Spatial Planning
Vol. 11, No. 1, Ser (40) 2021
A Framework for Leveling Good Governance Factors in the Sustainable Development of Tourism Destinations (Case Study: Maybod City)
MahmoodZiaee 1 , Faezeh Asadian Ardakani 2*
1- Associate Professor, Department of Tourism Management, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran [email protected]
2- Assistant Professor of Tourism Management, Yazd University, Yazd, Iran
Abstract
Problem Statement: The implementation of good governance is one of the influential techniques for achieving sustainable development. This concept is particularly of great importance for establishing and institutionalizing a civil society in developing countries. The necessity of good governance is more pronounced in tourism, because, it is formed in the context that is associated directly with the communities. Accordingly, good governance should be considered as an important element in sustainable tourism development.
Objective: The aim of this study is to provide a comprehensive framework to identify the relationships between each of the indicators of good governance in order to achieve sustainable tourism development in Maybod city.
Methodology: In this study, indicators are first identified by a comprehensive review of the literature and opinions of experts in the field. These indicators were then rated using Interpretive Structural Modeling (ISM) and the level of their reciprocal effectiveness is determined. The population of this research consists of the academic experts in the field of tourism and the active tourism industry professionals in Meybod city, Yazd.
Results: According to the results, ‘transparent’ and ‘equitable and inclusive’, are the most basics in sustainable tourism development which must be taken into serious consideration by executives in the industry. Moreover, these results will help the policymakers to choose a better procedure to achieve sustainable tourism development by applying the concept of good governance.
Innovation: The innovation of this study is to design an integrated model for leveling the indicators of good governance in order to achieve sustainable tourism development and determining the effectiveness or usefulness of these indicators.
Keywords: Tourism, Sustainable Development, Good Governance, Interpretive Structural Modeling (ISM).
2476-3357/ © 2021. Published by University of Isfahan
This is an open access article under the CC-BY-NC-ND 4.0 License (https://creativecommons.org/licenses BY-NC-ND 4.0 Doi: http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2020.123953.1520
همانرب ییاضف یزیر
لاس مهدزای هرامش ، لوا پ( ، ی پا ی 04 ،) راهب 0044
:لوصو خیرات 40
/ 40 / 99 :شریذپ خیرات 00
/ 40 / 99
:صص 62 - 0
[email protected] لوئسم ۀدنسیون*
2476-3357/ © 2021. Published by University of Isfaha
This is an open access article under the CC-BY-NC-ND 4.0 License (https://creativecommons.org/licenses BY-NC-ND 4.0 Doi: http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2020.123953.1520
یشهوژپ هلاقم یبوچراهچ یارب
حطس یدنب غتم یاهری ییاورمکح بوخ
رد ةعسوت اپ رادی یاهدصقم یرگشدرگ
شهوژپ ةنومن :
ناتسرهش دبیم
یئایض دومحم یناکدرا نایدسا هزئاف و1
2
*
0 - شناد رای دکشناد ،یدرگناهج تیریدم ۀ
نارهت ،یئابطابط هملاع هاگشناد ،یرادباسح و تیریدم ناریا ،
6 - رایداتسا دکشناد ،یدرگناهج تیریدم ۀ
دزی ،دزی هاگشناد ،یرادباسح و تیریدم ،داصتقا ناریا ،
هدیکچ :هلئسم حرط یکی
،رادیاپ ةعسوت ققحت یاههار زا هدایپ
یزاس ییاورمکح بوخ
.تسا م نیا موهف هب ههژیو رد یاهروژشک رد
لاح هنیداهن و رارقتسا رد و هعسوت عماج یزاس
ة ههیو هاگیاج یندم یا
.دراد هژب یرگشدرگ ةعسوت روژط
یاژههورگ اژب میقتژسم
قژقحت ،دژنرادروخرب یداژضتم عژقاوم یضعب رد و توافتم عفانم زا اههورگ نیا هک اجنآ زا .تسا طابترا رد یعامتجا فلتخم .دراد ینادژننود تژیمها رادیاپ ةعسوت هب یبایتسد یارب یرگشدرگ رد بوخ ییاورمکح ::دده
ةژئارا ،اهوهژپ نژیا دژه
حطس یارب عماج یبونراهن د و یدنب
زا کیره ندوبراذگرثا ای ندوبریذپرثا کر غتم
ةعژسوت ققحت رد بوخ ییاورمکح یاهری
یرگشدرگ رادیاپ رد
ناتسرهش تسا دبیم
. :شهوژپ شور ،ناژگربخ زا یهاوژخرون و اهوهژپ ةنیژشیپ عماژج رورم اب تسخن
غتم نژیا ،همادا رد و ،ییاسانش بوخ ییاورمکح یاهری غتم
هرژهب اژب اژهری درژکیور زا یرژیگ
لدژم ،یریژسفت یراتخاژس یزاژس
حطس یم صخشم اهنآ یریذپریثأت و یراذگریثأت و یدنب زا کژیره یگتژسباو و ووژفن تردژق تیاهنرد .دوش
غتم یژسررب اژهری
یم یهاگشناد ناگربخ ار اهوهپ نیا یرامآ ةعماج .دوش ناتژسرهش یرگژشدرگ تعنژص رد لاعف ناصصختم و
م یکژشت دژبی
یم .دنهد :جیاتن ای هب هجوت اب هتف
،اهوهپ یاه غتم
یاهری
« عامجا ،ییوگخساپ کش( یروحم
یریگ قافو و یژشخبرثا و )یمومع
ییاراک » ،لوا حطس رد غتم
یاهری
« تییوئژسم ،تکراشم تژیمکاح و یریذژپ
)یدژنمنوناق( نوناژق »
و مود حطژس رد غتم
یاژهری
« قوقح یواسم ( تیادع ) تیفافش و »
یحارط لدم موس حطس رد جیاتن .دنتفرگ رارق هدش
اهوهژپ نیا ناژشن
داد
« تیفافژش
» و
« قوقح یواسم
»
، نیرترثؤم غتم
اهری دنتسه اب هک دی تسایس هب جیاتن نیا .دنریگ رارق ناریدم یدج هجوت زکرم رد کژمک ناراذگ
یم هب یارب دنک هژب بوژخ ییاورمکح موهفم یریگراک
ژسانم ریژسم ،یرگژشدرگ رادژیاپ ةعژسوت هژب یبایتژسد روژونم ار یرژت
.دننیزگرب :یروآون یروآون
،رضاح اهوهپ یحارط
ییدم هنراپکی حطس یارب یدنب
غتم ةعژسوت رد بوژخ یژیاورمکح یاژهری
.تساهریغتم نیا ندوبراذگرثا ای ندوبریذپرثا نییعت و یرگشدرگ رادیاپ هژاو یاه :یدیلک لدم ،بوخ ییاورمکح ،رادیاپ ةعسوت ،یرگشدرگ ( یریسفت یراتخاس یزاس
)ISM
6 / همانرب ،ییاضف یزیر لاس
دزای مه هرامش ، لوا پ( ، ی پا ی 04 ،) راهب 0044
همدقم رون ساسارب
0سیر ( 0909 یو مامت دیاب یرگشدرگ رادیاپ ةعسوت هب یبایتسد یارب ) هژمانرب دنیارف رد ناعفن
یزژیر
یعامتجا تبثم رییغت کی ،رادیاپ ةعسوت تسا دقتعم یو .دنشاب هتشاد تکراشم یرگشدرگ ةعسوت و و تسا یداصتقا
متسیس یاه عامتجا ی بط و یعی هعماج ار ژیرخت یژمن
هژمانرب نتژشاد دژنک یزژیر
یریگداژی یاهدژنیارف و هژنراپکی
تیقفوم یارجا یارب یعامتجا ناکما و تسا یمازیا نآ زیمآ
هک دراد یگتسب یدارفا ماک تیامح هب نآ یسایس یریذپ
تیود قیرط زا اهنآ رب هعسوت تییاعف و یعامتجا یاهداهن ،اه
یم ریثأت یصوصخ یاه زا ژقن هب( دراذگ
Marien and
Pizam, 1997: 148
.)
وت ةعس اپ رادی جتنم زا جیاتن زا صاح ظفح
حم طی
،تسیز عامتجا تیادع ی
داصتقا ادها و ی
ن( تسا کژی نیژب و
مرک
،ی 0990 : 099 .) یکی مهم زا رت نی س تسای یاه رگشدرگ ی اپ رادی زوح رد ۀ رهژش
،ی رارژقرب هژب هژجوت ی
تیادژع
عامتجا ی .تسا کی طیحم یرهش
،هدیچیپ ایوپ و عونتم دنمزاین تیفرظ تیریدژم ژیاج
یهجوژت تژسا
اژت تیادژع
یعامتجا ار
رد یاهاضف یرهش
ا داجی دنک هک هب رون یم دسر ییاورمکح رد
ۀزوح رهش ی لباق تژی مهارژف ندرژک نآ ار
دراد . تیادع یعامتجا هب
یانعم عیزوت سانم تامدخ و تاناکما یرهش
و رثأتم زا تژسایس یاژه
ماژون یتموژکح و
عاضوا یعامتجا تسا
وگیا . ی ییاورمکح
6بوخ اخبرثا ،
،نیرت مک هنیزه نیرت و نیرترادیاپ ۀویژش
لاژمعا تیریدژم
تسا ات تیادع یعامتجا رد
یاهاضف رهش
لامعا و تیاضر نادنورهش دوژش ژصاح
وژگیا رد . ی
یژنارمکح ،بوژخ
،تیود نادنورهش و
یاهداهن یصوصخ
رد کی نایرج یقفا و یشخبارف یم تکراشم
دننک اضر(
یی سمژش و دژیا
،ینی
0990 : 62 .)
یارب یبایتسد هب ادها ةعسوت اپ رادی بق زا ی حم ظفح طی
،تسیز رقف اهاک
، ازفا ای هژب تشادهب و اناد ،داوس
اهوگیا ی عسوت ة دج یدی ن زای ب هک تسا ه
ةطساو نآ اه نمض نیمأت اخب
،یصوصخ ن ار موژمع عفاژنم
زژی مأژت نی .درژک
تسد یبای ا هب نی ن رما دنمزای غت ریی زوح رد ۀ دم تیری کأت و هژجوت نمژض اژت تژسا داژصتقا و دژی
اژخب تکراژشم رژب
صوصخ ی ندم و ی تسد رد یبای عسوت هب ة داصتقا
،ی ارب ی ره کی اخب و اضعا زا اه
هژب روژونم ژح ئاژسم ،یموژمع
یوئسم تی کرتشم ی اورمکح .دوش هتفرگ رون رد یی
بوخ
، یرژکف یوگیا دج
یدژی بدا رد تاژی هعژسوت تژسا هژب هژک
تسد ،نآ جوم یبای
عسوت هب ة اپ رادی راکمه ورگ رد ی
مه ة اخب اه ی و دوب دهاوخ هعماج نیا
اش کمک وگیا هژب ینای
ا ققحت نی .درک دهاوخ مهم
ةیرون ییاورمکح هب بوخ
یگنوگن میمصت
یریگ و طابترا نیب تیود و مدرم یبساج( دراد هراشا و
،یرفن 0900 :
02 .) ییاورمکح
،بوخ یمتسیس تسا
هک
،داصتقا تسایس و ئاژسم یعاژمتجا کژی
هژعماج ار زا هار ،تژیود اژخب
یصوصخ و
یاهداهن یندم
تیریدم یم
دنک ییاهداهن هک
رد ةعسوت یناسنا و اقن رد ماعت اب رگیدکی رارق و دژنراد
داجیا طابترا و لداعت مزلا و کیکفت فیاظو کیره زا نیا هس
،اخب ناکما رژتهب نتژسیز ار
رد کژی هژعماج مهارژف
دهاوخ درک . تیود ،بوخ ییاورمکح هاگدید رد
ًاتاو تسین هعسوت یارب یلماع و عنام و
،بوژخ یژیاورمکح قژقحت
مهم رت رد ماع نی یبایتسد
هب هعسوت و تفرشیپ یداصتقا
( تسا یفرژشا روژپ ن و ینیژسح ژیق ،
0990 : 6 یمژساق و
،ناراکمه 0999
: 092 .)
1 Rees
2 Good governance
یبونراهن یارب
حطس یدنب غتم یاهری ییاورمکح بوخ
رد ةعسوت اپ رادی یاهدصقم یرگشدرگ یناکدرا نایدسا هزئاف و یئایض دومحم /
9
یکی زا هبنج یاه مهم ةیرون ییاورمکح
،بوخ دعُب تکراشم تسا
اریز صا و ناینب هژیرون نژیا رژب
تژموکح
یمدرم راوتسا تسا وسوم(
ی راکمه و
،نا 0990 : 0 .) نامه روط ژسو تکراشم هک عی
نادنورهژش
، عژسوت مژهم طرژش ة
عامتجا
،ی داصتقا ی س و یسای تکراشم ،تسا ندرکن
ب و ی ناژنآ یتوافت ن
،زژی لماژع ی وژق ی هعژسوت رد ن
یگتفاژی .تژسا
همانرب رد مدرم تکراشم ر
یزی ارجا و ی همانرب زا اه ماوع رورژض ی قفوم رد تژی هژمانرب اژه ی عژسوت ة اپ رادژی .تژسا
زا ددعتم براجت ققحت
نتفاین هژورپ اه حرط و اژه ی دژم یتیری ب تکراژشم رژثار ندرژکن
یو ناژعفن ب ، ناژی ۀدژننک مها تژی
همانرب رد نانآ تکراشم اه
ی دم یتیری دلاوژف( تژسا ی
هداز بدژمحم و
،یگی 0990 : 009 .) ورمکح رازژبا ،بوژخ یژیا و
یدربهار دم
یتیری رگشدرگ تعنص رد ی
و ییانبم یارب نیودت یاهدربهار ژسانم
رد ۀزوژح رگژشدرگ ی
هژب روژونم
یبایتسد هب همانرب یاه مشن دنس هعسوت زادنا
.تسا
یسناتپ دوجو اب ناریا رد و یژتیود اژخب یارگراژصحنا تژیمکاح دوژجو ،یرگژشدرگ تعنژص رد ناوارف یاه
ایان اب ار تعنص نیا ،ینامزاس دمآراکان راتخاس هبور یدایز یاه
یژسناتپ زا هرژهب نیرژتمک و تژسا هدرژک ور و اژه
تیفرظ یم هدرب دوجوم یاه ،یوقندیس و ناینیما( دوش
0992 : 20 .) هژجوت اب رد یرگژشدرگ داژصتقا رثؤژم اژقن هژب
هب تکرح ،هعماج هویش یوس
نامزاس .تسا یرورض یرما ،یتیریدم بولطم یاه یاه
نیون دوخ ادها ار
اب ادژها
ةعماج یلحم دنویپ هدز دنا و زا ییوس تییوئسم یعامتجا
نامزاس یاه ،یژتیود نیمأژت تژساوخ یموژمع
یو ناژعفن و
تسد ناراکردنا .تسا
هب یریگراک ةیرون
ییاورمکح
،بوخ هویش یا دمآراک یارب ح یاژمعم ةعژسوت یرگژشدرگ رد
ناریا ،یناویا( تسا 0990
: 02 .) یژم ژجوم نارژیا یرگژشدرگ رد بوژخ یژیاورمکح متژسیس نتفرژگرونرد دوژش
یو مامت تکراشم نیب یراکمه و ناعفن
نامزاس یشخب تسایس ورملق رد یفطع ةطقن ،یصوصخ و یتیود یاه
یراذژگ
نرب و هما یزیر مارهش( دوش بوسحم اه ،یماسح دنز و رف
0990 : 00 .)
ةیرون ییاورمکح
،بوخ زا یکی ثحابم
ًاتبسن هعسوت دیدج رد
ناهج تسا ینونک همانرب و ناریدم و
ةعسوت نازیر
ناریا رد یرگشدرگ زین
دننام ره ماون
،رگید دنمزاین یکرد قیمع زا و داعبا یگهیو ییاژه دنتژسه هژک نآ ار رتدژمآراک و
اخبرثا رت رد .دنک ۀزوح اورمکح یی بوخ شلات م ی دوش ماون ۀدیچیپ یزورما ةنیمزرد تیریدم اهرهژش
دوژبهب و اژب
ۀرادا یمدرم رهش و تیوقت یاهداهن
،یمومع یتیود
و
،یصوصخ اههاگدید
و هیرون یاژه ةعژسوت رادژیاپ و یاهرهژش
ناسنا ارگ ققحت دبای یدرکیور هک
رد متسیس تیریدم یرهش
رد ناریا نآ هب هجوت هدشن تسا .
اب هجوت هب هکنیا هبزور زور رب تلاکشم تیریدم
یرهش رد ناریا هدوزفا یم
،دوش هب یریگراک لوژصا
یژیاورمکح
بوخ ترورض ریذپانراکنا
لاح و مشن زادنا ۀدنیآ تیریدم تساهرهش
ا زا نی ور اهوهپ رضاح
هژب لاژبند یژسررب
موهفم ییاورمکح بوخ
نآ اقن و .تسا یرگشدرگ رادیاپ ةعسوت هب یبایتسد رد
یسررب ساسارب ،نارگشهوهپ یاه
ابرد ۀر حطس ندوبراذژگرثا ای ندوبریذپرثا نییعت و یدنب غتم
یاژهری یژیاورمکح
یشهوهپ بوخ ماجنا
ن هدش تسا . اب هجوت هب تیمها
،عوضوم نیا
اهوهپ رد رون دراد حطژس یارب یبونراهن یدژنب
غتم بوخ ییاورمکح یاهری هب
یرگشدرگ رادیاپ ةعسوت ققحت روونم لدژم زا هدافتژسا اب
یزاژس یراتخاژس یریژسفت
( )ISM
دهد هئارا0
. ده یلصا
،اهوهپ نیا کمک
هب ییاسانش اب یرگشدرگ تعنص رادیاپ ةعسوت حطس و
نژیا یدنب
غتم اهری و تساهنآ ندوبراذگرثا ای ندوبریذپرثا نییعت .
یلحت تیعضو نیا
غتم اهری رد واختا دت یریبا یارب تخانژش و
دوبهب هطیح یاه تیویوا
،راد تیوقت یدنمناوت اه
و رد تیاهن کمک هب یرگشدرگ تعنص رادیاپ ةعسوت دنمدوژس
.تژسا
1 Interpretive Structural Modeling (ISM)
0 / همانرب ،ییاضف یزیر لاس
دزای مه هرامش ، لوا پ( ، ی پا ی 04 ،) راهب 0044
رد نیا اهوهپ غتم بوخ ییاورمکح یاهری جارختسا اهوهپ تایبدا رورم اب
اب و هدافتسا شور زا حطسISM
یدژنب
دش .
شهوژپ ةنیشیپ اهوهپ زا یدادعت رد
،اه جیاژتن هژنومن یارژب تژسا هدژش یژسررب ییاتژسور ةعسوت و بوخ ییاورمکح ةطبار
نکر اهوهپ یراختفا نیدیا
و ( ناراکمه 0994
ناشن ) داد ییاورمکح بوخ
ییاتسور ةعژسوت هب
ییاتژسور رد
نارژیا
یم رجنم رادیاپ ةعسوت هب و دوش
ییاتسور تعرس
یم هژتفای هژب هجوت اب .دشخب رتژشیب نیژب اهوهژپ یاژه
تم غ یاژهری
،ییاتژسور بوژخ یژیاورمکح رد نیژنچمه دراد دوژجو یراداژنعم ةژطبار یرادژیاپ و ییاتژسور بوخ ییاورمکح تییوئسم و لاعف ینامدرم هب و جراخ ییاعفنا تیاح زا ناییاتسور یم یدبت ریذپ
.دنوش
( ناراکمه و نابراس یردیح 0992
یشهوهپ رد ) یبایزرا ده اب
راثآ عسوت رب ییاورمکح ة
درگ ییاتژسور یرگش
رین ناتسرهش دنداد ناشن
یاهاتسور یرگشدرگ زا رادروخرب
غتم رونزا یاهری
ییاورمکح ،دژنراد یرژتهب تیعضو
اژما
رد نیا اهاتسور یبق زا اهریغتم زا یضعب
تییوئسم نوناق ،یریذپ
یژشخبرثا و ییاراژک و یرژبارب و تیادژع ،یروژحم
دنرادن یبسانم تیعضو غتم دوبهب نیاربانب
اهری ی ییاورمکح رد
عسوت ة ییاتسور قطانم هب
داعبا رد صاخ روط داصتقا
یرگشدرگ و یم افیا ار یمهم اقن
دنک
.
کیناپ (0
6400 جیاژتن .درک یسررب ناتسراجم ییاتسور قطانم رد یرگشدرگ ةعسوت رب ار بوخ ییاورمکح ریثأت )
ناشن نییعت اقن ۀدنهد ۀدننک
همانرب ر نازی لحم ی اهدربهار زا ی
تکراژشم ی اتژسور نایی شزوژمآ اژب هارژمه اژه
ی رد مزلا
رگشدرگ ی اتسور یی یارب تیامح دنمفده زا هژورپ اه و همانرب یزیر یرگشدرگ تسا
.
یدادعت د رگی زا اهوهپ
،اه ةطبار اورمکح یی عسوت و بوخ ة
رهش ی هداد رارق روندم ار .دنا
یرکاش ( 0999 شهوهپ رد ) ی
مهم رت نی اهدربهار ی اورمکح ققحت یژی
رهژش بوژخ ی
ا رد ار ،نارژی واژختا ریبادژت
ییادززکرمت رد
حطس یلم و
،یلحم ةئارا رد رمتسم شرازگ ۀراب
درکلمع نلاوئسم یرهش
هژب نادنورهژش و
ریاژس یو
،ناعفن یزاسرتسب یارب
تکراشم میمژصت دنیارف رد نادنورهش یرثکادح
میمژصت و یزاژس ،یوژق یزاژسرداک ،یرژیگ
دروخزاب هب هجوت و تراون یارب یزاسرتسب .تسا هدرک حرطم نآ یاه
ناراکمه و وهلیف للآ (6
6402 شرورژپ یدودژح ات و یزاسدنمناوت رد ییاورمکح اقن زا یلیلحت ،یشهوهپ رد )
رادیاپ ییاورمکح ةعیاطم زا صاح جیاتن اهوهپ نیا .دندرک هئارا رادیاپ عماوج تمس هب لاقتنا یم هئارا ار9
هژک دژنک
ش رد ییاپورا یاهروشک زا یدادعت رد تسیز ،یداصتقا توافتم رایسب طیار
هدژش یسررب یعامتجا و یسایس ،یطیحم
هتفای هب هجوت اب .)ناتسهی و یناوتیی ،ینوتی ،نامیآ ،دنلانف ،کرامناد( تسا رد رادژیاپ ةعژسوت ةژنیمزرد کدژنا اناد ،اه
همانرب نیب میمصت و نازیر
تسایس یگنراپکی رد صقن ،یرهش ةعسوت ناریگ یراکمه دوبن ،اه
یراژکمه و یشخب نیب
یو و یرادرهش هویش و ناعفن
.تسا رادیاپ ةعسوت رد فیعض ییاورمکح یلصا یلاد ،یرهش تیریدم یاه
اهوهپ زا یدادعت رد .تسا هدش یسررب یرگشدرگ ةعسوت و بوخ ییاورمکح ةطبار ،زین اه
1 Panyik
2 Leal Filho et al.
3 Sustainability Governance
یبونراهن یارب
حطس یدنب غتم یاهری ییاورمکح بوخ
رد ةعسوت اپ رادی یاهدصقم یرگشدرگ یناکدرا نایدسا هزئاف و یئایض دومحم /
0
سودراک (0
6406 بوژخ یژیاورمکح باتزاب یگنوگن ۀرابرد ار یشور ،اوتحم یلحت زا هدافتسا اب یشهوهپ رد )
ةیداحتا وضع یاهروشک رادیاپ ةعسوت یاهدربهار رد هژئارا اپورا
هدرژک تژسا اژتن . جی ا نژی اهوهژپ ناژشن
ژم ی دژهد
یاهراکوزاس دربهار
ی بوخ درکلمع اب ی
رد ۀراب ئاسم یسررب هدش دراد دوجو
ب اما ه روونم ازفا ای گنهامه ی دومع ی
ا نی اهراکوزاس تکراشم هب
و رتانشآ ندرک مدرم اب کرد ار اژهدربهار هک یلکش هب تسا زاین رادیاپ ةعسوت یاهدربهار
هرهب یرادیاپ تمس هب دوخ راتفر رییغت یارب اهنآ زا و دننک دنرب
.
نید ناراکمه و (6
6400
،یشهوهپ رد زین ) ریثأت
رگشدرگ ی اپ رادی غتم و یاهری اورمکح یی بوژخ ار رژب ژیرخت
عونت یتسیز رد یزیام رد ۀرود نامز ی 0992 ات 6406 یسررب دندرک . جیاتن اهوهپ ناشن م ی دهد بوژخ یژیاورمکح
گنج نازیم اهاک هب یم رجنم یزیام یتسیز عونت یرخت اهاک هجیتنرد و ییادز
هژب زژین رادژیاپ یرگژشدرگ .دوش
ام یتسیز عونت یرخت اهاک یم یزی
.دماجنا
ناراژژکمه و زژگرب (9
6400 بونراژژهن رد ار یژژیاورمکح هژژب طوژژبرم یژژساسا ئاژژسم زا یژژضعب یژژشهوهپ رد )
یدژعُبدنن ،یژیاورمکح موژهفم دژندقتعم ناگدنژسیون .دندرک یسررب رادیاپ ةعسوت و یرگشدرگ دصاقم ،یرگشدرگ هار چیه و تسا دوجو تموکح تیقفوم زا نانیمطا یارب یدرادناتسا ح
و یژتیود اژخب ،یژصوصخ اژخب .درادن
مژه یاژقترا هژب روژبجم یناهج تباقر اب ههجاوم یارب نارگیزاب رگید و دنتژسه دوژخ ییاژیفارغج ةژقطنم رد یژیازفا
یم ناسآ ار مهم نیا ییاورمکح .دنک
اهوهپ زا یدادعت رد نینچمه تسیز ةعسوت و بوخ ییاورمکح ةطبار ،اه
هنومن یارب تسا هدوب روندم یطیحم
( ناراکمه و دمحم لآ 0999
هشیر یشهوهپ رد ) یاه
یرخت نیمزرس و تسایس یراذگ هب ار روونم ییاورمکح بوخ
و تیریدم رد رادیاپ
هدافتسا زا عبانم نیمزرس ةضوح زیربآ هیمورا نارژحب ،جیاژتن ساژسارب .دژندرک ییاسانش ةژنایرد
هیمورا رد ینامز هاتوک ناربج ریذپ داقتعا هب .تسین عناوم ،ناگدنسیون
و یاهراکهار تیریدژم
رادژیاپ و میمژصت یرژیگ
تسرد هدافتسا یارب زا
عبانم نیمزرس ار
دیاب رد رییغت و حلاصا شرگن
،اه اهدرکیور و
نآ وریپ تییاعف اه و یاژهراتفر
ناسنا ههد یط یاه ریخا تسج .درک وجو
( یندم و ییایض 0990
یشهوهپ رد زین ) سانم
ویش نیرت ۀ
رمکح و ا ژی ی یارژب ار رادا
ۀ قرژق اژههاگ دزژی ناتژسا ی
.دندرک یسررب هتفای
یاژه اهوهژپ داد ناژشن
« یتکراژشم یژنارمکح »
عوژن زا
« یژصوصخ اژخب -
ژعماج ة یژلحم
»
،
بولطم ویش نیرت ۀ
رادا یارب یتیریدم ۀ
قرق اههاگ یباختنا ی تسا
اما دوبن همانرب یاژههورگ تکراژشم یارب نودم یا
یو خأت و یموب عفن ری
رودص رد هرهب زوجم
قرق نیا عبانم زا یرادرب اههاگ
تیریدم ۀویش نیا یشخبرثا اهاک جوم
یم .دوش اهوهپ زا رگید یدادعت رد .تسا هدوب روندم )یتایلمع( یداهن حطس ،اه
( ییامک و یراننروپ 0999
و یژسررب رادژیاپ ةعسوت هب یبایتسد رد ار نآ اقن و بوخ ییاورمکح یشهوهپ رد )
هب .دندرک یلحت هب اب ناگدنسیون داقتعا
یدربهار یریگراک هک سانم
داعبا و هنیمز یاه نوگانوگ ماون
تسایس یراذژگ
و همانرب یزیر ار رد هعسوت ریسم ةعسوت ،دریگربرد
رادیاپ ققحت یم دبای . تیود اه اقن یژمهم رد یبایتژسد هژب
ةعژسوت
1 Kardos
2 Din et al.
3 Borges
2 / همانرب ،ییاضف یزیر لاس
دزای مه هرامش ، لوا پ( ، ی پا ی 04 ،) راهب 0044
اپ رادی دنراد و رییغت ماون تسایس یراذگ یمومع یانبمرب ییاورمکح
،بوخ یمادقا رثؤم هژنراپکی یارژب ندرژک
ماژون
تسایس یراذگ و همانرب یزیر یارب رادیاپ ةعسوت .تسا
( یمیلس و نونکم 0990
هیرون یشهوهپ رد زین ) یاه
هعسوت یا و
،ییاورمکح ریس
ژماکت نژیا و تاژیرون سپژس
ییاورمکح بوخ
و تیاهنرد ییاورمکح
.دندرک یسررب ار رادیاپ داقتعا هب
هژجوت ناگدنژسیون هژب
یناژبم یژیاورمکح
رادیاپ رد نیودت یوگیا یملاسا یناریا هعسوت هب تفرشیپ یا
نزاوتم و همه هبناج یژم رژجنم دوژش
و هدژنیآ یا ار رادژیاپ
کش یم .دهد
کاج تیویراک و نسیون (0
6406 یداژهن حطژس رد رادژیاپ ةعژسوت موژهفم یارجا رد ار بوخ ییاورمکح اقن )
اب .دندرک یلحت نامزاژس ،اهوهژپ نیا جیاتن هب هجوت
کژینکت و لوژصا هژنلااعف دژیاب یموژمع و یژتیود یاژه یاژه
لاژناک زا هدافتسا اب تیود تسایس رب ریثأت ،یرادیاپ زا ده اریز دنریگ راک هب ار بوخ ییاورمکح یتاژعلاطا یاژه
نامزاس هکبش و یناهج یاه .تسا دوخ ینامزاس یاه
اهوهپ یاه ز یدای رد ةنیمز ییاورمکح بوخ
و ةعسوت اپ رادی هب تروص ژیو ،تژسا هدژش ماژجنا ازژجم ی
دادژعت
اهوهپ ماجنا یاه هدش
ةنیمزرد ا طابترا نی هب و موهفم ود روط
صخشم طابترا
نیا میهافم رد ۀزوح رگشدرگ ی کدژنا
تسا نچمه نی نامه روط هک زا رورم ةنیشیپ اهوهپ صخشم
،تسا رتشیب اهوهپ یاه ماجنا هدش رد ۀزوح اتسور یی
و داهن حطس رد ی
ماجنا هدش تسا ا رد هکنآ لاح نی
اهوهپ نمض یژسررب میهاژفم
یژیاورمکح بوژخ
و ةعژسوت
اپ رادی زوح رد ۀ رگشدرگ
،ی ندوبریذپرثا ای
ندوبراذگرثا غتم
یاهری اورمکح یی بوخ یارب ققحت ةعژسوت رگژشدرگ ی
اپ رادی زین و نییعت حطس ماجنا یدنب هدش
تسا .
شهوژپ یرظن ینابم بوخ ییاورمکح -
ةهد زا بوخ ییاورمکح 0904
میهارژبا( دژش حرژطم هعژسوت تایبدا رد رادیاپ ةعسوت هب یبایتسد ده اب و روژپ
،ناراکمه 0990
: 90
،هعسوت ةتشذگ یاهراکوزاس یدمآراکان یپ رد ار موهفم نیا .) یاهروشک
هعسوت هژتفای و عماژجم
نیب یللمیا هئارا هدرک دنا (
Roy, 2008: 701
).
تسایس یراذگ یاه ةعسوت داصتقا ی هب کفت هرود هس کی
یم ژنج نایاپ زا( گرزب تیود درکیور ،لوا ۀرود دوش
ههد ات مود یناهج ینایاپ یاه
0924 هیرون رتشیب هرود نیا رد .تسا ) تسایس و نازادرپ
داقتعا یگرزب تیود هب ناراذگ
،یتیود یاههاگنب و دریگ تسد رد ار روما ۀرادا هک دنتشاد هب تیود هک دندوب یلم نانامرهق
ار مزلا عباژنم اژهنآ ةطساو
یم زیهجت ةهد یادتبا زا( کنوک تیود درکیور ،مود ۀرود درک
0904 ةژهد رژخاوا اژت 0994
،هرود نژیا رد .تژسا )
یصوصخ هب هجوت و تفای اهاک داصتقا و یلخاد صیاخان دییوت رد تیود مهس هژب درژکیور نژیا .دش حرطم یزاس
زاب تردق تمیق و تباقر یدمآراک و را
رازاب یاه هب–
عباژنم یژتیود صیژصخت یاژج -
،موژس ۀرود تژشاد داژقتعا
ةهد رخاوا زا( بوخ ییاورمکح درکیور 0994
داژعبا عوژضوم ،درژکیور نیا رد .دراد همادا نانچمه و تفرگ کش )
گرزب( تیود کنوک ای یزاس
رمکح و داد تیود یزاسدنمناوت هب ار دوخ یاج )یزاس تردژق لاژمعا ار بوخ ییاو
هدرمژشرب یشخبرثا و ییوگخساپ ،نوناق ساسارب یرادا و یسایس ،یداصتقا یندژم عژماوج اژقن ،هرود نژیا رد .دژنا
1 Jukneviciene & Kareivaite
یبونراهن یارب
حطس یدنب غتم یاهری ییاورمکح بوخ
رد ةعسوت اپ رادی یاهدصقم یرگشدرگ یناکدرا نایدسا هزئاف و یئایض دومحم /
2
یم ققحم رادیاپ ةعسوت ینامز هکلب تسین یداصتقا دشر طقف ، ده و تسا نررپ مدرژم ادژها هک دوش
،یرلااژس
طیحم ظفح و یربارب رب نامأوت کش هب تسیز
نکر( دوش هدروآ ،ناراکمه و یراختفا نیدیا
0994 : 09 .) یژیاورمکح
هژژنوگ هژب هژعماج تیریدژم و یرژبهار ،بوژخ ،نوناژژق تژیمکاح بونراژهن رد و دژمآراک و تژسرد ،هدیجنژس یا
میمصت تییوئسم و ییوگخساپ اب هارمه هنلاداع و یقطنم یریگ تژسد نژیا زا ییاهدربهار و یمومع تکراشم ،یریذپ
ک هدش نایب یسایس یاهورین و نادنورهش تسرد ماعت ورگ رد ه
،اینرادرژس( تژسا تژیود اژب یندژم ةعماج یعامتجا
0900 : 090 .) یوسوم ( 0990 ) ییاورمکح بوژخ
ار
« ۀرادا یژمدرم هژنادنمدرخ »
هتژسناد هژک ماژش ندوبوگخژساپ و
ساسح ندوب تسا . یو ةمزلا ندوبوگخساپ ار
،تیفافش شدرگ
دازآ تاعلاطا و
یسرتسد داحآ
مدرم هب یمامت عف و
تلااعفنا تموکح
- رگم هچنآ خم تینما یلم فیرعت تسا هدش -
یم دناد .
ییاورمکح بوخ
اب ادها نوگانوگ فیرعت
هدش .تسا یضعب زا نامزاس یاه یناهج و اهوهپ یاه
،یملع ده
ةعسوت ار بوخ ییاورمکح یداصتقا
یضعب و0
،رگید ةعسوت یژم یژسایس دژنناد
و یبژساج(6
،یرژفن 0900 : 02 ) زا .
ییوس
،رگید ةمانرب لم نامزاس ةعسوت
9دحتم ( 0992 6446 ییاورمکح ) بوخ
ار اژب ود دژه ةعژسوت یداژصتقا و
ةعسوت یسایس نییبت هدرک نیا .تسا هتسد
زا
،اهداهن ییاورمکح بوخ
روضح ار یگهیو
ییاه ریون تیمکاح ،تیفافش
،نوناق
،تیعورشم
،یگتسیاش
،ییوگخساپ تییوئسم
،یریذپ و عامجا هاگدید دوجو
یدربهار رد
نایم ناربهر و ناریدم
یم .دنناد هلسلس درکیور هس نونکات هکبش ،یبتارم
درژکیور .تژسا هدژش هئارا بوخ ییاورمکح ةنیمزرد یلحم عماوج و یا
هلسلس یم دیکأت یتیود ییاورمکح رب یبتارم یامتم هعماج ةیقب زا تیود ،درکیور نیا رد .دنک
یم ز هب اب و دوش یریگراک
یم تموکح هعماج رب نوناق هکبش ییاورمکح .دنک
هکبش یگتسبمه و ماجسنا ،یا یژم تیوقت ار اه
هکبژش اژت دژنک اژه
هکبش نیا .دننزب تمواقم هب تسد تیود تردق باقمرد اخب نتم رد اه
یتسایس .دژنراد یمیونتدوژخ راتخاژس دوخ
ب نیا رب یلحم عماوج درکیور نارادفرط یژم نامزاژس تژموکح روضح نودب ییاورمکح هک دنروا
نژیا دژیکأت .دژبای
هژب یژیاورمکح ،عماج هاگدید رد .تسا تموکح تیاخد نیرتمک اب یلحم عماوج تلاکشم ح رب درکیور تروژص
تاعوژضوم رد دوژخ یاژضعا تژبثم تکراژشم و یلحم ةعماج زا سانم و هدیجنس یتشادرب ساسارب یلحم عماوج هدش داجیا کرتشم ( تسا
یردیح
،نابراس 0992 : 00 .)
نینچمه راهن
لدم ییاورمکح ةنیمزرد بوخ
یلحم حرطم تسا لدژم یاژه یتیریدژم
، 0
تکارژش ارژگ
، 0
رادژفرط
2دشر و یهافر .2
رد لدم یتیریدم ضرف
رب نیا تسا هک یارب ۀرادا روما
،هعماج تیاژسر تژیود
هژب یاژج ،ینزوراژپ ناکژس
یراد
تسا هب نیا یید هک عیزوت تامدخ هب نادنورهش یاههاگتنوکس
یناسنا معا زا رهش و اتسور هب ةباثم ینزوراژپ تژسا
و تیود یارب نیا مهم نادنن ةنیزگ یبولطم تسین .
کناب0
ناهج ی ( 0996 داحتا ،) ةی ( اپورا 6446 مانرب و ) ة عماج اهاک رقف و دربهار دشر رد و مانتی ( 6446 )
سسؤم6
ة عسوت ة ب نی لمیا ا تلاای دحتم ۀ رمآ اکی ( 0990 هاگشناد و ) ژویونکت
ی س یندی
3 United Nations Development Programme (UNDP)
4 Managerial Governance
5 Corporatist Governance
6 Progrowth Governance
7 Welfare Governance
0 / همانرب ،ییاضف یزیر لاس
دزای مه هرامش ، لوا پ( ، ی پا ی 04 ،) راهب 0044
ساسارب هاگدید
ییاورمکح تکارش
،ارگ تموکح
،یلحم یژسایس یماژون و
کژیتارکومد یارژب
ماژغدا یاژههورگ
یعامتجا و
عفانم نامزاس هتفای رد دنیارف یسایس یاههاگتنوکس یناژسنا
تژسا . نژیا ۀراژبرد لدژم
،یژیاورمکح ۀدژیا
یسارکومد یلحم
یتکراشم مهم
تسا اریز رد یاق
،نآ عفانم فلتخم ناکما زورب و روهظ یم دبای .
ییاورمکح رادفرط
،دشر یکی زا هغدغد یاه زورما
،دارفا نامزاس
،اه یاههاگتنوکژس یناژسنا
و تژلم ،اژه تژباقر
یارب لج عفانم یداصتقا .تژسا
ناژگبخن یژسایس
و یداژصتقا یاههاگتنوکژس
یناژسنا عباژت قژلطم تژسایس اژه
و
تامیمصت یلم
یداصتقا دنتسین
هکلب یعس ناوارف یم دننک ات اب هجوت هب تصرف اه و تیدودحم یاژه
یاههاگتنوکژس
،دوخ دوخ ار اب تارییغت و تلاوحت راگزاس
دننک . نیا لدم ییاورمکح هب
وحن یزراب لدم ییاورمکح هژبخن
تژسارگ
و رد نآ تکراشم دودحم
یارب تعنامم زا خادت ادها یعیزوژت رد
یژیاورمکح ترورژض
یژم دژبای . یژیاورمکح
رادفرط
،دشر دشر یداصتقا ار
هب ده ةباثم هدمع
روندم دراد هک هب کش ینامرآ دیاب ینلاوط تدم و رادژیاپ .دژشاب
یزاسرتسب یارب
لج هیامرس یراذگ زا تامازیا نیا لدم ییاورمکح تسا
.
ییاورمکح یهافر
قلعتم هب نآ هتسد زا یاههاگتنوکس یناسنا
تسا هک یراگزور زا
راژثآ یژشان زا یتعنژص ندژش
رثأتم دندوب اما رد لاح رضاح هب یید هیامرس یراذگ کدنا و نورب تفر هیامرس اب نارحب یاه یداصتقا هلمجزا
دوژکر
هجاوم دنتسه . رد نیا لدم هچنآ رتشیب نآ رب دیکأت یم
،دوش تسایس یاه یعیزوت اژب اژکتا رژب عباژنم یژتنار یژتیود و
هبش یتیود تسا . یاضعا ریگرد و یزکرم رد ییاورمکح
،یهافر تاماقم تموکح یلحم
و تاژماقم یژتیود
( یژلم ) و
تارکوروب اه
دنتسه و دنویپ نیب یاهداهن یلحم
و یلم ناکما تژیقفوم نژیا
عوژن لدژم رتژشیب ار یژم
دژنک یردژیح(
،نابراس 0990 : 090 ).
تییاعف ماجنا یارب بوخ ییاورمکح رد یژصوصخ اژخب و یندژم ةژعماج ،تیود یلصا ءزج هس نیب ماعت ،اه
فیرش( تسا تکراشم زا رتارف یهاگ هک دراد دوجو یلق و هداز
،روپ 0906 : 92 .) کیره زا ازژجا نیا یژشقن
مژهم رد
یاقترا ةعسوت رادیاپ دنهاوخ .تشاد رد اقن هب همادا کیره
زا هراشا اهنآ هدش
.تسا
0 . تیود یهست ۀدننک تییاعف اه یارب مهارف ندرک یطیحم هب روونم ةعسوت رادیاپ ده اب تابث و ةعسوت تیادژع
یعامتجا رد
هعماج تسا (
،یردان 0994 : 20 ).
6 . اخب یصوصخ رد
تیوقت هیامرس یراذگ یارب ایازفا دمآرد
،هنارس ییایوپ داصتقا و یبایتسد هب هافر یبسن
اقن یمهم دراد (
،یردان 0994 : 20 .) دشر
،هنلاداع تظافح
،یطیحم عسوت
ة اخب
،یصوصخ تکراژشم
اخبرژثا و
هنلاوئسم رد
تراجت یناهج هب رازاب ةلیسو هب
ییاهنت تسد ینتفای تسین زا نیا ور تیود دیاب ةعسوت رد رادیاپ
هارمه اب
اخب یصوصخ یاههار قیرط زا
سانم تکراشم .دنک
اب هجوت هب میونت اقن یگدننک
،تیود اخب یصوصخ زین
رد
دنیارف
،یراکمه اقن
یرثؤم رد تلاماعت یعامتجا
رب هدهع دهاوخ تشاد ( هنیدآ دنو و
،ناراکمه 0996
: 00 .)
9 . رد تیوقت تکراشم یمدرم
و یراذگریثأت رب
طخ یشم یاه
،یمومع یاژهداهن
یندژم اژقن یژمهم دژنراد و
هب ةباثم عفادم قوقح یدنورهش حرطم
یم دنوش (
،یردان 0994 : 20 .) ةعماج یندم اقن عفادم نادنورهش قوقح ار
رژب
هدهع دراد ( هنیدآ دنو و
،ناراکمه 0996
: 00 .) هب ینایب ییاورمکح بوخ
طقف رد درکلمع ورگ ةژنیهب
تژیود ،تژسین
هکلب ةجیتن ةطبار هکبش یا نیب یمامت یو ناعفن و نارگشنک ةعماج
یندم تسا (
،یناویا 0900 : 0 .)
بوخ ییاورمکح یبایزرا یارب نونکات غتم
لوادتم زا یضعب .تسا هدش هئارا یتوافتم یاهری رد اژهنآ نیرت
لودژج
0 .تسا هدش نایب
یبونراهن یارب
حطس یدنب غتم یاهری ییاورمکح بوخ
رد ةعسوت اپ رادی یاهدصقم یرگشدرگ یناکدرا نایدسا هزئاف و یئایض دومحم /
9
غتم - بوخ ییاورمکح یاهری ییارجا و بوخ ییاورمکح لوصا هب هجوت ،اهنآ ندرک
ماگ یرثؤم رد هب یبایتسد ةعسوت
رادیاپ تسا . هب غتم یاهری
نیا زین اهوهپ نیا رد یید نیمه هب تسا هدش عوجر رتشیب ،تیعماج یید هب ریز غتم
یم هدافتسا اهری .دنوش
0 . تکراشم :
زا یلصا نیرت اهریغتم رد ییاورمکح
،بوخ نازیم تکراشم مدرم
رد هعماج تژسا . میژسقت یدژنب
نازیم تکراشم هب
ود تروص میقتسم ای میقتسمریغ (
زا هار یاهداهن ینوناق
) تسا . ناکما نیا هک درادن دوجو
رد ماون
میمصت یریگ کی روشک یمامت تارون هئارا هدش روندم رارق دریگ نیاربانب موهفم تکراشم هب
عونت اههاگدید رد
کژی
هعماج و یدازآ نایب هراشا دراد .
0 . تیمکاح نوناق
( یدنمنوناق :)
ییاورمکح بوخ
هژب ماژون هژنلاداع یا زا نیناوژق دژنمزاین تژسا هژک ماژش
تیامح زا قوقح دارفا ( هب ههیو تیلقا اه ) تسا . ةمزلا یارجا ةنلاداع نیناوق رد
،هعماج دوجو هاگتسد ییاضق قتژسم
و راتخاس ییارجا ریذپانداسف تسا
.
2 . تیفافش : هب ینعم نایرج دازآ تاعلاطا و
یسرتسد ناسآ
هب نآ یارب یمامت دارفا هعماج تسا . یهاگآ دارژفا
هعماج زا یگنوگن واختا
و یارجا میمصت اه نایب ۀدننک موهفم تیفافش تسا . رد نینن هعماج
،یا هناسر یاژه یژهورگ
دنرداق تسایس یاه هدشذخا رد
ۀزوح میمصت یریگ و ییارجا روشک دننک یلحت و هیزجت ار .
2 . ییوگخساپ :
ییاورمکح بوخ
رد کژی هژعماج دژنمزاین ییوگخژساپ ،اژهداهن
نامزاژس اژه
و تاژسسؤم رد
بونراهن ینوناق
و ینامز صخشم رباربرد
یاضعا دوخ و بابرا عوجر تسا .
0 . قوقح یواسم ( تلادع :) هب تیمسر نتخانش
قوقح یواسم یارب یمامت دارفا هنیمز زاس هافر و اژمارآ رد
هعماج تسا . رد هعماج دیاب دارفا هب سانت تییاعف دوخ رد عفانم هعماج میهس دنشاب . هب ینایب رد ییاورمکح ،بوژخ
ةمه دارفا دیاب زا تصرف یاه ربارب رادروخرب دنشاب
.
9 . یشخبرثا و
ییاراک : ۀدافتسا اراک زا عبانم یعیبط و تژظافح زا
طیژحم تژسیز دژنمزاین یژیاورمکح
بوژخ
تسا . اب تشذگ نامز میهافم ییاراک و یشخبرثا رد
ییاورمکح تیمها
یرتشیب هتفای تسا .
04 . لکش یریگ قافو یمومع : هلمجزا لوصا ییاورمکح
،بوخ مهارف ندرک یرتسب یارب نایب تارون تواژفتم
رد هزوح یاه نوگانوگ
،یسایس یعامتجا و
یداصتقا تسا
. تارون توافتم زا هار ییاورمکح بوخ
دژیاب اژب ادژها
ک هعماج مه ییارگ یبسانم هتشاد دشاب . رد یبایتسد هژب ةعژسوت ،رادژیاپ نژیا عوژضوم هژب
تخانژش قژیقد
یاژهزاین
تدمدنلب هعماج
دراد زاین .
00 . تیلوئسم یریذپ
: یکی زا یاهریغتم مهم
ةنیمزرد ییاورمکح ،بوژخ
تییوئژسم یریذژپ
تژسا . ییوگخژساپ
نامزاس یاه
،یصوصخ یاهداهن
یندم و یاژهداهن یتموژکح
رد هژعماج رد ۀزوژح تژسایس اژه
و ناژشتامادقا مزلا
و
یرورض تسا
.
04 / همانرب ،ییاضف یزیر لاس
دزای مه هرامش ، لوا پ( ، ی پا ی 04 ،) راهب 0044
لودج - 1 : غتم هتفای( بوخ ییاورمکح یاهری یاه
)شهوژپ
نامزاس اه
غتم ی اهر ةمانرب
ةعسوت نامزاس دحتم لم
( )UNDP
0992
0سیو ،
6444 نو
نگربسرک نو و
ندراو ،6
6440 یناهج کناب
،9
6440 قودنص
نیب یللمیا
لوپ ( )IMF ،0
6440 و نمفاک
ناراکمه ،0
6440 ناکسا ةمانرب
لم رشب
2دحتم ، 6442 و یلپیش
2چاوک ، 6440
قح رونراهظا و ییوگخساپ
0
تابث یسایس تنوشخ مدع و
9
ییاراک یشخبرثا و
04تیود
راب ییام تیفیک( تاررقم
)تاررقم
00
تیمکاح )یدنمنوناق( نوناق
06
لرتنک
09داسف
تکراشم
00
عامجا روحم ی ( کش قافو یریگ
،یمومع اضر
،یمومع تی
یوبقم تی
00)
سم وئ تیی یریذپ
02
تیفافش
02
( تیادع یواسم قوقح
00)
انیب کیهتارتسا
09
یربهر و تیاده
هب انکاو و هجوت تساوخرد مدرم یاه
تسیز تملاس یطیحم
64
یزاسدنمناوت
60
فیرعت و یارجا یاهدرادناتسا
تبث و رشن تاعلاطا
1 Weiss
2 van Kersbergenand van Waarden
3 World Bank
4 International Monetary Fund(IMF)
5 Kaufmann et al.
6 United Nations Human Settlements Programme (UN-HABITAT)
7 Shipley and Kovacs
8 Voice and Accountability
9 Political Instability and Violence
10 Effectiveness and Efficiency
11 Regulatory Burden
12 Rule of Law
13 Corruption
14 Participation
15 Consensus Orientation
16 Responsiveness
17 Transparent
18 Equitable and inclusive
19 Strategic Vision
20 Ecological soundness
21 Empowering
یبونراهن یارب
حطس یدنب غتم یاهری ییاورمکح بوخ
رد ةعسوت اپ رادی یاهدصقم یرگشدرگ یناکدرا نایدسا هزئاف و یئایض دومحم /
00
- ةعسوت رد بوخ ییاورمکح هاگیاج رادیاپ
هار ،بوخ ییاورمکح همانرب رد یلح
تیریدژم .تژسا رادژیاپ ةعژسوت هژب یبایتژسد یارژب عباژنم تیریدم و یزیر
،ناراکمه و یناوضر( دراد بوخ ییاورمکح اب یکیدزن دنویپ یرگشدرگ 0999
: 099 .) ةعژسوت و بوخ ییاورمکح
،رادیاپ هدروخ هرگ رگیدکی اب هک دنتسه یمیهافم هب بوخ ییاورمکح دوبن دنا
هدرژک دودژحم ار رادیاپ ةعسوت تدش
( دش دهاوخ نآ عنام تیاح نیرتدب رد و تسا
Kardos, 2012: 1166
ةعژسوت رانک رد یرادیاپ رب ینتبم ییاورمکح .)
نایب رادیاپ تییاعف حلاصا و ینیبزاب تیمها ۀدننک
خ اخب ود ره یاه اژب یژیاورمکح عون نیا .تسا یتیود و یصوص
یم تسد هب سانم یاهراتخاس نییعت و یطیحم و یعامتجا ،یداصتقا دعُب هس نتفرگ رون رد و ژسانت داژجیا .دژیآ
اخب رد نزاوت اخب ماش( یعامتجا فلتخم یاه
ناژمز یط نآ رارمتسا و )یندم یاهداهن و یصوصخ ،یتیود یاه
ایان هلمجزا ینلاوط ا یاه
اژخب رد نزاوژت هژب یبایتژسد .تژسا یرادیاپ رب ینتبم ییاورمکح یلص فژلتخم یاژه
یژم رژجنم داژعبا یماژمت رد رادیاپ و سانتم ةعسوت هب یبایتسد و تامیمصت یارجا هب دهعت داجیا هب یعامتجا دوژش
میهاربا و یدهاز(
،روپ 0990 : 94 ، 090 تژیود رد یرادژیاپ و ژسانت هژب یبایتسد یارب .) یا هژب اژه
نیژب لداژعت داژج
اخب یاه یعافتناریغ و ینواعت ،یصوصخ ،یتیود زاین
تسا ( میهاربا روپ و
،یکییا 0990 : 0 ).
توکاپ داقتعا هب (0
6440 طخ زا رتارف یرادیاپ رب ینتبم ییاورمکح ) یشم
تژیود یراذژگ یژم ژمع روژحم
و دژنک
اخب نیب یگنهامه داجیا ددصرد اخب یتراون ةفیظو ندرکدودحم و اه
اخب رگید ای یتیود نژیا ساژسارب .تساه
اخب مامت ،یشخبرثا هب یبایتسد یارب موهفم یم ریگرد یعامتجا یاه
یکرت و دنوش کژی هژب اژهنآ زا یژفلتخم یاژه
یم رجنم اخبرثا میمصت میهاربا و یدهاز( دوش
،روپ 0990 : 099 .)
هب روط دوبن یلک ییاورمکح
بوخ رب هولاع دننام یتلاکشم ایادیپ
،یراژکیب ،رژقف
،مروژت یتیاژضران نادنورهژش
یسآ
،ریذپ یب یتابث
،یداصتقا یرخت
و ایاسرف طیحم
تسیز و هبواج مک هب ،یرگشدرگ یاه نر
ندش سح تینما
رد نارگشدرگ یم رجنم
دوش و یامت زا نانآ
یارب دورو یم روشک هب .دهاک
نیا مورحم ثعاب عوضوم ندژش
روژشک زا
دمآرد ریگمشن تعنص
یرگشدرگ یم
،ناراکمه و ینانر یفیرش( دوش 0996
: 6 .)
بوخ ییاورمکح رد
رانک هبواج یاه یرگشدرگ هب
ۀدنروآدوجو تینما
،یسایس تاناکما یهاژفر
و یریبادژت یارژب
ظفح و تسارح هبواج زا
یاه یرگشدرگ ییاورمکح .تسا
بوخ هژنیمز زاژس شرتژسگ یراژکمه
یاژه نیژب ،یژللمیا
یرارقرب ماعت هدنزاس اب رگید
،ناهج یاهروشک یفرعم
هبواج یاه یرگشدرگ
،روشک توعد هناتسود زا رگید اهروشک
یارب دورو هب روشک و مارتحا باقتم هب نهرف .تساه
شور شهوژپ یسانش ناژگربخ ار اهوهژپ نژیا یراژمآ ةژعماج .تژسا یدربراژک ،جیاتن رونزا و یفیصوت ، ده رونزا رضاح اهوهپ
حاص یهاگشناد یژم یکژشت تعنص نیا رد لاعف ناصصختم نینچمه و یرگشدرگ ۀزوح رد رون
شور رد .دژنهد
داهنشیپISM
هدش تسد تسا مک
زا تارون جنپ هرژبخ ( دوژش هدافتژسا
Soti, 2010: 128
ا .) رازژب عژمج هداد یروآ ،اژه
1 Paquet
06 / همانرب ،ییاضف یزیر لاس
دزای مه هرامش ، لوا پ( ، ی پا ی 04 ،) راهب 0044
اسرپ و هبحاصم .تسا همان
اسرپ ییاور یسررب یارب اهوهپ نیا رد 0
تژسا هدژش هدافتژسا یروص ییاور زا ،همان
اسرپ هک تروص نیدب ینت هب همان
حاص زا دنن ناگربخ و نارون
،هداد لامعا مزلا تاحلاصا و
زا ا نژی هار یژیاور
یروص اسرپ همان دییأت دش . رد نیا اهوهپ زا تارون ناصصختم و
ناگربخ انشآ هب ثحابم طبترم اب همانرب یزژیر و
ةعسوت اپ رادی رگشدرگ ی هدافتسا هدش تسا . ناگربخ ا نی اهوهپ کردم یسانشراک تژسد اژب یرژتکد و دشرا
مژک 0
.دنراد اهوهپ اب طبترم ۀزوح رد تییاعف ةقباس لاس ناد ناژسردم و یملع تئیه یاضعا زا ناگربخ زا یمین
و هاگژش
یرگشدرگ تعنص رد نلااعف زا رگید یمین دنتسه
.
ارب ی ا ماجنا نی ز حارم اهوهپ ری
ط ی :تسا هدش
0 . لحرم رد ة لوا
، سپ زا ةعیاطم بدا تای اهوهپ و یهاوخرون
،روندم ناگربخ زا غتم
یاهری ییاورمکح بوژخ
یارب ققحت ةعسوت رادیاپ یرگشدرگ ناتسرهش
دبیم ییاسانش .دندش
یاهریغتم جارختسا
ترابع هدش ا
زا دن : ،تکراژشم
تیمکاح نوناق
دنمنوناق(
ی ،)
،تیفافش
،ییوگخساپ قوقح
یواسم ( تیادع ،) یشخبرثا و
ییاراک
، 6
کش یرژیگ قاژفو
یمومع و تییوئسم یریذپ
.
6 . رد نیا هلحرم اسرپ همان اه اب ده جارختسا طابترا
ماوع ییاسانش لحرم زا هدش ة
حطس و بق دژنب
ی اژهنآ
حارط ی .دش اسرپ یاه اسرپ هب همان تروص
« م ... ماع هب رجنم ... ماع ی
دوش
» .تسا ینتفگ ا رد تسا نژی
اهوهژپ
لدم شور زا زاس
ی راتخاس ی سفت یری ( .تسا هدش هدافتسا )ISM
شور ارISM
دلیفراو (9
0929 ) حرژطم درژک . نژیا
شور یگنوگن یراذگریثأت
ره کی رصانع زا رب ار
رگیدکی تهج(
و تدش )هژطبار رد کژی راتخاژس هلژسلس
یژبتارم
صخشم یم
دنک (
Govindan et al., 2012: 206
.)
9 . ا رد نی تن هلحرم ةجی اسرپ مان ة اهوهپ کشت رد ی سیرتام یلماعتدوخ راتخاس
ی ( )SSIM
.دژش هدافتژسا0
نیا سیرتام اب ندرکدراو ماوع
ییاسانش هدش هب خاد کی سیرتام داجیا یم دوش . رد نژیا سیرتاژم رژصنع هژچنانن
رطس نوتس هبi
