃ رد زﺪﻳا ﺎﻳ ﻲﻣﺎﻈﻧ يﺎﻫ
ﺪﻌﺑ زا و مواﺪﻣ رازآ و ﻪﺠﻨﻜﺷ ،نآ
ﺳآ ﻴ ﺐ ﺎﻫ ي ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ و ﻲﻧاور ...
هﺮﻃﺎﺨﻣ ﻪﺑ
نﺎﻧز ﺖﻣﻼﺳ ندﺎﺘﻓا
ﻪﺑ ﺮﻴﺛﺄﺗ ،هﺮﻣزور ﻊﺑﺎﻨﻣ دﻮﺒﻧ ﻞﻴﻟد
ﺐﻴﺳآ ﺮﺑ ﻲﻄﻴﺤﻣ يﺎﻫ ﺖﻴﻔﻴﻛ
جاودزا ،ﺮﻤﻋ لﻮﻃ و ﻲﮔﺪﻧز
،يرﺎﺒﺟا زا ﺪﻌﺑ جاودزا تﻼﻜﺸﻣ
ﮓﻨﺟ ﻪﺑ كﻮﺷ ،مﺮﺷ و ﻲﻣﺎﻧﺪﺑ ﻞﻴﻟد و ﺎﻫرﺎﺸﻓ زا ﻲﺷﺎﻧ ﻲﻧاور و ﻲﻔﻃﺎﻋ
ﺶﻨﺗ دﻮﺒﻧ ،نﺎﻤﻳاز و يرادرﺎﺑ يﺎﻫ
ﺖﺻﺮﻓ جاور ،يدﺎﺼﺘﻗا يﺎﻫ
ﻲﭙﺳور ندﺮﻛ ﻢﻫاﺮﻓ و ﺎﻘﺑ ياﺮﺑ يﺮﮔ
نﺎﻛدﻮﻛ ياﺬﻏ .
ﺖﻧﻮﺸﺧ نﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ ﻪﺘﻓﺎﻳ
ﻄﺳ رد ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا نﻼﻛ حﻮ
هوﺮﮔ يﻮﺳ زا ﺖﻧﻮﺸﺧ
يﺎﻫ
هوﺮﮔ ﺮﮕﻳد ﺎﻳ ﻲﻣﺎﻈﻧ يﺎﻫ
نﺎﻣزﺎﺳ تﺎﻣﺪﺻ ،ﻞﺘﻗ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻪﺘﻓﺎﻳ موﺮﺤﻣ
راﺮﻗ ﻪﻴﺷﺎﺣ رد و يزﺎﺳ رد نﺎﻧز نداد ﺖﻔﮔ
ﺎﻫﻮﮔ ي و ﺢﻠﺻ
ﻖﻓاﻮﺗ ﻦﺘﺷاﺪﻧ ،ﮓﻨﺟ زا ﺪﻌﺑ يﺎﻫ
نﺎﻧز ﺖﻴﻨﻣا و قاﺮﻋ رد هﺪﻨﻨﻜﺷ ﺖﻟود
163
مدآ ،ﻲﻤﺴﺟ زوﺎﺠﺗ ،ﻲﻳﺎﺑر
نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﭘ و ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺮﻄﺧ ﺎﺑ ﻲﭘرد
يرﺎﻤﻴﺑ يﻻﺎﺑ ،ﻲﺴﻨﺟ يﺮﺴﻣ يﺎﻫ
ﻂﻘﺳ ﻪﺠﻨﻜﺷ ،يرﺎﺒﺟا ﻦﻴﻨﺟ يﺎﻫ
مدآ ،ﻲﺴﻨﺟ ﻲﻳﺎﺑر ﻂﺳﻮﺗ يﺎﻫوﺮﻴﻧ
،ﻲﺴﻨﺟ ﻲﮔدﺮﺑ ،ﮓﻨﺟ لﺎﺣ رد ﻪﺑﺮﺿ ور يﺎﻫ ،ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ و ﻲﻧا
و ﻲﺴﻨﺟ شوﺮﻓوﺪﻳﺮﺧ ...
ﻢﻴﻤﺼﺗ ترﺪﻗ
ﻢﺘﺴﻴﺳ رد يﺮﻴﮔ
دﻮﺒﻧ و ﻲﻧاﻮﺗﺎﻧ ،ﻲﺳﺎﻴﺳ و يدﺎﺼﺘﻗا ترﺪﻗ و تﺎﺑﺎﺨﺘﻧا رد ﺖﻛرﺎﺸﻣ
ﺻﺮﻋ ﺔ ﺖﻟاﺪﻋ دﻮﺒﻧ ،ﻲﻣﻮﻤﻋ ﻪﺑ ﻲﺳﺮﺘﺳد دﻮﺒﻧ ،ﻲﺘﻴﺴﻨﺟ
شزﻮﻣآ ﺎﻫ ،ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ ،ﻲﺗرﺎﻬﻣ ي
ﺖﺒﻗاﺮﻣ يﺎﻫ ﻴﻟوا ﺔ و ﻲﺘﺷاﺪﻬﺑ
ﺖﻣﻼﺳ تﺎﻣﺪﺧ ...
Source: (Mckay, 2004: 160-161), at: http://www.gmu.edu/programs/icar/hsp/McKay.htm. (Accessed on: Aug.27, 2015)
تﻻﻮﺤﺗ ﻲﺳﺎﻴﺳ قاﺮﻋ ﺲﭘ زا 2003 و ﻞﻜﺷ يﺮﻴﮔ قاﺮﻋ ﺪﻳﺪﺟ
ﺲﭘ زا ﻪﻠﻤﺣ ﺎﻫ ي ﻢﻫدزﺎﻳ ﺮﺒﻣﺎﺘﭙﺳ ﻪﺑ
،ﺎﻜﻳﺮﻣآ ﺖﻟود ﮓﻨﺟ شﻮﺑ ﻪﻴﻠﻋ
ﻢﺴﻳروﺮﺗ ار مﻼﻋا و دﺮﻛ
رد ﻢﻫدزﻮﻧ سرﺎﻣ 2003
، ﻪﺑ هاﺮﻤﻫ ﺲﻴﻠﮕﻧا تﺎﻴﻠﻤﻋ يدازآ قاﺮﻋ ار زﺎﻏآ دﺮﻛ . رد تﺪﻣ ﻪﺳ ﻪﺘﻔﻫ
ﻢﻳژر ماﺪﺻ ﻦﻴﺴﺣ ﺶﺗرا ،ﺪﻴﺷﺎﭘوﺮﻓ قاﺮﻋ
ﻢﻴﻠﺴﺗ داﺪﻐﺑ و ﺪﺷ ﻪﺑ
ﺮﺼﺗ ف رد ﻲﻳﺎﻜﻳﺮﻣآ يﺎﻫوﺮﻴﻧ
(Hunt, 2005: 105-106) ﺪﻣآ .
ﺖﻣﻮﻜﺣ ﺲﭙﺳ فﻼﺘﺋا
قاﺮﻋ ﺖﻗﻮﻣ ياﺮﺑ 1
رادا ة ﻞﻴﻜﺸﺗ رﻮﺸﻛ ﻦﻳا
ﻞﭘ ﺎﻜﻳﺮﻣآ و ﺪﺷ ﺮﻣﺮﺑ
ار ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﺮﺒﻫر فﻼﺘﺋا ﻦﻳا بﺎﺨﺘﻧا
دﺮﻛ . ﺲﻴﺳﺄﺗ ﺖﻗﻮﻣ ﺖﻣﻮﻜﺣ فﻼﺘﺋا
ياﺮﺑ ﻲﻳاﺮﺟا ندﺮﻛ ﻪﺳ ﻮﻗ ة
،ﻪﻨﻨﻘﻣ ﻪﻴﻳﺎﻀﻗ و ﻪﻳﺮﺠﻣ مﺎﺠﻧا ﺖﻓﺮﮔ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻛ 25
ﻋ ﻮﻀ يارﻮﺷ
ﻲﺘﻣﻮﻜﺣ ﺶﺷﻮﭘ هداد ﻲﻣ ﺪﺷ . ﻦﻳا ارﻮﺷ ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ بﺎﺗزﺎﺑ زا
ﺖﻴﻌﻤﺟ يﺎﻫ يداﮋﻧ و ﻪﻗﺮﻓ يا رد
دﻮﺑ قاﺮﻋ . ياﺮﺑ ﻦﻴﺘﺴﺨﻧ رﺎﺑ رد ﺦﻳرﺎﺗ قاﺮﻋ نﺎﻴﻌﻴﺷ رد ﻧﺪﺑ ﺔ ﻲﺘﻣﻮﻜﺣ ﻦﻳا رﻮﺸﻛ زا ﺖﻳﺮﺜﻛا
رادرﻮﺧﺮﺑ ﺎﻫدﺮﻛ ،ﺪﻧﺪﺷ
و بﺮﻋ يﺎﻫ ﻲﻨﺳ ﻣ ﻲ ﺪﻨﺘﺴﻧاﻮﺗ ﺮﻫ ماﺪﻛ ﻪﺑ ترﻮﺻ ﺮﺑاﺮﺑ 20 ﺪﺻرد
ﻲﺳﺮﻛ ﺎﻫ ار ﻪﺘﺷاد ﺪﻨﺷﺎﺑ و ﺖﻴﻠﻗا ﻲﻳﺎﻫ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻦﻤﻛﺮﺗ ﺎﻫ و ﻌﻣﺎﺟ ﺔ ﺖﻴﺤﻴﺴﻣ هﺪﻨﻳﺎﻤﻧ ﺪﻨﺘﺷاد
(Fattah
and Caso, 2009: 250
.(
ماﺪﻗا يﺎﻫ ﻲﺳﺎﺳا ﺮﻣﺮﺑ رد قاﺮﻋ ﻲﻣ ار ناﻮﺗ ﺔﻄﻘﻧ ﻦﻳزﺎﻏآ ﺖﻟود يزﺎﺳ رد ﻦﻳا رﻮﺸﻛ ﺖﺴﻧاد .
لﻼﺤﻧا يﺎﻫدﺎﻬﻧ
،ﻲﺘﻴﻨﻣا ترازو
،عﺎﻓد
،ﺶﺗرا هﺎﮔداد يﺎﻫ بﺰﺣ ،ﻲﺘﻴﻨﻣا ﺚﻌﺑ
و ﺑ يرﺎﻨﻛﺮ مﺎﻘﻣ يﺎﻫ
هدر يﺎﻫ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻲﺑﺰﺣ زا نآ ﻪﻠﻤﺟ دﻮﺑ
)
،ﻲﺘﻳآ 1389 : 70
.(
،قاﺮﻋ ﻲﺳﺎﺳا نﻮﻧﺎﻗ لوا ﻞﺻا ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ
ﺖﻣﻮﻜﺣ نﺎﻴﻣ ترﺪﻗ و ﺖﺳاﺮﮔﺮﺜﻜﺗ و ﻚﻴﺗاﺮﻛﻮﻣد ،ﻲﻟارﺪﻓ ،يرﻮﻬﻤﺟ رﻮﺸﻛ ﻦﻳا ﻲﺘﻣﻮﻜﺣ مﺎﻈﻧ ﺖﻟود و لارﺪﻓ ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫ
يا ) يﺰﻛﺮﻣ ﻲﻟﺎﻤﺷ –
ﻲﺑﻮﻨﺟ – ( ﺖﺳا هﺪﺷ ﻢﻴﺴﻘﺗ
) يﺮﻔﻌﺟ
،ﺎﻴﻧ 1388 :
130
.(
ﺮﺒﻣﺎﺳد رد 2005
ﻦﻳﺪﺑ و ﺪﺷ راﺰﮔﺮﺑ تﺎﺑﺎﺨﺘﻧا قاﺮﻋ ﻲﻤﺋاد ﺲﻠﺠﻣ ﻦﻴﻟوا ﻞﻴﻜﺸﺗ ياﺮﺑ
ﺖﻓﺮﮔ ﻞﻜﺷ قاﺮﻋ مدﺮﻣ ﺐﺨﺘﻨﻣ ﺲﻠﺠﻣ ﻦﻴﻟوا ﺐﻴﺗﺮﺗ .
1. The Coalition Provisional Authority (CPA)
164
ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻪﻣﺎﻨﻠﺼﻓ
، رود ة 47 ، ةرﺎﻤﺷ 1
، رﺎﻬﺑ 1396
ناﺮﺤﺑ و ﺪﻳﺪﺟ قاﺮﻋ رد ﺖﻟود ﻲﮔﺪﻨﻨﻜﺷ يﺎﻫ
ﻊﻳﺮﺴﺗ ةﺪﻨﻨﻛ نآ
ﺦﻳرﺎﺗ قاﺮﻋ ﻪﻧﻮﻤﻧ زا يا ﻚﻳ
» ﺖﻟود ﺖﺴﻜﺷ هدرﻮﺧ
« ﺖﺳا . ﺖﺧﺎﺳ رﻮﺸﻛ ﻦﻳا ﻪﺑ
ﺮﻫﺎﻇ ﻮﺗ ﻲﻬﻴﺟ
ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ ﻪﺘﺷاد
ﺎﻣا تﺎﻈﺣﻼﻣ ﻲﻣﻮﻗ
و ﻲﻠﻣ ار هﺪﻳدﺎﻧ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺖﺳا
)
،ﺲﻴﻟا 1386 : 202
.(
لﺎﻐﺷا قاﺮﻋ
رد لﺎﺳ 2003 ﻪﺑ ﻲﺷﺎﭘوﺮﻓ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا و ﻲﺳﺎﻴﺳ ﻲﺑ ﻪﻘﺑﺎﺳ يا ﺮﺠﻨﻣ
؛ﺪﺷ ﻪﺑ يرﻮﻃ ﻦﻳا هﺎﮕﻳﺎﺟ ﻪﻛ
رد ار رﻮﺸﻛ ﻠﻤﺟ
ﺔ داد راﺮﻗ هﺪﻨﻨﻜﺷ يﺎﻫرﻮﺸﻛ .
رد ار ماﺪﺻ يرﻮﺗﺎﺘﻜﻳد ﺎﻜﻳﺮﻣآ ﻢﺟﺎﻬﺗ ﻢﻫ
ﻜﺷ ﺖﻟود و تﺎﺒﺛ راﺮﻘﺘﺳا رد ﺎﻣا ،ﺖﺴ رﺎﻛ
ا ﺪﻣ لﺎﺳ و درﻮﺧ ﺖﺴﻜﺷ رﺪﺘﻘﻣ و ﻲﻠﺧاد يﺮﻴﮔرد ﺎﻫ
ﺖﺷاد ﻲﭘ رد ار ﻲﻧﺎﺴﻧا تﺎﻔﻠﺗ و
(Cordesman, 2014:4)
. ﻸﺧ ترﺪﻗ ﻲﺳﺎﻴﺳ ﻲﺷﺎﻧ زا طﻮﻘﺳ
ﻢﻳژر
،ماﺪﺻ جﺮﻫ جﺮﻣو و ﺖﻧﻮﺸﺧ يﺎﻫ ﻪﺘﺧﺎﺳﺮﺑ زا تﺎﺒﻟﺎﻄﻣ ﻲﺳﺎﻴﺳ نﺎﻳز ،مدﺮﻣ و
ﻲﺗرﺎﺴﺧ ﻪﻛ
رد ﻲﭘ ﺶﻴﺑ زا ﻚﻳ ﻪﻫد ﺮﺤﺗ ﻳ ﻢ ﺮﺑ يﺎﻫرﺎﺘﺧﺎﺳﺮﻳز تﺎﻣﺪﺧ
ﻲﺳﺎﺳا و دﺎﺼﺘﻗا ﻦﻳا رﻮﺸﻛ دراو
هﺪﻣآ ،دﻮﺑ هﺎﺒﺘﺷا ﺎﻫ ي ﻲﮔدﺎﻣآ ،ﺖﻗﻮﻣ ﺖﻣﻮﻜﺣ ﻢﻛ
يﺎﻫوﺮﻴﻧ فﻼﺘﺋا رد رادا ة قاﺮﻋ و ﺰﻴﻧ سﺎﺴﺣ
ندﻮﺒﻧ ﺎﻬﻧآ ﻪﺑ ﻲﺧﺮﺑ زا ﺎﺴﻣ ﺋ ﻞ ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ و ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻪﻨﻴﻣز ناﺮﺤﺑ عوﺮﺷ زﺎﺳ ﺪﺷ ﻲﺘﻴﻨﻣا يﺎﻫ
)
،ﺎﺸﻳواد
1386 : 280 - 279
.(
رد ﺠﻴﺘﻧ ﺔ ﻳا ناﺮﺤﺑ ﻦ ﻆﻔﺣ و مدﺮﻣ ﻲﺳﺎﺳا يﺎﻫزﺎﻴﻧ ﻦﻴﻣﺄﺗ رد قاﺮﻋ ﺖﻟود ،ﺎﻫ
ﺖﺧﺎﺳﺮﻳز ﺖﻴﺒﺜﺗ و ﻲﺟرﺎﺧ و ﻲﻠﺧاد يﺎﻫﺪﻳﺪﻬﺗ ﺮﺑاﺮﺑ رد ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺖﻴﻨﻣا ارا و ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ يﺎﻫ
ﺔﺋ
ﺎﺑ يروﺮﺿ ﻲﻣﻮﻤﻋ تﺎﻣﺪﺧ ﻞﻜﺸﻣ
ﻪﺑور ﺪﺷ ور .
رﺎﺘﺷﻮﻧ ﻦﻳا رد ﻪﺑ
رﻮﻈﻨﻣ ﻲﺳرﺮﺑ ﺖﻴﻌﺿو ﻲﮔﺪﻨﻨﻜﺷ رد
قاﺮﻋ زا ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ ﺰﻛﺮﻣ دﺎﻴﻨﺑ
1ﺢﻠﺻ ﺳا هدﺎﻔﺘ ﻲﻣ دﻮﺷ ﻪﻛ سﺎﺳاﺮﺑ ﻪﺳ ﺺﺧﺎﺷ ﻲﻠﺻا
،يدﺎﺼﺘﻗا ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا
و ﻲﺳﺎﻴﺳ و هدزاود
ﺺﺧﺎﺷ ﻋﻮﻤﺠﻣﺮﻳز ﺔ
يﺎﻫرﺎﺸﻓ
،ﻲﺘﻴﻌﻤﺟ
،نﺎﮔراوآ ﺖﻧﻮﺸﺧ هوﺮﮔ يﺎﻫ مﺎﻘﺘﻧا
،ﻮﺟ تﺮﺟﺎﻬﻣ و
راﺮﻓ
،ﺎﻫﺰﻐﻣ ﻌﺳﻮﺗ ﺔ
،نزاﻮﺘﻣﺎﻧ لﻮﻓا
،يدﺎﺼﺘﻗا ﺖﻴﻋوﺮﺸﻣ
،ﺖﻟود تﺎﻣﺪﺧ
،ﻲﻣﻮﻤﻋ قﻮﻘﺣ
،ﺮﺸﺑ
يﺎﻫوﺮﻴﻧ ﻲﻣﺎﻈﻧ
،نادﺮﮔدﻮﺧ حﺎﻨﺟ
ﺪﻨﺑ ي نﺎﮕﺒﺨﻧ و ﻠﺧاﺪﻣ ﺔ ﻲﺟرﺎﺧ ﻲﺳرﺮﺑ ﻲﻣ دﻮﺷ . سﺎﺳاﺮﺑ
شراﺰﮔ ﺢﻠﺻ دﺎﻴﻨﺑ يﺎﻫ ﻪﺒﺗر و
يﺪﻨﺑ يﺎﻫ ﻧﻻﺎﺳ ﺔ قاﺮﻋ ﺖﻟود ،ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﺖﻴﻌﺿو زا ﻲﻧﺎﻬﺟ ﻚﻧﺎﺑ
ﺖﺴﻴﻧ ﻲﺒﺳﺎﻨﻣ ﺖﻴﻌﺿو رد .
لوﺪﺟ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ 10
ﺖﻟود ﻦﻳا ﻪﺑ
لﺎﺳ رد ﺐﻴﺗﺮﺗ 2007
ﺔﺒﺗر 2 رد ،
لﺎﺳ 2010 ﺒﺗر ﺔ 7 لﺎﺳ رد ، 2012
ﺒﺗر ﺔ 9 لﺎﺳ رد و 2015
ﺒﺗر ﺔ 11 نﺎﻴﻣ رد ار ﺖﻟود
يﺎﻫ
ﺪﻨﻨﻜﺷ ة ﻪﺘﺷاد نﺎﻬﺟ
(FFP, 2015)
ﻲﺑ رﺎﭼد و ﻒﻌﺿ و ﻲﺗﺎﺒﺛ
ﺖﺳا يﺪﺟ و راﺪﻳﺎﭘ يﺎﻫ .
ﻪﻣادا رد
ﻲﻣ قاﺮﻋ رد ﻲﮔﺪﻨﻨﻜﺷ ﻲﻠﺻا ﺺﺧﺎﺷ ﻪﺳ ﺖﻴﻌﺿو ﻲﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ﻢﻳزادﺮﭘ
:
1 . ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ يدﺎﺼﺘﻗا
ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﺘﻗا ﺺﺧﺎﺷ ﺶﺠﻨﺳ رﺎﻴﻌﻣ ود يدﺎﺼﺘﻗا لﻮﻓا و ﺮﻘﻓ و نزاﻮﺘﻣﺎﻧ يدﺎﺼﺘﻗا ﺖﻟود يدﺎﺼ
يﺎﻫ
هﺪﻨﻨﻜﺷ ﺪﻧا ﻲﻣ ﺎﻬﻧآ ﻖﻳدﺎﺼﻣ ﻪﻠﻤﺟ زا ﻪﻛ دﺮﻛ هرﺎﺷا ﺮﻳز دراﻮﻣ ﻪﺑ ناﻮﺗ
: ﺖﺒﺴﻧ و ﻻﺎﺑ تﺎﻘﺒﻃ ﺪﻣآرد
ﻲﮔﺪﻨﻛاﺮﭘ ،ﻪﻌﻣﺎﺟ ﻦﻴﻳﺎﭘ تﺎﻣﺪﺧ
ﻲﻳﺎﺘﺳور رد ﺮﺑاﺮﺑ ،يﺮﻬﺷ تﺎﻣﺪﺧ رﺎﻤﺷ
ﺖﻴﻌﻤﺟ ﻪﻴﺷﺎﺣ ،ﻦﻴﺸﻧ
1. The Fund for Peace
نﺎﻧز ﺖﻴﻨﻣا و قاﺮﻋ رد هﺪﻨﻨﻜﺷ ﺖﻟود
165
يﺮﺴﻛ
،دﺎﺼﺘﻗا ﻲﻫﺪﺑ
،ﺖﻣﻮﻜﺣ
،يرﺎﻜﻴﺑ
،نﺎﻧاﻮﺟ ﻲﮔﺪﻣآﺮﺑ ترﺪﻗ
،ﺪﻳﺮﺧ
،مرﻮﺗ ﻧاﺮﺳ ﺔ ﺪﻴﻟﻮﺗ
ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ و ﻲﻠﺧاد ﺪﺷر ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﻲﻠﺧاد
(FFP,2015)
. رد قاﺮﻋ ﺖﻟود ﻲﻠﺻا ﺶﻟﺎﭼ زﻮﺣ
ة
ﺖﺧﺎﺳﺮﻳز ﺐﻳﺮﺨﺗ ،يدﺎﺼﺘﻗا رد رﻮﺸﻛ ﻦﻳا يدﺎﺼﺘﻗا يﺎﻫ
ﺠﻴﺘﻧ ﺔ تﺎﻋزﺎﻨﻣ زا ﻲﺷﺎﻧ ﻲﻨﻣاﺎﻧ ،ﮓﻨﺟ
و ﻲﻠﺧاد ﺖﺳا ﮓﻨﺟ زا ﺲﭘ ﺖﻧﻮﺸﺧ راﺮﻤﺘﺳا
. ﻲﻨﻣاﺎﻧ و ﻲﻧﺎﮔرزﺎﺑ تارﺮﻘﻣ و ﻦﻴﻧاﻮﻗ ﻒﻌﺿ
ﺴﻤﻫ ﻞﻳﺎﻤﺗ ،ﻲﻠﺧاد ياﺮﺑ ار رﻮﺸﻛ ﻦﻳا نﺎﮕﻳﺎ
ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ و ترﺎﺠﺗ ﺶﻫﺎﻛ قاﺮﻋ رد يراﺬﮔ
ﺖﺳا هداد
(Blanchard, 2008: 3)
. ﻜﻳ ﻲﺘﻔﻧ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻪﺑ دﺎﻳز ﻲﮕﺘﺴﺑاو زا ﻲ
ﻼﻜﺸﻣ ت قاﺮﻋ يدﺎﺼﺘﻗا
ﺖﺳا . ﻨﻴﻣز رد ﺔ دﺎﺴﻓ ﺰﻴﻧ رﻮﺸﻛ ﻦﻳا ﺎﺟ
هﺎﮕﻳ يﺪﺑ رﺎﻴﺴﺑ رد
نﺎﻴﻣ ﺎﻫرﻮﺸﻛ نﺎﻬﺟ ي دراد . سﺎﺳاﺮﺑ
ﻦﻴﺑ ﺖﻴﻓﺎﻔﺷ نﺎﻣزﺎﺳ شراﺰﮔ قاﺮﻋ ،ﻲﻠﻠﻤﻟا
لﺎﺳ رد 2013 ،ﻲﻟﺎﻣ و يرادا دﺎﺴﻓ ﺺﺧﺎﺷ ﺮﻈﻧ زا
هﻼﻛ ،سﻼﺘﺧا ناﺰﻴﻣ لﻮﭘ ،يرادﺮﺑ
ﻮﺷ ﻲﻳ هﻮﺷر و ﺖﻔﻧ قﺎﭼﺎﻗ ، يراﻮﺧ
رد ﺒﺗر ﺔ 171 ﺖﺷاد راﺮﻗ
(Transparency International, 2013)
. ﻊﻗاو رد دﻮﺟو ﺎﺑ ﺶﻳاﺰﻓا
رد قاﺮﻋ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫﺪﻣآرد
لﺎﺳ يﺎﻫ 2003 ﺎﺗ 2013 زﻮﻨﻫ ﻪﺑ ﻒﻌﺿ ﻞﻴﻟد يﺎﻫ
ﻲﺘﻳﺮﻳﺪﻣ
،هدﺮﺘﺴﮔ دﺎﺴﻓ و ﻲﻧاواﺮﻓ تﻼﻜﺸﻣ
ز يزﺎﺳزﺎﺑ صﻮﺼﺧ رد ﺖﺧﺎﺳﺮﻳ
ﺎﻫ دراد دﻮﺟو .
ﺐﺴﻛ عوﺮﺷ ﺖﻟﻮﻬﺳ ناﺰﻴﻣ زا ﻲﻜﻳ رﺎﻛو
ﺺﺧﺎﺷ رد ﻢﻬﻣ يﺎﻫ ﺖﻴﻨﻣا و تﺎﺒﺛ ﺢﻄﺳ ﻲﺳرﺮﺑ
ﺮﻫ ﻲﻣ بﻮﺴﺤﻣ رﻮﺸﻛ دﻮﺷ
. ،ﻲﻧﺎﻬﺟ ﻚﻧﺎﺑ
ﺐﺴﻛ ﺺﺧﺎﺷ ﺮﻈﻧ زا ار قاﺮﻋ لﺎﺳ رد لﺎﻐﺘﺷا ﺖﻴﻌﺿو و رﺎﻛو
2014 رد ﺒﺗر ﺔ 146 و لﺎﺳ رد
2015 رد ﺒﺗر ﺔ 156 نﺎﻴﻣ رد 185 رﻮﺸﻛ ﺖﺳا هداد راﺮﻗ نﺎﻬﺟ
(World Bank, 2015)
.
لوﺪﺟ 2 . ﺔﺴﻳﺎﻘﻣ يﺎﻫرﻮﺸﻛ ةزﻮﺣ ﻠﺧ ﺞﻴ ﺮﻈﻧ زا سرﺎﻓ ﺔﻧاﺮﺳ
و ﺖﻔﻧ ﺪﻣآرد زا ﻪﻧﺎﻴﻟﺎﺳ ﺔﻧاﺮﺳ
ﺪﻴﻟﻮﺗ
ﻲﻠﺧاد ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ
ﺞﻴﻠﺧ يﺎﻫرﻮﺸﻛ سرﺎﻓ
ﻧاﺮﺳ
ﺔ ﻧﺎﻴﻟﺎﺳ ﻪ ﺖﻔﻧ ﺪﻣآرد زا
ﻧاﺮﺳ ﺔ ﻲﻠﺧاد ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻴﻟﻮﺗ
ﻮﻛ ﺖﻳ 25،362
رﻻد 71،000
رﻻد
ﺮﻄﻗ 36،012
رﻻد 143،400
رﻻد
تارﺎﻣا ﺪﺤﺘﻣ ة ﻲﺑﺮﻋ 9،435
رﻻد 64،500
رﻻد
قاﺮﻋ 2،682
رﻻد 14،400
رﻻد
يدﻮﻌﺳ نﺎﺘﺴﺑﺮﻋ
7،900 52،500
Source: http://www.ciaonet.org/attachments/27936/uploads?1440373721. (accessed on:
21.5.15)
166
ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻪﻣﺎﻨﻠﺼﻓ
، رود ة 47 ، ةرﺎﻤﺷ 1
، رﺎﻬﺑ 1396
سﺎﺳاﺮﺑ شراﺰﮔ ﺺﺧﺎﺷ ﻲﻧﺎﻬﺟ هﺎﻓر مﻮﺗﺎﮕﻟ لﺎﺳ رد١
2014 رد ﻪﺒﺗر يﺪﻨﺑ 142 رﻮﺸﻛ نﺎﻬﺟ
رد ﺺﺧﺎﺷ
،هﺎﻓر ﺎﺑ قاﺮﻋ ﺔﺒﺗر 128 هوﺮﮔ رد 30 رﻮﺸﻛ در ة ﻦﻴﻳﺎﭘ ) ﻪﺒﺗر ﺎﻫ ي 113 ﺎﺗ 142 ( راﺮﻗ
دراد . قاﺮﻋ رد لﺎﺳ 2012 رد ﺔﺒﺗر 131 و رد لﺎﺳ 2013 رد ﺔﺒﺗر 130 ﺺﺧﺎﺷ ﻲﻧﺎﻬﺟ هﺎﻓر راﺮﻗ
.ﺖﺷاد رد رﻮﺸﻛ ﻦﻳا ﮔ
لﺎﺳ شراﺰ 2014
رد ﺺﺧﺎﺷ دﺎﺼﺘﻗا ﺔﺒﺗر 109
، رد ﺺﺧﺎﺷ ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ
و ﺖﺻﺮﻓ ﺔﺒﺗر 125
، رد ﺺﺧﺎﺷ ﻮﻴﺷ ة رادا ة ﻪﻌﻣﺎﺟ ﺔﺒﺗر 133
، رد ﺺﺧﺎﺷ شزﻮﻣآ ﺔﺒﺗر 110
،
رد ﺺﺧﺎﺷ ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﺔﺒﺗر 116
، رد ﺺﺧﺎﺷ ﺖﻴﻨﻣا ﺔﺒﺗر 134
، رد ﺺﺧﺎﺷ يدازآ يﺎﻫ ﻲﺼﺨﺷ
ﺔﺒﺗر 140 و رد ﺺﺧﺎﺷ ﻳﺎﻣﺮﺳ ﺔ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﺔﺒﺗر 91 ار ﻪﺑ ﺖﺳد
(Legatum Institute, 2014)دروآ .
2 . ﺺﺧﺎﺷ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
نﺎﮔراوآ ،ﻲﺘﻴﻌﻤﺟ يﺎﻫرﺎﺸﻓ ﻲﺑ و
ﻲﻧﺎﻤﻧﺎﺧ ﺪﻳﺪﺷ هوﺮﮔ ﺖﻧﻮﺸﺧ ، مﺎﻘﺘﻧا يﺎﻫ
ﻲﻧﺎﺴﻧا تﺮﺟﺎﻬﻣ ،ﻮﺟ
ﺺﺧﺎﺷ ﻪﻠﻤﺟ زا ﺎﻫﺰﻐﻣ راﺮﻓ و درﻮﻣ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ﺖﻟود رد ﻲﺳرﺮﺑ يﺎﻫ
بﻮﺴﺤﻣ هﺪﻨﻨﻜﺷ
ﻲﻣ
(FFP,2015) ﺪﻧﻮﺷ .
وﺮﮔ رد ﻦﺘﺷاد راﺮﻗ ﺎﺑ قاﺮﻋ ﺖﻟود ه
ﺺﺧﺎﺷ ﺮﻈﻧ زا هﺪﻨﻨﻜﺷ يﺎﻫ يﺎﻫ
ﺖﻴﻌﺿو رد ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﭘﻴ
ﭽ ﻴ هﺪ ا ي لﺎﺳ زا ﺪﻌﺑ و دراد راﺮﻗ 2003
ﻪﺑ تﺎﻋزﺎﻨﻣ رد ندﻮﺑ ﺮﻴﮔرد ﻞﻴﻟد
ﺶﻨﺗ و ﻪﻗﺮﻓ و ﻲﻣﻮﻗ يﺎﻫ رد يا
ﻨﻴﻣز ﺔ ﻪﺘﺷاﺪﻧ ﻲﻧاﺪﻨﭼ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ ﺶﻧاﺪﻧوﺮﻬﺷ ﻲﮔﺪﻧز ﻂﻳاﺮﺷ دﻮﺒﻬﺑ
ﺖﺳا . ﺔﺒﺗر لﺎﺳ رد رﻮﺸﻛ ﻦﻳا 2013
ﺺﺧﺎﺷ ﺮﻈﻧ زا ﻌﺳﻮﺗ
ﺔ ﻧﺎﺴﻧا ﺪﺤﺘﻣ ﻞﻠﻣ ﻲ 131
ﺖﺳا هدﻮﺑ
(Human Development Report, 2013)
. رﺎﻛﺎﻧ ا يﺪﻣ ﺎﺑ ﺐﺳﺎﻨﺘﻣ تﺎﻣﺪﺧ ندﺮﻛ ﻢﻫاﺮﻓ رد ﺖﻟود
ﺖﻴﻌﻤﺟ ﺪﺷر
، و ﻦﻜﺴﻣ ،ﻞﻐﺷ ﻦﺘﻓﺎﻳ رد ناﻮﺟ نادﺮﻣ و نﺎﻧز زا يدﺎﻳز داﺪﻌﺗ ﻲﮔدرﻮﺧﺮﺳ ﻪﺑ
جاودزا ﺮﺠﻨﻣ ﻲﻣ
(Cordesman, 2015: 8) دﻮﺷ .
ﻨﭽﻤﻫ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻦﻴ و
ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ ﺖﻟود قاﺮﻋ رد
لﺎﺳ ﺎﻫ ي ﻪﺘﺷﺬﮔ رد
ا لﺎﻤﻋ
،راﺪﺘﻗا ﺔﺿﺮﻋ تﺎﻣﺪﺧ ﻲﻣﻮﻤﻋ ﻪﺑ
،ناﺪﻧوﺮﻬﺷ ﺶﻫﺎﻛ
ﺎﻫرﺎﺸﻓ و
ﻦﺘﺳﺎﻛ زا ﺮﻄﺧ يﺎﻳﻼﺑ ﻲﻌﻴﺒﻃ و ثداﻮﺣ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻒﻴﻌﺿ هدﻮﺑ ﺖﺳا . ﻲﺑ نﺎﻤﻧﺎﺧ نﺪﺷ
،ﺖﻴﻌﻤﺟ
رﺎﺸﻓ ﺮﺑ تﺎﻣﺪﺧ ﻲﻣﻮﻤﻋ
،
،نﺎﮔراوآ ﻧاﺮﺳ
ﺔ يرﺎﻤﻴﺑ و نﺎﮔﺪﻨﻫﺎﻨﭘ يﺎﻫ
زا ﻲﺷﺎﻧ ﻲﺑ ﻲﻧﺎﻤﻧﺎﺧ و
زا ﻲﮔراوآ ﺺﺧﺎﺷ ﻪﻠﻤﺟ
يﺎﻫ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا رد
ﺖﻟود هﺪﻨﻨﻜﺷ قاﺮﻋ ﺪﻧا ﻪﻛ ﻪﺑ يﺎﻫﺪﻳﺪﻬﺗ ﻲﺘﻴﻨﻣا
يﺪﺟ رد ﻦﻳا رﻮﺸﻛ ﺮﺠﻨﻣ هﺪﺷ ﺪﻧا .
3 . ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ ﻲﺳﺎﻴﺳ و ﻲﺘﻴﻨﻣا
ﺶﻟﺎﭼ ﺎﺑ قاﺮﻋ ﻲﻣﺎﻈﻧ و ﻲﺳﺎﻴﺳ ناﺮﺒﻫر فﺎﻜﺷ ،گرﺰﺑ ﻲﺘﻴﻨﻣا يﺎﻫ
و ﻲﺣﺎﻨﺟ ﻖﻴﻤﻋ يﺎﻫ
1 . ﻣ ﺴﺳﺆ ﺔ ﺸﻫوﮋﭘ ﻲ مﻮﺗﺎﮕﻟ Legatum) ( لﺎﺳ زا 2009 اﺮﺑ نﻮﻨﻛﺎﺗ ي زرا ﻳ ﺑﺎ ﻲ ﺎﻘﻣ و ﻳ ﺴ ﺔ ﻣ ﻴ ناﺰ ﻞﻣاﻮﻋ سﺎﺳا ﺮﺑ ﺎﻫرﻮﺸﻛ هﺎﻓر
ﻧﻮﮔﺎﻧﻮﮔ ﻲ دﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ،توﺮﺛ ﺪﻨﻧﺎﻣ ي
ﻛ و ﻴ ﻔ ﻴ ﺖ ﮔﺪﻧز ﻲ ﻪﺒﺗر ﻪﺑ ﺪﻨﺑ ي 142 ﻣ نﺎﻬﺟ رﻮﺸﻛ ﻲ
دزادﺮﭘ . اﻳ ﻦ رد ار ﺎﻫرﻮﺸﻛ ،ﻪﺴﺳﺆﻣ
ﺎﺷ ﺖﺸﻫ ﻠﺻا ﺺﺧ ﻲ ﺮﻓآرﺎﻛ ،دﺎﺼﺘﻗا ﻳﻨ
ﻲ ﻮﻜﺣ ،ﺖﺻﺮﻓ و
،ﺖﻣ ﻨﻣا ،ﺖﺷاﺪﻬﺑ ،شزﻮﻣآ ﻴ
ﺖ ﺎﺳآ و ﻳ
،ﺶ دازآ ي ﺎﻫ ي ﺼﺨﺷ ﻲ و
ﺎﻣﺮﺳ ﻳ ﺔ ﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲ ﺳرﺮﺑ ﻲ ﻣ ﻲ ﺪﻨﻛ .
نﺎﻧز ﺖﻴﻨﻣا و قاﺮﻋ رد هﺪﻨﻨﻜﺷ ﺖﻟود
167
هﺮﻴﺠﻧز ﻪﺑور ﻢﻫ ﻪﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ تﻼﻜﺸﻣ زا يا ﺪﻨﺘﺴﻫ ور
. شﻼﺗ رد قاﺮﻋ ﺖﻟود ﻚﻳ ﻦﺘﺧﺎﺳ ياﺮﺑ
دﺮﻛ و بﺮﻋ و ﻲﻨﺳ و ﻪﻌﻴﺷ ندﺮﻛ ﺪﺤﺘﻣ و ﻲﺳﺎﻴﺳ ﻲﻠﻣ ﺖﻟود ﺖﺴﻜﺷ
ﺖﺳا هدرﻮﺧ
؛
ﻪﺑ يرﻮﻃ لﺎﺳ ﻦﻳا رد ﻪﻛ ﻲﻨﺳ ﺎﻫ
ﻲﻣ يﺮﺘﺸﻴﺑ ﻲﮕﻧﺎﮕﻴﺑ سﺎﺴﺣا ﺎﻫ و ﺪﻨﻨﻛ
هار يزﺎﺳاﺪﺟ ﻪﺑ ﺎﻫدﺮﻛ
هﺪﺷ ﺐﻴﻏﺮﺗ ﺮﺘﺸﻴﺑ دﻮﺧ
(Cordesman, 2014:1) ﺪﻧا .
دﻮﺟو ﻪﺳ هوﺮﮔ توﺎﻔﺘﻣ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا رد قاﺮﻋ
ﺎﺑ نﺎﺑز يﺎﻫ
،نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ ﺖﻴﻣﻮﻗ
يﺎﻫ توﺎﻔﺘﻣ و عﻮﻨﺗ تﺎﻧﺎﻜﻣا
،يدﺎﺼﺘﻗا ﺐﺟﻮﻣ
يراﺪﻳﺪﭘ ﻲﻋﻮﻧ
ﮓﻨﻫﺮﻓ ﻲﺳﺎﻴﺳ نرﺪﻣﺎﺸﻴﭘ هﺪﺷ
ﺖﺳا ﻪﻛ يرادﺎﻓو يﺎﻫ نآ ﻪﺑ حﻮﻄﺳ
،ﻲﻣﻮﻗ
،ﻲﻠﺤﻣ ﻲﮔداﻮﻧﺎﺧ و
ﻪﻠﻴﺒﻗ يا دوﺪﺤﻣ ﺖﺳا و دﺎﻤﺘﻋا ﻦﻴﺑ ﻲﻣﻮﻗ و ﻦﻴﺑ ﻲﻫوﺮﮔ رد لزﺎﻧ ﻦﻳﺮﺗ حﻮﻄﺳ دﻮﺧ راﺮﻗ دراد . رد
ﻦﻳا
،بﻮﭼرﺎﭼ رﻮﺸﻛ
ﻪﺑ ﻟﺰﻨﻣ ﺔ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ يا زا ﺮﻳﺎﺸﻋ و ماﻮﻗا ﺖﺳا ﻪﻛ ﺎﺑ ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ياﺮﺑ ﺐﺴﻛ
،ترﺪﻗ ﺖﻴﻨﻣا و توﺮﺛ
، ﺖﺑﺎﻗر و هﺰﻴﺘﺳ ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ و رد ﻦﻴﻋ لﺎﺣ
، ﺖﻟود يﺰﻛﺮﻣ ار ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ
ﻲﻌﺟﺮﻣ لدﺎﻋ و ﻲﻧﻮﻧﺎﻗ ﻪﺑ ﺖﻴﻤﺳر ﻲﻤﻧ ﺪﻨﺳﺎﻨﺷ
) ﻊﻳﺮﺳ
،ﻢﻠﻘﻟا 1386 : 72
ﻦﻳا (.
ﻲﮔﮋﻳو ﺐﺒﺳ ﻲﻣ دﻮﺷ
قﻼﻃا مﻮﻬﻔﻣ – ﺖﻠﻣ
ﺖﻟود ﻪﺑ
،قاﺮﻋ ﺎﻨﻌﻣ ﻪﺘﺷاﺪﻧ ﺪﺷﺎﺑ و ﺮﻫ ﻪﻧﻮﮔ لدﺎﻌﺗ ﻲﺘﻴﻣﻮﻗ رد ﺻﺮﻋ ﺔ
ﻲﺳﺎﻴﺳ
،قاﺮﻋ ﻲﺘﻗﻮﻣ و هﺪﻨﻨﻜﺷ ﺪﺷﺎﺑ
)
،ﺪﻴﻌﺳرﻮﭘ 1390 : 214
.(
ﺮﺑ ﻦﻳا سﺎﺳا زا ﻪﻠﻤﺟ ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ
ﻲﺳﺎﻴﺳ و ﻲﺘﻴﻨﻣا رد ﺖﻟود ﺪﻨﻨﻜﺷ ة قاﺮﻋ ﻲﻣ ناﻮﺗ ﻪﺑ دراﻮﻣ ﺮﻳز هرﺎﺷا دﺮﻛ : ناﺰﻴﻣ ﺖﻴﻋوﺮﺸﻣ
،ﺖﻟود تﺎﻣﺪﺧ
،ﻲﻣﻮﻤﻋ قﻮﻘﺣ ﺮﺸﺑ و ﺖﻴﻤﻛﺎﺣ
،نﻮﻧﺎﻗ دﻮﺟو ﺶﺗرا يﺎﻫ ﻲﻜﻳﺮﭼ و يﺎﻫوﺮﻴﻧ
ﺢﻠﺴﻣ نادﺮﮔدﻮﺧ و
ﻠﺧاﺪﻣ ﺔ ﻲﺟرﺎﺧ .
ﻲﮔﮋﻳو ﻲﻠﺻا ﻲﮔﺪﻨﻨﻜﺷ ار
ﺖﻴﻋوﺮﺸﻣ ﻒﻴﻌﺿ
ﺖﻟود ﻲﻣ ﺪﻨﻧاد . ﺖﻟود ﻲﻳﺎﻫ ﻪﻛ رد ندروآﺮﺑ
يﺎﻫزﺎﻴﻧ ﻲﺳﺎﺳا و دﺎﺠﻳا لدﺎﻌﺗ نﺎﻴﻣ يﺎﻫرﺎﻈﺘﻧا ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا
و ﺖﻴﻓﺮﻇ ﺖﻟود ﺖﺴﻜﺷ ﻲﻣ ﺪﻧرﻮﺧ و
ﻪﺑ لﻮﻤﻌﻣ رﻮﻃ رد
دﺎﺠﻳا ﻂﺑاور ﻪﻳﻮﺳود نﺎﻴﻣ ﺖﻟود و ﻪﻌﻣﺎﺟ و ﻦﺘﺧﺎﺳ دادراﺮﻗ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻢﺠﺴﻨﻣ
ﻒﻴﻌﺿ ﻞﻤﻋ ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ . ﺖﻴﻟﻮﺌﺴﻣ ﺺﺧﺎﺷ رد رﻮﺸﻛ ﻦﻳا يﺮﻳﺬﭘ
ﺔﺒﺗر 178 و ﻲﺳﺎﻴﺳ تﺎﺒﺛ رد ،
ﺖﻧﻮﺸﺧ ﺔﺒﺗر 201 رﺎﻛ رد ، ا ﺖﻟود ﻲﻳ ﺔﺒﺗر
182 نﻮﻧﺎﻗ ﺖﻴﻤﻛﺎﺣ ﺖﻴﻔﻴﻛ رد ، ﺔﺒﺗر
205 ﺖﻴﻔﻴﻛ رد ،
ﻲﺘﻣﻮﻜﺣ تارﺮﻘﻣ ﺔﺒﺗر
189 رد و ﻨﻴﻣز ﺔ دﺎﺴﻓ لﺮﺘﻨﻛ ﺔﺒﺗر
193 ﻪﺘﺷاد ار
(World Bank, ﺖﺳا
2013)
. ﺖﺴﻜﺷ ﺎﻳ ﺖﻴﻘﻓﻮﻣ ﻢﻬﻣ ﻖﻳدﺎﺼﻣ ﻪﻠﻤﺟ زا ﺮﺸﺑ قﻮﻘﺣ ﺖﻴﻌﺿو ﺮﻫ
ﻦﻴﻣﺄﺗ رد ﺖﻟود
ﻲﻣ بﻮﺴﺤﻣ ناﺪﻧوﺮﻬﺷ ﺖﻴﻨﻣا دﻮﺷ
. ﺎﺗ ﻲﻧﺎﻣز ﻪﻛ قﻮﻘﺣ ﺮﺸﺑ ﺾﻘﻧ دﻮﺷ ﺎﻳ ﻪﺑ ﻲﻠﻜﺷ ﺮﺑاﺮﺑﺎﻧ رد
ﺮﻈﻧ ﺪﻳآ ﺖﻟود ، رد ﺖﻴﻟﻮﺌﺴﻣ يﺮﻳﺬﭘ - ﻪﺑ فﺪﻫ ﻚﻳ ناﻮﻨﻋ ﻲﻳﺎﻬﻧ
- ﺖﺴﻜﺷ ﺖﺳا هدرﻮﺧ
) نادﺰﻳ ،مﺎﻓ
1390 : 257
.(
هداد يﺎﻫ ﻚﻧﺎﺑ ﻲﻧﺎﻬﺟ و دﺎﻴﻨﺑ ﺢﻠﺻ رد لﺎﺳ 2010 قاﺮﻋ ار ﺎﺑ ﺮﻤﻧ ة ﻲﮔﺪﻨﻨﻜﺷ 3
/ 107
زا 120 رد نﺎﻴﻣ 14 رﻮﺸﻛ رﺎﻴﺴﺑ هﺪﻨﻨﻜﺷ راﺮﻗ ﺖﺳا هداد ﻪﻛ
سﺎﺳاﺮﺑ نآ ﺔﺒﺗر قاﺮﻋ رد ﻲﮔﺪﻨﻨﻜﺷ
7 و رد قﻮﻘﺣ ﺮﺸﺑ 12 ﺖﺳا هدﻮﺑ .
رد ﻦﻳا لﺎﺳ ﺎﻫ ﺾﻘﻧ ﺪﻫﺎﺷ ةدﺮﺘﺴﮔ
ﻪﻠﻤﺟ زا ﺮﺸﺑ قﻮﻘﺣ
نﺪﺷ ﺪﻳﺪﭘﺎﻧ ﺖﺷادزﺎﺑ ،
رﺎﺘﺸﻛ ،ﻪﻧاﺮﺳدﻮﺧ يﺎﻫ
مﺎﻘﺘﻧا ﻪﻧﺎﻳﻮﺟ
، دﻮﺒﻧ ﻪﻤﻛﺎﺤﻣ ﻲﺳرداد و ،ﻪﻧﻻدﺎﻋ
ﻮﮕﺨﺳﺎﭘ ندﻮﺒﻧ ﺖﻟود و رد ﻒﻌﺿ ﺋارا
ﺔ ﻲﻣﻮﻤﻋ تﺎﻣﺪﺧ هدﻮﺑ
(HRC, 2015)ﻢﻳا .
ﺮﻳز لوﺪﺟ رد
رﺎﻤﺷ تﺎﻔﻠﺗ ﻏ زا قاﺮﻋ رد ﻲﻣﺎﻈﻧﺮﻴ لﺎﺳ
ﺎﻫ ي 2003 ﺎﺗ 2013 ﺖﺳا هﺪﻣآ .
168
ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻪﻣﺎﻨﻠﺼﻓ
، رود ة 47 ، ةرﺎﻤﺷ 1
، رﺎﻬﺑ 1396
يآ نﺎﻣزﺎﺳ دروآﺮﺑ سﺎﺳاﺮﺑ .
ﻲﺑ . ﻮﻤﺠﻣ ،ﻲﺳ ﻪﺘﺸﻛ داﺪﻌﺗ ع
ﻲﻤﺧز و ﺎﻫ تﺎﻔﻠﺗ و ﺎﻫ
ﻲﻧﺎﺴﻧا رد
،قاﺮﻋ رد ﺮﺛا تﻼﻤﺣ ﻪﻧﺎﺤﻠﺴﻣ و ﺐﻤﺑ يراﺬﮔ زا لﺎﺳ 2003 ﺎﺗ نﺎﻳﺎﭘ لﺎﺳ 2013 دوﺪﺣ
184،512 ﺮﻔﻧ
هدﻮﺑ ﺖﺳا ﻪﻛ زا ﻦﻳا ناﺰﻴﻣ 179،240 ﺮﻔﻧ
ﻲﻗاﺮﻋ ) ﻲﻣﺎﻈﻧ و ﻲﻣﺎﻈﻧﺮﻴﻏ ( ، 4،804 ﺮﻔﻧ
زا يﺎﻫوﺮﻴﻧ ﻲﻣﺎﻈﻧ
ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا و 468 زا ﺮﻔﻧ نارﺎﻜﻧﺎﻤﻴﭘ
ﺑ ﻦﻴ ﻲﻠﻠﻤﻟا هدﻮﺑ ﺪﻧا
(www.iraqbodycount.org, 2014)
. لﺎﺳ رد ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ 2014
قﻮﻘﺣ ﻲﻧﺎﻬﺟ ﺺﺧﺎﺷ ﺮﻈﻧ زا قاﺮﻋ
ﻪﻗﺮﻓ و ﻲﻣﻮﻗ تﺎﻋزﺎﻨﻣ ،نﺎﻴﺑ يدازآ دﻮﺒﻧ نﻮﭽﻤﻫ ﺮﺸﺑ نﺎﻴﻣ رد ناﺮﮔرﺎﻛ زا ﺖﻳﺎﻤﺣ دﻮﺒﻧ و يا
ﺮﺸﺑ قﻮﻘﺣ ﺾﻘﻧ يﻻﺎﺑ ﻚﺴﻳر ﺎﺑ يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﺔﺒﺗر
7 ﺖﺷاد ار
(reliefweb.int, 2014)
.
زا ﺺﺧﺎﺷ رد ﺪﻳﺎﺑ ﻪﻛ ﻲﻤﻬﻣ دراﻮﻣ ﻪﻠﻤﺟ دﺮﻛ هرﺎﺷا نآ ﻪﺑ قاﺮﻋ ﻲﺘﻴﻨﻣا و ﻲﺳﺎﻴﺳ يﺎﻫ
،
ﺶﺗرا دﻮﺟو يﺎﻫوﺮﻴﻧ و ﻲﻜﻳﺮﭼ يﺎﻫ
ﺖﺳا نادﺮﮔدﻮﺧ ﺢﻠﺴﻣ .
ﻪﻗﺮﻓ ا ي يﺎﻫوﺮﻴﻧ و ﺶﺗرا نﺪﺷ
ﻤﻫ يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻲﻣﺎﻈﻧ يﺎﻫﺪﻳﺪﻬﺗ ﺶﻳاﺰﻓا ﻪﺑ قاﺮﻋ ﻲﺘﻴﻨﻣا و ﻪﻳﺎﺴ
فﻼﺘﺧا ﺪﻳﺪﺸﺗ ﺎﻫ
ي و ﻲﺳﺎﻴﺳ
دﺎﺴﻓ نﺎﻴﻣ ﻲﺳﺎﻴﺳ باﺰﺣا ﺷ ﺮﺠﻨﻣ
و ﺖﺳا هﺪ ﻪﺑ ار قاﺮﻋ ﺖﻟود يرﺎﺘﺧﺎﺳ يﺎﻫدﺎﻴﻨﺑ
هﺮﻃﺎﺨﻣ
ﺘﺧاﺪﻧا ﺖﺳا ﻪ
(Ahram, 2015: 21)
. رﻮﻬﻇ و هﺪﻋﺎﻘﻟا نﺎﻴﻣ ﻦﻳا رد ﺖﻟود
مﺎﺷ و قاﺮﻋ ﻲﻣﻼﺳا
1
) ﺶﻋاد ( ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﻲﻜﻳ زا ﻢﻬﻣ ﻦﻳﺮﺗ هوﺮﮔ يﺎﻫ راﺬﮔﺮﻴﺛﺄﺗ رد
ناﺮﺤﺑ يﺎﻫ ﻲﺘﻴﻨﻣا قاﺮﻋ ﺪﻌﺑ زا لﺎﺳ
2003 رد ﻲﻨﻣاﺎﻧ و ﻲﺑ ﻲﺗﺎﺒﺛ قاﺮﻋ و ﺪﻳﺪﺸﺗ ﻲﮔﺪﻨﻨﻜﺷ ﺖﻟود
ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻲﻤﻬﻣ ﻪﺘﺷاد ﺖﺳا . رد ﻊﻗاو
ﻲﺑ ﻂﻳاﺮﺷ قﻮﻘﺣ زا ﺖﻇﺎﻔﺣ دﻮﺒﻧ و ﺮﻴﮔاﺮﻓ ﻲﺘﻛرﺎﺸﻣ يﺎﻫﺪﻨﻳاﺮﻓ دﻮﺒﻧ ،قاﺮﻋ ﻦﺸﺧ و تﺎﺒﺛ
ﻧﺎﻴﻣ رد ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا و يدﺎﺼﺘﻗا ،ﻲﻧﺪﻣ ،ﻲﺳﺎﻴﺳ ﺔ
بﻮﺷآ ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫ ﺮﮕﻳد و ﺶﻋاد ياﺮﺑ ار هار ،يا
هوﺮﮔ هﺮﻬﺑ ياﺮﺑ ورﺪﻨﺗ يﺎﻫ ﺤﻣ ﻞﻳﺎﺒﻗ ﻲﮔدرﻮﺧﺮﺳ زا يرادﺮﺑ
بﻮﻛﺮﺳ و ﻲﻨﺳ ﻲﻠ يﺎﻫ
ﺖﻧﻮﺸﺧ راﻮﻤﻫ ﺰﻴﻣآ دﺮﻛ
(HRC, 2015)
. يﺎﻳﺎﻘﺑ ،ﻲﺿارﺎﻧ ﻲﻨﺳ باﺮﻋا زا ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ ﺶﺒﻨﺟ ﻦﻳا
ﻪﺑ ﻦﻴﺸﻴﭘ ﺖﻣﻮﻜﺣ هوﺮﮔ ،قاﺮﻋ ﻞﻳﺎﺒﻗ ﻲﺧﺮﺑ ،ﻲﺜﻌﺑ ناﺮﺴﻓا هﮋﻳو
دﻮﺑ قاﺮﻋ هﺪﻋﺎﻘﻟا و ورﺪﻨﺗ يﺎﻫ
) ،ﺪﻴﻌﺳرﻮﭘ 1390 : 215
. (
لﺎﺳ رد مﺎﺷ و قاﺮﻋ ﻲﻣﻼﺳا ﺖﻟود يﺮﺒﻫر ﺖﺤﺗ يﺎﻫوﺮﻴﻧ 2013
ﻪﻳرﻮﺳ و قاﺮﻋ زا ﻲﻘﻃﺎﻨﻣ
دروآرد دﻮﺧ ﺮﻴﺨﺴﺗ ﻪﺑ ار ﺪﻧ
. نﺎﻧآ لﺎﺳ رد 2014 و ﺖﻳﺮﻜﺗ ﺖﻤﺳ ﻪﺑ ﻧﺎﺧدور
ﺔ قاﺮﻋ رد تاﺮﻓ
ﺮﻛ يوﺮﺸﻴﭘ هد
دﺮﻛ فﺮﺼﺗ ﺖﺳا قاﺮﻋ گرﺰﺑ يﺎﻫﺮﻬﺷ زا ﻪﻛ ار ﻞﺻﻮﻣ و
(Blanchard and ﺪﻧ
others, 2015: 2
.(
رد ﻳﻮﻧاژ ﺔ 2014 رﺎﺒﻧا نﺎﺘﺳا رد ﻪﺟﻮﻠﻓ ﺮﻬﺷ ، ﻪﺑ
ﺶﻋاد ﺖﺳد ﺎﺘﻓا
د ﻲﮔراوآ ﻪﺑ ﻪﻛ
ﻲﻠﺧاد 500،000 ﻲﻣﺎﻈﻧﺮﻴﻏ
ﺮﺠﻨﻣ ﺪﺷ . لﺎﺳ رد ﺶﻋاد 2014
شودﺎﺑ ناﺪﻧز رد هﺎﮕﻳﺎﭘ و 2
ﺮﻜﻳﺎﭙﺳا ﻞﺘﻗ ﻪﺑ 3
و دﺮﻛ هﺮﺻﺎﺤﻣ ار ﻪﻟﺎﻳد نﺎﺘﺳا رد ﻲﻟﺮﻣآ ﺮﻬﺷ و ﺖﺧادﺮﭘ مﺎﻋ رد
لﺎﺳ ﻦﻴﻤﻫ توا
ﺶﺨﺑ ﻲﻳﺎﻫ ﺖﺷد و ﺮﻔﻌﻠﺗ ،رﺎﺠﻨﺳ زا ﺮﺸﺑ قﻮﻘﺣ يﺪﺟ ﺾﻘﻧ ﻪﺑ و دﺮﻛ فﺮﺼﺗ ار اﻮﻨﻴﻧ يﺎﻫ
ﺖﺧادﺮﭘ ﻪﺘﺳد جوﺮﺧ ﻪﺑ ﻪﻛ هوﺮﮔ ﺮﻳﺎﺳ و نﺎﻴﺤﻴﺴﻣ ،نﺎﻳدﺰﻳا ﻲﻌﻤﺟ
ﺖﺷد زا ﻲﺒﻫﺬﻣ و ﻲﻣﻮﻗ يﺎﻫ
1. ISIL
2. Badoush 3. Speicher
نﺎﻧز ﺖﻴﻨﻣا و قاﺮﻋ رد هﺪﻨﻨﻜﺷ ﺖﻟود
169
اﻮﻨﻴﻧ ﺮﺠﻨﻣ ﺪﺷ . رﺎﺠﻨﺳ و ﻞﺻﻮﻣ تﺎﻴﻠﻤﻋ ﺐﺒﺳ
ﺑﺎﺟ ﻪ ﺮﻔﻧ راﺰﻫ ﺪﺼﻧﺎﭘ و نﻮﻴﻠﻴﻣ ﻚﻳ زا ﺶﻴﺑ ﻲﻳﺎﺟ
.(HRC, 2015)ﺪﺷ ناﺮﺤﺑ
دﺎﻳ يﺎﻫ ﺖﺴﻜﺷ رﺎﻨﻛ رد هﺪﺷ ﺖﻟود
رد قاﺮﻋ ﺻﺮﻋ ﺔ تاﺪﻬﻌﺗ ﻲﻠﺧاد و
ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا
، ﻨﻴﻣز ﺔ د ناﺮﮕﻳزﺎﺑ ﺖﻟﺎﺧ ﻲﺟرﺎﺧ
رﻮﻣا رد ﻲﻠﺧاد ار قاﺮﻋ و دﺮﻛ ﻢﻫاﺮﻓ رﺎﻜﺷآ
ا ﻪﺑ
زﻮﺣ ة ذﻮـﻔﻧ و ﺖـﺑﺎﻗر ترﺪﻗ يﺎﻫ ﻪﻘﻄﻨﻣ يا ﻞﻳﺪﺒﺗ ﺪﺷ .
ﺖﻟود ةﺪﻨﻨﻜﺷ قاﺮﻋ و ﺖﻴﻨﻣا نﺎﻧز
نﺎﻧز ﻲﮔﺪﻧز ﻦﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ زا
ﮓﻨﺟ ﻲﻠﺧاد و يﺮﻴﮔرد يﺎﻫ قاﺮﻋ رد مواﺪﻣ ار
ﻲﻤﻧ ناﻮﺗ
اﺪﺟ زا ﻌﺟﺎﻓ خر ﺔ هداد رد ﻦﻳا رﻮﺸﻛ ﻲﺳرﺮﺑ دﺮﻛ . ﺎﺑ ﮓﻨﺟ زﺎﻏآ لﺎﺳ
2003 و ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ قاﺮﻋ رد
ﺖﻴﻨﻣا نﺎﻧز رد ﻪﻌﻣﺎﺟ ﻪﺑ ﻞﻜﺷ يﺮﻴﮕﻤﺸﭼ ﺪﺷ نﻮﮔﺮﮔد
Ahmed, 2010:157- 159)
.(
رد ﻲﭘ لﺎﻐﺷا
قاﺮﻋ نﺎﻧز
، قاﺮﻋ زا ود ﻮﺳ درﻮﻣ مﻮﺠﻫ راﺮﻗ ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ . ﻚﻳ زا ﻢﺘﺴﻴﺳ ﻮﺳ ﻲﻳﺎﻀﻗ
قاﺮﻋ دﻮﺑﺎﻧ ﺪﺷ
و ﻦﻴﻤﻫ ﺮﻣا نﺎﻧز ﻦﻳا رﻮﺸﻛ ار زا ﺖﻳﺎﻤﺣ ﻫ يﺎ ﻲﻧﻮﻧﺎﻗ موﺮﺤﻣ و ﺖﺧﺎﺳ زا
يﻮﺳ ﺮﮕﻳد
ﺖﻧﻮﺸﺧ ﺎﻫ رد يﺎﻀﻓ ﻲﻣﻮﻤﻋ هدﺮﺘﺴﮔ ﺮﺗ نﻮﭽﻤﻫ ﻲﻠﺋﺎﺴﻣ ﻪﻛ ﺪﺷ قﺎﭼﺎﻗ
،نﺎﺴﻧا زوﺎﺠﺗ ﻲﺴﻨﺟ و
رﺎﺘﺸﻛ و نﺎﻧز ﻞﺘﻗ ﺖﺷاد ﻲﭘ رد ار
Zangana, 2014: 1)
.(
رد
،ﻊﻗاو ﻌﻣﺎﺟ ﺔ ﻲﻧﻮﮕﻧﺮﺳ زا ﺪﻌﺑ قاﺮﻋ
ﻪﺑ ماﺪﺻ ﻴﻧ ﺖﻟﺎﺧد و رﻮﻀﺣ و ﻲﻠﺧاد تﺎﻋزﺎﻨﻣ رد نﺪﺷ ﺮﻴﮔرد ﻞﻴﻟد ﻪﺑزور ﻲﺟرﺎﺧ يﺎﻫوﺮ
زور
ﻲﺑ ،ﺖﻧﻮﺸﺧ ﺪﻫﺎﺷ تﺎﻧﺎﻜﻣا زا ﺖﻴﻣوﺮﺤﻣ و ﻲﺗﺎﺒﺛ
ﻴﻟوا ﺔ ﻲﻨﻣاﺎﻧ و ﻲﮔﺪﻧز زا ﻲﺷﺎﻧ يﺎﻫ
ﺐﻤﺑ ﻪﻠﻤﺣ و يراﺬﮔ دﻮﺑ ﻲﺘﺴﻳروﺮﺗ يﺎﻫ
. يﺎﻫﺪﻣﺎﻴﭘ ﻪﺑ ﻪﻣادا رد ﻲﮔﺪﻨﻨﻜﺷ
ﺖﻟود سﺎﺳاﺮﺑ
ﺺﺧﺎﺷ ﺖﻴﻨﻣا يﺎﻫ لﺎﺳ زا نﺎﻧز
2003 ﻲﻣ نﻮﻨﻛﺎﺗ ﻢﻳزادﺮﭘ
:
ﻒﻟا ( ﺖﻣﻼﺳ و ﺖﺷاﺪﻬﺑ
ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﻠﻣﺎﻋ ﻲ نﺎﻧز ﻲﻠﻛ ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ رد ﻲﺳﺎﺳا ﻪﺑ
ﻲﻣ رﺎﻤﺷ دور . ﺖﻴﻔﻴﻛ ﻪﺑ ﻲﺘﺷاﺪﻬﺑ تﻼﻜﺸﻣ
هداﻮﻧﺎﺧ و دﻮﺧ زا ﺖﺒﻗاﺮﻣ ياﺮﺑ نﺎﻧز ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ و ﻲﮔﺪﻧز ﻪﺑ نﺎﺷ
ﺐﻴﺳآ يﺪﺟ رﻮﻃ ﻲﻣ
ﺪﻧز . ﻲﻣ ناﻮﺗ
ﺺﺧﺎﺷ ﺎﺑ ار نﺎﻧز هﺎﻓر و ﺖﺷاﺪﻬﺑ ناﺰﻴﻣ ترﺎﺒﻋ ﻪﻛ ﺖﻓﺮﮔ هزاﺪﻧا نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ يﺎﻫ
گﺮﻣ زا ﺪﻧا ﺮﻴﻣو
ﺒﻠﻗ يرﺎﻤﻴﺑ زا ﻲﺷﺎﻧ گﺮﻣ خﺮﻧ ،ﻲ
ﻼﺘﺑا ،ﺮﮕﻳد ثداﻮﺣ ﺎﻳ ﻪﻨﻴﺳ نﺎﻃﺮﺳ و ﻪﻳر نﺎﻃﺮﺳ زا ﻲﺷﺎﻧ ﺮﻴﻣو
ﻲﺸﻛدﻮﺧ زا ﻲﺷﺎﻧ گﺮﻣ و زﺪﻳا ،ﺖﺑﺎﻳد ﻪﺑ
) ،نﺎﻴﻈﻓﺎﺣ و ﻲﻳﻻﻮﻛ 1385
: 68
.(
ﺺﺧﺎﺷ ﻦﻳا يرﻮﺸﻛ رد ﺎﻫ
ﺖﻟود ﺎﺑ ﺳﺎﻨﻣ ﺖﻴﻌﺿو رد قاﺮﻋ نﻮﭽﻤﻫ هﺪﻨﻨﻜﺷ ﺪﻧراﺪﻧ راﺮﻗ ﻲﺒ
. ﺔﻌﻣﺎﺟ لﺎﺳ رد قاﺮﻋ ﺲﭘ يﺎﻫ
ﻲﺷﺎﭘوﺮﻓ ﺪﻫﺎﺷ لﺎﻐﺷا زا ﻢﺘﺴﻴﺳ
ﻲﺘﺷاﺪﻬﺑ و
،ﻲﻜﺷﺰﭘ دﻮﺒﻤﻛ بآ ﻲﻧﺪﻴﻣﺎﺷآ
،ﻢﻟﺎﺳ يﺎﻀﻓ ﺐﻋر و
سﺮﺗ و يﺪﻴﻣاﺎﻧ دﻮﺑ . رﺎﻤﺷ گﺮﻣ ﺮﻴﻣو ناردﺎﻣ ﻲﻗاﺮﻋ نﺎﻨﭽﻤﻫ ﺖﺳا دﺎﻳز رﺎﻴﺴﺑ
Zangana, 2014: )
(1
. رﺎﺛآ و يﺎﻫﺪﻣﺎﻴﭘ هدﺎﻔﺘﺳا
زا حﻼﺳ يﺎﻫ يوﺎﺣ مﻮﻴﻧاروا ﻲﻨﻏ هﺪﺷ رد يﻼﺘﺑا يرﺎﻴﺴﺑ زا نﺎﻛدﻮﻛ
و نادازﻮﻧ ﻲﻗاﺮﻋ ﻪﺑ عاﻮﻧا نﺎﻃﺮﺳ و ﺪﻟﻮﺗ نادازﻮﻧ ﺺﻗﺎﻧ سﻮﻤﻠﻣ ﺖﺳا .
» ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺶﻳاﺰﻓا
تﺮﻴﺣ ﺰﻴﮕﻧا نادازﻮﻧ ﺺﻗﺎﻧ
،ﻪﻘﻠﺨﻟا ﺐﻘﻋ هﺪﻧﺎﻣ و لﻮﻠﻌﻣ رد نﺎﺘﺳا
،رﺎﺒﻧﻻا ﭻﻴﻫ يردﺎﻣ ﻲﻤﻧ ﺪﻫاﻮﺧ
