การพัฒนาโมเดลสภาพแวดล้อมการจัดการเรียนการสอนภาษาอังกฤษเพื่อการสื่อสาร แบบผสมผสาน ด้วยกระบวนการเรียนรู้เชิงรุก เพื่อส่งเสริมทักษะในการสื่อสารเชิงสร้างสรรค์ และ ทักษะการท างานร่วมกันของนักศึกษาระดับปริญญาตรี
วัตถุประสงค์
เพื่อศึกษาผลการทดลองใช้โมเดลสภาพแวดล้อมการจัดการเรียนการสอนภาษาอังกฤษ เพื่อการสื่อสารแบบผสมผสาน ด้วยกระบวนการเรียนรู้เชิงรุก เพื่อส่งเสริมทักษะในการสื่อสารเชิง สร้างสรรค์ และทักษะการท างานร่วมกันของนักศึกษาระดับปริญญาตรี
ระยะที่ 2 การส ารวจและวิเคราะห์สภาพแวดล้อมการจัดการเรียนการสอนภาษาอังกฤษเพื่อการสื่อการแบบผสมผสาน ด้วยกระบวนการเรียนรู้เชิงรุก (ที่สะท้อนผ่านการวัดทักษะในการสื่อสารเชิงสร้างสรรค์ ทักษะการท างานร่วมกัน ตลอดจนความคิดเห็นของผู้สอน (อาจารย์) และผู้เรียน (นักศึกษา) ที่มีต่อโมเดลฯ เพื่อน ามาสู่การพัฒนาและทดลอง ใช้โมเดลฯ
น าผลการวิเคราะห์จากการสัมภาษณ์และการสอบถามความคิดเห็น จากระยะที่ 1 ทั้ง 3 ด้าน ได้แก่ ด้านการสอน ด้านเนื้อหา และ ด้านการประเมินผล มาก าหนดจัดท าร่างโมเดลฯ และโปรแกรมบทเรียนแบบผสมผสาน รวมทั้งรูปแบบการจัดกิจกรรม รวมทั้ง เครื่องมือวัดที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน แบบวัดทักษะการเสื่อสารเชิงสร้างสรรค์ แบบวัดทักษะการ ท างานร่วมกัน รวมทั้งแบบสอบถามความคิดเห็นนักศึกษา
น าร่างโมเดลฯ รวมทั้งเครื่องมือ (แบบวัดทักษะ และแบบสอบถามความคิดเห็น) ที่เกี่ยวข้องทั้งหมด ไปปรึกษาประธานและกรรมการ ที่ปรึกษา ปรับปรุง พัฒนา และน าไปทดลองใช้กับกลุ่มตัวอย่างที่ออกแบบไว้
น าร่างโมเดลฯ รวมทั้งเครื่องมือทั้งหมดข้างต้น มาวิเคราะห์ค่าคุณภาพทั้งด้านความตรงตามเนื้อหาและด้านความเที่ยง จากนั้น ด าเนินการปรับปรุงแก้ไข พัฒนา สู่โมเดลฯ และเครื่องมือส าหรับการวิจัย เพื่อน าไปใช้จริง
ได้โมเดลฯ และเครื่องมือที่เกี่ยวข้อง ส าหรับการน าไปด าเนินการทดลอง
136 ขั้นตอนการด าเนินการทดลอง
ในขั้นตอนนี้มีลักษณะเสมือนการทดลองโมเดลกับนักศึกษาระดับปริญญาตรี
ที่ลงทะเบียนเรียน ในรายวิชาภาษาอังกฤษเพื่อการสื่อสาร (English for Communication) ซึ่งใน การวิจัย ผู้วิจัยจึงด าเนินการกับกลุ่มตัวอย่างที่เป็นนักศึกษา จ านวน 35 คนหรือ 1 ห้องเรียน ที่ได้มา จากการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Selection) ด าเนินการทดลองโมเดล แบบกลุ่มเดียวทดสอบ ก่อน-หลัง (one group pretest-posttest design)
แบบแผนการวิจัย
การวิจัยครั้งนี้ด าเนินการตามกระบวนการวิจัยและพัฒนา R&D (Research and Development) ซึ่งในส่วนของ D: Development ใช้กลุ่มทดลอง 1 กลุ่ม แบบกลุ่มเดียวทดสอบ ก่อน-หลัง (one group pretest-posttest design) ไม่มีกลุ่มควบคุม (control group)
สอบก่อน ทดลอง สอบหลัง
O1 X O2
O1 ผลการทดสอบก่อนการทดลอง X ท าการทดลอง
O2 ผลการทดสอบหลังการทดลอง หมายเหตุ การทดสอบกับกลุ่มทดลอง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย
1. โมเดลสภาพแวดล้อมการจัดการเรียนการสอนภาษาอังกฤษเพื่อการสื่อสารแบบ ผสมผสาน ด้วยกระบวนการเรียนรู้เชิงรุก เพื่อส่งเสริมทักษะในการสื่อสารเชิงสร้างสรรค์ และทักษะ การท างานร่วมกันของนักศึกษาระดับปริญญาตรี
2. โปรแกรมบทเรียนแบบผสมผสานและรูปแบบการจัดกิจกรรมการสอนภาษาอังกฤษ เพื่อการสื่อสารแบบผสมผสานด้วยด้วยกระบวนการเรียนรู้เชิงรุก (ซึ่งประกอบด้วยแผนการจัดการ เรียนรู้การจัดการเรียนการสอนภาษาอังกฤษตามแนวการสอนภาษาเพื่อการสื่อสารแบบผสมผสาน ด้วยกระบวนการเรียนรู้เชิงรุก วิชาภาษาอังกฤษเพื่อการสื่อสาร และระบบบริหารการจัดการเรียนการ สอน (Learning Management System: LMS) วิชาภาษาอังกฤษเพื่อการสื่อสาร)
3. แบบวัดทักษะฯ ซึ่งมี 3 ฉบับ ได้แก่ แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน แบบวัด ทักษะการสื่อสารเชิงสร้างสรรค์ และแบบวัดทักษะการท างานร่วมกัน
137 4. แบบสอบความความคิดเห็นของนักศึกษาต่อการใช้โมเดลฯ ขณะที่ความสามารถ ในการเรียนรู้ร่วมกันเป็นทีม ในรูปแบบการเรียนการสอนแบบผสมผสาน พิจารณาผ่านกระบวนการ เรียนรู้เชิงรุก ด้วยกิจกรรม
การสร้างเครื่องมือ
1. โปรแกรมบทเรียนแบบผสมผสานและรูปแบบการจัดกิจกรรมการสอนภาษาอังกฤษ เพื่อการสื่อสารแบบผสมผสานด้วยด้วยกระบวนการเรียนรู้เชิงรุก (ซึ่งประกอบด้วยแผนการจัดการ เรียนรู้การจัดการเรียนการสอนภาษาอังกฤษตามแนวการสอนภาษาเพื่อการสื่อสารแบบผสมผสาน ด้วยกระบวนการเรียนรู้เชิงรุก วิชาภาษาอังกฤษเพื่อการสื่อสาร และระบบบริหารการจัดการเรียน การสอน (Learning Management System: LMS) วิชาภาษาอังกฤษเพื่อการสื่อสาร)
1.1 ออกแบบแผนการจัดการเรียนรู้ วิชาภาษาอังกฤษเพื่อการสื่อสาร
1.2 ศึกษาการจัดการเรียนการสอนแบบผสมผสาน ด้วยกระบวนการเรียนรู้เชิงรุก จากเอกสาร งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง เพื่อเป็นแนวทางในการจัดการเรียนการสอน และน าผลการวิเคราะห์
ข้อมูลจากการสัมภาษณ์ 3 ด้าน ด้านการเรียนการสอนแบบผสมผสาน ด้วยกระบวนการเรียนรู้เชิงรุก ด้านเนื้อหา ด้านวิธีสอน และด้านการประเมินผล มาก าหนดออกแบบเนื้อหาในรายวิชาภาษาอังกฤษ เพื่อการสื่อสาร และออกแบบกิจกรรมให้สอดคล้องกับเนื้อหารายวิชาศึกษาหลักสูตรระดับปริญญา ตรี จุดประสงค์การเรียนรู้ ค าอธิบายรายวิชา มาออกแบบ และจัดท าแผนการจัดการเรียนรู้
1.3 ออกแบบแผนการจัดการเรียนรู้รายวิชาภาษาอังกฤษเพื่อการสื่อสาร ดังนี้
1.3.1 ออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอนแบบผสมผสานด้วยการเรียนรู้
ร่วมกันโดยใช้กิจกรรมตามขั้นตอน ดังนี้
ขั้นที่ 1 ผู้เรียนร่วมกันศึกษากิจกรรม
ขั้นที่ 2 ผู้เรียนร่วมกันวินิจฉัยปัญหาโดยการระดมสมอง ขั้นที่ 3 ผู้เรียนสร้างทางเลือกในการแก้ปัญหาร่วมกัน ขั้นที่ 4 ผู้เรียนแลกเปลี่ยนความรู้/เปลี่ยนแปลงความรู้
ขั้นที่ 5 ผู้เรียนประเมินผลทางเลือกและระบุความเป็นไปได้
ขั้นที่ 6 ผู้เรียนสรุปและรายงานผล
ขั้นที่ 7 ผู้เรียนน าเสนอผลงานและประเมินผล 1.3.2 ออกแบบเนื้อหาในรายวิชา
1.4 สร้างแผนการจัดการเรียนรู้ รายวิชาภาษาอังกฤษเพื่อการสื่อสาร การศึกษา จ านวน 10 แผนๆ ละ 3 ชั่วโมง
สัปดาห์ที่ 1 การปฐมนิเทศนักศึกษา (F2F) เตรียมความพร้อมของผู้เรียนและ ผู้สอน ด้วยรูปแบบการเรียนการสอนแบบผสมผสานด้วยการเรียนรู้ร่วมกันโดยใช้กิจกรรม จัดกลุ่ม
138 ผู้เรียนและท าแบบประเมินก่อนเรียน คือ ท าแบบทดสอบการคิดอย่างมีวิจารณญาณ ท าแบบทดสอบ การคิดแก้ปัญหาการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน (F2F)
สัปดาห์ที่ 2 หน่วยที่ 1 สัปดาห์ที่ 4 หน่วยที่ 2 สัปดาห์ที่ 6 หน่วยที่ 3 สัปดาห์ที่ 8 หน่วยที่ 4
ในการด าเนินกิจกรรม จะมีขั้นน า ขั้นสอน ขั้นสรุป ดังนี้
ขั้นน า ผู้สอนและผู้เรียนร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับเนื้อหา และผู้สอนตั้งประเด็น ค าถามเพื่อโยงเข้าสู่บทเรียน
ขั้นสอน ผู้สอนน าเสนอกิจกรรมหน้าชั้นเรียนและเป็นผู้น าในการอภิปรายโดยการ ตั้งค าถามน าให้ผู้เรียนได้ทราบถึงทิศทางในการศึกษากิจกรรม ต่อจากนั้นผู้สอนบรรยายเพื่อให้ผู้เรียน ได้มีความรู้ความเข้าใจก่อน
ภายหลังสิ้นสุดการบรรยายเนื้อหาผู้เรียน ท ากิจกรรมขั้นที่ 1 ด้วยการท างานเป็น ทีม ร่วมกันตอบค าถามจากกิจกรรม ในใบงานกิจกรรมท าให้ผู้เรียนได้มีความรู้ความเข้าใจในเนื้อหา เพื่อเป็นการเตรียมความพร้อมในการท ากิจกรรมออนไลน์
ขั้นสรุป ผู้เรียนและผู้สอนร่วมกันสรุปเกี่ยวกับเนื้อหาที่เรียนมาร่วมกันการจัด กิจกรรมการเรียนรู้ร่วมกันโดยใช้กิจกรรม (online) ในสัปดาห์ ดังนี้
สัปดาห์ที่ 3 กิจกรรมการเรียนรู้ร่วมกันด้วยการท างานเป็นทีม สัปดาห์ที่ 5 กิจกรรมการเรียนรู้ร่วมกันด้วยการท างานเป็นทีม สัปดาห์ที่ 7 กิจกรรมการเรียนรู้ร่วมกันด้วยการท างานเป็นทีม สัปดาห์ที่ 9 กิจกรรมการเรียนรู้ร่วมกันด้วยการท างานเป็นทีม
กิจกรรมขั้นที่ 2 ผู้เรียนร่วมกันวินิจฉัยปัญหาโดยการระดมสมองกิจกรรมขั้นที่
3 ผู้เรียนสร้างทางเลือกในการแก้ปัญหาร่วมกัน กิจกรรมขั้นที่ 4 ผู้เรียนแลกเปลี่ยนความรู้/
เปลี่ยนแปลงความรู้ กิจกรรมขั้นที่ 5 ผู้เรียนประเมินผลทางเลือกและระบุความเป็นไปได้ กิจกรรมขั้น ที่ 6 ผู้เรียนสรุปและรายงานผล กิจกรรมส่วนขั้นที่ 7 ผู้เรียนน าเสนอผลงานและประเมินผล (F2F) จะ เป็นการน าเสนองานในชั้นเรียนปกติ
สัปดาห์ที่ 10 ขั้นการประเมินผล (F2F) ท าแบบทดสอบทักษะการคิดสร้างสรรค์
ท าแบบทดสอบการคิดแก้ปัญหาหลังเรียน ท าแบบประเมินความสามารถในการท างานเป็นทีม ท าแบบสอบถามความคิดเห็นของนักศึกษาที่มีต่อรูปแบบ เพื่อได้ทราบผลในการพัฒนาด้านต่างๆ ของผู้เรียน
139 1.5 น าแผนการจัดการเรียนรู้ตามรูปแบบการเรียนการสอนแบบผสมผสานด้วย กระบวนการเรียนรู้เชิงรุก โดยใช้กิจกรรมที่สร้างขั้นไปให้อาจารย์ที่ปรึกษาตรวจสอบ และปรับแก้ไข ตามค าแนะน า
1.6 น าแผนการจัดการเรียนรู้เสนอผู้เชี่ยวชาญ จ านวน 3 ท่าน เพื่อท าการวิเคราะห์
คุณภาพแผนการจัดการเรียนรู้ ด้านเนื้อหา ด้านภาษา ด้านประเมินผล เพื่อตรวจสอบความเที่ยงตรง ของเนื้อหา (Content Validity) ภาษาที่ใช้และน ามาหาค่าดัชนีความสอดคล้องของเครื่องมือ (Index of Item objective Congruence: IOC) และปรับปรุงเกี่ยวกับรายละเอียดในกระบวนการเรียน การสอนในขั้นต่างๆ ให้สอดคล้องกับรูปแบบการเรียนการสอนที่พัฒนาขึ้น การตรวจสอบของ ผู้ทรงคุณวุฒิ พิจารณาตามเกณฑ์ดังนี้
เห็นว่าสอดคล้อง ให้คะแนน +1 ไม่แน่ใจ ให้คะแนน 0 เห็นว่าไม่สอดคล้อง ให้คะแนน -1
การวิเคราะห์ข้อมูลความเหมาะสมสอดคล้อง ของแบบวิเคราะห์เอกสารที่ใช้
ศึกษาความต้องการโดยใช้ดัชนีความสอดคล้อง (IOC) ค านวณตามสูตร
∑
1.7 น าแผนการจัดการเรียนรู้ที่ปรับปรุงเรียบร้อยแล้วให้ผู้เชี่ยวชาญ ด้านการเรียน การสอนภาษาอังกฤษตามแนวการสอนภาษาเพื่อการสื่อสารแบบผสมผสาน ด้วยกระบวนการเรียนรู้
เชิงรุก ด้านเนื้อหา ด้านวิธีสอน ด้านการคิด เพื่อประเมินคุณภาพของแผนการจัดการเรียนรู้
1.8 น าแผนการจัดการเรียนรู้ไปใช้ในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนการสอน ภาษาอังกฤษตามแนวการสอนภาษาเพื่อการสื่อสารแบบผสมผสาน ด้วยกระบวนการเรียนรู้เชิงรุก กับระบบบริหารการจัดการเรียนการสอน (Learning Management System: LMS) ในรายวิชา ภาษาอังกฤษเพื่อการสื่อสาร ในขั้นการหาประสิทธิภาพต่อไป
2. ระบบบริหารการจัดการเรียนการสอน (Learning Management System : LMS) ภาษาอังกฤษเพื่อการสื่อสาร มีขั้นตอนการสร้างดังนี้
2.1 ศึกษาเอกสาร ต ารา และงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการจัดการเรียนการสอน และวิเคราะห์จากการสัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญด้านการเรียนการสอนภาษาอังกฤษตามแนวการสอน ภาษาเพื่อการสื่อสารแบบผสมผสาน ด้วยกระบวนการเรียนรู้เชิงรุก ด้านเนื้อหา ด้านวิธีสอน