Taxation in Light of the Comparative Jurisprudence of Islamic Denominations
Vali Rostami1 | Ayoub Shafeipoor2 | Mehran Abshrini3
1. Corresponding Author; Professor, Department of General Law, Faculty of Law and Political Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran. Email: [email protected]
2.Master’s of Jurisprudence and Islamic Law, Faculty of Jurisprudence and Law, University of Islamic Sects, Tehran, Iran. Email: [email protected]
3.Master’s of Administrative Law, Faculty of Law, University of Judicial Sciences and Administrative Services, Tehran, Iran. Email: [email protected]
Article Info Abstract
Article Type:
Research Article
In Islam’s financial system, the most important financial resources of the government are zakat, khums, jizya, kharaj, and anfal. In the modern era, apart from fixed financial taxes, governments are obliged to levy non-fixed and variable taxes. The question is, whether or not it is permissible for an Islamic government to levy such taxes? The present study will attempt to answer the above- mentioned question by describing and analyzing the teachings of various schools of Islamic jurisprudence on this topic. The results of the study show that the government is permitted to levy new and variable taxes on the people as a so-called secondary rule. This is verified by significant reasons including Quranic verses, Prophet Muhammad’s sayings, and actions of the infallible Imams. Most scholars of the Islamic jurisprudential schools have issued fatwas confirming this form of taxation.
Pages: 307-327 Received:
2019/07/08 Accepted:
2020/02/17 Published online:
2023/04/19 Keywords:
tax, government, state, fiqh, Islamic sects.
How To Cite
Rostami, Vali; Shafeipoor, Ayoub; Abshrini, Mehran (2023).
Taxation in Light of the Comparative Jurisprudence of Islamic Denominations. Public Law Studies Quarterly, 53 (1), 307-327.
DOI: https://doi.com/10.22059/jplsq.2020.284885.2072
DOI 10.22059/jplsq.2020.284885.2072
Publisher University of Tehran Press.
یملاسا بهاذم یقیبطت هقف وترپ رد تایلام عضو ینابم
یمتسر یلو
1
یعفاش بویا|
2روپ ینیرش بآ نارهم|
3
1 . لوئسم ۀدنسیون داتسا ؛
، هورگ قوقح
،یمومع ۀدکشناد قوقح و مولع
،یسایس هاگشناد ناریا ،نارهت ،نارهت :همانایار .
2 . ششناد .نارششیا ،نارششهت ،یم ششسا .ااششم هاگشششناد ،قوششقح و هششقح ۀدکشششناد ،یم ششسا قوششقح و هششقح دششارا یششسانارار کششتخومآ
:همانایار [email protected]
3 ناد . قوشقح دشارا یشسانارار کتخومآ یشسرداد
ا امدشخ و ییاش ی موشلع هاگششناد ،قوشقح ۀدکششناد ،یرادا .نارشیا ،نارشهت ،یراد
:همانایار [email protected]
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
:هلاقم عون یش.وژپ
مهم ،م سا یلام ماظن رد
، ارز تلود یلام عبانم نیرت
،سمخ
،هیزج جارخ و لافنا
یم بوسحم نیگنس هب هجوت اب رضاح رصع رد .دوا
تشموکح فیاظو ندا رت ،اش.
تلود یلام دنروبجم ا.
ا نشیا لالشس .دشنریگب مدرم زا زین یریغتم و تباثریغ یا.
ایلام نینچ نتحرگ ایآ ًلاوصا هر تسا اشی تشسا زیاشج تلود طسوت مدرم زا ییا.
هرازگ لیلحت و فیصوت رب هیکت اب رضاح .وژپ ؟ریخ و یم سا .اام هقح یا.
هناخباتر شور ن نشیا هشب و هدشمآرب روراشم سرپ هب ییوگخساپ یپ رد یا
هشجیت
هشب تلود طسوت مدرم رب ریغتم و دیدج ایلام عضو هر تسا هدیسر مشکح ناوشنع
تحلصم هلمج زا یمهم لیلاد هب و هیوناث و
رورض یشخرب و هدوشب زیاشج هعماج
یاهقح رتشیب و تسا نآ دیلم زین موصعم ناماما لمع و یوبن ایاور ،نآری ایآ هداد اوتح نآ زاوج هب یم سا .اام .دنا
حفص :تا 307 - 327
:تفایرد خیرات 17 / 04 / 1398
خیرات شریذپ :
28 / 11 / 1398 راشتنا خیرات طخرب
:
30 / 01 / 1402
هژاودیلک :اه ، ایلام ،هقح ،تلود ،تموکح ،یم سا
. .اام دانتسا یعحاا ؛یلو ،یمتسر
نارهم ،ینیرا بآ ؛بویا ،روپ (
1402 .) هقح وترپ رد ایلام عضو ینابم
سا .اام یقیبطت یم
قوقح اعلاطم. یمومع
، 53 ( 1 ،) 307 - 327 .
DOI: https://doi.com/10.22059/jplsq.2020.284885.2072
DOI 10.22059/jplsq.2020.284885.2072
.نارهت هاگشناد اراشتنا هسسلم رشان
همدقم هب هر یمهم قن هب هجوت اب و تسا تلود تیمراح رهظم ایلام مهم و نیتسخن ناونع
یا.دشمآرد نیرت
هنیز. نیمأت رد یمومع یم افیا یمومع یا.
رادروشخرب تشلود دزن رد هژیو ی.اگیاج و ازسب تیم.ا زا ،دنر
،یمتسر( تسا 1387
: 16 مهم ،یخیرات و یهقح عبانم قبط .) تیب یا.دمآرد نیرت
یم شسا ماشظن رد لاملا
گدرتشسگ هشب هجوت اب .تسا هدوب لافنا و جارخ ،هیزج ،سمخ ، ارز و یزرواششر زا لشصاح یا.دشمآرد ی
نیمز ۀراجا و همذ ل.ا دوجو ،ناوارح یگنج میانغ دوجو ،یرورپماد یلااب تبسن و یزرواشر کحوتفم یا.
تیب ،یتلود خب مهس هنیز. عاونا ییاناوت نامز نآ رد لاملا
یشخرب رد ا.دشمآرد نشیا مشجح .تااد ار ا.
لاس هب هاگ ا.
یم یدح نیز. ناوت تلود هر دیسر هب هاگ و تاادن ار نآ ندرر ه
هشنیز. تلع ،یحاشضا یاش.
یم ادیپ دیدج ایلام عضو هب زاین یم یخیرات دراوم سحرب عومجم رد .دا
زا رشیغ هشر درشر اشعدا ناوشت
هدمع یتایلام یا.دمآرد جارخ و ،هیزج ،لافنا ،یح ،میانغ ، ارز ،سمخ لالس لاح .تسا هتاادن دوجو یا
لعح طیارا رد هر تسا نیا تیلوئسم یتلود ر. هکنیا هب هجوت اب و ی
،اهنآ ماجنا یارب و دراد هدهع رب ییا.
و هیکت هداررذ یم سا یلام عبانم هب دیاب ًاساسا ای تسا عورشم ایلام عضو ایآ ،دراد زاین ییا.دمآرد هب یمن و درر افترا هشب ؟درشر عشضو ریغتم ایلام ناونع تحت دیدج یزیچ ناوت
اشیآ ،رشگید راشبع هشقح رد
هدشا یشیحب هراشب نیا رد هقح رد نونرات ًلاوصا ینعی ؟ریخ ای دراد دوجو دیدج ایلام یارب ییاج یم سا نیا یهقح دنتسم هرخلأاب و ؟هن ای تسا ایلام هنوگ
هشر یلقتشسم قیقحت و .وژپ هر اجنآ زا ؟تسیچ ا.
سررب یم سا فلتخم .اام و نراقم هقح هاگدید زا ار هی ی نیا ناوج نارگشش.وژپ ،درادن دوجو ،دنر ی
هرازگ و ینابم لیلحت و فیصوت اب رضاح .وژپ رد ،یعحاشا ،یکلام ،یفنح( یم سا فلتخم .اام یا.
سرپ هب ییوگخساپ ددصرد )هیماما و یر.اظ ،یلبنح زا سپ ،اهقح رظن هب دانتسا اب و هدمآرب رورام یا.
زاوج مدع ای زاوج یارب ار یلیلاد ،یسررب و حرا هداد هشهارا تشلود طسوت ایلام عضو
دشنامن هشتفگان .دشنا
نیشیبت و تشلود طشسوت مدرم رب ایلام عضو زاوج مدع ای زاوج صوصخ رد اهقح یا.رظن و ینابم یسررب هچ هر دراد یدایز تیم.ا ثیح نیا زا نآ کفسلح اب اسب
ی.اگآ زا یشهقح یناشبم
،نآ یعوشن داشقتعا و رواشب
ینورد یارب داجیا مدرم وا
د هر هب روط
،عطی تلزنم
،نآ یب تلزنم زا نیناوی
یعشضو هشب ناوشنع لشماع
ای کرحم هدنرادزاب
هب .تسا اشیلام دوشا نیشیبت مدرم یارب رگا ،رگید رابع مدرشم زا تشلود هشر ییاش.
یم نآ شریاشپ هب تبسن رتهب یم سا کعماج رد ناملسم صخا کی ،دراد ینید بوچراچ و ساسا ،دریگ
یم مادیا ت دنر رد ،هشمدقم رشرذ زا سشپ رشضاح .وژپ رد .تسا نونای طقح نآ یانبم دوا هتفگ هکنیا ا
موهفم ایلام مود خب یم یسانا
.تشسا هدشا هشتخادرپ اشیلام دوجو رورض هب ،موس خب رد .دوا
تسا هتاااگ ثحب هب نراقم هقح هاگدید زا ار مدرم رب دیدج ایلام عضو زاوج مدع ای زاوج ،مراهچ خب د و هتحای ،مجنپ خب ر یم نایب قیقحت جیاتن و ا.
.دوا
1 . هنیشیپ یسررب سح ،هشتخادرپ اشیلام یشهقح یناشبم عوضوم هب هر یلقتسم .وژپ اهنت رگش.وژپ ع طا و ا.
هلاقم ( ناراکم. و سن شوگرز رابجلادبع زا یا 1393
ناوشنع اشب )
« یشسررب یناشبم یشهقح اشیلام یاش.
تباثریغ
» ۀراما رد هر تسا 38
یشش.وژپ ش یشملع کشلجم
.وژشپ
یاش.
هشقح و قوشقح یم شسا
هشبحاص هاگشناد یزایتما دازآ
یم سا دحاو یناشبم هشب طشقح روراشم .وژشپ .تشسا هدیشسر پاچ هب لباب
یشهقح ینابم زا ار نآ تیعورشم کلدا و هتخادرپ هیماما هقح رد تلود طسوت مدرم زا ایلام اخا تیعورشم تسا هدرر تاادرب هیماما هدیسر نآ زاوج هب نایاپ رد و
.دنا
جنشپ ۀدشنریگربرد لیادشح یم شسا هشقح هر اجنآ زا تسا نیا رورام .وژپ اب رضاح .وژپ وافت ار هلدا مامت یلمار .وژپ تسا راوازس ،تسا هلبانح و هیعحاا ،هیکلام ،هیفنح ،هیماما لماا یهقح هاگتسد
آ زا دعب و یسررب یم سا .اام یاهقح مامت زا ییاشب ثحب یارب ییاج رگید ات دنر م عا ار نآ کجیتن ن
زاوج مدع ای زاوج ینابم هب نتخادرپ رضاح .وژپ زایتما سپ .دوا یسررب ناوج مامت زا عوضوم و دنامن هب مدرم زا یتلود ایلام اخا نام. ات تسا یم سا .اام نیب یقیبطت روص
هنوگ یسررب اب ،دا ررذ هر
مامت عوضوم نیا رد ناشنیمطا لامر اب و دنربب یپ ایلام تخادرپ زاوج کلدا هب یهقح .ام ر. اب مدرم ی
.دننر تخادرپ ار نآ ههبا نودب و 2 . موهفم تایلام یسانش
2 . 1 تغل رد تایلام .
،راششحا یردشص( یشیاراد یاشنعم هشب هشیلام .تسا هیلام کملر عمج ایلام کملر یسراح ایبدا و تغل رد 1381
:
1143 ر و ) ،دیمع( دقن لوپ و لاا 1398
: 901 نارومأشم هر ی.وجو و جارخ ،جاب یانعم هب م. ایلام .تسا هدمآ )
یم هریغ و غتسم و یضرا ،ک ما نابحاص زا نونای سحرب تلود ،نیعم( دنریگ
1386 ج ، 2 : 480 .)
ۀژاو برع ایبدا و تغل رد
« کبیرض » ۀژاو زا .تسا هدا ق طا ایلام هب
« برض » عم هب و ندز یاشن
و اشیلام ،یشررمگ قوقح ،ضراوع ،جاب یانعم هب و تسا یارض نآ عمج .تسا هدا هتحرگ ندرر عضو نبا( تسا هدمآ جارخ ،روظنم
1414 ج ،ق 1 : 550 یب ،یدی.ارح ؛ ج ،ات
7 : 33 ،شونرذآ ؛ 1393
: 600 .)
2 . 2 حلاطصا رد تایلام .
ههارا ایلام زا یفلتخم فیراعت ،م سا یاهقح نیب رد یم اهنآ رد تید اب هر تسا هدا
اشب هر تحایرد ناوت
ههارا یح تخا فیراعت دوجو .تشسا زشیچ کشی یاشیوگ تیاهن رد و کیدزن م. هب اهقح رتشیب فیراعت ،هدا
یم هرااا فیراعت نیا زا یخرب هب نونرا .دوا
نیا یلازغ :تسا هدرر فیرعت ار ایلام هنوگ
« هب ار نآ ماما هر هچنآ هفیظو ناونع
ماگن. نادنمتورث رب
تیب ندوب یلاخ یم عضو لاملا
،یلازغ( دنر 1390
:ق 236 ،یلازغ ؛ 1413 :ق 177 .»)
یم رد یلازغ فیرعت رد تید اب ندوشب یلاشخ هشب طونم ار نادنمتورث زا ایلام تحایرد ناشیا هر میبای
تیب یلام عضو ناشیا هر تسا نیا هتفگ نیا فلاخم موهفم ینعی ،تسا هتسناد لاملا رد ار نادنمتورث رب ا
یماگن.
تیب هر تیب رد هچنآ هب هجوت اب دناوتب یم سا تموکح و داابن یلاخ لاملا روشر دراد دوجو لاملا
.تسین زیاج ،دنر هرادا ار یم ایلام فیرعت رد ینیوج :دیوگ
« هب نادنمتورث رب ماما هر هچنآ زا و هدرر جاو زاین و تجاح رطاخ
یم نانآ ینیوج( دریگ ،
1401 :ق 274 .»)
.تسا هتسناد مراح زاین و تجاح هب طونم ار نادنمتورث زا ایلام نتحرگ یلازغ فیرعت دننام زین رورام فیرعت هب هر تسا هدا ایلام دروم رد یم سا .اام رصاعم یاهقح و یهقح عماجم زا زین یرگید فیراعت
هب نانآ زا فیرعت ود یم هتخادرپ راصتخا
.دوا
« نآ ایلام یم هتحرگ نادنمتورث زا هر تسا یزیچ
ۀرازو( دوا فایولأا
نوئشلاو کیم شسلإا ،تشیوکلل
1404 ج ،ق 38 : 378 .»)
« هب ضحم یلام مازتلا زا تسا رابع ایلام یب ،یلیحز( دابع و تبری دصی هنوگر. زا رود
ج ،ات 3 : 1979 .») 0
هفللم ،دا ررذ اهقح طسوت ایلام زا هر یفیرعت رد شصخشم و اش.
ه زا اشیلام نتحرشگ هشلمج زا ییاش.
یشگژیو نآ زا یشخرب هشر دشا رشرذ تشبری دصی مدع و یلام مازتلا ،تلود تجاح و زاین ،نادنمتورث یاش.
یسررب زا سپ نونرا .درادن تقباطم زین یخرب و هتااد یناوخم. رضاح رصع رد ایلام فیرعت اب هداررذ یم یم سا یاهقح فیراعت رد تید و عمج رد ناوت
نب نیا ار ایلام یلر ید :درشر فیرعت هنوگ
« قوشقح نآ
یم یم سا مراح هر یلام تبشسن و هدافتشسا دراوشم و رادشقم و دنر عضو ار نآ یصاخ طیارا تحت دناوت
هنیز. عبات هکلب ؛تسا هدشن هتحرگ رظن رد م سا رد اهنآ یارب یصاخ یتحلشصم قباطم ای و یرورض یا.
.تسا یم سا مراح رظندم هر تسا
»
3 . تایلام دوجو ترورض نییبت و یسررب تیلوئسم و ابجاو ،یتموکح و تلود ر. هکنیا هب رظن هدهع ار ییا.
هشب ،روشما نآ ماشجنا یارب و تسا راد
سیورس و امدخ ،دراد زاین یلام عبانم و ا.دمآرد یم ههارا تلود هر ییا.
یشم ،دشنر :دشااب عوشن ود دشناوت
هب نآ زا یتمسی خشم و حضاو روص
یشم هشضرع نیعم دارحا هب ص ، امدشخ نآ رشبارب رد تشلود و دوشا
یم تحایرد امدخ شاداپ و رجا ناونع اب یغلابم و زاشگ ،نشفلت ،قرشب ،بآ هب طوبرم امدخ دننام ،دنر
هشب مدرشم مومع هر تس. تلود امدخ زا یرگید خب .هریغ لشبایریغ و نیعماشن ،صخششمان روشص
یم هدافتسا امدخ نآ زا هبساحم هرهب نآ زا و دننر
یم دنم هار و ا.رهشا تشینما نیمأشت دننام ،دنوا و اش.
هار ثادحا دننام ینادابآ داجیا ،ا.زرم نابایخ ،ا.دس ،ا.
کراپ ،ا.
هناشسر ۀرادا و داشجیا نیشنچم. و ا.
ییاش.
هشب .هرشیغ و تسیز طیحم تاادهب ظفح و یمومع نراما و ا.رها تحاظن ،نویزیولت ،ویدار نوچم.
روشط
معم تلود لو یمن هداررذ امدخ نیا ربارب رد ا.
اریز ،دننر تحایرد مدرم زا یصخشم رجا و غلبم دنناوت
هب امدخ نیا هنوگ
یمن هر دنتس. یا لاشیم یارشب .درر صخشم ًاقیید ار اهنآ زا دارحا ۀدافتسا نازیم ناوت
یمن هنیز. زا دصرد دنچ لداعم ای رادقم هچ صخا کی هر درر هبساحم ناوت ا
تشینما نیمأت فرص هر ی
هشب .تشسا هدرشر هدافتسا یمومع رباعم ییاناور زا ردقچ ای هدوب رادروخرب ،هدا یصاخ ناکم ای رها کی تلود لیلد نیم.
هنیز. نیا نیمأت یارب ا.
یلام عبانم و ا.دمآرد هب ، امدخ ریاس و ا.
هشر دشنراد زاشین یا
.دننر نیمأت ار نآ ایلام تحایرد هار زا دیاب سپ ایلام یدنمزاین عحر و روما هب نداد ناماسورس یارب عرا رد هر ییا.
هدا هداد راری ا.
یارشب ،دنا
یماگن. اما ؛تسا یداع طیارا هژیو طیارا هر
فاشصنا و لدشع تشیاعر اب هعماج نارازگرار ،دیآ یپ یا
یم ایلام دنناوت تخادرپ هب فظوم زین مدرم و دن.د راری مدرم دمآرد رب ار ییا.
و نویشسابرر( دنتشس. نآ
،یمتسر 1394 : 254 .)
یم قیید ی.اگن اب هب رورض نیا هر تفگ ناوت
تشلود ۀراشبرد صاخ و هژیو روص قدشص یم شسا یاش.
یم تیلوئسم اریز ،دنر تلود فیاظو و ا.
تلود ریاس زا یم سا یا.
تشلود کشی ارشیز ،تشسا رتلااشب و رتشیب ا.
هن یم سا تینما داجیا هب دیاب اهنت
نیگنشس فیاشظو هکلب ،دنر افترا یا.زرم تاادساپ و مارآ ظفح و یرشت
و نآ نوئشا کشم. رد تلادشع یراریرب و داجیا ،هاحر ،ینادابآ ،نارمع یازحا ،نید و گن.رح و ملع کعسوت دننام مر راشیا شاعم نیمأت تیلوئسم نیا ماجنا یارب سپ .دراد هدهع رب زین ار هعماج دمآرد
لام ،فیاظو و ا.
ای یاش.
یم عضو یصخشم هنیز. نآ اب تلود ات دوا
هدهع رب هر یریطخ فیاظو زا دناوتب ا.
.دیآرب ،تسا شا
4 . زاوج ای مدع زاوج عضو تایلام یتلود یاه
مش. اشب ؟رشیخ اشی دوا جاو تلود طسوت ایلام مدرم رب تسا زیاج ایآ هکنیا رد یم سا .اام یاهقح هدرر ف تخا راب نیا رد و دنا
.دراد دوجو لوی ود ه
4 . 1 تایلام عضو زاوج .
نشبا( یشفنح .ااشم یاهقح روهمج ،نیدشباع
1412 ج ،ق 2 : 336 ،یشبطری( یکلاشم ،) 1384
ج ، 2 : 242 ؛
،یبطاا 1412 ج ،ق 2 : 619 ،یلازغ( یعحاا ،) 1413
:ق 177 ،ینیبرا یطخ ؛ 1415
ج ،ق 6 : 12 یشلبنح ،)
نبا(
،ینارح هیمیت 1416
ج ،ق 30 : 337 ر.اظ ،) یب ،یر.اظ( هی ج ،ات
4 : 281 ،یشنیمخ( هشیماما و ) 1423
:ق
51 ،یرظتنم ؛ 1409
ج ،ق 4 : 290 و رادشمان یاشهقح هتبلا .دنتس. تلود طسوت ایلام عضو زاوج هب لهای )
، وتلا( وتلا دومحم خیا نوچم. یرصاعم 1421
:ق 126 فشسوی رشترد ،رش.زلأا کشعماج ویشا زا )
،یواضری( یواضرقلا 1393
ج : 2 : 992 - 988 یشب ،یشلیحز( یلیحزلا کب.و رترد ،) ج ،اشت
3 : 1979 رشترد و )
هری( یغاد هرقلا یلع ،یغاد
1422 :ق 50 .دنتس. هاگدید نیا هب لهای زین )
نبا یاحوتم( نیدباع 1252
اشیلام عشضو زاوشج دروم نیا رد ار یفنح .ام لوی یفنح یاهقح زا )ق
یم تلود طسوت جاح روص رد تلود تسا دقتعم و دناد
یشم زاشین و رورشض و ت یطیارشا تشحت دشناوت
یم همادا رد و دنر عضو ایلام :دیوگ
« یم مراح هار ح صا یارب دناوت نای.اپس زیهجت ،نانابهگن رجا ،ا.
نیا و دنر عضو ایلام ،یگنج ناریسا کیدح ،نایماظن و تشیب هشر تسا نیا هب طونم هم. ا.
یلاشخ لاشملا
تیب زا دناوتن تلود و دااب املا
دنر تخادرپ اهنآ یارب یزیچ ل »
نبا(
،نیدباع 1412 ج ،ق 2 : 336 .)
یاحوتم( یبطری 671
یشم عاشمجا یاعدا ایلام عضو زاوج دروم رد یکلام ناهیقح زا )ق.
یشم و دشنر :دشیوگ
« زا دعب یتیو هر دنراد عامجا و قافتا نیا رب یم سا یاملع کم.
ای هکن یزاشین و تشجاح اشما دا تخادرپ ارز
سم یارب درر عضو ار یلام ]دنمتورث[ مدرم رب هر تسا جاو ،دمآ یپ نانامل »
،یبطری(
1384 ج ، 2 : 242 .)
یاحوتم( یبطاا 790
یطیارشا رد ار نادشنمتورث زا تشلود طسوت ایلام اخا یکلام یاهقح رگید زا )ق
یم زیاج یم نایب زاوج هب لوی ینعی ،لوی نیم. زین ار یکلام .ام حجار لوی و دناد دراد
یم و :دیوگ
« رب
زا تشیامح ،ا.زرم زا تظحاحم یارب نازابرس دادعت یازحا دننام یصاخ طیارا تحت هر تسا جاو ماما تیب ندوب یلاخ و نایماظن و نازابرس تشیعم نیمأت ،یم سا تلود یضرا تیمامت نادشنمتورث رشب ،لاشملا
دنر عضو ایلام »
،یبطاا(
1412 ج ،ق 2 : 619 .)
ای زین یعحاا یاهقح ،نادنمتورث رب ایلام عضو زاوج هب له
ماگن.
ی هشر حلاشصم یارشب مراشح و ماشما
یاحوتم( یلازغ .دنتس. ،دااب هتااد نآ هب زاین یمومع 505
زارشبا دروشم نیا رد یعحاا رادمان یاهقح زا )ق
:تسا هتااد
« ناشیماظن هاگنآ ،دوشن ادیپ نایماظن اجایتحا یارب یلام و دا یهت لام زا ناتسد یتیو هشب
هشنخر یم شسا روششر رد نماد تسا نکمم هاگنآ و هدروآ یور ]ناادوخ لغا زا ریغ[ یرگید یا.رار هنتح ای و دنر نازابرس زاین ردی هب یم سا کعماج نادنمتورث رب تسا زیاج اال ،دوا اپ هب نانماد طسوت یا
دوا عضو ایلام نایماظن و »
،یلازغ(
1413 :ق 177 .)
نبا احوتم( ینارح هیمیت ی
728 :تشسا هشتفگ شراثآ رد یلبنح ناهیقح زا )ق
« یم شسا مراشح و ماشما
یم هب مدرم رب دناوت زاین ماگن.
هب صوصخ دشنر عضو ایلام ،داهج یارب یماظن زاین »
نشبا(
،یشنارح هشیمیت
1416 ج ،ق 30 : 338 - 337 .)
نبا یاحوتم( یر.اظ مزح 456
هیاپ و ناسسلم زا )ق اشیلام عضو هیر.اظ .ام نارااگ
هشب ار ماشگن.
یم جاو هعماج رورض و تحلصم یم و دناد
:دیوگ
« نارشیقح هشب هر تسا هعماج کی نادنمتورث کم. رب
و دشنر راشبجا ارشقح یاش.زاین هشب کشمر یارشب ار نادنمتورث نآ ات تسا مراح کفیظو و دنسرب دوخ کعماج
رد بآ نیمأشت و نکشسم ،هناتسبات و هناتسمز سابل ،ااغ نیمأت یارب نینچم.
رورشض و تشجاح ماشگن.
دریگب ایلام نانآ زا ماما تسا جاو ( »
یب ،یر.اظ ج ،ات
4 : 281 .)
یم سا مراح طسوت ایلام عضو دروم رد هیماما رصاعم یاهقح زا )هر( ینیمخ ماما نچ
ی ن هداد رظن :دنا
« نام.
ارایتخا و ىتیلاو ار هر ر ح لوسر و رگید
،همها اولص هّللا
،مهیلع رد رادت ک و جیسب
،هاپس
نییعت لاو و
،نارادناتسا نتحرگ
ایلام و فرص نآ رد حلاصم ناناملسم
،دنتااد دنوادخ نام.
اراشیتخا
ار ىارب تموکح ىلعح راری هداد تسا » ،ینیمخ(
1423 :ق 51 .)
تیآ فجن یرظتنم للها دشقتعم تشلود طشسوت اشیلام عشضو زاوج نییبت رد هیماما رصاعم یاهقح زا یدابآ
:تسا
« یلام عبانم و لام هب نآ یارب یلام عبانم نیمأت و یم سا ماظن ظفح دننام یصاخ طیارا تحت یتیو و لدشع تشیاعر اب دوخ یا.زاین و تجاح عحر یارب یم سا مراح ات تسا جاو هکلب و زیاج میدرر ادیپ زاین
دنزادرپب ار نآ ات تسا جاو زین مدرم رب و دنر عضو ایلام فاصنا »
یرظتنم(
، 1409 ج ،ق 4 : 290 .)
هب هجوت اب هچنآ
فشلتخم .ااشم و نراشقم هشقح رداشصم و عباشنم رد عشبتت اب و تااگ اهقح لاویا زا
هب ،یم سا یم یلر روط
نیا ار ایلام عضو زاوج دروم رد اهقح رظن ناوت هتسد و هص خ هنوگ
:درر یدنب
1 شسوت اشیلام عضو زاوج هب لهای هر یم سا .اام یاهقح روهمج . یم شسا تشلود ط
عشضو ،دشنا
تیب ندوب یلاخ و تجاح ، رورض ،زاین هب طونم ار ایلام هتسناد لاملا
نآ فلاشخم موشهفم هر دنا
یم نیا هار زا تلود یتیو هر دوا و تشجاح رشگید و هدرشر هدروآرشب ار دوشخ اجاح یرگید یا.
تیب و دااب هتاادن یزاین ر و دااب زین یلام و ی.وجو نآ رد زین لاملا
،د.دب ار هعماج جراخم فاف
یمن تلود رگید
؛دنر عضو مدرم رب دیدج یتایلام دناوت
2 . یم یم سا یاهقح یا.رظن رد تید اب و یماشظن روما رب ار ایلام عضو نانآ رتشیب هر تفگ ناوت
هدرر نایب ا.زرم تاادساپ مشهم ناشمز نآ رد ارشیز ،تشسا یشعیبط یرشما نشیا هتبلا .دنا
و نیرشت
یساسا ین نیرت دحو ظفح یم سا کعماج زا و دوشب ل قتشسا ظفح و نانماد لباقم یگچراپکی و
تلود دننام تلود
؛تاادن یرگید دیدج یا.زاین یزورما یا.
3 . هدرشر یحرعم هعماج نادنمتورث ار یتایلام نایدلم ،اهقح رتشیب دشیرأت هژاودشیلر نشیا یور هشم. و
هتااد اشیاور و نآرشی صوشصن ربانب هر تسا یعیبط .دنا رشگید و جارشخ سشمخ ، اشرز ،یوشبن
ایلام یم اخا نادنمتورث زا یم سا تباث یا.
رشگید دشننام. زین ریغتم و دیدج ایلام نیا و دوا
ایلام تلود اجاح عحر و نادنمزاین هب کمر یارب نادنمتورث زا یم سا یا.
یم اخا ا.
؛دوا
4 . ۀژاودیلر رب اهقح یخرب
« یمومع حلاصم »
نیا فرص یارب نوگ
ایلام ه هتااد دیرأت ا.
یشعیبط .دشنا
لام تسا تیب رد هر ییا.
هنیز. فرص ،تسا لاملا هار دننام یمومع حلاصم و ا.
هریغ و ا.زرم ،ا.
؛دارحا یصوصخ حلاصم فرص هن دوا
5 . هب زین اهقح یخرب هب و یتسرد
ایلام نینچ عضو ،راکاآ روط هدرر فاصنا و لدع هب طونم ار ییا.
تلود زا و وخ ا.
هشر دشندقتعم و دنتشس. ینید نیزاوم قبط و حیحص ۀویا هب ایلام نتحرگ نا.ا
همادا ییازدمآرد و لاغتاا هب دنناوتن رگید هر دروآ راشح نانچ یتایلام نایدلم و نادنمتورث هب دیابن هزیگنا نآ یارب رگید ای دن.د .دنااب هتاادن یا
4 . 1 . 1 تایلام عضو زاوج هب نیلئاق لیلاد .
4 . 1 . 1 . 1 نآرق .
)فلا
«
َسْیَّل
َّرِبْلا نَأ اوُّلَوُت
ْمُکَ.وُجُو
َلَبِی
ِقِرْشَمْلا
ِبِرْغَمْلاَو
َّنِکشَلَو
َّرِبْلا
ْنَم
َنَمآ
ِهشَّللاِب
ِمْوَیْلاَو
ِرِخآْلا ِکشَکِهاَلَمْلاَو
ِباَتِکْلاَو
َنیِّیِبَّنلاَو ىَتآ َو
َلاَمْلا ىَلَع
ِهِّبُح یِوَذ ىَبْرُقْلا
َیْلاَو ىَماشَت َنیِراشَسَمْلاَو َنشْباَو
ِلیِبشَّسلا َنیِلِهاشَّسلاَو یشِحَو
ِباَیِّرلا
َماَیَأَو
َۀاَلَّصلا ىَتآَو
َۀاَرَّزلا
َنوُحوُمْلاَو
ْمِ.ِدْهَعِب اَذِإ اوُدَ.اَع
َنیِرِباَّصلاَو یِح
ِءاَسْأَبْلا
ِءاَّرَّ لاَو َنیشِحَو ِسْأشَبْلا
َکِئشَلوُأ
َنیِاَّلا اوُیَدَص
ُأَو
َکِئشَلو
ُمُ.
َنوُقَّتُمْلا »1
:هرقب(
177 .)
رد ن های رد دشنوادخ هشر دشندقتعم ایلام عضو زاوج دروم رد رورام کمیرر کیآ هب للادتسا یگنوگچ
هو ع هیآ رب
« ىَتآ
َۀاَرَّزلا » هب ،دراد هرااا ارز تخادرپ هب هر
« ىشَتآ َلاشَمْلا » هشب لاشم تشخادرپ هشب هشر
ب و نامیتی ،نادنواشیوخ هاررد و نایاونی
هداد روتشسد زشین دراد هرااا ناگدرب ندرر دازآ و نایادگ و ناگدنام
هب یزیچ لام رد اریز ،تسا ارز زا ادج یزیچ لام تخادرپ زا دارم و تسا هشر تشس. زشین ارز زا ریغ
.دااب هتااد هرااا ایلام هب تسا نکمم یاحوتم( یزار رخح 606
نیا رد م سا گرزب نارسفم زا )ق یم دروم
:دیوگ
« دروشم رد
« ىشَتآ َلاشَمْلا
»
هتفگ یخرب .تسا ف تخا نارسفم و املع نیب ارشیز ،تشسا فیعض یلوی نیا هر تسا ارز روظنم هر دنا
:تسا هدرر هرااا زین ارز هب زامن هب شرافس رانر رد دنوادخ
« ىَتآ
َۀاَرَّزلا .»
یم تباث سپ زا دارم هر دوا
هر تسا ارز زا ریغ یزیچ نآ تسا جاو
» ،یزار رخح(
1420 ج ،ق 5 : 216 ).
یاحوتم( یبطری 671
:تسا هتفگ نینچ هیآ نیا لیذ نارسفم رگید زا )ق
« زا دارم
« ىَتآ
َلاَمْلا ىَلَع
ِهِّبُح »
هتفگ زین یخرب ،تس. زین ارز زا ریغ یقح لام رد هر تسا نیا هشر تشسا هضورفم ارز نام. روظنم دنا
اریز ،تسا یفیعض لوی نیا هب ار ارز دنوادخ
هشر تشسا نآ رشب لیلد دوخ نیا و تسا هدرر ررذ زامن هارم.
1
« . ىراروکین نآ تسین هر ىور دوخ ار هب یوس قرشم و [ ای ] برغم
،دینادرگب هکلب ىکین نآ تسا هر ىسر هب ادخ و زور
نیسپزاب و ناگتارح و باتر [ ىنامسآ ] و ناربمایپ نامیا
،دروآ و لام [ دوخ ] ار اب دوجو تسود
، نتااد هب نادنواشیوخ و
نامیتی و نیب نایاو و رد هار ناگدنام و نایادگ و رد [ هار دازآ ندرر ] ناگدنب
،د.دب و زامن ار ىاپرب
،دراد و ارز ار
،د.دب و
نانآ هر نوچ دهع
،دندنب هب دهع دوخ
؛دنناراداحو و رد ىتخس و
،نایز و هب ماگن.
گنج
؛دننایابیکا دننانآ
ىناسر هر
تسار هتفگ
،دنا و نانآ نام.
.دنناراگزی.رپ
»
یتآ زا روظنم رگا هکنآ هچ ،تسا ارز زا ریغ یزیچ لاملا
ای ن نچ ی ن رارشکت شلطم دااب ارز روظنم و داابن
،تسا هدا لاحرد
ی هر قفتم هم. ناناملسم و تسین رارکت هب زاین رب دنا
ای هکن تشخادرپ زا دشعب رگا زشین اشرز
دنزادرپب ار یلام هر تسا جاو دمآ یپ ناناملسم یارب یتجاح »
،یبطری(
1384 ج ، 2 : 241 .)
یاحوتم( یغارم 1371
ق :تسا هتفگ نینچ هیآ نیا ریسفت رد )
« یشتآ زا روظنم رشب شجاو یلاشب لاشملا
ب نآ هدشنریگ و هدن.د لاح هب هکلب ؛تسین یصاخ باصن و نامز هب دیقم هر تسا ناناملسم دراد یگتشس
»
،یغارم(
1365 ج ، 2 : 57 .)
یم صخشم رورام کیآ صوصخ رد نارسفم یارآ رد تید اب لاوما رد هر دوا
هب زج رشگید یشقح ، ارز
یشم مراح و ماما ،نیملسم رما یلو دندقتعم زاوج هب ن های نآ هب هجوت اب هر دراد دوجو زین روشص رد دشناوت
ح یا.زاین یارب ، ارز لاوما ندوبن یحار هب یزیچ ،هعماج یمومع حلاصم و ارق
.دنر عضو ایلام ناونع
هر دنریگب ار لاکاا نیا یخرب تسا نکمم
« ءاتیإ لاملا » ندشا ضرشح زا لشبی هشر تسا هدوب یقح
لاکشاا نشیا هشب باوشج رد .دشا خشسن قح نیا رگید ،دا ضرح ارز یتیو هر تسا هدوب جاو ارز یم نوادخ هر تسا نکمم هنوگچ هر تفگ ناوت دشعب ،دنر جاو ار لاملا ءاتیا نآ لوا ءزج رد هیآ کی رد د
هب ار نآ رخآ ءزج رد هیآ نام. رد کلیسو
« ىتآو ۀارزلا » یزیچ نیا .دنر خسن غ
ی لوقعمر کشی رد هشر تسا
هب هلصاح ب و دوا هدرما جاو زیچ کی لوا هیآ .دوا خسن رگید زیچ کلیسو
)ب
«
َکَنوُلَأْسَیَو اَذاَم
َنوُقِفنُی
ِلُی
َوْفَعْلا »1
:هرقب(
219 .)
رد ای هکن هچ وفع یانعم تسا
یم هدید یتاح تخا نارسفم نیب ، هتسناد یزیچ ار نآ یخرب ؛دوا
هشر دنا
یم هحاضا یگدنز جراخم و جرخ زا ارز تخادرپ زا دعب کمر دننام دیآ
اشی دشنمزاین دارحا هب هنابلطواد یا.
،یغارم( هعماج یمومع حلاصم یارب 1365
ج ، 2 : 145 .)
تیآ رد یزاریا مراکم للها ای
هکن نیا تسیچ وفع ۀژاو زا روظنم :تسا هدروآ هنوگ
« رایشسب ،ىنعم نیا هر اجنآ
کشنایم و طسو دح ،رثا ندرب نیب زا ،شزرمآ و شخب هلمج زا ،هدا ق طا ىنوگانوگ قیداصم رب ،تسا هدرتسگ
ًار.اظ ،لام تمسی نیرتهب و ،ىزیچ ىحاضا رادقم و ،زیچ ر.
هب و تسین هیآ موهفم اب سانتم لوا ىنعم ود رشظن
ىم زا ىحاشضا رادشقم اشی و دشینر تشیاعر ار طشسو دشح قاشفنا رد ىشنعی ،دااب ریخا ىنعم هس زا ىکی دارم ،دسر
یدنمزاین هب ای و دییامن قافنا ار دوخ یا.
تمشسی غارس هب قافنا ماگن.
یشب یاش.
نیرشتهب زا ،دشیورن لاشم شزرا
تمسی رگ رب هر ا.
قاشفنا ناشم. زا زشین ادخ هار رد تسا ناسآ و لهس تیبوغرم رطاخ هب ناتدوخ ىارب نآ نتح
تسا هدا ریسفت ىنعم نیم. هب قوح هیآ ،زین ىم سا ایاور رد .دینر »
،یزاریا مراکم(
1371 ج ، 2 : 120 .)
لاح ای هکن ، حتشسم اشی تشسا شجاو ،تشسا هدشا دافتشسم وفع ۀژاو زا هر شخب و قافنا نیا ایآ
روشظنم دندقتعم و هدرر للادتسا هیآ نیا هب تلود طسوت ایلام عضو زاوج هب ن های اما ،تسین صخشم
1
« . و زا وت ىم دنسرپ : هچ ىزیچ قافنا
؟دننر وگب : دازام [ رب ىدنمزاین دوخ ] .ار
»
هب تلود و تسا هدایز لام رد هر تسا یزیچ نام. وفع زا یم ایلام ناونع
و درشیگب مدرشم زا ار نآ دناوت
هار رد .دنر جرخ شزاین دروم یا.
)ج
« یِح
ْمِهِلاَوْمَأ
ٌّقَح
ِلِهاَّسلِّل
ِموُرْحَمْلاَو »1
: ایراذ(
19 .)
هتسناد ارز نام. ار هیآ رد قح زا روظنم نارسفم یخرب ،یرشبط( دنا
1412 ج ،ق 26 : 124 یشخرب .)
ار نآ هیدص ا.
و قافنا ا.
هتسناد هنابلطواد ی ( دنا
،یغارم 1365 ج ، 26 : 179 شجاو یقح ار نآ م. یخرب ؛)
هتسناد نیِد یعون و ،یسربط( دنا
1372 ج ، 9 : 234 اشبثا یارشب هیآ نیا هب ایلام عضو زاوج هب ن های .)
یم یزیچ نام. ار هیآ رد قح زا روظنم و هدرر دانتسا ایلام زاوج هب هر دنناد
هحاشضا لام زا ارز زا ریغ
یم هب دیاب هر دیآ .دوا تخادرپ تلود هب ایلام ناونع
هب یم رظن ۀژاو یاشنعم و هشیآ ر.اظ هب هجوت اب دسر
،قح زا تفگ و درر تحایرد ار بوجو یعون نآ زا ناوتب اجنآ
لزاشن هشنیدم رد نآ مکح و ارز بوجو هر
یکم هروس نیا ایآ کم. و رورام کیآ و هدا یم ،دنا
زا رشیغ یزشیچ موشلعم قشح زا روظنم هر تفگ ناوت
یم و تسا جاو ارز ایلام زا ریغ جاو یتخادرپ و ایلام یعون ار نآ ناوت
ررقم یا.
تشسناد یعرا
یم ،داد صیخشت عرا مراح هر یصاخ نامز رد و یطیارا تحت ار نآ فظوم درح هر .دزادرپ
)د
«
ِاُخ
َوْفَعْلا
ْرُمْأَو
ِفْرُعْلاِب
ْضِرْعَأَو
ِنَع
َنیِلِ.اَجْلا »2
:فارعا(
199 .)
رد ای هکن داقتعا یخرب .دراد دوجو ف تخا اهقح نینچم. و نارسفم نیب ،تسیچ وفع یانعم هشر دنراد
کیآ اب ا.دعب هتبلا هر دریگب نانآ زا ار مدرم یحاضا و یدایز لام ات تسا هداد روتسد )ص( ربمایپ هب دنوادخ یم وسنم ارز ،یسربط( دوا
1372 ج ، 4 : 787 ثحب هب یطبر هیآ نیا دندقتعم م. یخرب .) یلاشم یاش.
هدمآ ىزیچ ىحاضا رادقم ىنعم هب ى.اگ وفع دندقتعم نانآ .درادن ،هنایم و طسو دح ىنعم هب ى.اگ و ،تسا
ناششن اشیآ نهارشی .اش.رار نتحرگ ناسآ ىنعم هب هاگ و ،وا ندیشخب و راراطخ راع لوبی ىنعم هب هاگ و ىم هشتفگ نارشسفم ىش عب هر مدرم لاوما زا ىحاضا رادقم نتحرگ و ىلام لهاسم اب رورام کیآ هر د.د دشنا
نام. ، سانم موهفم هکلب ،درادن طابترا مراشکم( تشسا هنایم و طسو دح باختنا و تااگ و نتحرگ ناسآ
،یزاریا 1371 ج ، 2 : 120 ) یم یزیچ ار نآ اهقح یخرب اما . ،یفجن( دااب هقفن رب هحاضا هر دنناد
1404 ،ق
ج 15 : 228 نیدب .]دیایب هدایز یگدنز جراخم زا ینعی[ ) روراشم کمیرر کیآ هب دانتسا اب زاوج هب ن های بس
دندقتعم یم هحاضا جراخم زا هر تسا یحاضا لام و لام ۀدایز نام. وفع زا روظنم هر یم تلود و دیآ
دناوت
هب ار نآ .دریگب ایلام ناونع
هب یم رظن دشنوادخ هر تسناد هحاضا کقفن و لام یعون ار نآ ناوتب وفعلا اخ ۀژاو یناعم هب هجوت اب دسر
نام. هتبلا .تسا هدنادرگ جاو ار نآ رب هرروط
هتفگ یخ هب هیآ نیا ،دنا و هدشا خشسن اشرز اشیآ کلیسو
1
« . و رد ناشلاوما ىارب لهاس و مورحم ىقح [ نیعم ] .دوب
»
2
« . وفع ار
،ریگب و هب [ رار ] هدیدنسپ نامرح
،هد و زا نانادان ر باترب .
»
یمن و درادن یدربرار یخرب اما ،درر للادتسا نادب ناوت
اهقح و ءا یا یاقب یحانم بوجو خسن هر دندقتعم
یم و هدوبن ناحجر هب دناوت
،یرظتنم( ددرگب جاو یعرا مراح مکح کلیسو 1409
ج ،ق 4 : 293 .)
و رورام ایآ هب هجوت اب سپ هچنآ
یخرب و نارسفم اهقح
هتااد نایب یشم ،دنا
مراشح هشر تشفگ ناوشت
یم یم سا .دنر اخا ایلام نانآ زا و هدرر عضو ایلام مدرم رب دناوت
4 . 1 . 1 . 2 تایاور .
:سیی تنب همطاح تیاور )فلا
«
ُتْلَأَس
ُّیِبَّنلا ىَّلَص
ُهَّللا
ِهْیَلَع ملس و
ِنَع
؟ِۀاَرَّزلا
َلاَقَح :
َّنِإ یشِح ِلاشَملا اشًّقَحَل
ىَوِس
،ِۀاَرَّزلا
َّمُث اَلَت
ِهِاَ.
َکَیلآا یِتَّلا یِح
ِۀَرَقَبلا :
َسْیَل
َّرِبلا
ْنَأ اوُّلَوُت ... ْمُکَ.وُجُو »1
،یامرت(
1395 ج ، 3 : 39 .)
لهای زین یرگید قح ارز زا ریغ هب لام رد رورام تیاور رد )ص( ربمایپ هر دندقتعم زاوج هب ن های هدا یم عضو ار نآ تلود و مراح عیاوم یخرب هر تسا یتایلام نام. نآ هر دنا یم مراح سپ ،دنر
دشناوت
.دنزادرپب ار نآ هر تسا جاو مدرم رب و دنر عضو ایلام ضرح رب ای هکن فگ نیا هب اما ،میریاپب ایلام عضو زاوج هب ن های زا ار هت لیلد
ای هکن دزن رورام تیاور
هب فیعض یتیاور ناثدحم یمن رگید ،تسا هتحر راما
.درر للادتسا نآ هب ناوت
لیلی ،دامتعا لبایریغ یدارحا ار رورام ثیدح اور ،ناثدحم هتشسناد لوهجم و هظحاحلا
تشیاور و دشنا
نآ ساسارب ار رورام هدرر ررذ هچ
هتسناد فیعض یتیاور ،دنا لاشیم یارب .دنا
« وشبأ ۀزشمح نوشمیم » یدرشح
مان هب یدرح .تسا هدا هتخانا فیعض
« کیرا » وا یلصا مسا هر
« نبا للهادبع یشضاقلا » یدرشح ،تشسا
مان هب یدرح و هتااد یفیعض رایسب کظحاح هر تسا هدا یحرعم
« دیوس » هدشا یشحرعم لوشهجم یدرشح
،ینابلآ( تسا 1411
:ق 75 ،ینابلآ ؛ 1412 ج ،ق 9 : 370 یم هتبلا .) هشب نآرشی ایآ هر تفگ ناوت
کشیآ هژشیو
یم ناربج ار تیاور فعض ،تیاور رد رورام یم و دنر
هب نآ زا ناوت رباج ناونع
فعض دنس یارشب یدیلم و
.درر هدافتسا نآ :یردخ دیعسوبا تیاور )ب
«
ْنَع یِبَأ
ٍدیِعَس
،ِّیِرْدُخْلا
َلاَی :
ْیَب اَمَن
ُنْحَن یِح
ٍرَفَس
َعَم
ِّیِبَّنلا ىَّلشَص
ُللها ِهشْیَلَع و
ملس
ْذِإ
َءاَج
ٌلُجَر ىَلَع
ٍکَلِحاَر
،ُهَل
َلاَی :
َلَعَجَح
ُفِرْصَی
ُهَرَصَب اًنیِمَی
،اًلاَمِاَو
َلاَقَح
ُلوُسَر
ِللها ىَّلَص
ُللها
ِهْیَلَع ملس و :
ْنَم
َناَر
ُهَعَم
ُلْ َح
،ٍرْهَظ
ْدُعَیْلَح
ِهِب ىَلَع
ْنَم اَل
َرْهَظ
،ُهَل
ْنَمَو
َناَر
ُهَل
ٌلْ َح
ْنِم
،ٍداَز
ْدُعَیْلَح
ِهِب ىَلَع
ْنَم اَل
َداَز
ُهَل
»
،
َلاَی :
َرَرَاَح
ْنِم
ِفاَنْصَأ
ِلاَمْلا اَم
َرَرَذ ىَّتَح اَنْیَأَر
ُهَّنَأ اَل
َّقَح
ٍدَحَأِل اَّنِم یِح
ٍلْ َح »2
یب ،یروباشین(
ج ،ات 3 : 54 13 .)
1 زا . همطاح تنب سیی تیاور تسا هر ناشیا زا ربمایپ ( ص ) رد دروم ارز دندیسرپ . سپ ربمایپ ( ص ) دندومرح : انام.
رد لام هب زج
ارز قح یرگید زین تس.
. هاگنآ نیا هیآ زا ۀروس هرقب ار و ت دندومرح : ىراروکین نآ تسین هر ىور دوخ ار هب ىوس ...
.
2 . زان دیعسوبا یردخ یضر للها هنع تیاور هدا تسا هر تفگ : رد یرفس اب ربمایپ یلص للها لع هی و ملس هارم.
؛میدوب رد نیا
،نایم یدرم هر رب شرتا راوس
،دوب دمآ و هب پچ و تسار هاگن یم درر . ربمایپ یلص للها هیلع و ملس زا .اگن تحایرد
یم هدیمهح قوح تیاور زا دندقتعم زاوج هب ن های یشقح ،ناناملسم نادنمتورث لام رد هر دوا
هشب زشج
ار قشح نآ نادشنمتورث دشیاب ،دشندوب دنمزاین نادب ارقح رگا و دراد دوجو ناملسم یارقح یارب ارز هشب
اشج
یم هر دنروایب .تسناد ایلام تخادرپ ار قح نیا قیداصم زا یکی ناوت
)ج :)ع( یلع ر ح تیاور
«
ْنَع
ٍّیِلَع
َمَّرَر(
ُهَّللا )ُهَهْجَو
َلاَی :
َلاَی
ُلوُسَر
ِهَّللا ىَّلَص ُهشَّللا ِهشْیَلَع ِهشِلآَو و
ملس :
ّنإ هَّللا ضرح ىلع ءاینغا نیملسملا ىح
مهلاومأ
َردقلا ىاشّلا ُعشَسَی مههارشقح ...
لاَا
ّنا هشَّللا مهبشساحی
ًاباسح
ًادیدا و مهبّاعی ع اباا امیلأ »1
یب ،یناربط(
ج ،ات 4 : 48 .)
هب هجوت اب دندقتعم زاوج هب ن های هچنآ
یم ،تسا هدمآ رورام تیاور رد اینغا رب دنوادخ هر تفگ ناوت
یلام قوقح ارقح هب تبسن نادنمتورث و هر تسا هدرر جاو ار یا
ماگن.
ی هر ،دادشن ار اشهنآ فاشفر ، ارز
.دنزادرپب ار نآ تید یردنا اب و روشظنم تیاور نیا رد نارسفم یا.رظن یخرب هب هاگن اب و ناثدحم حورا و تیاور رد
.تسا یرگید لیلاد و انیتسا دنمزاین ارز یانعم زا جورخ و تسا ارز نام. جاو لام زا دوصقم :)ع( قداص ماما تیاور )د
«
َلِئُس وُبَأ
ِدْبَع
ِهَّللا ع
ْنَع
ِهِلْوَی ىَلاَعَت
َنیِاَّلا
ِصَی
َنوُل ام
َرَمَأ
ُهّللا
ِهِب
ْنَأ َلشَصوُی
َلاَی
َوُ.
ُکَلِص
ِماَمِإْلا یِح
ِّلُر
ٍکَنَس اَّمِم
َّلَی
ْوَأ
َرُیَر
َّمُث
َلاَی وُبَأ
ِدْبَع
ِهَّللا ع
َو اشَم ُدشیِرُأ َکِلَاشِب اشَّلِإ ْمُکَتَیِرْزشَت »2
،یسلجم(
1410 ج ، 93 : 216 .)
یب هر دندقتعم زاوج هب ن های نامگ
. فد زا یراریرب دشنویپ یلاشم اشب ماشما ندروآرشب کشنیز.
یگدشنز
یصخا وا
؛تسین هکلب دارم م.ارح ندروآ هنیز.
ییا.
تسا هر یارب ماجنا تیلوئسم یا.
یعامتجا و ۀرادا
هعماج هب اهنآ زاین هنیز. نآ زا یکی ایلام و دراد .تسا.
4 . 1 . 1 . 3 لقع .
عامتجا نواعت و لحاکت یدابم و امدقم زا کشی رد و ندوشب رکفم. ،ندرر یراکم. م.اب ،ندوب م.اب ،ی
یگدشنز یدرشح دشن.اوخب هعماج نآ دارحا رگا عامتجا کی رد عیاو رد و تسا ندرر یگدنز یعامتجا ،م ر
هر جاتحم تسا و دومرح : سر ر.
ِیراوس هحاضا یا
،دراد نآ ار هب یسر د.دب هر یبررم
؛درادن و
،سر ر.
هیوذآ
( هاوت ) یحاضا
،دراد نآ ار هب یسر د.دب هر یب هاوت تسا و عاونا لام ا.
ار ررذ
؛درر رد هجیتن نیا هنوگ تاادرب میدرر
هر چی.
کی زا ام یقح رد لاوما دازام رب شزاین درادن
» .
1 زا . ر ح یلع ( ع ) تیاور تسا هر ربمایپ ( ص ) دندومرح :
،دنوادخ رد لام
ِناناملسم
،دنمتورث هب ىرادقم لام جاو هدرر
هر فر فا ارقح ار
،د.دب هاگآ شاب ! رگا هب هفیظو ى دوخ لمع
،دننکن انام.
دنوادخ زا نانآ ىسرباسح دیدا ىم .دنر
2 زا . ماما قداص ( ع ) رد ۀراب کیآ کفیرا
«
َنیِاَّلا
َنوُلِصَی ام
َرَمَأ
ُهّللا
ِهِب
ْنَأ لَصوُی
َ»
لالس
،دا ر ح خساپ دومرح : روظنم هیآ
یراریرب دنویپ یلام تسا اب ماما و رب.ر هعماج رد ر.
لاس هچ کدنا و هچ رایسب . سپس دومرح : روظنم نم اب نیا رار
طقح نیا تسا هر اما ار هزیراپ .منر
و دید د.اوخن ار تحرشیپ و ریخ یور عامتجا نآ رگید ،دننر هچ
اسب لوشی هشب و دورب نیب زا و دااپب م. زا
:)ص( ربمایپ
«
ُلَیَم
َنیِنِمْلُمْلا یِح
،ْمِ.ِّداَوَت
،ْمِهِمُحاَرَتَو
ْمِهِفُطاَعَتَو
ُلَیَم
ِدَسَجْلا اَذِإ ىَکَتْاا
ُهْنِم
ٌوْ ُع ىَعاَدَت
ُهَل
ُرِهاَس
ِدَسَجْلا
ِرَهَّسلاِب ىَّمُحْلاَو »1
یب ،یروباشین(
ج ،ات 4 : 1999 رشب ناور یلیلد و دیلم نآری زا هیآ نیا هر .)
:تسا هتفگ نیا
« اَمَّنِإ
َنوُنِمْلُمْلا
ٌۀَوْخِإ »2
: ارجح(
10 هشب هشجوت اب سپ .) هشچنآ
و تشااگ هشچنآ
و نآرشی
مراشح و تشلود اشب و م. اب هعماج کی رد دارحا یراکم. و یعامتجا لحاکت و لماعت دروم رد یوبن ایاور هدرر نایب یم ،دنا
یم مکح لقع هر تفگ ناوت
،دنادب تحلصم مراح هر یعیاوم رد هر دنر یارب دیاب دارحا
.دننر تخادرپ ایلام هعماج زاین دروم یمومع حلاصم نینچم. و هعماج فیعض رشی هب کمر
4 . 1 . 1 . 4 رما تیلاو قح زا هدافتسا و هعماج ترورض و تحلصم .
یم هر یمهم لیلاد زا یکی ،درشر دانتشسا نادشب تلود طسوت مدرم رب ایلام عضو تیعورشم یارب ناوت
رورض و حلاصم یم مراح ،دمآ یپ ییا.زاین نینچ هاگ ر. هر تسا هعماج یا.
قشح زا هدافتشسا اب دناوت
رد ات دراد ار قح نیا دوخ کعماج ۀرادا یارب یم سا کعماج رما یلو .دریگب ایلام مدرم زا ،دراد هر یتیلاو نیا عضو نودب هعماج ۀرادا عیاوم یخرب رد اریز ؛دنر عضو ایلام ،زاین روص هنوگ
ایلام نکممرشیغ اش.
ر. ،دراد قح ماما و تسا هچنآ
یم تحلصم نیملسم و م سا یارب نشیا هشلمج زا ؛دش.د روتسد نادب ،دناد
دروشم نشیا رد )هر( یشنیمخ ماشما .درشیگب اشیلام ناوشنع تشحت ار مدرشم لاوما زا یشخب هر دراد ار قح هدومرح :دنا
« ا لوسر یارب هر تسا ینوئا نآ کم. لداع هیقح یارب هشب عجار روما زا )ع( همها و )ص( مرر
تعیرشا ماکحا یرجم ش دااب هر ر. ش یلاو اریز ؛تسین لوقعم اهنآ نایم قرح و تسا تسایس و تموکح ایلام ریاس و جارخ هدنریگ و یهلا دودح ۀدنراداپرب و نیملشسم تحلشصم ربانب ،اهنآ رد هدننر فرصت و ا.
تسا » ،ینیمخ(
1368 ج ، 2 : 468 .)
گ نینچم.
یلو فیاظو زا ایلام نینقت قح هر تسا هدا هتف فیاشظو نآ زا و تسا نیملسم رما یلو و هیقح
هب یم ریبعت دابعلا حلاصم و د بلا کجاح هب یدایطصا وحن ،یموجنلا ینیسح :ک.ر( دوا
1364 : 126 - 118 .)
تلود و یم سا مراح سپ یم یم سا یا.
نیا و دننر عضو ایلام صاخ طیارا رد دنناوت یشخرب ار
ۀدعای دننام یهقح دعاوی
« لا ررض لاو رارض » یم دییأت ار نآ .دنر
1 لیم . نانملم رد ىتسود و محارت و
،فطاعت لیم دسج
؛تسا ىنامز هر ىو ع زا نیا دسج هب درد
،دیآ ریاس ىا عا ندب اب
ت ندرر و
،ىرادیب نآ ار ى.ارم.
.اوخ دن .درر
2 نانملم . ردارب .دنرگیدکی
