QUAN HE VIET NAM - CHAU AU
FTn VI€T NHM - €U: CO HOI VH THflCH THITC DOI VOI XUJU KHnu THUV SAN VI€T H(\N[ SnNG €U
TS. Le Minh Tam Cong ty cophan thtrc phdm Trung Son
Ths. Du-o-ng Thanh Nha Vdn phong Uy ban tinh Kien Giang
Lifin minh Chau Au (EU) khfing chi la thi truong ldn cho cac mat hang xuat khau noi chung eua Viet Nam, ma con la thj truong tieu thu thuy san Ion nhal cua Vifit Nam. Gifl:a Viet Nam va EU da co quan he ngogi giao tir lau, gifl^a hai bfin da ky kfit Hiep dinh khung vfi quan he hgp tac lir nam 1995 ciing nhifiu hifip dinh song phuong va da phuong khac, va hipn hai bfin dang dam phan dfi di dfin ky kfit Hiep dinh Mau dich ty do Viet Nam - EU (FTA). Cac mat hang thuy san Vi?t Nam da timg budc tham nhap va tao dugc eho diing vung chac trfin thi trudng EU ndi chung va timg thanh vifin EU nfii rifing, tir chfi ehi co mfit vai mat hang thuy san thfi so, chung ta da tao dugc uy tin va su ua thich dfii vdi ngudi tifiu dimg EU d hiu nhu mgi mat hang thity san' chu lyc, voi khfii lugng va kim ngach xuat khau ngay cang tang. Do do, FTA Viet Nam - EU co
hifiu luc se co nhiing tac dfing dfin hogt dpng xuat khau thiiy san cua Viet Nam sang EU.
1. Thuc trang xuat khau thuy san cua Vift Nam sang thj trirdng EU trong thoi gian qua
l.I. Kim ngach xuat khdu hdng thdy sdn Vi^t Nam sang EU
Theo sd lieu thfing ke ciia Co quan Thfing kfi Chau Au (Euroslal) dfin nay, EU lufin la thi trudng xuat khau thuy san sfi mpt cua Viet Nam, kim ngach xuat khau thuy san cua Viet Nam sang EU ngay cang tang, tfic dg tang truong binh quan giai dogn 2002- 2012 la 17,58%'. Nfiu nam 2002, Viet Nam xult sang EU dat 32.038 tin thiiy san, tri gia 100,3 trieu Euro, thi dfin nam 2012, con sfi nay da la 281.193 tan, va dat tri gia
' Tfnh toSn ciia tac gii theo so li|u Eurostat, nSm 2013.
56 NGHIEN CCrU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW U°5 (152).2013
841,73 Irifiu Euro, tang hon 8 lan ca vfi lugng va gia tri.
Nam 2009, do anh hudng eua cupc khung hoang tai chinh toan cau nfin kim ngach xult khau thity san cua Viet Nam da giam 5,7%^, va kim ngach xult khiu thuy san Viet Nam sang EU cung bi tac dfing tieu cue, ehi tang cd 1,35% so vdi nam 2008, va chi dat kim ngach 782,12 trifiu Euro. Tuy nhifin, miic tang truong xuat khau thiiy san sang thi trudng EU van kha quan hon, nfiu so sanh vdi kim ngach xuat khau sang My va Nhat Ban vdi mirc giam Ifin tdi 4,2% (sang My) va 8,5% (sang Nhat Ban). Sd di nam 2009 xuat khau thiiy san sang EU khfing sut giam nhifiu nhu xuat khau sang My va Nhgt Ban la do nhimg nguyfin nhan: Thie nhdt, kinh te EU tuy da roi vao tinh trang suy thoai nhung nhin chung van cdn sang sua hon so vdi Nhal Ban va My; Thu hai, cae doanh nghifip Viet Nam da ehii trgng toi eae hgat dfing xiic tien thuong mai va md rpng thi trudng tgi chau Au, tham gia nhieu hoat dpng quang ba, hdi chg trifin lam thiiy san.
Nhd vay, da co thfim 30 doanh nghifip Viet Nam dugc EU cfing nhan dugc xuat khau thuy san vao EU, nang tfing sd cac doanh nghifip duge xuat khau thuy san vao thi trufing nay Ifin 330 doanh nghifip vao nam 2010 (nam 2009 la 300 doanh nghifip)^
Nam 2010, mge dit thuong mgi EU d3 cd nhflng dau hifiu khdi sac trd Iai nhung sir phuc hoi van edn mong mardi, tham chi cac qudc gia EU dang phai doi mat vdi nhung thach thiie to ldn hon do la van de ng cong va that nghifip. Cugc khimg hoang ng cfing ciia Hy Lgp, thdi gian nay, co xu hudng ngay cang lan rgng sang cac nfin kinh tfi EU. Diic va Phap sfi phai chia se ganh nang ldn tir goi ciiu trg cho nhiing thanh vifin khd khan trong edng ddng, do vay ngudn luc cho nhiing chinh sach tai khda trong nudc se h hon.
Cgng them ti gia ddng EUR va USD da sut giam kha manh Iam cho kim nggch xuat khau thuy san Viet Nam sang EU tang 9,55%, dat san lugng 354 ngan tan va kim ngach 856,79 trifiu Euro. Trong khi do kim ngach xuat khau thuy san sang My vdi miic tang trucmg manh Ifin ldi 36,19%, dat kim nggch 1,178 ti ddla (tuong duong 899,56 trifiu Euro); thi trudng Han Qudc co miic tang truong la 25,47%, dat kim ngach 477,58 trifiu dfila (tuong duong 364,57 trifiu Euro);
thi trudng Nhat Ban cd miic tang truong la 18,35%, dat kim ngach 1,003 ti dfila (luong duong 766,38 trifiu Euro)."*
Nam 2011, EU da quay trd lgi vi tri din dau vdi 21,8% thi phin kim ngach xult khau thuy san Viet Nam, diing trude Hoa Ky 19,26% va Nhgt Ban 16,41%.
- Theo V " op, 2010.
• '• Jailqad, U/02/20I0.
* Theo Vasep. nam 2011. TAc gia quy d6i theo tl gii EURO/USD = 1 , 3 1 theo nguon Trung tam Thong tin CSng nghilp vA Thucmg m^i - BO C6ng Thuong, http://vinanet.vn, c?ip nh§t ng^y 31-12-2010.
(JQdl <Vlil Qlam - AOL... 57
Nam 2012, chinh sach siSt chat tin dung tai cac nuoc chSu Au da tac dong r& Ion dSn xujt khSu thuy san Viet Nam sang thi trucmg nay. Nam 2012, du EU la thi trudng Ion thil hai trong top 10 thi truong nh$p khiu thuy
san cua Viet Nam, nhung gia tri xuJt khiu Au con tiSp diln, cua thuy san nuoc ta sang thj trucmg nay lai
kha am dam khi chi dat gan 841,7 trieu Euro, giam 9,95% so voi Cling ky nam ngoai.
Nhieu dir bao cho thay, xuat khau thuy san sang EU trong nam 2013 tiep tuc khong may sang sua boi khung hoang no cong 6 chSu
Sdng i. Kim ngsich xuat khau thuy san cua Vi^t Nam sang thj tru-ong EU (giai doan 2002-2012)
Nam 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
San iu-yug (tdn)
32.037,60 45.352,20 66.882,70 105.831,70 194.964,00 260.213,70 333.464,70 341.440,60 354.099,70 331.956,50 281.193,20
Gia tri xuat khau Kim ngach
(1.000 Euro) 100.302,82 130.866,73 189.056,52 320.301,10 543.748,69 653.904,01 771.714,02 782.119,00 856.791,92 920.864,35 841.735,43
Tdc do tdng so v&i ndm 'trir&c(%)*
30,47%
44,46%
69,42%
69,76%
20,26%
18,02%
1,35%
9,55%
7,48%
-9,95%
Nguon: Eurostat, 2013.
Chit thich: (*) Tinh lodn cua tdc gid.
Bang 1.1 cho thiy, giai doan 2002- 2007, san Iwfng va gia tri kim ngach xuit khiu thiiy san ctia Viet Nam sang thi trucmg EU tang dSu qua cac nSm. Ching han nSm 2007 gia tn kim ngach xuit khiu thiiy san Vi$t Nam sang EU dat 653,94 tri$u Euro,
tang 551,93% so voi n5m 2002. Trong giai doan 2002-2007, san lugng thiiy san xuat khau cua Viet Nam sang EU tSng binh quan 52,99%/nam, con gia tri thtiy san xuit khiu tSng binh quan 44,14%/nam. Nhu vay, ro rang 14 toe dp tSng v6 sin luqmg nhanh hon
58 NGHIEN CCU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N°5 {152).2013 tfic do tang ve gia tri, difiu nay chiing td cac
san pham xuat khau thuy san cua Viet Nam sang thi truong EU chua chu trong nhieu dfin vifie san xuat eae mat hang gia tri gia tang eao. Ve gia binh quan, hang thuy san xuat khau Viet Nam sang thi trudng EU trong giai dogn 2002-2007 eo xu huong giam xudng, khoang 4,12%/nam^
Do Viet Nam ehinh Ihiic gia nhap WTO nam 2007, WTO dua ra cac nguyfin tac nhSm khuyfin khich phat trifin va cai each kinh tfi d cac nudc dang phat trifin va eae nfin kinh tfi ehuyfin ddi bang each danh cho nhung nude nay nhung difiu kifin dfii xii dac bift va khae bifit dfi dam bao s\r tham gia sau rpng han cua cae nude nay vao he thfing thuang mai eua WTO. Nhd cfi nguyfin tac nay, Vi^t Nam dugc ho trg nhifiu vfi mat ky thuat. Vdi cfing nghfi nudi trong va khai thdc thiiy san mdi va lien tifin cua EU, Viet Nam da giam thifiu dugc cac nguy ea gay fi nhifim moi trudng va suy thoai ngufin lgi, tao ra difim mgnh trong qua trinh hgi nhap kinh tfi qufic tfi. Khi thuy san budc vao san choi mdi nay, "thi truong va mfii truong" lufin trd thanh nhung van dfi quan trgng va ndi Ifin nhu mfit trong nhung nhan to quyfit dinh den hifiu qim san xuat va xuat khau. Cung dua vao cac eam kfit gia nhap WTO, mfii truong kinh doanh trong nudc da dugc cai thifin theo hudng thuan lgi va minh bach hem. Ciing vdi cae chinh saeh khuyfin khich dau tu trong nudc, eac doanh
nghiep cd difiu kifin hoc hdi, dau tu cae thifit bi may mdc hifin dai han va diu tu nang cao tay nghe cdng nhan, nen trong giai dogn 2008 - 2012, san lugng va gia tri kim nggch xult khiu thiiy san binh quan ciia Viet Nam sang thj trudng EU cd tang nhung khong cao. Nam 2012, xuat khau thiiy san Viet Nam sang EU giam manh ca vfi san lugng va kim ngach nfin keo theo miic tang truong binh quan trong ca giai dogn 2008-2012 v6 san lugng va kim ngach thap. Trong giai doan 2008 — 20012, san lugng va kim ngach xuat khau thuy san Vifit Nam sang EU tang binh quan chi dgt 0,62%/nam vfi lugng va 4,56%/nam vfi kim ngach. Dieu nay chiing to cac san pham thiiy san xult khiu ciia Viet Nam sang thi trudng EU da dugc cai thien theo hudng san xuat ra cac mgt hang co gia tri gia tang cao han (xuat khau voi so lugng it nhung gia tri thu vfi dugc nhifiu hon). Day la mot tin hifiu dang mung, danh diu kfit qua cua su phan dau khong ngung ciia nganh thuy san trong hogt dfing xue tifin thuang mgi, da dgng hda san pham, dam bao chat lugng, an toan vfi sinh thuc phim, vugt qua nhirng rao can ky thugt vfi vfi sinh an loan thuc pham. Gia xult khiu thdy san binh quan cua Vift Nam sang thi truong EU trong giai doan 2008-2012 cd xu hudng tang Ifin, vdi tdc do khoang 3,16%)/nam^. Dieu do phan anh nhGng no luc nham nang cao gia tri gia tang eiia cac hang thuy san xult khiu cua Viet Nam bang each nang cao nang suit lao
^ 1 itili toan cua t^c gia theo s 6 Ii?u Eurostat, nam * Tfnh to4n ciia tSc gik theo s o lieu Eurostat, nam
• '"• 2012.
CJQdl (Viit (jilam. - j/UIT
dong, cai lhi|n chat lucmg san phim, cung hon duoc dua vao xuit khiu.
nhu CO nhiSu mat hang thiiy san chS bi6n sau
Hinh 1. Cac nirdrc thanh vien EU nh^p khiu chinh thuy san ciia Vi^t Nam (giai docrn ndm 2002-2012)
Ban vi-1.000 Euro
i
LH y
• • iNguon: Eurostat, ndm 2013.
Hinh 1 va hinh 2 se cho chiing ta thay kha cu thS nhOng ban hang nhjp khiu thuy san nhiSu nhit tir Viet Nam 6 EU trong hon 10 nam qua. Tuy kim ngach nhap khiu va thli h?ng CO thi thay ddi gifta cac nam, song cho den nay, Diic, Y, Tay Ban Nha, Ha Lan, Phap va Anh luon nim trong nhom nhung nuoc EU nhjp khiu nhidu nhit thiiy san til Vi^t Nam. Rieng nSm 2012, Diic la nuoc
thanh vien EU nhap khau 1cm nhat thuy san Viet Nam vdi 38,50 ngan tan, dat gia tri 137,46 trieu Euro, giam 12,6% ve gia tri so vcfi nam tnroc, chiem 16,33% tong gia tri xuit khju ciia Viet Nam sang EU; Y la nuoc thanh vien EU nhjp khau ion thii hai thuy san Viet Nam voi 39,25 ngan tin, dat gia tri 123,8 tri?u Euro, giam 9,16% ve gi^ tri so v6i nam 2011, chiSm 14,71% gia tri xuat
60 NGHIEN CCrU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N°5 {152).2013 khiu cua Viet Nam sang thi trudng EU; Viet Nam sang thi trudng EU; Cdn phan ciia Nhung con sd tuang ung eiia Tay Ban Nha la Ha Lan va Phap trong gia tri xuat khau thiiy 48,07 ngan tin, dgt gia tri 103,07 trifiu Euro, san Viet Nam sang EU tuong ung la 12,08%
giam 19,9% vfi gia tri so vdi nam 2011, va 10,84%.
chifim 12,25% gia tri xult khiu thuy san cua
Hinh 2. Cac nirdc thanh vien EU nhap khau chinh thuy San cua Viet Nam (theo gid trf ndm 2012)
Dan Mgch, 3,03%
Ba Lan, 3,27% DiKC, 1 6 , 3 3 %
Phap, 10,84%
Ha Lan, 12,08%
Mac du xuat khau thuy san eua Viet Nam sang EU chifim tdi 18,51% tdng kim ngach xuat khau thuy san ciia Viet Nam trong nam 2012, song van ehi chifim mgt ti lfi nho (khoang 4,46%)^ trong tfing gia tri thiiy san nhgp khau vao thi trudng EU (trong khi dd Nauy. xuat khau sang EU
Nguon: Eurostat, ndm 20IS.
chifim 21,22%/t6ng gia tri nhap khiu cua EU, Trung Quoe la 8,53%/tdng gia tri nhap khiu ciia EU va Aixalen la 4,86%/t6ng gii tri nhap khau. ciia EU)^. Nfiu so vdi tiem nang san xuat va xuat khau thiiy san ciia Viet Nam, mfit thi phin nho be nhu vay chua the hifin diing vi thfi eiia nude ta va
Tinh t o ^ cua tSc gia theo s6 li^u Eurostat, nam
2013. • "Nt.
CJ^dl<ViU Qtant - Sai... 61
chua can xiing vdi quan he thuang mai truyfin thfing Vifit Nam-EU. Dfing thdi, difiu do con ehting to thdy san Viet Nam van cdn rat nhifiu ca hgi dfi khai thac d thi trudng EU. Do do, trong thdi gian tdi, nhifim vu to ldn va ngng nfi dat ra dfii vdi nganh thuy Viet Nam la can co nhiing bifin phap hiiu hifiu dfi nfing cao nang lire canh tranh va kha nang tham nhap vao thi trudng xult khiu thiiy san thfi gidi noi chung va thi truong
thiiy san EU ciing nhu tung nudc EU noi rifing.
1.2. Cff cdu mpt hdng thuy sdn xudt khau cua Vi^t Nam sang EU
Trong ca cau mat hang thuy san xuat khau cua Viet Nam sang thi trudng EU, ea phi le, dfing vat than mem va loai giap xac chiem ti ifi ldn nhat va san lugng xuat khau ngay cang tang qua cac nam.
Bdng 2. Xuat khau thuy san cua Vi^t Nam sang EU theo nhom san pham theo ma HS {theo gid Iri giai dopn 2002-2012)
Danvi: 1.000 Euro Loai
hang/
nam 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Ca tu'oi song
103.027 92.045 95.586 99.878 102.646 106.892 111.689 96.365 102.829 94.015 92.242
Ca tiroi va
c a U'DP I^nh
1.596.304 1.565.822 1.698.411 1.995.201 2.379.731 2.344.082 2.335.163 2.511.908 3.062.367 2.958.935 3.001.009
Ca dong lanh trir cac lo^i ca phi le dong lanh
1.319.813 1.113.844 1.058.952 1.156.390 1.416.634 1.460.238 1.356.814 1.196.420 1.298.534 1.498.914 1.563.015
Ca phi le hoac thit ca
2.779.894 2.560.484 2.808.825 3.285.352 4.005.634 4.263.526 4.156.682 4.004.338 4.337.936 4.655.279 4.578.599
Ca hun khoi - kho - muoi 835.068 765.732 763.221 801.748 839.746 927.259 854.657 693.768 747.214 828.646 772.288
' H{ thing hii hoJ m« ti vJ ma hoi hing hoa, viit tit li HS.
62 NGHIEN CC(U CHAU AU - EUROPEAN STUDIES RE f^2|.2013
Loai hang/
nam
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Loai giap xac (torn cua)
2.216.419 2.425.395 2.210.212 2.394.045 2.791.296 2.608.808 2.533.660 2.299.713 2.716.330 2.869.651 2.642.064
Dong vat than mem
1.310.778 1.383.142 1.344.707 1.560.861 1.668.466 1.603.675 1.594.347 1.408.426 1.748.027 2.131.460 1.884.306
Dau ca
95.201 96.144 106.868 135.312 166.294 205.517 249.966 182.668 193.105 258.364 379.571
Ca che bien hoac ca bao
quan
1.635.911 1.557.995 763.221 801.748 1.842.169 1.956.627 2.251.751 2.057.743 2.060.144 2.280.042 2.725.329
Loai giap xac, dpng v^l than mem, dong vat
khong xu'ong song khac (da che bien)
655.724 661.901 763.221 801.748 786.069 870,953 953.862 960.445 1.078.142 1.226.657 1.220.565 Ngudn: Eurostat, ndm 2013.
Bdng 3. Xu^t khau thuy san cua Vift Nam sang EU theo nhom san pham theo ma HS {theo sdn tupfng giai doan 2002-2012)
Lo^i hang/
nam
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Ca tvoi song
5.343 5.059 5.320 5.510 5.462 6.083 6.485 5.299 5.928 5.240 4.370
Ca tiroi va ca irorp lanh
580.897 627.234 660.258 688.039 704.628 735.286 762.668 807.234 807.233 766.586 925.166
Ca dong lanh trir cac loai ca phi le
dong lanh
769.577 708.621 645.774 638.141 716.886 692.807 654.834 661.254 661.176 697.822 697.392
Ca phi le hoac thit ca
934.818 907.929 1.081.744 1.133.044 1.281.605 1.362.092 1.382.301 1.355.380 1.395.417 1.407.181 1.299.019
Cahuo khoi - kho -
muoi 163.582 161.390 162.612 165.430 159.639 164.997 154808 155.285 161.508 167.154 154.097
(JQdl (Viit Qlam - mi... 63
Lo^i hang/
nam 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Loai giap xac (tom cua) 378.726 445.218 439.018 469.101 528.774 536.325 512.294 511.932 517.994 514.135 470.550
Dpng vat than mem
482.869 523.902 525.137 582.435 637.374 612.614 592.209 550.825 580.688 568.479 524.849
Dau ca
131.995 146.876 171.702 189.367 204.256 240.201 190.778 246.771 198.481 219.636 262.419
Ca che bi^n hoac ca bao
quan 582.980 622.525 635.102 686.790 709.695 706.424 718.692 676.396 668.170 672.696 649.853
Loai giap xac, dpng v^t than mem, dpng vat khong xirong song
khac (da che bien) 121.583 141.011 146.572 159.400 166.861 189.688 207.346 203.025 217.631 231.409 202.064 Ngudn: Eurostat, ndm 2013.
GM chit: Cdc nhdm logi hdng (sdn phdm) dugc liet ke trong bdng 3 vd bdng 4 (dua tren md HS 4 so) theo thd tu lir trdi qua phdi, lit 0301 din 0307; 1504; 1604 vd 1605 theo he thong hdi hod md td md hod hdng hod.
San phim thuy san cfi thfi manh eua Viet Nam la: ca phi lfi hoac thit ca; loai giap xac (torn cua); dpng vat than mfim (da chfi bifin); dfing vat than mem (chua che bien).
Bang 2 va bang 3 cho thiy xult khiu thuy san Viet Nam sang EU eo sir bifin dgng ldn vfi ca clu trong giai doan 2002 - 2012.
Cac mat hang c6 thay dfii ldn vfi kim ngach la dgng vat than mfim, ca phi Ifi hoge thit ca, loai giap xac (chua qua chfi bifin). Neu nhu nam 2002, kim ngach xuat khiu ciia dfing vat than mfim co gia trj xult khiu Idn nhit sang
thi trudng EU, chifim 23,71% tfing kim ngach xuat khau thuy san cua Viet Nam sang thi truong EU, thi dfin nam 2007 giam con 12,12% va nam 2012 chi con 12,8%. Dfii vdi ca phi Ie hoac thit ca, nam 2002, kim ngach xult khiu sang thi trudng EU chifim 23,1%
tfing kim ngach ximt khau thuy san ciia Viet Nam sang thi trudng EU, nhung dfin nam 2007, da tang vgt Ifin 60,1% va dfin nam 2012, lai giam chi con 48,39%. Dfii vdi Ioai giap xac (tom cua, chua qua chfi bifin), nam 2002, kim ngach xuat khau sang thi trudng EU chifim 19,2% tfing kim ngach xuat khau
64 NGHIEN CCrU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW H°S (152).2013 thiiy san cua Viet Nam sang thi truong EU,
dfin nam 2007, giam edn 12,8% va dfin nam 2012 lai phue hfii trd lgi vdi ti le 16,06%'"
2. FTA Viet Nam - EU cff h§i va thach thuc doi vol xuat khau thuy san Viet Nam sang EU
2.1. Cff hpi vd thdeh thirc doi vdi xudt khau thuy sdn Vi^t Nam sang EU
Cfi the ndi, FTA Viet Nam - EU se mang Iai cho xuat khau thiiy san Vifit Nam sang EU nhung ca hfii chii yfiu sau day:
Thie nhdt: Vifit Nam cd thfi dugc tifip can vdi mgt thi trudng tifiu thu thuy san khfing lfi. Voi 27 nudc thanh vifin, EU cd tong dien tich khoang 4 trifiu km^ dan sd hon 500 trifiu ngudi, GDP khoang 13.000 ti USD (nam 2007), hau hfit dfiu la cac nfin kinh lfi phat trifin cao, binh quan thu nhap tinh theo dau ngudi cua cac qude gia EU kha eao so voi thfi gidi, lai thich dung cac san pham thiiy san trong nhu cau an ufing va bao vfi siic khoe do tinh uu vifit cua san pham nay la ngon, bo. Hang nam, nhu cau thuy san cua EU da dgt mue 22,03 kg/ngudi, cao hon 5,34 kg so voi miic trung binh cua thfi gidi (16,69 kg/ngudi)"
EU eiing co bifin, eo difiu kifin nuoi trfing thiiy san, song do vi tri dia ly va khi hgu khac nghiet (nhifiu nudc ed miia dfing dai va rfit lanh, khdng thugn lgi cho vific nudi trfing va danh bat thuy hai san), nfin EU
'" Tfnh toin cua tic gia theo s6 li^u Eurostat, nam 2012.
"Faostat, 20/06/2010.
khong thfi tu dap iing dugc toan bd nhu cau tifiu dung thiiy san cua hg. Nfiu tinh theo miic tieu thu 22,03 kg/ngudi/nam, nhu clu thuy san EU su dung moi nam la 11.500 ngan tin. Trude day EU danh bat va nuoi trdng hang nam dat san lugng khoang 6.500 ngan tin. Nhu vgy so vdi nhu cau, EU con phai nhap khiu thfim 5.000 ngan tin va thuc tfi nhap khiu cda EU da chiing thue difiu nay.
Hai nudc cung iing thuy san Idn nhat trong nfii bg Khoi la Nauy va Aixalen da khong thfi dap ling hfit don hang nhap khau thiiy san ngay eang tang cua cac nudc thanh vien EU.
Vi du, trong khi EU nhap khau toi 4.315 ngan tan nam 2010 va 4.220 ngan tan nam 2011, nhung ea hai nudc nay chi dap iing dugc khoang 1/3 nhu cau. Chang hgn, nam 2010, Nauy cung cap dugc 1.084 ngan tan va Aixalen la 242 ngan tan; Nam 2011, cac con sfi tuong ling la 1.059 ngan tan va 234 ngan tan'''. Do vay, dfi dap ung fin dinh va ben viing nhu cau tifiu dung cua ca Khfii, khfing ed each nao khac, EU phai nhSp khau thiiy san tu cac qudc gia ngoai Khdi nhu chau My va chau A, trong do cd Viet Nam.
Nhung nam gan day, do ngufin Igi thuy san cua EU da nam dudi gidi ban an loan sinh hgc, bugc EU phai ap dung bien phap han chfi khai thac va danh bit thuy san trong khi nhu cau tifiu dung thuy san cua EU van tang nhanh. Do vay, vfi mat ly thuyfit cung nhu thirc tien cd thfi khing dinh, voi Viet Nam, EU dang va edn lau niia vin se la thi trudng xuat khiu thuy san tifim nang ldn neu
^ Eurostat, nSm 2012.
(JQd (Viel Qtant - £01...
san pham thuy san Vi?t Nam dap iing doi hoi ngay cang cao vfi sd lugng, chit lugng, chiing logi cua thi tnrdng ciia khfii nay.
Thu hai: Neu FTA giua Viet Nam va EU dugc ky kfit, miic cit giam thufi vfi 0% se CO dugc vdi it nhit 90% sd mat hang xult khiu sang Ihi trudng nay. EU hifin da la thi truong tuong doi md voi cac miic thufi suit thap dfii vdi cac san phim nhap khiu tCr nudc ngoai, miic thue suat trung binh ma hang hoa Viet Nam dang phai chiu tgi EU la 4,1%.
Nhung thuc tfi, theo ti trgng thuong mai gitta cac nhom san pham, Viet Nam dang phai chiu miic thufi tnmg binh gia quyen vao EU len toi 7%. Nhung rifing mat hang thity san ciia Viet Nam xuat khfiu sang EU phai chiu miic thufi 10,8% (cao han thufi xuat binh quan gia quyen 3,8%). Viec xoa bd thufi quan dfii voi hau het cae mat hang xuat khau ciia Viet Nam sang EU, trong do co mat hang thiiy san, se tao lgi the quan trpng cho Viet Nam khi canh tranh voi cae dfii thit khac tren thi trudng EU.
Thie ba: Viet Nam cung se dugc hudng lgi xet tir gdc do nhap khau. Viee cat giam thufi nhgp khiu ddi vdi cac hang hoa chien luge ciia EU vao Viet Nam se giiip nang cao ky thuat ciia nganh cfing nghifip va tir do day manh hifiu qua san xult va xuat khau. Difiu nay se giiip Viet Nam co duge nhiing san phim chit lugng cao voi chi phi thap hon va CO nhifiu lua ehgn hon dfii voi cae nha cung cap trong do eo nganh thiiy san.
Thie lu: Quan h? giua Viet Nam vdi EU, ciing nhu giiia cac doanh nghifip Viet Nam
vdi cac doanh nghifip EU, trong do co cac doanh nghifip xuat khau thiiy san, ngay eang tfil dep. FTA Vifit Nam - EU dugc ky kfit nham tao difiu kifin thfing thoang cho sir trao dfii hang hoa giua hai ben. Trong difiu kien do, cac hang thuy san xufit khau eua Viet Nam ciing lufin dugc chii y va tgo difiu kifin.
Thie ndm: Viet Nam da, dang va sfi cfi nhifiu chu truong, chinh sach va bifin phap cu thfi dfi ho trg va uu dai cho cac mat hang xuat khau, nhat la nfing-lam-thiiy san, nham nang cao siic cgnh tranh ctia cac mat hang nay, duy tri va phat trifin thi phan, trong do cac mat hang thuy san xuat khau sang EU la mot trong nhung mat hang dugc uu dai.
Tu nhiing nhan dinh trfin co the khang djnh: FTA Viet Nam - EU tao ca hgi dfii voi xuat khau thuy san cua Viet Nam sang EU.
Tuy nhifin, ben canh ca hgi trfin, thiiy san Viet Nam chac chan cdn phai chiu rdiifiu thach thiic eam go khi tham nhap thi trudng EU, trong do dae bifit la rao can ky thuat thuang mai se dfi cap d duoi day.
Mgi la, EU chii yfiu gfim cac qufic gia phat trifin co miic sdng cao, nhu cau tifiu dimg, trong do dac bifil la thuc pham, dang thay doi manh. Nhifiu logi thiic an, khi cac nudc dang va cham phat trien van tifiu thu binh thudng thi cac nudc phat trien nhu EU khfing an niia, nfin khfing co nhu cau nhap khiu. Hifin tai, nganh thuy san Viet Nam da dap ling kha tdt cac yfiu eau rao can ky thugt trong thuang mai (TBT), quy dinh vfi ve sinh dich tfi va kifim dieh vfi sinh ddng thuc vat (SPS) eua EU, tuy nhifin viec siia doi cae qui
66 NGHIEN COU CHAU AU - EUROPEAN sFuDlIS REVIEW N"5 nS2).2013 dinh cua EU se co thfi ap dung cac quy dinh
TBT va SPS moi dfii vdi nguyfin lieu tho hoac cac bifin phap han chfi xuat khau. Muon xult khiu vao EU, cac doanh nghifip khong con each nao khae la phai dap ung nhung ddi hoi mdi do.
Hai Id, hang thuy san xuat khau eua Viet Nam se phai canh tranh gay gat va khde lifit hon vdi hang thiiy san tgi chd cua cac nudc mdi gia nhgp EU va cac hang thiiy san cua eae cfing ty xuat khau thuy san manh va nhifiu kinh nghifim ngoai EU trong vific xuat khiu, lim chfi dirng va duy tri thi phan tgi EU.
Ba la, anh huong xau ciia khiing hoang ng cfing cua cac nude EU den nhieu nen kinh te nhd hon trong khu vuc iam giam siit nhu clu nhgp khau thiiy san d thi truong EU.
Thuc trgng nay da tae dgng khdng nho dfin hogt dgng xuat khau thiiy san cua eac nudc sang EU.
2.2. Nhirng yeu cdu dat ra cho xuat khdu thuy sdn Viit Nam sang EU
Ngoai viec tgo ra nhGng ea hgi ciing thach thiic, FTA Vifit Nam - EU cung dat ra nhirng yfiu cfiu khat khe can thuc hifin cho eac doanh nghifip xuat khau thity san Viet Nam noi chung, va xuat khiu thuy san sang EU noi rieng.
Thu nhdt, ddi hdi eac cap tir hoaeh dinh chinh saeh dfin eac doanh nghiep, cac chinh quyfin dia phuong va ca cac ca nhSn tham gia hogt ddng nuoi irc*^ • ^r-nh bit, chfi bifin va xuat khau thu> sar , ; Ehay dfii nhan
thire. Cac doanh nghifip da budc vao mfit san chgi khac, rgng ban, ed tinh canh tranh hem, do do mufin tdn tai, cac doanh nghifip can phai cd suy nghT khac, irng xd khac va nang cao y thiic, trach nhifim, cfing nghe cho ngudi nudi khi su dung hda chat trong nguong an loan, day cung la gfic cua viec xult khiu dfii voi chudi gia tri thiiy san.
Thd hai, phai xac dinh, FTA Viet Nam - EU la tifin dfin choi mgt san choi chung voi cac nudc khac, nfin Nha Nudc va cae doanh nghifip xult khau thiiy san Vifit Nam can phai cd nhung doi moi va cai each toan dien va can ban dfi thich iing tir mgi khfiu san xuat va kinh doanh, tu mau ma dfin tifip thi san phim, tir cung each quan ly dfin dap iing tieu chufin eiia thi trudng,...
Thie ba, FTA Vi?t Nam - EU ciing dfing nghia vdi vifie tham gia vao cugc eanh tranh lien tuc, lau dai va ngay eang khoe liet, do do, vific nang cao nang luc canh tranh cua cac hang hoa va doanh nghiep dfi tfin tai va phat trifin phai dugc xac dinh la nhiem vu thudng xuyfin, lau dai, lien tuc va can ban cua mgi nganh, mgi cap. Tuy vay, trong cugc egnh tranh dd, mudn ton tgi, cac doanh nghifip thiiy san xuat khau Viet Nam phai bifit hgp tac chat che lln nhau dudi s\r dieu hanh hgp ly cua Nha Nudc, vi mfit muc tieu chung.
Thu tu, trong cupc choi nay, cac doanh nghifip thuy san can xac dinh cho minh ttnh chit dgng va tu lire cao, luon nang dpng va sdng tao, thay vi th\i dgng, y lai vao sir bao hfi cua chinh phii.
Cf^dirOilt Qtant - im„. 67
Tdm lgi, xult khiu thiiy san van dugc coi la mat hang xult khiu chii lire eua Viet Nam. Cang phat trifin, cang tham gia canh tranh va hdi nhap qufic tfi, doanh nghifip cang ehiu ap lire nang nfi hon. Dac bifit khi FTA Viet Nam - EU cd hifiu luc, hang thuy san Viet Nam cang co kha nang liep cgnh thi trudng EU rfing Ion nhung doanh nghifip phai ehiu nhifiu ap lire do cac hang rao phi thufi quan dat ra. Cae nudc nhap khau dfiu thuc hien cac chinh sach trg gia tinh vi cho san xuat trong nudc, bfin cgnh viec dung len cac rao can thuong mgi, kJ thuat, vdi yfiu clu ngay cang cao, nhifiu quy dinh phi thuc tfi, di nguge tinh than tu do thuong mai. Do la thach thire tit yfiu va ngay cang khd khan ma cac doanh nghiep phai chap nhgn va vugt qua. Trong qua trinh tham nhap vao thi truang EU, cac doanh nghiep xult khiu thiiy san Viet Nam ngay cang viing vang hon, dtic kfit duge nhifiu kinh nghifim, khic phuc dugc nhifiu han chfi, song van cdn rfit nhifiu nhung tfin tai, bit cap ma eac doanh nghifip can phai khac phuc.
Tai lieu tham khao chinh 1. Do Dtic Binh va BCii Huy Nhugng (dfing chu bifin) (2006), Ddp dng rdo cdn phi thui quan di ddy mgnh xudt khdu bin vOng hdng thuy sdn Viet Nam, NXB Chinh tri qufic gia.
2. Pham Thi Thanh Binh & Le Minh Tam (2010), Thf trudng nhdp khdu thuy sdn EU: Tinh hinh vd ddc diim. Tap chi Phat trifin kinh tfi, sd 241, thdng 11/2010), tr.l7- 22.
3. Bg NN & PTNN (Tl0/2009), Chiin luge phdt trien Nong nghiep Ndng thdn giai dogn 2011-2020,nami.
4. Lfi Minh Tam (2010), Xudt khdu thuy sdn sang chdu Au: Thuc trgng vd gidi phdp.
Tap chi Nhiing van dfi kinh lfi va chinh tri thfi gidi, sfi 8 (172), tr.58-65.
5. Lfi Minh Tfim (2012), Xudt khdu thuy sdn Viet Nam sang EU, Tgp chi Nhung van dfi kinh tfi va chinh tri thfi gidi, sd 7 (195), tr.53-62.
6. Nguyfin Quang Thuan (2009), Quan he kinh te Viet Nam - Lien minh Chdu Au:
Thuc trgng vd trien vong (Sach ehuyfin khao), Nxb Khoa hpe xa hpi. Ha Nfii.
7. Bui Dire Tuan (2010), Ndng cao ndng luc cgnh tranh ciia ngdnh che bien thuy sdn Vi^t Nam, Luan an tifin sT kinh tfi: Ma sd 62.31.05.01, Trudng Dai hgc Kinh tfi qufic dan, Ha Npi.
8. Dinh Cfing Tuin (2011), Quan he kinh ti Viet Nam - EU ndm 2010: diem tua cho cdc ndm tdi. Tap chi Cgng san dien tir, sfi 3 (219).
9. Trang web Cue Quan ly Chat lugng Ndng Lam san va Thuy san (Nafiqad).
htlp://www.nafiqad.gov.vn
10. Trang web Hiep hgi Chfi bifin va Xult khiu thuy san Viet Nam (VASEP).
http ://www.vasep.com.vn
11. Trang thfing tin dien tir ctia Vu Ngogi thuang, Uy ban Chau Au.
http;//exporthelp.Europa.eu
12. Trang web Trung tam Thfing tin va Du bao kinh te xa hgi quoc gia, htlp://www.ncseif.gov.vn
13. Trang web Cfing thfing tin WTO va Hgi nhgp, hltp://vyww.trungtamvvlo.vn/
