MỞ ĐẦU
1.5 Thảo luận từ tổng quan
Từ tổng quan vấn đề nghiên cứu cho thấy một số vấn đề đã sáng tỏ, có kiến thức và những nội dung cần nghiên cứu để có thể đưa cây tếch vào làm giàu rừng khộp:
.
1.5.1 Các vấn đề liên quan đến trồng rừng tếch đã được nghiên cứu, ứng dụng và sáng tỏ
Giống, kỹ thuật trồng tếch: Cho đến nay đã có nhiều công trình nghiên cứu và được xây dựng thành các hướng dẫn cho việc chọn giống, kỹ thuật tạo giống (từ hạt, nuôi cấy mô) và phương pháp trồng rừng bằng stump, phương thức trồng rừng tếch thuần loài hoặc nông lâm kết hợp, kỹ thuật chăm sóc cây con. Đây là cơ sở để tiếp tục nghiên cứu phát triển cây tếch trong các điều kiện lập địa, trạng thái rừng khộp khác nhau mà không còn cần đặt vấn đề nghiên cứu các khâu như giống, kỹ thuật trồng cây, chăm sóc cây tếch.
Dự báo sản lượng rừng trồng tếch: Mô hình sinh trưởng và cấp năng suất tếch đã được thiết lập, là cơ sở để dự báo sản lượng, hiệu quả kinh tế của trồng rừng tếch nói chung và có thể dùng để so sánh, đánh giá mức thích nghi của tếch trong làm giàu rừng khộp nói riêng. Với việc trồng thử nghiệm tếch làm giàu rừng trong 4-5 năm, có thể dùng các mô hình đã có để dự báo năng suất sản lượng tếch ở các điều kiện lập địa khác nhau, làm cơ sở phân cấp, phân vùng thích nghi cho làm giàu rừng khộp bằng cây tếch.
1.5.2 So sánh yêu cầu sinh thái của tếch với lập địa, trạng thái rừng khộp và nhu cầu nghiên cứu làm giàu rừng khộp bằng cây tếch
Đặc điểm sinh học, yêu cầu sinh thái của cây tếch đưa đến dự báo là nó sẽ có khả năng thích nghi với nhiều lập địa, trạng thái rừng khộp khác nhau. Với các đặc điểm tương đồng yêu cầu sinh thái quan trọng của cây tếch với rừng khộp như sau:
Tếch rụng lá và ngừng sinh trưởng vào mùa khô 3-5 tháng, do vậy thích nghi được điều kiện khô hạn của rừng khộp. Trong mùa khô hạn cây rụng lá, không sinh trưởng và ở trạng thái “ngủ”, do đó không đòi hỏi nước và mất nước; trong khi đó các loài cây thường xanh như keo, hoặc chỉ rụng lá 1 tháng như cao su trong mùa khô, thì yêu cầu nước cao để sinh trưởng ngay trong mùa khô, trong khi đó lại khô hạn, vì vậy cây có khả năng héo sinh lý.
Tếch là cây ưa sáng thì điều kiện chiếu sáng ở khu vực rừng khộp là cao, do đó thích hợp cho tếch sinh trưởng tốt hơn.
.
.
Lửa rừng là nhân tố thường xuyên xuất hiện trong rừng khộp và khó có thể ngăn cản, vì vậy nhiều loài cây trồng rừng đã không thể vượt qua được lửa. Trong khi đó tếch chịu lửa cao, cháy không chết hoặc có thể mọc lại chồi như cây rừng khộp.
Do đặc điểm tầng đất rừng khộp thường mỏng trên dưới 50 cm, với hệ rễ tếch tầng đất chỉ sâu tối đa là 30-50 cm đối với gỗ nhỏ là thích hợp; đối với gỗ lớn thì cần trên 50 cm. Tuy nhiên mật độ cần thưa vì rễ có thể lan rộng đến 15 m xung quanh nếu là gỗ lớn > 40 cm và gỗ nhỏ thì độ lan rộng nhỏ hơn.
Đem so sánh với các điều kiện hoàn cảnh cụ thể rừng khộp với yêu cầu sinh thái của tếch ở Bảng 1.2, từ đó chỉ ra các nhân tố sinh thái lập địa rừng khộp dự báo là thích hợp, cũng như những nhân tố cần có nghiên cứu đánh giá mới có thể kết luận và xác định được vùng làm giàu rừng khộp thích hợp bằng cây tếch.
Hiện tại ở Việt Nam và cả trên thế giới, cây tếch trồng chủ yếu là thuần loại, một số là nông lâm kết hợp, chưa có nghiên cứu làm giàu rừng khộp bằng cây tếch.
Đặc điểm phân bố tự nhiên là tếch hỗn giao với các loài cây có trong tổ thành rừng khộp, và một số tác giả nghiên cứu trên thế giới cũng đã đề xuất cần có nghiên cứu để chọn lựa loài cây thích hợp, có giá trị, tăng trưởng nhanh để làm giàu các khu rừng khộp nghèo kiệt; đây là cơ sở để phát triển ý tưởng đưa cây tếch vào rừng khộp.
Các vấn đề chủ đạo cần có nghiên cứu để có thể áp dụng giải pháp lâm sinh làm giàu rừng khộp suy thoái bằng cây tếch - một loài cây có giá trị cao:
- Trồng thử nghiệm để chỉ ra mức độ thích nghi tếch trong rừng khộp suy thoái.
- Xác định các nhân tố sinh thái, lập địa và trạng thái rừng chủ đạo ảnh hưởng đến khả năng thích nghi, sinh trưởng của cây tếch trong rừng khộp.
- Ứng dụng công nghệ viễn thám và GIS để quy hoạch vùng thích nghi để làm giàu rừng khộp bằng cây tếch.
Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài “Xác định lập địa, trạng thái thích hợp và kỹ thuật làm giàu rừng khộp bằng cây tếch ở Đăk Lăk” là rất cần thiết trong giai đoạn hiện nay, đáp ứng được nhu cầu ổn định sinh thái môi trường rừng khộp bằng cây tếch có nguyên sản sống trong rừng khộp; và sẽ góp phần phát triển kinh tế xã hội trong các vùng có rừng khộp suy thoái của tỉnh Đăk Lăk.
Bảng 1.2 So sánh yêu cầu sinh thái, lập địa. sinh lý của tếch và sinh thái rừng khộp
Stt Chỉ tiêu Yêu cầu để có thể trồng tếch
Thực tế ở vùng rừng khộp
Dự báo khả năng (*) làm giàu rừng bằng cây Tếch 1. Vùng phân bố,
kiểu rừng, loài cây mọc chung với Tếch trong tự nhiên
Đất rừng rụng lá, nửa rụng lá với các loài cây thuộc họ dầu, căm xe, chiêu liêu, ...
le tre
Rừng khộp rụng lá với các loài cây chỉ thị cho việc trồng cây tếch tốt như chiêu liêu, căm xe, le tre
Dự báo thích hợp
2. Lượng mưa trung bình năm
500-5.000
mm/năm 1.500-2.000
mm/năm Dự báo thích hợp 3. Cường độ chiếu
sáng.
Nhiệt độ
Cường độ chiếu sáng cao.
Nhiệt độ trung bình năm 27-360C
Cường độ chiếu sáng cao.
Nhiệt độ bình quân 25-350C
Dự báo thích hợp
4. Yêu cầu ánh sáng
Từ 70 % đến toàn sáng
Có độ tàn che từ 0,2-0,5
Cần có nghiên cứu độ tàn che thích hợp 5. Số tháng khô hạn 3-5 tháng 4-5 tháng Dự báo thích hợp 6. Độ cao so với
mặt biển
< 1.000m 100-400m Dự báo thích hợp 7. Loại đất Trên nhiều loại đất
từ đá vôi, đá phiến, đá gnai, đá phiến sét, …
Đất trên đá macma acid, bazan, cát kết, phiến sét
Cần có nghiên cứu chọn loại đất thích hợp
8. Tầng dày đất Sâu 30-50 cm cho gỗ nhỏ (rễ ≤ 30cm) Sâu đến 50 cm cho gỗ lớn (rễ ≤ 50cm)
Biến động từ 20 cm đến trên 1m
Cần có nghiên cứu tầng dày đất thích hợp
9. Thoát nước Đất thoát nước tốt
Trên vùng dốc nhẹ đất thoát nước Vùng trũng thường ngập nước cục bộ
Cần nghiên cứu các mức ngập ứng khác nhau của rừng khộp 10. Lý tính đất: Sỏi,
đá lẫn, cát
Sét nhẹ, ít pha cát khô
Cơ giới đất đa dạng từ thịt, sét, đến cát
Cần có nghiên cứu lý tính đất thích hợp 11. pHH2O đất 6,5-7,5 5,5-6,5 Cần có nghiên cứu pH 12. Hàm lượng
Canxi
Cao Thay đổi theo
loại đất, độ tốt xấu
Cần có nghiên cứu hàm lượng Canxi 13. Hàm lượng
NPK đất
Trung bình đến cao
Đa dạng,
trung bình đến thấp
Cần có nghiên cứu hàm lượng NPK 14. Lửa rừng Chịu được lửa, tái
sinh chồi sau cháy
Lửa thường xuyên Dự báo thích hợp 15. Sinh lý cây:
Rụng lá, ngừng sinh trưởng trong mùa khô
Mùa khô, cây sẽ ngừng sinh trưởng 3-5 tháng để chịu khô hạn
Khô hạn trong 4-5 tháng mùa khô
Thích hợp: Tếch rụng lá và ngừng sinh trưởng, tránh mất nước để chịu hạn vào mùa khô tốt (**)
Ghi chú: (*) Dự báo khả năng thích hợp hoặc cần nghiên cứu để làm giàu rừng khộp bằng cây Tếch.
(**) các loài cây khác như keo thì thường xanh, cao su rụng lá chỉ 1 tháng nên không chịu được hạn đến 4-5 tháng, vì vậy héo sinh lý và chết.