Iranian Journal of Soil and Water Research ISNN: 2423-7833 Homepage: http://ijswr.ut.ac.ir
Investigating the effect of foliar spraying of salicylic acid and methanol on yield and yield components of Brassica napus under drought stress
Samaneh Safajo1 , Ali Faramarzi2 , Jalil Ajeli3 , Mehrdad Abdi4 , Mehdi Orei5
1. Department of Agronomy and Plant Breeding, Miyaneh Branch, Islamic Azad University, Miyaneh, Iran Email:
omy and Plant Breeding, Miyaneh Branch, Islamic Azad University, Department of Agron
, Corresponding Author .
2
[email protected] Email:
. Miyaneh, Iran
, Email:
eh, Iran Department of Agronomy and Plant Breeding, Miyaneh Branch, Islamic Azad University, Miyan 3.
iau.ac.ir - jalil.ajali@m
, Email:
Department of Agronomy and Plant Breeding, Miyaneh Branch, Islamic Azad University, Miyaneh, Iran 4.
, Email:
Department of Agronomy and Plant Breeding, Miyaneh Branch, Islamic Azad University, Miyaneh, Iran 5.
Article Info ABSTRACT
Article type: Research Article
Article history:
Received: Jan. 25, 2023 Revised: March. 9, 2023 Accepted: Apr. 3, 2023 Published online: March. 21,
2023
Keywords:
Brassica napus.
Dehydration, Foliar spraying, Methanol, Salicylic acid, Seed yield.
This research was conducted to study the effect of salicylic acid (SA) and methanol (M) spraying on yield and components yield of rapeseed, Hayola 401 cultivar, under deficit- irrigation stress conditions in Khuzestan province, Shams Abad, Dezful region in 2016 and 2017 crop years. In this research, the irrigation cycle was conducted in three levels (70, 140, and 210 mm evaporation) as the main plot, SA in three levels (0, 100, and 200 µmol), and M in 3 levels (0, 10, and 20 v %) as the secondary plots with three replications. According to the simple effect of deficit-irrigation treatment, SA and M spraying treatments showed a significant difference in 1% p-value at the most evaluated traits except the plant height and the number of pods. The two-way effect of deficit-irrigation stress and SA and M was significant only in the traits of pod length at a 1% significant level. The results showed that the maximum yield of grain was obtained under deficit-irrigation stress with 70 mm evaporation, 100 µmol SA solution spraying and 20 v% M spraying (3272 kg/ha). In addition, the minimum yield of grain was obtained under the deficit-irrigation stress condition with 210 mm evaporation, zero- spraying SA, and 10 v% M spraying (315 kg/ha). The maximum oil percentage was observed in stress with 70 mm evaporation, 200 µmol SA spraying, and 20 v% of M (50.3%). In addition, the minimum oil percentage was observed in 210 mm evaporation and zero-spraying SA and M (31.7%). Based on the results, the best deficit-irrigation treatment was 70 mm evaporation, and yield decreased by increasing the deficit-irrigation stress. Moreover, the gain yield and oil percentage increased by M and SA solutions spraying.
Cite this articleSafajo, S., Faramarzi, A., Ajeli, J., Abdi, M., & Orei, M. (2023) Investigating the effect of foliar spraying of salicylic acid and methanol on yield and yield components of Brassica napus under drought stress. Iranian Journal of Soil and Water Research, 54 (1), 205-222. https://doi.org/10.22059/ijswr.2023.354327.669439
© The Author(s). Publisher: University of Tehran Press.
DOI: https://doi.org/10.22059/ijswr.2023.354327.669439
Homepage: http://ijswr.ut.ac.ir
رثا یسررب لولحم
یشاپ کیلیسیلاس لوناتم و دیسا
درکلمع یازجا و درکلمع رب مک شنت ریثأت تحت ازلک
یبآ
وجافص هنامس ،1
یزرمارف یلع
2
، یلجا لیلج یدبع دادرهم ،3
،4
یدهم یعروا
5
1 هورگ . تعارز و حلاصا ایم دحاو ،تاتابن هنایم ،یملاسا دازآ هاگشناد ، هن
ناریا ، . :همانایار [email protected] ss
2 ،لوئسم هدنسیون . هورگ
تعارز و حلاصا
،تاتابن دحاو
،هنایم هاگشناد دازآ
،یملاسا
،هنایم ناریا :همانایار . [email protected]
3 . هورگ تعارز و حلاصا
،تاتابن دحاو
،هنایم هاگشناد دازآ
،یملاسا
،هنایم ناریا :همانایار iau.ac.ir - jalil.ajali@m
4 . هورگ تعارز و حلاصا
،تاتابن دحاو
،هنایم هاگشناد دازآ
،یملاسا
،هنایم ناریا :همانایار [email protected]
5 . هورگ تعارز و حلاصا
،تاتابن دحاو
،هنایم هاگشناد دازآ
،یملاسا
،هنایم ناریا :همانایار [email protected]
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
:هلاقم عون یشهوژپ ةلاقم
رات ی خ رد ی تفا : 5 / 11 / 1401
رات ی خ یرگنزاب : 18 / 12 / 1401
رات ی خ ذپ ی شر : 14 / 1 / 1402
رات ی خ راشتنا : 1 / 1 / 1402
هژاو :یدیلک یاه
سا ی د لاس ی س یل ی
،ک
،هناد درکلمع ازلک
، مک بآ ی
،
،لوناتم لولحم شاپ ی . هب قیقحت نیا
سررب روظنم ی
لولحم رثا شاپ ی لاس ی س یل ی ک سا ی د ازجا و درکلمع رب لوناتم و ی
ک درکلمع ثأت تحت ازل ی
ر
مک شنت بآ ی اه مقر ازلک ی
لاو 401 سمش هقطنم رد لاس رد ناتسزوخ ناتسا لوفزد دابآ
یاه یعارز 1396 و 1397
ا رد .دیدرگ ارجا ی
ن قحت ی ق بآ رود ی را ی ( حطس هس اب 70
، 140 و 210 م یل ی رتم خبت ی ر هب ) لصا ترک ناونع ی
لاس و ی س یل ی ک
سا ی د ( حطس هس رد 0
، 100 و 200 م ی لومورک ب لوناتم و ) ( حطس هس ا
0 و 10 مجح دصرد ی
و 20 مجح دصرد ی
)
هب ترک ناونع اه
ی عرف ی ت هداس تارثا رظن زا .دش ماجنا رارکت هس اب ی
رام مک بآ ی
، تی رام لولحم شاپ ی لاس ی س یل ی ک سا ی د
ت و ی رام لولحم یشاپ زرا دروم تافص رثکا رب لوناتم ی
با ی جروخ دادعت و هتوب عافترا تافص زج هب ی
ن م فلاتخا نع ی یراد
لامتحا حطس رد ی
ک مک شنت لباقتم رثا .دنداد ناشن دصرد بآ
ی لاس و ی س یل ی ک سا ی د فص رد اهنت لوناتم و لوط ت
جروخ ی ن لامتحا حطس رد ی
ک نعم دصرد ی راد اتن .دندوب ی ج اشن ن ب داد ی رتش ی ن مک شنت تحت هناد درکلمع بآ
ی 70
می ل ی رتم خبت ی ر لولحم و یشاپ 100 م ی لومورک لاس ی س یل ی ک سا ی د و 20 مجح دصرد ی
( لوناتم 3272 ک ی مرگول )راتکه رد
رتمک و ی ن م ی ناز ن هناد درکلمع ی
ز مک شنت تحت بآ
ی 210 م یل ی رتم خبت ی ر لولحم مدع و اپ
ش ی لاس ی س یل ی ک سا ی د و
لولحم شاپ ی 10 مجح دصرد ی
( لوناتم 3150 ک ی مرگول ب .دمآ تسد هب )راتکه رد ی
رتش ی ن شنت رد نغور دصرد 70
می ل ی رتم خبت ی ر لولحم و یشاپ 200 م ی لومورک لاس ی س یل ی ک سا ی د لولحم و یشاپ 20 مجح دصرد ی
( لوناتم 3 / 50
رتمک و دش هدهاشم )دصرد ی
ن م ی ناز ن نغور دصرد ی
ز شنت رد 210 م یل ی رتم خبت ی ر مدع و لولحم یشاپ لاس ی س یل ی ک
سا ی د ( لوناتم و 7 / 31 اتن هب هجوت اب .دش هدهاشم )دصرد ی
ج رتهب ی ن ت ی رام مک شنت بآ ی 70 م یل ی رتم خبت ی ر اب و دوب
ازفا ی ش مک شنت بآ ی
، شهاک درکلمع ی
تفا نچمه . ی ن لولحم اب شاپ ی لاس و لوناتم ی
س یل ی ک سا ی
،د کلمع دصرد و هناد در
ازفا نغور ی ش ی تفا .
دانتسا : زرمارف ،هنامس ؛وجافص ی
؛ لع ی
، لجا ی
؛ لج ی
،ل دبع ی
؛ عروا ،دادرهم ی
؛ دهم ی
، ( 1402 ).
سررب ی لولحم رثا شاپ ی لاس ی س یل ی ک سا ی د لوناتم و
ازجا و درکلمع رب ی
ثأت تحت ازلک درکلمع ی
ر مک شنت بآ ی
،ناریا کاخ و بآ تاقیقحت هلجم . 4
5 ( 1
،) 22 2 - 205 .
https://doi.org/10.22059/ijswr.2023.354327.669439
.نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم :رشان .ناگدنسیون©
https://doi.org/10.22059/ijswr.2023.354327.669439 DOI:
قم همد
هناد یاه یم لیکشت ار ناهج ییاذغ ریاخذ نیمود ،تلاغ زا سپ ینغور هب ازلک .دنهد
مهم زا یکی ناونع ایوس زا سپ ینغور ناهایگ نیرت
یم رامش هب ناهج یتابن نغور نیمأت عبنم نیموس ینغور لخن و .دور
یهایگ ازلک ی
ک هلاس اب یملع مان
l.
Brassica napus
یم .دشاب
هناد یواح نآ یاه 48
- 40 ربارب یموزومورک ددع اب هزیئاپ و هراهب ماقرا یاراد و هدوب نغور دصرد 38
یم ( دشاب
Mohammadi et al.,
لاس رد ،درادن رارق یبولطم حطس رد یکاروخ نغور دیلوت رظن زا ام روشک .)2018
1401 جنپ و داتفه و دصکی ، و رازه
688 یتابن نغور نت
هک هدش دیلوت 63
و راوناخ نغور نآ دصرد 37
اب هسیاقم رد هک تسا هدوب تعنص و فنص نغور دصرد دیلوت
هتشذگ لاس 10
( دصرد 160
.داد ناشن شیازفا )نترازه رد
10 هناد تادراو نازیم یراج لاس ههام ینغور یاه
2 و نویلیم 118
هب تبسن هک هدوب نت رازه 2
و نویلیم
70 هتشذگ لاس نت رازه 2
ا دصرد یم ناشن ار شیازف رد زین هلاجنک تادراو نازیم .دهد
10 لاس ههام 1401
و نویلیم کی ، 134
نت رازه
اب هسیاقم رد هک هدوب 2
نویلیم و 91 رازه نت لاس هتشذگ دودح 46 دصرد شهاک ار ناشن یم ،یزرواشک همانرامآ( دهد 1401
ازلک نغور .)
برچ یاهدیسا زا ینزاوتم بیکرت نتشاد لیلد هب یم رادروخرب یصاخ یدربراک یایازم زا عابشاریغ و عابشا
ت لباق ریداقم دوجو .دشاب یهجو
دهد ناشن دوخ زا ندرک خرس هلمج زا یترارح یاهدنیآرف رد یبوخ تمواقم نغور نیا هک تسا هدیدرگ ببس ازلک نغور رد کیئلوا دیسا زا ،یراکش(
1382 .)
ناهایگ رد لوط هرود دشر دوخ هتسویپ هلیسوب لماوع دعاسمان یطیحم تحت ریثات یم رارق .دنریگ یضعب زا نیا لماوع دعاسمان دننام
شنت یتبوطر دشر و ومن ار رد ناهایگ یم دودحم دننک
(
Azizinia et al., 2005
.) مک هزورما هدـننک دودـحم لماوع نیرتمهم زا یکی یبآ
همین و کشخ یحاون رد لوصحم دایدزا یم کشخ
دشاب (
Mollasadeghi et al., 2011 and 2013
) یتبوطر شنت . ءزج
شنت یاه یمومع
یم دشاب هک رایسب راثآ بولطمان
رب دشر هایگ و دیلوت یعارز ناهایگ یم
دراذگ ناراکمه و یتزع(
1398 یکشخ ) رد
ناریا و ناهج هدیدپ یا
بانتجا ریذپان تسا همه هک هلاس اب تدش یاه
،یتوافتم دیلوت زیمآ تیقفوم تلاوصحم
یزرواشک ار
اب هرطاخم یم وربور .دزاس مدع یگدنراب
یفاک و عیزوت تخاونکی ریغ نآ
رد لوط لصف دشر رد کشخ قطانم و
همین کشخ ثعاب هدش تسا تشک هک رتشیب
تلاوصحم یزرواشک
طقف یرایبآ اب ناکما
ریذپ .ددرگ اب هجوت هب شراب دوبمک یاه
یوج و لااب ندوب نازیم ریخبت رد ناتسا
،ناتسزوخ نیا
ناتسا ءزج قطانم
بوسحم کشخ یم
ناهایگ .دوش رد
نیا قطانم مک شیب و اب شنت مک یبآ هجاوم دنتسه و نیرتمهم بآ لماع
دودحم هدننک دشر ناهایگ
تسا دوبمک.
بآ اب ریثأت رب سامآ یلولس و هجیتن رد زاب و هتسب ندش هنزور
،اه
،زتنسوتف یاهدنیارف سفنت
و قرعت ار تحت ریثات رارق و هداد
زا فرط رگید اب ریثات رب یاهدنیارف هک یمیزنآ
هب روط میقتسم اب لیسناتپ بآ یم لرتنک
،دنوش رب دشر هایگ رثا یفنم یم دراذگ شرازگ .
یاه
یدایز ینبم رب ریثات دوبمک بآ دنچ زا تبون ات شنت یاه رد ،دیدش هطبار
اب ندش لتخم یاهدنیارف
یکیژولویزیف ناهایگ
و رییغت مسیلوباتم رد
تاردیهوبرک اه
و نژورتین و زین رد رییغت نامتخاس نیئتورپ
اه و تیلاعف میزنآ اه ( دراد دوجو
Abreu & Munne-Bosch, 2008
.)
شهاک تلع هب یکشخ شنت
CO2
گرب یلخاد یم هنبرک هس یعارز ناهایگ درکلمع شهاک بجوم یرون سفنت شیازفا و اه
دوش
( روپدمحا اراکمه و ن ، 1395 ناراکمه و یرصن یسررب رد .)
( Nasri et al., 2008
) ینعم شهاک بجوم یکشخ شنت لامعا دادعت راد
ازلک مقر جنپ نغور درکلمع و هناد نغور دصرد ،هناد درکلمع ،هناد رازه نزو ،نیجروخ رد هناد دادعت ،هایگ رد نیجروخ
Mohican, Symbol,
01-PF7045, 1-Syn
و
42-Hyola
دش . بساتم ییاهراکهار ذاختا لابند هب یعارز ناهایگ رد یکشخ شنت تارثا شهاک یارب ناققحم
ید تظلغ شیازفا و یرون سفنت شهاک و قرعت شهاک تهج رد اهراکهار رتشیب ،دنتسه دیسکا
هب رجنم تیاهن رد هک هدوب هایگ رد نبرک
یم یکشخ شنت طیارش رد ناهایگ درکلمع تیبثت ( ددرگ
Hosseinzadeh et al., 2011
دربراک دیفم تارثا هنیمز رد یددعتم تاقیقحت .)
هب لوناتم ( تسا هدش ماجنا یعارز ناهایگ یارب نبرک عبنم کی ناونع
Taherabadi et al., 2015
.) هب لوناتم دننام یداوم زا هدافتسا ناونع
هدام کی شنت هدنهد شهاک
یم اح درکلمع شهاک هدننک ناربج یدح ات دناوت ( دشاب یکشخ زا لص
Din et al., 2011
تاقیقحت یخرب .)
لاس لولحم اب هنبرک هس ناهایگ درکلمع و دشر هک تسا هداد ناشن ریخا یاه یم ادیپ شیازفا لوناتم یشاپ
هب لوناتم و دنک عبنم کی ناونع
یم بوسحم ناهایگ نیا یارب نبرک شقن هلمج زا یلک روط هب .دوش
،دنراد داوم نیا هک ییاه شنت رثا شهاک زا یریگولج
ش اقلا یاه هب هد
یم یرون سفنت ماجنا رد یعارز ناهایگ ( دشاب
Downie et al., 2004
.) رون تدش و اوه یامد شیازفا اب هعرزم طیارش رد هک اجنآ زا
یم شیازفا یرون سفنت لولحم ،دبای
یم لوناتم یشاپ مهارف ار هایگ دشر هنیمز یرون سفنت شهاک اب دناوت
یا هب هجوت اب ،دیامن هکن
25 دصرد
یم یرون سفنت فرص هایگ نبرک زا لولحم زا هدافتسا اب دوش
یم لوناتم یشاپ بذج رما نیا تلع ،دناسر لقادح هب ار یرون سفنت رادقم ناوت
تفاب رد نبرک دیسکا ید هب نآ عیرس ندش هزیلوباتم و هایگ رد لوناتم یکچوک زا یشان هک تسا هدوب یهایگ یاه
لوکلوم ه لوناتم یا
،ناراکمه و یدمحا( تسا نبرک دیسکا ید هب تبسن 1397
.)
روپدمحا اراکمه و ( ن 1395 لولحم تارثا یسررب رد زین ) هک دندرک شرازگ سدع هایگ یور رب یکشخ شنت طیارش رد لوناتم یشاپ
رامیت رد هتوب رد فلاغ جنپ زا یکشخ رامیت تحت هتوب رد فلاغ دادعت تفص 100
دصرد ات یعارز تیفرظ 6
/ 2 رامیت رد هتوب رد فلاغ 25
نیگنایم اب هتوب رد فلاغ دادعت نیرتشیب و دوب ریغتم یعارز تیفرظ دصرد 3
/ 7 مک شنت( بیکرت هب ددع یبآ
100 و یعارز تیفرظ
لولحم یشاپ 20 نیگنایم اب هتوب رد فلاغ دادعت نیرتمک و )لوناتم یمجح دصرد 6
/ 2 ( بیکرت هب ددع 25
دصرد مدع و یعارز تیفرظ
لولحم هتفای .تشاد قلعت )لوناتم یشاپ ( ناراکمه و یتزع یاه
1398 لولحم و یکشخ شنت طیارش رد ازلک هایگ یور رب ) کیلیسیلاس یشاپ
زا نیجروخ رد هناد دادعت شهاک ببس یکشخ شنت هک داد ناشن دیسا کیلربیج و دیسا 5
/ 205 ات دهاش رامیت رد 5
/ 173 شنت رامیت رد
خ لولحم رامیت تحت نینچمه .دیدرگ یکش نازیم هب نیجورخ رد هناد دادعت شیازفا دهاش زین دیسا کیلسیلاس یشاپ
14 / 29 رامیت رد
لولحم نازیم هب تبسن یشاپ 90
/ 24 هتفای ساسا رب .دوب دهاش رامیت رد ( ناراکمه و یروخآریم یاه
1389 لولحم ) هب رجنم لوناتم یشاپ
س هنادرازه نزو شیازفا هتفای ساسا رب .دیدرگ ایو
دهاش رامیت رد هنادرازه نزو ناشیا یاه 7
/ 108 لولحم تحت هک دوب مرگ هب لوناتم یشاپ
4 / 132 هتفای ساسا رب .تفای شیازفا مرگ تظلغ ناشیا یاه
زا رتلااب یاه 21
دیدرگ هنادرازه نزو شیازفا هب رجنم لوناتم یمجح دصرد
ینعم دهاش رامیت هب تبسن اما راد
تظلغ رد هناد رازه نزو هب تبسن یلو دوبن 21
ینعم شهاک یمجح دصرد و یروخآریم .داد ناشن یراد
( ناراکمه 1390
لولحم تارثا یسررب هب یقیقحت رد ) ریثات تحت هناد درکلمع هک دندرک شرازگ ناشیا .دنتخادرپ ایوس ماقرا رب لوناتم یشاپ
لولحم ینعم توافت لوناتم یشاپ شن دوخ زا یراد
تسا هدش شرازگ ناهایگ زا یرایسب رد لوناتم فرصم رثا رد هناد درکلمع شیازفا .داد نا
،ناراکمه و ییاکشیو هدازرفص(
1389 ،ناراکمه و یلعدان و 1389
لولحم هک تسا هدش شرازگ .) تیبثت نازیم شیازفا ثعاب لوناتم یشاپ
ماین دادعت ،گرب دادعت شیازفا نآ لابند هب و نبرک دیسکا ید طیارش رد مه یتیچ ایبول هایگ هناد درکلمع و هناد دص نزو ،یلصا هقاس رد
یم یکشخ شنت طیارش رد مه و یعیبط ( دوش
Emartpardaz et al., 2015
هتفای ساسا رب .) ( ناراکمه و یدمحا یاه
1397 یسررب رد )
لولحم رثا ر رد تشادرب صخاش نیرتشیب ،مید طیارش رد ازلک ماقرا رب لوناتم یشاپ
لاویاه مق 401
لولحم طیارش رد و تظلغ اب لوناتم یشاپ
15 .دش هدهاشم دصرد لاس رد
یعارز ناهایگ درکلمع شیازفا تهج ،نیسیلگ ،لوناتوب ،لوناتم ریظن یداوم یور یدایز تاقیقحت ریخا یاه
هنبرک هس ماجنا
.تسا هتفرگرارق نیققحم هجوت دروم و هدش لولحم اما
نامزمه یشاپ کیلیسیلاس
روم ازلک هناد یور رب لوناتم و دیسا د
رثا یسررب هب شهوژپ نیا رد ساسا نیمه رب تسا هتفرگن رارق یسررب لولحم
یشاپ لوناتم و دیسا کیلیسیلاس رکلمع رب
درکلمع یازجا و د
مک شنت ریثأت تحت ازلک یبآ
.دش هتخادرپ
شور و داوم اه
هب قیقحت نیا رثا یسررب روظنم
لولحم یشاپ لوناتم و دیسا کیلیسیلاس درکلمع یازجا و درکلمع رب
ک شنت ریثأت تحت ازلک م
یبآ مقر ازلک
لاویاه 401 :دشر هرود(
226 - 220 مقر مان و اداناک :ادبم ؛زور
Hyola 401
) رد سمش هقطنم لاس رد ناتسزوخ ناتسا لوفزد دابآ
یعارز یاه
1396 و 1397 ییایفارغج لوط اب هقطنم نیا .دش ارجا 48
و هجرد 32 ییایفارغج ضرع و یقرش هقیقد 32
و هجرد 22 و یلامش هقیقد
عافترا 82 هلصاف رد ایرد حطس زا رتم 120
ناتسا زکرم زا یرتمولیک یاوه و بآ یلکروط هب .تسا هدش عقاو ناتسزوخ برغ لامش رد ،
ناتسبات یاراد ،ییاوتسا همین ناتسزوخ ناتسا مز و ینلاوط و کشخ و مرگ یاه
ناتس زا ناتسزوخ یامرگ لصف .تسا بوطرم و یناراب یاه
یم همادا رهم رخاوا ات و عورش هام تشهبیدرا یسررب ساسارب .دبای
،لامش هب یبرغ بونج ،بونج هقطنم یاهداب بلاغ تهج یرامآ یاه
یم یقرش لامش زا شیب هنلااس یباتفآ تاعاس عمج .دشاب
2700 زا شیب هب ریخبت و تعاس 2400
یلیم یم رتم یدنب میسقت ساسارب .دسر
یم مرگ یاوهو بآ یاراد هژربمآ مارگومیلک ساسارب و کشخ همین قطانم وزج هقطنم نیا نترام ود صخاش .دشاب
هرود رد یسانشاوه یاه
هرامش لودج رد قیقحت یارجا 1
یایمیش و یکیزیف تایصوصخ نییعت تهج قیقحت یارجا طیارش و تیمها هب هجوت اب .تسا هدمآ ی
زا ،
هنومن هعرزم کاخ ( هرامش لودج رد جیاتن هک تفرگ رارق هیزجت دروم و هدمآ لمع هب یریگ
2 .تسا هدش هداد ناشن )
شیامزآ کولب حرط بلاق رد لیروتکاف تیلپسا تروص هب رارکت هس و یفداصت لماک یاه
لماش ًاعومجم .دیدرگ ارجا 72
یشیامزآ ترک
مک .دوب ( حطس هس اب یبآ 70
، 140 و 210 یلیم هب )ریخبت رتم ( حطس هس رد دیسا کیلیسیلاس و یلصا ترک ناونع
0 ، 100 و 200 )لومورکیم
( حطس هس اب لوناتم و 0
و 10 و 20 هب )یمجح دصرد ترک ناونع
لاویاه شیامزآ دروم دیربیه .دش هتفرگ رظن رد یعرف یاه 401
.دوب
زجت تیاهن رد و دیدرگ ارجا یلاوتم لاس ود یط شیامزآ داد یور بکرم هی
ه هلصاف هب فیدر جنپ لماش ترک ره .تفرگ ماجنا اه ی
100
یتناس .دوب رتم تشه لوطب و رتم خیرات رد هقطنم فرع قبط تشاک تایلمع
15 رئوراف زا هدافتسا اب .تفرگ ماجنا یتسد تروص هب نابآ
لصاوف اب هتشپ و یوج تروصب نیمز 100
تشاک زا دعب .دش یشکوراف رتم یتناس یاهرامیت لامعا شیامزآ ندش زبس هلحرم تشاددای نمض
لولحم هلحرم رد زور جنپ هلصاف هب رابود یشاپ ی
4 ات 8 لولحم ماجنا یارب .تفرگ تروص گرب مس زا یشاپ
دش هدافتسا یتشپ یروتوم شاپ
عافترا رد شاپ مس لزان ات دش یعس و هدوب رتیل هد لداعم یمجح یاراد هک 40
یتناس لااب یرتم هتوب ی
لولحم .دوش هداد رارق اه رد یشاپ
کیژولویزیف یگدیسر زا سپ ییاهن تشادرب تایلمع و ماجنا یتشن تروصب یرایبآ .دش ماجنا هدش نییعت یاهزور رد رهظ زا دعب کنخ تاعاس رپوس عبنم زا رفسف دوک .تفرگ تروص رظن دروم تافص یریگ هزادنا هب مادقا شیامزآ یارجا لوط رد و ماجنا ( لپیرت تافسف
100 مرگولیک
( ساتپ تافلوس عبنم زا ساتپ دوک ،)راتکه رد 90
( هروا عبنم زا نژورتین دوک و )راتکه رد مرگولیک 70
،کاخ نومزآ قبط )راتکه رد مرگولیک
ترک رد و نیزوت ،هبساحم هدامآ زا سپ .دش فرصم تشاک زا لبق ،هیاپ تروص هب اه
ید ،هلام ،کسید ،راخام( نیمز یزاس با ،)وراف و کس
داع
ترک و دش اینوگ و هدایپ فرط راهچ زا حرط یلک ترک نیب لصاوف و اه
اب هزرابم شیامزآ یارجا لوط رد .دیدرگ صخشم اهرارکت و اه
فلع یجروخ رد هناد دادعت ،هتوب رد نیجروخ دادعت ،هناد درکلمع ریظن یتافص قیقحت نیا رد .دیدرگ ماجنا یتسد نیجو تروص هب زره یاه ن
،
،ناراکمه و رفدرم( )دصرد بسح رب و هبساحم یتسیز درکلمع هب هناد درکلمع میسقت اب( تشادرب صخاش ،هنادرازه نزو ،نیجروخ لوط 1393 شخب هاگشیامزآ رد هلسکوس شور هب نغور جارختسا( نغور دصرد .دنتفرگ رارق یبایزرا دروم کیژولویب درکلمع ،هتوب عافترا ،)
هناد هسسوم ینغور یاه هناد زا یشخب و تفریذپ ماجنا جرک رذب و لاهن حلاصا و هیهت
هب اه رارق هدافتسا دروم نغور رادقم نییعت روظنم
،ناراکمه و نیزرف( دیدرگ هبساحم نغور دصرد ریز هطبار زا هدافتسا اب و )تفرگ 1385
( :) ؛هنومن نودب یفاص ذغاک نیزوت :A ذغاک نیزوت :B
و نغور یواح هنومن+ یفاص :)نغور نودب هنومن + یفاص ذغاک نیزوت :C
100 (×
B-C/B-A
.نغور دصرد =)
لودج 1 لاس ،لوفزد یمیلقا لماوع تارییغت تاصخشم . یاه
1396 و 1397
هام ریخبت تشت زا ریخبت نازیم تاعاس
یباتفآ دصرد هب یبسن تبوطر
ترارح هجرد
)لقادح( قلطم )رثکادح( قلطم
نیگنایم لقادح
رثکادح نیگنایم
رهم 96 6
/ 206 283
16 62
39 7 / 18 5 / 37 1 / 28
رهم 97 8
/ 192 250
22 66
44 1 / 21 2 / 38 6 / 29
نابآ 96 1
/ 114 192
31 76
54 8 / 14 9 / 29 4 / 22
نابآ 97 4
/ 80 172
56 96
76 1 / 15 7 / 25 4 / 20
رذآ 96 4
/ 66 202
44 96
70 8
8 / 21 9 / 14
رذآ 97 8
/ 41 127
65 100
82 9 / 10 6 / 20 7 / 15
لودج 2 قمع رد شیامزآ لحم کاخ ییایمیش و یکیزیف تایصوصخ . 30
- 0 یتناس رتم
تیاده تیلباق یکیرتکلا لک هتیدیسا
عابشا دصرد
نزورتین لباق رفسف
بذج لباق میساتپ
دصرد بذج سر دصرد
نش دصرد تلیس
1
dS m-
)%( pH mg/kg
mg/kg
99 / 0 1
/ 7 08
/ 0 9
/ 6 108
34 35
31
یرامآ لیلحت
رد نیا قیقحت رازفا مرن زا
SPSS-24
(
SPSS Inc. 1996
)،
وSAS MSTATC
(
MSTAT-C. 1993
) نیگنایم هسیاقم .دش هدافتسا اه
.تفرگ تروص نکناد هنماد دنچ نومزآ زا هدافتسا اب لکش مسر یارب
رازفا مرن زا اه
EXCEL
.دش هدافتسا
جیاتن ثحب و
درکلمع یازجا و درکلمع
مک شنت رامیت رثا ،هناد درکلمع ،هناد رازه نزو ،نیجروخ رد هناد دادعت ، هتوب رد نیجروخ دادعت ،نیجروخ لوط ،هتوب عافترا تافص رب یبآ
( لامتحا حطس رد تشادرب صخاش ،کیژولویب درکلمع 01
/
P≤0 ینعم ریثات ) لولحم رامیت .تشاد یراد
یور رب زین دیسا کیلیسیلاس یشاپ
عافترا تافص حطس رد تشادرب صخاش و کیژولویب درکلمع ،هناد درکلمع ،هناد رازه نزو ،نیجروخ رد هناد دادعت ،نیجروخ لوط ،هتوب
( لامتحا 01 /
P≤0 ینعم ریثات ) ینعم ریثات هتوب رد نیجروخ دادعت یور رب اما تشاد یراد
لولحم جیاتن هب هجوت اب .تشادن یراد شاپ
لوناتم ی
عافترا تافص یور رب زین کیژولویب درکلمع ،هناد درکلمع ،هناد رازه نزو ،نیجروخ رد هناد دادعت ،هتوب رد نیجروخ دادعت ،نیجروخ لوط ،هتوب
ینعم ریثات تشادرب صخاش و ( لامتحا حطس رد یراد
01 /
P≤0 مک شنت یاهرامیت لباقتم رثا .تشاد ) لولحم و یبآ
دیسا کیلیسیلاس یشاپ
خ لوط ،هتوب عافترا تافص یور رب و کیژولویب درکلمع ،هناد درکلمع ،هناد رازه نزو ،نیجروخ رد هناد دادعت ،هتوب رد نیجروخ دادعت ،نیجرو
( لامتحا حطس رد تشادرب صخاش 01
/
P≤0 ینعم ریثات ) مک شنت یاهرامیت لباقتم رثا سنایراو هیزجت جیاتن هب هجوت اب .تشاد یراد
و یبآ
لولحم عافترا تافص یور رب لوناتم یشاپ ( لامتحا حطس رد هناد درکلمع ،هناد رازه نزو ،نیجروخ لوط ،هتوب
01 /
P≤ 0 دادعت یور رب و )
( لامتحا حطس رد نیجروخ رد هناد دادعت و هتوب رد نیجروخ 05
/
P≤0 ینعم ریثات ) صخاش و کیژولویب درکلمع تافص یور رب اما تشاد یراد
ینعم ریثات تشادرب یاهرامیت لباقتم رثا .تشادن یراد
لولحم یجروخ لوط ،هتوب عافترا تافص یور رب زین لوناتم و دیسا کیلیسیلاس یشاپ ،ن
( لامتحا حطس رد کیژولویب درکلمع و هناد درکلمع ،هناد رازه نزو ،هتوب رد نیجروخ دادعت 01
/
P≤0 و نیجروخ رد هناد دادعت یور رب و )
( لامتحا حطس رد تشادرب صخاش 05
/
P≤0 ینعم ریثات ) .تشاد یراد
مک شنت( هبناج هس رثا رظن زا لولحم رد یبآ
سا کیلیسیلاس یشاپ دی
( کیژولویب درکلمع و هناد درکلمع ،هناد رازه نزو ،نیجروخ رد هناد دادعت ،نیجروخ لوط ،هتوب عافترا تافص یور رب )لوناتم رد 01
/
P≤0 )
ادرب صخاش و هتوب رد نیجروخ دادعت تافص یور رب اما تشاد یراد ینعم ریثات ینعم ریثات تش
لودج( تشادن یراد 3
.)
هتوب عافترا
شنت رد هتوب عافترا نیرتشیب 70
یلیم لولحم و ریخبت رتم یشاپ
200 هارمه هب دیسا کیلیسیلاس لومورکیم 10
( لوناتم یمجح دصرد 8
/ 105
یتناس و )رتم 20 ( لوناتم یمجح دصرد 7
/ 105 یتناس قیقحت یاهرامیت هیلک اب هک دش هدهاشم )رتم ینعم توافت
زیم نیرتمک .تشاد یراد نا
رادقم هب هتوب عافترا 36
/ 84 یتناس شنت رد رتم 210
یلیم لولحم مدع و ریخبت رتم لولحم و دیسا کیلیسیلاس یشاپ
یشاپ 20 یمجح دصرد
شنت رامیت تحت هتوب عافترا اب هک دش هدهاشم لوناتم 210
یلیم لولحم مدع و ریخبت رتم و دیسا کیلیسیلاس یشاپ
( لوناتم 7 / 85 یتناس )رتم
زین و 10 ( لوناتم یمجح دصرد 1
/ 86 یتناس شنت زین و )رتم 210
یلیم لولحم و ریخبت رتم یشاپ
100 زین و دیسا کیلیسیلاس لومورکیم
لولحم مدع ( لوناتم یشاپ
2 / 85 یتناس ینعم توافت )رتم لکش( تشادن یرامآ رظن زا یراد
1 اب هتوب عافترا ناهایگ بلغا رد .) طیارش رییغت
یم رییغت یطیحم ینعم شهاک دوخ تاقیقحت رد ناققحم .دبای
هدرک شرازگ یتبوطر شنت طیارش ار ازلک هقاس هتوب عافترا راد ا
( دن
Sadaqat
et al., 2003; Qaderi et al., 2006; Khan et al., 2012
دشر تعرس شهاک قیرط زا یکشخ شنت هک دنراد هدیقع نیققحم یخرب .)
وم هایگ یم هتوب عافترا شهاک بج کیدزن دشر لصف ییاهتنا لحارم هب شنت لامعا نامز هچ ره و دوش
فترا رب یرتمک رثا شنت دشاب رت عا
،ناراکمه و یهلادی( دراد هتوب 1393
.)
لودج 3 هیزجت . راو لاویاه ازلک درکلمع یازجا و درکلمع سنای 401
مک شنت یاهرامیت رثا تحت لولحم ،یبآ
لوناتم یشاپ دیسا کیلیسیلاس و
تارییغت عبانم یدازآ هجرد
( تاعبرم نیگنایم )MS
هتوب عافترا نیجروخ لوط
هتوب رد نیجروخ دادعت نیجروخ رد هناد دادعت
لاس
** 1 68 /
** 30 0076 /
ns 0 22 /
* 0 88 / 10
کولب
ns 2 11 /
** 3 0036 /
ns 0 95 /
ns 1 58 / 1
لاس
× کولب
ns 2 858 /
ns 0 00007 /
ns 0 11 /
ns 0 5 / 1
شنت مک یبآ
** 2 8 /
** 1357 64 /
** 19 8 /
** 4818 9 / 752
مک شنت یبآ
× لاس
ns 2 28 /
** 1 0056 /
** 0 22 /
** 14 22 / 14
مک شنت یبآ
× لاس
× کولب
ns 8 67 /
ns 2 00054 /
ns 0 29 /
ns 2 993 / 0
دیسا کیلیسیلاس
** 2 9 /
** 1446 164 /
ns 0 08 /
** 1 11 / 184
لاس
× دیسا کیلیسیلاس
ns 2 58 /
ns 1 00035 /
ns 0 72 /
ns 2 39 / 1
مک شنت یبآ
× دیسا کیلیسیلاس
** 4 7 /
** 90 0077 /
** 0 54 /
** 17 25 / 30
مک شنت یبآ
× دیسا کیلیسیلاس
× س لا
ns 4 08 /
ns 1 00008 /
ns 0 22 /
ns 0 22 / 0
اطخ 24
11 / 5 0006
/ 0 43
/ 2 72
/ 1
لوناتم
** 2 68 /
** 90 017 /
** 0 11 /
** 239 04 / 120
لوناتم
× لاس
ns 2 93 /
ns 0 00035 /
ns 0 72 /
ns 2 39 / 1
شنت مک یبآ
× لوناتم
** 4 86 /
** 23 0077 /
* 0 24 /
* 7 62 / 5
مک شنت یبآ
× لوناتم
× لاس
ns 4 55 /
ns 0 00008 /
ns 0 22 /
ns 0 22 / 0
دیسا کیلیسیلاس
× لوناتم
** 4 75 /
* 75 0018 /
** 0 32 /
* 20 65 / 5
دیسا کیلیسیلاس
× لوناتم
× لاس
ns 4 72 /
ns 0 000035 /
ns 0 72 /
ns 2 39 / 1
مک شنت یبآ
× دیسا کیلیسیلاس
× تم لونا
** 8 82 /
** 17 0077 /
ns 0 45 /
** 3 28 / 8
مک شنت یبآ
× دیسا کیلیسیلاس
× تم لونا
× لاس
ns 8 98 /
ns 0 00008 /
ns 0 22 /
ns 2 22 / 0
لک یاطخ 72
58 / 1 00052
/ 0 33
/ 2 85
/ 1
)%( تارییغت بیرض 31
/ 1 43
/ 0 15
/ 4 22
/ 6
همادا لودج 3 .
تارییغت عبانم یدازآ هجرد
( تاعبرم نیگنایم )MS
هنادرازه نزو هناد درکلمع
کیژولویب درکلمع تشادرب صخاش
نغور دصرد
لاس
** 1 0168 /
** 0 56 /
** 5477 29525 0162**
/
** 0 23 / 13
کولب
* 2 0018 /
** 0 19 /
ns 2607 13509 0023ns
/
** 0 8 / 5
لاس
× کولب
ns 2 0002 /
ns 0
ns 200
ns 251 00095 /
ns 0 0032 / 0
مک شنت یبآ
** 2 52 /
** 7 11686185 581586826**
591**
/
** 0 75 / 1849
مک شنت یبآ
× لاس
* 2 0013 /
ns 0 02 /
ns 282
ns 140 00097 /
** 0 34 / 6
مک شنت یبآ
× لاس
× کولب
ns 8 00018 /
ns 0
** 185 11245 00092ns
/
ns 0 97 / 0
دیسا کیلیسیلاس
** 2 052 /
** 0 371771 1110656**
014**
/
** 0 8 / 203
لاس
× دیسا کیلیسیلاس
ns 2 0006 /
** 0
ns 2157
ns 98 00004 /
ns 0 22 / 0
مک شنت یبآ
× دیسا کیلیسیلاس
** 4 012 /
** 0 68903 90491**
0079**
/
** 0 67 / 24
مک شنت یبآ
× دیسا کیلیسیلاس
× س لا
ns 4 0004 /
ns 0
ns 193
ns 213 00085 /
ns 0 45 / 0
اطخ 24
00041 / 0 2 / 361 3461
001 / 0 12
/ 1
لوناتم
** 2 031 /
** 0 83960 842094**
01**
/
** 0 27 / 112
لوناتم
× لاس
ns 2 0005 /
** 0
ns 2157
ns 2054 0001 /
ns 0 128 / 0
مک شنت یبآ
× لوناتم
** 4 0039 /
** 0
ns 8109
ns 2571 0018 /
** 0 42 / 30
مک شنت یبآ
× لوناتم
× لاس
ns 4 00036 /
ns 0 02 /
ns 193
ns 2254 0016 /
ns 0 188 / 0
کیلیسیلاس دیسا
× لوناتم
** 4 0024 /
** 0 12393 107882**
0028*
/
** 0 58 / 5
دیسا کیلیسیلاس
× لوناتم
× لاس
ns 4 0005 /
** 0
ns 2157
ns 642 00011 /
ns 0 449 / 0
مک شنت یبآ
× دیسا کیلیسیلاس
× تم لونا
** 8 0025 /
** 0 34 /
** 2583 20144 0015ns
/
** 0 03 / 3
مک شنت یبآ
× دیسا کیلیسیلاس
× تم لونا
× لاس
ns 8 00036 /
ns 0 02 /
ns 193
ns 452 0001 /
ns 0 075 / 0
لک یاطخ 72
00039 / 0 65 / 362 3163
0011 / 0 667
/ 0
)%( تارییغت بیرض 55
/ 0 69
/ 0 68
/ 0 83
/ 9 09
/ 2
ینعمریغ بیترت هب ** ،* ،ns
و راد ینعم جنپ لامتحا حطس رد راد دصرد کی و
م نیگنای فلاتخا نوتس ره رد کرتشم فورح یاراد یاه نعم
ی اب یراد .دنرادن رگیدکی
لکش 1 - مک شنت لباقتم رثا لولحم و یبآ
هتوب عافترا رب لوناتم و دیسا کیلیسیلاس یشاپ
نیجروخ لوط
شنت لباقتم رثا تحت نیجروخ لوط نازیم نیرتشیب مک
یبآ 70 یلیم رتم ریخبت و مدع لولحم یشاپ کیلیسیلاس دیسا
و لولحم یشاپ 20
دصرد یمجح لوناتم ( 96 / 5 یتناس رتم ) مک شنت یاهرامیت لباقتم رثا تحت زین و یبآ
70 یلیم لولحم و ریخبت رتم یشاپ
100 لوم ورکیم
لولحم و دیسا کیلیسیلاس یشاپ
20 ( لوناتم یمجح دصرد 96
/ 5 یتناس مک شنت رامیت رد نیجروخ لوط اب هتبلا هک دش هدهاشم )رتم یبآ
70
یلیم لولحم مدع و ریخبت رتم دیسا کیلیسیلاس یشاپ
لولحم و یشاپ 10 ( لوناتم یمجح دصرد 95
/ 5 یتناس تحت نیجروخ لوط زین و )رتم
