Political Trial as a Monitoring Mechanism Political judgment as a monitoring mechanism
(Type of Paper: Research Article)
Bizhan Abbasi Lahigi1, Abdollah Abbasi Firozjah2*
Abstract
Nowadays It is common and obvious to consider responsibility against the public officials and prosecute them due to authorities and jurisdictions which they possess which is applicable according to its various aims and effects in different ways by the relevant institutions. Political prosecution and hearing is considered as a special and also effective mechanism and sanction to prosecute officials and exercise responsibility against them which is used along with the other mechanism such as warning, questioning, interpellation, government censuring and judicial and administrative proceeding. In this research, by a descriptive_ analytic approach, the nature. History and function of political judgment as a monitoring mechanism against some high officials in the presidential system and the president in the republic parliamentary system has been deliberated and compared with other supervisory mechanism has been described. Political judgment is a process of investigation and hearing about some crimes and infractions committed by some high officials which will be done by a political unit and results in a political verdict.
Keywords
Removal and disqualification, Parliamentary prosecution, monitoring mechanisms, Political judgment, public officials.
___________________________________________________________________
1.Associate Prof, Department Of Public Law, Faculty Of Law And Political Science, University Of Tehran, Tehran, Iran. Email: [email protected]
2.Ph.D.Student In Public Law,Faculty Of Law And Political Science, University Of Tehran, Tehran, Iran (Corresponding Author). Email: [email protected]
Received: June 9, 2020- Accepted: December 6, 2020
This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 International, which permits others to download this work, share it with others and Adapt the material for any purpose.
یسایس تواضق هب
ناونع کی
راکوزاس یتراظن
( ملع :هلاقم عون _ ی
شهوژپ )ی
یجیهلا یسابع نژیب هاجزوریف یسابع للهادبع ،1
2
*
هدیکچ
و یتموکح تاماقم هیلع تیلوئسم حرط تساوخزاب
اهنآ هب ببس آ زا هب ی اتابیتخا و تیححبص
ها هب انب ه تسا لومعم و نهربم یرما هزورما ،دنتادتوخرب تد ، آ زا هتساخرب فلتخم جیاتن و فاد
لاق اه یاهداهن طسو یددعتم ی ذ
ی طبت لامعا م ی دوش یسایس تواضق . هب
اونع و تا وزابس کی
نیع تد و هژیو یارجا تنامض لاح
هب ،یوق حابص تیلوئسم حرط توظنم ابهنآ بیقع و اببصنم
،ر ذ وچمه یرگید یاهداهن تان تد ه تسا حرطم لاؤس
تسا ، ،تلود توسناس ،حاضی تتاظن
اه ی
یم هدافتسا یتادا و ییاضق .دوش
یفیصو درکیوت اب شهوژپ نیا تد -
یبلیلح تبیهام ،
، و هبچخیتا
یسایس تواضق در تا هب
اونع تاماقم لغا هیلع ی تاظن تا وزاس کی هدت
لااب ابظن تد ییارجا ی
تد توش سیئت نینچمه و یتسایت اظن
اه یناملتاپ یتوهمج ی تد و هدش یسترب
اقم ی هس ریابس اب
اهتا وزاس تواضق .دش حیرش و فیرع ی تاظن ی
دنیارف کی یسایس یگدیست
تابفلخ و مئارج هب
یتموکح تاماقم یخرب یوس زا یباک تا صاخ تسا
ه کی طسو عجرم
یسایس تتوص م ی گ ی در
ه تیهام یاتاد تامیمص و اکحا تودص هب یسایس
م رجنم ی دوش .
ژاودیلک ناگ
تیححص لس و یتان رب ،
،یناملتاپ یقع اهتا وزاس
.یتموکح تاماقم ،یسایس تواضق ،ی تاظن ی
___________________________________________________________________
1 . ولع و قوقح ۀدکشناد ،یمومع قوقح هورگ ،تایشناد اریا ، اره ، اره هاگشناد ،یسایس
. Email: [email protected]
2 . اریا ، اره ، اره هاگشناد ،یسایس ولع و قوقح ۀدکشناد ،یمومع قوقح یرت د یوجشناد .)لوئسم ۀدنسیون(
Email: [email protected]
:تفایتد خیتا 20
/ 03 / 1399 - :شریذپ خیتا 16
/ 09 / 1399
همدقم
هب رگا ،یبسایس ةبعماج توانهپ ةصرع تد یسایس تتدق رگنایصع سا لاوج دپ
بی هد ا تبسا ی
،دشابن دیقم ،تیلوئسم نیتز اگل رب رگا اما ،یداتا و هاگآدوخ تن
ی هج ا وخن ینامابسبان بج ی دبها
ادنمبشیدنا .هدبیچیپ و تخبس ابما زلا تسا یرما ،ریذپان یرگ ۀدیدپ نیا ةطلس دییق .تشاد هب یسایس ، آ دتوآتد لرتن تح یارب یتاکهات ةئاتا توظنم
ملق اه هدوسرف دنا تتدق کیکف .
شیپ نیا اب تتدق دوخ ج ی ی ه ضرف
من ی دناو ،دن لرتن ات تتدق وق
ی رب ی ن یتابکهات
تسا ،،لا ابج وچمه یرگنشوت رصع ارگشهوژپ ا هتفرگ وطستا زا ددعتم ادنمشیدنا ه
آ طسب و حرش هب و هدر اعذا ادب ،وسوت ،اژ اژ و ویکستنم هتخادرپ
دبنا کبیکف ةبیرظن .
هوحع ه مه زا لقتسم ییاهداهن هب آ تمسق ره یتاذگاو و تتدق لامعا ،دوخ تتدق لامعا رب
مسق طسو تتدق ،دنن لرتن و تتاظن ین ات رگید
هب اونع قوبقح نیمبض تبهج یتاکهات
و ویابقن عبفت اب ه ینف و هدیچیپ تایسب تسا یحرط ،یمومع حلاصم و یلم عفانم ، ادنورهش تسا ی اه هب ات یگتخپ و لماک ریسم ،دوخ ی .تسا شیامیپ لاح تد بولطم وحن
یتموکح تاماقم هیلع تیلوئسم حرط اکما ق تد
لا اه نهرببم یربما هزوربما دن ره فلتخم ی
تسا ادنورهبش ومع ربارب تد یتموکح اتا گتا نتسناد لوئسم .تسا هدوبن نین هتشذگ تد اما ،
هب اونع تد سنابسنت و یرگنبشوت ربصع زا یبشان تلاوبح و ربییر ةبجیتن ،تتدبق یلبصا ابحاص
پوتا تسا هب ه لابند بحقنا اه ی هدس اه هدجه و مهدفه ی و م
رثأتم زا رگنبشوت ی ابه ادنمبشیدنا ی
اما ،یسایس تواضق .دمآ دیدپ ،لا و فتدنفوپ ،سویسورگ ،وسوت وچمه یگت ب هب
اونع ةببرح کی
لوبصحم هن ،تاماقم هیلع ی تاظن شببنج
ابه ی دازآ ی هبناهاوخ و بحبقنا ابه ی هدبس ابه و مهدبفه ی
مهدتاه ۀدس تد اتسلگنا املتاپ زا یتاکتبا هکلب ،مهدجه ه دوب یدحیم
هب اوبنع یواتبسد ابهن
.دش لیدب لاغ ةیوت و تنس کی هب ،تابتد هیلع املتاپ زورب نینچمه و اهج فارطا تد ریخا یسایس تلاوح هب هجو اب بحقنا
اه و نوگرگد ی ابه ی
اظن اه یابهداهن و تتدق امدی ۀوحن هب هجو ،هعسو لاح تد یاهتوش یخرب تد یقوقح ی
یسایس یسایس تواضق داهن ایم نیا تد ه تسا هجو ایاش یرما هب
اونع ی تاظن ةبرح کی
هب دیاب ،لداع و تتاظن دنیارف تد مهم هبب .دوبش هدافتبسا و هدبش هتخانش یتستد
ربگید تتاببع
هاربمه هبب دوبخ یاتو تد ات ینلاوط هبرج ه یسایس تواضق یخیتا داهن ه تسا نیا شسرپ تیهام ه زا ،دتاد وبچمه یبسایس تیلوئبسم حرط دیدج یاهوگلا توهظ اب و تسا تادتوخرب ی
لاؤس .دتاد دوجو آ دربتا یارب یهیجو ه تلود توسناس و حاضیتسا ،
شهوژپ نیا تد نآ رب
ی م تبیهام هب یسایس تواضق وهفم زا یقیقد ریوص هئاتا اب ادتبا تد ا
یپ داهن نیا یلصا هدرب
و شیادیپ ةچخیتا هاگنآ و مبهم توبش دبن تد ات دابهن نبیا شرتسگ
تد ات آ در تا و انبم سپس و هدر یسترب اظن
اه میهد حرش فلتخم یقوقح ی .
یسایس تواضق تیهام
بم احم و یسایس تاماقم یقع ة
هبب ابهنآ ببس بابک تا و فبلخ شلاب رپ لئابسم زا ، ربج
اظن اه ی تسا هدوب ادنمشیدنا د ن تد یقوقح ،
ه ار و تیساسح ژبیو تبیمها
ۀ هابگیاج نبیا
زا صابخ یعامتجا و یسایس هاگیاپ بو تا تد مئارج یخرب باک تا اکما و فرط کی زا دارفا یم باجیا رگید فرط هب یسایس تاماقم هم احم و یقع ه دن
دریذپ تتوص هژیو توط .
و مئارج هب یگدیست حرط تافلخ
یبسایس عبجرم کی طسو تاماقم
، یابیناتیرب تد هبشیت
ۀدس تنس و لاوحا و عاضوا یخرب زا رثأتم ه دتاد یدحیم مهدتاه دوبب هدبیچیپ و صاخ یاه
هب آ زا سپ ه و
ی هژ دعب هب مهد ناش ۀدس زا اظن تد
اه ی وبست ین فلتخم یاهتوش یقوقح
در ،یرهشوب(
1376 : 261 ).
یارب یسایس تواضق زا عنام و عماج فیرع
، تسخن طیارش و ا تا تسا زلا ات آ بقح
ییاسانش مین
م آ زا ات هبابشم دتاوم و ی
میبهد بی .
آ یبسایس توابضق ابظن تد هب هبنوگ
حرط باس یایناتیرب ت
ی ی و هدایپ دش و تد رگید ابملآ ،هبسنارف وبچمه اهتوش ،
ویبساتدف
دحتم تلاایا و هیسوت ۀ
تفای هعسو اکیرمآ ،
قح طیارش و ا تا یاتاد ز
تسا ری :
1 . تواضق هب یسایس
ناونع همکاحم و یسرداد دنیارف کی
ا سنج یلو ة امه یسایس تواضق تسادیپ آ ان زا ه توط
، و یبستداد دنیارف کی ه تسا آ
تسا هم احم .
ًامومع یستداد تبسد هبس هبب یگدیبست عجرم ساسارب
ة دبمع ۀ ییابضق ا ، و یتاد
م میسق یسایس ی
دوش . یسایس تواضق لوا ةجتد تد
ست اظن عون کی تافلخ و رج هب یگدی
م بوسحم ی
دوش هژبیو یبستداد نیبیآ کبی تح آ جوم هب ه ،
و بیقع دتوبم صاخبشا
یم تارق هم احم دنریگ
. امه هنوگ ییاضق یستداد اظن تد ه
، و ارسداد هاگداد ابه ی یرتبسگداد
یگدیست ادنورهش مئارج هب ات اهنآ و
یبم هبم احم و یقع تد و دبنن
ابظن ادا یبستداد یت
و یتادا عجارم هبش یاهداهن
اضق یی ببک رم و هبتخادرپ یتادا ایرجم طسو فلخ باک تا هب ا
م هیبن و یقع ات ی
دنن ، ذ یاهداهن ین یسایس تواضق تد ی
ححبص
، ربج بابک تا و فبلخ ،
تد توصق درگیپ دتوم ات یتیم اح تاماقم طسو فیاظو اجنا و
یگدیست تارق
م ی دنهد .
2 . یس تواضق یسا
هب هب یرازبا ةباثم روظنم
یتموکح تاماقم تاماهتا هب یگدیسر
عاونا ریاس لباقم تد یسایس تواضق یمم هجو نیلوا )یتادا و ییاضق( یستداد
دتوم وخش تد ،
تسا آ اه ا .
هم احم یسایس تاماقم و صاخشا یسایس تواضق تد یم
.دنوش هکنیا ایدبصتم
اد ح صانم یتموک
ات م ی او توم
،داد تارق یسایس تواضق د دعاق
ۀ یتباث نبیا و دتادن دوجو
رما هب دیاب توش ره تد ات ق تد یصاصتخا توط
نیناو .تسج آ یداع و یساسا هتبلا
هبجو دبیاب
هفرح اریدم ًلاوصا ه تشاد ا
ی ببنج اهنآ لمع ه ة
دبنتاد یتادا
، توابضق لومبش زا یبسایس
جتاخ تسه دن نینچمه .
ًامو ل ه صانم یخرب هب یسایس
یمن باسح ببنج اما دنیآ
ة یتیم ابح
یم تارق یسایس تواضق دتوم اهتوش یخرب تد ین دنتاد دبنریگ
، مه وبچ تابضق اوبید یلابع
لاتدف اهدنامرف ای هدت
لااب یماظن ی دحتم تلاایا تد
ۀ .اکیرمآ
ببجوم هببب ۀداببم
1 - 4
،هدببحتم تلااببیا یببساسا وناببق دتوببم تد طببقف یببسایس تواببضق
ئت ی س وهمج ت،
ئت نیشناج ی
س توهمج یتوش تاماقم و یم لامعا1
دوش . یساسا وناق جوم هب
لاس تاححصا زا شیپ هسنارف 1993
بئت ، ی س توبهمج و بیل ة یابضعا تأبیه لومبشم اربیزو
م تارق یسایس تواضق ی
دنتفرگ لابس تاححبصا جوم هب رما نیا ه 1993
و 2007 هبب طبقف
ئت ی س توهمج .تفای صاصتخا یاهتوش تد
املآ
، ایلاتیا هیسوت و سیئت طقف ین دتوبم توبهمج
یم تارق یسایس تواضق .دریگ
3 . فلخت ای مرج باکترا ای و
زا روصق ماجنا
فیلاکت ،ینونااق
ت یاانبم و ایقع
ةمکاحم تاماقم
دیاب یسایس تواضق حرط یارب
یرفی اه ا کی هب یگدیست ای
لبمع ربه و دشاب هنافلختم لعف
هنارصاق ا ی یمن دوش یسایس تواضق حرط تهج ی یواتسد دناو ،یغورف(
1382 : 111 .) توابف
دمع ۀ اظن تد تلود توسناس ای حاضیتسا ن و یناملتاپ یاه
ی هم ناملتاپ ی -ن ی هم ت ی تبسا ی توابضق ابب
یسایس تد تسا هصخشم نیمه ،
یتیابضتان زا مبعا یبلیلد ربه هب انب حاضیتسا ه ار ،یموبمع
فحتخا و یسایس رظن ای
نوگره ه دم ءوس ی ر ی ت اجنا تد لوئسم ی ت اه ینونابق ی طبسو
تابماقم و
یتح بم اهنآ تتاظن و تیریدم تح دارفا ی
دبناو دوبش حربطم
، لابحتد ی هب توابضق و بیقع
باک تا هب اه ا کی هب قوبسم دیاب یسایس ینوناق فیاظو اجنا تد هتسجرب فلخ ای رج
دشاب .
لعف ره ه تشاد هجو دیاب هتبلا هنامرجم
ا ی من ی دناو مهاربف ات یبسایس توابضق حربط ةنیمز
باک تا اهن هکلب ،دن مئارج
وخشم طوبرم نیناوق تد ه یصاخ هدش
دنا تواضق حرط ةنیمز ،
مهارف ات یسایس م
ی دنن تسد نیا . مئارج
ای
ًافرص ،دنتاد ییا ج تیهام هب
هبنوگ ا ابکما هب ی
اد دوجو ین ادنورهش ومع طسو اهنآ باک تا هوحبع هبکنآ ابی دت
تلبصخ ،یبیا ج تبیهام ربب
نیدب ،دنتاد مه ییارجا ای یتیریدم تد اهن لاعفا نیا باک تا ه وحن
لاق اه یصاخ ی اکما
ذپ ی ر
تسا ؛ هب توط ۀدام ربانب لاثم 68
،هسنارف یساسا وناق بئت
ی س توبهمج و توبصق تتوبص تد ابهن
فیاظو اجنا تد تاکشآ یها و ت
ی تسا توهمج لوئسم ی تسا
ابملآ یبساسا وناق ربانب هکنآ ای
ئت ی س توهمج تتوص تد هم احم و یقع لباق لاتدف وناق ای یساسا وناق ضقن
تسا .
___________________________________________________________________
1.Civil officer
جوم هب ۀدام
1 - 4 دحتم تلاایا یساسا وناق ۀ
هبب تو ذبم تابماقم ابکیرمآ بابک تا ببس
تنایخ
، 1
اش تا مئارج ریاس ای2
نیگنس هحنج و3
زا4
یم تان رب دوخ اقم ش
.دنو ۀدابم 93 ونابق
م ین هیسوت ویساتدف یساسا ی
وگ ی د سیئت ربج بابک تا ای توش هب تنایخ تتوص تد توهمج
و هم احم لباق نیگنس تان رب
جوم هب نینچمه .تسا ۀدام
68 نیشیپ هبسنارف یبساسا وناق
سیئت هب ًافرص توهمج بس
لود تأیه یاضعا ریاس و توش هیلع گت ب تنایخ رج باک تا ین ت
هب تلع هحنج و مئارج باک تا یاظو اجنا نیح تد اه
ف اوبید تد هبم احم و یربیگیپ لبباق اش
تلادع یلاع نتسه
.د
4 . یسایس داهن کی هب
ناونع قعت عجرم ی
هدننک و یگدیسر هدننک
یسایس تواضق رد
صخشم هجو ة
یسایس تواضق یلصا
، بجم تام احم عاونا ریاس زا ات آ ه تسا یگژیو نیمه ا
م ی دن . دنیارف نیا تد عبجارم و هابگداد و اربسداد طبسو ه یتادا و ییاضق یگدیست فحخرب
هبش اضق تتوص یی م
ی گ ی در ، املتاپ ، ابملتاپ یابضعا زا ب رم ینویبسیم ای هتیم ،
هابگداد
یساسا وناق ،یسایس تیهام زا تادتوخرب ۀژیو داهن کی ای و
هب باثم ة داد کی ییاضق هاگداد و ارس
و دتا یم دنوش و یقع هب و م احم
ة یم هژیو یستداد نییآ کی تح تاماقم دبنزادرپ
،یبغورف(
1382 : 102 .) دحتم تلاایا تد هرگن ۀ
،اکیرمآ تلادبع یلاع اوید ،هیسوت تد ویساتدف یاتوش
توش نیا ینون اظن تد یلاع اوید و هسنارف باس اظن تد و
و املآ تد یساسا وناق هاگداد
یا دنتاد هدهع رب ات یسایس تواضق اجنا تیلوئسم ه دنتسه ییاهداهن هلمج زا ایلات .
هم احم تأیه ه دتاوم یخرب تد هدنن
، هبب یبسایسریغ و یسایس صاخشا زا یبی ر و
بی هژ
هاگداد تاضق اه
ی یرتسگداد دنتسه
نآ ای هاگ تد هم احم دنیارف ه یبط
و هبلحرم دبن ابی ود
ا داهن دن ای ود طسو م تتوص مه زا لقتسم ًحم
ی گ ی در
، دتاوبم زا دتوبم ابیآ هبکنیا ویخش
م بوسحم یسایس تواضق ی
دوش م هدیچیپ و تخس ی دنا هن ای ی
دوش تتوص نیا تد ه دیاب
ابب
م ات عوبضوم دنیارف آ رب یسایس تواضق قح طیارش و ا تا ریاس یبط ی
داد بی . هبب توبط
تتوص تواضق لاثم اوید طسو هتفرگ
تابضق زا یببی ر هب هسنارف تد یتوهمج یرتسگداد
تسا یناملتاپ اگدنیامن و یرتسگداد م احم
، هب رتشیب کید ن ییاضق یگدیست
کی هب ا تسا
گیب( یسایس یگدیست ،هداز
1387 : 154 ) هم احم دنیارف تد ه ار ، اوید نیا طسو
و رصانع
هفلؤم اه ی یگدیست کی دومن رتشیب یقوقح
اب دبنتاد بضق
توا یبسایس . لابحتد ی هب ابظن تد
هیسوت ویساتدف ،
م احم یاضاق ة
ئت ی س توهمج زا سپ یوص و أ بیی د ابمود سبلجم
، هابگداد
،یساسا وناق هاگداد و ویساتدف یلاع یسترب ویساتدف یاتوش طسو
یم دوبش ابجنیا تد هب
___________________________________________________________________
1. treason 2. bribery 3 . other high crimes 4. misdemeanors
لیخد یسایس لماوع و رصانع رتشیب ا
دن هبجو ین هتکن نیا هب دیاب هتبلا . تبشاد
یگدیبست هب
دتادبن یتادا و ییابضق یگدیبست ابب ی ابفانم یباک تا لامعا زا هتسد نیا هب یسایس .
یگدیبست
تنامض هب دودحم اهن یسایس یسایس تاثآ و اهارجا
تسا هبم احم عاوبنا ریابس تد املتاپ و ابه
یمن تلاخد ست عجارم ریاس .دن
ی گد ی هدنن یم ینوناق دودح تد م احم زا سپ دنناو
ة یبسایس
ای و آ زا شیپ یتح ای
آ اب ام مه
، و بیقع دوبخ دبنیارف و لوبصا ابب باطم ات توب م اقم
دنن هم احم .
تکن ة لحقتسا ه تسا نیا اجنیا تد مهم نیا
ست یاهداهن ی
گد ی هدبنن ،ییابضق(
)یسایس و یتادا اجیا ،تساوق کیکف لصا زا هتساخرب ین دوخ ه
ب م ی دن ربه یگدیبست ه
یسایس یاهداهن زا اد
، زا ادب ربه و دریذبپ تتوص رگیدکی زا لقتسم ًحما یتادا و ییاضق
داهن میمص نتفرگ رظن تد ودب اهداهن نیا ،ربگید
هبب یگدیبست و
مبکح تودبص .دبنزادرپب
زا1
وت نیمه اکما نیا
ه دتاد دوجو مهتم
هب بس لمع کی باک تا د ن
دوش هئرب عجرم کی
، اما
د ن تد ددرگ وکحم یرگید عجرم .
زا ادب ربه تد یگدیبست یانبم و تیهام ین رما نیا تلع
تسا اهداهن نیا
، یسایس یگدیست یانبم ه ار هب
توط تیححبص باب تد فیلک نییع لومعم
هتبشاد توصق و یها و اشفیاظو اجنا تد ه تسا دارفا یدص دبنا
، لابحتد ی هب یگدیبست تد
ره یتادا و ییاضق اد
هغدغد اه یم لابند ات دوخ صاخ فادها و دن
. یگدیبست تد نیبنچمه
یسایس
، م نیا لغا حلاص
یسایس ا یم تارق مکح تودص یواتسد ه دن یقوبقح نیزاوبم هن دنریگ
یبم جوم دوخ رما نیا ه بصرع ارگیزابب اب دوبش
ة ثأ ربصانع و تبسایس ی
تاذبگر شبقن آ
هتسجرب ا ی .دشاب هتشاد
5 . صت و مکح رودص یقوقحریغ و یسایس تیهام اب میم
،هدعاق نیا ساسارب لابمعا و مبکح تودبص تد یبسایس توابضق اگنه یسایس عجارم تیححص
تسا یسایس تاهیبن هب دودحم هیبن .
هب من رگید تتابع ی
او تازاجم ابه ی وبچمه یربفی
ادعا ، سبح ، دیعب و یدقن یا ج ات
هاگداد تیححص تد ه اه
ی تسا یرتسگداد ،
اجنیا تد تابب
،در دنتاد یسایس تیهام ه ی اهیبن اهن هکلب
، وچمه
،یتان رب و یدص زا تیححص لس
تاباختنا تد ت رش زا تیعونمم ای یسایس تواضق تد لامعا لباق
.دنتسه اب وت نیمه زا باک تا
مئارج هدشدای طسو نیا تاماقم ، م احم و یقع نمض ة
،یسایس یگدیست یتادا و ییاضق
ین
دریگب تتوص تسا نکمم .
ابملآ تد یبساسا ونابق هاگداد و هیسوت تد ویساتدف یاتوش ابهن
م ی دنناو ئت ی س توهمج شتمس زا ات ع
ل رگن و دنن ۀ
اهن ین اکیرمآ و ل بع بح
نیبنچمه
لس ارحا تیححص ز
بس ای یتاختفا تمس هنوگره ل
ابی توآدبهع تیلوئبسم زاربحا تیححبص
ایا تد یعافتنا واضق ،رتشم هجو ًامومع تمس زا یتان رب .دتاد ات هدحتم تلا
ت تد یسایس ةمه
___________________________________________________________________
1 . یضاق :،.ت رش
ی تع هانپ
،ی 1376 : 26
تساهتوش
، فسلف ه ار ة
یلوا ة ز هب یداهن نین ی
ر ش ی د حربط اکما ه تسا حلاصان دارفا
تیلوئسم نآ
اه قرط هب دتادن دوجو یداع .
اهتوبش یخرب تد و بفا
تبسا نبکمم یتابن رب ربب
اهیبن هب ین یرگید ت اونع
ن لابمعا لباق ًحقتسم ًلاومعم ه دنن تاب یلیمک رما کی تبسی
و
بنج ة دتاد یلصا تیموکحم هب تبسن یعب .
یا تد اجن باس یایناتیرب اظن تد ه تشاد هجو دیاب ه
بیلوا لمحم دوخ ة
یبسایس توابضق
تسا هدوب ،
اکحا تودص تیححص اهدرل سلجم یرفی
وکحم تاماقم هیلع بشاد بین ات هدبش
ت و
یسایس مکح و میمص ذاخ ا نمض ،
تازاجم اه ی ادبعا وبچمه ین ییا ج ،
دبیعب و سببح بین
م ی تسناو دن تاب . ین رما نیا لیلد رل سلجم ایناتیرب اظن تد ه تسا آ
د هوحع اه کبی هبکنآ رب
یبسایس داهن ،دوبب
تد ییابضق عبجرم نیر لاابب و دوبب تادتوبخرب مبه ییابضق در تاب و شبقن زا
سلس هل رم یرتسگداد م احم ا م بوسحم
ی دش ،یبسابع(
1397 : 37 .) فربط زا سابسارب ربگید
یتنس دوب امرفمکح ین رخاوا نیمه ا ه باس یایناتیرب اظن تد
، فاربشا زا رم داهن کی طقف
یم ات تاماقم و فارشا تسناو هم احم
هوحع .دن تازاجم هب وکحم و هدر و یگدیبست ،نبیا ربب
مکح تودص یارب
مئارج ربب اوبع سلجم فرط زا اه ا دوتو تتوص تد ین هنیبا یاضعا و اریزو
.دوبب ایعا سلجم ۀدهع هبیلع اوبع سبلجم طبسو تبساوخرفی تودبص ابب سابسا نیبمه ربب
حاص بصنم ی باک تا هب مهتم ه ای رج
هدش فلخ دوب
دابهن کبی مبه دوبخ هب اهدرل سلجم ،
مه و یسایس عجرم کی
ییاضق دوب ، هوحع م احم رب ة یسایس
، م ح بم ا ة بیا ج ی ابهنآ هبیلع بین ات
م اجنا ی داد . ابملتاپ نبماد تد یبسایس توابضق وبهفم شرتسگ و طسب و امز تشذگ اب هتبلا
م وهفم ، اتسلگنا ح
م ا ة م زا یسایس ح
بم ا ه بضق ًحماب ییا م
ی دبش هداد بی هبب دودبحم ابهن و
یسایس تاهیبن دش
و تد ین تیاهن اب
وهظ هبرح ت اه ی دش وسنم ًحمع دیدج ی تاظن نینچمه و
لاس تد ایناتیرب توش یلاع اوید داجیا اب 2009
نبیا هبب ابیعا سلجم ییاضق تاتایتخا لاقتنا و
،یسابع( دش وسنم ین ایعا سلجم ییاضق در تا هدمع ، اوید 1397
: 37 و 38 .)
یم ات یسایس تواضق تیاهن تد ا او
ی ن هنوگ فیرع در ه تواضق بیقع دنیارف یسایس
حابص یخرب هیلع یسایس داهن کی طسو هژیو یستداد اظن کی لاق تد هم احم و اببصنم
یتموکح هب
بس ه تسا هژیو مئارج یخرب باک تا تد
تامیمبص و ابکحا تودبص هبب تبیاهن
تیهام یاتاد یسایس
م رجنم ی دوش . ب یگدیست یعون یسایس تواضق ،ساسا نیمه رب ه
مئاربج
تاماظن تح و
ی هژ ا ه تسا ی آ تد
اما .تسا یسایس داهن کی یگدیست عجرم هتکن
ا تد هب ی
یلربش تینوبصم زا یعون یسایس تواضق ه تسا آ در هتاشا آ هب دیاب اجنیا و1
هبفرح ا و ی
___________________________________________________________________
1 ،یلرش تینوصم زا توظنم . ضرع
ذپان ی ر اوق زا دارفا یخرب دوب فاعم و ی ،یماظتنا ،ییاضق توما تد توش ةماع دع
دع ای لرش رییر دع وهفم هب ًاضعب تینوصم نیا .تسا هریغ و ی ایلام هباج
اج ای و تمدخ لحم یتابجا یی
و درف یلرش لحقتسا ظفح تینوصم عون نیا زا فده .تسا یأت و ایب تد یدازآ ،سلجم اگدنیامن دتومتد ا نسح نیمأ و یو هب ضرع دع فیاظو یارج
م ی دشاب یلسو ( ان یی ن ،ی 1385 : 93 - 92 .)
تاماقم یقع هب
تتوص بوسحم هژیو من
ی دوش ابه ا کی هب فعاضم یگدیست یسایس تواضق .
و یرفی بوسحم فلخ
م ی دوش لامعا آ زا شیپ ای ییاضق یگدیست اب ام مه ه بم
ی دوبش .
امه و یتادا عبجارم ،فرط کی زا دوش یتادا فلخ کی ک رم یتادا دنمتا کی رگا ه توط
هبش تاب یو رب یتادا تاهیبن و هدر دوتو ییاضق م
ی دنن و فرط زا بین ییابضق عبجارم ،رگید
وص تد ات دوخ یگدیست اجنا ،یباک تا لمع دوب رج تت
بم ی دبنهد بین یبسایس توابضق تد ،
یفلخ ای رج ک رم یتموکح اقم کی یتقو م
ی دوش هوحع ، ییابضق عبجارم طبسو هبکنآ ربب
تارق ییاضق یقع دتوم م
ی گ ی در تبیعقوم و تبسایس ربظنم زا و هدر دوتو ین یسایس عجرم ،
آ یسایس حاص
صنم نا ات یسایس یگدیست ، یم اج
تابب یو ربب ات یبسایس تابهیبن و دهد
م ی دن یلرش تینوصم . لاق تد
حرطم ییاضق یقع و یگدیست م
ی دوش تابماقم آ ربابنب ه
یم تازاجم هژیو تاماظن تح دوخ یلرش تیعقوم سحرب ،دنوش
لاحتد ی هب یبسایس توابضق
تینوصم زا ه ی اماقم زا هتسد آ یارب هفرح
ا
،دنتسه تادتوخرب ی ابشتینوصم لبس جوم
مهارف ات اهنآ ییاضق ةم احم ةنیمز و هدش م
ی دن . هب توط ه هاگنآ ،لاثم ئت
ی س توبهمج هبسنارف
هب و دربیگ تارق یسایس تواضق دتوم ، وناق زا فلخ ای ضقن بس ابقم زا
،دوبش تابن رب دوبخ
لصا تد جتدنم تینوصم زا رگید 67
تادتوخرب یساسا وناق دوب دهاوخن
اب و طبسو ،اوبعد حرط
تارق هم احم و درگیپ دتوم ییاضق عجارم م
ی گ ی در .
یسایس تواضق شرتسگ و شیادیپ ةچخیرات
هب تتدق ابحاص و یتموکح یاهداهن ایدصتم تیلوئسم حرط و تاتایتخا بس
ححص ی ت اه یی
آ زا ه دنتادتوخرب
نیتسخن دمآ دیدپ اب تاقتم یعوضوم ، تلود
اه و تبموکح ابه ج تد ابه
تسا ه ب ی در ی د و داقتعا هب هتسب یدایز ۀزادنا ا یسایس تیلوئسم نیا حرط یانبم دنا
ی هش ا ی
هیجو و نییب ات آ زا یشان تیم اح و تتدق ةمش رس ه تسا م
ی دبن ربما نبیا ادبتبا تد .
هعیبطلاءاتوام توما زا رثأتم رتشیب تسا هدوب
یبنیمز و یبنیع هببنج ین آ زا سپ و پ
بی اد درب
هب هنوگ ا هوحع ه ی و تیابضت ،یبهلا تتدبق ۀدبنیامن یبهذبم یابهداهن دبییأ نتفربگ و بل رب
تد ربیب یاتوش ، لاورم یاتلورق ، وت یانس وچمه اهنآ زا رم یاهداهن و فارشا ینابیتشپ زلا بین اریا تد یتنطلس ییاتوش سلاجم و ویش سلجم ،هسنارف تد ی اقبط سلجم ،ایناتیرب ما .دوب تبیم اح ةبشیدنا توهظ اب ادنورهش ومع ربارب تد ایاورنامرف یسایس تیلوئسم حرط ا
تد تابباختنا و ابملتاپ ،اوبق کبیکف وچمه ییاهداهن و میهافم دمآ دیدپ و یلم هدبس
ابه ی
دیدج هب دوجو ه دمآ ب ی در ی د تد یبمهم ریثأب ویکبستنم و ،لا ، بابه وبچمه ینادنمشیدنا
لکش گ ی ر اهنآ ی شاد هت دنا تتاظن و رگیدکی زا ییاضق و ینینق ،ییارجا تتدق کیکف و ل حرط .
هب یرگید رب کیره وبچمه ،دبنتاد تایتخا تد ه ییاهتا با ةطساو
لاؤبس توبسناس ،حابضیتسا ،
،تلود أت و دامتعا ی دع
یبساسا نیناوبق ابینب ییارجا توما تد وحف و یقح ح و دامتعا
تلود اه دجه ۀدس یبحقنا ی لیکش ات مه
م ی داد .
یسایس تواضق هب
اونع تیلوئبسم ، آ بجوم هبب هب تبلود هبیلع سبلجم ی تاظن ةبرح کی
حرطم یتوش تاماقم یسایس م
ی دوش یاتوبش داهن تاکتبا ه دتاد یدحیم مهدتاه ۀدس تد هشیت ،
اتسلگنا ریب تسا
،یرهشوب(
1376 : 261 ( یدحیبم مهد یس ۀدس تد .) 1215
بشا تابشف ابب ) و فار
هب دبش لیکبش فارشا اگدنیامن زا رم یعمج داهن کی ،ریب توشنم تودص و اتسلگنا ا حم ،یسابع( در دودحم ات هاش ةقلطم تتدق 1397
: 34 هب وسوم یعمج داهن نیا .)
« ربیب یاتوش »
تد
اونع یدحیم مهدتاه ۀدس
« املتاپ » و تفرگ دوخ هب
،دنا
،دنا بتد و هاش اب لباق تد هتبسویپ ،تا
یسیره( داد شیا فا ات دوخ تاتایتخا ،داژن
1395 : 46 یاوبق کبیکف هبب ربما نبیا .) هتبساوخان
ا تد ی
ابملتاپ .دوبب هیبش ینون یتسایت اظن و اوق لطم کیکف هب رتشیب ه دش رجنم ایناتیرب هبب
اوبنع
مهم ر ی ن بتبا تسناو دوخ تاتایتخا ةتسویپ شیا فا اب ،ریب توشنم ۀرمث و یبنینق هابگیاج ًائاد
هابگنآ
هب ات ی تاظن هتبسا ابملتاپ اب لباق تد هتسویپ هاش تاتایتخا زا اما لباقم تد .دتوآ تسد
بم ی دبش اب
هدس یط تد هکنیا ( قوبقح تساوخداد تودص اب و مهدجه ا مهد ناش یاه
1628 هوکبشاب بحبقنا ،)
( 1688 قوقح ةیمحعا یوص ،) (1
1688 ارقتسا وناق و ) ( ت
1701 ةبقلطم تتدق زا ًحمع املتاپ )
یسیره( تشاذگن یقاب یدودحم دتاوم ج هاش ،داژن
1395 : 47 .)
ین هاش ًا دعاق املتاپ هب یتاذگنوناق تتدق یتاذگاو اب م
ی اب ی تس املتاپ بوصم وناق عبا
شلیم فلاخم هکنآ ولو ات اهنآ و هدوب م
ی دوب ارجا ، م ی در تیلوئسم دع لصا اما ، ةعماج تد هاش
لس املتاپ زا ات وا رب تساوخزاب و تتاظن اکما اتسلگنا م
ی در ه اتسلگنا هاش . هب
اوبنع
یاوبق ةمه تد ، اتسلگنا تموکح نیداینب و لیصا ن ت هبس
هبناگ هبنوگره دبقاف دتاد تیححبص
هبب و تبسا یبیا ج و یندبم ،یبسایس تیلوئسم ربگید تتاببع
« ابطخ بگره هابش بمن
ی دبن »
ره(
یسی ،داژن 1395 : 61 ۀدبهع ربب یبیارجا و یبسایس تیلوئبسم ا دش جوم هلئسم نیمه .)
نبیا و ابملتاپ ابیم لبباق نیلوا .دتفیب ،تسا هدوب یجیتد لوح لصاح دوخ ه هاش ةنیبا تابتد( ییارجا ن ت -
)هنیبا هب هنوگ ا زا یتادتوبخرب لابق تد یساسا یارجا تنامض نمضتم ه ی
ییارجا تیححص یدحیم مهدتاه ۀدس هب ،دشاب
مرب ی ددرگ تابقم یدحیم مهدتاه ۀدس تد .
ینامابسبان دهابش اتبسلگنا ، وس دتاودا تموکح رخاوا اب هدرتبسگ
ا ،یلابم ،یبسایس توبما تد ی
.دوب یعامتجا و یماظن گنج
اه ،هبسنارف اب رگناریو ةلاسدص ی هدبب
ی ابه هبب تاببتد نکبشرم ی
ایس و یلام یاهداسف ، ایجتاخ و وعابط عویبش ، دربم یتبشیعم عبضو یگتفبشآ ،تاببتد یبس
نیا ةلمج زا دنل اکسا اب تافحتخا گتفشآ
ی اه ، وس دتاودا گرم اب تیاهن تد ه دوب شتوش
اه یی
،یدوعسم( دش جوم ات 1345
: 228 مهدتابه ۀدبس ود ةمین تد وس دتاودا رمع رخاوا تد .)
___________________________________________________________________
1. bill of right
نیا یدحیم ناماسبان
ی اه .دیست دوخ جوا هب هایس هدا هاش( دتاودا
گربم زا شیپ ،هاش لوا رسپ )1
هبب هابش ود ربسپ ،تبنوگ اج و تشذگتد تدپ دابسف ،تاببتد ربب طلبس ابب شنابیفارطا هاربمه
هدرتسگ ا هب ات ی اتسلگنا یتموکح یاهداهن لغا .دتوآ دوجو آ تد
و لاوز تد امز ب
ی تادبتقا ی
بوخ املتاپ هب توهشم آ اوع سلجم ج ،دندوب اگدنیامن زا رم ه 2
لاوبش ی ه ابه دربم و
هبب ام تماهش اب تسناو یتاملاد رتیپ تسایت اب ،یداع لابس تد ،یبسایس هابگداد کبی ةبباثم
1376 یمیمبص تسود .دناشکب هم احم یاپ هب ات رتسکنلا ،ود فارطا یتابتد فارشا ،یدحیم
نطلس ا تافیرش سیئت ،رمی لا ایلیو وتاب ،رتسکنلا ،ود و یت
هدناوخرسپ شا
لبیون ابج ،
رجا کی اب یتسدمه ،تازاب تد تاکتحا ، انمشد اب یناب ،اش تا اه ا هب هب
ابن تد نوبیل دتابچیت
ارگ شورف و یطحق امز تد تاکتحا و ی هح
تادرب تخادرپزاب اونع اب هنا خ زا ی او
اه یبلعج ی
هب کلم دساف ةمیدن ،ترپ سیلآ و نویل دتاچیت هارمه دربل .دندبش هدناوخارف املتاپ ةم احم هب ،ه
دبیعب و هدبش هبمیرج تبخادرپ و سببح ، بصنم زا یتان رب هب وکحم شناتسدمه و رمی لا هب اوع سلجم دنیارف نیا تد .دندش و یستزاب داهن کی ةباثم
قع بی هدبنن هابگنآ و درب لبمع
،داتسرف اهدرل سلجم هب مکح تودص یارب ات امهتم ۀدنورپ ار
ه اب هب ابیناتیرب تنبس بط
فارشا زا رم یعجرم اهن ،دوب لوادتم ین متسیب ۀدس لیاوا بم
ی تبسناو ات ابهدرل و فاربشا
.دن هم احم دن ره
یتابی هبب رتبسکنلا ،ود ، وبس دتاودا گربم و اوع سلجم ۀتود ایاپ اب
زا هدافتسا اب و سلجم سیئت در ینادنز اب و تفاتش دوخ یاقفت فع ةبرح
یابهتا ،یتنطلس و
ۀدیدنسپ
« بوخ املتاپ »
،یدوعسم( در یثنخ ات 1345
: 229 یابنب گنبس ،هیبضق نیا اما ،)
وت ی ه ا مهارف ات ی دتوآ
نبیا زا سبپ .تفای اق تا اتسلگنا املتاپ ی تاظن تتدق آ جوم هب ه
یتابتد ایدصتم تساوخزاب زا رگید دتوم دن مهد ناپ ۀدس رخاوا ا ین هدنورپ ابملتاپ طسو
ۀدبس طبساوا زا .دندش ادعا یتح ای سبح ،دیعب ،همیرج ًاضعب تازاجم باب زا و تفرگ تتوص هب ی دم ،تودو ادناخ تنطلس زاغآ اب و مهد ناپ یدبح اب تنبس نبیا ، اهابشداپ تادتقا بس
توبم و دبش هبتفرگ ربس زا تنس نیا دعب هب مهد ناش ۀدس ود ةمین زا ًاددجم اما ،دش ،ورتم د
( تفرگ تارق املتاپ ۀدافتسا
Caird, 2016: 6
ًافرص هن تاب نیا اما ،) هب
اونع و یبیا ج تا ببا کبی
هب هکلب ،تازاجم ةلیسو ،یریبشم( یبیارجا تابماقم هبیلع یبسایس ةبرح کی ةباثم
1375 : 34 ،)
هب هنوگ ا زا املتاپ هاگره ه ی س
ی تسا اه ای هنیبا تامادقا و تبسخن
زو بی ر بب ،دوبب یبضاتان نید
افعتسا هب توبجم ات اهنآ یرط م
ی در تان رب دوخ هکنآ ای م
ی درب ،یرهبشوب(
1376 : 261 تد .)
هدس اه مهدجه و مهدفه ی حاص
ابصنم دع ی هد ا ، اربیزو ،تاضق وچمه ی تبسخن
زو بی ار و
آ ةتبسجرب ةبنومن زا هب دندبش افعتبسا هبب توببجم ای هم احم یرط نیدب یتابتد لاوئسم
___________________________________________________________________
1. Black prince 2. good parliament
م ی او هب یافعتسا تسخن زو ی ر لاس تد اتسلگنا تقو
11742 هبب تد یبسایس تبسکش ببس
یبیارجا تابماقم یبسایس تیلوئسم حرط تد دیدج یلوح رما نیا ه در هتاشا املتاپ لباقم بوسحم سلجم د ن م
ی دوش ،نشودن یرفعج(
1383 : 254 ادب رتشیب رما نیا تیمها .) ببس
ی تاظن ةبرح اهن تا با نیا ه دوب بوبسحم یتموبکح ابیرجم هیلع املتاپ
بم ی دبش ، هب ار
رگید زا امز آ تد املتاپ اهتا با
ابهنآ زا هزوربما ه حاضیتسا و دامتعا یأت وچمه ی تاظن ی
هرهب دنم ،تسا ب ی هرهب ،یدوعبسم( دوب 1345
: 372 و 373 .) دبن ره دبعب هبب مهدزوبن ۀدبس زا
مه یبلیلاد هب انب و هشیمه یارب یسایس تواضق نیبنچمه و بسان دبع و یدبماتا ان وبچ
شیادیپ هبرح اه بابت ددبم هبب ابما ،دبش ،وربتم اتسلگنا تد دیدج یاهتا با و حوت
ناوبقلا ی ن
کستنم ی و .تفای شرتسگ اهتوش ریاس تد
ود لتاش کستنم
ی و ( 1755 - 1689 حاص دنمشیدنا ،) یط ،یرگنشوت رصع تد یوسنارف ان
( اتسلگنا هب شرفس 1729
ا 1731 دربم یعابمتجا لاوبحا و عابضوا تد یقد و هدهاشم اب )
و هاش لباق و اهنآ تموکح لکش یسترب نینچمه و للم ریاس اب انآ یدازآ ةسیاقم و اتسلگنا یاوق کیکف ۀدولاش املتاپ حوت
ناوقلا ی ن ات دوخ پ ی ت ی یبضاق( در ی ربش
ی تع هابنپ ،ی 1383 :
300 و 301 هنیبا ییارجا تتدق کیکف .) زا هدافتسا تایتخا و املتاپ ینینق تتدق لباقم تد
زا تابتد هیلع یسایس تواضق ی تاظن ةبرح و
ی گژ ی اه بابت نبیا تد ه دوب اتسلگنا تموکح ی
مهدزابی بابت زا مشش لصف تد .دش یسترب حوت
ناوبقلا ی ن اتبسلگنا تبموکح سابسا هبب هب
،تسا هتفای صاصتخا دن ره
یسایس تواضق ححطصا شن ر ذ2
حیرش آ در تا و وهفم اما ،د
؛دش هداد
« هدنن ارجا و من
ی دناو ه ی چ ی دب ات دن ارجا رگم هکنآ دبب وا ان یات و اتواشم
لوئبسم و دنتبسه اربیزو عقاو تد ه ات ان یات دیاب دش دب ییارجا تایلمع رگا تقو آ ،دشاب م ی دنشاب ...در هیبن و هذخاؤم
» ، ...«
کی تسا نکمم دربم قوبقح هبب یمومع توما تد یدرف
ک رم ،هدر زواج تاکهب
ی اه دبنهدب ربفی وا هبب دنناوتن ای دنهاوخن هاگداد تاضق ه دوش یی
انبس سبلجم تد یبلم یاتوش سلجم دیاب دارفا تینما و تلم تیثیح ظفح یارب تتوص نیا تد ...دیامن اعدا حرط »
،یدتهم(
1362 : 166 .)
توهظ ارگ ی ش اه ی دازآ ی هناهاوخ زوربب و یدحیبم مهدبجه ۀدبس ود ةمین تد بحبقنا
ابه ی
، رق نیا تد ییارگتوتسد تضهن توهظ و هدرتسگ اظن
ابه ابب ات یدبیدج یقوبقح و یبسایس ی
نبیا اوربشیپ زا هبسنارف و اکیرمآ ۀدحتم تلاایا .دتوآ ارمتا هب ودم و بوتکم یساسا نیناوق و تابکفا زا رثأتم ه دندوب تضهن دنا
ی هبش ابه وب ینادنمبشیدنا ی کبستنم
ی و و ابج
،لا ابب و
هب اتسلگنا تقو اظن زا یتادربوگلا حرط
ت ی ةیمحعا تودص یپ تد .دنتخادرپ دوخ دیدج اظن ی
___________________________________________________________________
1 . لوپلاو تربار (
1745 - 1676 تادمتسایس ) ییایناتیرب
تسخن نیتسخن و گیو ب ح وضع زو
ی ر ریب یایناتیرب
زا 1715 ا 1717 و 1721 ا 1742 و لوا جرج هاش تنطلس امز تد ود جرج هاش
.دوب 2. Impeachment
( لحقتسا 1766
داقعنا ،) پ ی ام ةمان ( سیتاپ 1783 ،ابکیرمآ لحقتبسا نتخانبش تیمبست هبب و )
لاق تد تسخن ه ین هدحتم تلاایا یساسا وناق و نیودب ویبساتدفن یبساسا ونابق کی
،ییافص( دوب هدش یوص 1369
: 17 و 16 لابس تد ،) 1787
یبساسا ونابق و دبش رظندبیدج
رب ینتبم عماج اپ
ی ه اه و قوبقح هبب اربتحا و اوق لطم کیکف ،یلاتدف ی دازآ
ی ابه نیدابینب ی
،گنتز( دش یوص 1384
: 320 - 304 ادبتبا ابمه زا ین یسایس تواضق .) هبب
اوبنع زا یبکی
و ثحب اب هتبلا هیرجم ۀوق رب هننقم ۀوق تتاظن یاهتا با لدج
اه تد ، آ انودبم ابیم یناوارف ی
.دش هدناجنگ توش نیا یساسا وناق ود و لوا داوم ب1
ی کش ثأ ی ذپر ی ر اظن زا یتادربوگلا و ی
هبنخت نینچمه و اکیرمآ یساسا وناق انودم طسو اتسلگنا دنا
ی هبش ابه ی کبستنم ی و ابج و
ات انآ اهذا رب ،لا م
ی او یبساسا ونابق تد یبسایس توابضق حربط دبناجنگ ۀدبمع تلع
،ی عم( تسناد اکیرمآ 1340
: 258 - 250 .) مه رب ی ن ًادودبح خیتا لوط تد ،ساسا 200
ةلابس
املتاپ ةم احم و یریگیپ دتوم یدعتم تاماقم ،توش نیا تارق
هتفرگ دنا حربط دتوم نیتسخن .
ق لاس تد تنولب ایلیو تو انس دتوم تد اکیرمآ ۀرگن تد یسایس تواض 1797
آ زا سبپ و دوبب
دودح هد اه زا هب دش حرطم لاتدف حطس تد یسایس تواضق زا یددعتم دتاوم مبهم
رب ی ن ابهنآ
م ی او ( وبسناج ویتدبنآ ( ابکیرمآ توبهمج یابسات زا نب تابه یسایس هم احم هب 1868
،)
( وببسکین دتاببچیت 1974
( وببتنیل لببیب ،) 1998
( ببمار دببلانود و ) 2020
و 2021 هتاببشا )
،یسابع(در 1397
: 131 .)
( هسنارف ریب بحقنا هب اما هسنارف تد یسایس تواضق حرط ةقباس 1789
) مرب ی ددربگ زا شیبپ .
اتسلگنا املتاپ دننام هب یداهن هسنارف تد آ تشادن دوجو
ادبتقا لابمعا هابش ربارب تد دناوتب ه ت
ه مه ی اقبط سلجم آ و دن امز زا
( یدحیبم مهدتابه ۀدبس تد ،لببول یلیف 1302
ابنب )
یقن( تشاد ی توشم ةبنج رتشیب دش هداهن ،هداز
1388 : 125 لابس تد هبسنارف ربیب بحقنا اب .)
1789 لاس تد یساسا وناق نیلوا نیود و 1791
.دبش حربطم آ تد بین یسایس تواضق ةلئسم ،
ق جوم هب لاس یساسا ونا
1791 سبلجم هبب دوبخ ةنلاابس درکلمع شتا گ ةئاتا هب لم اریزو
ابهن ه دندوب لوئسم ییا ج ظاحل هب اهن و دنتشادن یسایس تیلوئسم سلجم ربارب تد اما ،دندوب سلجم م ی تسناو ،گنتز( دن تداص ات اهنآ یقع تارق 1384
: 216 .)
حقنا یساسا وناق تد عوضوم نیا حرط ،هسنارف یب
ت ی هش ا هبکلب ،تشادن یوسنارف تنس تد ی
هب رظن م ی دست و اتسلگنا یقوقح اظن زا رثأتم حوت
ناوقلا ی ن کستنم ی و ،دوب ه ار هن آ زا شیپ
نیدب یناملتاپ یبساسا ونابق .دوبب توبصتم تابتد یارب یتیلوئسم نین هن و تشاد دوجو لکش
لاس 1791 مهد ناش ییول تنطلس نتفریذپ اب یعوبن ، ابملتاپ دوبس هبب یو تاتادتقا شها و
ات ینون یتسایت اظن وچمه یبلاق تد اما ،یتنطلس هطورشم اظن پ
ی ت ی تلاوح وریپ .در ی
___________________________________________________________________
1 :،.ت دتوم نیا تد رتشیب ةعلاطم یارب . The lessons of impeachment history by Michael j. Gerhardt. Faculty publications.1999
ریب بحقنا زا سپ یسایس ةتسویپ 1789
زا یتموبکح ابظن عوبن نیدبن دهابش ابم ،زورما ا
،یناملتاپ یتوهمج ،هطورشم یتنطلس ،هقلطم یتنطلس هلمج )تاوت رید( هریدم تأیه یتوهمج
هب ه میتسه هسنارف تد یلوسن اظن و شوختبسد هتسویپ ین توش نیا یساسا وناق آ عب
،گنتز( تسا هدوب رییر 1384
: 200 لاس زا سپ .) 1791
زا شیبب توبش نبیا یساسا وناق ،
هب ه تسا هدش رییر شوختسد تاب تسیب تبسویپ مه یسایس تواضق ةلئسم عب
شوختبسد ه
،تسا هدوب ححصا و رییر هب
هنوگ ا یبسایس تواضق ،تلاوح نیا زا یخرب تد ه ی ًحبصا
حربطم
بوبصم هبسنارف ینوبن یبساسا ونابق تد .تفرگ تارق یرگنزاب دتوم ین دتاوم یخرب تد و دشن 1958 تد ه لاس اه جم ۀوق ود طباوت میظن یاتسات تد ،دش دتاو آ رب ین ی اححصا دعب ی هیر
اظن حرط ،هننقم و نی
هم ت ی تبسا – ی هبمین ابظن فحخربب ، آ سابسارب هب دبش هبئاتا ینابملتاپ
هدرتسگ تاتایتخا زا توش سیئت ،یناملتاپ یسایس تیلوئسم حرط اکما اما ،تسا تادتوخرب یا
،ضوع تد و دتادن دوجو املتاپ تد یو میقتسم تسخن
زو بی ر یاتاد ،سبلجم رببارب تد هبنیبا و
یلوئسم یسایس ت لاس یساسا وناق تد یسایس تواضق ثحب .دنا
1958 مبهن لبصف لیذ تد ین
یط ًابقاعتم ه دش اونع آ ححصا
ی ه اه ی لاس اه ی 1993 و 2007 ایابش ةبتکن .دش یرگنزاب
ابهتاب ربیب بحبقنا زا دعب یسایس تواضق وهفم دن ره ه تسا آ هسنارف دتوم تد هجو تد
ناوق ی ن هسنارف یساسا اما ،دش حرطم بحقنا زا سپ
ًحمع تد بج و تبسا هدبشن هدافتسا ادن
یدتاوم تشگنا تامش رما نیا .تسا هدشن هدهاشم آ زا یمهم یخیتا ةقباس ، بم
ی دبناو لبیلاد
زا ه دشاب هتشاد یددعتم هدمع
ر ی ن اهنآ م ی او ،ی تابظن یابهتا با ریابس دوجو هب بب
ی اببث ی
حقنا زا سپ یسایس ةتسویپ و فارشا ذوفن و تتدق ،ریب ب
ت ی هش تاد یبسایس تواضق رما دوبن
.در هتاشا هسنارف اظن تد دبعب هبب ، اریا یقوقح اظن تد یسایس تواضق لاق تد یتموکح تاماقم هیلع تیلوئسم حرط
هطورشم بحقنا زا مرب
ی ددرگ تد یسایس تواضق ه رگا . بساسا ونابق
اوبنع ًاحیربص هطوربشم ی
لوصا ،دشن 65
و 69 بوبصم اتزو ةم احم وناق نینچمه و یساسا وناق ممتم 1307
بم ی دبناو
ددصتد هطورشم یساسا اتاذگنوناق ه دشاب آ دیؤم حرط
یسایس تواضق هدوب
دنا یدبنیارف ابما ،
ةم احم و یقع یارب ه تسخن
زو ی ر صوصخ نیا تد اتزو و پی
ش بی ن دبنیارف ابب یدبح اب ،دش ی
م یسایس تواضق یمومع ایوگ .دوب توافت
پی ش بی ن تد دابهن نبیا ی بساسا ونابق
کبی ،هطوربشم ی
ۀدام زا وقان یتادربوگلا 103
( دوبب کبیژلب یهابشداپ یبساسا وناق مبساق
هداز ،یبجرگ و 1390
:
306 هتبلا .) من ی او ،تبسناد آ بیقد یانعم هب یسایس تواضق یداصم زا ات دتوم نیا هب ار
ًلاوا یگدیست یارب ییاهن عجرم هبن دوب )توش یلاع اوید( ییاضق داهن کی اجنیا تد مکح تودص و
رگید .یسایس داهن کی هکنآ
تبشاد یربفی و ییاضق تیهام ین اوید نیا طسو هدشتداص مکح
وبکحم یموبمع تازابجم ونابق عوضوم یاهرفی هب تیاهن تد مهتم و بم
ی دبش بحبقنا زا سبپ .
یمحسا 1357 دیدج یساسا وناق یوص و (
1358 و ) پی ش بی ن اقم ی تی تسا توهمج هات ابهن ،ی
رب یسایس لرتن و تتاظن ئت
ی س توهمج دنب یارجم زا 5
لصا 110 یساسا وناق 1358
دبنب(
10
لصا 110 فلخ رب ینبم مکح تودص تتوص تد آ ربانب ه دوب )ینون ئت
ی س توبهمج فیابظو زا
دع هب سلجم یأت ای توش یلاع اوید طسو ینوناق رببهت ،یو یبسایس تیاف
بم ی تبسناو ابب
.دن ل ع ات وا توش حلاصم تیاعت م
ی او نبیا تد یبسایس تبیاف دبع یأت زا توظنم ه تفگ
رب تتاظن لامعا هات اهن ه دوب یسایس تواضق امه لصا بئت
ی س توبهمج بوبسحم بم
ی دبش ابب .
لابس تد یساسا وناق ححصا 1368
دابهن فذبح و تبسخن
زو بی ر تاذبگاو و ی هبب آ تاتابیتخا ی
ئت ی س توهمج هیلع تیلوئسم حرط و تتاظن تیفرظ ، ئت
ی س توبهمج حربط ابکما و تبفای شیا بفا
،ر ذ لاق تد یو یسایس تیلوئسم لاؤس
لوبصا( دش مهارف سلجم طسو حاضیتسا و 88
و 89
دنب عوضوم یسایس تواضق حرط وت نیمه زا .)ینون 5
لصا 110 هیلع ئت ی س توهمج هبب هبجو اب
هب هدوهیب ،سلجم طسو یو یسایس تیلوئسم لما حرط اکما رظن
بم ی بست ی د نیبمه هبب ابیوگ .
لصا ححصا نمض لیلد 89
هیلع حاضیتسا حرط و ئت
ی س توهمج دبنب هبب لوب وم ات آ ، 10
لبصا
110 لیذ نینچمه و دندر
« لصا ساسارب 89
» دنب هب 10 لصا 110 .دش هفاضا مه رب
ی ن سابسا
رگید من ی او ب آ وبن ا و تشاد ات )یسایس تواضق(یسایس تیاف دع وهفم زا باس تشادر
ات حاضیتسا وهفم لصا نیا تد هدشدای یسایس تیاف دع م
ی دناست .
یسایس تواضق درکراک و انبم
امه یسایس تواضق ،دش هداد حیضو ه توط هب
اونع تابماقم هیلع ی تاظن تا با کی هدت
لاابب ی
ریاس فحخرب یتکلمم زا .تبسا تادتوبخرب ینلاوبط ةنیشیپ زا ، املتاپ ی تاظن یاهتا با و ریباد
ات یسایس تواضق وت نیمه م
ی او ابمز آ تد ولو یتموکح تاماقم هیلع ی تاظن هبرح نیلوا
ابهج یاهتوبش تد ریخا یسایس تلاوح .تسناد ،تشادن دوجو یزورما لکش هب املتاپ ه
ًاددجم ا میسق یگنوگ ثحب ات اهتوبش نبیا تد یبسایس تتدبق یدنبداهن ۀوحن و یسایس ت
یسایس تواضق و در حرطم هب
اونع ریاس تان تد تتدق لرتن تهج مهم تا با کی هبرح
اه ی
ی تاظن وناق تد .دش حرطم اهتوش نیا لغا یساسا
آ یسایس تواضق لاق تد تاماقم درگیپ و دیست توهظ ةصنم هب ایناتیرب تد ه هنوگ
زا سپ
تابماقم ، ابملتاپ آ بجوم هبب هب دوبب یتنبس ادتبا تد ،تفای شرتسگ اهتوش رگید تد آ هب ات یتیم اح یخرب باک تا لیلد
مئارج یم هم احم اهتوبش ریاس تد داهن نیا شرتسگ اب .در
یاهدرکیوت
ًاضعب تد ی وافتم اظن
اه ابمه ه آ ۀدولاش اما .دش ذاخ ا ادب فلتخم یقوقح ی
هب یسایس عجارم د ن یتیم اح تاماقم ةم احم و یقع باک تا لیلد
مئارج فیاظو زا فلخ و
،دوب هب اونع هدید اهتوش ةمه تد آ یلصا ن ت و ،رتشم هجو م
ی دش تد هبجو ایاش ةتکن .
یقوبقح و یبسایس دبعب ود یاتاد یسایس تواضق ه تسا آ اجنیا تبسا
،سابسا نیبمه ربب .
