روــصم هــخسن یــفرعم و یــسررب هکسوس هــلاخ یــگنس پاچ
*یگیب یلع ناوضر
ناریا ،نارهت ،رنه هدکشناد ،دهاش هاگشناد ،یریوصت طابترا دشرا سانشراک )90/9/6 :ییاهن شریذپ خیرات ،90/1/24 :هلاقم تفایرد خیرات(
هدیکچ
و باتک رشن ناکما ،رابرد هناخپاچ زا لقتسم پاچ ياه هاگراک شرتسگ زا سپ و راجاق هرود رد ناریا هب پاچ تعنص دورو اب هصق نایم نیا رد ؛دندرک يم رشتنم ناکدوک يارب ار يیاه باتک اه هناخپاچ .دش مهارف نآ هب ناکدوک هژیو هب مدرم ياه هدوت يسرتسد هرود نآ یگنهرف یاه یگژیو يتخانش مدرم رظن زا هک یروط هب دراد یا هژیو هاگیاج دش يم هدناوخ اه هناخ بتکم رد هک هکسوس هلاخ هلاخ"یگنس پاچ یاه هخسن زا یکی یسررب و یفرعم رضاح هلاقم فده .تسا هدش پاچ و روصم راب نیدنچ ؛تسا هدیشک ریوصت هب ار نیا تخانش اب .دزادرپ یم نآ یریوصت و ینف یاه یگژیو و تافص یوجتسج هب یفیصوت و یلیلحت یدرکیور اب هک تسا "هکسوس یشاقن یرگریوصت تنس رد هشیر نآ ریواصت و رخاف یسیونشوخ و یزاسریوصت رظن زا هخسن نیا هک میسر یم هجیتن نیا هب اه یگژیو ناکدوک هنایماع یاه باتک نیلوا زا یکی ًلاامتحا و تسا رادروخرب یرتهب یگنهامه و ماجسنا زا هباشم یاه هنومن هب تبسن و دراد یناریا نیا رد نارگریوصت شخب ماهلا هک یروط هب ،تسا هدش تیاعر یا هژیو روط هب نآ رد یرصب یاه هبنج هک تسا یگنس پاچ هنیمز رد .تسا هدوب هنیمز
یدیلک یاه هژاو .ییارآ باتک ،راجاق ،روصم یاه هخسن ،یگنس پاچ
.E-mail:Rezvan.alibeygi@yahoo.com ،021-66723337 :ربامن ،09122714739 :نفلت*
رنه ،هلاس دص هاتوک رمع اب ،ناریا هتشذگ ياهرنه زا يکی يدلایم متسیب نرق لیاوا رد هک تسا 1يگنس پاچ ياه باتک يشاقن روصم یاه باتک یگنس پاچ خیرات .تفرگ لکش ،راجاق ۀرود رد ناراگن هرهچ و رظندنلب نادنمرنه نیرتروآ مان زا هدنکآ رسارس اهنآ .دنا هدروآ دوجو هب ار یبدا و یخیرات یاه باتک هک تسا یرهام ریواصت نیرت هداتفا اپ شیپ و نیرت هداس اب ار هنایماع یاه ناتساد تشه زا رتمک رد بلغا ،کچوک و یذغاک یاهدلج اب ییاه باتک رد .دنتخاس یم روصم هحفص نف و دیدج تاناکما نارگریوصت و ناشاقن زا یدیدج لسن یرصب تایصوصخ و طخ رصنع زا و دنتفرگ تمدخ هب ار پاچ نیا رد و دنداد هیارا ار یدیدج یرصب یاضف و دندرک هدافتسا نآ یلو دنتسین هدش هتخانش هک دندرک یم تیلاعف یدایز نادنمرنه نیب هجوت دروم رتمک هک اه هخسن نیا .تسا هدنام یقاب اهنآ هویش و راثآ هب شقن ناریا رصاعم یریوصت گنهرف رد هتفرگ رارق یسررب و
.تسا هدومن افیا ییازس یعیسو و یدج ی هعلاطم راثآ نیا تخانش رضاح لاح رد یفرعم و ییاسانش رد کچوک یماگ رضاح هلاقم هک دبلط یم ار هلاخ روصم هخسن .تسا هنیمز نیا رد ریظن مک و دنمشزرا یا هخسن یزاسریوصت رب یا همدقم و هنایماع تایبدا هنیمز رد 2هکسوس .تسا یگنس پاچ هویش هب ناکدوک یاه باتک باتک و ینف یاه یگژیو-1 :یسررب هب ققحم هلاقم نیا رد هناراگنریوصت یاه یگژیو-3 هناسانش کبس یاه یگژیو -2ییارآ هخسن نیا رد هناسانش ییابیز لوصا و یراتخاس یاه یگژیو -4 نیا ی هژیو زایتما و هاگیاج كردیارب اهتنا رد و تسا هتخادرپ هتفرگ رارق یسررب دروم ،هکسوس هلاخ یاه هخسن رگید ،هخسن .تسا
همدقم
ناریا رد
3روصم یاه هخسن یگنس پاچ
ناریا رنه یاه لکش رگید هب تبسن یگنس پاچ یاه یشاقن دهد یم ناشن یرثوم لکش هب ار مدرم هماع یگدنز یعقاو میهافم گنهرف دانسا ار راجاق یگنس پاچ یاه یشاقن رصانع ناوت یم و .تسناد رصع نآ هنایماع میهافم و یدام تکراشم بذج و ییابیز یاهرایعم ظفح نمض یگنس پاچ هویش پاچ یلبق یاه شور هدنهد همادا تسناوت یم ،پاچ رد نادنمرنه هدوب رثوم یسیونشوخ تنس ظفح رد یتح و ددرگ دادملق باتک مومع سرتسد رد رتشیب قیلعتسن یاه هتشون رظن نیا زا و ،تسا شیازفا و هعلاطم هخرچ تعسو بجوم لاح نیع رد و دنتفرگ رارق هدافتسا ،پاچ نیا زایتما هجیتن .)Marzolph,2001,18( دیدرگ اضاقت هک دوب یپاچ یاه هخسن یزاس روصم و ینییزت لاکشا زا ناسآ و هدافتسا نیاربانب .تشاد یرتشیب یگنهامه ییارآ باتک تنس اب رصع یشاقن و ینییزت یاه هویش زا یگنس پاچ نازاسروصم هجوت .تسا یهیدب یرما یپاچ یاه باتک یزاس روصم تهج رد راجاق یاه یشاقن و اه هدرپ هنایماع یاه هیام شقن زا ماهلا اب نارگریوصت رتشیب راثآ نیا .دندز یم شقن تعیبط زا یریذپریثأت و هشیش تشپ اه همان ترایز ،یبهذم یاه تیاور ،هنایماع یاه ناتساد و اه هناسفا دندوب یا هناخ بتکم ناکدوک یارب یقرو یاه باتک و اه همان هبوت و .)23،1377،یسیفن(
یگنس پاچ یاه باتک یزاسروصم هنیمز رد هک ینادنمرنه ییاپورا یشاقن مه و یناریا نهک ناداتسا مه ،ریثأت ریز دندرک یم راک یشاقن ،راوید یور راگن و شقن( راجاق هرود یناریا نیون یشاقن و .)237،8831 ،اولگچش ( دندوب )... و نغور و گنر
ییارآ باتک و ینف یاه یگژیو
یصاخ ینف شیارآ یاراد یگنس پاچ یاه هخسن زا کی ره کش نودب هک دنک یم زیامتم نیشیپ یاه هرود زا ار نآ هک تسا عطق رد لوا هلهو رد ریثأت نیا و هدوب یطخ یاه هخسن ریثأت تحت دوش یم هدید تاحفص نورد تانییزت رد سپس و باتک ی هزادنا و .)19،1379، نلاکوک(
.ه( 1307 لاس نابعش 17 خیرات هب قلعتم هکسوس هلاخ هخسن ،هدیسر پاچ هب هحفص 30 رد رتم یتناس 10 × 16/5 عطق رد )ق هب رظن دروم هخسن .تسا روصم نآ ی هحفص 10 هک یروط هب هدش یفاحص یا هوهق جامیت شکور ییاوقم دلج اب و قیلعتسن طخ نسح دمحم للهادبع لام«طسوت ناتساد و مانمگ نآ رگریوصت .تسا بتکم ناکدوک هدافتسا تهج هخسن نیا .4تسا هدمآ رد مظن هب »ررحم ،یرگریوصت ،5ییارآ باتک ظاحل زا و پاچ راجاق هرود رد یا هناخ رگید یاه هخسن هب تبسن یرتشیب زایتما پاچ و یسیونشوخ .دراد )رولکلوف( هنایماع تایبدا هنیمز رد هکسوس هلاخ ی هصق هچرگا و تسا هداد صاصتخا دوخ هب ار یدایز نابطاخم هک تسا ناکدوک یارب باذج یا هصق اما ، 6درادن ام تایبدا رد نهک یا هنیشیپ .تسا هدوب ناناوجون و و درادن لقتسم ناونع هحفص و نیزاغآ هحفص هخسن نیا هب ًلاامتحا هک هتفرگ رارق )نتم(حولرس ی هحفص رد باتک ناونع گنس و ذغاک رد ییوج هفرص ای و پاچ هب ندیشخب تعرس لیلد جات یلکش هدنسیون مان و هخسن مان هحفص نیلوا رد .تسا هدوب پاچ
تسا هتفرگ رارق هحفص یلااب نراقت روحم رد هک هدرک داجیا ار دننام ی هتشون جات نیا ریز رد .تسا هداد هحفص نیا هب ینییزت یتلاح و "میحرلا نمحرلا للها مسب" ترابع لکش لیطتسم رداک لخاد ،ینییزت .)1ریوصت(تسا هدش جرد
و هداس راعشا اب ناتساد و تسا نییزت دقاف هخسن نیا تاحفص رتم یتناس 7/5×51/5 داعبا هب یرداک لخاد رد و هدش هدورس هنایماع رتم یتناس 2 لداعم ًابیرقت فطع لباقم ی هیشاح .تسا هتفرگ رارق هرامش .دشاب یم رتم یتناس 0/5 لداعم ًابیرقت فطع ی هیشاح و لحم .دنراد رارق فطع لباقم ،هحفص یلااب ی هیشاح رد هحفص ای یلیطتسم یرداک لماش ،7دیرگ ای رطسم رد ریواصت یریگرارق .دشاب یم هحفص نتم یدنب لودج هدودحم رد هک ؛تسا لکش عبرم نایم ی هطبار دنمنوناق ماظن ،هخسن نیا یگژیو نیرت صخاش اه هتشون حطس ینورد هطبار و هخسن اهنت هن .تسا نتم و ریواصت اب نآ طابترا و ریوصت رداک رد دوجوم بسانت هکلب ،قاروا عطق اب دسر یم رظن هب .تسا رثوم ماظن نیا یریگ لکش رد اه یشک لودج رد اریز هدش یحارط یشزومآ دصاقم یارب روکذم ی هخسن .)2ریوصت( تسا هدش ینعم راوشد ناگژاو ،تاحفص ی هیشاح لکش یثلثم حرط ود بلاق رد باتک بلاطم نیرخآ ینایاپ هحفص رد
داجیا ثعاب نآ نتفرگرارق لحم هک تسا هدمآ هحفص نییاپ و لااب رد هب هدنسیون تاحیضوت هحفص نیا رد .تسا هدش هخسن رد عونت تسا هدش جرد شراگن متخ خیرات و اعد سامتلا و هصلاخ تروص .)3ریوصت(
هدیشک فلوم ریوصت نآ رد هک یا هحفص ،باتک یاهتنا رد نورد یاه یراگن سلجم اب ریوصت نیا .دروخ یم مشچ هب هدش هنایم رد گرزب یتبیه اب فلوم رکیپ .تسا طبترم ریغ و توافتم باتک دروم رد یتاحیضوت رطس ود رد هحفص یلااب رد و دراد رارق هحفص .)4ریوصت( دوش یم هدید فلوم
یراتخاس بلغا ،هخسن نیا رد یریوصت یاه هولج و تایصوصخ زاب نهک نارود هب هاگ شیاه هشیر هک یروط هب دنک یم لابند ار دحاو یاه تکرح رب ینتبم نآ ردییارآ باتک راتخاس نینچمه .ددرگ یم و یرصب رصانع زا هدافتسا هوحن و تسا یناریا ییارآ باتک یتنس زا هدافتسا ریظن ،لبق یاه هرود یرنه ینابم نامه زا لوصا ریاس ددم هب دنمرنه و دنک یم یوریپ ریوصت و تباتک ،یشک لودج ،رطس هئارا ناتساد یزاسروصم رد ار یا هزات یاه شزرا هنایماع یاهرنه .دهد یم
هناسانش کبس یاه یگژیو
هرود یشاقن هویش زا هتفرگرب ًامومع هخسن نیا ریواصت یاه روتاینیم تفارظ زا یمک ریثات و تسا هیراشفا ،هیدنز ،هیراجاق نیا یشاقن هک روطنامه .دروخ یم مشچ هب اهنآ ملق تکرح و یوفص هویش، دبای یم قوس ییارگ تعیبط و ییارگ تینیع تمس هب هرود .دور یم شیپ ییامن عقاو تمس هب زین یگنس پاچ راثآ یزاسروصم یبرغ ًاقیقد هریغ و اهروشاه و اه نیچ هطقن شور هنومن نیا رد
8یاه رووارگ هویش زا رثأتم و درادن یناریا یاه راک هب یطبر و تسا و اه انب و یزاس هتوب و لگ رد یتح ییاپورا هویش نیا .تسا ییاپورا .تسا هدرک ذوفن یزاس هرظنم عون
ی هحفص-1ریوصت .هکسوس هلاخ )نتم(حولرس ،هکسوس هلاخ هخسن( :ذخام
)یلم هناخباتک ،ق. ه 1307
.هکسوس هلاخ هخسن یلخاد ی هحفص ود-2ریوصت )یلم هناخباتک،ق. ه 1307 ،هکسوس هلاخ هخسن( :ذخام ی هخسن رخآ هحفص-3ریوصت
.هکسوس هلاخ 1307 ،هکسوس هلاخ هخسن( :ذخام
.)یلم هناخباتک،ق. ه ناتساد فلوم ریوص-4ریوصت
.هکسوس هلاخ 1307 ،هکسوس هلاخ هخسن( :ذخام
)یلم هناخباتک،ق. ه
یراگن ریوصت یاه یگژیو
:یزاس اضف • داجیا و ییابیز یارب ریواصت رد دوجوم تعیبط هخسن نیا رد یعقاو تعیبط هب هجوت اب شاقن .تسا هدش هتفرگ راک هب امنرود یعون لک رد و دوش کیدزن ییاپورا یزادرپ هرظنم هب ات هدرک شلات عوضوم نایب و هئارا رد رصع نیا یشاقن ی هویش اب 9یزاس یگنرف ریگارف یاه کبس زا یرایسب یاپدر هک یروط هب .تسا هتخیمآ زا یا هزیمآ اهریوصت رتشیب .دروخ یم مشچ هب نآ رد هرود نآ یشاقن ،11یا هشیش تشپ ،10یا هناخ هوهق یشاقن نوگانوگ یاه کبس نیا یرگریوصت کبس لیلد نیمه هب ،دنتسه یگنرف یشاقن و12یراجاق .دیمان هتخیمآ کبس ناوت یم ار هخسن هرود نیا یاه یشاقن دننامه زین ریواصت نیا رد ویتکپسرپ تیمها هرکیپ یتح و یلخاد یاضف ،هنیمز سپ یاه هرظنم رد ًلاومعم .تسا یروط هب هدش تیاعر ًلاماک یو َج ویتکپسرپ ،ناتساد یاه تیصخش و رتشیب تایئزج اب و رتگرزب لوا نلاپ یاهروگیف و رصانع یمامت هک هب نتخادرپ رد یرتمک حوضو زا و دنرتکچوک موس و مود یاه نلاپ ریواصت رد هنایارگ تعیبط ییامن قمع زا زیهرپ .دنرادروخرب اهروشاه یمسجت و یریوصت یاه شزرا هب یرادافو ،یگنس پاچ بتک ره یریگرارق .دهد یم ناشن اهنآ رد ار ناریا یریوصت رنه یاه تنس نیریز هرکیپ زا یتمسق هک یروط هب ،رگید یا هرکیپ لباقم رد هرکیپ .دزاس یم لقتنم ار ندوب بقع و ولج و یدنب نلاپ سح ،دناشوپ یم ار داجیا یویتکپسرپ اضف رد و دنوش یم هدید ییاضف قمع رد اه مادنا رظن هب رترود هیقب و رت کیدزن اه مادنا زا یخرب نآ رد هک هدش دنا هتفرگرارق نآ رد هک ییاضف و رگیدکی هب تبسن اه مادنا .دنسر یم کی ویتکپسرپ ریواصت زا یضعب رد نینچمه .دنراد یحیحص تابسانت .دروخ یم مشچ هب یرامعم رد یا هطقن هب دنتسه سوبحم رداک لخاد رد ریواصت تمسق نیرتشیب هار هحفص ی هیشاح هب و جراخ رداک زا هک یکچوک شخب یانثتسا و ناهایگ هقاس ندرب رتارف رد رگریوصت هک یلمع یدازآ .تسا هتفای هداد ناشن دوخ زا ریوصت فارطا یشک طخ دودح زا ریواصت یضعب لقتسم روطب تاکرح ییابیز تیفیک هب دنمرنه هجوت رب هاوگ نیرتهب ،تسا نآ هب ریواصت شیامن رد یدازآ و شهج نیا هک یروط هب دشاب یم .)5ریوصت(تسا یناریا نادنمرنه هژیو هک دشخب یم یصاخ تفاطل :یزادرپ تیصخش و یزادرپ هرهچ •
هجوت و یزادرپ هرهچ هب هجوت هخسن نیا مهم دراوم رگید زا دارفا هرهچ ریواصت مامت رد هک یروط هب .تسا دارفا تروص هب و شاقن تقد نیرتشیب و تسا تیور لباق دنشاب هک یتلاح ره رد راک هب فلتخم یاه هرهچ ندرکریوصت و نتخادرپ رد وا ییامنرنه رایسب یاه هیاس نودب یناسنا یاه تروص هنومن نیا رد .تسا هتفر وزج هک دنشاب یم یماداب نامشچ و هتسویپ یاهوربا اب صخشم رد یزاس هرهچ و تسا راجاق دهع یناریا یاه هرهچ تایصوصخ هتخیمآ یناسنا یاه تلاح اب ،دوخ یناویح رهاظ ظفح اب تاناویح .)7و 6ریواصت(تسا
دنتسین كرحت یب و کشخ یلیخ اه هرکیپ اه یزاسروصم رد رگا و دنتسه خر هس ای و خر مامت تروص هب اه هرکیپ ًلاومعم و خر هس یتلاح نآ ندب دشاب خر مین تروص هب رس تیعضو هب یفلتخم یاه تلاح رد یناسنا یاه هرکیپ .تسا هدش ریوصت اب ای و دنا هتسشن ای هداتسیا ،نکاس و مارآ اهنآ .دروخ یم مشچ داجیا ریواصت رد ار كرحت زیمآ قارغا یمک و ناچیپ یاه تکرح ناروناج هک ار ناتساد یلصا یاه تیصخش رگریوصت .دنا هدرک یناسنا یاه شنک اب ات تسا هدیناشوپ سابل ناسنا هویش هب ،دنتسه مرف عونت تاناویح دبلاک یحارط رد .دننک نایب ار ناتساد عوضوم رانک رد یرتایوپ یاه تلاح هک یروط هب تسا ناسنا زا رتشیب تلاح رب دیکأت .تسا هتفر راک هب اهنآ میسرت رد هناکدوک یگداس یاه تلاح شیامن و ناتساد یاه تیصخش یفطاع یاه یگژیو و تاناجیه و مارد ،یدردمه حور ی هدننک اقلا هک اه هرترپ رد یفطاع نآ هدهع زا یبوخ هب یرصب رصانع زا هدافتسا اب دنمرنه و تسا یاه هبنج رب هولاع هخسن نیا یاه یزاسریوصت رد .تسا هدمآرب یصاخ تفارظ اب یقلاخا هنحص دنچ ،یزادرپ هصق و یمرگرس دوخ و دراد اپ هب نیچرپ یراولش ناتساد نامرهق .تسا هدش حرط دراد یدنلب ِدنبور شا هرهچ رب و تسا هدناشوپ یهایس رداچ رد ار دراد یناریا گنهرف و تیوه زا ناشن دوخ نیا و دسر یم وناز ات هک بسانم باختنا و یدنب میسقت .تسا هدش هتفرگراک هب یتسرد هب هک داضت هتسناوت یکشم گنر اب یزیمآ گنر یارب اه سابل حوطس ریوصت و دروآ دوجو هب ریواصت یدنب بیکرت رد یهجوت لباق یاه یگژیو رگید زا .دنک رود حور یب و تخاونکی تلاح زا ار .درک هراشا نآ ریواصت تانیئزت و شوقن هب دیاب هخسن نیا صاخ
رد یرتمک نازیم هب اه هیام شقن میدق یرگراگن راثآ فلاخ رب .هشوم اقآ و هکسوس هلاخ رادید-5 ریوصت .)یلم هناخباتک،ق. ه 1307 ،هکسوس هلاخ هخسن( :ذخام ی هنومن یزادرپ تیصخش-7ریوصت
.15 ریوصت زا یشخب ،یناسنا ی هنومن یزادرپ تیصخش-6ریوصت . 5ریوصت زا یشخب ،یناویح
هجوت هک لیلد نیا هب دیاش هتبلا .دوش یم هدید یگنس پاچ ریواصت .تسا هدوب اه تیصخش هب رتشیب راجاق هرود دنمرنه و یچیپرام نادرگ شوقن لماش هخسن نیا رد هتفر راک هب شوقن .تسا هدش هدافتسا هریغ و اه سابل ،شرف یور رب هک یهایگ شوقن تسا هتفر راک هب یمک رایسب تلامجت و تانییزت اه سابل یحارط رد یگداس نیع رد و دنک یم هرود نآ رد دارفا ششوپ عون زا تیاکح و یاه هیارآ .تسا ناتساد عون اب بسانم و هنایماع گنهرف یایوگ بسانم و ییارگ لمجت زا رود هب اه هدرپ و اه سابل ،اهانب رد ینییزت اهریوصت ی هویش .تسا رازاب هچوک مدرم هنایماع شرگن عون اب و یرگراگن لوادتم یاه شور زا یبیکرت هک تسا یراجاق ًامومع دوجو اب هخسن نیا هک تفگ ناوت یم لک رد .تسا یزاس تعیبط تاریثأت زا یراع یلک هب ناریا یرگراگن تنس هب یگتسباو و یدنبیاپ هب هجوت ریواصت زا یضعب رد هک یروط هب تسین یبرغ تلایامت و دننام یگنرف ءایشا زا هدافتسا هلمج زا .دوش یم هدید یگنرف رصانع لوادتم هویش ی همادا رد هک هریغ و هنیمز سپ رظانم و اهانب ،هدرپ .)8ریوصت(تسا یراجاق یشاقن
لوصا و یراتخاس یاه یگژیو هناسانش ییابیز
،هناسانش ییابیز لوصا و یراتخاس یاه یگژیو یسررب رد ،تسا رثوم لوصا نیا یگنهامه و داجیا رد هک یلماوع هب هجوت ،نشور هیاس ،طخ :لماش دراوم نیا و دسر یم رظن هب یرورض .تسا یگنهامه و عونت ،لداعت ،تدحو ،یدنب بیکرت ،تفاب طخ • طخ رصنع تیمکاح مهم هلئسم یپاچ یاه هخسن ریواصت رد مهم یرصنع ناونع هب زین ناگتشذگ راثآ رد طخ دنچ ره .تسا داجیا رد یکینکت یاه تیدودحم تلع هب اجنیا رد نکیل ،هدوب حرطم تفاب و گنر لیبق زا رگید رصانع راب ،یرصب یاه تلاح زا یخرب ییاهنت هب طخ ،هخسن نیا ریواصت رد .تسا هتفرگ هدهع هب زین ار رد رگید ییاج و تسا رگیدکی زا اه لکش هدننک ادج لماع ناونع هب یفلتخم یاه تفاب ،یحارط رازبا گنهابرض و اه نیچ هطقن اب بیکرت یهاگ .تسا هدرک داجیا یرصب تلااح و تاساسحا داجیا یارب ار ینشور ـ یگریت ،تیسنج ،اه طخ مکارت و ریثکت اب رگریوصت زین
.شآ گید رد هشوم اقآ نداتفا -8ریوصت .)یلم هناخباتک ، ق. ه 1307 ،هکسوس هلاخ ی هخسن( :ذخام
جاوم تکرح هلیسو هب و هدرک یعادت ار ریوصت رد یدنب نلاپ و هداد ناشن یوحن نیرتهب هب ریوصت رد ار ییایوپ و كرحت ،طوطخ دوش یم ببس و ددنویپ یم مکحم یحوطس هب طوطخ اجنیا رد .تسا لماع طوطخ نیا .دشاب اراد ار مزلا ماکحتسا راک یلصا راتخاس هک عون .دنتسه ریوصت رد اتسیا یاه یژرنا اب لباقت رد یمهم رایسب كرحت طوطخ ِتماخض رد رییغت و طخ عونت زا هدافتسا ،یحارط .)9ریوصت(تسا هدش بجوم ریواصت رد ار یدایز
نشور هیاس •
پاچ بتک ریواصت رد یناریا یرگراگن لیصا ثاریم هب هجوت اب .دوش یم هدید یتحار هب ،صخشم رون عبنم هب هجوت مدع زین یگنس چیه و تسا هدش یزادرپ هیاس روشاه هلیسو هب هخسن نیا ریواصت و هیاسمین روط هب هکلب تسا هدماین یهایس ی هکل لکش هب هیاس هاگ .تسا هتفرگ ماجنا دنمرنه هقیلس قباطم یصاخ یاهروشاه هلیسو هب یانهپ اب اهروشاه و تسا رثا فرط کی زا ًلاومعم ندز هیاس زرط رب نشور هیاس هخسن نیا رد .دنا هدرک صخشم ار لاکشا یناسکی ار اهنآ زا یلک ییامن ،ءایشا و اه هدرپ ،اه سابل نکش و نیچ یور روط هب ریواصت زا کی چیه رد رون شبات هیواز و دهد یم شیامن .)10ریوصت( تسا هدشن تیاعر هنایامن تعیبط
تفاب • شیامن و تفاب داجیا یارب یتوافتم یاهروشاه هخسن نیا رد زا یخرب رد .تسا هدش هتفرگ راک هب فلتخم یاه تلاح و اه تیسنج نآ رارکت و چیپرام تکرح و ینییزت یاه لکش زا دنمرنه ریواصت نیا یاه مرف نیا زا هدافتسا اب و هدرک هدافتسا نییزت یارب تفاب ناونع هب نشج( عوضوم اب بسانتم ییاضف رداک لک رد نآ رارکت و چیپرام یبیکرت و تسا هدرک داجیا )هکسوس هلاخ یسورع رد یداش و .)12و 11ریواصت(تسا هدرک داجیا هنیمز یاه تفاب اب گنهامه
.راوس درم اب هکسوس هلاخ رادید -9ریوصت )یلم هناخباتک ، ق. ه 1307 ،هکسوس هلاخ ی هخسن( :ذخام
.هشوم اقآ طسوت هکسوس هلاخ نتفای تاجن -10 ریوصت )یلم هناخباتک ، ق. ه 1307 ،هکسوس هلاخ ی هخسن(:ذخام
یدنب بیکرت • هدش هجوت رصانع یرصب یژرنا هب ریواصت یدنب بیکرت رد یژرنا ات تسا هدش ببس طوطخ متیر و عونت عقاوم یضعب رد و تسا هب تردن هب هجیتن رد ،دوش داجیا ریوصت یاضف رد یدایز یرصب امنرود اب هدنام یلاخ ریزگان هک ییاهاج و میروخ یم رب یلاخ یاضف ءلاخ زا یرود و اضف ندرک رپ .تسا هدش هدناشوپ ینییزت رصانع و روفو هب یناریا لیصا یاهرنه رد هناسانشابیز لصا کی ناونع هب ار رداک زا یتمسق چیه راثآ نیا رد هک یروط هب تسا هدش رارکت نداد تیمها یارب ریواصت یدنب نلاپ رد رگریوصت .میبای یمن یلاخ هب تسا هداد رارق رداک طسو ای و تسار تمس رد ار نآ ،رصانع هب زا ناشن نیا و دنتسه مکارتم و هدرشف ًامومع اه بیکرت هک یروط اهنت .)13ریوصت(دراد یرصب رصانع یریگراک هب رد وا یرکف تردق رد هک یروط هب میتسه ینوزلح بیکرت یعون دهاش 12ریوصت رد .دوش یم هدید یبوخ هب ریواصت نیب یگنهامه نآ
تدحو • تدحو زا هتفای ماجسنا و راکرپ یبیکرت دهاش هخسن نیا رد لک رد رگریوصت تقیقح رد .میتسه نآ هدنهد لیکشت لماوع و رصانع نیب داجیا و یلاخ و رپ یاهاضف لدابت و بیکرت رد بسانم ی هدافتسا اب قلخ یندید و باذج یریواصت ،حطس و طخ نایم یرصب یوگتفگ .)14ریوصت( تسا هدرک لداعت •
رصانع يریگ رارق و رداک يدومع روحم نتفرگ رظن رد اب مدع نیا و .تسا هدش داجیا نراقتمان لداعت روحم نیا فرط ود رد دنشاب لداعتم نزو رظن زا هک يوحن هب رصانع نتفرگ رارق اب نراقت .تسا هدش رارق رب ينزو لداعت و هدش ناربج یگنهامه و عونت • و هجوت لباق دوخ یاج رد هخسن نیا یرصب عونت داجیا ینییزت یاه دحاو هک ییاه توافت رد عونت نیا زا یشخب .تسا تیمها ره رد ریواصت رداک یریگرارق لحم رگید شخب و دراد رگیدکی اب رداک ندرک اج هباج اب هحفص ره رد هک یروط هب ؛تسا هحفص داجیا تکرح و عونت هخسن لک رد و یریگولج یتخاونکی زا ریوصت مشچ هب زین ریواصت بوچراچ ای و باق رد یتح عونت نیا .تسا هدش لیطتسم یضعب و عبرم اهرداک زا یضعب هک یروط هب دروخ یم یور طوطخ قرفت و عمجت اب زین یهاگ .تسا یدومع لیطتسم و یقفا وحن نیرتهب هب اهریوصت رد یدنب نلاپ و ییانشور و یگریت مه یکشخ ثعاب طخ ناسکی تماخض ریواصت رثکا رد .تسا هداد ناشن رد عونت داجیا اب رهام و قلاخ دنمرنه هک هدش ریوصت یتخمز و یژرنا هجیتن رد و ایوپ یدنب بیکرت نینچمه و اه مرف ،اه طخ تهج هتساکرایسب ریواصت یکرحت مک و نوکس زا ،نآ زا لصاح یرصب یگنهامه و یفنم و تبثم یاضف هب هجوت اب یگنهامه لصا .تسا زا مادک ره رگید نایب هب .تسا هدش تیاعر هدنهد لیکشت یاه لکش دنراد یرگید اب یلکش ظاحل زا هک ییاه توافت هب هجوت اب لاکشا نیا .دراد یرصب ماجسنا و یگتسویپ دوخ نورد رد
هکسوس هلاخ یپاچ یاه هنومن رگید
نادنمرنه تسد هب هک هباشم عوضوم اب ییاه هخسن هسیاقم یریوصت یاه تیصخش یاراد و هدش قلخ یتوافتم یاه هرود رد و قوذ ی هنادنمرنه رهوج اب ندش یکی ناکما ،دنتسه یهباشم ظاحل زا ار اهنآ توافت دناوت یم و دنک یم مهارف ار اهنآ دادعتسا .دنک صخشم ارجا عون و یقیقح یانعم
رد یبوکیاپ و مزب -11ریوصت .هکسوس هلاخ یسورع ،هکسوس هلاخ ی هخسن(:ذخام
)یلم هناخباتک ، ق. ه 1307 رصانع و اه هرکیپ نامدیچ -12ریوصت
.11 ریوصت رد
.هشوم اقآ و هکسوس هلاخ یسورع -13ریوصت )یلم هناخباتک ، ق. ه 1307 ،هکسوس هلاخ ی هخسن(:ذخام .راوس درم زا هکسوس هلاخ نتساوخ کمک-14ریوصت
)یلم هناخباتک ، ق. ه 1307 ،هکسوس هلاخ ی هخسن( :ذخام
هلاخ زا یرگید یاه هخسن هتفرگ تروص یاه یسررب رد نیا .تسا یفلتخم یاه هرود هب طوبرم هک هدمآ تسد هب هکسوس یرت لزان تیفیک ق. ه 1307 لاس یپاچ ی هخسن هب تبسن ،اه هخسن یا هفرحریغ و هناتسد ماخ ریواصت دسر یم رظن هب و دنراد فده یب اه هرکیپ و رصانع یریگرارق عون و دنا هدش یزاسریوصت دنمرنه و تسا هتفرگ تروص رداک یاضف ندرکرپ یارب ًافرص و هدرک لمع فیعض ًلاماک ناتساد یزاساضف و یزادرپ تیصخش رد تیفیک نیرت لزان اب یرگتیاور هبنج ًافرص ریواصت هجیتن رد ؛تسا
نآ رد13یناریا یشاقن تنس یاپدر یتخس هب هک یروط هب .دنراد ار ریواصت تخادرپ و نشور هیاس اه هنومن نیا رد .دوش یم هدید عوضوم .تسا هتفرگ تروص یمک نامز فرص و یهجوت یب اب قمع هک یروط هب تسا هدش یحارط ولج نلاپ رد ناتساد یلصا و كرحت زا و یا هیشاح تانییزت نودب ریواصت و فیعض ییامن .)17 ات 15ریواصت(تسا رادروخرب یمک ییایوپ
پاچ بتک رد ییارآ باتک راتخاس دش هراشا هک روطنامه هدوب لبق یاه هرود رد جیار یتنس یاه تکرح رب ینتبم یگنس یشاقن ی هویش ،اه هخسن نیا نازاسروصم یارب وگلا نیتسخن و ،هنایماع یاه شقن زا ماهلا اب هک یروط هب تسا راجاق هرود رد جیار زا یریذپریثأت و یا هشیش تشپ یاه یشاقن و یشیورد یاه هدرپ شقن ار مدرم هاوخلد یاه باتک ، نامز نآ ریگارف یراگن تعیبط .دندز یم رگید اب هسیاقم رد هکسوس هلاخ یپاچ ی هخسن یسررب رد
:هک دوش یم صخشم اه هنومن اه یزادرپ تیصخش و ریواصت رد یرتشیب عونت )1307(ی هخسن - عونتم تانییزت و اه یدنب بیکرت ،اهزارف زا سانشان رگریوصت و دراد .تسا هتفرگ کمک یرت یتنس و یناریا رنه لوصا هب هخسن نیا رد رگریوصت یدنبیاپ - .تسا اه هنومن رگید زا رتشیب ،ناتساد زا صاخ یاهاضف ندرکریوصت و باختنا رد دنمرنه تراهم - هلمج زا نامز نآ هعماج یگنهرف یاه یگژیو ،هرمزور تاعوضوم
ی هنادنمرنه شیامن ،موسر و بادآ ،ششوپ عون ،لغاشم تیعضو ریواصت یاه تیلباق زا هدافتسا ،ایوپ رصانع بیکرت ،دارفا ی هرهچ صخشم یبوخ هب ،یشزومآ یاه هبنج و ناتساد نتم یزاسزاب رد .تسا یاه هخسن ندرکریوصت رد هک هزادنا نامه هب رگریوصت - هدروآ لمع هب تقد ریواصت نیا شیارآ رد ،درک یم تقد نلااسگرزب یاه باتک نیرت شزرا اب زا یکی ار هخسن نیا ناوت یم نیاربانب .تسا و ناکدوک یارب راجاق هرود رد هک تسناد یا هنایماع یگنس پاچ .تسا هدش پاچ و یزاسریوصت یداع مدرم ی هنیمز رد دنمشزرا یا هخسن ناونع هب یصاخ هاگیاج لماوع نیا - زا کبس نیا یارب دشاب ییوگلا ات هدرک مهارف ناکدوک یاه باتک هک هنایماع تایبدا نادنمرنه رگید و ناکدوک یاه باتک یرگریوصت .دنهد رارق شیوخ راثآ هحولرس ار نآ یاه درواتسد
هجیتن
.هکسوس هلاخ ی هخسن -16ریوصت
.)یلم هناخباتک ،ق. ه 1304 ،هکسوس هلاخ یگنس پاچ هخسن( :ذخام .هکسوس هلاخ ی هخسن -15ریوصت
)یلم هناخباتک ،ق. ه 1357 ،هکسوس هلاخ یگنس پاچ هخسن( :ذخام
.هکسوس هلاخ ی هخسن -17ریوصت
)یلم هناخباتک، 17528 یلم ی هرامش ، هکسوس هلاخ یگنس پاچ هخسن(:ذخام
اه تشون یپ
1 Lithography.
نتفای یارب رفس کی زا تسا ترابع تیاکح بوچراهچ.دنتسه ناروناج و تاناویح ناتساد نیا نامرهق .تسا ینابرهم و تبحم هناسفا نیا یلصا راتخاس 2 شوپهایس .دنک یم باختنا دوخ لآ هدیا ناونع هب ار شوم تیاهن رد و انشآ یفلتخم دارفا اب رهوش نتفای یارب )هکسوس هلاخ( ناتساد نامرهق و رهوش
.تسا اهنآ قشع یافرژ رب نیدامن یدیکات ،رمع رخآ ات شآ گید رد رسمه نداتفا زا سپ هکسوس هلاخ ندش 3 Illuminated Manuscript.
.)5657/1(یلم یسانشاتک هرامش ،یلم هناخ باتک یطخ خسن و دانسا زکرم ،هکسوس هلاخ یگنس پاچ هخسن 4 دنچ رد یلو ؛دنتفر نیب زا نلاوغم یاه شروی رد میدق و هیلوا یسراف یاه هخسن زا یرایسب .تشاد یسراف تایبدا اب فرژ یدنویپ ناریا رد ییارآ باتک 5 .)406 ،1379 ،زابکاپ(داد صیخشت ناوت یم ار یبدا و یرنه نیشیپ یاه تنس هب یناریا رنه یرادافو هدنام یقاب باتک باتک تسا هدش پاچ و تباتک همجرت زا دعب هک هدمآ تسد هب نیچ تکلمم زا باتک نیا لصا .تسا هدش هدورس یونثم بلاق رد و رعش هب هکسوس هلاخ باتک 6
.)11029 یلم یسانشاتک هرامش ،یلم هناخ باتک یطخ خسن و دانسا زکرم ،1304 لاس ، هکسوس هلاخ هخسن(
7 Grid.
8 Gravure.
.)371،1379 ،زابکاپ (یدنه و یناریا میدق نارگراگن زا یخرب طسوت اپورا یشاقن زا صقان یرادربوگلا فیصوت یارب تسا یحلاطصا یزاس یگنرف 9 شبنج نارود رد هک یمزب و یبهذم ،یمزر یاه نومضم اب نغور گنر ییاور یشاقن یعون فیصوت یارب تسا یحلاطصا یا هناخ هوهق یشاقن 10 586،1379 ،زابکاپ(دش رادیدپ هدیدن بتکم نادنمرنه تسد هب نامز نآ موسرم یشاقن زا یریذپریثات اب و ینید و یمدرم رنه یاه تنس ساسا رب هطورشم .)587 و 11 Glass Painting.
12 Qajar Painting.
13 Persian Painting.
عبانم تسرهف
.نارهت ،رصاعم گنهرف تاراشتنا ،رنه فراعملا هریاد ،)1379(نییور ،زابکاپ .نارهت ،نیعم تاراشتنا ،یوزنم نیورپ ،ناریا رد یگنس پاچ خیرات ،)1388( انولواپ ادایپمیلٌا ،اولگچش .34-19ص ،ناتسبات ـراهب ،لوا هرامش ،ناتسراهب همان ،یرصان نارود یگنس پاچ یاه باتک ینف یاه یگژیو ،)1379( اویش ،نلاکوک .35 22-صص ،3 هرامش ،باتک یامنهار ،ناریا رد روصم یاه پاچ نیتسخن ،)1377(دیعس ،یسیفن Marzolph , Ulrich (2001),”Narrative Illustration In Persian Lithographed books”, Brill.
