®øc gi¸o hoµng Benedict« XVI ®¨ng quang

Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 2 - 2005 53

§øc Gi¸o hoμng Benedict« XVI ®¨ng quang vμ nh÷ng th¸ch ®è tr−íc m¾t

óc 17 h50 ngμy 19-4-2005, khãi trªn nãc nhμ mËt viÖn Sixtine ®· to¶

mμu tr¾ng vμ chu«ng ®Òn thê Th¸nh Phªr« ®æ håi gißn gi· dÊu hiÖu ®· cã vÞ Gi¸o hoμng míi thay thÕ §øc Gioan Phaol« II võa míi qua ®êi h«m 2-4-2005.

18h45 (giê R«ma), Hång y ng−êi Chile Jorge Medine Tosneuz, niªn tr−ëng bËc Hång y Phã tÕ ®· trÞnh träng tuyªn bè b»ng tiÕng Latinh theo nghi thøc truyÒn thèng: "Habemus Papem” (Chóng ta ®·

cã t©n Gi¸o hoμng). Danh tÝnh vÞ Gi¸o hoμng thø 265 ®−îc c«ng bè. §ã lμ §øc hång y Joseph Ratzinger, nguyªn lμ Tæng tr−ëng Bé Gi¸o lÝ §øc tin cña Toμ th¸nh vμ

®ang lμ Hång y niªn tr−ëng cña Hång y

®oμn. TiÕng vç tay cña h¬n 100 ngh×n ng−êi tr−íc Qu¶ng tr−êng Th¸nh Phªr« ®·

næi lªn nh− sÊm ®Ó chμo mõng vÞ t©n Gi¸o hoμng víi danh hiÖu lμ Benedict« XVI (Benedict). D©n chóng §øc cã lÔ hå hëi nhÊt. Thñ t−íng §øc Gehard Schouder coi t©n Gi¸o hoμng lμ “mét vinh quang cña n−íc §øc vμ lμ ng−êi kÕ thõa xøng ®¸ng cè Gi¸o hoμng Gioan Phaol« II”. Chu«ng c¸c nhμ thê ®æ håi trong tiÕng hß reo cña giíi trÎ. §· gÇn 1.000 n¨m nay, kÓ tõ Gi¸o hoμng Damasus II n¨m 1048, b©y giê míi l¹i cã ng−êi §øc lμ Gi¸o hoμng.

Ch©n dung cña vÞ t©n Gi¸o hoμng

§øc Benedict« XVI sinh ngμy 16-4- 1927 t¹i Marktl vïng th−îng Bavaria cña

§øc. §©y còng chÝnh lμ quª h−¬ng cña

Huy Th«ng^(*)

Gi¸o hoμng Damasus II, ng−êi chØ ngåi ë ng«i Gi¸o hoμng ch−a ®Çy mét th¸ng. Gia

®×nh Ngμi lμm nghÒ n«ng. Cha Ngμi tõng mÆc qu©n phôc c¶nh s¸t... ChiÕn tranh ThÕ giíi II næ ra, Ngμi còng bÞ b¾t vμo qu©n ®éi, ë mét ®¬n vÞ phßng kh«ng ®ãng t¹i Munich. N¨m 1945, Ngμi ®μo ngò vμ bÞ qu©n ®ång minh b¾t lμm tï binh. Sau

®ã, Ngμi ®−îc tha vμ vμo chñng viÖn theo

®uæi con ®−êng tu tr× vμ kh¸ thμnh ®¹t víi hai b»ng tiÕn sÜ ThÇn häc vμ TriÕt häc, ch¬i ®μn Pian« rÊt hay vμ mª nh¹c Bethoven, nãi thμnh th¹o 10 ng«n ng÷

nªn mau chãng trë thμnh mét chuyªn gia thÇn häc cã tiÕng. Khi C«ng ®ång Vatican II khai m¹c, Ngμi lμ cè vÊn thÇn häc cho Hång y Frings ë Cologne. N¨m 1977, §øc Gi¸o hoμng Paulus VI phong Ngμi lμ Tæng Gi¸m môc Munich vμ Freising (§øc). N¨m 1981, l¹i ®−îc §øc Gi¸o hoμng Gioan Phaol« II n©ng lªn bËc Hång y vμ bæ nhiÖm lμ Tæng tr−ëng Bé Gi¸o lÝ

§øc tin tõ ®ã ®Õn nay. Ngμi ®−îc coi lμ c¸nh tay ph¶i cña vÞ Gi¸o hoμng võa qu¸

cè nªn khi §øc Gioan Phaol« II qua ®êi, nhμ b×nh luËn t«n gi¸o ë §øc- «ng Wolfgang Cooper ®· tiªn ®o¸n r»ng nhÊt

®Þnh Hång y J. Ratzinger sÏ lμ ng−êi kÕ vÞ. Ngμi lμ mét ng−êi rÊt kiªn ®Þnh víi lËp tr−êng truyÒn thèng cña Gi¸o héi C«ng gi¸o, kh«ng khoan nh−îng víi c¸c trμo l−u cÊp tiÕn. T¹i Ph¸p, cã ng−êi coi

*. Nhµ nghiªn cøu, B¸o Ng−êi C«ng gi¸o ViÖt Nam

L

54 Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 2 - 2005

Hång y J. Ratzinger lμ “mét hung thÇn”

(bªte noir), “mét tiªn tri næi giËn” (Anggy Prophet) ®èi víi nh÷ng ng−êi cã t− t−ëng phãng kho¸ng . Mét tê b¸o ë Anh cßn vÝ von theo c¸ch nãi cña d©n nghiÒn bãng ®¸

§øc gäi ®éi bãng ®¸ nμy lμ “nh÷ng cç xe t¨ng” nªn còng gäi ®©y lμ vÞ “Hång y thiÕt gi¸p”(Panzer Kardinal)…

§óng lμ d−íi thêi Hång y J. Ratzinger

®øng ®Çu c¬ quan Tμi ph¸n t«n gi¸o cña Gi¸o triÒu Vatican, kØ luËt cña Gi¸o héi

®−îc th¾t chÆt. Ng−êi ta cã thÓ kÓ ra rÊt nhiÒu vô viÖc. Ch¼ng h¹n, khi Linh môc Tissa Balasuryia, dßng TËn hiÕn §øc MÑ v«

nhiÔm (OMI), mét thÇn häc gia næi tiÕng ë Ch©u ¸ vμ lμ Gi¸m ®èc Trung t©m nghiªn cøu x· héi vμ t«n gi¸o ë Colombo, Srilanca xuÊt b¶n cuèn "§øc Maria vμ c«ng cuéc gi¶i phãng con ng−êi” cho r»ng, ®Ó ®èi tho¹i víi c¸c t«n gi¸o truyÒn thèng, l©u ®êi t¹i ¸ Ch©u th× kh«ng thÓ nãi chØ m×nh §øc Giªsu lμ Thiªn Chóa. Hång y Ratzinger ®· 2 lÇn triÖu Linh môc Tissa Balasuryia vÒ R«ma vμ yªu cÇu «ng kÝ vμo b¶n “Tuyªn x−ng ®øc tin”. Linh môc Tissa Balasuryia tõ chèi.

MÆc dï th¸ng 1-1996, 80 thÇn häc gia häp t¹i Philippine th¸ng 12-1996 vμ HiÖp héi c¸c nhμ thÇn häc Ên §é còng lªn tiÕng bªnh vùc xin ®õng khai trõ Linh môc Tissa khái Gi¸o héi nh−ng «ng vÉn bÞ v¹ tuyÖt th«ng.

C¸c nhμ thÇn häc gi¶i phãng ë Ch©u Mü Latinh, hay Gi¸m môc Gaillot ë Ph¸p, Hans Kung (Thuþ SÜ), E. Schilebeekx (Hμ Lan) hoÆc c¸c trμo l−u vËn ®éng phong chøc linh môc cho phô n÷, bá luËt ®éc th©n (Celibacy)

®èi víi linh môc, cho phÐp ng−êi C«ng gi¸o

®−îc li h«n, ®−îc dïng bao cao su ®Ó chèng l¹i l©y lan cña bÖnh AIDS… còng ®Òu bÞ lªn

¸n gay g¾t nh− thÕ. N¨m 1996, Bé Gi¸o lÝ

§øc tin do §øc Hång y J. Ratzinger ®øng

®Çu còng ra lÖnh ®ãng cöa mét chñng viÖn ë Mehic« v× ®· gi¶ng d¹y chñ nghÜa M¸c cho chñng sinh… Bëi vËy, trong bÇu khÝ h©n hoan cña nhiÒu quèc gia, cïng víi viÖc nhiÒu tÝn ®å mong mái sím cã Gi¸o hoμng

míi th× t©m lÝ lo ©u víi nh÷ng ng−êi cÊp tiÕn còng lé râ, nhÊt lμ trªn c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng.

Song còng cã ng−êi hi väng, bëi viÖc lÊy tªn hiÖu lμ Benedict« XVI (tiÕng §øc cã nghÜa lμ ban phóc) chøng tá vÞ t©n Gi¸o hoμng muèn theo ®uæi g−¬ng hoμ gi¶i cña Gi¸o hoμng Benedict« XV (1914-1922).

ChÝnh vÞ Gi¸o hoμng nμy ®· ®øng ra lμm trung gian hoμ gi¶i cho c¸c bªn tham chiÕn cña cuéc ChiÕn tranh ThÕ giíi I vμ còng lμ ng−êi kÝ S¾c lÖnh Maximum Illud ®Ó thóc

®Èy viÖc ®μo t¹o hμng gi¸o sÜ b¶n quèc. §øc Benedict« XV còng lμ ng−êi ®· duy tr× kØ luËt cña Gi¸o héi b»ng c¸ch c«ng bè Bé Gi¸o luËt n¨m 1917. Trong buæi ®äc kinh thø t− lÇn ®Çu tiªn ngμy 27-4-2005 víi 15.000 tÝn h÷u, §øc t©n Gi¸o hoμng cßn gi¶i thÝch ý nghÜa viÖc m×nh chän danh hiÖu lμ Benedict« XVI lμ cßn muèn noi g−¬ng Th¸nh Benedict«, ng−êi ®· lËp ra dßng BiÓn §øc (O.S.B - Order of St.

Benedict) n¨m 520 næi tiÕng víi ph−¬ng ch©m "CÇu nguyÖn vμ Lao ®éng”. Th¸nh Benedict« rÊt ®−îc sïng mé ë Ch©u ¢u vμ lμ vÞ Th¸nh b¶o trî cña Ch©u lôc nμy.

Vinh quang vμ nh÷ng th¸ch ®è tr−íc m¾t Cuéc bÇu cö Gi¸o hoμng lÇn nμy chãng v¸nh nhÊt trong lÞch sö c¸c mËt viÖn, tøc chØ cã 3 vßng bá phiÕu. V× sao, c¸c cö tri l¹i mau chãng dån phiÕu cho Hång y J.

Ratzinger giμ nua 78 tuæi? Ph¶i ch¨ng ®ã lμ do uy tÝn cña vÞ Hång y niªn tr−ëng hay cßn cã lÝ do kh¸c n÷a? §óng lμ so víi c¸c Hång y kh¸c kh«ng ai cã thÓ v−ît lªn Hång y J. Ratzinger vÒ uy tÝn ®Ó chÌo l¸i con thuyÒn cña Gi¸o héi hiÖn nay víi gÇn 1,1 tØ tÝn ®å. H¬n n÷a, bãng cña cè Gi¸o hoμng Gioan Phaol« II qu¸ lín vÒ c¶

nh÷ng thμnh tùu còng nh− th¸ch ®è, v×

vËy cÇn cã mét thêi gian ®Ó d− luËn l¾ng xuèng vμ Hång y J. Ratzinger cã thÓ lμ mét b−íc ®Öm ng¾n ®Ó chuyÓn ®æi. Thμnh ra, tuæi cao vμ søc yÕu còng lμ mét −u thÕ

®Ó Hång y J. Ratzinger th¾ng cö. Kh«ng ai

54

Huy Th«ng. §øc Gi¸o hoµng Benedict« XVI ®¨ng quang... 55

nghi ngê g× vÒ nh÷ng thμnh tÝch cña §øc Gioan Phaol« II sau 26 n¨m cai trÞ ®· lμm cho sè gi¸o d©n toμn cÇu t¨ng tõ 700 triÖu n¨m 1978 lªn 1,1 tØ n¨m 2005. Tõ chç cã 82 n−íc cã quan hÖ ngo¹i giao víi Toμ Th¸nh n¨m 1978 nay ®· lªn ®Õn 172 n−íc… ChØ riªng tang lÔ cña vÞ Gi¸o hoμng nμy quy tô gÇn 200 chÝnh kh¸ch trong ®ã cã 70 nguyªn thñ quèc gia, 5 «ng hoμng, 7 hoμng hËu, 15 nhμ l·nh ®¹o t«n gi¸o lín cïng gÇn 5 triÖu tÝn h÷u còng ®ñ nãi lªn uy tÝn cña vÞ Gi¸o hoμng qu¸ cè.

ThÕ nh−ng, rÊt nhiÒu m©u thuÉn gay g¾t

®· n¶y sinh nh− vÊn ®Ò gi÷a viÖc b¶o tån gi¸o lÝ, ®øc tin trong thÕ giíi tôc ho¸, viÖc gi÷ luËt ®éc th©n cña gi¸o sÜ, quan hÖ gi÷a Gi¸o héi C«ng gi¸o vμ c¸c t«n gi¸o kh¸c, v.v…

Ngay sau khi §øc Gi¸o hoμng Gioan Phaol« II qua ®êi, d− luËn nhÊt lμ ë Ba Lan còng ®ang ®ßi phong th¸nh ngay cho vÞ Gi¸o hoμng qu¸ cè nh−ng theo luËt th× Ýt nhÊt ph¶i sau 5 n¨m míi ®−îc cøu xÐt. §©y còng lμ c¸i khã cho vÞ t©n Gi¸o hoμng, mÆc dï Gi¸o hoμng cã toμn quyÒn quyÕt ®Þnh viÖc nμy.

Trong quan hÖ víi c¸c n−íc thÕ giíi thø ba, mét mÆt Gi¸o héi lu«n coi m×nh ®ång hμnh víi ng−êi nghÌo, bÖnh tËt nh−ng

®øng tr−íc dÞch bÖnh HIV/AIDS vμ n¹n gia t¨ng d©n sè, nhÊt lμ ë Ch©u Phi, Gi¸o héi vÉn kh«ng cho phÐp dïng bao cao su vμ c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai nh©n t¹o. N¨m 1985, khi §øc Gioan Phaol« II th¨m Ba Lan, c«

Veronique Yoruba- Chñ tÞch Héi sinh viªn n−íc nμy ®· nãi: "Chóng con khæ së v× khi biÕt r»ng viÖc dïng c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai cã thÓ ®−a c¸c cÆp vî chång ®øng bªn lÒ cña Gi¸o héi. Cßn trong Gi¸o héi, n÷ giíi chóng con bÞ coi lμ c«ng d©n h¹ng hai”.

§èi víi c¸c t«n gi¸o, §øc Gioan Phaol«

II ®· ®i ®−îc nh÷ng b−íc kh¸ dμi. Ngμi ®·

gÆp h¬n 50 nhμ l·nh ®¹o t«n gi¸o thÕ giíi,

®· ®Õn th¨m c¸c nguyÖn ®−êng Do Th¸i

gi¸o, Islam gi¸o, ChÝnh Thèng gi¸o, ®· mêi c¸c t«n gi¸o ®Õn cÇu nguyÖn cho hoμ b×nh ë Assisi n¨m 1986 vμ ®· chÝnh thøc xin lçi c¸c t«n gi¸o b¹n khi b−íc vμo ngh×n n¨m thø ba. Th«ng ®iÖp Redemptoris Missio ban hμnh ngμy 7-12-1990 ®· coi c¸c t«n gi¸o ®Òu cã sù “hiÖn diÖn cña Th¸nh Linh”

song trong Tuyªn ng«n "Dominus Jesus”

vÉn kh¼ng ®Þnh chØ cã §øc Kit« lμ §Êng cøu ®é duy nhÊt nªn bÇu khÝ ®¹i kÕt l¹i u

¸m trë l¹i.

Gi¸o s− tr−êng §¹i häc C«ng gi¸o ë Ba Lan J.W. Kowski kiÕn nghÞ r»ng, ®Ó ®èi phã víi viÖc gi¶m sót sè linh môc, Toμ Th¸nh nªn chØ buéc ®éc th©n víi mét sè dßng tu chø kh«ng buéc víi mäi gi¸o sÜ v×

nhiÒu t«n gi¸o kh¸c còng lμm nh− thÕ vμ thêi Chóa Giªsu còng kh«ng buéc nh− vËy.

C¸ch ®©y 8 n¨m, khi tr¶ lêi pháng vÊn b¸o L’Express vÒ nhiÖm vô cña ng−êi kÕ vÞ §øc Gioan Phaol« II, §øc Hång y J.

Ratzinger nãi: "VÞ gi¸o hoμng ®ã ph¶i cæ vò sù hiÖp nhÊt, ®Èy m¹nh ®èi tho¹i ®¹i kÕt víi c¸c t«n gi¸o vμ b¶o vÖ ®¹o ®øc t«n gi¸o trong thÕ giíi khoa häc kÜ thuËt thèng trÞ… §©y lμ nhiÖm vô rÊt nÆng nÒ”.

B©y giê, yªu cÇu ®ã ®ang ®Ì nÆng lªn vai vÞ t©n Gi¸o hoμng 78 tuæi nμy vμ lÔ ®¨ng quang võa ®−îc tæ chøc ngμy 24-5-2005 víi sù tham dù cña nhiÒu nguyªn thñ quèc gia vμ l·nh ®¹o t«n gi¸o thÕ giíi cïng nöa triÖu tÝn h÷u. Bμi gi¶ng ®Çu tiªn trong lÔ ®¨ng quang vμ c¸c cö chØ liÒn sau ®ã nh− gÆp gì c¸c ®¹i biÓu Islam gi¸o, ChÝnh Thèng gi¸o, Do Th¸i gi¸o, Tin Lμnh, cam kÕt theo ®uæi con ®−êng cña cè Gi¸o hoμng Gioan Phaol« II, cïng c¸c t«n gi¸o ®Èy m¹nh ®èi tho¹i ®Ó kiÕn t¹o hoμ b×nh thÕ giíi ®· lμm cho b¸o chÝ cã nhiÒu thiÖn c¶m h¬n víi vÞ t©n Gi¸o hoμng.

Theo mét cuéc th¨m dß d− luËn ë Hoa Kú míi c«ng bè ngμy 28-4-2005 th× 81% sè ng−êi ®−îc hái hi väng vμo §øc Benedict«

XVI, chØ cã 13% thÊt väng mμ th«i./.

55