Өзіңізді таныстырыңыз – атыңызды, лауазымыңызды немесе регалия- ңызды, компанияңызды айтыңыз
Қандай мəселелерді шешетініңізді түсіндіріңіз Сізге неге сенуге болатынын айтыңыз, – тəжірибеңіз Мүдделеріңізді, мақсатыңызды айтыңыз
Қалай пайдалы бола алатыныңызды сипаттаңыз, – сіздің үлесіңіз
2 3 4 5 1
Сторителлинг әдісі бойынша өзін-өзі таныстыруды қалай өткізу керек
Іскерлік кездесулерде, конференцияларда, баяндамаларда өзіңіз не- месе компания туралы айту үшін сторителлинг әдісін қолданыңыз. Бұл сұхбаттасушыны сіздің әлеміңізге тартуға және бастық пен компания ту- ралы жақсы әсер қалдыруға көмектеседі. Бұл үшін ең қолайлы әңгіме түрі – компанияның тарихы, сіздің осы жұмыс орнын келуіңіз және сіздің
«жұлдызды сәтіңіз». Бірақ әңгімеңізді бастамас бұрын тыңдаушылары- ңыздың ықыласына бөленіңіз.
1. Әңгімелесушінің қызығушылығын метафора арқылы қыздыры- ңыз. Өзіңізді таныстыруды шағын тизер-метафорамен бастаңыз – бұл әңгімелесушіні сіздің келесі сөздеріңізге деген қызығушылығын оятуға көмектеседі. Өз қызметіңіздің жарқын ұқсастығын табуға тырысыңыз. Мы- салы: «Мен ойымның шырмауын тарқатып, мән-мағынасын тыңдарманға таратамын». Бейнелі сөз тіркестерін қолданыңыз: сөрелерге жинау, бір бөлгішке дейін азайту, алауды сөндіру. Осы метафоралардың көмегімен сіз өз жұмысыңыздың мәнін әлдеқайда айқын жеткізе аласыз. Метафораның жақсы мысалдарын компанияның ұрандарынан табуға болады: «Біздің ком- пания – логистика әлеміндегі компас», «Сіздің мәселеңіз – біздің қамымыз» және т. б. Метафораның көмегімен сіз өз жұмысыңыздың айналасында интрига жасайсыз, сонда тыңдаушылар егжей-тегжейлі білгісі келетін болатын. Содан кейін ғана әңгімеге көшіңіз.
ТАБЫСҚА ЖЕТУ ФОРМУЛАСЫ
2. «Тарихтың төрт шелегі» әдісін қолданыңыз. Оны кәсіби әңгімеші және кітаптар авторы Аннет Симмонс ойлап тапқан. Бұл әдіс сіздің тарихыңызды жарқын және қысқа етуге көмектеседі. Мұны істеу үшін бетбұрыс нүктесін табыңыз – сіздің жеке дамуыңыздың немесе сіз жұмыс істейтін компания қызметінің векторын өзгерткен оқиға. Бұл сәттердің көзі тарихтың «төрт шелегі» болады: даңқ сәті, сәтсіздік сәті, тәлімгермен кездесу және сізді өзгерткен кітап/фильм/оқиға. Өз жолыңызды немесе компанияның жолын есіңізге түсіріңіз, одан жарқын жетістік сәтін табыңыз.
Немесе, керісінше, басқа компанияда қолайсыз нәрсе болғанын және сіз қазір жұмыс істейтін ұйымның пайдасына таңдау жасағаныңыз туралы оқиғаны есте сақтаңыз. Түстер тарихын қосыңыз: таңдауыңызға ұстазыңыздың, басшының немесе дүниетанымыңызды өзгерткен кітаптың қалай әсер еткенін айтып беріңіз.
Мен институтты бітіргенде немен айналысатынымды білмедім. Мамандығым бойын- ша жұмыс мүлдем қызық болмай шықты. Бірде құрбым мені әлеуметтік жобаға ас- систент ретінде қатысуға шақырды. Мен келістім, және бұл тәжірибе менің өмірімді түбегейлі өзгертті: мен тапсырмаларды оңай орындадым және басшымен бірге жобаның нәтижелеріне риза болдым. Содан кейін маған жеке көмекші ретінде толыққанды қызмет ұсынылды, мен мұны қалайтынымды түсіндім.
Әңгімелесушінің сеніміне ие болуға көмектесетін тағы бір оқиға, – сіз неге дәл осы компанияда жұмыс жасайсыз. Өткен өміріңізге қараңызшы, сізді осы жерге не әкелгенін есіңізге түсіріңіз. Мүмкін сізді өнім немесе компанияның философиясы қызықтырған шығар. Оны өзін-өзі таныстыруда қолданыңыз.
Мен «Volvo»-да жұмыс істеймін, сондықтан маған компания туралы айтуды сұрады.
Қысқаша таныстырып өтейін: «Біз – «Volvo» компаниясымыз, біздің басты міндетіміз – сапарларыңызды жайлы және қауіпсіз ету». Толығырақ таныстыру үшін мен келесі нұс- қаны таңдадым: «Volvo» – ондаған жылдар бойы автокөлік қауіпсіздігі саласындағы көшбасшы. Және бұл ешқашан өзгермейді, өйткені жаңа «Volvo» көлігінде ешкім ауыр жарақаттанбауы немесе өлмеуі керек».
Өзіңіз туралы айтқан кезде ақпаратты дұрыс ұсынуды ұмытпаңыз.
Сенімді, ықыласпен сөйлеңіз, әңгімелесушіге шынайы қызығушылық танытыңыз. Денеңізді тік ұстаңыз, әңгімелесушіге тіке қараңыз, күлімсіреп отырыңыз – мұның бәрі тыңдаушыларды тартады. Ашық күйде тұру маңызды – қолдарыңызды кеудеге айқастырмаңыз және оларды қалтаңызға жасырмаңыз. Әңгімелесушіге бүкіл денеңізбен бұрылыңыз, бір жаққа ауытқымаңыз. Паразит сөздерді қолданбаңыз, ақырын монотонды сөйлеуден және селсоқ көзқарастан аулақ болы- ңыз. Сондай-ақ дірілдеген дауыс, дауыс ырғағында дұрыс қойылма ған екпін, сөз тіркестерінің соңындағы екпіннің жоғарылауы, жалғау ларды толық айтпау да әсерді бұзуы мүмкін.
ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ПРАКТИКУМ
Е. Кристаль, персоналды іріктеу және бағалау, психологиялық, жеке ерекшеліктері мен ұжымдардың климатын зерттеу саласындағы сарапшы, Алматы қ
«
»
Қ ызметкердің
эмоционалды күйіп кетуін қалай болдырмауға болады
Эмоционалды күйіп кету синдромы – айналадағы адамдармен қарым-қатынаста жеке өзгерістерге әкелуі мүмкін өсіп келе жатқан эмо- ционалды сарқылу. Бұл психотравматикалық факторларға жауап ретінде
«Жұмыста күйіп кетті» – осылайша бір сөз тіркесімен эмоционал- ды күйіп кету синдромын сипаттауға болады. Ол кәсіби салаға ғана тән емес, сонымен қатар көбінесе жұмыстағы созылмалы күйзелістен туындайды. Жұмыста эмоционалды күйіп кету ресми түрде меди ци- налық диагнозға айналды. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы оны Халықаралық аурулар жіктеушінің соңғы нұсқасына енгізді – ауруларды диагностикалауда бұл құжатты бүкіл әлемдегі дәрігерлер басшылыққа алады. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметі бойынша жаңа аурудың белгілері – «шаршау сезімі, психологиялық алшақтық және жұмысқа жағымсыз сезімнің пайда болуы, сондай-ақ еңбек өнімділігінің төмендеуі». Эмоционалды күйіп кетудің себебі неде және қызметкерлерге онымен күресуге қалай көмектесу керек, мақалада айтамыз.
ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ПРАКТИКУМ
дененің психологиялық қорғаныс механизмін қосатын күй, ол қандай да бір эмоциялардың түбегейлі болмауымен көрінеді. Бұл тұжырымда маны 1974 жылы психиатр Герберт Фрайденбергер енгізген.
Эмоционалды сарқылуды қалай анықтауға болады
Сипатталған жағдай бір күнде болмайды. Бұл бірте-бірте қардан жасалған доп тәрізді өседі, күйзеліске айналуы мүмкін, әртүрлі ауру- ларға әкеледі және басқа адамдармен қарым-қатынаста көптеген проб- лемаларды тудырады. Эмоционалды шаршауды көп жағдайда шарша- ғандықпен шатастырады. Бірақ шаршағандықты демалу арқылы емдеу ге болады, ал эмоционалды күйіп кету мұқият және ұзақ емдеуді қажет етеді.
Америкалық психолог Кристина Маслачтың теориясына сәйкес бұл жағдайдың үш белгісі бар:
1. Эмоционалды сарқылу: бұл сезім немқұрайлылыққа – ешбір эмоция- ның толық болмауына ұқсайды. Адам өзін шаршап, қажып кеткендей сезінеді, тіпті басқа адамдармен қарым-қатынас жасауға күші жетпейді.
Әдетте, бұл сезімнің көзі жұмыстағы шамадан тыс жүктеме және жанжал жағдайлары болып табылады.
2. Деперсонализация: бұл жерде адамдармен жағымсыз және дөрекі қарым-қатынас туралы айтылады. Бұл эмоционалды сарқылуға ағзаның жауабы.
3. Кәсіби жетістіктердің төмендеуі: жұмыскер өзінің құзыреттілігі мен өнімділігін төмендететін сезім. Ол кәсіби міндеттерін орындау мүмкін болмаған кезде пайда болады, және адам ешқандай қолдау көрмеген кезде және өзінің келешекте дамуын көрмеген кезде, күшейеді.
Эмоционалды сарқылуға не әсер етеді
Эмоционалды сарқылуға сыртқы және ішкі факторлар әсер етеді.
Сыртқы факторлар:
● еңбекақыға қанағаттанбау;
● ауыр жұмыс жүктемесі және тұрақты емес кесте;
● жиі кешіктірілетін тұрақты мерзімдер;
● рахат әкелмейтін немесе мүлде ұнатпайтын міндет;
● басшылықтың жоғары талаптары, шамадан тыс ескертулер, қосымша тапсырмалар;
● бірсарынды міндеттер;
● ұжымдағы қақтығыстар.
Сыртқы факторлар түзетіледі. Олар анықталған бойда олармен жұмыс істеуге кірісуге болады, мүмкіндігінше оларды түзетуге де болады.
ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ПРАКТИКУМ
Ішкі факторлар (тұлғалық):
● еңбекті өмірде бірінші орынға қою;
● бәрін мінсіз орындауға ұмтылу;
● өз шекарасын қорғай алмау;
● мақсаты «өз құндылығын дәлелдеу»
Эмоционалды күйіп кетуді жеңу үшін алдымен факторларды анықтау керек, содан кейін оларды жоюға болатынын шешу керек.
Жұмыскерде келесі белгілердің кез келгені байқалады ма, назар аударыңыз:
● селқостық, алаңдаушылық, мазасыздық, жалғыздық сезімі;
● шаршау, әлсіздік, жоғары қан қысымы, бас айналу;
● тұрақты шаршау, тәбетінің болмауы, қозғалуды қаламау;
● жаңа білімге қызығушылықтың болмауы, шығармашылықтың болмауы;
● әріптестермен қарым-қатынасқа деген құштарлықтың төмендеуі, жалтаруға ұмтылу.
Эмоционалды күйіп кету белгілері бар қызметкерлерге берілетін ұсынымдар
Эмоционалды күйіп кету белгілері бар қызметкерлерге, сондай-ақ осы аурудың алдын алу үшін басқаларға не ұсынуға болады:
1. Бір күнге жоспар жазыңыз, оны ұстануға тырысып, істеріңізді кейінге қалдырмаңыз.
2. Күні бойы міндетті үзілістер жасаңыз.
3. Жұмыс орныңызды тазалаңыз: қағаздардың аз болуы сіздің басы- ңыздағы хаостың азаюын білдіреді.
4. Жұмысты жұмыста қалдыруды үйреніңіз, оны үйге алып бармаңыз, жұмыстан тыс кезде жұмыс туралы айтпаңыз, ол туралы ойламаңыз.
5. Өзіңізге және қызығушылығыңызға уақыт бөлуді ұмытпаңыз. Түскі үзіліс кезінде қыдырыңыз.
Қызметкерлерді қорғау үшін басшыларға қандай кеңес беруге болады
Қол астындағы қызметкерлері күйіп кетпеу үшін басшыларға қандай кеңес беруге болады:
1. Жұмыскерлеріңізді моральды түрде көтермелеңіз.
2. Ұжым ішіндегі жүктеменің біркелкі болуына назар аударыңыз.
3. Ашық және жасырын жанжалдарды анықтаңыз.
4. Ұжымның ішінде ауыстырулар өткізіп тұрыңыз.
ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ПРАКТИКУМ
5. Нақты мерзімдері бар айқын және нақты тапсырмаларды қойыңыз.
6. Әрбір жұмыскердің маңыздылығын атап көрсетуге тырысыңыз.
7. Жұмыскерлерге ішкі оқыту өткізіңіз.
Кез келген ұжым – ол күрделі тірі ағза. Ондағы болып жатқан нәр- сенің бәрі бақылауды, қатысуды, түзетуді қажет етеді. Компания- ның қаншалықты табысты болатыны соған байланыс ты. Сондық- тан эйчар-психологтардың қызметтерін назардан тыс қалдырмаңыз.
Олар ұжымның жай-күйін бағалай алады, басшыға жұмысқа қанағаттануды арттыру туралы ұсынымдар бере алады. Сондай-ақ, психолог жеке тұлғаның өзін-өзі дамытуға, күйзелісті жеңілдетуге және жұмыскердің өзін-өзі бағалау деңгейін арттыруға арналған әртүрлі тәжірибелермен бөлісе алады. Жұмыскерлердің психикалық денсаулығына қамқорлық жасаңыз, нәтиже көп күттірмейді.