Iranian Journal of Public Policy

(1)

Iranian Journal of Public Policy

2023, Vol. 8 , No. 4 , 93-106

Https://doi.org/10.22059/jppolicy.2023.91405

This Work Is licensed under a CreativeCommons Attribution-NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0) R E S E A R C H A R T I C L E

Application of Gender Mainstreaming Policy in Patenting Aiming to Achieve Sustainable Development in Iran

Saeed Habiba^1*, Maryam Abolhassani²

1- Professor of Private and Islamic Law, University of Tehran, Tehran, Iran 2- Master of Intellectual Property Law, University of Tehran, Tehran, Iran

Corresponding Author’s Email: [email protected]

Received: 23 May 2022 Accepted: 28 November 2022

A B S T R A C T

Generally, patent activities could result in the dissemination of knowledge and an increase in the level of innovation.

The gender gap throughout the patent process has existed for a long time in all countries. Despite women's access to more employment and educational opportunities in recent decades, the gap has narrowed but has not gotten eliminated.

Considering that no law is neutral from social or gender presumptions, intellectual property laws would not be an exception to this rule. Identifying the direct and indirect factors that sometimes exist in procedures or other laws such as passport, civil, and labor laws makes it possible to reduce the severity of the gender gap and its consequences through practical solutions. These proposed solutions include: granting permission to female inventors to travel (those married women facing the travel ban), statistical transparency of inventors by classifying them based on gender and sexes, and implementing Gender budgeting to reduce the severity of the gender gap. These solutions would make the path towards sustainable development smoother both economically and socially. The quantitative and qualitative examination is only a necessary condition (and not a sufficient condition) to achieve the goal of gender equality. The ultimate goal of countries for sustainable development is not only to grant non-discriminatory patents to both sexes but also to facilitate the process of obtaining facilities and attracting investors without gender discrimination in the post-patent stages.

Keywords:Gender Gap, Patent Registration, Gender Mainstreaming, Sustainable Socio-Economic Development.

(2)

همانلصف یمومع یراذگتسایس

هرود 8 هرامش

،

4

،

ناتسمز 1401 تاحفص

.

106 - 93

Https://doi.org/10.22059/jppolicy.2023.91405

هرهب زا یریگ یراذگتسایس

هصرع رد یتیسنج تاعارتخا

یاتسار رد ناریا رد رادیاپ هعسوت

ابیبح دیعس

، 1

ینسحلاوبا میرم

2

1 - ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد یملاسا و یصوصخ قوقح داتسا

2 - نارهت هاگشناد یرکف تیکلام قوقح دشرا یسانشراک

، ناریا ،نارهت

* هدنسیون ۀمانایار :لوئسم

[email protected]

:تفایرد خیرات 2

دادرخ 1401

:شریذپ خیرات 7

رذآ 1401

هدیکچ

رد زابرید زا تاعارتخا تبث دنیارف لوط رد یتیسنج فاکش .دراد لابند هب ار یروآون شیازفا و شناد راشتنا ،تاعارتخا تبث ًامومع تصرف هب نانز یسرتسد شیازفا یتح و تسا هدوب سوملم اهروشک یمامت ههد رد یلیصحت و یلغش یاه

شهاک بجوم هچ رگا ریخا یاه

یریگ تهج زا یثنخ ینوناق چیه هک نیا هب تیانع اب .تسا هدربن نیب زا لماک روط هب ار نآ نکیل ،هدیدرگ فاکش نیا ای و یعامتجا یاه

یمن یتیسنج ق اذل ،دشاب

افرص ،رادیاپ هعسوت تهج اهروشک ییاغ فده .دوب دنهاوخن هدعاق نیا زا ینثتسم زین یرکف تیکلام نیناو یاطعا

ضیعبتریغ هیامرس بذج و تلایهست ذخا دنور لیهست هکلب ،تسین تیسنج ود هب عارتخا همانیهاوگ زیمآ هلحرم رد یتیسنج ضیعبت نودب راذگ

سا لمع کلام زین تاعارتخا تبث زا سپ هدافتسا نمض شهوژپ نیا رد ،دوجوم دنور رب میقتسمریغ و میقتسم ینوناق لماوع یسررب تهج .ت

هناخباتک شور زا یلیلحت قیقحت شور هب ،یا

- لاس رد ناریا یونعم تیکلام هرادا زا رامآ یروآدرگ و یفیصوت یاه

1392 - 1399 هتخادرپ زین

زا هطوبرم نیناوق هب تیانع اب نایاپ رد .تسا هدش جورخ زوجم یاطعا نوچمه ییاهراکهار راک نوناق و یندم نوناق ،همانرذگ نوناق هلمج

هجدوب و تیسنج کیکفت هب نیعرتخم یرامآ تیفافش ،نز نیعرتخم هب روشک زا هصرع رد یتیسنج فاکش شهاک تهج ،یتیسنج یدنب

ارا ییاهراکهار تاعارتخا ئ

.تسا هدیدرگ ه

یشهوژپ هلاقم .

یدیلک ناگژاو

: همانیهاوگ تبث ،یتیسنج فاکش نایرج ،عارتخا

یعامتجا و یداصتقا رادیاپ هعسوت ،یتیسنج یزاس .

(3)

هرهب زا یریگ یراذگتسایس هصرع در یتیسنج ا

تاعارتخ یاتسار در در رادیاپ هعسوت نایرا دیعس راکمه و ابیبح

همدقم نوزفا زور دشر یروانف

شناد داصتقا روهظ و تاعارتخا و اه هلوقم ود نیا گنتاگنت شقن و طابترا و زورما ناهج رد روحم

لکش نینچمه و اهروشک هعسوت رب یسررب بلاغ یریگ

.دراد تاعارتخا شقن تیمها زا ناشن اه نآ لوح یلعف تاقیقحت و اه

وقح زا یشان یتیامح هنماد زا داصتقا رب تاعارتخا فرگش شقن یم تاشن نآ ینوناق و یراصحنا ق

و یراصحنا قوقح .دریذپ

یم اهروشک هعسوت یاقترا و )ناعرتخم( هعماج دارفا یزاسدنمناوت بجوم تاعارتخا هب ییاطعا ینوناق ترورض نیاربانب ،ددرگ

اح رد .دریگ رارق اهروشک ناراذگنوناق و ناراذگتسایس هجوت دروم شیپ زا شیب تاعارتخا ثحبم هک دراد تبث نازیم رضاح ل

یقوقح تاضیعبت زا یشان فوصوم یرامآ فاکش .دراد دوجو یهجوت لباق یرامآ فاکش ایند رد نادرم و نانز نیب تاعارتخا رب لماکت نیا راثآ سپس و یخیرات و یلماکت ریس رد اه نآ یعامتجا هاگیاج و شقن هب اودب هک تسا تیسنج ود نیا نیب وج یاه تسایس و یراذگنوناق یم زاب عما

یروانف هصرع رد نز ناعرتخم تیلاعف خیرات لوط رد وسکی زا عقاو رد .ددرگ یاه

یاشفا ای و عارتخا هعسوت زا ار عرتخم نانز رما نیا ،تسا هتفریذپ تروص یرگید درف مان هب تبث اب هاگ ای و مان نودب ،نیون حم زا یلامریغ و یلام تعفنم و هزیگنا نادقف لیلد هب نآ حیحص یم فرصنم ،شلات لصحام و لوص

.دزاس یاهرامآ زین ناریا رد

ناشن هک یقیقد یمسرریغ و یمسر یداصتقا نلااعف هب یلامجا یهاگن اما .درادن دوجو ،دشاب عرتخم نادرم و نانز دادعت هدنهد

هدوب دوخ لوصحم عرتخم هک یم ناشن ،دنا

یلع هک دهد د نز ناگتخومآ شناد زا ییلااب حطس دوجو مغر

هتشر ر ،فلتخم یاه

هیور و یعامتجا ،یداصتقا عناوم و لماوع زا عارتخا تبث دادعت رد هدرتسگ فلاتخا ندمآ دیدپ هب رجنم عارتخا تبث تارادا

هاگشناد هب هلاس همه ار روشک هجدوب زا یهجوت لباق رادقم تلود نینچمه .تسا هدش نادرم و نانز یوس یملع زکارم و اه

-

یم صاصتخا یشزومآ د

غراف و هیلوا شریذپ رد ار یرتشیب تیعمج ،زکارم نیا رد نانز و ده صاصتخا دوخ هب یلیصحتلا

یم دنهد

؛ تلود ور نیا زا هنیزه

ییافوکش یارب یگرزب یاه و

یم لبقتم نانز شرورپ و شزومآ نانز نداد تکرش اب اذل .دوش

عیرس تلود هب هیامرس تشگرب ،تاعارتخا تبث هصرع رد دوب دهاوخ رت

.دش دهاوخ نیمضت یدودح ات و اریخا هک یقیقحت

لابولگ یزنکم هسسوم طسوت

(McKinsey Global Institute)

یم ناشن ،تسا هتفرگ تروص یربارب هب یبایتسد اب هک دهد

یم نانز ،یتیسنج نازیم هب دنناوت

12 تیسنج فاکش ندرب نیب زا .دنیازفایب هنلااس یلم صلاخان دیلوت هب رلاد نویلیرت بسک و ی

و یزادنا هار ،یژولونکت زا هدافتسا حطس رد فاکش نیا ندرب نیب زا تیمها .تسا تاعارتخا زا تیامح دنمزاین نآ زا تعفنم هرادا یم روهظ اهراک بسک سم هکلب ،تسین عرتخم نانز یوس زا رتشیب تاعارتخا ندمآ دیدپ اهنت عوضوم هک ینعم نیدب ،دبای

ئ هل

یلصا

، ارتخا یعقاو هضرع .تسا رازاب رد نانآ تاع

رظن دروم قیداصم تیهام هب هجوت اب رضاح شهوژپ رد

، فده

، هرهب یریگ

یم ناریا رد رادیاپ هعسوت هب یبایتسد تهج تاعارتخا هصرع رد یتیسنج یاهیراذگتسایس زا زا هدافتسا نمض نیاربانب .دشاب

یلیلحت قیقحت شور -

نعم تیکلام هرادا زا رامآ یروآدرگ و یفیصوت لاس رد ناریا یو

یاه 1392 - 1399 هناخباتک شور زا ، یا

هرهب .تسا هدش یرادرب

شهوژپ یرظن ینابم هیرظن ،مهدفه نرق زاغآ رد دیابن یقوقح دعاوق هک تسا نآ رب دقتعم و تسا هتشاد قوقح هب ینامرآ یهاگن یعیبط قوقح

نیا ،یخیرات یلوحت رد .دننک یطخت تلادع رایعم زا

« زایتما » هب

« قح » دیدج نرق رد و دیدرگ لیدبت

، قوقح هب شقن نیا یارجا

تلود قلطم تردق رد ات دش هدرپس رشب تیدودحم و لادتعا اه

هیملاعا رد .دنک رارقرب ییاه تیامح عون نیا راثآ ،یناهج یاه

اه

شنیرفآ زا یم هدهاشم یرکف یاه

رشب قوقح یناهج هیملاعا .ددرگ 194۸

نیب قاثیم و قوقح یللملا

و یعامتجا ،یداصتقا

ا هتخانش تیمسر هب رشب قوقح قیداصم زا یکی ناونع هب ار ناعرتخم و نافلوم یونعم و یدام قوقح ،یگنهرف تس

.(Iranpour, 2015:25)

کی زا ،یرشب تلاوحت نایرج اب وسمه نانز

« لام » هدوب ناشنارسمه تیکلام تحت رد هک ناگدنراد هب ،دنا

لیدبت لاوما نیا هدش

تروص رییغت .دنا هتفرگ

دارفا مامت یارب یعیبط یقح ناونع هب یرکف تیکلام قح ییاسانش زا یشان قوف

نیب و یلخاد نیناوق نیودت رد دیاب هک تسا هعماج دریگ رارق ننقم فده یللملا

رقف . یلام و هیامرس یا

،نانز هب هژیو یارب نانز

نیرفآراک و

نانز تسرپرس راوناخ

هراومه عنام ی رب تیلاعف یاه یداصتقا نانآ و لیلد تکراشم گنرمک

نآ اه رد هصرع تادیلوت

تسا . هچرگا رقف رب بسح تعیبط

،دوخ رد هاگن لوا هب عبانم یلام درف قلاطا یم

،دوش اما هچنآ هشیر نیا تیدودحم یاه

یلام

(4)

همانلصف س یمومع یراذگتسای

هرود 8 هرامش،

4 ناتسمز ،

1401 .

تاحفص 106 - 94

،تسا تابسانم یعامتجا رباربان

یم دشاب (

Javaheri, 2016:237

هولاع .) رب

،نیا صخاش یاه نایب هدش طسوت هورگ کناب یناهج

رد لاس 2019

، زا هلمج روضح هنادازآ نانز رد طیحم یاه نوریب زا

،هناخ عورش کی

،لغش یربارب رد نازیم تخادرپ دزمتسد و

قوقح

،یگتسشنزاب نیناوق

رثوم رب لغش نز سپ زا

،جاودزا دنزرف یروآ ( یصخرم نامیاز و )...

، للاقتسا رد عورش کی بسک

و راک و هرادا ییاراد اه طسوت نانز تسا . یارب لاثم رد صخاش یروآدنزرف دیاب

نیناوق طبترم هب یصخرم هناردام و یصخرم

نیدلاو و نینچمه قوقح و دزمتسد نانز رد نیا دراوم یسررب دوش . نیا رما رب میمصت یداصتقا نانز ینبم رب عورش کی بسک

و راک و لاغتشا نانز و رد هجیتن تبث و یراجت یزاس ناشتاعارتخا رثا

یم دراذگ ( .)Ibid

و زاس زا تبثم ضیعبت خیرات لوط رد

هورگ رد دارفا یلغش تیعضو رد رییغت یارب هک تسا ییاهراک نیا .تسا هدش هتفرگ شیپ رد هعماج هدید بیسآ و تیلقا یاه

.تسا هتفای همادا نونک ات دیدرگ زاغآ مود یناهج گنج زا هک تامادقا ،یعامتجا تلادع ققحت یاتسار رد تبثم ضیعبت ناریا رد

تیلقا و نلاولعم ،نانز تیعقوم اب هطبار رد یم اه

دوش عقاو رمث رمثم دناوت (

Momeni Rad and Behboodi Kalhori, 2017:13

.)

ناونع اب یرکف تیکلام یناهج نامزاس دنمتردق شبنج

« یرکف تیکلام هب دازآ و یناگمه یسرتسد

» اب ، ناکما نیناوق زا هدافتسا

یدازآ و قوقح هب یسرتسد هجیتن رد .تسا هتخاس نکمم یساسا یاه

تیلباق ربارب روط هب ،هعماج دارفا همه یارب ،شبنج نیا

هصخشم هک نآ نودب تسا تاعلاطا ندش یناهج یانعم هب شبنج نیا نینچمه .تشاد دهاوخ دوجو شناد هب ناسآ یسرتسد رد روشک ره تایصوصخ و هدیدپ نیا طسوت هک ییاضف هجیتن رد .دوش هتفرگ رظن

،تسا هدش لاغشا یعقاو یایند رد دیدج

یم لباقت رگنایب هک ینارگن نیا ..دشاب هتشاد لابند هب یرکف تیکلام قوقح هلمج زا قوقح یارب ار یراب هعجاف بقاوع دناوت

ار یدیدج عوضوم ،تسا هدوب تاعلاطا هب دازآ یسرتسد و رشب قوقح یناهج ثحب رد

.تسا هدنادرگ حرطم رشب قوقح یزاس

هدام .دنکن یشوپ مشچ یناسنا تمارک زا ندش یناهج ریسم رد روشک کی هک دومن هجوت دیاب 2۸

هیملاعا رشب قوقح یناهج ی

یم ملاعا هک :دراد

« نیب و یعامتجا یمظن راوازس یصخش ره یدازآ و قوقح نآ رد هک تسا یللملا

نیا رد حرطم یاه هب هیملاعا

ددرگ ارجا و نیمات لباق یمامت

» .تسا بلطم نیا دییات رد ، هنیمز رد رشب قوقح ینابم لامعا تیمها ،رگید یرظنم زا

تیکلام

هدومن للادتسا هنوگ نیدب ار یرکف یساسا یشقن نتشاد لیلد هب قوقح زا یخرب هک دنا

، هبلاطم نکمم ار قوقح رگید عاونا

یم نییبت قوقح .دنزاس یم یساسا قوقح لومش زا ،یرکف تیکلام نیناوق بیوصت قیرط زا هدش

،یساسا قوقح نینچ .دنشاب

یم هجیتن رد .دندرگ یحارط نادنورهش یاهزاین نیمات و عفانم تمدخ رد دیاب یرکف تیکلام قوقح رشب قوقح هک تفگ ناوت

یم تیاده هعسوت ریسم رد ار ا یرکف تیکلام قوقح ،رگید یوس زا و دیامن

یم هتفرگ تمدخ هب رشب قوقح قیرط ز اب .دوش

هناهاوخ تلادع هاگدید فلاخ ،تسا هدش هدهاشم یرکف تیکلام شناد یخیرات تیعقاو رد هچنآ ،لآ هدیا هاگدید نیا دوجو یم لامعا .تسا هتشاد نیعرتخم یداصتقا تیعقوم اب کیدزن یطابترا ،نانآ تبث و یرکف قوقح تفایرد ،خیرات لوط رد .دشاب

یم یرای روشک کی یقوقح متسیس هب تاعارتخا شناد رد یرشب قوقح هاگدید هب ار دوخ یداصتقا یاهراک و زاس ات دناسر

هنوگ .دریگرب رد ار هعماج دارفا یمامت یاهزاین و عفانم ات دیامن یرگنزاب یا

هفلوم یراذگرثا یرکف تیکلام نوناق داعبا و ینابم رب تیسنج

هب دورو زا نانز فذح طسوت تاعارتخا تبث رد هتسهآ و دنک یتعرس اب یشیازفا دشر خرن و یروانف و تاعارتخا هصرع

للع رد ماهبا .دوب دهاوخن یقافتا یرما ،هداد خر هچنآ تشاد رظن رد دیاب نکیل ،تسا هتشاد یناهج یدنور خیرات لوط رد نانز هلصاف ثعاب یناهج دنور نیا عبانم ،تردق زا نانز رتشیب هچ ره

یم نانآ بسانتم هاگیاج و نیا زا یشان یتیسنج ضیعبت .دوش

تشاد رظن رد دیاب ار هتکن نیا ینوناق راکهار رد .دوب دهاوخ لح لباق ینوناق و یعامتجا یاهراکهار قیرط ود زا یناهج دنور هتخاس ،یقوقح متسیس هک عفن زین نآ داجیا فده و تسا رشب

هیاس رد هعماج دارفا مامت هب یناسر یهاگآ .تسا نوناق یدوجو

هنوگ هب دیاب یتیسنج یربارب هب تبسن یشخب تیلباق زا نانز کاردا رییغت هک دشاب یا

هرود ره هب هجوت اب ار دوخ یقیقح یاه

.دننادرگ سکعنم نوناق رد یخیرات هدنرادزاب هررقم چیه ،عارتخا تبث تارادا رد

دوجوم نانز طسوت عارتخا تبث هب مادقا یارب یا

عارتخا یبایزرا سانشراک نومزآ رد نانز تکرش یارب یتیدودحم و عنام هک یتسایس ای و یمسر نوناق چیه نینچمه .تسین هنوگنیا یخرب دوش ثعاب تسا نکمم ،تاعارتخا تبث رد نانز تکرش رب ینبم راکشآ تیعونمم مدع .درادن دوجو ،دنک داجیا ینارگن یارب یلیلد چیه هک دنیامن یریگ هجیتن یتیسنج هنیمز رد

دانتسا اب زین نانادقوقح زا یخرب .درادن دوجو عارتخا تبث ندوب

(5)

هرهب زا یریگ یراذگتسایس هصرع در یتیسنج ا

تاعارتخ یاتسار در در رادیاپ هعسوت نایرا دیعس راکمه و ابیبح

دنچره .تسین تارییغت داجیا و هنیمز نیا رد نداد راطخا یارب یزاین دندقتعم ،ینوناق تیعونمم و تیدودحم دوجو مدع هب با نیا نکیل ،تسا هعماج تداعس و دارفا یربارب تمدخ رد ،نوناق و قوقح رازبا نیناوق لامعا یجورخ هک تسا نآ دنمزاین راز

ریگ رارق حلاصا دروم ،تسا هدش داجیا تاعارتخا تبث هصرع رد نونکات هک یتیسنج یرباربان و هتفرگ رارق لیلحت دروم د

.(Burk,2011: 889)

تفرشیپ هک یلاح رد هنیمز رد ییاه

دش هظحلام نانز مادختسا دننام یتسینیمف تلاوحت زا رگید ییاه ه

ضیعبت فذح نکیل ،تسا ضیعبت مامت هب نداد نایاپ ینعم هب راکشآ یاه

مامت زا فافش روط هب نانز هچرگا .تسین دوجوم یاه

هفرح تیعقوم و اه هدشن فذح یراک یاه

لغاشم نیا رد نانز روضح مدع رب ینبم یراکشآ و حیرص عناوم ،دیدج نیناوق و دنا

هتشادن رب رد یسو هب لمع رد اما ،دنا

ضیعبت یاهراتفر هل هفرح و لغاشم زا یرایسب زا یعامتجا یاهراتخاس و زیمآ

فذح اه

هدش .دنا هرصبت رد 3

یتعنص تیکلام زا تیامح هحیلا 1395

هدام ییاهتنا شخب دننامه،

2 حرط ،تاعارتخا تبث نوناق یتعنص یاه

بوصم یراجت مئلاع و 13۸6

ناریا

، هدش ظوحلم یتسرد هب نف و تعنص زا دارم ماع یانعم یاتسار رد نوناق یتیامح هریاد و

تیلاعف و یعارتخا هزوح نوچ هک فیصوت نیدب .تسا هتفای شرتسگ نآ زا یرایسب و هدوب یتبقارم و یتامدخ رتشیب نانز یاه

انز شناد زین روکذم هحیلا رد نیاربانب ،تسا هدمآ دیدپ هناخ طیحم رد و یگناخ لیاسو اب هطبار رد هنانز تاعارتخا تاعارتخا و هن

.تسا هتفرگ رارق راذگنوناق تیامح دروم هنانز تعیبط اب هدام نتم رد

2 حرط ،تاعارتخا تبث نوناق یراجت مئلاع و یتعنص یاه

بوصم 13۸6 ناریا

، حرط اب هطبار رد یتح هک یروط هب ،تسا هدشن فیرعت و کیکفت یتسرد هب تاعارتخا یلصا یگژیو هس یاه

هدام رد زین یتعنص 21

هدام و نوناق نآ ۸4

نآ همان نییآ

؛ ندوب لیصا و ندوب دیدج فیرعت

، هارمه هب دوخ اب ار یدیدج تاماهبا

.تشاد لوا هاگن رد .دنشاب دیدج ،)نیشیپ شناد( یلبق تاعارتخا اب هسیاقم رد یتسیاب تاعارتخا ،عارتخا ندوب دیدج ثحب رد

یم رظن هب ن و( یمک یرایعم ندوب دیدج رایعم هک دسر

یخیرات رظن زا اما .تسا )یفیک ه

، تیلاعف رد نانز تاعارتخا هتسد ییاه

هدش یدنب یم هناخ یاهراک هب طوبرم اتدمع هک دنا

تیلاعف نیا زا لصاح تاعارتخا .دوش نانز شقن زا یتمسق هک لیلد نیا هب ،اه

یمن بوسحم دیدج هجیتن رد ،تسا هناخ یصوصخ یاضف رد نادرم اهنت ،لباقم رد .دنوش

هک یمومع طیحم رد تیلاعف یارب

هیامرس و تراجت یارب ییاضف یم هتفریذپ ییاسانش تهج تسا یراذگ

.دنوش یراذگرثا یارب یلماع ناونع هب دوخ شناد فیرعت

یم ثحب لباق ندوب دیدج فیرعت رب نانز بلغا هک تسا یتنس شناد ،شناد نیا زا یشخب .دشاب

، گنررپ شقن و یلاعت رد یرت

نآ هعسوت هنارلااسدرم یوگلا تیمها اما دنراد

هصرع رد یرکف قوقح نیکلام ناونع هب نانز تسا هدش بجوم عارتخا ی یاه

هصرع رد هن و دنوش رهاظ یتنس نانز شقن ندش گنرمک رد یتنس شناد شزرا شهاک نینچمه .هنادرم یعارتخا یوگلا اب ییاه

وضوم نیا حرط زا فده .تسا هدرک افیا شقن هصرع نیا رد ع

، یب رابتعا ندرک یوگلا عارتخا و ای درسلد ندرک نانز دنمشناد رد

هطیح شهوژپ شناد هنانز یمن

،دشاب هکلب فده هتسجرب ندرک یگنوگچ درکلمع

نیا وگلا رد لوط خیرات عماوج تسا هک اب

داجیا گنهرف

،هنارلااسدرم ضف

زا هنارلااسدرم گنهرف .تسا هدز مقر نانز یارب ار راوشد یا نانز یارب یعنام نونک ات هتشذگ

یلع عرتخم ا هدوب هعسوت لاح رد یاهروشک رد صوصخلا

تس

.(Gearhart-Serna,2009: 372)

. ندومن هفاضا اب اهروشک یخرب

« هبنج یتعنص و یژولونکت یاه »

همان تقفاوم رد هک دوخ فیرعت هب هریاد ،تسا هدش هراشا نادب زین سپیرت

تاعارتخا یتیامح

ار دوخ هدومن دودحم زا نانز فذح بجوم یژولونکت و تعنص تاعوضوم رب فرص زکرمت اب فیرعت نیا رگید یترابع هب .دنا

لیکشت نادرم ار یتعنص و یکیژولونکت یعارتخا هنیمز اب دارفا بلغا هکنیا هب تیانع اب نیاربانب .تسا هدش نیعرتخم هریاد یم ،ننقم طسوت عارتخا زا فیرعت نیا اذل ،دنهد تیسنج درکیور

یم شلاچ هب ار ادز یب رب دیکات درکیور نیا اریز دشک

یفرط رد

عون تاعارتخا ره

ود تیسنج

،دراد اما رد فیرعت ینوناق تاعارتخا اب

هجوت هب ترابع یژولونکت و

،تعنص ننقم تیمها یرتمک

یارب راک نانز لئاق هدش تسا . دیاب هجوت تشاد نز( ناعرتخم هیلع رب یضیعبت ،سپیرت همانتقفاوم رد عارتخا فیرعت هدودحم هک

یمن تیسنج رظنم زا )درم و هصرع رظنم زا یرباربان نیا هکلب ،دشاب

یم )نادرم راک و نانز راک( تاعارتخا دشاب

.(Yanisky-Ravid,2011: 858)

. اپورا عارتخا تبث هرادا رد

(European Patent Convention)

تقفاوم اب هباشم یدرکیور زین

هدام رد .تسا هدش ذاختا سپیرت همان ی

57 تسا عارتخا نتشاد یتعنص دربراک موزل هب طورشم عارتخا تبث نویسناونک نیا .1

ترابع فذح اب تاعارتخا زا عیسو فیرعت

« هبنج تعنص و یژولونکت یاه »

هیور و نوناق نتم رد نوناق دننامه ،ییاضق

تلاایا

عیسو دادعت لومش هب رجنم ،اکیرمآ هدحتم عونتم و رت

یم نانز تیلاعف هطیح هلمج زا تاعارتخا زا یرت ییاضق هیور رد .دوش

،

1 - Article 57.”Industrial application: An invention shall be considered as susceptible of industrial application if it can be made or used in any kind of industry, including agriculture.”

(6)

همانلصف س یمومع یراذگتسای

4 ناتسمز ،

1401 .

تاحفص 106 - 94

هاگداد ییاضق ریسافت هک تسا هدیدرگ ظوحلم لکش نیدب بلطم نیا لامعا هدنورپ اب هطبار رد اه

یتروص هب دیاب یعارتخا یاه

ر یتیسنج هاگدید هک دشاب هنماد رد ا

.دنریگن راک هب عرتخم تیکلام بلس ای و عرتخم یعارتخا قوقح ضقن ،تبث لباق تاعارتخا

هدام ج دنب رد 4

حرط ،تاعارتخا تبث نوناق بوصم یراجت مئلاع و یتعنص یاه

13۸6 ناریا

، شور و هجلاعم و صیخشت یاه

دنب رد 4 هدام 4 یتعنص تیکلام زا تیامح هحیلا سیون شیپ 1395

ع شور رب هولا شور ،نامرد و صیخشت یاه

یحارج یاه

یرامیب یریگشیپ و هدش جراخ یتیامح هریاد زا ناویح و ناسنا یاه

شناد رد هک روطنامه هک یلاح رد دنا رد نانز یتنس یاه

یم هتسناد یدوهش و یملعریغ شناد عون نیا بلغا ،دیدرگ راهظا ییوراد ناهایگ هنیمز هشیر هک هنانز شناد .دوش

راتخاس عون رد

هک ییاجنآ زا .تسا تعیبط اب کیدزن و ینتسسگان دنویپ یاراد ،دراد نانز یعامتجا

« تعیبط » هتخاس تیلباق یاراد ،تسین رشب

یمن عارتخا تبث رد خیرات لوط رد نانز ،ییوراد ناهایگ لاثم اب هطبار رد هنومن ناونع هب .دشاب

« فاشتکا

» و صاوخ یسررب ،

ناهایگ یروآ عمج هتشاد یناوارف شقن

.تسین تبث لباق روکذم دراوم اما ،دنا طسوت تاعارتخا یسررب و یبایزرا نآ رب هولاع

ههجاوم رد ،رگید یترابع هب .دراد هنادرم یتعیبط عارتخا و شناد قرط هک دریذپ تروص ضرف شیپ نیا اب تسا نکمم بایزرا ا هنانز تعیبط اب یعارتخا هب یهتنم هک هنانز یشناد اب یساسا یگژیو هس دوجو دییات و عارتخا تبث یهاوگ تفایرد یارب ،تس

،ییوراد ناهایگ لاثم رد لیلد نیمه هب .دیامن روبع هنادرم عارتخا و شناد رتلیف زا دیاب رابجلااب یراکتبا ماگ و ندوب دیدج زا معا م ندوب یهیدب روصت اب دهد رارق یسررب دروم ار روبزم یگناخ نامرد بایزرا رگا و هایگ اب دارفا هرمزور دروخرب لیلد هب هلئس

یم جراخ ندوب دیدج هطیح زا ار نآ شصاوخ ،تعیبط رد دازآ تروص هب هایگ نآ رد لاعف ییایمیش هدام دوجو لیلد هب ای و دناد

یم نآرب ار بایزرا لصحام هک دراد

، صاوخ و دربراک اب هطبار رد هنانز شناد نیاربانب .تسین دیدج عرتخم شلات رد هایگ نآ

.دوب دهاوخ تیامح لباقریغ ًاتیاهن و یمومع شناد ورملق رد ،یرامیب زا یصاخ عون نامرد

نآ رب دراو یاهدقن و عارتخا تبث نیناوق رد یتیسنج ضیعبت لح رد ور هنایم یاهراکهار دنب رد نانز هیلع ضیعبت عفر نویسناونک 3

هدام 11 یزاس نایرج یژتارتسا هب یعون هب و تاررقم قیبطت تیلباق و یتیسنج

یم دیدج طیارش اب نیناوق :دزادرپ

« تفرشیپ وترپ رد بسانتم دیاب هدام نیا رد هحورطم تاعوضوم اب هطبار رد یتیامح نیناوق یاه

دنوش دیدمت ای خسن و حلاصا ،ترورض تروص رد و دنریگ رارق یرگنزاب دروم یکینکت و یملع .»

و نامز رییغت ،لیلد نیا هب

شقن رییغت یم اضتقا تاررقم و نوناق رد ار تاحلاصا ترورض ،نآ لابند هب یعامتجا یاه

.دنک تلاضعم و تاداریا عفر تهج

هورگ طسوت ییاهراکهار و اهدرکیور یتیسنج ضیعبت داجیا نآ هجیتن رد و عارتخا تبث نیناوق اب هطبار رد هئارا فلتخم یاه

نآ هب همادا رد هک تسا هدش تخادرپ اه

.دوش یم ه نیا

ا ترابع یلک روط هب تاداهنشیپ دن

فیرعت رد یرگنزاب زا

« عارتخا » رد

روشک یقوقح متسیس و

هدعاق ددجم یسررب زا یشان ای ییامرفراک و رگراک هطبار رد تبث لباق تاعارتخا رب مکاح ینوناق یاه

ناریدم تاعارتخا

(Service Invention)

ی و نادنمراک طسوت هک یتاعارتخا(

همانتقفاوم ای دادرارق هب هجوت اب و نامزاس کی ناریدم ا

نآ نیب دوجوم هرود لوط رد اه

)تسا هدش داجیا یراکمه مان رکذ اب تاعارتخا یلامریغ قوقح نیلومشم هریاد تیوقت .

هدیا نیب و یلم حطس رد عرتخم نانز یارب تبثم تامادقا ماجنا ،ییاطعا یهاوگ رد نازادرپ شرتسگ و یللملا

لصا زا هدافتسا

هنیمز رد یربارب .تاعارتخا تبث

رگید راکهار

، عیسو یقوقح فیرعت نتخانش تیمسر هب .تسا تاعارتخا یتیامح هنماد رییغت یرت

هعسوت و نانآ قیوشت ثعاب نانز یارب تاعارتخا تبث تیامح زا هصرع رد

تاعارتخا هنانز یاه

(Inventions coded feminine)

بهب هجیتن رد و یم نانز تلاوصحم رازاب دو

نانآ قیوشت و درخ یاهراک و بسک رتشیب هعسوت ثعاب تیامح نیا نینچمه .ددرگ

تاعارتخا شیازفا هب قوس تهج نانز رد رتشیب هزیگنا داجیا و قیوشت نینچمه و رتشیب یسرتسد داجیا یارب یداصتقا رازاب رد هدرتسگ تیامح نیا .تسا یوشت و جیورت بجوم نینچمه رت

یگژیو اب هنادرم و هنانز تعیبط اب یتاعارتخا نیب یراکمه ق یاه

یم یبیکرت تاعارتخا عونت اتیاهن و توافتم یتیسنج هجیتن .ددرگ

تیلاعف و تاعارتخا هعسوت و دوبهب ،نآ تدم دنلب تروص یاه

اعارتخا و تیلاعف لصحام هب هعماج مومع رتشیب یسرتسد تیاهن رد و عرتخم نانز طسوت هتفرگ هجیتن لباقم رد .تسا نانز ت

دودحم تیامح هعسوت افرص ،دراد رارق نآ رب یناهج عیاش زکرمت رضاح لاح رد هک

رظن دم ار یکیژولونکت تاعارتخا رد هافر

یم رارق

ًافرص یعامتجا هافر شیازفا بجوم ،هنانز تعیبط اب تاعارتخا رد ضیعبت نیاربانب .دهد یتاعارتخا ندروآدیدپ قیرط زا

رد هنیمز یم ینیشام و یکیژولونکت یاه ددرگ

) 2011:873 Ravid,

- Yanisky

. (

رد دوخ تاقیقحت رد اهروشک هک تسا یرورض

(7)

هرهب زا یریگ یراذگتسایس هصرع در یتیسنج ا

تاعارتخ یاتسار در در رادیاپ هعسوت نایرا دیعس راکمه و ابیبح

رب هولاع ،نآ اب هطبار رد دوخ نیناوق نیودت و نییبت رد تیاهن رد و نانآ یداصتقا رثا و تاعارتخا تعیبط هنیمز نییعت اب هطبار یتاقیقحت هب یناهج تاقیقحت هب هجوت هفلوم ات دنیامن هجوت زین یلخاد

.دندرگ نییعت یتسرد هب راذگرثا و ییاسانش دروم یاه

هفلوم نییعت نیناوق حلاصا و نیودت نآ عبت هب و اه

، هلحرم هار داجیا هیلوا هصرع هب عرتخم نانز رتشیب دورو تهج یلح

یاه

تسایس رب یتراظن یاهراکوزاس تسا مزلا دعب هلحرم رد .تسا یعارتخا مه نانز ات ددرگ رارقرب یتیسنج یربارب ییارجا یاه

هنیمز رد مه و یژولونکت هنیمز رد رگید راکهار .دنیامن دورو تسا هجوت دروم هزورما هک یتعنص یاه

، یرامآ تیفافش تیمها

یم یتیسنج فاکش شهاک هب کمک رد جیتن ،درم و نز ناعرتخم یرامآ تیفافش مدع ،اهروشک زا یرایسب رد .دشاب

دوجو مدع ه

هماناضاقت مرف ندرک رپ نامز رد تیسنج ملاعا رب مازلا داجیا ثعاب رما نیا یتیسنج کیکفت هیاپ رب یتاقیقحت رد .تسا عارتخا ی

شور نامز و هدیچیپ ییاه هداد کیکفت تهج رب

هک وحن نیدب تسا هدش نیققحم طسوت تیسنج ره هب طوبرم یرامآ یاه

خم کچوک مان یسررب اب نیققحم مان دوجو یاطخ لامتحا اب( نانآ تیسنج نییعت هب مادقا نیعرت

و نانز نیب رد کرتشم یاه

یم )نادرم هرادا رد .دنیامن

هلحرم رد هماناضاقت مرف رد عرتخم تیسنج نییعت هب مازلا لیلد هب ناریا یتعنص تیکلام نینچ ییادتبا

آ یسرتسد و یرامآ تیفافش نانچمه نکیل ،درادن دوجو یلکشم .تسا هارمه یعناوم اب تاعلاطا هب داز

هصرع رد نآ یتآ زادنا مشچ و یتیسنج کیکفت عناوم یسررب تاعارتخا

نآ قیوشت و نانز طسوت رتشیب تاعارتخا تبث هک هدیقع نیا یم ریسم نیا رد اه

تفرشیپ و هعسوت فادها هب ار ام دناوت

هزیگنا ،دناسرب یسررب

کیکفت نوماریپ هتفرگ تروص یاه رتهب درکلمع همزلا .تسا هداد شیازفا ار دوجوم یاهرامآ رد یتیسنج

هزادنا یاهرایعم رب هیکت اب نآ ندوب قیقد ،تیسنج کیکفت هفلوم یخرب هب یسرتسد تیدودحم لیلد هب هک تسا قیقد یریگ

اه

اهروشک یخرب رد عارتخا تبث هماناضاقت مرف رد عرتخم تیسنج ملاعا ندوب یمازلا نوچمه

، فافش هدنیآ و لاح رد ار یرامآ تی

یفاک ییاهنت هب اما تسا یرورض یتیسنج ضیعبت یسررب تهج یرامآ تیفافش دوجو هچرگا .تسا هدومن هارمه ییاهدیدرت اب هداد ناونع هب عرتخم تیسنج عارتخا تبث هماناضاقت رد هک ییاهروشک رد لاثم ناونع هب .تسین یم تفایرد هیلوا

دننام( ددرگ

هیور راج هداد دوجو اب ،)ناریا رد ی هقبط و تفایرد ،یسرتسد لضعم نکیل ،یرامآ یاه

لیلد هب تیسنج رب ینتبم یاهرامآ یدنب

یگدیچیپ یب ار یرامآ تیفافش ،ینامزاس یاه انعم

یم دنادرگ . رد هجیتن هداد اه هراومه هب لکش ماخ یقاب هدنام و تهج دوبهب ای

حلاصا متسیس دروم هیزجت لیلحت رارق یمن هک یدراوم رد زین عارتخا تبث دنیارف زا دعب ناعرتخم تیسنج ملاعا درکیور .دنریگ

یب ،دشاب هداد خر هماناضاقت در هدیاف

دهاوخ دوب . یدنمدوس شور

ذخا تیسنج ماگنه لیمکت هماناضاقت هک

طسوت یخرب

ناراذگتسایس یحارط

هدش

،تسا طورشم هب نآ تسا هک لامتحا ضیعبت تیسنج رد دنیارف دوجو عارتخا همانیهاوگ یاطعا

هفلوم ریاس نینچمه .دشاب هتشادن دننکن هجاوم لکشم اب ار عارتخا همانیهاوگ یاطعا دنیارف زین عارتخا تبث زا شیپ دوجوم یاه

هب یسرتسد رد یرباربان ؛زا دنترابع دراوم نیا زا یخرب .دنوشن عارتخا یلمع لحارم ریاس هب لاقتنا مدع بجوم ای و تصرف

یاه

هفلوم ریاس و یتاقیقحت تلااقم ندومن رشتنم ،ربارب یلیصحت هداد نیا یسررب تسا یهیدب .یفیک یاه

شیپ هک یمک تروص هب اه

یسررب یارب ییاکتا لباق و حیحص رایعم ،تسا هدش عقاو لیلحت دروم یتلود و یصوصخ تاسسوم زا یرایسب طسوت نآ زا هنیمز رد یتیسنج فاکش ریثات تخا

.دوب دهاوخن تاعار هنیمز رد اهروشک یخرب رد

ضعب و یعامتجا یاه نتفای ،یداصتقا دراوم ًا

هداد قیرط زا نیداینب یرییغت داجیا و لح هار و ییادتبا لحارم رد درف تیسنج ملاعا مدع و یسرتسد مدع لیلد هب یمسر یاه

هفلوم یخرب ندوب کیکفت لباقریغ ای مم نآ تعیبط یراوشد تلع هب اه

یمن نک یلع روکذم تلاضعم .دشاب مدع صوصخلا

یسررب همادا زا ار نارگلیلحت و ناققحم و ددرگ یدرسلد بجوم دیابن یرامآ متسیس تیفافش مدع هب هجوت اب .درادزاب مزلا یاه

هداد هب یفاک یسرتسد یرامآ ناوت زا هدافتسا ،ناریا رد یفیک یاهرامآ تیفافش مدع نآ عبت هب و یمک یرامآ یاه

و یمسر

هداد یتح و اهروشک ریاس یمسرریغ یم ناققحم یخرب طسوت هدش ملاعا یاه

لح هار لکش هب دناوت نییعت تهج لمکم یاه

هفلوم .دناسر یرای ار ام تیسنج کیکفت همانیهاوگ یفیک یسررب رد تیسنج کیکفت عناوم )فلا عارتخا یاه

هداد هب یسرتسد تهج تخم تیسنج یروآدرگ و یرامآ یاه

هنیمز و هدش کیکفت لکش هب نیعر زا کی ره تیلاعف یاه

هورگ یم یهتنم هیضرف ود هب هک دراد دوجو یعناوم )هنادرم ای هنانز شناد( یتیسنج یاه یم ملاعا لوا هیضرف.ددرگ

رد هک دراد

(8)

همانلصف س یمومع یراذگتسای

4 ناتسمز ،

1401 .

تاحفص 106 - 94

توافت ًافرص یلبق هتفرگ تروص تاقیقحت بلغا ق یسررب دروم نانز و نادرم تیقلاخ عون و نازیم رد اه

یارب .تسا هتفرگ رار

همانیهاوگ دادعت و هدش رشتنم تلااقم دادعت تاقیقحت نیا بلغا رد لاثم هجیتن کلام ییاطعا عارتخا یاه

هداد رارق یریگ .دنا

هزادنا دنچره همانیهاوگ دادعت ساسا رب تیقلاخ دیلوت یریگ

یم رظن هب یناسآ هار ،هدش اطعا عارتخا یاه حضاو رپ نکیل ،دسر

هک تسا همانیهاوگ ای و تلااقم تیفیک نوماریپ یتاعلاطا ،شور نیا یمن هئارا عارتخا یاه

ًلاوصا هک تسا یلاح رد نیا .دنهد

هدننک نییعت و هدنیامن ییاطعا عارتخا همانیهاوگ نازیم تسا هداد ناشن تاعلاطم .تسا هدوب شناد هعسوت و تیقلاخ نازیم

یسررب هار هکنیا رب هولاع یمک ًافرص یاه هزادنا یارب ینئمطم لح

شور نیا یدراوم رد یتح هکلب ،دنتسین یملع راک ریثات یریگ

یم دشاب هتشادرب رد نانز ررض هب یجیاتن دناوت

.(de Melo-Martin,2013: 492)

هب رتشیب یناسر عفن ،مود هیضرف یسررب رد

همانیهاوگ یاطعا هجیتن رد هعماج تروص یاشفا و شناد شرتسگ و عارتخا یاه

همانیهاوگ .تسا هتفرگ رارق فده ،هتفریذپ یاه

هیامرس و یتاقیقحت شناد تشگزاب ثعاب عارتخا یم هعماج هب یداصتقا و یملع

یاهدرواتسد و تفرشیپ شیازفا هجیتن رد و ددرگ

تشاد دهاوخ هارمه هب ار یروآون و شناد یلمع .

همانیهاوگ( تاعارتخا یجورخ رب قبط )یتآ یاهدنیارف و عارتخا

زا یخ

همانیهاوگ نازیم رد یتیسنج فاکش دوجو اب تاعلاطم تلاوصحم تیفیک اب هطبار رد ار توافتم یمایپ ،ییاطعا عارتخا یاه

یم نایب یعارتخا یم رظن هب .دراد

یم یزاس یراجت نانز طسوت هک یلوصحم دسر تمسق رد ،دوش

عیسو یاه هزوح زا یرت

یاه

دشاب هتشاد لامعا تیلباق یژولونکت

.(Ibid)

ثحب هتفرگ تروص یاه همانیهاوگ یتیسنج کیکفت رد دوجوم عناوم رس رب

یاه

یسررب رد نآ یراذگرثا و تاعارتخا تیسنج تایرظن زا یتایعافد ات تسا هدش ثعاب ،یفیک یاه

حرط اب .دریذپ تروص نایادز

تیفیک شجنس تهج هدش هئارا یمک یاهراکهار هب ،تاعارتخا رد تیسنج ندوب یثنخ دراو ییاهدقن عرتخم نادرم و نانز راک

یم تیسنج .ددرگ همانیهاوگ یمک یبایزرا هک دندقتعم نایادز

ثعاب دوخ ،هدمآ تسد هب رامآ یتیسنج کیکفت و عارتخا یاه

یم هشیلک هب ات دوش و هتفای شیازفا یتیسنج فاکش ،هجیتن رد .دوش هدز نماد روشک داصتقا و هعماج رد دوجوم یتیسنج یاه

اف توافت حرط رد نانز یارب یرتشیب عناوم ،تیفیک شجنس یاهروتک یدازآ و یتیسنج یاه

هناقلاخ یاه یم داجیا ناش

شلات .دنک

هئارا تهج یپ رد یلامتحا تارطخ ،هعماج دارفا یمامت هب یناسر عفن فده اب ،تاعارتخا تیفیک شجنس رد یبسانم راکهار

رب دح زا شیب دیکات وسکی زا .تشاد دهاوخ توافت

یم بجوم یتیسنج یاه توافت ات ددرگ

زا هتفرگ تاشن دوجوم یاه

توافت ضیعبت ات دوش هتسناد یتیسنج یاه و هنانز شناد توافت زا لصاح عونت دنمزاین هعماج رگید یوس زا و یتیسنج یاه

تیاهن رد نیاربانب .تسا هنادرم

، تأ ضیعبت لح رد لاعفنا بجوم دح زا شیب دیک ض و دوجوم یاه

عرتخم نانز رتشیب هچ ره رر

یم .ددرگ هصرع رد یتیسنج فاکش عفر رد ییارجا زادنا مشچ )ب تاعارتخا

هدمع رد دنچره شهوژپ

یربارب هب یبایتسد ناکما یسررب رد فده هورگ ناونع هب عرتخم نانز اهنت هتفرگ تروص یاه

هصرع رد یتیسنج هدیدرگ باختنا تاعارتخا

هک یهورگ اهنت اما ،دنا ای و میقتسم روط هب( تاررقم و نیناوق یخرب طسوت

هصرع رد یرکف تیکلام قوقح ییاطعا تیامح زا )میقتسمریغ هدش فذح یروآون و تاعارتخا

یمن لیکشت نانز ار ،دنا .دنهد

ضیعبت نانز هیلع زین بلغا هک هدننک دودحم تاررقم و نیناوق زا یخرب یم زیمآ

هورگ ریاس هیلع ،دنشاب هک ییاه

یداصتقا تیلقا رد

تیامح مدع للع یسررب تیمها بجوم هک یداعبا زا یکی .دنراد هارمه هب یهباشم یفنم رثا زین دنراد رارق هعماج یعامتجا و یم عرتخم نانز زا ینوناق یم زاب عوضوم نیدب ،دوش

تیعمج ظاحل زا نانز هک ددرگ ار عماوج تیعمج زا یمین لقادح یسانش

یم لیکشت ذل و دنهد

هصرع رد تفرشیپ ا نیاربانب .دوب دهاوخ هورگ نیا زا تیامح ورگ رد یداصتقا و یلم عفانم ،تاعارتخا

یژتارتسا تیولوا رد دیاب رکتبم و عرتخم نانز زا ینوناق تیامح نیب یاه

شیپ عناوم ندومن عفر ،لیلد نیمه هب .دریگ رارق یللملا

هکرحم یورین زا یشخب یور ز ینعی( عماوج تیعمج

یلع )نان هصرع رد صوصخلا جیاتن میمعت دننام یقیرط هب ،تاعارتخا

یم هورگ ریاس یارب عناوم عفر تابجوم دناوت .دیامن مهارف ار هعماج تیلقا یاه

یاهرامآ تیمها و ماهبا للع لیلحت و یسررب رد

هداد دوبمک هکلب ،تسین عرتخم نانز هب صتخم اهنت ترورض و ماهبا نیا ،عارتخا تبث اه

یلاکو هک ینانز نوماریپ تاعلاطا و

یم عارتخا نابایزرا ای و عارتخا تبث یم ،دنشاب

هفلوم ریاس یسررب یارب یعنام دناوت فاکش یسررب رد راذگریثات یلامتحا یاه

اکیرمآ یراجت ناشن و عارتخا تبث هرادا هک روط نامه .دشاب تاعارتخا هصرع یتیسنج

mark United States Patent and Trade (

Office)

یمن تبث ار ناعرتخم تیسنج ناگدننک تکرش قیرط زا تاعارتخا نوماریپ یلیمکت تاعلاطا ذخا تهج زین یشلات ،دنک

(9)

هرهب زا یریگ یراذگتسایس هصرع در یتیسنج ا

تاعارتخ یاتسار در در رادیاپ هعسوت نایرا دیعس راکمه و ابیبح

یمن تروص عارتخا تبث هماناضاقت مرف رد یتح هک انعم نیدب .دریذپ

، هیبعت هاوخلد تروص هب تیسنج نییعت تهج ار یشخب

هدومنن اد دوجو اب قیرط نیا زا ات دنا هد

هنیمز رد یتاقیقحت دنناوتب ناققحم روبزم یاه .دنشاب هتشاد تیسنج یانبم رب فلتخم یاه

نیققحم یخرب .تسا هدشن رشتنم ییاکیرمآ ناعرتخم تیسنج نوماریپ یعماج لیلحت و شرازگ نونکات تلع نیمه هب ًلاامتحا هدومن حرط ار نیعرتخم تیسنج هنابلطواد ملاعا ،تقوم یلح هار ناونع هب هب و هنابلطواد روط هب دوخ دارفا هک انعم نیدب .دنا

هنیزگ ناونع یم ،یتیسنج ضیعبت رب ینبم یاهاعدا زا یریگولج یارب یرایتخا یا

رد ندش میهس تهج ار دوخ تیسنج دنناوت

یم زین هناراک هظفاحم یلح هار رد .دننک ملاعا یتا تاقیقحت ماجنا رد یرامآ تیفافش و دوبهب ملاعا ناوت

هب ار یتاعلاطا نینچ

هفلوم ات درک لوکوم تبث همانیهاوگ ذخا زا سپ هفلوم هارمه هب تیسنج

یسررب رد تلایصحت و نس نوچمه ییاه زا یرامآ یاه

راکهار نیا لامعا اب .ددرگ تساوخرد نانآ

، هماناضاقت نازیم هب تاعلاطا هدودحم یجتنم عارتخا همانیهاوگ هب لیلد ره هب هک ییاه

یمن رگ یدج یمادقا رد .دش دهاوخ هتساک ،دند نیعرتخم تیسنج ملاعا ندرک یمازلا ناکما ،تاعلاطا تحص نیمضت تهج رت

.دراد دوجو عارتخا تبث تارادا طسوت نیکلام و

تاعارتخا عوضوم رب تیسنج یراذگ رثا هیلوا لحارم هب دیاب ادتبا ،تیسنج یراذگرثا نازیم یسررب رد لکش

جوت تاعارتخا یریگ تهج عرتخم ،لوا هلحرم رد .دومن ه

یم هاگآ یراک دنیارف رد دوجوم تلاکشم زا یکی زا ،دوخ عارتخا ندروآ دیدپ داجیا یارب اما ،تسا مزلا هلحرم نیا دنچره .دوش

یمن یفاک تبث لباق یعارتخا هلحرم .دشاب

هزیگنا و لیلد عرتخم هک تسا نآ مود شیپ لکشم لح رد لاعف تکراشم یارب یا

آ تیلاعف رد )نادرم نوچمه( نانز .دبای تیمها وا یارب صاخ لکشم نآ لح هار نتفای و دشاب هتشاد هدم عارتخا هب تسد ییاه

یم هصرع نآ رد بلغا هک دننز هدننک سکعنم نانز تاعارتخا .دنراد تکراشم اه

روطنامه .تسا یراک طیحم و هناخ رد نانآ شقن

شیپ هک طیحم ،دش هتخادرپ نآ هب رت شخب ندرک یتیسنج و لغاشم کیکفت اب یراک یاه

یم هارمه یروانف زا یفلتخم یاه .دشاب

تصرف ،شزومآ هب نانز یبایتسد اب نآ یارب زین یروآون و تیقلاخ عناوم ،لغش باختنا رد رتشیب یدازآ و یداصتقا یاه

اه

هعسوت رد نانز دنچره .تسا هتفای شهاک هدیا

تبث لباق تاعارتخا هب ناشیاه هعماج تیلقا رد نانچمه ،

هدیدرگ عقاو نیعرتخم دنا

(Nyberg, 2009:38)

. هیضرف ناعرتخم یگدرتسگ هک تسا نآ هلصاح تاعارتخا عوضوم رب تیسنج یراذگرثا نوماریپ یرگید

تاعارتخا یمامت ،یگتسبمه نیا دوجو اب .دراد یگتسبمه تاعارتخا عونت اب

؛ تخم تیسنج رب انب قیقد کیکفت تیلباق اراد ار عر

یمن ناسنا ندب هب طوبرم تاعارتخا هک ینامز اما .دنشاب توافت لیلد هب ،تسا اه

نیب رد دوجوم یکیژولویب و یکیزیف راکشآ یاه

گنررپ ،صاخ تیسنج نتفرگ رارق فده اب هنادرم و هنانز تاعارتخا رد دوجوم توافت ،نادرم و نانز یم رت

زا یکی ،وراد .دوش

لاثم رد زراب یاه تیسنج تاقیقحت فیرعت

.تسا هدش یدنب یمن دنچره

نانز تاعارتخا هک تشاد ملاعا یعطق روط هب ناوت

(Women`s invention)

هدع هچ هب طوبرم تیعمج رد تیسنج یسررب اما ،تسا نانز زا یا

یسانش ناشن هتفرگ تروص یاه

یم هصرع زا یرایسب رد عرتخم نادرم دهد شقن ،هنانز تاعارتخا یاه

یم افیا یراذگریثات .دنیامن

ضیعبت هنیمز رد دوجوم یاه

یضایر و یسدنهم ،یروانف ،مولع

) STEM

تیلاعف ندرک دودحم رب هولاع(

شهاک ار تاقیقحت یروآون ،نز ناققحم یراک یاه

یم یم و دهد تروص تاقیقحت قبط .دناسر بیسآ روشک کی یداصتقا دشر هب دناوت

م یناهج نامزاس یوس زا هتفرگ تیکلا

رکف ی

(WIPO, 2020)

هصرع رد نانز دادعت .تسا شیازفا هب ور تاعارتخا تبث فلتخم یاه

دنرواب نیا رب نیققحم زا یخرب

هتشر رد لصحم نانز دادعت شیازفا اب هک شیازفا نآ عبت هب زین هصرع نیا رد لاعف نز نیعرتخم دادعت ،یروانف و مولع یاه

تفای دهاوخ

.(Hunt,2012: 12)

دنچره یم هدهاشم اعدا نیا فلاخ ناریا رد تسیژولونکت یدورو و دوش

یجورخ اب نز یاه

هدیسر تبث هب تاعارتخا هنیمز نیا رد نانز

درادن یناوخمه اه

.(Samandar Ali Eshtehardi and Bagheri, 2015:10)

رواب

رد اکیرمآ یراجت مئلاع و تاعارتخا تبث هرادا رد هتفرگ تروص یسررب رد روبزم لاس

2012 هجیتن زین :تسا هتشاد سوکعم یا

یمن اراد ار یلاع تلایصحت نینچ هک ینانز هب تبسن یرتمک تاعارتخا ،یروانف و مولع یلیصحت کردم یاراد عرتخم نانز ،دنشاب

هدیناسر تبث هب هصرع رد لصحم نانز دادعت شیازفا تیمها زا یتاقیقحت نینچ درواتسد .دنا

ت :تسا هتساک روبزم یاه اهن

7 دصرد

هصرع رد دوجوم یتیسنج فاکش زا هصرع رد نز نیلصحم دادعت شیازفا اب تاعارتخا تبث

نیا ،دش دهاوخ عفر هدرب مان یاه

هک تسا یلاح رد 7۸

هصرع رد یتیسنج فاکش زا دصرد یم یروانف و مولع یلیصحت کردم ناگدنراد نیب رد تاعارتخا

.دشاب

(10)

همانلصف س یمومع یراذگتسای

4 ناتسمز ،

1401 .

تاحفص 106 - 94

یدنور ناونع هب ،اهروشک رثکا رد هصرع رد نانز ،یخیرات

همانیهاوگ زا ییلااب دصرد یروانف تسیز هب تبسن ار عارتخا یاه

هداد صاصتخا دوخ هب نادرم هنیمز زا یخرب رد یتیسنج فاکش لیلد نیمه هب .دنا

عارتخا یاه

، نانز عفن هب نآ یرباربان ای و مک

خم نانز یرثکادح روضح تلع .تسا نانآ یرثکادح تکراشم اب عرتخم هنیمز رد عرت

ای و یروانف تسیز دننام ییاه

نآ رد ینامزاس بتارم هلسلس هک تسا یلغاشم رد تیلاعف هب نانآ لیامت ،یژولونکتونان تعاس ظاحل هب یلغش فاطعنا و رتمک اه

یم رتشیب نآ رد یراک هصرع زا یخرب رد رتمک یتیسنج فاکش ،رگید یترابع هب .دشاب

ز دادعت ات تسا هدش بجوم ،اه لغاش نان

نآ رد یرتشیب .ددرگ تبث نانز طسوت یرتشیب تاعارتخا نآ عبت هب و دنزادرپب تیلاعف هب اه

سم ئ یتیسنج فاکش رد یساسا هل

هصرع رد دوجوم همانیهاوگ هک تسا نآ تاعارتخا

تیامح ،عارتخا یاه هنیمز هب تبسن ار یرتدودحم یاه

یخیرات رظن زا هک ییاه

دوب نانز هطلس رد هراومه یم اطعا دراد هنانز یراتخاس و ه

یم ثعاب رما نیا .دیامن تیلاعف یوس هب عرتخم نانز روضح هک ددرگ

هنیمز رد هنیمز رد نانآ روضح دنچره .دنوش هداد قوس هنادرم شناد و هنادرم تاعارتخا یاه شناد ای و هنادرم شناد یاه

تفلاخم لیلد هب و دوب دهاوخن لکشم زا یلاخ ،یتنسریغ ییاه

هنیمز هن و( عرتخم تیسنج رب بلغا هک ،دراد دوجو )یعارتخا ی

.تشاد دهاوخ یپ رد نانآ یارب ار رگید یتلاکشم نانز روضح ت أ یراجت رب تیسنج ریث تاعارتخا یزاس

م یراذگرثا رس رب ثحب هک ینامز ؤ

هفل هعسوت و یحارط رب تیسنج یم حرطم صاخ یلوصحم

،یتیسنجارف یهاگدید رد ،دشاب

مدع هورگ زا یخرب هک تسا انعم نادب تردق نزاوت هعماج دارفا ریاس هب تبسن یرتشیب عبانم و تردق زا هعماج رد یداصتقا یاه

م هب هجوت ،تیسنج زا هناهاگآ هاگدید رد .دنرادروخرب ؤ

هفل ،هلصاح تاعارتخا عونت و روشک یداصتقا دشر دنور رد تیسنج

هجیتن رد و رادیاپ یراکهار هب یبایتسد هنیمز اب( درم و نز ناعرتخم هورگ ود ره تعفنم

دهاوخ نکمم ار )توافتم یعارتخا یاه

.تخاس وسکی زا

، هجیتن رد تاعارتخا تبث دنیارف ندومن یتیسنج شقن تاریثات

یم بجوم یعامتجا یاه هیامرس ات ددرگ

ناراذگ

یراجت تهج تکراشم و زکرمت هب یرتشیب لیامت شاد هنادرم تاعارتخا یزاس

هیامرس حیجرت و لیامت لیلد .دنشاب هت رب ناراذگ

تیامح لیلد هب تاعارتخا عون نیا رتشیب تعفنم و دوس ،هنادرم تاعارتخا تاعارتخا زا هتسد نیا زا یعامتجا و ینوناق یاه

یم .دشاب هکبش زا نادرم اب هسیاقم رد نانز نینچمه عارتخا تبث یارب مزلا یراجت ای و یسایس ،یعامتجا یاه

یزاس یراجت و

یمن رادروخرب دوخ تاعارتخا دنشاب

. یرباربان نیا تصرف نادقف رد هشیر اه

یاضف رد نانز طسوت یزاس هکبش تهج یفاک یاه

هیصوت ای و یلام تلایهست و عبانم ،یتبث تاعلاطا هب عرتخم نانز یسرتسد .دراد یهاگشناد و یتاقیقحت ربتعم یقوقح یاه

یم نآ یور شیپ عناوم دناوت راومه ار نا

دیامن رت

.(Lai,2020: 283)

رد هیامرس ثحب ت دروم هچنآ تاعارتخا یراذگ

أ ،تسا دیک

هب طوبرم ثحابم

« تراجت » و

« یلام ضوِع »

شنیرفآ یم یرکف یاه یروئت نیوانع اب هدش هتخانش هیرظن ود ،هجیتن رد .دشاب

یم رارق یسررب دروم تبث هلیسو هب شناد راشتنا یروئت و هزیگنا یگ

یلامریغ دعُب و یقلاخا شزرا ییاسانش رب یرتمک زکرمت هک در

هیامرس اب طبترم لئاسم یسررب ،رگید یترابع هب .دراد عارتخا رب عرتخم یراذگ

، عارتخا یلصا عوضوم زا توافتم دعُب ود تیمها

ریغ و یلام دعب ینعی یم ناشن ار یلام

.دهد

هزیگنا یروئت )فلا زا ناراذگنوناق فده هزورما طسوت ،عارتخا تبث نیناوق نیودت

هزیگنا یروئت

(Incentive Theory)

یم هیجوت یروئت نیا .دوش

یم نایب هزیگنا داجیا نودب هک دراد داعبا داجیا و یراصحنا قوقح ای و تیکلام لاس تسیب یاطعا نآ عبت هب و عارتخا قح بسک

تشاد دهاوخ دوجو یرتمک تاعارتخا ،یلام

.(Yanisky-Ravid, 2011: 858)

ندوب دیدج هب هجوت اب وسکی زا ،نآ رب هولاع

هیامرس هب یرتمک لیامت دارفا ،نآ یلااب کسیر هجیتن رد و عارتخا هناروآون هدیدپ هصرع رد یراذگ

دنراد تاعارتخا و

یوس زا

هدننک عنم نیناوق نادقف تروص رد رگید نیعرتخم یراصحنا قوقح ضقن

، نابیقر یم زا یشان تمدخ ای و لوصحم دنتسناوت

رایسب و یعقاوریغ یغلابم اب دارفا نیا هجیتن رد ،دنیامن یرادرب یپک نکمم هنیزه نیرتمک اب و زایتما قح تخادرپ نودب ار عارتخا هیامرس داهنشیپ ره زیچان یم ار یراذگ

.دنتفریذپ هزیگنا شقن

همانیهاوگ یشخب تسا نآ هب هتسباو عارتخا یاه

تلاوصحم هچ هک

رب ینتبم تاعارتخا رد تیلاعف شهاک هب رجنم ،هدننک دودحم طورش و فیراعت .دنراد ار ینوناق عارتخا تبث تیلباق یتامدخ و هصرع هنانز شناد یاه یم

یلع ،ددرگ تیدودحم اب هلباقم هار اهنت نانز رگا صوصخلا

تیلاعف هب دورو ار یور شیپ یاه یاه