NGHIEN CLTU TRAO DOI
D I N H H U O N G P H A T T R I E N T H I T R U D N G L A O D O N G C H U Y E N M O N K Y T H U A T C A O D E N N A M 2 0 2 0
X PGS. TS. Nguyen Tiep - Hieu trtfdng Trtfdng Dai hoc Lao dong - Xa hoi
Nhan Itic CMKTcao chie'm gdn 5,
T
inh den nam 2008, so lao dong tot nghiep tu" cao dang trd len-thtfdng gpi la lao dpng chuyen mdn ky thuat cao cua ca nude la 2703,2 nghin ngtfdi, chiem 5,69% ltfc Itfpng lao dpng.Trong thdi ky 1996-2000, nhan ltfc CMKTC tang binh quan vdi tdc dp kha cao, dat 12,7% /nam va thdi ky 2001-2008 la 11,5%/nam, cu the cd the thay qua bieu 1.
7% luc luong lao ddng cd ntidc nhtf nam 2008 chi cd 5,69%. Trong
do, so cd trinh dp tren dai hpc thap, nam 1999 cd 16.704 ngtfdi chie'm 0,36% tdng so lao ddng CMKTC, nam 2000 cd 24.285 ngtfdi chie'm 0,58%. Ttf nam hpc 2001 den nay, so lao ddng cd trinh dp tren dai hpc tang len dang ke, tinh den nam 2007 cd 17.996 ngtfdi cd trinh dp tien sy, 78.555 ngtfdi cd trinh dp thac sy.
Bieu 1: Ty trpng lao dong CMKTC 2000 - 2008 trong LLL0, doll vj: %
Bieu tren cho thay, quy md lao ddng CMKTC cua ntfdc ta chiem ty le nhd trong ltfc Itfpng lao dpng,
Mac du cung nhan ltfc CMKTC tang nhanh, nhtfng chtfa dap tfng dtfpc yeu cau cua nen kinh te, nha't la cho khu vtfc san xua't kinh doanh nganh kinh te mui nhpn, nganh cdng nghe cao va cac khu cdng nghiep, khu kinh te trpng diem. Thtfc te cung cho thay, mac du lao ddng CMKTC
cdn thieu nghiem trpng nhtfng tinh trang that nghiep cua loai lao dpng nay van kha phd bien. Theo so lieu cua trung tam thdng tin quan ly giao due dao tao d 51 trtfdng dai hpc, cao dang trong ca ntfdc thi ty le sinh vien cac trtfdng sau khi tot nghiep cd 72,4% cd viec lam, chtfa cd viec lam la 23,84% va 3,69% dang di hpc them. 6 mtfc dp nao do, so lieu nay chtfng td, dao tao nhan ltfc CMKTC cdn cd khoang each so vdi yeu cau cua ngtfdi stf dung va thi trtfdng lao dpng CMKTC. Tinh trang tren phan anh he thdng dao tao nhan ltfc CMKTC cua ntfdc ta cdn cd bat cap ve sd Itfpng, co cau nganh nghe, chat Itfpng chuyen mdn ky thuat so vdi yeu cau thtfc te cua viec lam.
Tinh den dau thang 7/2008, khu vtfc doanh nghiep ngoai Nha ntfdc cd mtfc cau lao ddng CMKT Idn nha't la 433.670 ngtfdi, khu vtfc doanh nghiep Nha ntfdc la 371.910 ngtfdi va doanh nghiep FID 211.800 ngtfdi. Do xu htfdng phat trien nhanh nen khu vtfc doanh nghiep ngoai qudc doanh va FDI cd ky vpng thu hut nhieu nhan ltfc CMKTC, trong khi, khu vtfc doanh nghiep Nha ntfdc trong cac nam tdi, kha nang nay cdn ttfdng ddi thap. Xet ve nganh nghe, ty le lao dpng CMKTC cao nhat la d cac nganh khoa hpc va cdng nghe (63,8%), giao due dao tao (45,9%), tai chinh va tin dung (48,74%), kinh doanh tai san va ttf van (32,77%), thap nha't la trong cac nganh khach san, nha hang TAP CHl LAO OONG VA XA HOl - So 398 - Ky 1 thdng 01/2011
NGHIEN CUfU TRAO 001
(3,02%), cong nghiep che bien (4,16%), cong nghiep khai thac mo 5,02%, cac nganh khac (9-17%).
Nam 2008, tien luong binh quan cua lao ctpng CMKTC cao gap 3,6 lan so vdi tien luong cua lao ddng phd thdng, cao hon 2,2 lan so vdi tien luong binh quan cua lao dpng trinh dp trung hpc chuyen nghiep va 2,9 lan so vdi cdng nhan ky thuat. Tdc dp tang tien luong binh quan cua lao ddng CMKTC khoang 12-14%/
nam. Den nay, tren thj trUdng da cd nhu'ng mdc lUdng rat cao, nhieu chdc danh quan ly cao cap dupe tra mdc luong den hang nghin USD/
thang. Khao sat ve tien luong cua Navigos Group vdi 28.000 nhan vien d 156 cdng ty Viet Nam cho thay, lao dpng trinh dp dai hpc ve quan ly, ky thuat cd the cd mdc luong den 4.000 -5.000USD/thang, cac chdc danh quan ly cao cap khac cdn cd mdc lUdng tren 10 nghin USD/thang. Tuy nhien, cung can thay rang, tren binh dien chung, tien lUOng cua lao dpng CMKTC cdn thap, do nang suat lao ddng thap, kha nang tai chinh cua ngUdi sd dung lao dpng han che, lien thdng vdi thi trudng lao dpng qudc te cdn cd han che... Dac biet la trong khu vtfc doanh nghiep nhd ngoai Nha nUdc va khu vut quan ly Nha nUdc, Dang, doan the, ngUdi lao ddng cd tien lUdng thap nhat.
Mac dii da co nhieu chi'nh sach ho trd, song ve cd ban, phat trien thi trUdng lao dpng CMKTC d ntfdc ta van cdn mot so han che.
Nguyen nhan la do:
- Dao tao lao dpng CMKTC cdn cd han che ve giao due, ren luyen cac pham chat nghe nghiep nhu tinh nang dpng, sang tao, kha nang phdi hpp, lam viec thee nhdm, kha nang thich tfng, hdi nhap theo stf bien ddi cua mdi trtfdng lam viec...
Trinh dp ngoai ngtf, tin hpc cua lao ddng CMKTC cua ntfdc ta chtfa
dap tfng hdi nhap thi trtfdng lao dpng qudc te. Do dd, han che den kha nang tie'p can thdng tin, viec lam tren thi trtfdng lao dpng rdng md cua khu vtfc va qudc te.
- Cung lao ddng CMKTC cac nam qua tang kha nhanh nhtfng van chie'm ty le thap, den nam 2008 mdi dat 5,6% treng ltfc Itfpng lao dpng.
- Cau lao ddng CMKTC tren thj trtfdng thap do cac nguyen nhan nhtf: (1). Ty le tham gia thj trtfdng lao ddng thap, thj trtfdng lad ddng cdn bj chia cat theo vung, thanh thj, ndng thdn do cac yeu to chinh sach hanh chinh va mdi trtfdng di chuyen lao ddng. Tien ltfdng, thu nhap cua ngtfdi lao dpng CMKTC thap, he thdng thang, bang ltfdng cho khu vtfc doanh nghiep Nha ntf- dc cdn mang tinh ctfng nhac. Ty le dtfdc bao phu he thdng bao hiem xa hdi cdn thap, dac biet la ngtfdi lam viec trong khu vtfc doanh
nghiep vtfa va nhd ngoai Nha ntfdc, doanh nghiep hp gia dinh.
Ben canh do, nen kinh te chtfa co dot pha manh ve tai cau true theo htfdng phat trien nhanh cac nganh san xuat, kinh doanh cd ham Itfpng cdng nghe, tri thtfc cao de thu hut nhieu lao ddng CMKTC vao lam viec. He thdng cac trung tam gidi thieu viec lam, san giao djch viec lam hoat ddng hieu qua thap, chUa dap tfng dtfpc yeu cau la cau ndi gitfa cung va cau lao dpng...
Trong cac nam den 2020, toan cau hoa kinh te tao ra co hdi phat trien nhanh, de dat dtfdc tdc dp tang trtfdng cao, theo kinh nghiem cua cac ntfdc phat trien va cac ntfdc cdng nghiep mdi (NICs), chi cd each duy nhat la dtfa vao tri thtfc, tien bp khoa hpc, cdng nghe, hay ndi each khac la dtfa vae ngudn nhan ltfc CMKTC. Thee Bp Ke hoach va Dau ttf, mdt so chi tieu cd ban cua ltfc ltfdng lad ddng ntfdc ta cac nam den 2020 nhtf sau:
Bieu 2: Du bao chi tieu co ban ve phat trien nhan life den nam 2020
Chi tieu 2005 2010 2015 2020
1. Dan sd (nghin ngudi) 83.120 88.400 94.000 98.500 2. Dan so trong do tuoi lao dpng 54.000 57.400 59.800 61.400 3. Luc lupng lao dpng
- So ngupi (nghin ngudi) 44.385 46.800 48.400 49.200 - Dan so Irong tuoi lao dpng (%) 82,2 81,5 81,0 80,0 4. LUc lupng lao dong lam viec trong nen kinh te • Tong sp (nghin ngupi) 44.456,6 45.750 47 500 48.500 Trong do: Cocau (%)
- Nong - lam - ngu 56,8 50 40 28-29
-Cdng nghiep xay dung 17,9 20-22 26-28 32-33
- Dich vu 25,3 28-30 32-34 38-39
5. Ti le biet chu ciia luc luting lap dong (%) 94,0 96,0 98,0 99,0 6. Ti le lao dpng qua dao tao (%) 24,8 40,0 50,0 60,0 7. Ti te di hpc - Ngudi trong nhom tuoi (%)
- Ti le di hoc tieu hpc dung tuoi 97,0 99,0 99,5 99,8 -Tiledi hpcTHCS dung tuoi 85,0 90,0 95,0 98,0 - Ti le di hpc THPT dung tuoi 55,5 68,0 75,0 80-85 8. Ti le tham gia dap tap nghe nghiep cac cap cua nhpm tuoi 18-23 (%}
-Daynghecaccap 12-15 30,0 50,0 60,0
-Trung cap chuyen nghiep 4,0 7,0 10,0 10,0
-Oai hpc cao ding 12,0 20,0 25,0 30,0
9. Chieu cap trung binh cua thanh nien Wet Nam (15 tuoi) (met) (2001)
-Nam 1,62 1,64 1,67 >1,69
-Ntf 1,53 1.55 1.57 >1.60
TAP CHI LAO O0NG VA XA H0I - So 398 - Ky 1 thana 01/2011
NGHIEN CUll TRAO OOI Mot so djnh djnh htfdng phat
trien thj trtfdng lao dong CMKTC Trade het, viec phat trien thi trtfdng lao dpng CMKTC phai htfdng vao phat trien cung va cau lao dpng CMKTC, va giai quyet mdi quan he gitfa cung cau the loai lao dpng nay trong mdi quan he vdi CNH - HOH va hpi nhap kinh te qudc te.
- Odi vdi cung lao ddng, can co cau lai nganh nghe va cap trinh dp dao tao, trong dd, md rdng quy md dao tao cao dang, dai hpc, sau dai hpc, coi trpng viec nang cao chat Itfpng de hinh thanh dpi ngu nhan ltfc cd nang ltfc sang tao, lam chu cdng nghe mdi.
- Odi vdi cau lao dpng, thuc day qua trinh ddi mdi ky thuat, ap dung cdng nghe mdi tien tien, hien dai vao nen kinh te; tai cau true nganh nghe de hien dai hoa nen kinh te, tao dieu kien phat trien nhanh cac nganh nghe cd ham Itfpng tri thtfc cao, loai hinh doanh nghiep, dac biet la doanh nghiep ngoai qudc doanh va doanh nghiep FDI. Hoan thien, bd sung the che kinh te thuc day canh tranh lanh manh, hien dai hoa nang ltfc san xuat, kinh doanh cua cac doanh nghiep, cac nganh, cac ITnh vtfc.
Thuc day quy luat cung cdu lao dpng CMKTC hogt dpng tren thi trudng lao dpng.
Hien nay, d ntfdc ta cung cau lao ddng CMKTC chtfa gap dtfpc nhau, do dd, trong thdi gian tdi, mpt mat phai thtfc hien cac giai phap tang cung lao ddng CMKTC, mat khac phai day nhanh tdc dp tang trtfdng kinh te md mang nganh nghe cong nghiep, dich vu mdi, de tang cau lao ddng CMKTC. De phat trien thi trtfdng lao dpng CMKTC can phcii tdn trpng co che van hanh khach quan va phii thtfa nhan stf
ton tai khach quan cua thi trtfdng lad ddng CMKTC va that stf cdi stfc lao ddng la loai hang hoa dac biet. Ben canh do, vdi vai trd la ltfc Itfpng quan ly, kiem soat, dieu tiet thi trtfdng lao ddng, Nha ntfdc phai khdng ngtfng hoan thien, bd sung khung phap ly, tao hanh lang binh dang, tao mdi trtfdng va dieu kien thuan lpi cho stf van hanh cua thj trtfdng lad ddng CMKTC phu hpp vdi nen kinh te thj trtfdng hdi nhap kinh te qudc te; phai thtfa nhan va tdn trpng nguyen tac ngang gia tren thj trtfdng ddi vdi lao ddng CMKTC, dam bao cac dieu kien phap ly cho lao ddng va ngtfdi stf dung lao dpng cd the thoa thuan, thuong Itfpng hieu qua vdi nhau trong quan he lao ddng.
Md rpng lien thong thi trudng lao dpng trong nude vdi quoc te, viec nay cd y nghia quan trpng trong thuc day stf phat trien nhanh, chat Itfpng cua cung va cau lao ddng CMKTC. Trong cac nam den 2020, can tiep tuc nghien ctfu, cai thien mdi trtfdng phap ly va kinh te, da dang hoa cac hinh thtfc va co che thu hut vdn dau ttf ntfdc ngoai. Ddng thdi, tang ctfdng dau ttf cua Viet Nam ra the gidi trong nhtfng nganh nghe, linh vtfc kinh doanh quan trpng.
Ben canh dd, xuat khau, di chuyen cd thdi han lao dpng CMKTC ra thj trtfdng lao ddng qudc te cung la htfdng quan trpng de thuc day phat trien cung va cau lae ddng tren thj trtfdng lao ddng. Tuy nhien, can cd chinh sach giai quyet mdi quan he hai hoa gitfa dam bao ngudn ltfc cho qua trinh CNH - HOH nen kinh te va ngudn nhan ltfc CMKTC cho thj trtfdng lao ddng ngoai ntfdc.
Ngoai ra, Nha ntfdc can chu trpng hdn trdng md rdng hop tac vdi cac ntfdc de gtfi sinh vien di dae tad phu hpp vdi co che thj trtfdng cd
stf khuyen khich, hd trp can thiet.
Tang ctfdng hinh thtfc lien ket nghien ctfu khoa hpc gitfa ntfdc ta va cac ntfdc tren the gidi de giai quyet viec lam va dao tao ngudn nhan ltfc CMKTC.
Hoan thien he thong ket ndi thi trudng lao dpng vd tdng cddng quan ly Nhd nUdc doi vdi thi trudng lao dpng CMKTC. He thdng ket ndi (cac trung tam gidi thieu viec lam, san giao djch viec lam) cd vai trd quan trpng ddi vdi hoat ddng hieu qua cua quy luat cung cau lao ddng CMKTC tren thj trtfdng lao ddng. Oe phat trien hoat ddng cua he thdng nay phai cd chinh sach thuc day phat trien theo htfdng xa hpi hoa. Xuc tien hieu qua cai each hanh chinh, ddn gian hoa thu tuc thanh lap trung tam, doanh nghiep gidi thieu viec lam...
Cd nhieu giai phap nhtf md nghe dao tao can bp chuyen nghiep, md rdng hinh thtfc hdi chp viec lam, san giao djch viec lam d cac dja phtfdng, phat trien cung tfng viec lam tren mang Internet, hoan thien he thdng thdng tin thdng ke ve thj trtfdng lao ddng CMKTC.
Thj trtfdng lao ddng CMKTC van hanh theo quy luat kinh te khach quan, ddng vai trd tich ctfc trong dieu tiet quan he cung cau lao dpng. Tuy nhien, co che thj trtfdng cung cd nhtfng khiem khuyet, do dd, de han che cac van de nay, Nha ntfdc can phai cd giai phap quan ly thj trtfdng lao ddng CMKTC, hd trp chd cac ddi ttfpng khd khan khi tham gia thj trtfdng;
tiep tuc hoan thien khung phap luat thuc day ket ndi ngtfdi lao ddng va ngtfdi stf dung lao dpng.
Nha ntfdc can ddng vai tro dieu tiet vi md thj trtfdng lao dpng CMKTC, giam sat va dieu tiet, tien hanh cdng tac dtf bao cung cau va bien ddng cua thj trtfdng lao ddng CMKTC trong ntfdc va qudc te.O
TAP CHI LAO DONG VA XA HOl - So 398 - Ky 1 thdng 01/2011 m m
