10.22059/JHSS.2022.345602.473576
Historical Analysis of the Components of Society Reform in Darashikoh's Poems
Khadijeh Alemi1, *, Yousof Heydarnejad2
1. Member of the Faculty ,Department of History, University of Tehran
2. Ph.D. Student of Islamic history ,Department of History , University of Tehran
Article Info. Abstract
Received: 2022/06/22 The main challenge for Gorkani Muslim government was creating a social harmony in the society under its rule. In the meantime, Darashikoh, as a prince, is among the people who cultivated and presented such thinking through the integrating ideas of Islam and Hinduism, on the basis of Persian poems. Persian language and literature has always played a role as one of the factors for transmitting the concepts of Islamic ethics in the Indian subcontinent. Therefore, the Persian poets in the court of the Indian Muslim sultans played a significant role in strengthening Islamic approaches in that region. Therefore, Darashikoh tried to strengthen the Islamic morality and crystallized it in his poems. This research aims to address the issue of which ethical methods Darashikoh has presented in order to restore the social ethics and reform society with an Islamic approach. In response to the mentioned question, the following claim has been investigated that Darashikoh aimed to expand and restore Islamic ethics in the society of the subcontinent with the centrality of the master and mystical love. Achieving this matter, Darashikoh dealt with the design of Islamic ethics indicators in the individual and social spheres and by adopting the idea of total peace in his poems, he made it possible to improve the behavior of his audience (both the learned and the common people) in the Indian subcontinent. This research was done by the study of Darashikoh's poems, and deals with the historical analysis of the components of the reform of the society in his court.
Acceped: 2022/08/21
Keywords:
Darashikoh, Mystical love, Qadiriyya Tariqa, Morality, Total peace.
*Corresponding Autor: E-mail: [email protected]
How To Cite:
Alemi, KH., Heydarnejad, Y., P. (2022), Historical Analysis of the Components of Society Reform in Darashikoh's Poems. Journal of Historical Sciences Studies, 14(1): 53-69
10.22059/JHSS.2022.346142.473584
هفلؤم یخیرات لیلحت هوکشاراد ناوید رد هعماج حلاصا یاه
يملاع هجيدخ
1
،
داژنردیح فسوي ،* 2
1 . نارهت هاگشناد خيرات هورگ يملع تأیه وضع و رايداتسا
2 . يوجشناد نارهت هاگشناد خيرات هورگ ملاسا خيرات يارتکد
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
تفايرد خيرات :
01 / 04 / ةعماج رد يعامتجا يراگزاس داجيا ،يناکروگ ناملسم تیمکاح يارب يساسا شلاچ 1401
تحت تیمکاح
ار يرکفت نینچ هک تسا يدارفا هلمج زا ،هدازهاش کي ناونع هب هوکشاراد نایم نيا رد .دوب شيوخ زا
رط ي ق ا ي هد اه ي تدحو ط هنابل يا دا زا ي نا ئودنه و ملاسا ی
مس
، رب هیکت اب و هئارا و شرورپ يسراف راعشا
لماوع زا يکي ناونع هب هراومه يسراف تایبدا و نابز .داد لاقتنا
ةدنهد هافم ی م ملاسا قلاخا ي
هبش رد
راق ة دنه هدرک شقن يافيا تسا
. نيازا تيوقت رد ،دنه ناملسم نیطلاس رابرد رد نابز يسراف يارعش ور
هب شقن دنه هراق هبش رد يملاسا ياهدرکيور هتشاد ييازس
نانچ .دنا قلاخا تيوقت رد ،هوکشاراد هک
رولبتم شيوخ راعشا رد ار نآ و دیشوک يملاسا .دومن
اي ن ا هب ات تسا نآ رب شهوژپ ي
ن دزادرپب هلأسم
هک هویش مادک هوکشاراد هب ار يقلاخا ياه
درکيور اب هعماج حلاصا و يعامتجا قلاخا میمرت روظنم
هدرک هئارا يملاسا .تسا
روکذم لاؤس هب خساپ رد اعدم نيا
هک قشع و داتسا تيروحم حرط اب هوکشاراد
و شرتسگ ددص رد ،هنافوصتم
،دمآرب هراق هبش هعماج رد يملاسا قلاخا میمرت سررب دروم
ي
رارق هتفرگ تسا . تسد ی با ي ا هب ي ن هک بلطم هوکشاراد هب حرط صخاش اه ي ملاسا قلاخا ي
درف هزوح رد ي
عامتجا و ي تخادرپ و ذاختا اب حلص رکفت لک وخ راعشا رد ي
،ش اقترا ناکما ي
دوخ نابطاخم راتفر
راق هبش رد ار )ماوع و صاوخ(
ة ا درواتسد هلمج زا ،دومن مهارف دنه ي
ن راتشون م رامش هب ي ا .دور ي ن
کت اب شهوژپ ی
ه راعشا رب ،هوکشاراد راثآ
نآ زا دوجوم قحت و
ی تاق تروص رد هتفرگ نيا لیلحت هب ،هراب
هفلؤم يخيرات هوکشاراد ناويد رد هعماج حلاصا ياه
خادرپ هت .تسا
شريذپ خيرات :
30 / 05 / 1401
هژاو :يدیلک ياه ،هنافوصتم قشع ،هوکشاراد
،قلاخا ،هيرداق تقيرط حلص .لک
مانايار*
ة دنسيون ة :لوئسم
@ut.ac.ir 1900
alemi
:هلاقم نيا هب دانتسا ،فسوي ،داژنردیح ؛هجيدخ ،يملاع 1401
، لحت ی ل رات ي خ ي هفلؤم ياه د رد هعماج حلاصا ي
ناو هوکشاراد شهوژپ همانلصف . .يخيرات مولع ياه
14 ( 1 :) 53-69
1 . همدقم هبش رد ،يرومیت نادناخ ناگدنامزاب يرجه مهد هدس ةنایم رد هراق
ار ریبک نلاوغم تنطلس ،دنه ناینب
تیمکاح .دنداهن
زا لبق ات هقطنم نيا رد ناناملسم ( هنایفوص درکيور هياپ ود رب نایناکروگ
هقباس اب تقيرط زا ينلاوط يا هنایفوص ياه
تردق و )
( ناکرت يماظن
يتموکح راتخاس رد
تقيرط .تشاد رارق ) تیمکاح راتخاس رب رثؤم يتلاخد يناکروگ نامز ات فوصت ياه
ناناملسم هبش رد
لاح و قوذ ببس هب يناکروگ ةرود رد اما ؛دنتشادن هراق تدحو هاگن و ناگدازهاش زا يخرب ينافرع
ةنابلط
هشيدنا و رکفت ذوفن ،نانآ .داهن شيازفا هب ور تیمکاح رد هنایفوص ياه
هوکشاراد دمحم ي
ک ي ناکروگ ناگدازهاش زا ي
تسا
ثات تحت هک ی
ر دنا ي هش اه ي فوص ی نا .تشاد رارق هديا حرط هب يرفاو هقلاع يو
ناويد .تشاد رعش بلاق رد شيوخ ياه
د .تسا هنایفوص و ينافرع دنلب رایسب نیماضم يواح يسراف نابز هب هوکشارا نيا ات تسا هدش يعس شهوژپ نيا رد
عامتجا درکراک هک شسرپ ي
شا تدحو رکفت جيورت رد هوکشاراد راع دروم ،تسا هدوب هنوگچ هراق هبش رد يملاسا هنابلط
گ رارق يسررب ی
در . نایفوص و نافراع دزن رد نتشون تنس هقباس ياراد ناملسم
ظفح يارب نایفوص .دوب هنيريد سب يا
نيا زا .دنديزرو تردابم رما نيا هب شيوخ هعماج يعامتجا قلاخا رد لوحت داجيا و نایسن زا يریگولج و هنایفوص تنس هديا مهف ور ماج حلاصا يارب هنایفوص ياه
اراد .تسا يرایسب تیمها ياراد هع هویش و تنس نیمه رب انب هوکش
،ينافرع
ذخا هاشلاوم زا ار شيوخ بلاطم رهوج و شور هوکشاراد دمحم ًارهاظ .دورس ار شيوخ ناويد هدرک
تسا هوکشاراد رعش .
اب وا ييانشآ و يفوص نیسدقم اب يو هنامیمص ينیشنمه رگنایب و تسا مسيرداق و هنایفوص روحم ود ياراد اتدمع د باتزاب نینچمه .تسا يسراف ينافرع بدا نیماضم رکفت لصاح هن هک تسه زین هوکشاراد يرظن نافرع هجو هدنه
يم للدم دوجو تدحو درکيور ساسا رب هک تسا هناقاتشم میقتسم کرد رگناشن هکلب .دوش
مز رد هچ رگا ی
هن بدا و نافرع ،فوصت ی
تا سراف ي هبش رد شهوژپ دنه هراق اه
ي و ددعتم لقتسم
ي ،تسا هتفرگ ماجنا
ا اب ي ن همه مز رد ی هن درکراک هعماج هناسانش بدا و نابز
ی تا سراف ي ورت رد ي ج و قلاخا ور
ي اهدرک ي يملاسا هبش رد هراق
،دنه وژپ شه لقتسم ي ن ماجنا ی هتفا .تسا هلاقم
« وگلا :هوکشاراد راثآ رد هنافوصتم قشع يي
ارب نهک ي ند ی ا ي ون ي
»ن زا
ةلاقم و ينسح للهااطع
« س ی ام ي فراعلا تانسح رد هوکشاراد دمحم زا
نافرع رظن ي
راتخاس و ي
بز ينا بدا و
»ي لایهس زا
يحلاص تبارق هاگديد عون ظاحل هب هک دنتسه يراثآ دودعم زا مدقم .دنراد رضاح شهوژپ اب يياه
2 . هوکشاراد دمحم هنامز و يگدنز لاس رد يو دهعیلو و ناهج هاش دشرا رسپ هوکشاراد دمحم 1024
( دش هداز لحمزاتمم زا ق
،يرباب هوکشاراد 1318
: 94 ؛
،ریگناهج 1359 :
هلاه رد دلوت هماگنه زا هوکشاراد تیصخش .)160
دانتسا هب .دراد رارق نافرع زا يا ءایلولاا هنیفس
وا دلوت ،
نیعم هجاوخ دقرم رد شردام ياهزاین و زار رب انب ناهجرون نويدم دياب ار يو تیبرت ارهاظ .داتفا قافتا يتشچ نيدلا
سپ .تسناد ریگناهج رسمه لاس رد ردپ رب ناهج هاش قفومان شروش زا
1035 ناونع هب بيز گنروا و هوکشاراد ،ق
( دندش يرادهگن ناهجرون لفکت تحت و ریگناهج رابرد رد ناگورگ
،يروهلا 1867 : 1 / 70 ، 177 - 179 ،وبنک ؛ 1967 : 1 / 158 -
هاش هرود رد هوکشاراد .)172
وس رازه شش و تاذ رازه هدزاود بصنم تسناوت ناهج هرود نيا رد وا .دنک بحاصت ار را
تفايرد هراقن و ملع ( دش نییعت راصح ریگاج ناونع هب و درک
،يروهلا 1867 : 1 / 541 -
هقلاع دروم هوکشاراد دمحم .)542
( ديدرگ لابقادنلب هاش هب بقلم ردپ يوس زا راهدنق رد تسکش دوجو اب ور نيا زا ،تشادرارق ردپ
،وبنک 1867 : 3 / 117 -
119 ، 152 و ؛ ،ينيوزق دیح 1329
: 163 -
رب ناردارب تهج نیمه هب ؛دوب وا يدهعتيلاو هلزنم هب قافتا نيا تقیقح رد .)167
( دش عفد لاگنب رد عاجش دمحم هاپس هکنيا دوجو اب .دنديروش يو
،موصعمدمحم 1385
: 63 -
داحتا ربارب رد هوکشاراد اما )70
ناوت شخبدارم دمحم و بيز گنروا ينعي رگيد ردارب ود تخت تشونرس ،هدمع دربن ود عومجم رد .تشادن يرادياپ
لاس رد ار تنطلس 1069
( .دش يراوتم هوکشاراد و دومن نییعت ق
:نامه 74 -
يکي هب هک يلاح رد هوکشاراد ماجنارس )105
نیمز زا ( درک میلست بيز گنروا هب ار دوخ ،دوب هدش هدنهانپ نویج کلم مان هب ناغفا ناراد
:نامه 116 -
وا .)126
بيز گنر
يب رب ينبم ،املع زا يياوتف دانتسا هب نوفدم يلهد رد نويامه هربقم رد ار وا و دناسر لتق هب ار يو ،هوکشاراد ينيد
( دومن
،يکلملا ماظن ناخ يفاخ 1874
: 2 / 85 -
.)87
يب دش فيرعت يدوهي و يحیسم و ييودنه نايدا هب شيارگ و نايدا تدحو هدمع هفلوم ود رد هوکشاراد ينيد
(
،داشیناپوا 1356
: 164 -
هتسناد نآ هناشن ار يو يرتشگنا رب اهودنه مظعا مسا کح .)165
( دنا
،نیمادمحم نب مظاکدمحم
1868 : 34-35
و نايدا ثحب رد يقیبطت درکيور اب هک دوب يدارفا دودعم زا تقیقح رد هوکشاراد هک تسناد دياب نکیل .)
لئاسم هب يو يدوجو تدحو هاگن .دش دراو نافرع هنیمز ينيد
يدرف هوکشاراد دوجو نيا اب .تسوا يبيرقت هاگن زاس
هاگديد رد هوکشاراد يکدوک نارود تیبرت .دوب بهذم يفنح راذگریثأت رایسب يناکروگ هدازهاش نيا هناشيدنا تدحو ياه
( تفرگارف يروپناطلس فیطللادبع دزن ار ثيدح و نآرق مولع يکدوک رد وا .تسا
،يرباب هوکشاراد 1344
: 10 ،ناگياش ؛ 1382 :
بلج رد يرایسب ریثأت يو هک ديد میلعت خیش کریم دنوخآ دزن ار يسراف و برع تایبدا و نآرق ریسفت نینچمه .)10
( تشاد فوصت هب هوکشاراد ليامت و رظن
،نامه 1344 :
نابز ارهاظ .)59
رایسب نايدا زا وا صاخ مهف رد هوکشاراد يناد
يراي هدوب هدنهد يو طلست .تسا
نیب تاعلاطم هب وا هجوت زاس هنیمز تيرکسناس و ودرا ،يسراف ،يبرع رب .دش ينايدلاا
وداج ،هبيرغ مولع و يشاقن رد يسيونشوخ رب هولاع وا .تشاد هوکشاراد عبط يگنهامه زا يکاح هفيرظ مولع هب وا هجوت يم ناشن ليامت رحس و ( داد
،نامه 1344 : 13 - 14 ،نامه ؛ 1382 :
.)10
شاراد قلعت رایسب هيرداق تقيرط خياشم زا وجنایم دمحم خیش هب هوکشاراد صخش داقتعا زا هيرداق تقيرط هب هوک
ار هيرداق تقيرط زا يوریپ يگتسياش ور نيا زا و دیشخب افش ار وا يکدوک رد وجنایم هک تسا دقتعم يو .تسا حضاو ( تفاي دوخ رد
،نامه 1344 : 48 -
لاس رد هوکشاراد .)49
1049 ریمشک هب ق دمحم هاش قيرط زا ریمشک رد .تشاد يرفس
( دش دراو يو ناوریپ هگرج هب و دومن ذخا ار وجنایم تقيرط موسر و بادآ ،هاشلام اي يشخدب
:نامه 5 -
فاصوا همه اب .)7
تدحو عبط و فيرظ هیحور تلع هب هوکشاراد تقيرط رگيد ،هنابلط
نانآ ناگرزب اب و تشاد لوبق زین ار هنایفوص ياه
م راديد ي هب .دومن تقيرط هلمج زا ملاسا ناوریپ يو رظن يتح و هيدرورهس و هيوربک ،هیتشچ ،هيرداق ،هيدنبشقن ياه
تافلاتخا و دنرادن رگيدمه اب ينطاب فلاتخا رگيد نايدا نآ
اه رارق يظفل و يرهاظ داعبا رد اهنت ( دراد
،هوکشاراد 1366
:
.)2
زا هوکشاراد راثآ يم
هب ناوت هنیفس لولاا یا رثا نيا .درک هراشا رد
1049 هب ق يو .دمآرد شراگن رد
حرش هب رثا نيا
پ لاوحا ی ربما ملاسا (
،)ص
افلخ ي دشار ي ن
، لع ناماما ی
ه م اشم و ملاسلا ي
خ فوص ناگرزب و ی
ه مه رداق نوچ ي
ه
،
،هیتشچ وربک ي ه
درورهس و ي
ه ( تسا هتخادرپ
،نامه 1344 :
يو راثآ رگيد زا .)15
هنیکس لولاا یا (
ت یلأ ف رد 1052
)ق
ب رد ی نا رداق هلسلس ي
ه و
اشم ي خ نآ امن قح هلاسر؛ (
ت یلأ ف رد 1056
) ق
توسان ملاع باب رد
، توهلا و توربج و توکلم
، وه ي ت تدحو و بابرلاا بر
تسا دوجو .
نینچمه فراعلا تانسح
ی ن (
فیلأت 1062
)ق
واح ي هعومجم تایحطش
پ ی ربما
، د ناگرزب ي
ن و اشم ي خ عمجم ،
رحبلا ي ن (
ت یلأ ف رد 1066
)ق
لماش ياقم هس هشيدنا اه اقع و ي د اهودنه و ناناملسم هب روهشم يسراف هب داشیناپوا همجرت و
ربکا رس (
ميدق همجرت نيرت
( تسا وا راثآ رگيد زا )
،نامه 1356 : 224 -
.)225
3 . صخاش هبش هعماج ياه هوکشاراد ناويد رد دنه هراق
هبش هرود يناکروگ ةرود رد دنه هراق هب ،يناکروگ رصع يبهذم تلاوحت .دومن هبرجت ار يبهذم و يعامتجا تلاوحت زا يا
ره يناکروگ ماکح قئلاع دسر يم رظن هب .دوب تردق نابحاص نایم رد يبهذم درکيور و بهذم تیهام رییغت هلزنم ابحاص رد ناوت يم ار بهذم هب هدمع شيارگ ود ارهاظ .تشاد تلاخد رما نيا رد يوحن هب مادک يناکروگ تلود تردق ن
تدحو درکيور کي ؛دومن هدهاشم هعماج اب نآ لماعت ةوحن و تفرگ لکش ينس ملاسا صاخ نيزاوم ساسا رب هک بلط
تدحو يهاگن مود درکيور .دش راوتسا رفکلاراد و ملاسلااراد میلاعت ساسا رب میلاعت و هنایفوص هاگن زا هک،ينافرع هنابلط
يم يشان يفسلف صاخ .دش
راد ناويد رسارس رد ور نيا زا .دوب مود درکيور عون زا يراکفا ياراد ،يناکروگ دشرا هدازهاش کي ناونع هب هوکشا
میسقت يلک هتسد ود هب ار شيوخ هعماج ،يفوص و فراع کي هچيرد زا و ينافرع صاخ هاگن اب دوخ هدومن
هتسد .تسا يا
رد هک ار يگدنز همه ،دوهش و فشک و تقیقح يپ داهناو
و ه هتسد و دنتسه يقیقح قشع لابند هب رهاوظ هب اهنت هک يا
هدومن فرص هار نيا رد ار ناوت و شوت همه و هداد تیمها نيد هنعط زا ولمم هوکشاراد ناويد تایبا .دنا
هک تسا يياه
هورگ يم ناشن ار هوکشاراد صاخ يدنب هب اب يو .دهد
راک رادانعم ناگژاو ندرب زاغ ،يزامن ،يزاجح دننام ي
ددص رد ي
.تسا شيوخ رکفت نافلاخم تیهام نداد ناشن
شعم يپایپ قشاع تفر ـــ
ن قو ــ
اه يزاجح يپ رد دور
شيوخ ربلد هب ما هدرک ادتقا
شن ــ اه يزامن يپ رد مو
فن ـ لد تسد ز شکب رفاک س
اه يزاغ ز نکب ار يرداق (
د
،يرباب هوکشارا 1364
: 52 )
هدومن نامگ يخرب دنچ ره رگناشن ناگژاو نيا زا هدافتسا دنا
دياب اما ،تسا دادترا زرم ات هوکشاراد بهذم و هدیقع
ناد هدورس رعش هک ينافراع بلغا هک تس هب شيوخ هاگن عون و ينورد ملاآ نایب يارب صاخ کبس نيا زا دنا
هرهب ایند
هدرب صخشم يارب يملاسا ناگژاو زا هوکشاراد ةدافتسا ،دسر يم رظن هب .تسین دادترا هدنهد ناشن اموزل تاملک و دنا
يب گنج نامه درکيور نيا .تسا هعماج هب يو توافتم درکيور رگناشن تقیقح رد ،نافلاخم ندومن نطاب و رهاظ ناياپ
و افرع دربن رگيد ينایب هب اي و نيد :تسا طابنتسا لباق يبوخ هب ينعم نيا ريز تیب رد .تسا ننست ملاع رد اهقف
ار شیکدب اوشیپ يدومن نوچ ار شيورد وت ردق يسانش يک
لد فراع هر نيا سرپ زيزع يا دناد هچ لام قح هار ار شير
،نامه(
1364 : 53 )
راد لااب تیب رد لد نافراع هب قلعتم ار يلصا هار هوکشا
يم شير يب ار نايلام و دناد
دادملق نآ زا ربخ هدومن
تسا .
ود توافتم رایسب هاگن هب ،نيد نطاب و رهاظ يرادنپ هناگود يدوجو تدحو هاگديد لوا هاگن .تشاد تشگزاب هفسلف هلحن
نبا ار نآ رادمدرس هک تسا ( يبرع
نافراع و نافوسلیف زا مشش نرق رادمان
هتسناد ) تسا يدوهش تدحو درکيور مود هاگن .دنا
نایب ار نآ ينانمس هلودلاءلاع راب نیلوا ًارهاظ هک هدرک
تسا دوجو هاگن ود نيا نایم يرادانعم يفسلف توافت تسناد دياب .
يم ناشن نايدا تدحو هب يرتشیب ليامت ًارهاظ يدوجو تدحو هاگديد اما ؛درادن ط ًارهاظ .داد
دوهش تدحو نارادفر
ثرا هب ربکا شگرزبردپ و شيوخ ناداتسا زا ار يدوجو تدحو هاگن هوکشاراد .دندوب يدوجو تدحو دارفا زا رتارگرهاظ تسا يدح هب هيرداق تقيرط هب هوکشاراد هقلاع .دوب هيرداق تقيرط رد يو يدوجو تدحو درکيور يلصا أشنم اما .درب شناويد رد وا صلخت هک
« يرداق » سا هار ناونع هب يرداق تقيرط اي و شيوخ داتسا زا تیب نيدنچ رد نینچمه .ت
هدرکداي هنایم و تسرد :تسا هتسناد رایغا زا ييادج ار يرداق تقيرط هب نتسویپ ريز تایبا رد هوکشاراد .تسا
تسا هتسسگب همه زک للهرکش دش ریغ زا صلاخ و تسب وا هب لد
زا هدنک تسا هتسویپ وا يوک ناگس اب شــــــيوخ راي رهب رایغا : نامه(
71 )
يب يور زا هوکشاراد ارهاظ هک رگيد راعشا رد فصو هبعک ناونع هب ار هاشلام شيوخ داتسا ،هدورس يبات
هدومن تسا :
تسا بات يب ملد و ناج نوچ زاب تسا باوخیب نم نامشچ نوچ زاب
شع ــ ق جنپ ـ ن مبا ــ هدوم يــب رارق تسا باجنپ رد تسود شقن هکناز
ب نوچ ه پ ــــ رهش رد موش لخاد ا تخاس
ــ سا بادآ ز مدق رس زا ن ـ
ت
نج نم هبعک ـــ
هلا ت ـــــ ناد رو س نم هدجس
ـ تسا بارحم نآ يو
ط اجنآ منک ات ــ
ــ شيوخ ریپ فاو یس نوچ مارآ يب ناج
ــ تسا بام نامه(
: 71 - 72 )
رکفت سنا هطساو هب ار نکاما يو .تسا تيؤر لباق قوف تایبا يلا هبلا رد هوکشاراد يعامتجا ا
ن اه يم يياسانش .دنک
هلحرم هب ينافرع قشع رد هوکشاراد ارهاظ .تسا هاشلام شيوخ داتسا هب هقلاع رظنم زا باجنپ هب هوکشاراد هقلاع يا
يم تيؤر قوشعم هاگن زا ار زیچ همه هک دوب هدیسر .درک
رارق عوضوم نيا ریثأت تحت زین يو يصخش قيلاع ور نيا زا
هب بهذم يرداق داتسا فیصوت ماقم رد هبعک هک تسا هجوت بلاج .تشاد هتفر راک
هناشن دومن هجوت دياب .تسا زا يياه
شم لصف ،يدام يایند مامت و هبعک يو رظنم زا .تسا يياسانش لباق دروم نيا رد هوکشاراد يدوجو تدحو هاگديد يکرت
مان هب
« دوجو » دنهاوخ رد تادوجوم نایم يساسا توافت .تشاد
« تیهام » نآ اه يپ رد هوکشاراد و تس تیهام نيا وحم
:تسا
ادــــتقم دب هک يخیش ز مدینش
خ ـــ ادخ زج يسک دنیبن ار اد
دوــــجو دــشابن ار ادخ ریغ وچ
خ ـــ دنیبن ار اد ادخ زج يسک
تسا تاذ نامه يعرم و يعار وچ
ام ميديدب ار قح هک ديوگ هک
ديد شيوخ خر نیعت مشـــچ هب
خ وت ـــ اهر هنایم زا نکب ار دو
يرداق رد وچ رداــــــق درک هگن
ن همه ـــــ اقب ار نيا دندرک ما نامه(
: 54 )
.دراد ار دوجو ربارب رد تیهام نتفر نایم زا ينعي ،دوخ نتشادرب نایم زا هبلاطم ،دنوادخ هب ندیسر يارب هوکشاراد يرداق تقيرط رد هدش حرطم میهافم زا يکي اقب رصنع .تسا هجوت بلاج يگنادواج عوضوم هب هوکشاراد هقلاع نینچمه
للها يف انف موهفم زا يرگيد نایب عقاو رد اقب .تسا نتسویپ و تیهام نتفر نایم زا اب يرادانعم طبر يگنادواج و اقب .تسا
.دش دهاوخ نیمأت ناسنا يگنادواج بلط و اقب ،دنوادخ هب نتسویپ اب .دراد يلاعت يراب تاذ هب هدش حرطم هوکشاراد ناويد رد هک دنتسه يرابرد نایناحور و نايلام ،وگغورد نادهاز ،نايارگرهاظ مود هورگ اب .دنا
هاگديد اب ارهاظ اما ،هتسناد يوریپ لباق و قح رب ار هنایفوص قيارط همه هوکشاراد هکنيا دوجو هيدنبشقن يعامتجا ياه
ن يبوخ هنایم هتشاد
تسا هب هراشا نايلام و نادهاز يفن رب دیکأت لامتحا هب . و نادهاز هورگ ربهر .تسا هتسد نیمه
يدوجو دیحوت اب لباقت رد ار يدوهش دیحوت هک دوب يسک وا .تسا يدنهریس دمحا نب يیحي نامه ارهاظ هيدنبشقن هبش رد و درادن دوجو هيرظن ود نيا نایم يتيدض يتح و توافت ديدرگ ناونع هک روط نامه .داد شرتسگ و طسب هراق
ت اب زین يدنهریس صخش و بلطدهز تانايرج هک دوب يصاخ يشور غلبم رتشیب يو .درکن زاربا يتفلاخم يدوجو دیحو
هبش هعماج رد ار ارگرهاظ .درک تيوقت هراق
يم خر وا يارب يدوهش و يدوجو دیحوت ود ،يفوص هنافراع کولس رد دوب دقتعم يو يانعم هب يدوجو دیحوت .دهد
« نتسناد دوجوم کي »
نعم هب يدوهش دیحوت و يا
« نديد يلک »
( دوب
،يدنهرس 1383
: 1 /
راکنا ،حيرشت ماقم رد وا .)160
هتسد رد دنتسه ناگراتس دوجو رکنم هک يناسک .دروآ هنومن ار دیشروخ رون يوترپ رد ناگراتس دوجو راکنا مدع اي ناگراتس ندومنن تيور دوجو اب هک يناسک و يدوجو تدحو نآ
اه دیحوت هب نادقتعم ،دنتسین رکنم ار دندوب يدوهش
(
:نامه 1 /
،دنتشاد رارق هورگ هس رد يدنهریس رظنم زا يدوجو دیحوت هب نادقتعم .)161
رذگهر زا لوا هورگ
« ترثک
دیحوت ِتسرامم »
ترابع رد رکفت و
« للها لاا دوجوم لاب للها لاا هلا لا »
يم تسد دیحوت نيا هب تسا دقتعم يدنهریس .دباي
هب لاغتشا رثا رد دارفا نيا هک هدز شيوخ لایخ هوق رب ار تفرعم شقن ،دیحوت يانعم
يب بلق ماقم زا دارفا نيا .دنا دنربخ
هتسناوت اهنت و هجرد هب دنا
دنباي تسد ملع تاجرد زا يياه .
يدوجو دیحوت هب نایفوص زا مود هورگ رواب أشنم
« باذجنا
يبلق تبحم و »
تسا رد هک ادتبا اب .تسا تابقارم و راکذا ریخا هورگ
ا و دهج رذگهر ز هب اي ششوک
ببس قح تيانع
بلق ماقم هب يم
دنسر يدوجو دیحوت . دوجوم ار بوبحم اهنت ببس نيدب و تسا بوبحم تبحم هبلغ لصاح مود هورگ
يم .دنناد ( تسا لاوحا لصاح دیحوت عون نيا
:نامه 1 / 702 -
؛دنتسه تبحم ناگتشک موس هورگ .)703
نآ اه يناسک
هتفاي دوخ دوهشم رد للاحمضا و کلاهتسا هک دنتسه .دنراد لاح نيا موادت هب لیم و دنا
هکنيا يارب ار ناشيا دنوادخ
هظحل هک مزلتسم هک يروما هب دنریگ مارآ و رارق يا
تلفغ تسا يم لوغشم دراد
(
:نامه 1 /
هورگ زا لاامتحا هوکشاراد .)704
يب لوا هب يرعش رد و هدوبن ربخ آ
ن اه هراشا هدرک تسا :
باقن هتشگ ار وت رم تمه و ربا باتفآ تسا باقن يب و باجح يب يرداق (
رباب هوکشاراد ي
، 1364 : 60 )
فیصوت يدنهریس هک تسناد يناسک زا مود هورگ هب قلعتم دياب ار هوکشاراد ًارهاظ هدومن
تسا . سب رد يو ی
را ي زا
شراعشا أشنم هب
کت شيوخ تخانش يبحم ی
ه هدومن .تسا نيرفن و نعط ًارهاظ تدش و هدش لقن ياه
نآ اه و راکفا رد
هورگ دوجو نداد ناشن رب هولاع زین هوکشاراد راعشا هوکشاراد يعامتجا درکيور و هاگديد رگناشن ،عرشتم فلاخم ياه
:تسا
نارخ نيا هب تحیصن دوس هچ يرداق يا
بارخ لد نوچ هدرک رامیب هتشاد
دنا ( رباب هوکشاراد ي
، 1364 : 104 )
يوربور ــــــمت تــ ا هجو ماــ
لله
شچ ــ
؟ارچ وت قح ز يا هدیشوپ م
اوس وت نیبم نیب هب ور کي هلمج ينیبب قح يور هک يهاوخ وت رگ ديد همه رد شيوخ يور يرداق
اقب تسا نیمه نتشيوخ اب تفگ (
نامه : 57 )
هجوت زین ناشيا درکيور هب نافلاخم حیبقت نمض هوکشاراد هدومن
تسا يم و :دسيون
«
يب کشخ نادهاز و تمه نود ناترطف تسپ و نعط ددص رد ينیب هاتوک زا تولاح
يم راکنا و ریفکت دش
....دن ربانب ریقف نيا رطاخ هب ،نآ
ءارـبک زا هـچنآ هـک دیـسر و نادحوم
حطـش و تاهباـشتم ار نآ هـک دنلب نانخس ... نافراع ناگرزب ی
،دـنمان تا نافراع زا هچنآ اب ... هدش رداص
و عطاـق تـجح ات ديامن عمج هدینش دوخ ،تقو نيا يدـمحم نلاهجوـبا و ناتفص يسوم ةنعارف و ناسفن يسیع ةلجاجد رب عطاس ناهرب
نابرشم و تـجح ار کولـس ناقداـص ات داهن مان ... نیفراعلا تانسح ار نآ و ...دشاب ددرگ هاتوک شنزرس زا نانعاط نابز و دشاب دنس
» (
،نامه
1352 : 2 -
.)3
هورگ هکنآ زا شیب هياوکش نيا رد هوکشاراد لاامتحا هورگ هب دشاب هتشاد رظندم ار هيدنبشقن ياه
رظن يعرشتم ياه
تفلاخم رد هک دراد .دندوب يدج رایسب وا اب
ربکا هرود رد .دوب لهاست و حماست برشم رب هاشربکا رصع رد يناکروگ تلود يبهذم يزرو تسایس هکنيا حیضوت هاش
ساسا رب ينیيآ يهلا نيد .دش رجنم هاش يوس زا يهلا نيد مان هب يسایس ينيد يراتخاس لکش هب يبهذم تسایس ( دوب دحاو تیلم رد بهاذم همه يربارب
،دحوم يتحلاف 1392
: 18 /
نیلوا ،يرکیسروپ رد هناختدابع سیسأت اب وا .)613
( دروآ مهارف نايدا يقیبطت تاعلاطم يارب ار تامادقا
،ينوادب 1379 : 2 /
؛137 Aziz, 1964: 168
رد ينس ناملاع ادتبا رد .)
يم هرظانم و ثحب هب ناکم نيا نآ رد زین نايدا رياس ناملاع سپس اما ؛دنتخادرپ
( دندرک ادیپ روضح
Roy, 1985: 74-
يم هدرمش حلصا تارظن فلاتخا رد ربکا يأر .)104
لاس رد .دش 987
رب هک دندومن اضما ار يدنس ،املع زا يا هدع ق
ار هبطخ مسر و دومن بحاصت ار روشک ينيد ماقم نيرتلااب يو .دش هتخانش لداع ماما و لوا دهتجم ربکا نآ ساسا ناینب ( داهن
،ينوادب 1379 : 2 / 188 - 189 ،يملاع ؛ 1877 - 1876 : 3 /
موهفم رد ربکا ينيد يزرو تسایس يساسا روحم .)270
حلص راک هب ار يهلا نيد ظفل ربکا صخش .تخادرپ يهلا نيد موهفم هب ،يزاس هنیمز نيا زا سپ ربکا .دوب راوتسا لک
( درک هدافتسا يهلا دیحوت ناگژاو زا نآ ياج هب و دربن
Sharman, 1972: 160
ينيد رئاعش يعامتجا درکراک موزل هب ربکا ).
نانچ .تشاد هجوت لاس رد هک
990 ( دومن لومعم يرجه ميوقت ياج هب ار يهلا ميوقت ،ق
،يوره دمحا نيدلا ماظن 1927
:
2 / 126 ؛ ک ی ورسخ دنفسا ي را ، 1362 : 1 /
حلص رکفت اما ؛تفاین همادا وا زا سپ ربکا تامادقا .)313
رد فوصت هب شيارگ و لک
( ناملسم يدنه ياملع يارب و دنام يقاب يناکروگ نادناخ
ربکا زا سپ
عوقو زا هک ديدرگ يقلت يخيرات تربع هلزنم هب ،)
يم يریگولج دياب نآ هرابود نيا زا ينارگن رگناشن هوکشاراد ناويد رد نافلاخم روهظ و دوجو رب ينبم راعشا عقاو رد .دش
.دوب عون
4 . هوکشاراد رظنم زا هعماج میمرت ياه هفلؤم
1-4 . حلص هشيدنا لک
هوکشاراد ةعماج رد يمیمرت يرکفت هدننک اقلا
هبش هجوت دياب .تسا شيوخ رصع رد هراق اتبسن يکرد اب يو هک تشاد
حیحص هبش هعماج يگنوگ دنچ زا رد هراق
داجيا ددص هشيدنا
ايدا نایم حماست و حلص زا نيون يا .دمآرب ن
يم رظن هب دسر
تحت وا
؛تشاد يرکفت نینچ دوخ گرزب ردپ ریثات نامه اما
يم ناونع شتارطاخ رد زین ریگناهج هک روط تارکفت ،دنک
تدم زا ربکا ( تخادرپ نآ هنماد شرتسگ هب ربکا و تشاد جاور رابرد رد لبق اه
،ریگناهج 1359 :
هوکشاراد دوجو نيا اب .)22
هویش ،يدرکراک رظنم زا ج ياه
بلا رد هعماج میمرت يارب يهجوت تشاد رظن
هک .دومن هجوت نادب شراعشا رد
نب ةيام ةشيدنا ةیلوا حلص موهفم رد هوکشاراد
حلص موهفم .تسا هتفاي رولبت لک لک
ناینب ربکا يهلا نيد لیکشت ار هاش
يم ربکا رکفت تاریثأت ور نيا زا .داد لکش رب هاش
.تسا مهم رایسب بلاق نيا يریگ همان رد هاشربکا
يوفص سابع هاش يا
بولق بلج و مدرم اب ميلام راتفر هب ار نآ
اه هنوگ و يهلا تمحر هياس ناونع هب ار هاش و هدومن شرافس يارب هطساو يا
حلص مان اب ار شور نيا وا .تسا هتسناد هعماج رد تمحر شرتسگ و تاضویف تفايرد يم يفرعم لک
( دنک
ک ی ورسخ دنفسا ي را
، 1362 : 1 /
حلص عقاو رد .)313
روراب هاشداپ يهلا لظ تيامح فنک رد هک دوب نايدا همه يتشآ و قافو يانعم رد لک
يم ( دش
،نارگيد و يدابآ برلادبع 1324
: 2 /
چیه نودب و يبهذم يراداور رانک رد يهلا نيد .)659
حرطم روز و ربج هنوگ
نانچ .دش رد ربج هب يسک هک دوب دقتعم ربکا هک
( دمآ دهاوخن رد يهلا نيد
ک ی ورسخ دنفسا ي را ، 1362 : 1 /
رما نيا .)301
.دوب هداد رارق ار نايدا زا کي ره زا يلبمس شرصق رد ربکا هک تفاي يعیسو هنماد نانچ حلص هشيدنا هنوگ و بصعت حیبقت لکش هب هوکشاراد ناويد رد لک
يترابع هب .تسا هدهاشم لباق يبهذم يراداور يا
حلص رگيد دادملق وا رهظم هک تسا يهلا تاقولخم يعامتجا تایح رد نزاوت و لداعت دوجو موزل رب رظان لک
يم دوش
(
،ينسح 1397 :
.)50
هب رظن يم دسر حلص رگيد يرظنم زا هوکشاراد اع ار بهذم يو .داد رارق دیکأت دروم ار لک
يارب يلم
:تسا هتسناد بصعت دیلوت
چیه برشم زا رتوکن ناهج هب دوبن
چیه بلطم زا رتوکن دوب ار وت هک دياب
حلص و نيزگ دیحوت یگب شیپ لک
رـ
گب ـــ صعت راذ ـ هذم دوب هک ب ـ
چیه ب
،يرباب هوکشاراد ( 1364
: 188 )
حلص هشيدنا نییبت رد هوکشاراد عاجرا زین دیحوت هلئسم هب لک
هداد تسا شلات يو . هاگديد ات درک
رد ار ينافرع ياه
نيازا .ديامن هئارا هعماج هب يمیمرت ياهراتخاس بلاق حلص يرکف راتخاس بلاق رد هوکشاراد يدوجو دیحوت هشيدنا ور
لک
هارمه هراومه يگژيو نيدنچ اب ينيد بصعت .تفاي رولبت ،دوب يبهذم يراداور و بصعت زا يرود نآ يلصا هصخاش هک .تسا سنا يونعم ياهزاین رگتياور بصعت ا
ن اه خساپ نايرج رد هک تسا هب هجوت .داد دهاوخ لکش ار دوخ ،نآ هب ييوگ
هدمع يگژيو ود قلعت سح و يربهار يارب هدنز يصخش دوجو و درف رد ديدش شيارگ يعون دیلوت و لااو يفده و تياغ ( تسا يسانش هعماج ظاحل هب بصعت
Steffen, 2007: 119-121
د .) يگژيو نيا زا دوخ دنچ ره هوکشارا ،تسین يلاخ اه
هنوگ دراد يعس اما لهس زا يا
کفا رد دیحوت .دهد جاور ار يبهذم يراذگزرم رد يراگنا :دراد راکشآ يدومن و رولبت يو را
دوخ يادخ نیب شيوخ لد رد
ب ات ـ سین هک يناد ــ
ت زا ت ــ ادج و
چیه ادخ زا یچ
تسین نوریب زــ
ب وت کیل تسا نیع همه ه
آ دوخ
ش رب وت يزان دنچ ــ
دوخ تعير
محا ـ سادخ زا لسرم يد ـ
ادج ت نامه(
، 1364 : 57 )
م زا ار دنوادخ وا .تشاد تقباطم وا ينافرع و يفسلف هاگديد اب هوکشاراد راعشا رد هدش حرطم يگناگي و دیحوت تادوجو
يمن ادج حلص هلئسم رب يدمآرد دياب ار شراعشا رد يدوجو دیحوت ريرقت يارب يو شلات ور نيا زا .تسناد
.تسناد لک
نيازا ؛تشاد رظندم دوخ راعشا رد ار يتافص دیحوت وا ارهاظ ج هنیيآ ار ناسنا ور
:دومن روصت يهلا للاج و لام
ار دوخ لامج رگنب و ارد نم مشچ رد ق زا ات
ـــ قاو رار ــــ مک ينیب ع ـــــ
ار دوخ لا
یبب ار دوخ متسه وت هنیئآ نم رد وت نـ
ار دوخ لاصو و تشک ناد يم لاحم نيا زج
تافص رهظم ام ـ
ی ـ تحم م ــ یتاذ رون جا مـ
جک ام يب ـــ ج و هاج ينیبب ا ــــ
ار دوخ للا :نامه(
55 )
:ديوگ يم رگيد يياج رد
نآ مان هب شمان هک تسا تاذ نیع
جو ـــ نم وا دو ـــــ فص زا هز ـ تسا تا
مه هجو همه نیع همه و عمس ه
مه ـــــ يزنت ه ـ تستایح رد يکاپ و ه
یبم دب مشچ هب چیه يرداق نـــ
سوا اج همه ـ
تسا تانموس هچرگ ت :نامه(
61 )
حلص هب احيولت ،يتافص دیحوت رب هولاع قوف تایبا رد هراشا زین لک
هدش تسا هنوگ هب هوکشاراد هشيدنا تقیقح رد . يا
حلص هشيدنا يلصا أشنم ار يهلا دیحوت هک دروخ مقر نيازا .دادرارق لک
يم ار دیحوت تانموس رد هک نانچمه ور ،تسج
حلص يعامتجا درکراک نآ زا زین ار لک
يم طابنتسا .دومن
و يملاک هدیچیپ لئاسم رد هوکشاراد فاصوا نيا همه اب تایهلا
هب .تشادهگن يسانشدوجو حطس رد ار دیحوت زین ي
هنوگ د شراعشا رد هک يا :تسا هتسناد لاحم ار قلطم رما ندي
بن نکمم ـــــ قلطم هب رظن دو
لط دیق رد ــــ وا دناوت ب ار
ار وربور تسا نایع لله هجو تسوا همه ينک رظن هک وس ره :نامه(
58 )
دودحمان هطساو هب ار دنوادخ وا .تسا هتشگ يو رعش هيام تسد ،يفسلف دوجو و تیهام هلئسم اراکشآ لوا تیب رد يمن روصت لباق تیهام دیق رد ،ندوب م ندش يناف عقاو رد .دناد
و يگنادواج اب يرادانعم مزلات ،نديدن ار دوخ و تیها
ناسنا يدوجو ياقب هتشاد
تسا :
اناد يرداق زا شوگ رد نکب دنپ نيا يناف يوشن يم ات زگره يوشن يقاب :نامه (
56 )
شگ يناف هک ره ـــــ
وت تاذ ردنا ت
فاي ار دوخ تاذ ــ
ياد ت ـــــ رد م اقب :نامه(
56 )
2-4 . دوخ هب قشع يم رظن هب .داد داهنشیپ ار تبحم و قشع هار ،يگناگي و تدحو هار رد هوکشاراد قشع هویش وا دسر
و ينافرع يزرو
حلص هشيدنا يرست تهج رد بسانم يراکهار ار هنایفوص يم لک
يم يياجنآ زا طابنتسا نيا .ديد هک دشاب قداص دناوت
هوکشاراد ناويد رد يم رارق يگناگي و تدحو رانک رد هراومه تبحم و قشع هلئسم
:تفرگ
ث هتشاذگب هک ره ـــــ
باذع و باو
ج رد ــ ایمیک رد وا تسا ناه
باذع زا و باوث زا غراف تشگ دروخ هطوغ تدحو رحب رد يرداق :نامه(
58 - 59 )
م هوکشاراد هاگديد رد تدحو و قشع هب نتسویپ يدنبزرم هک تسا بلاج رایسب .دوب عمط اي و سرت زا تغارف اب مزلا
نایب باذع و باوث هلئسم اب ربارب هاگن نيا رد يبهذم هدش
تسا داجيا ددصرد ،نيد زا دعب نيا در اب هوکشاراد عقاو رد .
هویش نايدا همه رد باذع و باوث حرط .تسا يعامتجا لئاسم و تلاکشم میمرت رد نيون يا ياراد يعیبط ارف دعب زا ادج
هنوگ هب ؛دوب زین يعامتجا درکراک اما .تفاي انعم باذع و باوث حرط ببس هب عامتجا ياهزاین عفر يزاسرتسب هک يا
هبش هعماج رد هوکشاراد زا يرتلااب دعب هب ،نايدا زا کي ره ماکحا شياس و دروخرب و ددعتم نايدا دوجو لیلد هب هراق
میهافم تایهلا قشع و تبحم قيرط زا تدحو و داحتا يانعم يرست اب وا .دومن هجوت ينيد همه کرتشم هطقن هب يزرو
هبش رد دوجوم نايدا .دش لسوتم هراق
قشع لوصا نایم نيا رد نایب يبوخ هب يو بتک رگيد و هوکشاراد ناويد رد يزرو
هدش تسا تشپ يقشاع طرش .
( تسا ایند ود ره هب ندومن
،نامه 1853 :
دهاوخن تسد ينافرع قشع هب دشاب باذع و باوث هشيدنا رد ينامز ات کلاس .)5
( تفاي
نامه
، 1364 :
:تسا يماسا و رهاوظ زا روبع قشع طورش زا يکي نآ رب هولاع .)61 تسا مان سسجت رد وا ار هک ره رامشم ناقشاع زا ار وا مان :نامه(
62 )
.دوب يهلا لضف ساسا رب هکلب هدهاجم ساسا رب هن ،وا لصو .دوب قشع يایند هب دورو يعدم هوکشاراد صخش :تسا هتسناد روصت لباق ار هار ود قشع يداو هب دورو يارب هوکشاراد
«
تـسا ناـنچ نآ و لضف قيرط هب يکي :تسا قيرط ود هب سدقت بانج هب لوصو يریقف هب يلاعت و هناحبس قح هک
دشرم نآ و دناسرب
راک هجوت و رظن کي هب لماک يـب ،هتخاـس رادـیب رادنپ و تلفغ باوخ زا و درادرب وا مشچ زا هدرپ و دنک مامت وا
تدش و تضاير و جنر
وا يدوـخ زا ار وا و دـيامنب يقیقح قوشعم لامج ،هدهاجم م هیتؤي للهاا لضف کلاذ ،دناسر رصبي يب و عمسي يب ةجرد هب و دناتسب
ءاـشي نـ
للهاا و تضاير و تدهاجم قيرط هب رگيد .میظعلا لضفلاوذ
» (
،نامه 1335 :
.)2
يبوخ هب ريز رعش رد ار عوضوم نيا هوکشاراد و تسا ريذپ ناکما دوخ يفن قيرط زا قشع و تدحو نایم يگتسویپ نایب هدومن تسا :
ع تسه ارت رگ ـــ
سه ارت و ام روشک مز ــــــ
لیم ت ام رتسب
ي وت ات هدب لد ــــ
يشاب ام را
يم لد راب هد ــــــ ام ربونص د
خ يتسه رس زا نک رود شيو جز يراد وت رگ
ـ ام رس لد و نا نامه (
، 1364 : 52 - 53 )
ناونع يبوخ هب قيرط ود زا بلق و لد هلئسم هب هوکشاراد هجوت هدش
تسا هلئسم هکنيا رب هولاع يو هاگديد زا .
قشع بلاق رد زین يناسنا تیهام يفن و يتسه هفسلف ،تسا يرگيد اب يگتسویپ و يصخش دوخ يفن تقیقح رد يزرو
ناونع اب ار دوخ هک هدش نایب يوق نانچنآ هوکشاراد قشع رد دوخ يفن .تسا يدوجو تدحو رکفت
« چیه » رکذ
هدومن تسا :
ـج رازه ادف راي رب ــــــ
نآ اه م و ناخ نینک شنابرق
نآ اه
چیه نيا رب وا درکب هک يفطل
يرکش ـــ ياین ش ـ بز زا د نآ اه
خ رازه هللاد ــــــــ
درب وربو
م قوشعم ــــ ز ديزگ ار نآ اه :نامه(
53 )
ود هوکشاراد هاگن رد قشع و لقع :تداعس يوس هب يرگيد و يهارمگ يوس هب يکي اما ؛دنتسه ناسنا ربهار
يوج ار وت نم ـــ
نم هارمه وت و نا
مگ ربهر هتشگ لقع ـــــــ
نم هار
زج ار لقع هو
ـ ن م ـــ يامنهر دوب
چ رد هتشاذگب ارم ناز ــــــ
نم ها
ينمشد نم اب هدرک شناد و لقع
خ تلود تسا قشع هبذج ــ
نم هاو
ناف ار موهوم يتسه ـــــــ
نم هاش نآ دوخ تخت رب دنک ناج دنک ي
کب ربهر ار قشع وت يرداق ـــــ
ن
م ديامن ات ـــ ر م نآ ار وت ــــ نم ها :نامه(
147 )
3-4 . تدحو و قشع ربهار ،ریپ
هفلؤم زا يکي هویش و اه
ندرگ و نافرع داتسا هب ادتقا حرط هعماج میمرت يارب هدش نایب ياه .تسوا يدرگاش هب نداهن
:تسا هتسناد نارگيد زا دوخ ييادج لصف ناونع هب و مهم رایسب ار هلئسم نيا شيوخ راعشا رد يو
ار شین هنعط هب لام دنز ناز يفراع اب ادتقا درک يرداق :نامه (
53 )
لکش ًارهاظ لوحم وا نافرع داتسا هب هوکشاراد راعشا رد ينافرع قشع تیهام هب يهد
هدش تسا هبعک ار وا هک ارچ ؛
شيوخ صلخت يتح و هتسناد
« يرداق » و لضف زا ار قشع هب يبایتسد دنچ ره هوکشاراد .تسا هتفرگ وگلا نآ زا ار
يرداق خویش بوذجم ارهاظ اما هتسناد يهلا تمحر هدوب
تسا و هدومن داي دوخ ناداتسا زا ،شيوخ راعشا رد ور نيا زا .
صوت هب هنابيرغ رایسب يریباعت اب نيدنچ رد يناشخدب هاشلام .تسا هتخادرپ ناشيا اب شيوخ هطبار فی
هوکشاراد يارب اج
هوکشاراد قشع شريذپ يياناوت ور نيا زا هداد شرورپ دوخ رد ار هنوگادخ تافص زا يخرب هک دومن هولج يسک هباثم هب :تشاد ار
ش دوجو نآ هشلام تسه ـــ
فر
هن ره وا رب هک ـ
نایع نا دشاب
نوریب ناهج زا و تسا ناهج رد
دشاب ناکملا و تسا ناکم رد
هن تسورد تفرعم رهوگ ـــــ
نا حب رارسا رس ـــ
دشاب ناک و ر
ش تقیقح عماج شتروص ـــ
عر بهاگن وا ار عرش ـــــ
دشاب نا :نامه(
78 )
يگژيو فیصوت نانچ قوف راعشا رد داتسا ياه هدش
تسا نتشاد ،يویند ديد زا روبع .تسا عماج درف کي همزلا هک
هدمع يگژيو هس ندوب عرش و نيد نابهاگن ،ملع و تفرعم رهوگ يم داتسا کي هک تسا يا
رد هوکشاراد .دشاب اراد دناوت
بع ددم هب اتحارص ار يگناگود زا شيوخ يصلاخ رگيد رعش گ رداقلاد
:تسا هتسناد هيرداق هلسلسرس ينلای
دادغب رداق درک ددم نوچ دش رداق نیع دوز يرداق :نامه(
79 )
يفوص يداو هب دورو هیلوا لوصا زا فوصت قيارط رد يدرگاش و داتسا ریپ و داتسا .تسا هنافوصتم قشع و يرگ
ریسم رب يياناد ببس هب تقيرط هاگلزنم شناد و يياناوت
.تشاد دهاوخ ار دوصقم يوس هب يربهار يياناوت ،ينافرع ياه
نایم هب زاغآ رد تسرد ریسم ندومن ادیپ لابند هب زین هوکشاراد تهج نيا زا ياهریپ زا نت ود يناشخدب هاشلام و ریم
و هجوت بلاج رایسب دوخ ناداتسا هب وا هقلاع و هجوت .تسج لسوت هيرداق تقيرط هب ينافرع صاخ هطبار رگناشن
نآ اه .تس
