Iranian Journal of Public Policy

(1)

Iranian Journal of Public Policy

2023, Vol. 8 , No. 4 , 147-154

Https://doi.org/ 10.22059/jppolicy.2023.91409

This Work Is licensed under a CreativeCommons Attribution-NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0) R E S E A R C H A R T I C L E

Government and Automobile Industry in Postrevolutionary Iran. An Introduction

Madjid Vahid

Assistant Professor of Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran

Corresponding Author’s Email: [email protected]

Received: 15 June 2022 Accepted: 24 September 2022

A B S T R A C T

The purpose of this paper is to analyze the Iranian automobile industry from the perspective of public policy studies.

This industry came under the domination of the public sector following the Iranian Revolution of 1979. It is also an industry that does not obtain the satisfaction of Iranian consumers for various reasons: high prices, low quality, insecurity, etc.

However, the government does not want this monopoly to be broken. The socio-history approach to public action, we believe, will help us to propose an appropriate framework of study for this case. Therefore, we discuss the outlines of this approach and show its usefulness for this kind of study. This work has an introductory value and developments will be elaborated in future articles.

Keywords:Iranian Automobile Industry, Public Policy Analysis, Socio-History Approach to Public Action.

(2)

همانلصف یمومع یراذگتسایس

هرود 8 هرامش

،

4 ناتسمز

،

1401 تاحفص

.

154 - 147

Https://doi.org/ 10.22059/jppolicy.2023.91409

« رازگتمدخ تلود

» ناریا یملاسا یروهمج رد وردوخ تعنص یراذگتسایس رد نیزاغآ یثحب ؛

دیحو دیجم

یسایس مولع رایداتسا ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد

* هدنسیون ۀمانایار :لوئسم

[email protected]

:تفایرد خیرات 25

دادرخ 1401

:شریذپ خیرات 2

رهم 1401

هدیکچ

تشگزاب یرمع هک ناریا رد وردوخ تعنص بلاقنا زا شیپ هب ریذپ

1357 نیا .تسا هدش روشک داصتقا زا کیتاملبارپ یشخب نونکا ،دراد

هرهبان ،نارگ هتشگ ییاهلااک دیلوت دجوم ،تسا یتلود تاررقم و تلود راصحنا رد هک هصرع یروانف نیرتدیدج زا دنم

لباقریغ ،نماان ،اه

هنومن اب تباقر هدولآ ،یجراخ یاه

طیحم زاس بیسآ نیاربانب و یژرنا رد فرصم رپ ،تسیز ،لاح نیا اب ... و روشک یژرنا عبانم هب هدننز

مشچ یمن هدید شخب نیا رد رییغت زادنا .تسا دوجوم دمآراکان عضو همادا هب لیام راذگتسایس و دوش

تمدخ تلود یدوجو قطنم هچنانچ

ره یارب یتیاضران هتبلا و دنتسه یتیاضران رد هزوح نیا رد تلود تامادقا زا نادنورهش ،رظن هب ،دشاب نینچ دیاب هک دشاب نادنورهش هب لضعم نوگانوگ ءاحنا هب یتلود

،میشاب هتشاد باب نیا رد ینخس ودب ات مینآرب هلاقم نیا رد ام .دوب دهاوخ نیرفآ هزوح نیا هچ ،هلاسم داعبا زا

هلاسم ار یم راد یم هک میشاب هتشاد یمومع مادقا ای یراذگتسایس تاعلاطم رد ون یتفایهر باب رد یثحب سپس و میرادرب هدرپ ،میناد دناوت

هنیمز و هنیمز نیا رد تاعلاطم یارب ییامنهار هعماج تفایهر ،تفایهر نیا .دشاب هباشم یاه

یسانش - ،تسا خیرات اب راکشآ زیامت رد یتفایهر

هعماج ههد زا هسنارف رد هتفایانب و یخیرات یسانش 1990

.وس نیدب

یشهوژپ هلاقم .

یدیلک ناگژاو

: یراذگتسایس هعماج تفایهر ،ناریا رد وردوخ تعنص ،یمومع

یسانش - خیرات .

(3)

« رازگتمدخ تلود

» سایس در نیزاغآ یثحب ؛ ج در ودروخ تعنص یراذگت

لاسا یروهم یم نایرا دیحو دیجم

همدقم راک اب انشآ هدنناوخ نآ زا یرامش رکذ هک هدنراگن یاه

ببس هب ،وا رظن هجو هک تسا هتفایرد تفر دهاوخ هتشون نیا رد اه

هک تسا تلود لامعَا و تلود هعلاطم ،یصصخت هزوح یراذگتسایس ناونع لیذ ًامومع

یم جردنم یمومع یاه تلود .دنوش

تسا تلم و نهیم هب تمدخ نآ یدوجو لیلد و تلم هتخاس و ناتسد رد تسا یرازبا ای تیهام یمن ور نیا زا .1

دشاب دناوت

د هچ ،نارازگراک و اهراتخاس هک نیا هچ ،تسین یعطق یرما نآ ندوب نینچ ،لاح نیا اب .رازگتمدخ رگم ،جراخ رد هچ و لخاد ر

لیم ناوت تسا یراب لمع رد نکیل دشاب تلم رازگتمدخ دیاب رظن رد هک یتلود اسب هچ سپ .دنراد ناوارف ار فارحنا هب نآ نداد

( کدنا یرامش عفانم زا تسارح و ظفح یارب ناگمه شود رب

see Badiou, 2017. Badie, 2017

یدمآراک هجنس ،ام دزن .)

هن تسوا لمع ،تلود هزوح هب تلود دورو بابسا متسیب نرق .شنخس

زا .تسا هدروآ مهارف ار یعامتجا یگدنز نوگانوگ یاه

هزوح رتمک ،وس نیدب نامز نآ هک مه یبرغ تلود نادلقم .دشاب هتشادن میقتسمریغ ای میقتسم تلاخد نآ رد تلود هک تسا یا

نآ نایم رد ناریا هتفرگ یپ ار جهنم نیمه ،تسا هدوب اه

دنا نآ ییاهاج رد و هدیشک تسد نآ زا یلصا نیمزرس رد تلود ار هچ

مه ،تسا یم همادا نانچ

یمن ،هتبلا ،یراذگتسایس صصختم .دنهد یلک قیرط رب دناوت

رهظتسم دیاب ار دوخ لیلحت و دنامب ییوگ

تسایس هعلاطم .دنک عقاو روما هب هیرظن دیکأت هب ،کیژولومتسیپا دعب رد یمومع یاه

نازادرپ روحمدروم ،نآ لامعَا و تلود هعلاطم

( تسا

see Friedberg, 1997

هداد رارق هجوت دروم ار ناریا رد وردوخ تعنص دروم اجنیا رد ام هک تسور نیا زا .) مینآرب و میا

هبنج رب ات رد تلود لمع تیهام زا هدرپ و میبایرد ار نآ قطنم ات مینکفا وترپ ،تاجتشون یرامش یط ،نآ نوگانوگ یاه

نیا

هصرع نآ هنوگچ ،میهد ناشن زین و مینز رانک مهم نیمزرس رد هچ

)تسا برغ دوصقم( تسا هدش هداز نآ لد زا تلود هک ییاه

مه ناریا رد ،تسا هدش راذگاو نآ قطنم ای یصوصخ شخب هب هرهب یارب زاسدنسرخان جیاتن اب و نانچ

هب ،تلود ناتسد رد ،نارب

دنام یقاب ،تلود هدارا و تساوخ یهاگآ ،رما نیا رد ام دارم .تسا ه

تلود و مدرم هب یشخب تسارف هب دیاب نایتلود .تسا نادرم

تموکح دزن تیاضر اب دیاب تموکح و تسایس هک دنشاب هتفایرد هبرجت هب هن رگا و رظتنم دیاب هنرگا ،دشاب نیرق ناگدنوش

نامه هک ،هتشون نیا .دوب راوگان بقاوع یمرب شناونع زا هک روط

شسرپ تسخن .دراد هیاپ شخب ود رب ،تسا همدقم دیآ ار ییاه

هعماج تفایهر زا هتساخرب نآ هعلاطم یارب ار یشور سپس و هدومن حرطم هعلاطم دروم باب رد یسانش

- میهاوخ ور شیپ خیرات

شهوژپ یانب ناوتب داینب نیا رب ،ام رواب هب .دراذگ .داهن هدنیآ رد ار دنمدوس ییاه

ردوخ تعنص دروم ناریا رد و

شیپ هب تبسن برغ توق هوجو زا یکی هک تسا هدوب روشک رد شرگن نیا عبات ناریا رد وردوخ تعنص هک تفگ دیاب رت

ناماس رگید مک یارب سپ ؛تسا نآ تعنص اه

رد ،زین لاح و متسیب هدس و مهدزون نرق .دش یتعنص دیاب نآ اب هلصاف ندومن

تسا هدوب هسیاقم نارود هراومه ،ناریا بقع و نایبرغ تفرشیپ هب هطبغ و

نآ رکذ و تسا ناوارف تایبدا ،هراب نیا رد .ام یگدنام

یتعنص ترورض .یرورضان رکف بناج دیاب ًاعبط ،وردوخ تعنص هب هسنارف و ناملآ هلمج زا یبرغ یاهروشک هجوت و ندش

هیامرس و ناراذگتسایس یم بلج شخب نیا هب ار یناریا ناراذگ

ا نینچ نیا .دومن ههد زا هک تس

1340 وردوخ تعنص یدیشروخ

نامه هک دوب نیا ،رظن هب ،نآ قطنم و تفرگاپ ناریا رد نانچ ،یناملآ ره هک روط

هرهب دناوتب دیاب ،دوب مه رلتیه رظن دروم هچ دنم

هنومن بحاص یوسنارف ره و دمآ دیدپ نگاو سکلوف سپ و دشاب ییوردوخ زا ه یناریا ره ،ونر ای نئورتیس زا یا

ناوت دیاب م

نتشاد یناکیپ وردوخ تادراو رب هار هصاخ و دوبن راصحنا مزلتسم قطنم نیا ،روشک هس ره رد ،هتبلا .دشاب هتشاد رد .دوب زاب

نییاپ هنیزه و لوصحم تمیق ببس هب یلخاد لوصحم دیرخ ،طسوتم هقبط یاهراوناخ یارب ،لاح نیع تلوهس اب ،تامدخ رت

هداوناخ .دوب هارمه یرتشیب ههد هک دوب هتفایرد ،تسارف هب ،یمایخ

لاس و یسمش لهچ ههد نآ زا سپ یاه

هقبط هعسوت یاه

هیامرس ،دش دهاوخ طسوتم هقبط یگدنز تاموزلم زا وردوخ نوچ و تسا ناریا رد طسوتم روآدوس رایسب هصرع نیا رد یراذگ

بلاقنا زا شیپ عیاقو ریس هتبلا و دوب دهاوخ 1357

شیپ نیا دیوم مه ب

ثاریم دیدج تلود ،روکذم بلاقنا عوقو اب .دوب ینی راد

1 - همجرت رب هدازراطع دازهب همدقم ندناوخ باب نیا رد ( تسا دنمدوسرُپ رمیرل و تیمسا باتک زا شا

see Smith & Larimer, 2013 .)

(4)

همانلصف س یمومع یراذگتسای

هرود 8 هرامش،

3 زییاپ ،

1401 .

تاحفص 154 - 147

مان هب یگرزب عیانص لانویسان ناریا

نآ ریاظن و هرادا دیاب و هدش تلود تاکولمم زا و دندوب هدش هدنار نآ نابحاص هک دش

یم یم مدرم هب و تلود هب عبت هب نآ دوس هتبلا و دندش دوب یرگید قطنم ،هتبلا دیدج تلود قطنم .دیسر

یملاسا یروهمج روهظ .

ههد زاغآ اب تسا فداصم 19۸0

ههد و ههد نیا و یدلایم زا .داصتقا رد لاربیلوئن شدرگ اب تسا هارمه برغ رد دعب یاه

هزوح یراذگاو یداصتقا دیدج میاداراپ نیا تاموزلم رب ،تلود .تسا هدوب دازآ رازاب و یصوصخ شخب هب داصتقا فلتخم یاه

هب فظوم ،ساسا نیا میظنت

هزوح رد اهنت دیلوت و دش داصتقا1

لکشم ای نکممان یصوصخ شخب هب نآ رما هلاحا هک ییاه نیرفآ

یم تسایس ،اپورا رد .دومن تلود هجیتن رد و دندش یداصتقا دیدج شیارگ نیا دیوم اپورا هیداحتا یاه

رازاب ناکما دح ات دیاب اه

یم یصوصخ شخب هب ار نت عبات ار ود ره و دندوشگ

یم کرتشم رازاب تامیظ ( دندرک

see Hassenteufel, 2021

.)

کات و تفای تروص یتلود یداصتقا یوس هب ،ناهج گرزب یاهداصتقا لاور فلاخرب ،دنت شدرگ ،اما ،ناریا رد لکش نون

یاه

تسایس زا یتوافتم یاه

یب .تسا هدوب مکاح روشک داصتقا رب پچ یخرب رظن فلاخرب ،ناریا داصتقا کش

هاگشناد اب یتبسن ،نای

ههد زا برغ رد هک تروص نادب مسیلاربیلوئن 19۸0

یم هدید یب یتامیظنت مزلتسم مسیلاربیلوئن .درادن ،دوش تلود داصتقا زا رتش

-

( تسا روحم

see Crozier, 1997

هتبلا و ) زا سپ ناریا رد ود ره نیا و یناهج داصتقا رد روضح 1357

روهظ تروص هتفاین

ترت نیدب .تسا غلابا یپ رد یدمآراکان طرف زا اهدعب یرامش ات دندش هدرپس تلود ناتسد هب عیانص رثکا ،بی

تسایس لصا یاه

44 تسایس نیا یارجا هویش و قطنم باب رد ( دوش جراخ تلود رایتخا هزوح زا ،صاخ یوحن هب ،یساسا نوناق اه

و تحص و

،نآ یعامتجا زین و یداصتقا تیمها لیلد هب ،نآ یدمآراک و )دریگ رارق راک روتسد رد یدایز تاعلاطم دیاب

برض هب یرامش

ار ،زاغآ زا ،یملاسا یروهمج تلود .تسا عیانص زا هتسد نیمود نیا هنومن وردوخ تعنص .دنامب یقاب راصحنا تادراو رب ار ه

یمن یناهج تادیلوت اب تباقر لباق ار دوخ تاجناخراک تادیلوت هچ دومن دودسم روشک رد وردوخ ید

ات زین و د یراذگاو ب

تکرش هب لاس رد وردوخ رازه اهدص رب غلاب ییاضاقت اب ار میظع یرازاب شورف تفگنه دوس .تشادن یناهج یاه

دیاب لااک نیا

یم تلود هب و هک دومن رکذ دیاب .دوب یلخاد یاهلااک دیرخ هب یرتشم مازلا و رازاب نتسب ،نآ هار و دیسر

،نایم نیا رد هک یتادرا

وحن هب دوخ و تسا هدوب یلخاد دیلوت هب تبسن وردوخ یدودحم رایسب دادعت لماش هراومه ،دش هتفریذپ دودحم یجراخ یاهور

ِا رب و هدوب هداس ،روظنم نیدب ،تلود شور .تسا هدش دنمتورث هقبط و طسوتم هقبط یلااب حوطس بیصن ًامومع هفرعت لامع

فرصم هک یوحن هب .تسا هتشاد زکرمت یناریا هدننک

ناکما عقاوم رد ،یجراخ یوردوخ دیرخ هب لیامت تروص رد هچنانچ(

لاس نونکا تسا دوهشم یم ار یعقاو تمیق زا رتلااب رایسب یغلبم دیاب )درادن دوجو یناکما نینچ هک تساه

پ دناوتب ات تخادر

نف اب یجراخ یاهلااک زا ار دوخ هرهب زور یروآ

دیلوت هب دیاب تروص نیا ریغ رد .دزاس دنم لاخ رب ،لخاد

،شیوخ لیم ف

یم تیاضر یم رظن زا ار نآ زا یرامش ریز رد هک تسا هدش بترتم یتاعبت تلود هدارا نیا رب .داد

.مینارذگ

فرصم تساوخ ،هک نیا تسخن مهم هک هدننک

تهج حیجرت و صیخشت یارب لماع نیرت یریگ

ک هب ،تسا دیلوت یاه دروم یل

یب دوخ تعنص .تسا هدش عقاو ییانتعا فرصم یارب یجرا نیرتمک ناریا رد ور

.تسین لئاق وا تلایامت و هدننک نص نیا قطنم

تع

ت نیدب .دینک رظن فرص نآ نتشاد زا ای ،دیرخب ار نیمه ای .تسین نیا زج و تسا نیمه لااک هک تسا نیا رب فرصم ،بیتر

هدننک

سنارف ،ناملآ ،نپاژ یاهروشک عونصم هک ناهج یاهلااک نیرتهب زا یناریا دش مورحم دنتسه اکیرمآ و دئوس ،ه

دیرخ هب روبجم و

نف اب ییلااک خ یور هب طقف ناریا رازاب رضاح لاح رد .نآ یارب لااب رایسب تمیق اب و یمیدق رایسب یروآ

زاب ینیچ یاهوردو

یم ژاتنوم ناریا رد هک تسا متورث هقبط و طسوتم هقبط یلااب حوطس هب رصحنم ناشدیرخ تردق هتبلا و دنوش

دن تلود .تسا

هرهب ترسح ناریا رد یم تینما و هافر ناغمرا نایناریا یارب هک ار لااک نیا عاونا نیرتهب زا ندرب

،دروآ ههد رب تساه د

هداهن نانآ ل

یب نادب و تسا .تسانتعا

اهوردوخ .دومن راومه یمیدق رایسب نامزمه و هنیزهرپ رایسب یتعنص رب ار هار یتلود راصحنا ،هک نیا مود وژپ ی

206 وژپ و

405 مه هک مهم یوس زا نانچ دیلوت نیرت

یم هضرع رازاب هب روشک یوردوخ هدننک ههد رد ،دنوش

1990 و 19۸0 دراو هسنارف رد

لاس ود ره دیلوت و دندش رازاب رد یلوا دیلوت فقوت( تسا هدش فقوتم روشک نیا رد تساه

2012 رد یمود و 199۸

هداد خر

،وردوخ ناریا .)تسا مه ،اما

نییاپ یتیفیک اب ار اهوردوخ نیا نانچ فرصم رب فازگ تمیق هب و هدومن دیلوت یلصا هنومن زا رت

هدننک

1 - Régulation

(5)

« رازگتمدخ تلود

» سایس در نیزاغآ یثحب ؛ ج در ودروخ تعنص یراذگت

لاسا یروهم یم نایرا دیحو دیجم

یم لیمحت زا شیب ای و کیدزن نونکا ناریا رازاب رد اهوردوخ نیا تمیق هک تسا رکذ نایاش .دنک

10000 و تساکیرمآ رلاد

رصم ،باختنا ناکما تروص رد یغلبم نینچ اب ًاعطق ف

یب هدننک .دش دهاوخ فرصنم نآ دیرخ زا گنرد

یب و راصحنا ،هک نیا رگید بیسآ بابسا ناریا رد وردوخ تیفیک هب یهجوت

.تسا هتشگ نادنورهش هب ناوارف یناج یاه

تافلترپ رامش رد ناریا ،اهرامآ قباطم هداج تافداصت دعب رد ناهج یاهروشک نیرت

اریا نارازه رب غلاب هنلااس .تسا یا ناج ین

هداج ددرت یاهروحم رد ار دوخ یم تسد زا یا

تسرپرس نداد تسد زا و تحارج ،تیلولعم راچد دنورهش رازه اهدص و دنهد

یم راوناخ هار تینما یاهریغتم .دنوش

هداج و اه یساسا وردوخ تیفیک و یگدننار گنهرف ،روشک یاه

ظفح یارب اهریغتم نیرت

ج و یرهش یاهددرت رد نادنورهش ناج هدا

دروم موس ریغتم ،تسا راتشون نیا رد ام ثحب هب طوبرم هک ییاج ات و دنتسه یا

گبریا و فقوت متسیس ،هندب تردق دجاو یناریا یاهوردوخ .تسا هدوبن روشک یوردوخ عیانص یانتعا حطس رد ظفاحم یاه

نآ زا .دنتسین یناهج بولطم یاهدرادناتسا مح هب مزلم یعامتجا نیمأت تاماظن هک اج

همیب تیا بیسآ هب تبسن ینامرد و یا ناگدید

یم ،دنتسه ناشناگدنامزاب و تافداصت یم دراو شخب نیا رب وردوخ نماان تعنص ار هنیزه زا مجح هچ درک روصت ناوت

.دزاس

بیسآ زا ادج هتبلا نیا بیسآ هجوتم هک تسا هدرتسگ یناور یاه

یم ناگدید هب تبسن یلک هب یسایس ماظن رظن هب و دوش

نآ

یب .تسانتعا نلاک رد اوه یگدولآ یساسا بابسا زا یمیدق یروانف اب ییاهوردوخ دیلوت همادا ،هک نیا مراهچ گرزب یاهرهش و نارهت رهش

رهش نیا رد ریم و گرم ببس نیمود و تسا هدش یگرزب زاگ قاتا هب لیدبت ناتسمز رد ًاصوصخ ،نونکا ،نارهت .تسا روشک یرامیب زا سپ ع و یبلق یاه

کی نونکات .تساوه یگدولآ ،یقور یلخاد ناگدننکدیلوت یوس زا دیربیه ای یقرب یوردوخ هاگتسد

هدنیلاآریغ یاهوردوخ دیلوت یایهم ار دوخ تعرس هب ناهج رد وردوخ گرزب ناگدننکدیلوت هک نآ لاح ،تسا هدشن هضرع یم یم ؛هچ دننک هدنیآ رد دنناد

ت قح یلیسف تخوس اب یاهوردوخ کیدزن یا هداج و اهرهش رد ددر

هچنانچ .تشاد دنهاوخن ار اه

یم ،میشاب هتشاد هاگن نارهت دروم هب طقف و سرادم یلیطعت هب راچان یدامتم یاهزور ،ناتسمز رد رهش نیا رد تلود مینیب

هاگشناد یم اوه یگدولآ ببس هب اه لاس نارهت ناتسمز و دوش

یدیفس ات تسا دود یهایس روآدای ببس نیدب تساه .فرب

هنومن هب تبسن ،یمیدق ًاضعب و دیدجریغ یژولونکت ببس هب ،یناریا یاهوردوخ ،هک نیا مجنپ فرصمرُپ رایسب ،یجراخ یاه

هسیاقم لباق ناهج هتفرشیپ یاهوردوخ تخوس فرصم طسوتم اب اهوردوخ نیا تخوس فرصم طسوتم .دنتسه یژرنا دعب رد هنازور فرصم نازیم .دهد رده روفو هب ار روشک عبانم تسا ریزگان یتباقرریغ یتعنص ظفح یارب تلود ،بیترت نیدب .تسین یوس نآ و وس نیا روشک رد نیزنب 100

ا رتیل نویلم تلود هراومه یفرصم نینچ یلام راب هک تسا رکذ نایاش .تس

نوگانوگ یاه

دیدجت هب ار کیدزن یمک یارب ،اهوردوخ تخوس تمیق رد رظن

نیا اب .تسا هداد قوس ناهج حطس رد یعقاو تمیق هب ندش

نابآ یاهدادخر ،لاح 139۸

لاس عیاقو .تسا هتشادزاب هراب نیا رد فعاضم یمادقا زا ار تلود 139۸

ناشن هدوب عقاو نیا رگ

هزوح رد تلود یدمآراکان هنوگچ هک تسا یم تعرس هب یداصتقا و یتعنص یا

یگدیچیپ زاسرتسب دناوت میژر یارب یتینما یاه

.دوش یسایس زارت و تسا یلام عبانم دعب رد فرسم رایسب ناریا رد وردوخ تعنص ،)تسین عنام و عماج هتبلا ام تسرهف( هک نیا رخآ

یراجت ناشن یزیچ نینچ .تسا هتفای رارقتسا یفنم طرفم تیعضو رد نآ مکاح رگ

یروآون .تسا تعنص نیا رب هاگنب حور ندوبن

یم مامت هنیزهرپ رایسب تسا یرهاظ هک تعنص نیا رد تیفافش و درادن هاگنب زاین عقاو اب یتبسن نآ رد راک یاهورین رامش ،دوش

یمن هدید نآ فرص و لخد راکوزاس دروم رد هنلا ینعم هب ًاعطق تیفافش دوبن .دوش

یم شخب رد داسف ندیزگ .دشاب دناوت

نیا مامت اب شنک یرامش ،اه

مه روشک رد یداصتقا و یسایس نارگ عافد رهم نآ رب و دنتسه عضو نیا همادا رب رصم نانچ

یم ایهر .دراذگ ثحب هب ار نآ ندوب یقطنم نازیم و دش ایوج دیاب ار نانیا قطنم .دننز تف

شور و اه و یعامتجا مولع رد اه

هتشگ هضرع و داجیا روظنم نیمه یارب تسا جردنم نآ لیذ زین یمومع یراذگتسایس ملع هک یناسنا ثحب ،یپ رد ،سپ ،ام .دنا

یم یدیدج تسا هدومن هظحلام رتشیپ هدنناوخ .قوف دروم هعلاطم یارب یملع یراکوزاس رب میشاب هتشاد یداهنشیپ ات مییاشگ

هک ار یشور و هار دیاب تلایصفت و تاییزج هب دورو یارب .تسا هتشاد یلک هبنج رایسب وردوخ تعنص لئاسم باب رد ام رکذ

.باب نیا رد ام خساپ کنیا .دیزگرب رتشیپ

(6)

همانلصف س یمومع یراذگتسای

3 زییاپ ،

1401 .

تاحفص 154 - 147

هعماج یسانش - یمومع یراذگتسایس لئاسم هعلاطم یارب یتفایهر .خیرات

هعماج یسانش - خیرات پرس لیذ جردنم ون تسا یتفایهر 1

هعماج یتسر و یعامتجا خیرات اب زیامت رد ،خیرات و یسانش

هعماج نیوکت ای شیادیپ هعلاطم هب فوطعم هصاخ و یخیرات یسانش هدیدپ 2

( هعلاطم دروم یاه

2008 Noiriel,

رظن هجو .)

هعماج یسانش - نتشون طباور نیا یاهرازبا .تسا زکرمتم دارفا نایم رود زا طباور رب دوخ تاعلاطم رد خیرات نونف و لوپ ،دنتسه

ناسنا نایم هدرتسگ یاهدنویپ ناشدربراک یلات و نردم هعماج .تسا هرهچ هب هرهچ طباور زا رتارف رایسب اه

هداد ناشن یسانش

ناسنا نایم طباور هک تسا عازن اه

ناسنا و تسین ملسم یرما هعماج رد گنهامه یگدنز هک تسا زیمآ یارب مئاد تباقر رد اه

ورث ،تردق بسک هعماج .دنتسه راختفا ای ت

یسانش - نیا رود زا مادقا یاهرازبا هنوگچ هک تسا نیا نتسناد دصرتم خیرات

هدومن لوحتم ار تردق طباور یم لمتشم ار تهج دنچ یلمأت نینچ .دنا

تاطابترا .یعامتجا هطلس اب تسا طبترم ،لوا تهج :دوش

رد ار عابتا ات هداد ناکما یسارکوروب هب یراتشون نابحاص ،وس رگید زا ،)هیامرس( لوپ .دیامن راداو تیعبت هب روشک رسارس

هاگنب نویلیم یربنامرف زا رادروخرب ار اه یگتسبمه اب تسا طبترم ،اما ،رگید تهج .دنجاتحم ناشراک هب اقب یارب هک هدرک یناسنا اه

مک رود زا طابترا یاهرازبا .یعامتجا یارب عمجت ناکما زا ار نارادروخرب

لائدیا و عفانم زا عافد .تسا هدومن رادروخرب ناشیاه

ای نابز رب نلاطسم نردم ناهج رد .تسا مومع یارب یعامتجا طباور نایب نابز .تسا نابز اب طبترم و هدوب نیدامن موس هبنج نابز یم هرهب رود زا طابترا لیاسو زا ،طلسم یاه ات دنرب

3مومع فگ هب نانآ .دنهد رارق باطخ دروم ار نامت

لکش یمومع یاه

یم تیعقاو یرامش و دنهد یم رارق ناگمه دید ضرعم رد ار اه

یم هدیدان ار یرامش و دنهد یصوصخ نابز هزوح زا ات دنریگ

همانزور ،ناگدنسیون .دنورن رتارف یصخشانیب هرواحم ینعی ناریهش و نارادمتسایس ،ناراگن

یم4

رارق باطخ دروم ار مومع دنناوت

غراف و هداد مهم .دنراذگ ریثأت نانآ رب ،ناشمایپ یتسرد ای قمع ،اوتحم زا

هعماج کیژولومتسیپا زیامت هجو نیرت یسانش

- اب خیرات

هعماج هیرظن دیهمت یپ رد ،یمود اب زیامت رد ،تفایهر نیا هک تسا نیا رد یخیرات یسانش لب تسین یعامتجا ناهج باب رد یا

مه ار دوخ یم یخیرات یشور نوچ

رب دناد لصاح نوماریپ ناهج رد یگدنز زا بسانم یکرد ات نیعم یبرجت لئاسم رب زکرمت یا

هعماج .ددرگ راومه نآ ندومن رتهب رب هار و دوش یسانش

- یم نینچ خیرات زا خیرات هعلاطم رب ینتبم یبرجت تفایهر عفادم هک دزومآ

هدرپ عقاو رد ایشا ثودح هوحن زا ات دشاب هتشذگ زا هدنام یقاب دانسا ردپ ،هکنار نوف دلوپوئل ار یخیرات نینچ دعاوق .درادرب

خیرات مه و رصاعم هک ،لگه یرظن خیرات اب زیامت رد ،نیلرب هاگشناد داتسا و نردم یراگن زا .تسا هداهن ناینب ،دوب وا هاگشناد

خیرات نایم هعماج تفایهر رب یرامش متسیب هدس یوسنارف ناناد

یسانش - هداهن هدمع ریثأت خیرات یم خولب کرام .دنا

هک دنازومآ

خیرات خیرات شور دیاب ناد -

و اهویشرآ زا یداوم هچ دنادب و هتخادنا وترپ یخیرات هلاسم رب نآ ددم هب و دنیزگرب ار هلاسم

یناگیاب هعسوت زا هک دنایمیس اوسنارف .درب راک هب ار اه یم ناشن ،تسا یّمک خیرات ناگدنهد

ا هلاسم تسرد فیرعت اب هک دهد تس

خیرات هک یمرب عبانم رب یداقتنا راک هدهع زا ناد یم رداق یپ رد و دیآ

تیعقاو مهف یارب یرصانع ،عبانم رد جردنم تاعلاطا زا دوش

ینحنم ،اهرامآ رد جرد لباق یعمج هظفاح عوضوم هب ار دوخ تاعلاطم زا مهم یشخب ،خابلوه سیروم .دیامن جارختسا ،... و ،اه

یم صاصتخا رد و دهد

هرطاخ هنوگچ هک تسا نیا کرد یپ تسیز طباور و تایبرجت زا هتساخرب یدرف یاه

هب رجنم ،هدش

یم مومع دزن نیعم ینومضم اب یعمج هظفاح تلود رظن دروم بولطم اب تریاغم رد تسا نکمم هتبلا یعمج هظفاح نیا .دوش

هعماج ناصصختم .دشاب نآ نامکاح و یسانش

- شناد نیا خیرات بیکرت ار اه

یم هدیدپ زا رگید یمهف ات دنیامن ار یعامتجا یاه

شنک ،اهراتخاس شناد ود نیا ناینب رب نانآ .دنوش ببس یم رارق هعلاطم دروم ار ناشنایم طباور و نارگ

شناد زا ،دنهد تربرون یاه

یپ ،نامکول ساموت و رگرب رتپ ،سایلا ونورب ،یکسناتلوب کول ،ینلاوپ لراک ،یدوگ کاژ ،ویدروب ری

یم هرهب ،... و روتلا ات دنرب

1 - .دمآ دهاوخ هلاقم نایاپ و اجنیا رد ناشرکذ و تسا هدومن همجرت هدنراگن هک باتک ود زا رصتخم دنتسه یحرش شخب نیا بلاطم 2 - Genèse

3 - Public

4 - تسایس ریظن ( مومع اب ناطبترم زا رگید یرامش دزن ،دنتسه یتیربلس هب فورعم ناریا رد هک نانیا زا یرامش همانزور ،نارادم

هتشاگنا درُخ )نایهاگشناد ای ناراگن

یم هعماج .دنوش یسانش

- یم فوطعم ناشمایپ هنخر هنماد هب ار دوخ رظن هجو و هدرک رذح یتواضق نینچ زا یمومع راکفا رب ناشذوفن لیلد هب ،اما ،خیرات هجوت دیاب .دراد

ثات یمومع راکفا رب ،کیتارکومد هصاخ ،مه رگید یاهروشک رد نانیا هک تشاد دنراد هجوت روخرد یتسد تردق بصانم هب بازحا یسرتسد و ارآ تشونرس رب و هتشاد ری

یسرک نیرتلااب هب هچنانچ و نابز ،هداد خر نیارکا و هدحتم تلاایا رد هچنآ ریظن ،دنسر تردق یاه

یار و ناشریقحت هب اه یمن هدوشگ ناشناگدنهد

.دوش

(7)

« رازگتمدخ تلود

» سایس در نیزاغآ یثحب ؛ ج در ودروخ تعنص یراذگت

لاسا یروهم یم نایرا دیحو دیجم

رظن هجو ،داصتقا رد .دنهد رارق هعلاطم دروم ار یگنهرف و یسایس ،یداصتقا ،یعامتجا لئاسم و تاعوضوم دنناوتب

هعماج یسانش - لکش یگنوگچ هب خیرات نشک نایم یدام یاهدنویپ یریگ

هلزنم هب رازاب راکوزاس و رود زا طباور قیرط زا نارگ

ی یم فوطعم ،یداصتقا یدنبرکیپ ک هب ندیسر یتح و نابیقر ندنار بقع هب یارب دنتسه ییاهراکوزاس دجاو اهرازاب .دوش

هاگنب .راصحنا قوقح ،دنتیصخش دجاو اه

نآ ناریگب ناگدننادرگ تساوخ دروم هک یرادافو هدیا ریثأت تحت و تیوه بحاص اه

هاگنب هعماج صصختم .تساه یسانش

- مه ،خیرات نچ

و تسا هدننکدیلوت یوس زا یرتشم بذج یگنوگچ نتسناد دصرتم ،نی

یم راک هب یرتشم یاوغا یارب وا هک ار یتابیترت یم رارق هجوت دروم ،ددنب

یرازبا هناگی رود زا طباور نیا مامت نوناک رد .دهد

.تسا لوپ انامه هک دراد رارق هعماج تاعلاطم یسانش

- یاربانب .تسا یبرجت خنس زا خیرات د هک هنوگ نادب رازاب زا نخس تفایهر نیا رد ن

یم رظن ر دیآ

یمن یم عقاو هجوت دروم ناکم و نامز رد جردنم دتسوداد یعقاو راکوزاس لب ،دور رب هار ،تروص نیدب .دوش

م تابیترت هعلاط

« اهرازاب » یم راومه مه یرگید ی هیامرس رازاب اب هک ددرگ

سنرُپ ای درادن یتبسن نآ قطنم و یراد .تسین تب

،ام نامگ هب رازاب

.تسا یرازاب نینچ ،ناریا رد وردوخ هعماج تفایهر یمومع یراذگتسایس هتشر یسانش

- رمث رایسب تلود تامادقا هعلاطم یارب ار خیرات یم شخب

و رپ ونر .دبای

هداد صاصتخا عوضوم نیا هب هک یباتک رد هلپ لیژ ( دنا

Payre & Pollet,2013

نیا زا یهوجو رب ،) یم وترپ تارمث

نانآ .دننکفا

شهوژپ هعماج یاه یسانش

- یگژیو یاراد ار یمومع مادقا هب فوطعم یخیرات شور یاه

یم صاخ یسانش یلوصا رب و دنناد

یم دیکأت یمرب ار نآ زا یرامش هک دنزرو هعماج شور ،هک نیا تسخن :میرامش

و تسا یبرجت و ییارقتسا تفایهر نیا یسانش

رد نآ رظن حمطم هیرظن ،هیرظن

تسا طسوتم درب اب یاه ماظن وحن هب تفایهر نیا ،هک نیا مود .1

لدم و رازبا هبعج دنم یاه

زا هک ار یمومع یراذگتسایس 1950

هدش ایهم هتشر نیا رد وس نیدب یم راک هب ،دنا

هلاسم ،یخیرات دعب رد ،هک نیا سپس .درب روحم

عاجرا هغدغد و تسا عبانم دقن و هئارا و یهد

یم زیهرپ مسینورکانآ زا ،دراد هدیدپ ،نتم اب دنویپ نمض و دزرو

یزاسزاب ار اه

یم یمارف هعلاطم نادیم اب مامت یریگوخ هب ار ققحم ،هک نیا رگید .دنک ویشرآ و لوا تسد تاعلاطا ناینب رب ارقتسا هب و دناوخ

هرود زا رفاو دانسا و یم توعد یسررب دروم

هچرگا ،هک نیا نوزفا .دنک شهوژپ اب

شور ،دراد تسناوم یفیک یاه ار یمک یاه

یمن او یم راک هب و دراذگ شنک ،هولاع هب .ددنب

هیرظن ناسنا نایم یزیچ ار رگ هیرظن و لاربیل یداصتقا یاه

هعماج یاه یسانش

عامتجا یم رظن رد روحم د یارب و تسا لمع یدازآ هب لئاق ،نادیم و نتم دویق نورد رد وا یارب و دریگ

و تلود لمع کر

شنک قطنم ،نآ یاهداهن یم رارق هجوت دروم ار وا یاه

مه ،هک نیا زاب .دهد یشنک

ناکم و صاخ نامز بلاق رد ار یعامتجا یاه

یم رارق ینیبزاب دروم و هدرک جردنم نیعم یعامتجا و یکیزیف تفای ای دورو لیلد هب ماگنهبان فشک یور هب ،هک نیا زین و .دهد

هداد دیدج یاه هنیمز ار نیا و تسا واکجنک و زاب ماگنهبان ای

یم یا هیضرف حرط یارب دنیب .دیدج یا

داینب رب هعماج صصختم ،تسا دوهشم هچنانچ ،قوف یاه یسانش

- هعماج شور دعاوق خیرات ر لوصا اب ار یسانش

درکیو

یم رد یخیرات نآ و دزیمآ

یم رظن روظنم ار یمومع تامادقا هعلاطم هک هاگ زا دنک

لدم ذگتسایس لیلحت یاه هرهب یمومع یرا

یم شنک لیلحت .دنکفا وترپ یمومع شخب رد شنک قطنم رب ات ،درب هکبش و عفانم ،اهداهن ،نارگ

یپ مادقا یاه شخب نایم زاسدنو

یدنبرکیپ زا هدرپ ،یتلود شخب و یصوصخ هزوح رد هدیچیپ یاه

.تشاد دهاوخ رب یراذگتسایس نوگانوگ یاه

هجیتن رد شهوژپ هصرع ره یراذگتسایس تاعلاطم عوضوم .عوضوم و تسا شور حاضیا مزلتسم یمومع یراذگتسایس

تسا یا

یم یرورض ار نآ رد دوخ روضح تلود هک تلود ،هتبلا .درامش

یمن ناسکی هنیمز نیا رد اه هزوح و دنشیدنا

روشک کی رد هک یا

یم رگید روشک رد ،تسا یصوصخ شخب ناتسد رد ا هرطیس رد دناوت

هک میدومن نشور ،هتشون نیا رد ام .دشاب یمومع رادتق

مشچ رد و دوخ عفانم ببس هب ،ناریا رد تلود لایتسا روشک رد وردوخ تعنص رب ،نادنورهش عفانم و تساوخ هب تبسن یشوپ

تسا هتفای هدیچیپ لئاسم اب ار شخب نیا و

بیسآ و هدومن ریگرد یا عم هک نادنورهش هجوتم اهنت هن ار نآ یاه

زین دوخ هب فوط

،شور باب رد .تسا ناریا رد یمومع یراذگتسایس شهوژپ یساسا تاعوضوم زا ،وردوخ تعنص عوضوم ،نیاربانب .تسا هدومن

1 - Middle-Range Theory

(8)

همانلصف س یمومع یراذگتسای

3 زییاپ ،

1401 .

تاحفص 154 - 147

مشچ نایب راتشون نیا رد ام دوصقم ،اما هعماج تفایهر هک دوب ییاهزادنا

یسانش - هرهب اب تفایهر نیا .تسا هدوشگ خیرات یریگ

هیاپ ملع ود زا عماج یا

ه ناکما ،ناکم و نامز دودح رد هعلاطم جرد اب و یبرجت و ییارقتسا شرگن اب ،خیرات و یسانش دیدج ییاه

هنیمز رد تاعلاطم یارب مهارف یمومع تامادقا رد شهوژپ یارب زین و یگنهرف و یعامتجا ،یداصتقا ،یسایس نوگانوگ یاه

مهم عوضوم باب رد شناد دیلوت یارب ام معز هب و تسا هدروآ یم دنمدوس رایسب هتفگ شیپ

یتامدقم یحرش هتشون نیا .دیامن

.تفایهر نیا و عوضوم نیا رب تسا هدوب

References:

1- Badie, Bertrand, L’État importé, L’occidentalisation de l’ordre politique, Paris, CNRS Éditions, 2017.

پاچ و هتفای تروص هدنراگن یوس زا باتک نیا همجرت(

).دش دهاوخ 2- Badiou, Alain, Éloge de la politique, Paris, Flammarion, 2017.

لاس رد هدنراگن ملق هب رثا نیا همجرت(

1400 ).تسا هدیسر پاچ هب زکرم رشن یوس زا 3- Crozier, Michel, État modeste, État moderne. Stratégies pour un autre changement, Paris, Fayard, 1997.

( رد ون دادخر رشن یوس زا و هداد ماجنا هدنراگن ار باتک نیا همجرت 1392

).تسا هدیسر پاچ هب

4- Friedberg, Erhard, Le pouvoir et la règle. Dynamiques de l’action organisée, Paris, Seuil, 1997.

5- Hassenteufel, Patrick, Sociologie politique : l’action publique. 2nd éd. Paris, Armand Colin, 2021.

6- Noiriel, Gérard, Introduction à la socio-histoire, Paris, La Découverte, 2008.

).دش دهاوخ پاچ و هتفای تروص هدنراگن یوس زا رثا نیا همجرت(

7- Payre, Renaud, Pollet, Gilles, Socio-histoire de l’action publique, Paris, La Découverte, 2013.

لاس رد زکرم رشن یوس زا هدنراگن ملق هب باتک نیا همجرت(

1396 ).تسا هدیسر پاچ هب

8- Smith, Kevin B., Larimer, Christopher W., The Public Policy Theory Primer, 2nd Ed., Westview Press, 2013.

ع تاراشتنا یوس زا هدازراطع دازهب ملق هب رثا نیا مود شیاریو همجرت ( لاس رد یگنهرف و یمل

1396 ).تسا هدیسر پاچ هب