* Corresponding Author:
Esmail Karamidehkordi, PhD
Address: Agricultural Extension and Education Department, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
Tel: +98 (913) 2697752
E-mail: [email protected]
Research Paper
Analyzing the Impact of Human and Environmental Factors on Stakeholders’ Conflict in the Zayandehrood Basin
1. PhD Student, Agricultural Extension, Communication and Rural Development Department, Faculty of Agriculture, University of Zanjan, Zanjan, Iran.
2. Associate Professor, Agricultural Extension and Education Department, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
3. Associate Professor, Agricultural Extension, Communication and Rural Development Department, Faculty of Agriculture, University of Zanjan, Zanjan, Iran.
4. PhD in Hydraulic Structures, Isfahan Regional Water Organization, Isfahan, Iran.
Ladan Naderi1, *Esmail Karamidehkordi2, Mohammad Badsar3, Mehrdad Moghadas4
Conflicts over water among stakeholders are intensifying, as the water crisis in the watersheds escalates.
Increased conflict in basins can be the result of various human and natural factors, including inappropriate governance and resource management and climate change. This study aims to investigate the natural and human factors affecting the severity of conflicts among different stakeholders in the Zayandehrood Basin, review the strategies proposed by managers and policymakers, and analyze the strategies implemented in recent years to reduce conflicts in the Zayandehrood Basin. The study used a qualitative methodology based on grounded theory. A sample of key experts and managers of relevant organizations were selected using the snowball sampling technique and the data were collected using semi-structured interviews. The results showed that the experts and managers perceived human elements, such as socio-cultural factors, in- creased demand for water, inter-basin water transfer policies, and governance factors, to have the greatest impact on conflict management. Moreover, environmental factors such as climate change have intensified the conflict in the basin by rainfall and water resources decline. On the other hand, human factors such as governance and policies in the water crisis and the resulting conflict have had much more impact than natu- ral factors. Some strategies, such as strategic management, inter-basin water transfer, and increased moni- toring have been used to manage the conflict caused by the water crisis in the basin. On the other hand, some managers and policymakers believe that some of the implemented strategies have not only been unable to help the stakeholders reduce conflict in the basin, but have also increased tensions in the basin.
A B S T R A C T
Key words:
Water crisis, Conflict, Human factors, Environ- mental factors, Management
Received: 10 Oct. 2021 Accepted: 06 Mar. 2022
Extended Abstract 1. Introduction
crisis is a transient situation that causes a system to go out of balance due to
various factors. The water crisis is one of the major chal- lenges that arise for various reasons. In fact, it is not only due to limited resources, but also other factors, such as periodic droughts, excessive use of water resources, land use change, hydrological conditions, and social factors.
Moreover, socio-economic factors which have a signifi-
A
Citation: Naderi, L., Karamidehkordi, E., Badsar, M., & Movahedi, R. (2022). [Analyzing the Impact of Human and Envi- ronmental Factors on Stakeholders’ Conflict in the Zayandehrood Basin (Persian)]. Journal of Rural Research, 13(1), 68-85,
http://dx.doi.org/ 10.22059/jrur.2022.332129.1689
: : http://dx.doi.org/ 10.22059/jrur.2022.332129.1689
Use your device to scan and read the article online
Copyright © 2022, Journal of Rural Research. This is an open-access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-noncommer- cial 4.0 International License which permits copy and redistribute the material just in noncommercial usages, provided the original work is properly cited.
Spring 2022. Vol 13. Num 1
cant impact on this crisis comprise population growth, mi- gration, lack of proper consumption culture, mismanage- ment of resources, the inability of responsible institutions to provide water transfer services, inadequate economic policies, social change, and poor government planning.
Due to the shortage of freshwater, there have been dis- putes and conflicts between stakeholders over access to water resources, the severity of which varies according to the extent of the crisis in each region.
2. Methodology
The present study is an applied, qualitative research in terms of purpose and nature. The study used the qualita- tive methodology of "grounded theory". The data were collected through semi-structured interviews with 25 managers and experts of governmental and non-gov- ernmental organizations related to water resources man- agement located in the upstream and downstream of the Zayandehrud Basin. Participants were selected through a snowball and purposeful sampling technique in different regions and sampling and data collection continued until reaching the level of theoretical information saturation.
Some key questions were asked to understand the conflict among stakeholders and examine human and environ- mental factors causing this conflict and effective strate- gies to reduce conflict in the basin, e.g., "factors causing conflict in the basin", "strategies implemented in conflict management in the basin", and "proposed solutions" to re- duce conflicts in the Zayandehrud Basin. In this research, in the first stage, the initial concepts and categories were extracted using open coding, and in the next stage, the main and focal categories were created through axial cod- ing and selective coding, respectively, using the relation- ships between focal and main categories. The research hypothesis was made. Data were analyzed using Max Kyoda software.
3. Results
Zayandehrud basin has faced an increased water re- sources crisis in recent years, and this crisis has had a sig- nificant impact on the people’s livelihoods who depend on this basin. Many conflicts among stakeholders have been identified to use or provide water in agriculture, in- dustry and municipality sectors. This crisis has affected the water use of all these three sectors, especially the ag- ricultural sector in which farmers' livelihoods and food security depend on water. Two main factors, i.e. human and environmental factors, affect the escalation of con- flicts among water resources stakeholders in the Zayan- dehrud Basin. Human factors are important in terms of governance, and management and policies adopted in the
field of water resources, and environmental factors, espe- cially climate change are crucial.
4. Discussion
Indicators related to human factors which have in- creased conflicts were grouped into four categories: 1) governance and management, 2) socio-cultural factors, 3) water transfer, and 4) increasing demand in water use sec- tors (municipality, industry and agriculture). According to experts and policy makers’ views in the basin, climate change, especially due to frequent droughts (reduced rain- fall and snow) and rising temperatures, are the most im- portant environmental factors affecting the conflict. Both human and environmental factors have intensified the conflict in the basin, but experts have pointed out to the role of human factors in the intensification of conflict be- tween stakeholders more than the environmental factors.
5. Conclusion
The increasing water crisis in recent years, the increased water demand of stakeholders in various sectors and the existence of successive droughts have intensified conflicts among stakeholders in the Zayandehrud Basin. Lack of effective policies and management in the implementation of policies and strategies, lack of long-term plans by plan- ners and policymakers, and weak regulatory dimensions are the most important factors related to the governance in the basin. Despite the existing issues in conflict formation and management, the present study examines both hu- man and environmental factors and recommends strate- gies such as improving the cultivation pattern in the basin, creating an integrated management system throughout the basin, increasing monitoring and evaluation of various water resources, the priority of water supply to stakehold- ers and the use of new solutions in all dimensions.
Acknowledgments
The present paper was extracted from the PhD thesis of the first author in the Agricultural Extension, Communi- cation and Rural Development Department, Faculty of Agriculture, University of Zanjan. The authors acknowl- edge the financial support of the University of Zanjan for this research.
Conflict of Interest
The authors declared no conflicts of interest
1 هرامش .13 هرود . 1401 راهب
:لوئسم هدنسیون * یدرکهد یمرک ليعامسا رتکد .یزرواشک شزومآ و جيورت هورگ ،یزرواشک هدکشناد ،سردم تيبرت هاگشناد ،نارهت :یناشن +98 )913( 2697752 :نفلت [email protected] :یکينورتکلا تسپ یاه هضوح رد داضت شيازفا .تسا ديدشت لاح رد نآ ناعفن یذ نيب یاه یريگرد ،زيربآ یاه هضوح رد بآ نارحب شيازفا اب نامزمه
شهوژپ فده .دشاب ميلقا تارييغت و عبانم فيعض تيريدم و ینارمکح هلمج زا ،یعيبط و یناسنا فلتخم لماوع زا یشان دناوت یم زيربآ ناريدم یداهنشيپ یاهدربهار یسررب ،دور هدنياز هضوح فلتخم ناعفن یذ نايم تاشقانم تدش رب رثؤم یناسنا و یعيبط لماوع یسررب قيقحت نيا رد .تسا هدوب دور هدنياز هضوح رد تاشقانم شهاک تهج ريخا نايلاس یط هدش ارجا یاهدربهار ليلحت و ناراذگ تسايس و اب ،طبترم یاه نامزاس ناريدم و ناسانشراک نيب زا یديلک دارفا زا یا هنومن .دش هدافتسا داينب هداد هيرظن رب ینتبم یفيک یسانش شور زا .دندش یروآدرگ دنمراتخاس همين یاه هبحاصم زا هدافتسا اب اه هداد و دندش باختنا ،یفرب هلولگ شور هب دنمفده یريگ هنومن زا یريگ هرهب و بآ یا هضوح نيب لاقتنا یاه تسايس ،بآ یارب اضاقت شيازفا ،یگنهرف - یعامتجا لماوع هلمج زا یناسنا لماوع هک داد ناشن جياتن زا ميلقا تارييغت ريظن یطيحم لماوع نينچمه .دنتشاد داضت تيريدم رد ار ريثأت نيرتشيب طبترم ناسانشراک هاگديد زا ینارمکح لماوع یاه تسايس و ینارمکح ريظن یناسنا لماوع ريثأت ،رگيد یوس زا .دنا هدش هضوح رد داضت ديدشت ببس ،بآ عبانم و شراب شهاک هلمج ،یدربهار تيريدم نوچمه اهدربهار زا یخرب .تسا هدوب یعيبط لماوع زا رتراذگريثأت رايسب نآ زا یشان داضت و بآ نارحب رد هدشذخا یدادعت ،رگيد یوس زا .دنا هدش هتفرگ راک هب هضوح رد بآ نارحب زا یشان داضت تيريدم یارب تراظن شيازفا و ،یا هضوح نيب بآ لاقتنا شيازفا ببس هکلب ،دنا هدرکن یکمک هضوح رد داضت شهاک هب اهنت هن هدشارجا یاهراکهار یخرب هک دندقتعم ناراذگ تسايس و ناريدم زا .دنا هدش زين شنت
:اه هژاودیلک
لماوع ،داضت ،بآ نارحب ،یطيحم لماوع ،یناسنا تيريدم
1400 رهم 18 :تفايرد خيرات 1400 دنفسا 15 :شريذپ خيرات
همدقم ،ايند رد دوجوم یاه نارحب نايم زا ،1داصتقا یناهج عمجم اب ناهج رد یلصا کسير هس زا یکي ناونع هب ار بآ نارحب .(Alexander, 2019) تسا هدرک رکذ دارفا نيب رد ینارگن نيرتلااب فلتخم ليلاد هب هک تسا یمهم یاه شلاچ زا یکي بآ نارحب ،تسين عبانم تيدودـحم رد نآ تلع اهنت ،عقاو رد .دوش یم داجيا هدافتسا ،یا هرود یاه یلاسکشخ نوچمه یرگيد لماوع هکلب زا يعامتجا لماوع ،يکيژولورديه طيارش ،عبانم زا دح زا شيب فرصم حيحص گـنهرف دوـبن ،ترجاـهم ،تـيعمج دـشر ليبق نيمأـت يارـب لوئـسم ياـهداهن يناوتان ،عبانم تيريدم ءوس و تلاوـحت ،بـسانمان يداـصتقا یاه تسايس ،بآ لاقتنا تامدخ
1. The World Economic Forum
یيازسب ريثأت نآ رد زين اه تلود فيعض یزير همانرب و يعاـمتجا
(Gain, Giupponi, & Benson, 2015;Kujinga, Vanderpost, دنراد
،بآ فراصم و عبانم یبايزرا اب .Mmopelwa, & Wolski, 2014)
درب یپ یبآ لئاسم ليلحتو هيزجت ندوب یا هتشردنچ هب ناوت یم ناققحم بآ موهفم ندوب یا هتشر دنچ .(Tarjuelo et al., 2015)
تسا هدرک ور هبور یناهج یاه شلاچ اب نآ زا هدافتسا یارب ار یاه شلاچ دوجو اب اريز ؛(Boutraa, 2010;Molden et al., 2010)
یگدولآ ريظن یرگيد لماوع ،بآ نارحب شيازفا رد ليخد یلصا ،يياوه و بآ تارييغت ،یبآ عبانم شهاک رمتسم دنور و اه بآ هديدرگ ببس يتيعمج زکارم يگدنکارپ و اه متسيسوکا بيرخت هجاوم يدج لکشم اب یتشادهب و ملاس بآ هب یسرتسد اهنت هن هک زين عــماوج يياذــغ داوــم نيمأــت و دـيلوت دـنيارف رب هکلب ،دوش یوس زا .(Brame, Li, & Alvarez, 2011) تسا هتشاد یيازسب ريثأت
.ناريا ،ناجنز ،ناجنز هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،یياتسور هعسوت و تاطابترا ،جيورت هورگ ،یرتکد یوجشناد -1 .ناريا ،نارهت ،سردم تيبرت هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،یزرواشک شزومآ و جيورت هورگ ،رايشناد -2 .ناريا ،ناجنز ،ناجنز هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،یياتسور هعسوت و تاطابترا ،جيورت هورگ ،رايشناد -3 .ناريا ،ناهفصا ،ناهفصا ناتسا یا هقطنم بآ تکرش ،یبآ یاه هزاس یرتکد -4
دور هدنياز زيربآ هضوح رد ناعفن یذ داضت رب یطیحم و یناسنا لماوع ریثأت لیلحت
4سدقم دادرهم ،3راسداب دمحم ،2یدرکهد یمرک ليعامسا* ،1یردان ندلا
هب هجوت اب نيريش بآ دوبمک ،بآ نارحب رد یلصا شلاچ ،رگيد شيازفا ،اه هناخدور نايرج شهاک ،ینيمزريز یاه هرفس شهاک داجيا ببس رما نيا هک تسا بآ هيفصت و نيمأت یارب اه هنيزه یبآ شنت .(Hoekstra, 2014) تسا هدش بآ عبانم رس رب يياه شنت یشان اهراشف نيا هک تسا یبآ عبانم رب هدش دراو ياهراشف رگنايب
(Esen, دنتسه یطيحم تسيز و یداصتقا ،یعامتجا تارييغت زا
یاهداضت هک تسا نآ زا یکاح دهاوش .Yıldırım, & Yıldırım, 2020)
ناريا و هنايمرواخ هلمجزا دعتسم قطانم رد بآ نارحب زا یشان .(Homayoun, Alireza, & Mc Bean, 2012) تسا شيازفا لاح رد زا اضاقت یدوعص ريس ريذپان بانتجا یاهدمايپ ،ريخا یاه لاس رد رگيد یوس زا یلاسکشخ شيازفا و ،بآ عبانم شهاک و وس کي قطانم رد بآ ناگدننک فرصم نايم تاشقانم شيازفا بجوم یريگ لکش رد .(Gleick & Iceland, 2018) تسا هدش فلتخم دوجو یفلتخم ليلاد بآ عبانم ناعفن یذ نيب داضت و اه شنت ینارمکح( یناسنا لماوع هب ناوت یم فلتخم لماوع نيب زا هک دراد لماوع و )بآ عبانم هطيح رد هدشذخا یاه تسايس و تيريدم و نيب رد .درک هراشا ميلقا تارييغت هژيو هب ،یعيبط اي یطيحم یريگ لکش رد یمهم شقن یميلقا تارييغت ،یطيحم لماوع هب ندش ليدبت لاح رد ميلقا رييغت هک یروط هب .دراد اهداضت .(Barnett, 2003; Brown, 1989) تسا هدش یتينما هلئسم کي نارگشهوژپ زا یرايسب ثحبدروم زين یناسنا لماوع زا یشان داضت دوبمک شلاچ ،یناهج عامجا و اه یسررب قبط .تسا هتفرگرارق یشان بآ دوبمک شلاچ )1 :تسا زيامت لباق دعب دنچ زا بآ عبانم ريظن بآ عبانم زا رتشيب یرادرب هرهب یارب یژولونکت تفرشيپ زا یگدنز کبس رييغت )2 ،هريغ و قيمع یاه هاچ رفح ،دس ثادحا ینارمکح زا یشان بآ دوبمک شلاچ )3 و ،یيارگ فرصم یوس هب دندقتعم نارگشهوژپ .(Askary, 2016) تسردان تيريدم و بولطمان یبايمک نارحب هن تسا ینارمکح نارحب ،بآ یناهج نارحب هک ثحابم نيرت مهم زا یکي بآ ینارمکح .(Ansari & Sharma, 2020)
یلصا داعبا زا یکي و بآ عبانم رادياپ تامدخ و هعسوت هنيمز رد داجيا یارب یشور و تسا بآ یناهج دوبمک هب یيوگخساپ یارب اي هقطنم کي روما تيريدم رد یداصتقا و یسايس ،یرادا رادتقا هس زا ینارمکح یلک روط هب .تسا اه شخب یمامت رد روشک کي هدش ليکشت ینامزاس تامازلا و نيناوق ،اه تسايس یلصا شخب وسمه یارب هدش نييعت فادها لماش ینارمکح یاه تسايس .تسا و تاررقم لماش زين نيناوق .تسا ینارمکح داعبا یمامت ندش یارب ینامزاس تابيترت و اهراک ماجنا رتهب دربشيپ یارب اهدربهار تسا فادها یمامت هب نديسر یارب دارفا درکراک ندش هچراپکي یزکرم تلاف رد عقاو دور هدنياز .(Nouri Esfadiari & Iragi, 2003)
ور هبور بآ نارحب اب ريخا نايلاس یط هک تسا یقطانم هلمجزا نايلاس زا هدش عضو یفرع تابسانم و نيناوق قبط .تسا هدش یرادرب هرهب ترورض ليلد هب نيريش بآ یاه هناخدور ،ميدق قسن یاراد ناهفصا هلمج زا کشخ ميلقا اب قطانم رد ًاصوصخم راموط ،لاثم ناونع هب .دنا هدوب یا هدش یزير همانرب یدنب ميسقت و هتشذگ رد نآ ساسا رب هک تسا یدانسا زا یکي یياهب خيش
نيب یئزج مهس 275 و یلک مهس 33 هب ار هناخدور بآ لک و هدش عورش ناهفصا برغ یرتموليک 70 زا( روخبآ کولب 7 دنک یم ميسقت )دباي يم همادا ناهفصا قرش یرتموليک 120 ات هباقح دروم رد یدنب ميسقت نيا دوجو اب .(Hosseini Abri, 2009)
لاس دنچ یط دندقتعم نارگشهوژپ یخرب ،دور هدنياز هضوح رد لئاسم و بولطمان ینارمکح هلمج زا یناسنا لئاسم ليلد هب ريخا هدش هجاوم بآ نوزفازور نارحب اب دور هدنياز هضوح ،یطيحم عماوج نيب رد تاشقانم شيازفا ريظن یدج یاه بيسآ هک تسا ،اه نآ ديد زا .تسا هتشاد هارمه هب ار ینوريب نارگشنک و یلحم ليدبت و هناخدور بآ ميهست یناکم و ینامز مظن ندروخ مهرب شيازفا یلصا تلع نيياپ هب لااب ینارمکح اب یصيصخت ماظن هب نآ فاکش یجيردت شيازفا هک تسا دور هدنياز هضوح رد داضت ،یفرط زا .تسا هتشاد هارمه هب ار هضوح نيا فراصم - عبانم تعنص شخب شرتسگ و بآ هب یزرواشک شخب یرورض زاين و یزرواشک ناگدننک فرصم نايم تباقر ،ناهفصا ناتسا رد
(Pourkazemi تسا هداد شيازفا ار بآ عبانم تفايرد یارب تعنص
ره دور هدنياز هضوح یمتسيسورديه یاه شنت .& Vali, 2014)
ناعفن یذ ندوب یا هکبش و یگديچيپ .تسا ديدشت لاح رد لاس تاشقانم شيازفا اي داجيا هب رجنم دور هدنياز هضوح رد فلتخم ،تاشقانم شيازفا رانک رد .تسا هدش راوج مه یاه ناتسا نيب ،یزرواشک تاديلوت ريگمشچ شهاک دننام ،یرگيد یاه شلاچ هب هضوح طاقن بلغا رد ناتسبات رد بآ یدنب هيمهس و یراکيب ترابع شهوژپ نيا فده .(Yusefi et al., 2015) تسا هتسويپ عوقو یاهداضت رب یميلقا تارييغت و یناسنا لماوع ريثأت ليلحت :زا تسا دور هدنياز تسد نيياپ و تسدلااب هضوح رد بآ نارحب زا یشان .هضوح رد هدش هتفرگ راک هب داضت تيريدم یاهدربهار ليلحت و هدشارجا یاهدربهار ريثأت یسررب لابند هب شهوژپ نينچمه تاعلاطم زا یخرب هب همادا رد .تسا ناعفن یذ نيب داضت رب .ددرگ یم هراشا هتفرگ تروص عوضوم تایبدا رب یرورم هدننکديدشت یناسنا لماوع دندقتعم ناسانشراک زا یخرب زا یشان یعيبط لماوع و ینارمکح و تيريدم ءوس زا یشان داضت رد یلصا یناسنا لماوع زا یکي تيريدم ءوس .تسا ميلقا تارييغت ینلاوط نايلاس یط رد بآ عبانم یور شيپ یاه شلاچ ليکشت
(Baghban, Bozorg- تسا هتشاد یپ رد ار یرايسب راثآ هک هدوب
Haddad, & Berndtsson, 2021;Fang et al., 2021;Singh, 2021;
)2018( ناراکمه و یراگداي هعلاطم .Trubetskaya et al., 2021)
یاه شخب رد بآ فراصم شيازفا اب نامزمه هک دهد یم ناشن نارحب نيا زا یشخب هک تسا شيازفا لاح رد بآ نارحب ،ددعتم بولطمان تيريدم و ینارمکح نوچمه یناسنا لماوع زا یشان یليخ بآ نارحب نوماريپ یداهن رظنزا ندش راگزاس .تسا طبترم رگيد یوس زا ؛دوب دهاوخ بآ نارحب تيريدم یاهراکهار زا رتدنک
ییاتسور یاه شه وژپ همانلصف
1 هرامش .13 هرود . 1401 راهب
ديدشت بآ نارحب زا یشان یاهدمايپ ،دمآراکان ینارمکح دوجواب .تسا هديدرگ ميلقا تارييغت ليلد هب بآ عبانم تيريدم ،قطانم رثکا رد طيارش زا نانيمطا مدع و یوج تلاوزن شيازفا اي و شهاک هلمجزا هک یتروص رد .تسا هدوب یتلاکشم یاراد هشيمه ،یياوه و بآ رگيد لماوع زا یخرب اب نامزمه تيريدم ءوس و ميلقا تارييغت اذغ یارب اضاقت شيازفا ،ندش یتعنص ،تيعمج شيازفا نوچمه قطانم رد اه یريگرد و اهداضت زا یرايسب أشنم دوخ دشاب بآ و
(Craig, Feng, & Gilbertz, 2019;Hussain دوش یم شنت دعتسم
هک یياه هضوح رد ًاصوصخم بآ یارب اضاقت .& Mumtaz, 2014)
و تسا شرتسگ لاح رد دنراد بآ عبانم هب یرتمک یسرتسد تسا هدش ناعفن یذ نيب یياه شنت یريگ لکش ببس رما نيا یريذپ بيسآ )2003( 2تنراب رظن زا .(Wang et al., 2016)
یاه هورگ و یلحم یاه ناکم رب یياوه و بآ تارييغت زا یشان رادقم .تسا رت لمأت لباق اه یريگرد یاه هورگ تشيعم و یعامتجا یياوه و بآ تارييغت هب تبسن مدرم یريذپ بيسآ و تيساسح متسيسوکا تامدخ ،یعيبط عبانم هب اه نآ یگتسباو نازيم هب دارفا ،رگيد ترابع هب .دراد یگتسب اه نآ یراگزاس تيفرظ و و یداصتقا عبانم هب یکتم رتمک و یعيبط عبانم هب رت هتسباو یميلقا تارييغت زا یشان تارطخ ضرعم رد رتشيب ،رگيد یعامتجا دور هدنياز هضوح هک درک صخشم )2020( یليعامسا .دنتسه یناسنا و یميلقا هديدپ ود ليلد هب یزکرم تلاف شخب رد عقاو هضوح نيا رد بآ عبانم یرادياپان و تسا ور هبور بآ نارحب اب یسايس - یتينما یاهدمايپ و اه یريگرد و تاضراعت داجيا ببس )2015( ناراکمه و یفسوي .تسا هدش هقطنم عماوج نيب رد نيدنچ یط دور هدنياز هضوح رد بآ یدنب ميسقت هک دنداد ناشن هک تسا هتفرگ تروص یياهب خيش راموط ساسا رب هتشذگ لاس تسدلااب عماوج رد ناراد هباقح نيب بآ عيزوت راموط نيا قبط نيا لمأت لباق هتکن .تسا هدش ماجنا دور هدنياز تسد نيياپ و یزکرم تلاف رد بآ نارحب و یلاسکشخ شيازفا اب هک تسا رد تيريدم مدع و تعنص شرتسگ،تيعمج شيازفا اب نامز مه هديدرگ فلتخم ناعفن یذ نيب یياهداضت داجيا ببس هضوح نيا هب زاين ادتبا رد هضوح نيا رد ناعفن یذ نيب داضت تيريدم .تسا یزاسدامتعا ،ناعفن یذ نيب تکراشم شيازفا ،داضت للع یياسانش هک تسا تروص نيا رد هک تسا هرکاذم شيازفا و عماوج نيب
(Kapur, داد شهاک ار داضت شيازفا زا یشان یاهدمايپ ناوت یم
دهد یم ناشن هدشرکذ یاه شهوژپ و دهاوش یلک روط هب .2019) زا لکشتم و هتشاد یا هديچيپ راتخاس بآ نارحب زا یشان داضت یطيحم یاهريغتم و ینارمکح ،تسايس هک تسا یدعتم لماوع .دنتسه داضت هدننکديدشت لماوع هلمج زا ميلقا تارييغت نوچمه اه نآ یراذگريثأت نازيم یسررب و نيون یاهراکهار نتفرگ رظن رد یاه شهوژپ رورم .تسا تيمها زئاح رايسب داضت شهاک رد
2. Barnett
هتخادرپ لماوع نيا یسررب هب هناگادج تروص هب کيره نيشيپ و داضت لح یارب هک دراد ديکأت مهم نيا رب شهوژپ نيا .تسا یطيحم و یناسنا لماوع نامز مه یسررب هب زاين هضوح تاشقانم ناسانشراک و ناريدم رظن زا هدشارجا یاهراکهار مامت دياب و تسا ناوتب ات ددرگ یسررب تقد هب هضوح بآ عبانم تيريدم اب طبترم .تفرگ راک هب ار رثؤم و یدربراک یاهراکهار قیقحت یسانش شور زا تيهام ظاحل هب و یدربراک ،فده رظن زا رضاح قيقحت یفيک یسانش شور کي زا هعلاطم .تسا یفيک یاه شهوژپ عون کي ،داينب هداد هيرظن .تسا هدرک هدافتسا »3داينب هداد هيرظن«
یقيقح یاه هداد هسياقم ساسا رب یفاشتکا و یيارقتسا شور نييبت هئارا ،شور نيا یلصا فده .تسا راوتسا ميهافم داجيا و یيارقتسا شور قيرط زا هک تسا هديدپ کي هرابرد یرظن عماج هک تسا یا هيرظن ديلوت لابند هب شور نيا .ددرگ یم لصاح و سابتقا دوجوم یاه هيرظن هعومجم زا هک یياه هيرظن هب تبسن
(Glaser, دهد یم هئارا اه هداد رد یرتهب نييبت دوش یم هداد قيبطت
.Bailyn, Fernandez, Holton, & Levina, 2013; Oktay, 2012)
زا یشان داضت هدننکديدشت لماوع و داضت تخانش عوضوم یهاگن اب رت یوق یاه هيرظن هعسوت و تخاس هب زاين ،بآ نارحب یاه یسانش شور زا یکي داينب هداد هيرظن .دراد کيتامتسيس اه هيرظن نيا هعسوت رد نارگشهوژپ هب دناوت یم هک تسا یمهم لماش تفايهر هس زا دوخ تاعلاطم رد نارگشهوژپ .دنک کمک هدافتسا داينب هداد هيرظن رد هنايارگ تخاس و هدنوشرهاظ ،دنم ماظن ار دنم ماظن تفايهر رضاح شهوژپ .(Cresswell, 2012) دنا هدرک رد .تسا هدش هداد حيضوت دعب یاه شخب رد هک هدرب راک هب تروص هب ادتبا ،ارگريسفت اي ارگ تخاس یهاگن اب هعلاطم نيا هجيتن دور هدنياز هضوح رد ار داضت هب طوبرم یاه هفلؤم یفاشتکا و یسررب ار لماوع نيا نيب طباور نآ زا دعب و هدرک جارختسا .تسا هدرک یزاس موهفم قيرط زا زايندروم یاه هداد یروآ عمج ،شهوژپ نيا رد نوماريپ یديلک شسرپ دنچ یط دنمراتخاس همين یاه هبحاصم یاهراکهار یسررب و دور هدنياز هضوح رد داضت هدننکداجيا لماوع هقيقد120 ات 60 زا نيگنايم روط هب نامز تدم رد داضت تيريدم یرظن عابشا حطس ات اه هداد يروآدرگ دنيارف .ديدرگ ماجنا تيافک ،یديلک ناعلطم زا رفن 26 اب هبحاصم ماجنا اب تاعلاطا .ديسر مامتا هب یروآ عمج دنيارف هجيتن رد و دش لصاح اه هداد عوضوم نيا بطاخم هوقلاب تروص هب هک شهوژپ نيا فده هعماج ،یناتسا فلتخم حوطس رد هک یناسانشراک ،ناريدم هيلک ار دندوب زا طبترم یاه نامزاس رد یلم حوطس رد یتح اي و یناتسرهش و یعيبط عبانم لک هرادا ،یا هقطنم بآ یماهس تکرش هلمج ،یزرواشک داهج نامزاس ،تسيز طيحم لک هرادا ،یرادزيخبآ
3. Grounded Theory
یارب هعلاطم نيا رد نينچمه .دنداد یم ليکشت نازرواشک فنص قيرط زا و دنمفده تروص هب ناگدننک تکراشم ،یريگ هنومن و زکارم رد طبترم ناريدم و ناسانشراک نايم زا یفرب هلولگ شور دور هدنياز هضوح بآ عبانم عيزوت و نيمأت تيريدم یاه نامزاس رد دارفا نيا هک دندش باختنا یرظن عابشا کي هب نديسر ات لک هرادا ،یا هقطنم بآ یماهس تکرش نوچمه یاه نامزاس یزرواشک داهج نامزاس ،تسيز طيحم لک هرادا ،یعيبط عبانم و یرايتخبو لاحمراهچ ،ناهفصا ناتسا رد یزرواشک فنص و ناتسا رد ناجنل ناتسرهش یزرواشک داهج ناسانشراک نينچمه رد گنرهوک و ناماس یاه ناتسرهش یزرواشک داهج و ناهفصا و ليلحت روظنم هب .دندرک یم تيلاعف یرايتخبو لاحمراهچ ناتسا یاهدربهار و داضت هدننکداجيا یطيحم و یناسنا لماوع تخانش لماوع« رب ینبم یلصا شسرپ دنچ هضوح رد داضت شهاک رثؤم تيريدم رد هدشارجا یاهدربهار« ،»هضوح رد داضت هدننکداجيا تاشقانم شهاک یارب یداهنشيپ یاهراکهار« و ،»هضوح داضت اه هداد یياور ندرب لااب روظنم هب .دش شسرپ »دور هدنياز هضوح نديسر ات ناسانشراک و ناريدم اب ررکم یاه هبحاصم قيرط زا زا نانيمطا تهج نينچمه .تفاي همادا یرظن عابشا هلحرم هب دارفا یارب ًاددجم جياتن ،هبحاصم هنوگره زا سپ ،اه هداد تحص هلحرم رد .دش یسررب ًاددجم درف نآ تارظن و هئارا هدنوش هبحاصم اب ًاددجم ،دارفا تارظن زا لصاح جياتن یياهن یسررب یارب دعب لصاح اه هداد یياور ات ديدرگ رورم جياتن و دش هتفرگ سامت اه نآ یروآ عمج ،شهوژپ یاه هداد یياياپ شيازفا و نييعت تهج .ددرگ هدننک هبحاصم درف طسوت ادص طبض قيرط زا هبحاصم یط اه هداد ماجنا اه نآ هرابدنچ رورم و اه هداد تبث یارب یرادرب تشادداي و داينب هداد هيرظن دنم ماظن تفايهر زا هدافتسا اب زين اه هداد .ديدرگ فلتخم نارظن بحاص ديد زا ،تفايهر نيا رد .دندش ليلحت لوا هلحرم رد ،شهوژپ نيا رد .تسا هدش نايب توافتم یا هنوگ هب هدش جارختسا زاب یراذگدک زا هدافتسا اب هيلوا یاه هلوقم و ميهافم یباختنا یراذگدک و یروحم یراذگدک قيرط زا دعب هلحرم رد و زا هدافتسا اب و دندش هتخاس ینوناک و یلصا یاه هلوقم بيترت هب .دش هتخاس شهوژپ هيضرف ،یلصا و ینوناک یاه هلوقم نيب طباور .دندش ليلحت ادويک سکم رازفا مرن زا هدافتسا اب اه هداد هعلاطمدروم هقطنم ناونع هب ،دور هدنياز هضوح رد بآ نارحب نوماريپ رضاح هعلاطم تلاف زيربآ هضوح رد عقاو روشک یلخاد زيربآ یاه هضوح زا یکي رد یمئاد هناخدور اهنت دور هدنياز هناخدور .دش ماجنا یزکرم دوش یم متخ ینوخواگ بلاات هب اهتنا رد هک تسا یزکرم تلاف رد گنرهوک تاعافترا شراب زا هناخدور نيا بآ مجح نيرتشيب تاعافترا نيا عقاو رد .دوش یم نيمأت یرايتخبو لاحمراهچ ناتسا دنراد رارق یرايتخبو لاحمراهچ و ناتسزوخ ناتسا ود زرم رد یاه یلاسکشخ هضوح نيا لاس نيدنچ یط .(Hydar pour, 2016)
شيازفا هب ور هضوح نيا رد بآ نارحب و هدرک هبرجت ار یددعتم بآ نيمأت یاه حرط ،بآ نارحب ناربج یارب تدم نيا یط .تسا
ماجنا لنوت و یراذگ هلول قيرط زا یا هضوح نيب بآ لاقتنا نوچمه رد نانچمه هضوح نيا ،فلتخم یاه حرط دوجو اب نکيلو هدش و تعنص ،یزرواشک یاه شخب نيب تباقر و درب یم رس هب نارحب ببس هضوح تسد نيياپ و تسدلااب نيب بآ نيمأت یارب برش
(Gol Karami & Kaviani تسا هدش هضوح نيا رد شنت یريگ لکش
.Rad, 2017) اه هتفاي سپ ،داينب هداد هيرظن زا هدافتسا اب اه هداد ليلحت دنيارف یط و درو تفاسورکيام رازفا مرن رد اه هبحاصم نتم ندرک هدايپ زا 479 لک رد و تفرگ تروص زاب یراذگدک ادتبا ،ادويک سکم تيريدم یاهدربهار ،ميلقا تارييغت ،یناسنا لماوع اب طبترم موهفم نيا ساسا رب هيلوا هلوقم 94 هک دندش یدنبدک و جارختسا داضت ماجنا یروحم یراذگدک ،دعب هلحرم رد .دندش هتخاس ميهافم یاه هلوقم ،هيلوا یاه هلوقم یموهفم هسياقم اب هک یروط هب ،دش .دش هتخاس طبترم یلصا هلوقم 21 و هدش یدنب هورگ هباشم طيارش ،یلع طيارش ظاحل زا اه هلوقم نيا هيلوا طابترا نينچمه اهدربهار و داضت تيعضو اي هديدپ ،یرگ هلخادم طيارش ،یا هنيمز هباشم یلصا یاه هلوقم ،یباختنا یراذگدک یط سپس .دش یسررب ترابع هک دمآ تسد هب ینوناک هلوقم تشه و دندش یدنب هورگ -یعامتجا لماوع ،تيريدم و ینارمکح ،ناعفن یذ داضت :زا دندوب ريثأت ،فلتخم یاه شخب رد اضاقت شيازفا ،بآ لاقتنا ،یگنهرف تيريدم یداهنشيپ یاهدربهار ،داضت شيازفا رب ميلقا تارييغت ،تياهن رد .داضت شهاک رد هدشارجا یاهدربهار و هضوح رد داضت ینوناک یاه هلوقم نيب یموهفم طابترا ،یباختنا یراذگدک دنيارف رد دش صخشم هيضرف بلاق رد و درک اديپ یرتشيب هعسوت و شيلااپ رب .)1 هرامش ريوصت( ديدرگ ميسرت یموهفم لدم تروص هب و یاه هلوقم نيب طابترا یزاس موهفم رد ،داينب هداد هيرظن ساسا ،یلع طيارش یاه هفلؤم هب هجوت اب هدمآ تسد هب یلصا و ینوناک اهدمايپ و داضت تيعضو ،یرگ هلخادم طيارش ،یا هنيمز طيارش اهدربهار ،ناعفن یذ داضت هديدپ .دش یزاس هيضرف و هدش صخشم داضت رب رثؤم لماوع ناونع هب یا هنيمز و یلع طيارش زا یخرب و تارييغت هلوقم یلو .دراد یعامتجا - یناسنا تيهام ،ناعفن یذ ،دراد یعيبط تيهام ،داضت یلع طيارش زا یکي ناونع هب ،یميلقا یناسنا تدمدنلب یاه هلخادم ريثأت تحت زين لماع نيمه هچرگا ود ،هدشرکذ یاه هلوقم نيب طابترا یزاس هيضرف رد .تسا هدوب اي اه کرحم ناونع هب ،»اضاقت شيازفا« و »ميلقا تارييغت« هلوقم یلباقتم طابترا هک دندش صخشم داضت هدننکداجيا یلع طيارش ناونع هب »بآ لاقتنا« و »بآ تيريدم اي ینارمکح« یاه هلوقم اب شقن داضت یاهدربهار یرگليهست اي و ديدشت رد رگ هلخادم طيارش »یگنهرف - یعامتجا طيارش و لماوع« هلوقم نينچمه .دنتشاد هضوح رد ناعفن یذ داضت رب یا هنيمز طيارش اي لماع کي ناونع هب اهداضت تيريدم یارب هک رگيد هلوقم ود .دوب راذگريثأت دور هدنياز
ییاتسور یاه شه وژپ همانلصف
1 هرامش .13 هرود . 1401 راهب
یداهنشيپ یاهدربهار« :زا دندوب ترابع دندوب هدش هتفرگ راک هب شهاک رد هدشارجا یاهدربهار« و »هضوح رد داضت تيريدم یاهدربهار هب زاين هضوح رد داضت تيريدم یارب عقاو رد .»داضت لماع کي ناونع هب اي و داضت ديدشت ببس دنناوت یم هک دوب نيون ريوصت( دنوش هضوح رد داضت شهاک و نارحب تيريدم ببس رثؤم شخب رد داضت رب رثؤم یاه هلوقم .)4 هرامش لودج و 1 هرامش .دنا هدش حيرشت دعب دور هدنياز هضوح ناعفن یذ داضت :دش صخشم دور هدنياز هضوح رد ناعفن یذ داضت عون هس نيب( دور هدنياز هضوح رد اه هضوحريز نيب ناعفن یذ داضت )1 داضت )2 ،)دزي ناتسا و یرايتخب و لاحمراهچ ،ناهفصا یاه ناتسا /یناتسا نورد داضت )3 و ،هضوح تسد نيياپ رد یا هضوحريز نورد یا هضوحريز نورد داضت .هضوح تسدلااب رد یا هضوحريز نورد اب طبترم یاه نامزاس اب نازرواشک نيب و نازرواشک نيب رتشيب .دوب بآ عبانم تيريدم ای هدننکداجیا یطيحم و یناسنا یلع طیارش ای اه کرحم دور هدنیاز هضوح رد داضت هدننکدیدشت هلوقم و یعيبط اي یطيحم تيهام اب ميلقا رييغت ینوناک هلوقم یاه کرحم اي یلع طيارش ناونع هب بآ یاضاقت شيازفا ینوناک .دندش هتخانش هضوح رد ناعفن یذ داضت ديدشت اي داجيا ميقتسم یگدنراب شهاک لماش یلاسکشخ یلصا هلوقم ود زا ميلقا رييغت هدش بجوم هک دش هتخاس امد شيازفا و فرب شهاک یلک روط هب نارادرب هرهب یسرتسد و دباي شهاک هضوح هب بآ یدورو نازيم شيازفا ینوناک هلوقم .دنک دودحم ار نازرواشک هژيو هب ،بآ یاه شخب یارب بآ یاضاقت شيازفا زا لکشتم زين بآ یاضاقت ديکأت ريخا یاه ههد رد یزرواشک و تعنص ،تامدخ و برش هب یناتسا نورب و یناتسا نورد ترجاهم و تيعمج دشر .تشاد دننام هضوح زا جراخ قطانم یارب برش بآ نيمأت و ناهفصا رهش هارمه هب ار برش شخب یارب اضاقت شيازفا دزي ناتسا و ناشاک ناتسا رد رب بآ عيانص زين تامدخ و تعنص شخب رد .تسا هتشاد عيانص نيا رد بآ فرصم و هتشاد یيلااب دشر دزي و ناهفصا بآ تيولوا رب هاگديد نينچمه .تسا هتشاد یريگمشچ شيازفا یزرواشک شخب شرتسگ .تسا هدوب برش و رب بآ عيانص یارب یرادماد دعتسم یضارا ليدبت ،هضوح تسد نيياپ و تسدلااب رد دراوم زين یضارا نيا رد بآ فرصم شيازفا و یغاب - یعارز هب زين اه هاگديد .درک صخشم ار یزرواشک شخب رد اضاقت شيازفا نآ یبآ زاين زين ناهفصا رهش رد زبس یاضف شرتسگ هک دوب نآ رب شهاک ار هضوح رد یرادرب هرهب لباق بآ ًاتياهن و هداد شيازفا ار .)2 و 1 هرامش لوادج( تسا هداد یرگ هلخادم طیارش و یگنهرف - یعامتجا یا هنيمز طیارش هضوح رد داضت رب راذگريثأت بسانمان و فيعض یاه هلوقم هب هجوت اب ،یگنهرف - یعامتجا لماوع شخب رد
یداصتقا و یعامتجا لئاسم زا یشان داضت ،نوچمه یلصا تيامح مدع ،ناراذگ تسايس هب ناعفن یذ دامتعا مدع ،ناعفن یذ ناعفن یذ و تلود نيب طابترا هک داد ناشن ناعفن یذ زا تلود .تسا راذگريثأت دور هدنياز هضوح داضت شيازفا اي و شهاک رد هدوب اپ هدرخ هضوح تسد نيياپ و تسدلااب رد نازرواشک رثکا شهاک اب .تسا نيمز و بآ عبانم هب هتسباو زين ناشتشيعم و اه نآ شنت و هداتفا رطخ هب اه نآ تشيعم ،بآ هب یسرتسد تسدلااب یاه هضوحريز رگيد ناعفن یذ اب و اه هضوحريز نورد یعامتجا و یداصتقا یاهراشف .دوش یم رتشيب تسد نيياپ و لئاسم ،نيا رب هولاع .تسا هدوب رثؤم اهداضت شيازفا رد زين روشک روشک یتينما لئاسم اب ريخا یاه لاس رد یداصتقا و یعامتجا ديدهت اب ار نازرواشک هژيو هب یرگ هبلاطم و تسا هدينت مهرد قرش رد هژيو هب ناراد هباقح بآ نيمأت مدع .تسا هدومن هجاوم هضوح یاه شنت زين تلود هب نازرواشک دامتعا شهاک و ناهفصا هضوح نانکاس زا یرايسب یاه یزيرگ نوناق .تسا هدرک رتشيب ار .دهد یم ناشن ار تلود هب نانکاس یخرب یدامتعا یب یعون زين اي شورف تروص رد نازرواشک هب تلود تراسخ تخادرپ مدع هضوح لخاد برش و تعنص هب اي هضوح زا جراخ هب بآ لاقتنا مهم یاه هلوقم زين نيزگياج تشک یارب تلود نيمضت مدع و نازرواشک هژيو هب ناعفن یذ زا تلود تيامح مدع هک دندوب یرگيد ینارمکح« ینوناک یاه هلوقم .)1 هرامش لودج( درک صخشم ار »بآ لاقتنا یاه تسايس« و »بسانمان و فيعض بآ تيريدم اي رد ناعفن یذ نيب داضت هدننکديدشت رگ هلخادم طيارش ناونع هب شخب رد هدش جارختسا یلصا یاه هلوقم .دندش صخشم هضوح یارجا رد تيريدم ءوس هب ناوت یم ار بسانمان تيريدم و ینارمکح نيودت مدع ،ناريدم یا هقيلس تيمکاح ،اهراکهار و اه تسايس تشاد هراشا نيناوق یارجا رب تراظن فعض و تدمدنلب یاه همانرب رد ناراذگ تسايس و ناريدم درکلمع یدمآراکان هدنهد ناشن هک یارجا رد تيريدم ءوس شخب رد هچنآ .تسا بآ عبانم تيريدم یرادرب هرهب رد یلوصا تيريدم مدع تسا تيمها یاراد نيناوق یارجا مدع ،بآ ندش یلم اب ناراد هباقح شيازفا ،بآ عبانم زا یاروش تابوصم یارجا مدع و نيناوق یناشوپ مه ،اهدربهار حيحص اهدربهار زا یرايسب ناريدم زا یخرب داقتعا هب هک تسا بآ یلاع لودج رد هک روط نامه .دنا هدشن یلمع زگره و هدش نيودت طقف نيرتشيب ،هضوح ناسانشراک ديد زا ،دوش یم هدهاشم 2 هرامش هب طوبرم دور هدنياز هضوح داضت شيازفا رد راذگريثأت لماوع .تسا هدوب هضوح رد ینارمکح و تيريدم ءوس لئاسم دور هدنياز هضوح رد داضت تيريدم یاهدربهار هضوح ناسانشراک و ناريدم اب هدش ماجنا یاه هبحاصم قبط نيناوق و تايبرجت ساسا رب دارفا نيا زا مادکره ،دور هدنياز تارظن هطقن .دنداد هئارا ار یياهراکهار ،دوخ نامزاس رد دوجوم هيلوا ميهافم تروص هب زاب یراذگدک یط ناريدم و ناسانشراک
.یگنهرف - یعامتجا لماوع و ميلقا رييغت ،اضاقت شيازفا :دور هدنياز هضوح رد ناعفن یذ داضت رب راذگريثأت یگنهرف - یعامتجا یا هنيمز طيارش و یلع طيارش .1 لودج هیلوا هلوقم
ناگدنوش هبحاصم دادعت یلصا هلوقم
ناهفصا ناتسا هب ترجاهم دشر اب نامزمه برش شخب رد بآ فرصم شيازفا برش شخب رد اضاقت شيازفا 14
)دزي( راوج مه ناتسا برش بآ نيمأت 3
تعنص دشر اب ربآ عيانص رد بآ فرصم شيازفا تعنص شخب رد اضاقت شيازفا 11
تامدخ و 10 ربآ عيانص رد بآ فرصم تيولوا
دزي ناتسا رد ربآ عيانص رد بآ فرصم شيازفا 4
هضوح تسدلااب رد یزرواشک شخب شرتسگ 12
شخب رد اضاقت شيازفا
یزرواشک 8 هضوح تسد نيياپ رد یزرواشک شخب شرتسگ
یغاب - یعارز هب یرادماد دعتسم یضارا ليدبت 5
هضوح تسدلااب رد تاغاب بآ فرصم شيازفا 5
ناهفصا یرهش یاضف رد بآ فرصم شيازفا 4
زبس یاضف شيازفا
ميلقا تارييغت ليلد هب اه شراب شهاک یلاسکشخ 21
هضوح تسدلااب رد فرب رياخذ شهاک 3
ريخبت و امد شيازفا 2
امد شيازفا
ناشتشيعم نداتفا رطخ هب ليلد هب هضوح نازرواشک شنت و یعامتجا لئاسم زا یشان داضت 8
ناعفن یذ یداصتقا 7 هضوح یسايس لئاسم اب یعامتجا لئاسم لخادت
داضت شيازفا رد یعامتجا و یداصتقا راشف 4
تلود هب نازرواشک دامتعا مدع هب ناعفن یذ دامتعا مدع 6
ناراذگ تسايس 2 یزيرگ نوناق
ناراد هباقح یارب بآ نيمأت مدع 5
ناعفن یذ زا تلود تيامح مدع 2 نيزگياج تشک یارب تلود نيمضت مدع
بآ شورف تروص رد نازرواشک هب تلود تراسخ تخادرپ مدع 2
ییاتسور یاه شهوژپ همانلصف 1400 ،ناگدنراگن :عبنم
یراذگدک یط ،هيلوا ميهافم نيب زا یدعب لحارم رد و صخشم .)3 هرامش لودج( ديدرگ جارختسا یلصا یاه هلوقم یروحم یوگلا حلاصا )1 لماش یلصا هلوقم 6 هب یداهنشيپ یاهراکهار شيازفا )3 ،هضوح لک رد ديدج یتيريدم ماظن ليکشت )2 ،تشک ،ناعفن یذ شرگن رييغت )4 ،اهدربهار و اه تسايس یارجا رب تراظن یاهدربهار یريگراک هب )6 و ناعفن یذ عفانم نيمأت تيحجرا )5 .دنديدرگ یدنب هلوقم هضوح رد ديدج یتايلمع هعسوت هلمج زا یياهراکهار هنيمز نيا رد :تشک یوگلا حلاصا هب مواقم ماقرا تشک ،نيون یرايبآ هژيو هب یضارا نويسازيناکم یياشن تشک شيازفا ،بآ نارحب طيارش رد هقطنم رد یکشخ اب ماقرا تشاک زا یريگولج ،بآ فرصم شهاک یارب یا هناخلگ و ،یلاسکشخ اب بسانتم دنسپرازاب ماقرا تشک هعسوت ،لااب یبآ زاين
تشک شور زا هدافتسا ،یقفا تشک هب تبسن یدومع تشک هعسوت یاه لحم رد تخرد تشاک اب تسيز طيحم ظفح ،یعارز اجکي شيازفا اب یضارا یربراک رييغت زا یريگولج و ،یياز نابايب دعتسم ناگدننک تکراشم زا یکي لاثم ناونع هب .دش داهنشيپ بآ نارحب ،دراد زاين یرتمک بآ هک یا هناد موگروس تشاک« :تشاد نايب دنتسه یکشخ هب مواقم هک گنرلگ و دجنک ريظن یرگيد ناهايگ ناهايگ .دنا هدش تشک ماقرا نيا یدودح ات هتبلا .دوش هداد هعسوت نيزگياج ار سر نايم و سردوز ماقرا دننام فلتخم ماقرا و فلتخم هک دشاب یدح ات دياب ماقرا نيا ینيزگياج .مينک سريد ماقرا .»دوشن دراو ديلوت هخرچ هب یا همطل
ییاتسور یاه شه وژپ همانلصف
1 هرامش .13 هرود . 1401 راهب
.یا هضوح نيب بآ لاقتنا و فيعض ینارمکح :دور هدنياز هضوح رد ناعفن یذ داضت رب یرگ هلخادم ريثأت .2 لودج هیلوا هلوقم
ناگدنوش هبحاصم دادعت یلصا هلوقم
هضوح بآ عبانم عيزوت و صيصخت رد نزاوت مدع 12
یارجا رد تيريدم ءوس اهراکهار و اه تسايس
ورين ترازو طسوت بآ یلاع ياروش تابوصم یارجا مدع 7
بآ زا یرادرب هرهب رد یلوصا تيريدم مدع 6
ناهفصا ناتسا رد طلغ تسايس و یهاوخ هدايز 5
اهراکهار و اه تسايس حيحص یارجا مدع 5
ناهفصا ناتسا رد ربآ عيانص ندرک راد هباقح 4
)رهم نکسم( ناهفصا ناتسا هب ترجاهم شيازفا 3
یبوط حرط رد یزرواشک هب یلم یضارا ليدبت 3
یسايس زرم هب یيايفارغج زرم زا هضوح تسد نيياپ و تسدلااب زرم رييغت ليلد هب داضت 3
بآ ندش یلم اب ناراد هباقح شلاچ شيازفا 3
نزخم زا یعارزريغ لوصف رد بآ یزاساهر 2
بآ عبانم تيريدم نيناوق یناشوپ مه 1
داضت تيريدم تهج رد بسانم دربهار مدع 5
هناريگوس و دمآراکان یاهدربهار تيريدم یاه نامزاس رد هضوح تسد نيياپ عفن یذ دارفا ذوفن ليلد هب اهدربهار تيقفوم مدع 3 بآ
تسد نيياپ ناعفن یذ عفانم نيمأت تهج رد اهدربهار یارجا ليلد هب اهدربهار تيقفوم مدع هضوح
2
دور هدنياز هضوح هچراپکي تيريدم نتفر نيب زا 12
ناريدم یا هقيلس تيمکاح
اه تسايس ندوب یعطقم 5
هضوح تيريدم رد ناگدنيامن یسانشراکريغ رظن 3
هضوح هب ناريدم یشخب هاگن ليلد هب داضت 3
هضوح هب یمتسيسوکا ديد نتشادن 2
تشک یوگلا نتشادن 3
یاه همانرب نيودت مدع تدمدنلب
یزرواشک رد تسدلااب یاهزوجم یفيلکتلاب 3
تسيز طيحم هباقح هب بآ ناريدم هجوت مدع 3
تسد نيياپ یضارا رد نيون یرايبآ هعسوت مدع 2
هضوح رد نيمزرس شيامآ یلک همانرب مدع 2
فرصم یاهزوجم رودص رب یفاک تراظن مدع 15
یتراظن داعبا فعض 12 زاجمريغ و زاجم یاه تشادرب رب تراظن مدع
فلتخم شخب رد فراصم بسانم رامآ هئارا مدع 9
هناخدور رتسب رد یزاسلايو 2
دزي ناتسا هب یا هضوح نيب بآ لاقتنا 13
لاقتنا زا یشان داضت شيازفا
یا هضوح نيب بآ 6 ناهفصا ناتسا هب یا هضوح نيب بآ لاقتنا
نجورب-نب یا هضوح نيب بآ لاقتنا 3
ناشاک هب یا هضوح نيب بآ لاقتنا 2
ییاتسور یاه شهوژپ همانلصف 1400 ،ناگدنراگن :عبنم
ناوت یم هراب نيارد :هضوح لک رد ديدج یتيريدم ماظن ليکشت داجيا ،ناعفن یذ طسوت هب هضوح بآ تيريدم یياهراکهار هب یريگولج و ايوپ و عماج تيريدم ،هضوح لک رد هچراپکي تيريدم رد بآ یلاع یاروش تابوصم لماک یارجا ،یشخب تيريدم زا بآ نارحب اب بسانتم یياهب خيش راموط نيناوق حيحصت ،هضوح حرش هب هراب نيارد ناگدنوش هبحاصم لوق لقن زا یشخب .دومن هراشا ار اه هباقح هتشذگ لاس 100 دننام ددجم دياب )1« :تسا ريز اه هباقح صيصخت عوضوم هب رت هنانيب عقاو و مينک یناوخزاب هرابود ،تسا هتفاي شهاک مه یبآ عبانم و یلاسکشخ نوچ درک هاگن اب راب نيا اما تشون ديدج یياهب خيش راموط کي دياب هرابود زا ذغاک یور اه هباقح همه رهاظ هب نوچ .ناعفن یذ همه روضح )2 ،تسين روط نيا هک لمع رد یلو تسا تسرد باياپ ات بارس دريگ تروص دياب هضوح رسارس رد یبآ عبانم هچراپکي تيريدم یدايز ريثأت ناسانشراک تاميمصت رب دناوت یم هچراپکي تيريدم دشاب هتشاد یسايس هبنج طقف ديابن اهراکهار رتشيب .دشاب هتشاد .»دوش هتفرگ رظن رد دياب ناعفن یذ همه عفانم و هضوح بآ عبانم تيريدم شخب رد تراظن شيازفا یارب :تراظن و یرازگراب زوجم رودص زا یريگولج ،ريظن یياهراکهار دنمزاين ینيمزريز یاه بآ زا تشادرب لرتنک ،هضوح رد یضارا یراذگاو تيريدم نيناوق قيقد یارجا رب تراظن ،دنمشوه یاهروتنک طسوت ،هضوح رد شنت شهاک یارب تلود یتيمکاح روز زا هدافتسا ،بآ شخب رد .تسا بآ تيريدم یاه نامزاس رد ذوفن اب دارفا فذح هب زاين« هک دنتشاد نايب ناريدم و ناسانشراک زا یخرب تراظن تروص رد نوناق نيرتدب نوچ ميراد تراظن یارب یصخشم نوناق نيرتهب هک یتروص رد دنک یم تسرد ار زيچ همه بوخ ارجا .»دنک یم بارخ ار زيچ همه مه ،ارجا نيرتدب اب نوناق نازرواشک قيوشت قيرط زا شرگن رييغت :ناعفن یذ شرگن رييغت زا هضوح داضت ثحابم ندرک ادج ،یزرواشکريغ لغاشم یوس هب ندرک ادج و بآ فرصم رد یيوج هفرص گنهرف ،یسايس ثحابم داجيا اه هاگديد رييغت اب یسايس ثحابم زا هضوح داضت ثحب )1« هک دندوب دقتعم دروم نيا رد هدنوش هبحاصم دارفا .دش دهاوخ دوبمک و هقطنم یميلقا لماوع هب هجوت اب هضوح تسد نيياپ مدرم رد اه نآ یارب یزرواشک یاج هب ینيزگياج یاهدمآرد دياب شراب بآ هب هتسباو اه نآ تشيعم هدمع شخب نوچ دوش هتفرگ رظن رد اه یريگرد و تلاکشم نيا روط نامه دوشن لح رگا هک تسا بآ هب رتمک یگتسباو اب یلغاشم جاور و غيلبت )2 .تسه هضوح اب هک یياه ناتسا رد بآ فرصم رد یيوج هفرص یزاس گنهرف و .»دنتسه هجاوم بآ نارحب ناعفن یذ نداد رارق تيولوا رد :ناعفن یذ عفانم نيمأت تيحجرا ،ناعفن یذ عفانم هيلک نتفرگ رظن رد نوچمه یياهراکهار طسوت رظن رد ،ورين ترازو فرط زا ناراد هباقح هب تراسخ ناربج یاه هباقح نييعت و دصقم هب تبسن أدبم عفانم تيولوا نتفرگ ناونع هب .دريگ یم تروص بآ نارحب طيارش رد تسيز طيحم هکنيا لوا )1« هک دنتشاد نايب هدنوش هبحاصم دارفا زا یخرب هنومن
و تسدلااب هضوح و همشچرس زا ناعفن یذ همه عفانم هب هجوت دياب دصقم ات دور هدنياز هضوح رد ريسم نيب یاهاتسور نينچمه یسايس هبنج طقف ديابن اهراکهار رتشيب )2 .دوش هتفرگ رظن رد رد دياب ناعفن یذ همه یداصتقا و یعامتجا عفانم و دشاب هتشاد .»دوش هتفرگ رظن داضت لکشم لح یارب :هضوح رد ديدج یتايلمع یاهدربهار یاهدربهار دنمزاين و هدوبن زاسراک هتشذگ یاهدربهار رگيد نيمأت ،یلحاس قطانم رد ربآ عيانص سيسأت ،نوچمه یديدج داعبا نتفرگ رظن رد اب بآ لاقتنا طسوت هضوح بآ یرسک هدافتسا اب ناهفصا ناتسا زايندروم بآ عبانم نيمأت ،یطيحم تسيز .تسا هناخدور ريسم رد یفاضا یاهدنب فذح و بلاضاف هيفصت زا یارب )1« هک دننک یم نايب لاثم ناونع هب ناسانشراک زا یخرب هيفصت زا دياب ناهفصا رد یگناخ و برش شخب رد فراصم نيمأت و 1398 -1397 لاس زا )2 .درک هدافتسا یگناخ یاه بلاضاف هدوب ريخا لاس دنچ یط رد لاس نيرت بآرپ 1399-1398 لاس سراف جيلخ دراو بآ بعکمرتم درايليم 20 یلااب لاس ود ره هک تياده اب ناتسزوخ زا دازام بآ ،بآ رپ یاه لاس رد رگا .تسا هدش رد یلاسرت یاه لاس رد دوش هداد لاقتنا یزکرم تلاف تمس هب و دش دهاوخن اجنآ رد بيرخت و تراسخ ببس ليس ،هقطنم نآ قبط یلک روط هب .»دوش یم نيمأت مه یزکرم تلاف بآ نارحب یتروص رد هدشداهنشيپ یاهدربهار ،ناريدم و ناسانشراک براجت ار بآ نارحب زا یشان داضت دناوت یم دندرگ یتايلمع و نيودت هک ،ناسانشراک و ناريدم زا یخرب داقتعا هب اما .دباي شهاک هضوح رد نونکات ،داضت تيريدم تهج هدشارجا یاهدربهار زا یدادعت ،تارظن نيا نيب رد هک دنشاب هتشاد یقفوم درکلمع دنا هتسناوت دارفا نيب رد یناوارف نيرتشيب اب هضوح رد یدربهار تيريدم طسوت بآ هنلاداع عيزوت نوناق یارجا .دش حرطم هدنوش هبحاصم هورگراک ليکشت ،یزرواشک یفنص ماظن ليکشت و بآ یلاع یاروش نيرت مهم بآ عبانم تيريدم تکرش ليکشت و ،بآ زا تنايص تيريدم یاتسار رد بآ یدربهار تيريدم رد هدشارجا یاهراکهار جياتن ،نيا رب هولاع .دنديدرگ یدنب هلوقم هضوح ناعفن یذ داضت ببس دشاب تراظن شيازفا اب هارمه اهدربهار نيا رگا هک داد ناشن یاهراکهار هلمجزا .دش دنهاوخ اهدربهار حيحص ندش یيارجا زا بآ زاجمريغ تشادرب زا یريگولج هب ناوت یم هدشارجا یتراظن هراشا هيرهق هوق طسوت بآ تشادرب رب تراظن شيازفا و هناخدور تيريدم تهج رد یرگيد هدشارجا یاهدربهار یفرط زا .تشاد ناراذگ تسايس و ناريدم یورشيپ رد قفوم یاه هنيزگ اب رتهب یاهدربهار یخرب هلمجزا .دش حرطم هضوح شنت شهاک یارب یاج هب نيزگياج تشک شيازفا هب ناوت یم هدشارجا یدربهار یبوريلا و هضوح رد نيون یرايبآ شرتسگ ،ربآ ماقرا تشک یداهنشيپ یاهراکهار نيرتشيب .درک رکذ ار اه همشچ و اه تانق یتيريدم ماظن ليکشت هب طوبرم ناريدم و ناسانشراک ديد زا رد نيون یتايلمع یاهدربهار دنمزاين هک تسا هچراپکي و ديدج
ییاتسور یاه شه وژپ همانلصف
1 هرامش .13 هرود . 1401 راهب
اه نآ یارجا یگنوگچ رب رمتسم تراظن شيازفا اب هارمه هضوح لح رد اهراکهار زا یخرب یارجا رد بوصم نيناوق دوجو اب .تسا طسوت هدشارجا یاهراکهار زا یخرب ،هضوح ناعفن یذ نيب شنت شنت تدش زا تسا هتسناوتن یيارجا ناريدم و ناراذگ تسايس دارفا ذوفن هب ناوت یم ار رما نيا .دهاکب هضوح رد ناعفن یذ نيب هک ینيناوق ندش یيارجا اي و بآ عبانم تيريدم یاه نامزاس رد
یخرب ،رگيد یوس زا .تسناد هدوب ناعفن یذ زا یخرب عفن هب ًافرص اهدربهار و اه تسايس یخرب نونکات هک دندوب دقتعم ناريدم زا داد همادا ار اهدربهار نيا ناوت یم و هدوب قفوم شنت شهاک رد .)3 هرامش لودج(
.دور هدنياز هضوح رد داضت تيريدم هدشارجا و یداهنشيپ یاهدربهار .3 لودج هیلوا هلوقم
ناگدنوش هبحاصم دادعت یلصا هلوقم
بآ نارحب طيارش رد هقطنم رد یکشخ هب مواقم ماقرا تشک 6
تشک یوگلا حلاصا
بآ فرصم شهاک یارب یا هناخلگ و یياشن تشک شيازفا 4
لااب یبآ زاين اب ماقرا تشاک زا یريگولج 3
یلاسکشخ اب بسانتم دنسپرازاب ماقرا تشک 3
یقفا تشک هب تبسن یدومع تشک هعسوت 2
هضوح لک رد یعارز اجکي تشک شور زا هدافتسا 2
یياز نابايب دعتسم یاه لحم رد تخرد تشاک اب تسيز طيحم ظفح 2
بآ نارحب شيازفا اب یضارا یربراک رييغت زا یريگولج 2
ناعفن یذ طسوت هضوح بآ تيريدم 9
رد ديدج یتيريدم ماظن ليکشت هضوح لک
هضوح لک رد هچراپکي تيريدم داجيا 9
یشخب تيريدم زا یريگولج و ايوپ و عماج تيريدم 5
هضوح رد بآ یلاع یاروش تابوصم لماک یارجا 4
بآ نارحب اب بسانتم یياهب خيش راموط نيناوق حيحصت 3
هضوح رد یضارا یراذگاو و یرازگراب زوجم رودص زا یريگولج 11
تراظن
دنمشوه یاهروتنک طسوت ینيمزريز یاه بآ زا تشادرب لرتنک 5
بآ تيريدم نيناوق قيقد یارجا رب تراظن 3
هضوح رد شنت شهاک یارب تلود یتيمکاح روز زا هدافتسا 3
بآ تيريدم یاه نامزاس رد یذوفن دارفا فذح 3
یزرواشکريغ لغاشم یوس هب نازرواشک قيوشت 6
ناعفن یذ شرگن رييغت 2 یسايس ثحابم زا هضوح داضت ثحابم ندرک ادج
بآ فرصم رد یيوج هفرص گنهرف 2
اه هاگديد رييغت اب یسايس ثحابم زا هضوح داضت ثحب ندرک ادج 2
ناعفن یذ عفانم هيلک نتفرگ رظن رد 3
ناعفن یذ عفانم نيمأت تيحجرا 4 ورين ترازو فرط زا ناراد هباقح هب تراسخ ناربج
دصقم هب تبسن أدبم عفانم تيولوا نتفرگ رظن رد 1
بآ نارحب طيارش رد تسيز طيحم یاه هباقح نييعت 1
نيون رايبآ هژيو هب یضارا نويسازيناکم هعسوت 7
رد ديدج یتايلمع یاهدربهار هضوح
یلحاس قطانم رد ربآ عيانص سيسأت 4
یطيحم تسيز داعبا نتفرگ رظن رد اب بآ لاقتنا طسوت هضوح بآ یرسک نيمأت 3
بلاضاف هيفصت زا هدافتسا اب ناهفصا ناتسا زايندروم بآ عبانم نيمأت 2
هناخدور ريسم رد یفاضا یاهدنب فذح 2