Thd giai: Van dd - Su kien T p p c h i C d n g s d n
rrf,
CHIEN LUOC
AN NINH NANG LU0NG DAU MO CUA MY
THULE
Trong vdng 10 nam tdi (2009 - 2019), My dukien chi 150 ti USD de thuc Men 3 muc tieu, do Id kich thich kinh te, gidm hieu ung nhd kinh vd an ninh ndng lugng. Ve vdn de an ninh ndng lugng, trudc ddy, Chinh phu My chi quan tdm den cdc ngudn cung nhdm ddp iing nhu cdu ndng lugng trong nudc. Song, Men nay, qudc gia ndy chd y nhieu hon den viec phdt trien ndng lugng tdi sinh, tiet kiem ndng lugng vd cudc chien chdng Men ddi khi hdu.
T
U khi Tdng thdng My B.6-ba-ma len nam quyen, nude My da ed mdt sd uu tien sira ddi ve chinh saeh, trong dd cd van de ve an ninh nang lupng, muc tieu nham bao dam nang lupng dde lap. Theo dd, tu nay den nam 2019, My se xda bd dan sir phu thupc vao ngudn nang lupng nhap khau tucac nudc Trung Ddng. Trong gdi kieh thieh kinh tl tri gia 787 ti USD (thang 2-2009), cd 50 ti USD su dung cho ke hoaeh phat trien va md rpng tai san xuat nang lirpng (nhiing khoan dau tu Idn bao gdm: 14 ti USD su dung cho du an tai tao nang lupng; 4,5 ti USD cho cai tao he thdng dien thdng minh; 6,4 ti USD eho du an lam sach nang lupng va 5 ti USD de cai thien he thdng dien gia dinb).1 - Phat trien nang Immg tai sinh
Chien lupc co ban eua My de ddi phd vdl bien ddng gia dau la tu bao dam ngudn cung dau md thdng qua md rdng khai thae, san xuat nang lupng trong nudc (nhu khai thae than da.
dau md, khi tu nhien), cung nhu hinh thanh mdt sd nganh san xuat nang lupng mdi tu hat nhan va cae ngudn nang lupng tai tao.
La mdt nudc cd trii lupng dau md Idn, nhung trudc day tang cudng khai thae dau trong nudc it dupc My ap dung do ehi phi khai thae cao hon so vdi gia nhap khau va do chinh saeh bao ve mdi trudng. Song, trudc dien bien gia dau nhap khau tang, viec khai thae dau trong nudc khdng nhung gdp phan bao dam dupe ngudn cung, ma cdn trd nen ed Ipd nhuan hon. Nda dau nhung nam 80 the ky XX, dac biet la trong giai doan 1981 -
1984, My da day manh khai thae cac md dau tren khap ca nude, ddng thdi vdi viee khai thae khi tu nhien dupc My eoi la ngudn nang lirpng tdt nhat de thay the dau md. Den nam 1986, gia dau the gidi bat dau giam. My ngimg tien hanh mdt sd du an tham dd va khai thae dau, khien cho sd lupng gieng khoan
* Vien Khoa hoc Xa hoi Viet Nam
The gidi: Van de - Sii kien T p p c h l C d n g s d n
giam 47%. Sau nam 1998, gia dau the gidi ed xu hudng tang trd lai, nhung quy md cda nganh san xuat nay van khong thay ddi. Hien nay, nhu cau nhap khau dau md d My da tang len 60% so vdi mue 42%; eua nam 1990. Tong thdng My B. 0-ba-ma da dl xuit khai thae dau a them lue dja nhu mdt trong hang loat cae bien phap nham giai quyet gia nang lupng leo thang.
Mdt giai phap khae dtrpc Chinh phu My ap dung dd la khai thae than da. Day la ngudn eung cap bao dam 15%) nhu cau nang lupng cho ntrdc My.
Khai thae than de san xuat dien cd chi phi thap hon so vdi khai thae dau va khi, song lai lam nay sinh van de mdi tnrdng. Chinh phu My da dau tu ngan sach eho nghien cdn cdng nghe mdi de ddt than lam dien. Cudi nhirng nam 90 cda the ky XX, cdng nghe Id hod bing gdm nhan tao cho phep ddt than d nhiet dp tren 1.800°C, giam tdi da cac chat thai rIn va khi thai ed hai ddi vdi mdi tnrdng. Hien nay, Bd Nang lupng My dang ehd tri cae du an nghien cdn cdng nghe ddt than sach nham tan dung nguon cung than da de thay the diu md san xuat dien trong khi van bao ve mdi trudng d muc dp hpp ly ve mat ehi phi.
Ve ke hoaeh nang lupng hat nhan, nganh san xuat nay bat dau phat triln tu giu'a nhung nam 70. Trudc dd, cong nghe hat nhan d My mdi dupc ung dung phd bien trong linh vue quan su, edn trong linh vuc dan su, ehi dimg lai d eae boat ddng nghien edn va triln khai.
Khi hai ed soc dau md lien tiep xay ra trong nhimg nam 70, My da col nang lupng hat nhan la nguon nang lupng quan trpng thay thi cho dau md. Nam 1975, My dira vao hoat ddng 54 nha may dien hat nhan va con sd nay tang dan trong nhung nam tilp theo (95 nha may vao nam 1987; 112 nha may vao nam 1990). Khdng ehi tang sd lirpng, quy md eua mdi nha may eung dupe md rdng. Nhd dd.
neu nhu vao nam 1973, eae nha may dien hat nhan eua My mdi cung cap dupe khoang 100 ti kW/h, thi din nam 1978 la gin 300 ti kW/h, nam 1988 khoang 520 ti kW/h. Viec phat trien nganh dien hat nhan kbdng don thuan la de san xuat dien, ma cdn la mdt bd phan eua chien lupc phat trien nang lirpng hat nhan nham bao ve an ninh qudc gia cda My.
Nam 2005, Bd Nang lupng My da thdng bao ndi long viee cap phep thiet ke va xay dung cae Id phan ung hat nhan mdi de san xuat dien. Theo ke hoaeh, tir nay den nam 2020, My tiep tue duy tri san xuat dien tu nang lirpng hat nhan.
Ngoai nganh san xuat nang lupng tu hat nhan, mdt sd nganh cdng nghiep mdi cung da ra ddi nhu nganh san xuat nang lupng tai tao tir nhiet mat trdi, dja nhiet, sinh hpc, sue gid.
Tuy nhien, cae nganh nay khdng cd dieu kien de phat trien do su chdng ddi cda cac the lue tu ban trong cac nganh san xuat nang lupng tur than, dau, khi tu nhien va hat nhan va do chi phi cao. Chinh vl the, nang Itrting tii cac ngudn tai tao khdng dupc trien khai san xuit hang loat. Ndi the khdng ed nghia la My khdng eoi trpng ngudn nang lupng nay. Cae du an nghien euu san xuat nang lupng tai tao va eae san pham su dung nang lupng tai tao van dupe chinh quyln B.Clin-ton va ehinh quyen G.Bu-so xdc tien nhu nhung chuong trinh dai ban.
Ben canh viee tim kiem cae ngudn nang lupng thay the, Chinh phd My da hudng tdi viec keu gpi eat giam muc tieu thu nang lupng trong nude. Trong nam tai khda 2008, My da su dung tdi 14,5 ti USD dl dat muc tieu nay.
Viec thuc thi ke hoaeh kich thich mdi se thdc day nang cao hieu qua eho cac tien ich cdng cdng, eai thien dupc tinh thdng minh, dp tin eay va dp an toan cda mang ludi dien qui^c gia, ddng thdi nang cao hieu qua nang lupng dien tai sinh. Bd Nang lupng My du tinh, din
108 M. 804 (thang 10 nam 2009)
Thd gidd: V i n d§ - Su kien T p p c h i C d n g s d n
nam 2020 nhu eau dien trung binh se giam 15%, day se la mue tieu phin diu trong ke hoaeh tiet kiem nang lupng. Din nam 2030, ngudi tieu dung se phai tilt kiem 130 ti USD eho chi phi nang lupng va eit giam 5 ti tan cac-bon-nic thai ra.
Tdng thdng B.O-ba-ma cdn ehd dpng dira ra mpt loat bien phap manh nhu: dau tu 80 ti USD cho cac chuong trinh san xuat nang lupng tai tao nham edn van nen kinh te von phu thupc nang ne vao nhien lieu chua cac-bon cda My; yeu eau cac cdng ty kinh doanh dien lire dang dua vao ngudn nguyen lieu hda thach phai thay the 1/4 san lupng dien tu ngudn nguyen lieu tai tao de cdn van mdi trudng dang suy thoai. Chinh sach nang lupng mod cda Tdng thong B.6-ba-ma la den nam 2012, 10%o dien nang eua My phai dung tu ngudn nang lupng tai tao va phat triln nang lupng hat nhan dudi tien de an loan bao dam.
Hien nay, nang lupng dien hat nhan cua My chiem 10% trong lupng dien phi cac-bon.
2 - Tiet kiem nang luong
San xuat dien, 6-td, va cdng nghiep hda dau la ba ngudn tieu thu dau md Idn nhat d My. Vl the, viec dieu chinh co eau nganh de tiet kiem nang lupng tap trung ehd yeu d ba nganh nay.
Tai CO eau trong nganh san xuat dien d My dupc tien hanh phu hpp vdi ehien lupe giam san xuat dien bang dau va tang san xuat dien bang cae ngudn nang lupng khae. Do vay, san xuat dien bang khi tu nhien d My ngay eang giu vj tri quan trpng. Mdt phan vl My ed trii lupng khi tu nhien phong phd, gidp cho ngudn eung cd the dap dng gan nhu toan bp nhu eau trong nudc. Phan khae vi day la dang nang lupng it gay d nhiem, nen it gap phan ddi cda cac nhdm boat ddng mdi trudng. Theo danh gia cda Bd Nang lupng My, hau bet nhu eau tieu thu dien ming gia tang tai My trong
nhung nam gan day deu dupe dap dng bing dien san xuat tii khi tii nhien, trong khi tu diu mo la rat it.
San xuat dien tu nang lupng hat nhan eung phat trien dang ke. Nhieu bang d My e6 ty le san xuat dien nang bang nang lupng hat nhan chiem den hai phan ba nganh san xuit dien.
Tuy nhien, do tam ly lo ngai sau su eo tai mpt sd nha may dien, nen cae du an xay dung mdi nha may dien nguyen tu d My bj dinb lai.
Nhiing cdng nghe nang lupng hat nhan an toan hon lien tue dupe nghien euu va ap dung d My da cho phep md rpng nang lue san xuat cda cac nha may da eo. Tu nam 1998 den nay, san xuat dien bang nang lupng hat nhan tang rat manh.
Ddi vdi nganh san xuat va su dung d-td, giua nhung nam 90, Chinh phd My da ban hanh sac lenh nham giam mue tieu thu xang dau. Mdt Id, giam mue sudung nhien lieu tren mdi dau d-td xudng 20% trong vdng 5 nam bang each nghien euu eai tien ddng co lan quy md xe. Hai la, keu goi ngudi dan tang eudng su dung eae phuong tien cdng cpng thay the xe rieng. Tuy nhien, do kinh te My trong thdi gian nay va do ngudn cung dau md dupe bao dam, gia dau d mue thap, nen eae sac lenh tren khdng dupe nganh san xuat d-td ehd trpng.
Cd the ndi, xu hudng tai eo eau nganh san xuat d-td cda My cu vira dupc dat ra thi da sdm bj "dap tat". Do vay, trong nhiing nam 80 va 90, khi d-td cda eae nude nhu Nhat Ban, Due da dat dupe mue tieu hao nhien lieu rat thap, thi d-td cda My trd nen "ndi tieng" ve hao phi nhien lieu. Y thuc dtrpc dieu nay, Chinh phu My bat dau khuyen khich phat trien cdng nghe giam tieu hao nang lupng trong ddng eo xe va cdng nghe su dung nang lupng mdi de chay ddng eo. 6-td con va xe tai hang nhe chiem 43% trong tdng muc tieu thu dau md cda My. Tau thdy, xe tai hang nang
Thd gioi: Van de - Sii kien T a p c h l C d n g s ^ "
va may bay chiem 25%; phan cdn lai la boat ddng cdng nghiep va sudi am. Vdi viee 17 trieu phuong tien dupe ban ra hang nam va mue dp di lai cao hon, xang ngay eang dupc tieu dung nhieu hon. Chinh vl the, viec nang cao uu the cua viec su dung nhien lieu ga eho xe hod se lam giam mue tieu thu dau md.
Trong thdi gian tdi, d-td dung ca ddng co dien va ddng co xang se la su lua chpn tdt nhat dl tiet kiem mdt khdi lupng Idn nhien Heu xang. Trong chien lupc nang lupng mdi, Tdng thdng B. 6-ba-ma xac dinh thuong mai hda cac loai xe chay bang ddng co nap dien hdn hpp; thuc day md rdng quy md thuong mai nang lirpng tai sinh, dong thdi phat trien CO sd nen tang va nhien lieu sinh hpc. Mdi nam ehinh phu se nang tieu chuan bieu suat kinh te xe hod len 4%. Den nam 2015, se cd khoang 1 trieu chiec xe hod chay bang ddng CO nap dien hdn hpp dupe su dung. Ngoai ra, thang 8-2009, Tdng thdng B. 6-ba-ma cdng bd gdi dau tu 2,4 ti USD cho chirong trinh phat trien nganh xe hod the he mdi chay dien.
Cung nhu nganh khai thae dau, nganh cdng nghiep hda dau cda My da ed nhiing "cu hich" ngay trong thdi ky xay ra eae eu sdc dau md. Ly do la, chien lupc tu bao dam ngudn eung va dieu tiet gia dau, gia khi tu nhien cua Chinh phd My da khien eho gia eae ngudn nguyen lieu nay d My re hon so vdi the gidi.
Nganh cdng nghiep hda dau cda My dot nhien cd lpi the eanh tranh hon so vdi cdng nghiep hda dau cua cac nude khae, khien eho xuat khau cac san pham hda dau eua My tang len.
Tuy nhien, vl chi tan dung lpi the cd ngudn eung dau va khi gia re de dua vao do ma md rdng san xuat, ehu khdng chu trpng t(5i tai co cau dang ke nao ve mat cdng nghe, nen tu nam 1982, khi gia dau the gidi bat dau giam lien tue, lpi the cda nganh cdng nghiep hda dau My mat di va bat lpi the ve cdng nghe so vdi cac nudc cdng nghiep khac trd nen rd ret.
Cac san phim hda diu xuat khau cua My bat diu chiu su canh tranh khdc liet tir Nhat Ban.
Nganh cdng nghiep hda dau cua My, vi the, bat dau giam quy md san xuat, gian lao ddng va ngiing cac du an dau tu mdi trong sudt thdi ky nhiing nam 80. Trong nhihig nam 90 va cac nam gan day, quy md cua nganh nay tiep tue hi thu hep.
3 - An ninh nang luong voi van de chdng bien doi khi hau
Ngay tu nam 1998, Bd Nang lupng My da de ra 5 muc tieu trong ehien lupc phat trien nang lupng, dd la: Cai thien hieu suat cua he thdng nang lirpng song song vdi viec bao dam chien lupe mdi trudng, nang cao mirc an toan nang lirpng. Bao dam viec cung ung hen tue nang lupng, kbdng phu thude vao su de dpa ngung cung cap nguyen heu nang lupng tii nudc ngoai hoae gap phai su cd ve ba tang van ehuyen. Thdc day ap dung cac phuang thire mdi ve an loan nang lupng va bao ve thien nhien trong san xuat nang lirpng. Tien hanh lien tue cae nghien euu khoa hpc va cdng nghe eo ban de lam chu cac ngudn nang lupng mdi, ngudn nang lupng sinh thai sach.
Phat trien hcrp tae qudc te trong thuong mai - kinh te va cdng nghe ve nhirng van de mang tinh toan cau trong an ninh nang lupng.
Chinh quyen My coi an toan nang lupng la mdt trong nhiing uru tien quan trpng nhat trong an ninh qudc gia. Viec xay dung ehien lupc va thuc hien chinh saeh nang lining qudc gia dupe Chinh phu My quan tam sat sao. Ben eanh viec dau tu tnic tiep cho cac chucmg trinh nghien cun va phat trien khoa hpe - cdng nghe lien nganh cap lien bang, hang nam Chinh phu My edn thuc hien mdt phan dang ke dau tu eo ban true tiep hoae gian tiep eho khu vue nang lirpng tir ngan sach cua lien bang. "; if:? r-'^. r
110 sri 804 (thang 10 nam 2009)
The gidi: Van dd - Syr kien T p p c h i C d n g s d n
Mdt thuc tl tdn tai la sir phu thude cua My vao nhap khau nang lupng dau da tang tdi mue ky lue. Nhap khau dau md chiem 55%
tdng lupng tieu thu cua My so vdi nam 1990.
Nhu eau nang lupng dupe xac dinh se tang khoang 32%; vao nam 2020, cao hon nhieu so vdi tdc dp tang du kien cua san xuat nang lupng trong nudc. Cung voi tang nhap khau dau la su gia tang tinh de hi tdn thuong eua nen kinh te bdi nhiing bat dn ve gia ea, sir khan hiem va tinh trang ngung eung cap. Vi vay, Chinh phu My da thuc hien nhiing budc di nham nang cao hieu suat va bao tdn nang lupng dau md, tang san xuat trong nudc de U-anh su phu thude vao dau md nhap khau.
Theo Bp Nang lupng My, mue dieh cda chien lupc la bao ve an ninh kinh te va qudc gia bang each thue day da dang hda viee eung cap, phan phdi day du nang lupng sach. Khoa hpe - cdng nghe dupc coi la cdng cu co ban cua chinh sach nay.
Mdt cdng nghe nang lupng sach khac la nang lupng hat nhan cung ddng vai trd dang ke trong qua trinh giam phat thai khi nha kinh, ddng thdi gdp phan lam phong phd them cae ngudn eung cap nang lupng trong ITnh vue san xuat dien va hy-drd. Thdng qua cac chuong trlnh nang lupng hat nhan nam 2010 va cac he thdng nang luxrng hat nhan the he IV, Bd Nang lupng My dang md dudng eho viec xay dung cac nha may hat nhan trong tuong lai, ddng thdi tien hanh eae budc nhim giam tieu thu nang lupng va nang eao hieu suat nang lupng. Trudc mat, tap trung vao cdng nghe san xuat d-td, khuyen khich phat triln cac loai d-td su dung nhien heu thay thi, phat triln cdng nghe nang cao hieu suit su dung nang lupng eho cae tda nha, cae nganh cdng nghiep tieu thu nhieu nang lupng va cac nha may dien...
Vdi Nghj djnh thu Ky-d-td ve giam khi thai gay hieu dng nha kinh, Tdng thdng My
B.6-ba-ma dac biet quan tam tdi van de bien ddi khi hau. Ngay khi birde chan vao Nha Trang, dng B. 6-ba-ma da tuyen bd se trd lai cac cudc dam phan nham dat dupe mdt thda thuan qudc te cudi cung ve khi hau. 6ng da cii dai dien cap cao mang theo thdng diep
"Chung tdi se trd lai" tdi tham du cudc dam phan giu'a cac "cudng qudc khi thai" cua Lien hpp qudc. Dd la vdng dam phan mdi nhat trong nd lire dua ra mdt thda thuan cudi cung ve kiem soat khi thai CO, va cac khi khac la nguyen nhan lam Trai Dat am len. Tdng thdng B. 6-ba-ma eung da mdi dai dien 16 qudc gia cung tham gia "Dien dan Kinh te Idn ve nang lupng", td chuc tai Oa-sinh-ton (My, thang 4-2009); tich cue ehuan bj cho Hdi nghj thupng dinb cda Lien hpp qudc ve bien ddi khi hau trai dat dupc td chuc tai thanh phd Cd-pen-ha-gen (Dan Maeh) vao thang 12 tdi nham soan thao Nghj djnh thu mdd se thay the Nghj djnh thu Ky-d-td.
Tdng thdng B. 6-ba-ma eho rang: De phat trien kinh te, bao ve an ninh, bao ve hanh tinh khdi tac hai cda bien ddi khi hau, chdng ta can phai bien ngudn nang lupng saeh va tai tao trd thanh ngudn nang lupng cd lpi. Ke hoaeh nang lupng cda B. 6-ba-ma se lam giam khi thai nha kinh xudng 20%c vao nam 2020, 83%) vao giu'a the ky nay. De giam dan sir phu thude nhap khau dau tu nude ngoai va sir bien ddi khi hau loan eau, B. 6-ba-ma quyet djnh ap dung kl hoaeh "khdng ehe lupng thai khi cac-bon thirong mai", tien hanh ban dau gia cac san phim han ehe gay d nhiem mdi trudng va khuyen khich doanh nghiep va ngudi tieu ddng de xuat cac phuong an giai quylt su biln ddi khi hau ed hieu qua kinh te cao. Mdt phan sd tien ban dau gia eae san pham nay (15 ti USD/nam) dupc ddng khuyln khich phat triln ngudn nang lupng sach va cai thien hieu qua dau tu vao nang lupng cda My. •
