بررسی تطبیقی هنرهای تزیینی داخل کاخ صاحبقرانیه و بناهای روسیه قرن18و19میلادی*

و هینارقبحاص خاک لخاد ینییزت یاهرنه یقیبطت یسررب

*

یدلایم19و18نرق هیسور یاهانب

3رف یمیهف رغصا یلع ،²یهللا تیآ للها بیبح ،^1**یدابآ یجاح یدمحم هزئاف .ناریا ،نارهت ،سردم تیبرت هاگشناد ،یرامعم ورنه هدکشناد ،رنه شهوژپ دشرا سانشراک ¹ .ناریا ،نارهت ،دهاش هاگشناد ،رنه هدکشناد رایشناد ² .ناریا ،نارهت ،سردم تیبرت هاگشناد ،یرامعم و رنه هدکشناد رایداتسا ³ )91/7/2 :ییاهن شریذپ خیرات ،91/4/11 :هلاقم تفایرد خیرات(

هدیکچ .درک یشاقن اذغ نیمأت و راک��ش زاین ندروآرب یارب ؛دوخ ی��سانش ییابیز سح هب هجوت اب ار اهراغ یاه هراوید هیلوا ر��شب تانییزت .دش دراو زین ناها��شداپ تنوک��س لحم هب هتبلا و د��ش هناخ یلخاد یاضف زا ییزج ،تانییزت و یزیمآ گنر جیردت هب یرتشیب تارییغت اهروشک نیب یسایس طباور اب .تسا توافتم ندمت ره موسر و بادآ و رنه ،گنهرف هب هجوت اب اه خاک یلخاد تانییزت ،یراک هنییآ ،یشاقن ،یربچگ ،یلخاد یدنب بیکرت دننام یرای��سب یاه هفلوم .دو��ش یم هدید اه خاک یلخاد یاضف رد شهوژپ نیا فده .تسا هیسور یرامعم یلخاد تانییزت اب ه��سیاقم لباق هک دراد دوجو هینارقبحاص خاک رد یبوچ و یگن��س .تسا نارهت هینارقبحاص خاک لخاد ینییزت یاهرنه اب هیسور یلخاد یرامعم ینییزت یاهرنه یاه توافت و اه تهابش نتفای هب هجوت اب هک د��ش ماجنا ؛هینارقبحاص خاک زا ینادیم قیقحت و تاعلاطا یروآ عمج زا هدافت��سا اب یفیصوت ،یلیلحت هوی��ش هد��ش هینارقبحاص خاک هب یهاتوک یاه هرا��شا اهنت و هتفرگن تروص هنیمز نیا رد ی��شهوژپ نونکات دوجوم دان��سا و کرادم دوخ هقیلس و قوذ اب یناریا رامعم .تشاد رارق ییاپورا یاهروشک ریثأت تحت هی��سور یلخاد یرامعم ینییزت یاهرنه .ت��سا رنه ریثأت نیاربانب .درک یزاسزاب ار هینارقبحاص ،دوب هتفرگ ی��سور و ییاپورا یاه خاک یدنب بیکرت و ی��شاقن زا هک یتاماهلا و

.تفرگ هدیدان ناوت یمن ار خاک نیا رد ییاپورا یاهرنه رانک رد یسور

یدیلک یاه هژاو .ینییزت یاهرنه ،هیسور یاهانب ،یلخاد یرامعم ،هینارقبحاص خاک

کوراب و ناریا راجاق یاه خاک و اه هناخ لخاد ینییزت یاهرنه یقیبطت یسررب« :ناونع تحت لوا هدنراگن دشرا یسانشراک همان نایاپ زا هتفرگربهلاقم نیا ^* .تسا هدیسر ماجنا هب سردم تیبرت هاگشناد رد هک دشاب یم »هسنارف .E-mail: faezeh.mohammadi@modares.ac.ir ،021-44493964 :سکفلت :لوئسم هدنسیون^**

هجوت اب ار نآ یاه هراوید و تشاد هناخ اهراغ نورد هیلوا ر��شب نیمأت و راک��ش زاین ندروآرب یارب ؛دوخ ی��سانش ییابیز سح هب زا ییزج تانییزت و ی��شاقن ،ندمت داجیا اب .در��ک یم ی��شاقن اذغ زین یرگید یاه ناکم هب تا��نییزت نیا .د��ش اه هناخ یلخاد یاضف و اه هاگتدابع ه��لمج زا ؛دوب عامتجا دار��فا رت��شیب هجوت زکرم هک درف نیرتدنمتردق هک یلحم نیاربانب .د��ش هداد صاصتخا ،اه خاک ییابیز سح .دوبن تانییزت زا یلاخ تشاد تنوک��س نآ رد عامتجا لوط رد .دز یم جوم اه خاک نیا یلخاد یاضف ر��سارس رد یرترب و و دنناد یم هک هچنآره ات دندرک ار دوخ یع��س ،ناها��شداپ ؛خیرات دوخ یگدنز لحم یلخاد ییابیز بلاق رد ار دوخ تردق د��نناوت یم زا سور یاهرازت و راجاق ها��ش نیدلارصان .دنهد نا��شن ناگمه هب دوخ تموکح رادتقا شیامن رد یع��س هک دندوب یناهاشداپ هلمج رد راجاق نارود هب ق��لعتم نارهت رد هینارقبحاص خاک .دنت��شاد ار هلمج زا هی��سور یاهره��ش رد اه خاک هعومجم و 19 نرق یادتبا رادتقا شیامن زا شزرا اب ییاه هنومن ؛سور یاهرازت هب قلعتم وکسم هرود ناریا یرامعم هک دروم نیا رد هتبلا .تسا ناهاشداپ تموکح هتفریذپ ییاپورا یاهرو��شک زا ار دوخ تاریثأت زا یرای��سب یرصان لماعت و ناریا هب هیسور یکیدزن لیلد هب اما درادن دوجو یکش تسا یلامتحا تاریثأت یسررب هب شهوژپ نیا رد روشک نیا اب راجاق هاش هینارقبحاص خاک یلخاد یرامعم رب یدلایم19و18نرق یسور رنه .میزادرپ یم هرود هینارقبحاص خاک ی��لخاد تانییزت یا��ه هفلوم تخان��ش

رد یلخاد یرامعم ینییزت یاهرنه یاه هفلوم اب هسیاقم رد راجاق یلصا هلئسم ؛یراوید یشاقن و یراک هنییآ ،یربچگ هلمج زا هیسور :تسا شهوژپ نیا هچ ریثأت تحت هی��سور یلخاد یرامعم ینییزت یا��هرنه .1

؟دوب ییاه یگژیو هچ اب یبتکم هرود هینارقبحاص خاک رب یتاریثأت هچ هیسور یلخاد یرامعم .2

؟تشاد راجاق یاهرنه یاه توافت و اه تهاب��ش نتفای ش��هوژپ نیا فد��ه خاک لخاد ی��نییزت یاهرنه اب هی��سور یلخاد یرامعم ی��نییزت هولاع هک تسا نیا رب ضرف .ت��سا راجاق هرود نارهت هینارقبحاص تحت هی��سور یلخاد ینییزت یاهرنه اپورا زا ناریا یریذپریثأت رب رنه کی بلاق رد یسور یاه یگژیو اب کوراب رنه میقت��سم ریثأت خاک نیا رد و تسا هدش لقتنم نارهت هینارقبحاص خاک هب یفارشا دنمتردق رنه ن��یا ریثأت تحت هتفر راک ه��ب ینییزت یاهرنه ز��ین یفیصوت ،یلیلحت هویش .ت��سا هدی��سر دوخ یناریا یاه یگژیو هب ،اه هلاقم ،ا��ه باتک قیرط زا تا��علاطا یروآ عمج زا هدافت��سا ا��ب نیا رد ؛هینارقبحاص خاک زا ی��نادیم قیقحت و دان��سا ،اه همان نایاپ نونک ات دوجوم دانسا و کرادم هب هجوت اب هک د��ش ماجنا شهوژپ هب یهاتوک یاه هراشا اهنت و هتفرگن تروص هنیمز نیا رد یشهوژپ .تسا هدش هینارقبحاص خاک

ی�سایس طباور و یرا�معم زا یر�صتخم .1 ناریا و هیسور

رد ار یتوافتم یاه کب��س یدلایم 19و18 یاه نرق رد هی��سور و ه��سنارف ،یزکرم یاپورا کوراب زا اهنآ رثکا هک درک لابند یرامعم ار ی��سور یموب یاه یگژیو لاح نیع رد یلو ؛دنتفریذپ ریثأت ناملآ یدنب بیکرت زا 17 نرق زاغآ رد هیسور یرامعم یوگلا .دندرک ظفح ،هیسور یرامعم مهم تلاوحت رگید زا .درکرییغت نراقتم هب نراقتمان یدنب بیکرت زا رت��شیب هدافت��سا ،نامتخا��س یامن تانییزت رییغت ینابیا��س یاه فق��س و اه جرب دادعت شیازفا ،یدومع یاج هب یقفا تلاوحت نیا ،17نر��ق ر��خاوا رد .)Aleksandrov,1984,16(دو��ب .داد قوس کوراب هناهاش کبس یوس هب ار وک��سم نیلمرک هعومجم بیکرت رگیدکی اب تدش هب ار نیگن��س یلمجت تانییزت هک یکب��س نآ یرنه راثآ رد قیمع دنویپ کی ات داد رارق راک تیزکرم رد و درک حضاو یدنب میسقت ،میقتسم یاه طخ دیکأت .)^Ibid(دیآ دوجو هب هرود هئارا و نراقتم یدنب بیکرت ،فلتخم یاه تمسق هب نامتخاس یامن یرامعم هجوت لباق تاکن زا ؛لقتسم یانب کی ناونع هب نامتخا��س و ریواصت هب 18 نرق مود همین رد اما .دوب هی��سور18 نرق لوا همین کب��س جاور دعب هب هرود نیا زا هک دروآ یور نهک یرامعم یاه مرف .)^{Ibid, 17}(میتسه دهاش هیسور رد ار مزیسیسلاک

رخاوا )دارگنینل(گروبزرتپ نس رد کوراب کبس یاهارجا نیرخآ زا ی��شخب نونکا( ²وک�شوپ هناخ و¹نی�سکاپآ هناخ رد 18 نرق یروطارپما 19 نرق لوا همین .دو��ش یم هدید )ت��سا نینل هناخباتک زا ناوارف هدافتسا .د��ش یرامعم رد مزیسیسلاک دشر ثعاب هی��سور زا دعب .دوش یم هدید رایسب هرود نیا رد هت��شذگ یرامعم ³یاه هیارآ رد شترا لیثمت و دا��من یدلایم 1812 لا��س رد نوئلپان اب گ��نج 1848 لاس .)Aleksandrov,1984,18(دش بلاغ یرامعم تانییزت رپ و ینارحب لاس ناملآ و ه��سنارف لثم ییاهرو��شک یارب ⁴یدلایم .دنتشاد رارق یتابث اب عضو رد سیلگنا و هی��سور اهنت و دوب بو��شآ دح ات اهروشک رگید یلخاد نارحب زا هک دندی��سر هجیتن نیا هب اهنآ و دینارذگ یم ار دوخ تردق رپ نارود لوا یلاکین .دننک هدافتسا ناکما ،1387-88،یلدگیب(دش وا رتشیب رادتقا بجوم اپورا عضو رد للاتخا یارب بسانم ییاه هنیمز تسناوت یم ناریا ،یرازت هی��سور یارب .)62 نیا رد .)342،1389،ایک یدسا( دنک هئارا هبناج همه طباور هع��سوت دراد هفیظو یخیرات تلاسر کی ناونع هب هک درک ضرف هیسور ،هرود

همدقم

نیمه ات شهوژپ نیا رد هک دراد دوجو نآ رد هتفر راک هب یاه کبس .مینک یم افتکا نآ هب هزادنا دش اپورا رفس مزاع یدلایم ¹⁰1873 هم هام رد هاش نیدلارصان رد .دمآ لمع هب ناریا هاشداپ زا ینایاش لابقتسا گروبزرتپ ن��س رد و فقوت زین هی��سور رد و درک رف��س اپورا هب مود راب یارب 1878 لا��س یگلاس یس اب یدلایم 1881 .)50،1390،یناجاباب(ت��شاد یهاتوک .دوب فداصم هینارقبحاص خاک یساسا لوحت و هاش نیدلارصان تنطلس همعط ناونع هب ناریا ندوب فده دروم و هیسور ییارگ قرش تسایس رد رتشیب تلاخد ناهاوخ اه سور و دوب هدیسر دوخ جوا هب ی��سایس دوخ صاخ کب��س هب نامز نیا رد یفرط زا .دندوب ناریا یلخاد روما یدنس چیه ام یخیرات دهاوش قبط .دندوب هدی��سر زین یرامعم رد زا اما ؛میرادن سور یرا��معم زا هینارقبحاص میقت��سم ریثأت رب ینبم هرود نآ هب طوبرم تاعلاطا و ر��یواصت و یرامعم تانییزت عو��ن یور روما رد سور تلاخد هب هجوت اب هینارقبحاص یانب هک مینک یم ضرف عبنم کی زا یبرغ یاه کبس قیفلت هب هاش نیدلارصان لیامت و ناریا .تسا هتفرگ هرهب هیسور یرامعم رد جیار کبس نوچمه یوق ماهلا هسنارف هلمج زا ییاپورا یاهروشک یلامتحا تاریثأت هجو چیه هب هتبلا شهوژپ نیا رد .مینک یمن راک��نا هینارقبحاص یانب رد ار س��یلگنا و یاه توافت و اه تهابش ؛میدرک نییعت هک یا هیضرف قبط میهاوخ یم لامتحا میناوتب دیا��ش .میبایب ار سور یرامعم اب هینارقبحاص یا��نب هتشاد ار یتاریثأت هینارقبحاص یانب رد زین هیسور یرامعم هک میهد یدلایم19و18نرق هیسور یاهانب زا یکی ،رتهب هسیاقم یارب ،تسا .دوش یم هتفرگ رظن رد

نیلمرک .2

.تفرگ لکش یدلایم1340لاس رد ؛هیسور خیرات زکرم نیلمرک هعومجم رد اما ؛دنتسه نیلمرک یاراد هی��سور یاهرهش رثکا هتبلا یاه کبس ،14نرق رد نآ تخا��س نامز زا وکسم نیلمرک یاه خاک یاهرازت ترد��ق شیامن لماک ییاناوت ه��ک ت��شاد روضح یفلتخم باتک رد ،یسور هدنسیون ،فوردناسکلا یروی .ت��شادربرد ار هیسور :دنک یم فیصوت روط نیا ار نیلمرک ؛لاح و هتشذگ رد وک��سم دوخ شیامن هب ار هیسور هتشذگ لسن یاهدادعتسا و شلات ،راک ؛نیلمرک«

یاهرنه و ی��شاقن ،یرامعم زا ا��تمه یب هعومجم ک��ی و هت��شاذگ ییاه هنومن .ت��سا یخیرات یاهانب رد هتفر راک هب یدربراک ،ینییزت یاهاسیلک رد هیسور یتسد نارگتعنص و ناشاقن یداتسا و تراهم زا »تسا هدش هداد شیامن یبوخ هب نیلمرک یاه خاک و اه هزوم ،عماج .)Aleksandrov,1984,25( رب ؛د��ش زاغآ 17 نرق زا ه��ک هی��سور یرامعم تارییغت هد��مع راشرس نیلمرک یاه هعومجم .ت��شاد میقت��سم ریثأت نیلمرک یور یکب��س ی��سور یموب یاه یگژیو زا هدافت��سا هارمه هب تانییزت زا رد رییغت نیلوا .ت��سا ریظن مک دوخ عون رد هک دروآ دیدپ ار صا��خ رثکا .دوب یقفا لک��ش هب اهنآ یگدیشک و اه نامتخا��س ه��شقن و امن یاه فیدر .دنا هدش هدی��شک یقفا حطس رد نیلمرک یاه نامتخا��س تسین تاقبط دادعت هدنهد ناشن ًافرص نامتخاس یامن رد اه هرجنپ

5.دنک کیدزن ندمت هصرع هب ار ناریا صوصخ هب و یقرش یاهروشک 1870-1890یاه لاس رد ینعی 19 نرق مود همین رخاوا ماجنار��س نیا هب یدایز یاه نامتخا��س هیسور رد و دمآ دیدپ ی��سور کب��س هیسور نهک یرامعم زا دوب یبیکرت کبس نیا .دندش هتخاس کبس وکوکور و کوراب،سناسنر ،کیتوگ ،سنازیب یاه کبس هک یتاریثأت و یور تسایس هلمج زا یطیحم طیار��ش هتبلا .دوب هدرک داجیا نآ رد یاروش یاه نامتخاس .دوبن ریثأت یب نایم نیا رد زین برغ زا ینادرگ .دنا هدش هتخاس یسور کبس هب گروبزرتپ نس خیرات هزوم و رهش مظعاردص یرون ناخاقآ ازریم هک ینامز ات راجاق هرود یاد��تبا زا هرود طساوا رد .دوبن دعاسم نادنچ هی��سور و ناریا طباور ،دوب ناریا هیسور نینچمه و ییاپورا یاهروشک هب نارادمتسایس هجوت یرصان دوکر زا یدودح ات ناریا یرامعم هک دوب یرصان هرود رد و دش بلج لیدبت راجاق خیرات زاس خاک نیرتگرزب هب هاش نیدلارصان و دش جراخ یخیرات یاهرصق تمرح ظفح" انرس لاراک مادام هتفگ قبط ⁶.د��ش تسین نیمزرس نیا موسر و بادآ ءزج ایوگ نیطلاس یوس زا ناردپ تسا نیا ناگت��شذگ یاهرصق کلمت زا دعب دنزرف مادقا نیلوا نوچ تانییزت و تافرصت دوخ هقیلس هب و هتشادرب ار نآ سیفن یاهزیم هک هاش نیدلارصان اما .)197،1362،انر��س("دهد یم ماجنا نآ رد یدایز روصق ریمعت نمض وا« .دوب ینثتسم رما نیا زا رنه هب هقلاع لیلد هب رد .)246،1385،دنمهرف(»تخاس یدیدج یاهرصق و اه خاک ،یلبق لیامت هیسور تلود اب لماعت هب هاش نیدلارصان 19 نرق مود همین زاغآ و هسنارف ،ینامثع اب نامز نیمه رد روشک نیا هک یلاحرد ⁷داد ناشن یاهروشک هب و دروخ تسکش هیسور و هدوب هدش گنج دراو سیلگنا .دش فوطعم ناریا صوصخ هب یقرش یتوافتم یاه کب��س هب ار راجاق هرود ،نارگ��شهوژپ زا یا هد��ع

9یدابآ غمص یفص و ⁸تعامج ناضمر اه مناخ هلمج زا .دنا هدرک میسقت ،یطاقتلا ،یتنس هرود راهچ هب ار راجاق یرامعم دوخ یاه همان نایاپ رد هرود یدنب می��سقت نیا رد .دنا هدرک می��سقت لاقتنا و یزا��س یگنرف ام .دراد همادا لاقتنا کب��س زاغآ ات یطاقتلا کب��س یادتبا زا یرصان ًاتحارص ار نآ و میرادن لماک نانیمطا یدنب می��سقت نیا یت��سرد زا اه هرود نیا رد ار یلخاد تانییزت یاه یگژیو رگا اما ؛مینک یمن دییأت هرود یادتبا رد هک می��سر یم هتکن نیا هب میهد رارق ی��سررب دروم قیفلت هب نادنمرنه ،ییاپورا و یسور یاه کبس جوم دورو اب ،یرصان نیا زا یرایسب مک مک .دنتخادرپ اه کب��س نیا اب یناریا یاه تن��س نیا زا .دنداد هئارا توافتم یا هوی��ش هب و دندرک نوگرگد ار اه تن��س ،دش هدرب مان هک یکبس راهچ هب اه ینوگرگد نیا یراذگ مان دیاش ،هیواز یسانش کبس باتک رد اینریپ میرکدمحم اما .دسرب رظن هب ب��سانم نآ و دناد یم یناهفصا هوی��ش همادا ار یرصان هرود ،یناریا یرا��معم هوی��ش مود هرود رد .دنک یم یراذگ مان یناهفصا هوی��ش مود هرود ار گنهرف ربارب رد نایناریا ،برغ اب ناریا یگنهرف طباور زاغآ اب یناهفصا هب یناسک مه ناریا رد نوچ و دندش یگتخابدوخ راچد یبرغ ندمت و .)343،1383،اینریپ(تفرگ باتش نآ دنور ،دندز یم نماد هدیدپ نیا ار یرایسب یاه یگژیو )لایخ هنییآ(دوخ باتک رد زین جابید یزردوگ یزردوگ(دنک یم یفرعم برغ رنه زا راجاق یرامعم یر��یذپریثأت رد و راجاق رامعم هنیمز رد یرگید رایسب تارظن هتبلا .)31،1388،جابید

مهم یگژیو .د��شاب هرجنپ فیدر ود یاراد یا هقبط ت��سا نکمم و مهدفه نرق 20 ههد رد«.ت��سا اه نامتخاس ینابیاس فق��س ،رگید هتخاس ¹¹ایاکاپسا هلمج زا نیلمرک یاه جرب یارب ینابیاس فقس کی دندوب ¹³یوولگرفوتسیرک و¹²وسروگوا نژاب نآ نارامعم هک د��ش یبونج راوید نا��یم رد ینات��سمز خاک.)Aleksandrov,1984,16( طسوت 1849-1838 یاه لاس هلصاف رد و دراد رارق نیلمرک هعومجم تسا هدش هتخاس konstantintonیتسرپرس هب یرامعم میت کی هدوب سور راز��ت رایتخا رد یگدنز لحم ناو��نع هب نامز نآ رد ه��ک یناتسمز خاک رد بلاغ کبس دنراد هدیقع یا هدع اما .)^Ibid,46(تسا .تسا وکوکر

هینارقبحاص خاک .3

برغ هب ترفاسم جاور ،هاش نیدلارصان تموکح مود همین دودح زا یناریا رامعم نادنمرنه یوس هب گنهرف و ندمت ،رنه زا یدیدج جوم نارامعم« .دوبن هدش هتخانش نادنچ اهنآ یارب نونکات هک درک ریزارس ،اه سکع .دنتشادن یبرغ یرنه یاه کبس زا یتخان��ش چیه یناریا نیتسخن هنیمز نیا رد هتفر جراخ دارفا تاحیضوت و یتسپ یاه تراک .)99،1388،تعامج ناضمر(»دوب نامتخاس یحارط رد اهنآ ماهلا عبنم هاش نیدلارصان یاه ترفاسم زا دعب هک تسا ییاهانب زا زین هینارقبحاص روظنم هب هاشیلعحتف یارب ادتبا رد خاک نیا ¹⁴.د��ش لیمکت گنرف هب زا دعب و »¹⁵ناروآ ین« هب هک د��ش انب یقلایی تماقا یارب لحم کی

17ق.ه 1267 لاس رد هاش نیدلارصان .دش روه��شم »¹⁶نارواین« هب نآ ترامع یاج هب هلودلا بجاح ناخ یلع هب ار یترامع تخاس روتسد .دش فورعم امن ناهج هب ترامع نیا .داد یمیدق نیمکی و یس تبسانم هب هاش نیدلارصان ¹⁸ق.ه 1297 لا��س رد هلودلاریشم ناخ ییحی هب و ¹⁹دیمان نارق بحاص ار دوخ شتموکح لاس رد دیدج نامتخا��س .داد ار امن ناهج ترامع رد یلک لوحت روت��سد خاک نیا« .دندیمان هینارقبحاص ار هعومجم نیا هک د��ش انب هقبط ود و گرزب یرلاات یاراد و ی��یاپورا و یناریا یتن��س یرامعم زا یبیکرت نیگنر یاه هشیش اب ییاهرد و یراک هنییآ تانییزت اب ابیز یا هناخضوح باتک رد هنطلسلادامتعا هک یریوصت قبط .)253،1369،اکذ(»تسا هب تاقبط ؛هدروآ هینارقبحاص خاک هیلوا ریمعت زا یرصان نادلبلا تآرم و تسا هدش هتخاس هدوب موسرم راجاق لوا هرود رد هک ییاه ناویا لکش یامن رد ار یساسا شقن اه نوتس .تسین راد بیش فقس و راوید زا یرثا ییحی هک یریوصت رد اما .)115،1257،هلودلا عینص(دنراد نامتخاس رییغت یلک هب لاس یس زا سپ خاک یامن ؛هدرک پاچ دوخ باتک رد اکذ نامه هب اه هرجنپ لکش .تسین نوتس و ناویا زا یرثا رگید و تسا هدرک هارمه هب هریاد لک��ش هب هرجنپ رگید فیدر کی و هدنام یقاب تروص رد هرجنپ مود فیدر نیا زا اما .تسا هدش هفاضا امن هب رادبیش فق��س یولهپ هرود رد هتبلا .)259،1369،اکذ(تسین یرثا ینونک نامتخاس نوچمه ییایشا دوجو نیا اب ؛دش داجیا خاک رد یتارییغت زین مود و لوا و اهراج ،اه هبعج هلمج زا -یکلا راثآ ،یراجاق یاه هتفاب عاونا ،ناملبم رد یناریا نادنمرنه رثا تخوس و یرگراگن ،یسیونشوخ راثآ -اه نادملق .دنا هدش هدنکارپ فلتخم یاهاج رد هک هدنام یقاب خاک

هسیاقم .4

لاح نیع رد ا��ه قاتا و اه اضف را��جاق و هی��سور یرامعم رد یعونت زا و ت��سا تانییزت زا رپ اما دراد یهجوت لباق داد��عت ه��ک ره هب تسا مزلا عونت نیا یسررب یارب .تسا رادروخرب ریگم��شچ یلامجا یهاگن روکذم یاهاضف رد هدش هدافت��سا یاهرنه زا کی ینییزت یاه هفلوم زا کی ره رتهب ه��سیاقم تهج و میشاب هتشاد .میهد رارق سایق ضرعم رد هناگادج ار اهنآ یدنب بیکرت و هشقن 1-4 هینارقبحاص« .تسا یقفا لکش هب هینارقبحاص خاک یگدرتسگ رد لوط رتم 76 اب بونج تمس هب ور دنلب یلیطت��سم تروص هب هب یلامش یاتسار رد ضرع رتم17/5 و یبرغ هب یقر��ش یاتسار ربارب4 زا شیب نآ ضرع هب لوط تب��سن هک هدش ثادحا یبونج یاضف یدنب میسقت و اه قاتا بیکرت .)113،1387،تمکح(»تسا لوا هقبط رد .تسا هیبش ی��سور یاه خاک هب هینارقبحاص یلخاد هناهد اب امن ناهج رلاات عفترم رای��سب و گرزب نلا��س هینارقبحاص یاه یسرا و دنلب یاه هرجنپ .دراد یاج رتم هدزاود لداعم یعیسو .تسا هدش هدرتسگ خاک یبونج و یلامش بناوج رد نآ هدش نییزت یلصا رلاات ،دنک یم هجوت بلج یدنب بیکرت رد لوا رظن رد هچنآ ود ،گرزب نلا��س نیا فرط ود رد .ت��سا نآ نیفرط یاه ورهار و رد و هدش هدرتسگ خاک یبرغ و یقر��ش دادتما رد ینلاوط یورهار هجوت اب هتبلا .تسا هدش هیبعت نوگانوگ یاهدربراک اب ییاه قاتا نآ .ت��سا هدوب توافتم هرود ره رد اه قاتا دربراک ،خاک تارییغت ه��ب شیارآ هقبط نیا رد ت��سا صخ��شم 1ریوصت رد هک هنوگ نامه امن ناهج هب هک ی��لصا یراک هنییآ رلاات زا ریغ ه��ب یلخاد یا��من .تسا هدش نییزت هداس یاه یربچگ اب ؛تسا فورعم ،فوردناسکلا ،فوردنا رلاات هب زین نیلمرک یناتسمز خاک یلصا رلاات و اه قاتا نیا نایم رد .تسا هدش لصتم نیرتاک یاهرلاات و گروئگ ییابیز و راکهاش زا ناسنا هک ییاج گروئگ رلاات ؛هوکشاب یاهرلاات هی��سور شترا یزوریپ نارود هب ،دو��ش یم بوکخیم نآ تانییزت و رد ار یلخاد تانییزت رد تا��ییزج هب ددجم ت��شگزاب .دراد قلعت ،2ریوصت . )Aleksandrov,1984,46(مینک یم هدهاشم رلاات نیا خاک هب طوبرم نآ ینایم تمسق هک دهد یم ناشن ار نیلمرک هشقن رد.تسا صخشم نآ رد اهرلاات زا کی ره ناکم و ت��سا ینات��سمز گرزب یاهورهار هیبش هک اهرلاات یلیطتسم لکش خاک نیا بیکرت متخ رواجم یاه قاتا هب اهرلاات زا کی ره و دنک یم هجوت بلج تسا هب ناوت یمن ار هینارقبحاص اهرلاات دادعت رظن زا دیاش هتبلا .دوش یم ترامع ود ره هدیشک لیطتسم لکش یلو ت��سناد هیبش نیلمرک .تسا هیبش رگیدکی هب ًلاماک امن ناهج رلاات یرا��معم رارکت هینارقبحاص هناخضوح یا��ضف یاهورهار یاه قاتا ²⁰.دراد یرت��شیب یراجاق تانییزت هارمه هب ار ظفح یدودح ا��ت ار دوخ یراجاق کب��س زین هناخضوح یرا��نک قاتا ب��یترت هب یبرغ یور��هار تم��سق رد نو��نکا و د��نا هدرک راجاق تاجو��سنم قاتا و یکلا و ی��بوچ راثآ قا��تا ،هناخ ی��سرک

زین هی��سور هکلم و رازت یصاصتخا یاه قاتا .دنا هد��ش یراذگ مان روما یارب نونکا هک دراد رارق نیلمرک گرزب خاک یلااب هقبط رد هنادنمرنه و ابیز تانییزت زا اه قاتا نیا .دو��ش یم هدافتسا یرادا یاهرد اب ،ن��یلمرک یتافیر��شت یاه قاتا زا یا هعومجم« .ت��سا و بسچ زا هدافت��سا نودب و فلتخم یاه بوچ زا هد��ش هتخاس هژیو یاه ینامهم شخب ناونع هب هک خاک هطقن نیرت یبرغ رد خیم .)Aleksandrov,1984,46(»تسا هتفرگ رارق دو��ش یم هدیمان هدید یا هفرط ود ناکلپ امن ناهج رلاات یجورخ ید��نب بیکرت رد نیلمرک ه��عومجم ینات��سمز خاک رد ار نآ ه��نومن هک دو��ش یم ار ناکلپ ود نیا 2-3و1-3 یاهریوصت .مینیب یم گروبزرتپ ن��س نیتسخن هفرط ود ناکلپ هک درک شومارف دیابن .دنهد یم شیامن دربراک یملاسا هرود ناریا رد اما دش هدید دی��شمج تخت رد راب یرامعم ریثأت ت��حت راجاق هرود رد ه��کنیا ا��ت م��ینیب یمن ار نآ .دوش یم ناریا یرامعم دراو ییاپورا یربچگ 2-4 و ت��سا ناریا یرامعم تا��نییزت م��هم یاز��جا زا یر��بچگ نایولع دبنگ یربچگ ،ینا��ساس هرود زا دعب هنومن ن��یرت یمیدق یاضف رسارس قارغا رپ تانییزت ،کوراب کب��س رد .تسا نادمه

دومن نوگانوگ یاه لکش هب تانییزت نیا .دنک یم رپ ار انب یلخاد و میرادن هی��سور رد یربچگ هنی��شیپ زا یعلاطا ام .دنک یم ادیپ شهوژپ نیا هزو��ح زا زین هی��سور تانییزت رد نآ دورو ی��سررب ،هی��سور یلخاد یرامعم رد ؛دراد تیمها هچنآ اما .ت��سا جراخ دنک یم رپ ار خاک یلخاد یاضف رسارس فیرظ و ابیز یاه یربچگ هنوگ نامه .دنک یم ییامندوخ تانییزت ریاس رانک رد ییابیز هب و هنادنمرنه و ابیز یاه یربچگ مینک یم هدها��شم 4ریوصت رد هک مهارف ار تانییزتریاس ییامندوخ یارب ییاضف فوردنا��سکلا رلاات یفیرظ لکش هب هینارقبحاص خاک رد اه یربچگ نامه .تسا هدرک رد .دوش یم هتخیمآ یناریا یتنس یاهرنه اب و دنک یم ادیپ دومن اه یربچگ ت��سا فورعم امن ناهج هب هک هینارقبحاص یلصا رلاات .)5ریوصت(ت��سا هدش هتخیمآ یا هنادنمرنه وحن هب یراک هنییآ اب مظنم یدنب میسقت دوش یم هدید 5و4ریواصت نیب هک یتهاب��ش و ت��سا رلاات فق��س رد صوصخ هب یربچگ اب رلاات ود ره یاضف امن ناهج فقس .تسا تانییزت ریاس ند��ش هتخیمآ رد اهنآ توافت هدش میسقت لکش عبرم یاهاضف هب فوردناسکلا رلاات فقس دننام درادن دوجو اه عبرم نیا رد یا ه��یارآ چیه هک توافت نیا اب ت��سا

هب هک هینارقبحاص یبرغ یور�هار -1ریوصت .دوش یم یهتنم هنییآرلاات .)یناتسمز خاک(نیلمرک هشقن -2ریوصت

)1391،ردناسکلا خاک نامز نیشام تیاس( :ذخام

.نیلمرک یناتسمز خاک یدورو -1-3ریوصت )2012,eemohI( :ذخام یامن ناهج رلاات یجورخ -2-3ریوصت

.هینارقبحاص

اضف لک رد یزکرم هطقن ک��ی تروص هب فق��س زکرم رد طقف و 6-1ریواصت .دو��ش یم هدید یراک هنییآ اب یربچگ یابیز قیفلت رد .دهد یم شیامن ار رلاات ود ره فق��س زکرم زا یا هنومن 6-2و یاهرلاات رسارس رد هک دوش یم هدید ییاه هیارآ اهرلاات نیا ود ره

.یبونج نیشن هاش .امن ناهج رلاات -5ریوصت

.امن ناهج رلاات فقسزکرم -1-6ریوصت

.فوردناسکلا رلاات فقسزکرم -2-6ریوصت )A.S.F,2012( :ذخام

.هناخ یسرک راوید و فقس ،ییولگ هدش یزیمآ گنر یاه یربچگ -7ریوصت .نیلمرک گرزب خاک رد رازت یاه قاتا زا یکی -8ریوصت

)A.S.F,2012( :ذخام

.هناخضوح رلاات هناخ یسرک قاتا -9ریوصت

.هناخضوح رلاات یلامش نیشن هاش -10ریوصت

شیامن عبرم یاهرداک اب 5و4ریواصت رد هک هد��ش رارکت زین رگید رد رت قیقد(یهاش جات ینادلگ هیارآ امن ناهج رد .ت��سا هدش هداد .تسا یشترا یاهدامن فوردناسکلا رد و )20ریوصت رد طقف ا��ه یربچگ ن��یب رد یز��یمآ گنر ه��ینارقبحاص رد رد هک نآ روا��جم قاتا فق��س و )9و7ریوصت( هناخ ی��سرک قا��تا .دو��ش یم هدید ؛هتفرگ رارق زاری��ش زا یقاحلا یکلا ی��شاقن رانک زا دعب )یبوچ و ی��کلا راثآ قاتا(رواجم قاتا رد د��سر یم رظن ه��ب و هتخاس هناخ یسرک قاتا کبس هب اه یربچگ نیا فق��س قاحلا رود هیشاح یاه یربچگ هکنیا لیلد هب ؛ت��سا هد��ش یزیمآ گنر قیفلت هنومن نیلمرک گرزب خاک رد .تسا گنر نودب و هداس قاتا یاه قاتا زا یکی رد هناخ ی��سرک قاتا هویش هب ی��شاقن و یربچگ یامن هک 9و7،8ریوصت هس هسیاقم اب .)8ریوصت(دوش یم هدید رازت هجیتن روط نیا ناو��ت یم ،دهد یم شیامن ار هناخ ی��سرک لماک .دراد دوجو ود ره رد ییلاط و زمرق ،زب��س گنر ه��س هک تفرگ ًابیرقت و دوش یم هدید یرتشیب تد��ش اب اه گنر نیا رازت قاتا رد رت هت��سجرب اه یربچگ و هد��ش رپ ی��شاقن زا قاتا یاهراوید مامت .تسامرفمکح نانچمه زین ی��سور ییلاط گنر .تسا هد��ش راک هدید ییاهنت هب و هدش هتخیمآ زبس اب ییلاط هناخ ی��سرک رد اما هدید یزیمآ گنر نیا قاتا هیشاح یاه یربچگ رد طقف .دوش یمن رد اما .دراد دوجو تانییزت نیب رد تحارت��سا یاضف و دو��ش یم .تسا هدش یزیمآ گنر هنیمز رسارس رازت قاتا دنک یم ییامندوخ ن��یلمرک رد هک یر��گید ینییزت ر��صنع رلاات دنچ رد هم��سجم تروص هب هک ت��سا ییاه هت��سجرب شقن یزاس همسجم اب یربچگ گروئگرلاات رد .دوش یم هدید نیلمرک

یزاس همسجم لک��ش نیا هب هینارقبحاص رد اما دو��ش یم طولخم دراد دوجو هدش یربچگ یاه نوت��س هناخضوح رد طقف و میرادن نییزت یرگنک یا��ه گرب اب یتنروک کب��س هب اه نوت��سرس هک دقتعم لا��یخ هنییآ با��تک رد جابید یزردو��گ ه��تبلا .دنا هد��ش یولهپ حرف روت��سد هب هناخضوح رلاات یا��ه یربچگ« هک ت��سا هک روط نامه .)233،1388،جابید یزردوگ(»ت��سا هتفرگ ماجنا یناریا یتن��س یاه هیارآ زا هدافت��سا اب مینیب یم 10 ر��یوصت رد زا ریغ یتهابش و تسا هدش نییزت رلاات نیا یاه نوت��س ر��سارس دن��س هکنیا لیلد هب و دید نآ رد نیلمرک اب ناوت یمن اه یربچگ یولهپ هرود رد رلاا��ت نیا یاه یربچگ ه��کنیا رب ینبم یر��گید و یراجاق یاه هیارآ اب اهنآ تهاب��ش لیلد هب میرادن دنا هد��ش راک میهاوخب رگا هتبلا .میناد یم راجاق هرود هب قلعتم ؛امن ناهج رلاات ت��سا رتهب ،میزادرپب اه یربچگ ی��حارط رد رت قیقد ی��سررب هب .مینک ه��سیاقم نیلمرک اب ار هینارقبحاص یربچگ یاه هیارآ هنومن هک می��سر یم هجیتن نیا هب 14 و 13،12،11ریواصت ه��سیاقم اب رد زین یناویح شوقن و تسا رت یسدنه هیسور یربچگ یاه هیارآ رتشیب و یهایگ ًامامت شوقن هینارقبحاص رد اما ؛دوش یم هدید نآ هینارقبحاص یاه حرط .ت��سا هدش هدافت��سا ینادلگ یاه حرط زا یناریا یتنس یحارط زا هتفرگرب ًلاماک و دراد یرتشیب یگدیچیپ هیسور شترا رد جیار یاه حرط زا هتفرگرب زین یسور شوقن .تسا .تسا سور یاهرازت هقلاع دروم شوقن و میدرک هدهاشم 11ریوصت رد هک ینوت��سرس ییلااب تم��سق

.هناخضوح رلاات یاه یربچگ -11ریوصت .هناخضوح یاه قاتا و رلاات یاه یربچگ -12ریوصت

.هیسور رد یربچگ یاه هیارآ زا ییاه هنومن -13ریوصت )ПЛАСТТИКА,1991,61( :ذخام .هیسور رد یربچگ یاه هیارآ زا ییاه هنومن -14ریوصت

)ПЛАСТТИКА,1991,61( :ذخام

یکی هب راجاق هرود رد ه��ک ی��شاقن یاه کب��س زا رگید یکی ی��شاقن ؛د��ش لیدبت سیفن راثآ هئارا تهج اه هوی��ش نیرتابیز زا هک یددعتم نادرگناهج و ناگداتسرف رظن راهظا قبط .دوب یکلا نآ رد ناریا ،دندرک رفس ناریا هب مهدزون هد��س ت��سخن همین رد هک یروط هب دوب یشاقن نیمزر��س یرگید هرود ره زا شیب نامز ناهج رد یشاقن یاهراک هب زاریش رهش یرجه مهدزون هدس رد«

شقن اب ییاهدلج و شیارآ یاه هبعج ،اه نادملق .دو��ش یم روآ مان .)26،1382،متاح(»دنتخاس یم ینغور ذغاک اب ار خر��س یاه لگ زا هک ییای��شا و اه رد یور رب یکلا ی��شاقن هینارقبحاص خاک رد هب قلعتم 17ریوصت یکلاِرد .دوش یم هدید هدنام یقاب راجاق هرود هتفگ هک روط نامه .ت��سا هناخضوح رلاات رانک یاه قاتا زا یکی مامت هک یروط هب ،تسا یراجاق تانییزت زا راشرس رلاات نیا ؛دش هک لااب هقبط فلاخرب - نامتخا��س زا هقبط نیا یاه قاتا یاه رد یکلا کبس هب - )1ریوصت(ت��سا یسور یاه یگژیو اب و دیف��س رد ود زا ریغ ،یزکرم رلاات یاه رد مامت رد .ت��سا هد��ش ی��شاقن .تسا هدش هدافتسا اه حرط نیمه زا ،یبرغ و یقر��ش یاه یدورو یاه قاتا زا یدادعت یا��هرد میدرک هرا��شا رت شیپ هک روط نامه هتخاس خیم و ب��سچ نودب و بوچ سنج زا نیلمرک صوصخم .دشاب اهنآ دننام زین فوردنا��سکلا رلاات ِرد دیا��ش هک تسا هد��ش یتح ای تبنم ت��سا نکمم رلاات ِرد ه��ک مینیب یم 4ر��یوصت رد اب اما ؛تسا هدش یزیمآ گنر ،تانییزت ریاس قبط و دشاب یربچگ یاهرد یور رب یکلا یشاقن نیاربانب .تسین یکلا یشاقن کینکت .درادن یسور یرامعم تانییزت اب یطابترا هینارقبحاص دوجوم یکلا یشاقن یاه هنومن زا رگید یکی زین یفقس یشاقن نیا خاک نادنمراک ه��تفگ قبط هینارقبحاص رد .ت��سا اه خاک رد .تسا هدش لقتنم ترامع هب زاریش زا یولهپ حرف روتسد هب اه فقس فیصوت روط نیا ار اه فقس نیا زا یکی دوخ همان نایاپ رد ینایقدص یاهریت اب راب قاتا فقس ترامع یشاقن رنه رظن زا« :ت��سا هدرک شوقن یشاقن نیا رد .تسا هدش هدیشوپ مظنم یاه هتخت و یبوچ ییاپورا یاهرصق زا یر��یواصت و یگنرف نانز هر��هچ ،غر��م و لگ رد و دنمان یم کوجرم یلحم نابز هب ار نآ هک هدش هداد نا��شن نانز یپاچ ریواصت .تسا هتشاد جاور زاریش رهش رد هیراجاق هرود مکحم ینییزت یاه باق نورد ²¹هناب��سچ تروص هب زین ی��یاپورا ظیلغ نامک نغور ًابلاغ هرود نآ رد هک ینرو هیلا طسوت و هد��ش ،18ریوصت ²².)9،1389،ینایقدص(»ت��سا هدش هداد ششوپ ؛دوب رد فقس یشاقن .دهد یم شیامن ار یلعف یامن ناهج هزوم فق��س اب .تسا هدش میسرت رگید یلکش هب هی��سور یاه ترامع و اه خاک اه فقس و اهراوید یور رب ار ییاور یاه نات��ساد ،ریواصت هسیاقم خاک یاهرلاات زا ی��کی یامن ،19ریوصت رد .میهد یم صیخ��شت روط هب نآ فقس هک مینک یم هدهاشم گروبزرتپ نس رد ار نیرتاک یرادربسکع هیواز .تسا هد��ش یشاقن یچگ رت��سآ یور رب لماک .تسین صخشم ام یارب فق��س ریوصت لک هک ت��سا یا هنوگ هب .تسا ناتساد کی تیاور ؛دو��ش یم هدید سکع رهاظ زا هک هچنآ ،فق��س زا ریغ هک دراد دوجو نیرتاک خاک رد ز��ین یرگید قا��تا زا یا هرظنم و هد��ش هدنا��شوپ ی��شاقن اب ًلاماک زین نآ یاهراوید

فلاخ رب تسا صخشم هک روط نامه .دو��ش یم هدید12ریوصت رد ًلاماک شوقن زا ؛یرگنک یاه گرب مخ و چیپ رپ و دازآ یاه لک��ش ییاه هنومن 17ریوصت رد هک یشوقن .تسا هد��ش لیکشت یسدنه یحارط ثحب رد هک درادن دوجو یکش .مینیب یم یبوخ هب ار نآ زا تمس هیارآ هنومن .دراد ینلاوط یا هنیشیپ ناریا یرامعم ،یتن��س هوی��ش ؛نآ یناویح شوقن نتفرگ رظن رد نودب 13ریوصت ت��سار .دنک یم یعادت ار توا��فتم یلک��ش هب اما یناریا یتن��س یحارط رلاات فق��س یربچگ(2-6ریوصت هب هجوت اب ار توا��فت نیا دیا��ش هک مینیب یم زین ریوصت نیا رد .مینک کرد رت��شیب )فوردناسکلا هچنآ .دنراد توافت یناریا یاه هیارآ مرن و لای��س تکرح اب اه هیارآ کی زا هی��سور یربچگ یاه هیارآ رب مکاح حور ت��سا صخ��شم یتن��س یحارط رد هک یزیچ ،دنک یم یور��یپ ی��سدنه یوگلا راک لک رد مشچ تکرح و دوش یم هدی��شوپ مرن تاکرح اب یناریا یربچگ رد هک ت��سا یزیمآ گنر نیا رگید ینایب هب .دراد نایرج یناریا یربچگ هک یلاح رد ؛دروآ یمرد تکرح هب ار مشچ هیسور ار اه هیارآ یا ه��نوگ هب نآ یحارط و درادن یز��یمآ گنر هب یزا��ین نیب تهابش نیاربانب .دنک یم داجیا تکرح هک دنیچ یم مه رانک دننام ییاه هیارآ رارکت رد ط��قف ی��سور و یناریا یربچگ یحارط هک تسا ها��ش نیدلارصان هقلاع دروم ینادلگ شوقن و یها��ش جات ی��سدنه ًلاماک و یماظن یاه هیارآ لک��ش هب ی��سور یربچگ رد .دنک یم ییامندوخ یشاقن 3-4 رنه هک دندوب ی��لماوع ن��یرت مهم را��جاق هرود رد ا��ه هرهچ کت ییاپورا کب��س ذوفن «.د��ندادرارق ریثات ت��حت ار نار��یا ی��شاقن اب ناریا ناد��نمرنه هک دو��ش یم دایز یردق هب ناریا ی��شاقن رد یشاقن ناداتسا راثآ زا یرادرب هخسن و یگنر یاهروارگ زا هدافتسا یدلایم 20 ات 19 نرق لیاوا زا ار ناریا ی��شاقن تلاصا سنا��سنر رد ،نیلمرک رد اه هرهچ کت یشاقن .)33،1382،متاح(»دنریگ یم هتفرگ رظن رد اهنآ یارب یصاصتخا یناکم ،یلخاد یاضف زا یتمسق هظحلام ار فوردنا��سکلا رلاات زا ییامن ه��ک 4ریوصت رد .د��ش یم برد یلااب رد وا هداوناخ و رازت هب قلعتم یشاقن هدرپ هس میدرک یاه هنومن .تسا هد��ش بصن ،شدوخ هب صوصخم یناکم ،یلصا هدها��شم 15ریوصت رد ار ی��سور یاه هرهچ کت نیا زا یرت حضاو دنتسه راجاق هرود یاه یشاقن نیرت فورعم اه هرهچ کت .مینک یم رب بسانم یاهاج رد و هد��ش ی��شاقن گرزب یاه هدرپ یور رب هک هب اه هدرپ نیا زا یدادعت .تسا هدش بصن یراجاق یاه خاک هراوید هینارقبحاص خاک رد میدرک هدهاشم ردناسکلا رلاات رد هک یا هویش نکمم هک مینک یم هظحلام 16ریوصت رد .دو��ش یم هدهاشم زین نیا اما ؛دشاب هدشن نییزت ردناسکلا رلاات دننام اهولبات لحم تسا رد اهنآ توافت اهنت .تسا هد��ش ارجا کب��س نامه هب اه هرهچ کت دروم رازبا شیامن و نداتسیا کبس اما تسا ندیشوپ سابل هوحن تسا کوراب یشاقن کب��س یاه یگژیو زا دارفا ت��سد رد هقلاع 19و18نرق ناریا و سور یاه هرهچ کت رد کرت��شم روط هب هک .تسا هدهاشم لباق یدلایم

.یدلایم19و18نرق ی�سور یا�ه هرهچ کت-15ریوصت )Karl Brullov,2012( :ذخام

هناخضوح رلاا�ت یاه هرهچ کت -16ریوصت .هینارقبحاص

هک یلعف یامن ناهج هزوم یکلا یشاقن فقس -18ریوصت .تسا هدش لقتنم زاریش زا یولهپ هرود رد یکلاِرد حرط -17ریوصت

.هناخضوحرلاات

.گروبزرتپ ن�س رد نیرتاک خاک گرزب رلاات -19ر�یوصت )1391،ایدپ-یکیو( :ذخام

رانک رد زین قاتا فقس .ت��سا هدرک دراو قاتا یاضف رد ار تعیبط توافت رد رگید مهم هتکن .تسا هدش یزیمآ گنر فیرظ ،یربچگ هویش رب هولاع هیسور یاه خاک و هینارقبحاص خاک فق��س یشاقن قاتا فقس ی��شاقن .ت��سا ریواصت عوضوم ؛هتفرراک هب داوم و ارجا ارجا راجاق هرود رد اما هد��ش بصن ًادعب هکنیا دوجو اب هناخضوح

عوضوم ؛میدرک هدها��شم 18ر��یوصت رد هک ه��نوگ نامه و هد��ش رگیدمه رانک ریواصت زا یا هعومجم و دهد یمن شیامن ار یدحاو 19ریوصت هنومن قبط راوید و فقس یشاقن ،هی��سور رد اما .تسا

یتنس یحارط یاه هیارآ .دهد یم شیامن ار یصاخ ًابیرقت عوضوم اب هینارقبحاص خاک یاهرد و فقس ی��شاقن رد ناریا رنه و یناریا ریواصت و نانز ریواصت هلمج زا(یبرغ یاه یگژیو اب بیکرت دوجو یا هعومجم و دنا هدرک ظفح ار دوخ یتن��س حور مه زونه )اه خاک رلاات رد ار یشاقن زا رگید یا هنومن .دنراذگ یم شیامن هب ار یناریا هدیشک رلاات راوید رساترس یاهرمرم یور رب هک میراد هناخضوح لماش اه یشاقن نیا )10ریوصت ،ط��سو ضوح یور رب(تسا هدش می��سرت رمرم یور رب تفارظ هب هک ت��سا هتوب و لگ یا��ه هیارآ تفای هی��سور یاه خاک دوجوم ریواصت رد ه��نومن نیا .ت��سا هدش اب هک هرامعلا سمش هلمج زا یراجاق یاه خاک ریاس رد یلو د��شن .دراد دوجو تسا هدش هتخاس ییاپورا ًلاماک یاه یگژیو یراک هنییآ 4-4 یرامعم اب طبترم یاهرنه و تا��نییزت هلمج زا یراک ه��نییآ راثآ نیرتابیز زا ر��گید یکی امن ناهج رلاات .ت��سا ناریا یتن��س .)5ریوصت(دراذگ یم ش��یامن هب ار راجاق هرود یا��ه یراک ه��نییآ دننام یراک هنییآ تانییزت هی��سور یرامعم رد تسا مل��سم هچنآ نییزت یشاقن اب اه یربچگ رتشیب و دوش یمن هدید کوراب یاهانب رد یراک هنییآ یا��ه هیارآ زا ی��یاه هنومن ،20ریوصت .ت��سا هدش یاه هیارآ اب ار اهنآ ناوت یم هک دهد یم شیامن ار ا��من ناهج رلاات )14 یلا 11ریواصت( هی��سور یاهانب و هینارقبحاص رد یر��بچگ رد اه هیارآ تکرح و طوطخ یلای��س یگژیو نامه .درک ه��سیاقم رنه ،یناریا دنمرنه .دو��ش یم هدید یریگم��شچ وحن هب زین اجنیا همه زا شیب هچنآ .ت��سا هتفرگ راک هب ابیز یرثا هئارا رد ار دوخ راجاق زا شیپ یراک ه��نییآ شوقن اب توافت د��نک یم هجوت بلج بلغا یراک هنییآ یاه حرط هک هیوفص هرود رد صوصخ هب .تسا هیارآ ،20ریوصت تسار تمس رد .دوب یهایگ شوقن ای و ی��سدنه .دوش یم هدید میدرک تبحص زین یربچگ ثحب رد هک یهاش جات ؛ماظن و تنطلس هب طوبرم و ناهاش هقلاع دروم شوقن زا هدافتسا رلاات صوصخ ه��ب نیلمرک یاهرلاات رد ه��ک ت��سا یزیچ نامه زین یرگید یاه هیارآ .ت��سا هدش هدافت��سا نآ زا ناوارف گروئگ جیار ینادلگ حرط زا هک دراد دوجو )21ریوصت(هناخضوح رلاات رد هنییآ هناخضوح رلاات رد .تسا هد��ش هتفرگ ماهلا هیوفص هرود رد ًابیرقت هک هد��ش ارجا امن ناهج رلاات زا رت توافتم یا هنوگ هب یراک .تسناد رگیدکی لمکم ار اهنآ ناوت یم )یگنس تانییزت،یگنر یاه هشیش(تانییزت ریاس 5-4

هب اپورا یرا��معم ریثأت تحت اه هرجنپ را��جاق هرود ط��ساوا زا زا اه یسرا کبس هب نآ رد و دش هتخاس هریاد مین یاهدفچ لک��ش لکش لیطتسم یاه یسرا اب هک دندرک یم هدافتسا یگنر یاه هشیش هشیش زا«هک دوب تروص نیا هب راک هوی��ش .تشاد یرایسب توافت یلاخوت یاهراون رد درز و یدر��مز زب��س ،یبآ ،زمرق یاه گنر ه��ب ی��سرا یاه هرجنپ و کچوک در��گ مین ییاه هرجنپ یار��ب ی��بوچ یمامت هینارقبحاص رد .)54،1390،یرایتخب( »د��ش یم هدافت��سا هک ت��سا هد��ش ارجا هوی��ش نیا هب نامتخا��س یامن یاه هرجنپ هی��سور یاهانب رد .میدرک هدها��شم10ریوصترد ار نآ زا یا هنومن هدافت��سا نامتخا��س یامن رد روفو هب یبارحم لک��ش هب هرجنپ زا یناریا یاه یسرا دننام هک یا هنومن ؛دوجوم عبانم رد اما ؛تسا هدش یاه هرجنپ .میرادن ار دشاب هدش هدافتسا نآ رد یگنر یاه هشیش زا هب ار هرجنپ لکش نیا هدافتسا زا یا هنومن )19ریوصت(نیرتاک رلاات رد رازت یاه قاتا زا یکی هک 8ریوصت رد نینچمه .دراذگ یم شیامن یاه هرجنپ یاه هکت زا یخرب ،دهد یم شیامن ار نیلمرک گرزب خاک هب هک دور یم لامتحا و دو��ش یم هدید زمرق گنر هب قاتا ی��لخاد .دشاب هدش گنر قاتا یاضف اب یگنهامه رطاخ دننام هت��شاد دربراک ًاتب��سن زین یرامعم تانییزت رد گن��س لیامتم رمرم گن��س ای گنر یمدنگ نهآ گن��س زا ی��یاه هعطق دزی و ناجیابرذآ زا ا��ی و زاری��ش فارطا یاه هوک زا ه��ک زب��س هب نیا زا هینارقبحاص رد .)54،1390،یرایتخب(ت��سا هدش یم هیهت یوکس نییاپ تمسق .تسا هدش هدافتسا هناخضوح رلاات رد هنومن هدش کح هورگ ود ریوصت گنس یور رب ،رلاات یلامش نی��شن هاش زا یمین 22ریوصت رد .دنتسین هنیرق و دنراد رارق مه لباقم رد هک مچرپ و روپیش ،زرگ و دنراد نت رب یراجاق سابل هک مینیب یم ار اهنآ رلاات رد نیلمرک یناتسمز خاک رد« .دوش یم هدید اهنآ ناتسد رد یورو��ش شترا مان رمرم سنج زا ییاه کلاپ یور رب زین گروئگ هدش کح دنا هتفرگ شاداپ گروئگ هدنامرف زا هک ینارسفا م��سا و هک میدرک هراشا زین رت شیپ .)Aleksandrov,1984,46(»تسا زا هتبلا .تسا هدش بیکرت یربچگ اب یزا��س همسجم رلاات نیا رد ؛میرادن ت��سد رد یحضاو ریوصت دراد رارق نآ رد هک ییاه کلاپ صخشم بسا رب یراوس هتسجرب شقن هاشداپ هاگیاج یلااب رد اما .دشاب رمرم سنج زا رلاات یاه کلاپ ریا��س دننام دیاش هک ت��سا

.امن ناهج رلاات یراک هنییآ یاه هیارآ -20ریوصت حرط -21ریوصت

.هناخضوحرلاات ینادلگ )1391،هدنراگن(هناخضوح یلامش نیشن هاش گنس یور رب یراجح -22ریوصت

هجیتن

تیحیسم زاغآ زا .دوب برغ ریثأت تحت هیسور رنه و یرامعم اه لاس ،کیتوگ ،سنازیب هلمج زا برغ یرنه یاه کبس 19 نرق مود همین ات ماجنارس و دنتشاد ذوفن یسور نادنمرنه یور وکوکور و کوراب ،سناسنر یاه یگژیو و یبرغ یاه کبس زا یریگ هرهب اب همین نیا رخاوا رد هیسور ؛مود شسرپ هب خساپ رد .تفای تسد یسور کب��س هب دوخ یموب رنه رد جیار یلخاد تانییزت یاه هفلوم زا کی ره سپس و ی��سایس طباور ،یشاقن ،یربچگ ،یدنب بیکرت و هشقن- هیسور و هینارقبحاص یرامعم رد هتبلا .دش یسررب -یگنر یاه هشیش و یگنس تانییزت ،یراک هنییآ زا نتفرگ کمک هب یا هرا��شا چیه راجاق هرود زا هدنام یاج هب دان��سا هب هجوت اب اما ؛تسا هدشن هینارقبحاص یانب تخاس رد یسور نارامعم .مینیب یم 1لودج رد ار اه توافت و اه تهابش میدرک یسررب هک ییاه هفلوم ینییزت یاهرنه یاه توافت و اه تهابش نتفای شهوژپ نیا فده هک دوب هینارقبحاص خاک لخاد ینییزت یاهرنه اب هیسور یلخاد یرامعم هب یبایتسد زا سپ شهوژپ هیضرف نیاربانب .میدرک هظحلام لودج رد یرامعم رد هتفر راک هب ینییزت یاهرنه :دوش یم تابثا روط نیا فده یاهروشک زا تیحیسم هرود زا هک ییاهرنه ریثأت تحت هیسور یلخاد ییاه هفلوم یاه تهابش هب هجوت اب .تشاد رارق درک ذوفن هیسور رد ییاپورا هک یتاماهلا و دوخ هقیلس و قوذ یریگراک هب اب یناریا رامعم دش ثحب هک هینارقبحاص ،دوب هتفرگ یسور و ییاپورا یاه خاک یدنب بیکرت و یشاقن زا رکفت و ون یاه هدیا اب یناریا یتنس یاهرنه قیفلت نیاربانب .درک یزاسزاب ار رد یسور رنه ریثأت و دروآدیدپ ار هینارقبحاص نادنمرنه و نارامعم قلاخ .تفرگ هدیدان ناوت یمن ار خاک نیا رب ییاپورا یاهرنه رانک

اه تشون یپ

1 Apaksin House.

2 Pashkov House.

3 Motifs.

.یرجه1264 4 دوب ایناتیرب هیلع هزرابم تیرومأم زا یمهم شخب هی��سور راک نیا هتبلا 5

.درک یم افیا ار یمهم شقن یسایس رظن زا ناریا نایم نیا رد و ،گرزب یزاب رد هی��سور و ناریا :باتک دقن و یفرعم« ، ایک ید��سا زانهب مولع و قوقح هدکشناد هلجم ،تسایس همانلصف ، »یسانش قرش و اه همانرفس

.352 ،)1389( ، 2ش ، 40د ، یسایس رمرم تخت زج هب تسناوتن ناوارف یاه یریگرد لیلد هب ناخدمحم اقآ 6 هیدنز و هیوفص هرود یاهانب نامه هب و دراذگب راگدای هب دوخ زا یهجوت لباق رثا یتنطلس گرا تشاد هقلاع رتشیب یننفت روما هب هک ها��ش یلعحتف .درک تعانق راجاق فورعم رصق و درک یراذگ هیاپ ار نآ رصق و ناتسراگن ،داد هعسوت ار هیلوا .داهن انب ار ،مهد س ،ناریا رصاعم خ��یرات همانلصف ،»راجاق روصق« ،د��نمهرف للاج

.245 ،)1385( ،37ش روشک اب و تفای یمسر هبنج نایوفص نارود زا هی��سور اب ناریا طباور 7 .دش رتشیب ناخدمحم اقآ نآ زا سپ و هاشردان هرود رد ریبک رتپ یاه ییا��شگ

.دش ناسآ اه سور یارب ناریا کاخ فرصت ناخدمحم اقآ زا سپ اما نارهت یزاس هناخ یاه هویش رب یشرگن « ،1388 ،تعامج ناضمر انیم 8 تیبرت هاگشناد یناسنا مولع هدکشناد ،» یدورو یاهاضف رب دیکأت اب راجاق دهع

.96 ،یملاسا شیارگ یسانش ناتساب دشرا یسانشراک ،سردم ینوکسم یرامعم تانییزت رب یرورم « ،1388 ،یدابآ غمص یفص زانهم 9 دشرا یسانشراک ،ارهزلا هاگشناد رنه هدک��شناد ،»)یولهپ لیاوا و راجاق(ناریا

.72 ،یتسد عیانص .یرجه1290 10 11 Spasskaya.

12 Bazhn Ogurtsov.

13 Kristofor Golovei.

.دش یم یحارط هاش نیدلارصان یصخش هقیلس اب اه خاک رثکا 14 15 Ney Avaran.

16 Niyavaran.

.یدلایم 1850 17 .یسمش 1259 18 .دش یم هدیمان نرق کی لاس 30 ره راجاق هرود رد 19 شارت ،یگنر یاه یسرا ،کبشم ،یراک هنییآ ،یربچگ لماش یتانییزت 20 یاه هللا اب اهنآ یگمه ؛دوجوم یای��شا یور رب یکلا یشاقن و ی��شاقن ،گنس

.دوب یلخاد یرامعم و نامدیچ ریذپان ییادج وزج راجاق هرود رد اهرتسول یگنر .ژلاک 21 قاتا قیقد صیخشت ناکما اه قاتا زا یرایسب ِ رد ندوب هتسب لیلد هب 22

اه‌هفلوم اه‌تهابش

اه‌توافت

و هشقن یدنب بیکرت لکش لیطتسم یاهرلاات و هشقن

یاه قاتا – هفرط ود ناکلپ – – اهرلاات رانک رد ناوارف اهورهار یزاساضف و یدنب بیکرت هعومجم یگدرتسگ

یاهرلاات دادعت و نیلمرک هینارقبحاص هب تبسن نآ تسا رتشیب

یربچگ – اهرلاات یاضف یدنب میسقت

ناسکی تاعوضوم اب اه هیارآ رارکت یزیمآ گنر – یاه هیارآ ندوب یسدنه

رد یسور یاه یربچگ یاهرلاات یربچگ هسیاقم ناسکی – هینارقبحاص یحارط أشنم ندوبن

یشاقن یزیمآ گنر – اه هرهچکت

اه فقس یشاقن – اه یربچگ – اه هرهچ کت یاه هیارآ

یراوید یشاقن تاعوضوم

یراک هنییآ -

هویش هب یراک هنییآ یاهانب رد هینارقبحاص درادن دوجو یسور

تانییزت و یگنس اه هشیش یاه هفلوم – اه هرجنپ لکش

یتموکح یاه هیارآ اب یگنس اه هرجنپ یگنر یاه هشیش

تانییزت رتمک دربراک – هینارقبحاص رد یگنس هیسور یاهانب هب تبسن

هی�سور یاهانب و هینارقبحاص خاک یا�ه هفلوم یاه توافت و اه تهاب�ش -1لود�ج .یدلایم19و18نرق