GAN KET, DONG THUAN DE PHAT TRIEN
imisd NGUYEN NGOC HOA
Trong triet ligc duy vat bien cliiifng, vat cliat la cai co trirdic va quyet djnli y tliuc; Mac tlii cho rang, mdi mot hinh thai kinh te xa hoi deu di lien vdi mot phuong thuc san xuat, mot kieu van hoa nhat djnh. Khi danh gia dien mao kinh te cua mgt quoc gia, phai chang se nhan dien dugc nhiing van de CO lien quan ve chinh tr[ va van hoa trong thai diem do.
K
hdng ai phit nhan ddi sdng kinh te d Viet Nam trong thdi gian gin day van ddng theo hudng tich cue. Co mgt thirc t i l l hien nay van di kinh t i dugc dua len hang diu, dugc quan tam d tat ca mgi chieu canh. Su quan tam dd dugc "bit dip" khi kinh t i Viet Nam lien tire tang trudng trong nhiiu nam ke tit khi ddi mdi.Tang trudng kinh t i cao da giai quyet dugc nhieu vin di trong xa hdi. Cac giai cap, tang ldp, d c cdng ddng dan cu trong xa hdi dugc hudng lgi nhiiu tit d c chit truang, chfnh sach kinh t i cita Dang va Nha nude thdng qua miic do hudng thii khdng gian dan chit cung nhu chi tieu van hda vdi tu each la muc tieu cita sir phat triin. Tuy nhien, suy cho citng, ban chit cita tang trudng kinh t i se khong co y nghia niu nhu khdng dap iing dugc mirc tieu van boa, mot tieu chf trong phat trien bin vung CLia xa hdi hien dai.
Nhiiu cugc dieu tra cita d c td chiic qud'c t i cho tha'y miic do hdi long cita ngudi Viet Nam
trong nhitng nam gan day kha cao va nguyen nhan chinh khdng the khdng ndi din nhiing chuyin dgng tfch cue cua ddi sdng kinh te.
Tat nhien, su hai long cua cdng ddng dan cu la thanh cdng, la thanh titu Idn trong sir nghiep ddi mdi, nhung niu thda man vdi diiu dd se roi vao cam bIy ctia sit tang trudng. Khitng hoang tai chinh thi gidi va mii'c do tac dong cita nd, gia xang diu trdi trut, lam phat va su kiim ham lam phit la nhiing liiu thudc thir cua nin kinh t i Viet Nam, nhung sii dn djnh nay chua noi len diiu gi khi tang trudng hien nay vin cd nhiing dau hieu cita su thiiu bin vCtng.
Diiu nay dugc canh bao d chd: tang trudng kinh t i cao nhung khdng bit ngudn tit chat lugng ngudn nhan luc Co bgi viec lam cho ngudi lao dgng khdng nhiiu, tham chf nhieu nai ngudi ndng dan mat CO hdi sinh sdng khi xuat hien cac san gofl. Nhiiu dia phuong tang trudng kinh t i nhd vao cai ggi la kliai thdc quy ddt, va dieu nay chi dem lai lgi nhuan cho mdt nhdm
Sd318 Thang 12-2010
DIEM D A M VAN HOA NGHE THUAT
ngudi ggi la dai gia, trong khi dd d c cdng ddng dan cu ban dia la nhiing ngudi thua thiet nhiiu nhl't. Hg khdng cdn ca hdi de den va chiem ngudng d c bai bien dep, nai hg sinh ra; khdng cdn dit dai de canh tie trong khi chua dugc dao tao vi viec lam; hg phai chap nhan sdng trong moi trudng bi d nhiim bdi nude thai, rac thai cdng nghiep. Cit the, khoang each giau ngheo titng budc khoet sau trong long xa hoi. Day la diiu ma khdng mdt qudc gia nao lai khdng quan tam, nhung muc do triin khai cita d c chinh sach lai khdng gidng nhau vi thanh tuu dat dugc.
Neu nhu ddi sdng kinh t i dugc lugng hda tren chi sd tang trudng GDP hang nam thi nhirng thanh tuu trong hoat dong chinh tri co thi ndi II kha toan dien. Tren binh dien qud'c ti, bing chfnh sach ngoai giao da dang va mim deo, hinh anh Viet Nam dugc cai thien ngay mdt tdt hon trong long ban be qudc ti. Mac dit trong khu vue va tren the gidi cd nhiiu bien ddng phiic tap nhung d trong nude, trang thai dn dinh chinh tri cita Viet Nam cd the dugc xem nhu la thanh tuu quan trgng nhat tit trudc de'n nay. Vai tro cita Viet Nam da timg budc dugc khing dinh d Lien hgp qudc va ASEAN.
Mgt nam, 5 nam, 10 nam hay nhiiu nam nhin lai, thudc do vi thanh cong cita boat dgng chfnh tri vin khdng the bd qua su dn dinh.
Nhiiu qudc gia, khong ki den Iraq, Ukraina..., ma ching han nhu Thai Lan ludn tim kiem, khat khao dieu nay nhung khong d i dang khi trong long xa hoi da cd su chia re, miu thuIn va din din xung dot. Tuy nhien, su dn dinh phai di vao thuc chat ma cdt ldi vin la lgi ich cita ngudi dan, cua dan toe cd di vao hien thuc, niu khdng, chiic lo dn dinh dd khong the che day nhu'ng nguy ca tiim tang ve su bat dn.
Mdt van de niia d n quan tam trong ddi sdng chfnh tri la chinh sach ngoai giao van hda cita nude ta dugc triin khai rit tdt trong nhiiu nam qua, nhung chua that su di vao chieu sau. Nhin ra nude ngoai, chiing ta cd the tha'y Han Qudc, Nhat Ban d i thien hinh anh qudc gia cua minh thong qua nhung san phim van hda. Phai chang sire mgnh mem ciia van hda da titng budc xda di
su tan ac, man rg ciia nhitng ten linh Dai Han, linh phat xit trong ljch sir de thay vao dd su nhan van nhu mgt gil trj cita nhan loai. Trung Qud'c y thitc rd sice mgnh cita vdn hda trong chinh tri khi xay dung chiin luge truyin ba Han ngu tren thi gidi. Hien nay sd lugng ngudi hgc tiing Han tren t h i gidi tang mdt each ngoan muc. Trung Qudc lap bin mgt van phdng qud'c gia chi dao ngi dung nay va du kiin trong nam 2010 se truyin ba dat khoang 100 trieu ngudi biit tiing Han ngit tren toan thi gidi. Vien Khdng tit, Trung Qudc hien da xay dung dugc 264 vien va du kiin dat mtic tieu trdn 300 vien trong thdi gian tdi tren toan thi gidi. Ngoai ra, nude nly cung dat muc tieu xay dung trung tam van hda tai 20 qudc gia theo thda thuan song phuong. Mdi nam, qudc gia nay td chiic 1.300 boat ddng giao luu van hda ddi ngoai.
Niu nhu ddi sdng kinh te va ddi sdng chfnh tri cd ve nhu gin bd khi mat thiet va dat dugc kha nhieu thanh tuu, bgc Id su quan tim va nd lire Idn cita Dang vl Nha nude thi ddi sdng vdn hda Viet Nam trong thdi gian qua cd chuyen biin tfch cue tren binh dien rdng nhung qua that chua di vao chiiu sau, diiu ma mdt sd nghj quyet danh gia ve su phat triin van hda hien nay la chua ngang tam, chua tuong xung vdi tiem nang. Cach nhan dien nay qua that d i chiu hon d c h nhan xet kha manh me va hoi phiin dien ciia nha nghien ciiu Vuong Tri Nhan nhung d n phai ddi mat vdi thuc te: "Van hda cita ta chua the coi la tien tien va ciing khdng dam da ban s i c Ndi thing la van hda ta dang lac hau va ban sic thi lai tap khdng thuIn nhat.
Vdi tu d c h mdt ngudi cd slu chuc nam sdng d Ha Ndi, tdi cd thi ndi II van hda dd thi chiing ta cd nhCtng budc liti. Ching ban nhu tue ma chay cudi xin, ta dang de cho nhung bit tue quay trd lai. Nhiing gia dinh d thanh phd chat hep cd hieu hi la tha hd ken trdng inh di, loa ggi nhiic tai, tu cho la vi viec hieu nha minh, mgi ngudi CO bi lam phiin cung khdng sao... Rieng viec d c tap tue dd khdng thfch hgp vdi xa bgi hien dai da ddi hdi chiing ta phai llm khac Nhung khong ai du siic chdng lai d i cQ d . Khi giao luu tiep xuc vdi nude ngoai, mdt net thay
S6 318
Thang 12-2010
rd la khdng nhung ta it tiip thu dugc tinh hoa cita ngudi, m l lai d i hgc ddi d i xlu". Tuy nhien, sau tit Nguyen din, trong mdi miia li hdi lai xuit hien kha nhiiu biiu hien budn thin ban thanh... lai tha'y nhung diiu dd lai holn toan sit that. Sit that dd phai chang la kieu tdm linh dgi klidi hay da quen mat ngdi den thieng nhit trong Idng mdi ngudi Viet Nam?
Trong linh vue van hda nghe thuat, dieu ma chung ta, din tdc ta ddi hdi cd nhimg tac phim cd gia tri dinh cao vi tu tudng va nghe thuat vin chua trd thanh hien thuc Chung ta khdng thiiu tiin de diu tu cho nghe thuat nhung vin khdng the xay ditng dugc bd phim vi Ly Cdng Uln cho ky niem cue ky quan trgng dai li 1000 nam Thang Long - Ha Ndi trong nam 2010. Chung ta thica tien vi khdng cd kjch ban dien anh hay, CO chit lugng nhung lai thieu tien cho viec din dung d c tac phim truyen thdng, d c tac pham am nhae giao hudng, diiu ma bao chi dua len
V A N E)E - SLJ K I E N
diin dan nhu mdt minh chimg cho sir thieu ddng bd vl sau sat trong diu tu van hda. Van hgc, nghe thuat khdng phai II dac an, khdng phai la sd hiru cita nhitng ke giau cd cho du su that la hg ludn ngdi d hang g h i VIP vdi gia ve hang trieu ddng, so tiin ma mdt ngudi dan ngheo khd cd the kiem ndi de trang trai cho gin mgt nam trdi. Trong khi dd ddng nhae giao hudng Viet Nam lai khdng cd kinh phf de dan dung, thinh gia thi xa la vdi the loai Im nhae nay. Sit tang trudng kinh t i cd the tao tiin di, diiu kien cho mgi ngudi din hudng thii vl sing tao nghe thuat nhung nd cung cd the che day thdi trudng gia ciia mdt so ngudi va lam que quat nhan d c h va tam hdn cua con ngudi - nhan td dugc hlnh thInh, dugc tao dung bing niim tin dao ditc, tdn giao va van hgc nghe thuat.
Van d i thi hiiu van hda d Viet Nam cung cd nhiiu diiu dang ban. Chiing ta tdn trgng thi
Toan canh ddu tich kien true khu A, Hoang thdnh Thang Long. Anh Bui Minh TrT
Sd318 Thang 12-2010
DIEM D A M VAN HOA NGHE THUAT
hiiu cdng chiing nhung that la lung la hien nay cd nhiiu ngudi Viet Nam, dac biet II ldp tre di thudng tliicc dm nhgc bdng mdt chic klidng piidi bang tai. Van hda thi giac len ngdi da titng budc thay ddi quan niem gia tri va diiu nay lai lam cho gidi nghien ciru nude ngoai khdng khdi ngac nhien. Ngudi Viet Nam tir chd xem nghiep ca hat II xudng ca vd loai da chuyin ddi quan niem day la nghi mang lai thanh dat vl ndi tiing nhanh nhit. Vdn cd truyin thdng ca hat, llm tho, ngudi Viet Nam ai ciing cd the trd thanh nha tha va ca si. Chuang trinh Viet Nam Idol da ndi dugc nhiiu diiu d d i hay vl dd cita nd...
Toan ciu hda da lam thay ddi triet de nhitng quan niem vi van hda truyin thdng, trong dd cd quan niem vi di san van hda. Trong thdi gian gin day, nhiiu dia phuang trong ca nude nlidn tliicc klidng dUiig tam vdc cua van hda vdi tu d c h la ddng luc ciing nhu la trd luc ciia su phat triin. Niu hiiu di san van hda la tai san van hda, la ddng luc de md quan d phe trong Cd Vien Cham (Da Ning), xay khIch san tren ddi Vgng Canh (Hue')... thi se giit chit van hda.
Ngugc lai, khi xem van hda la luc d n de xin nit khdi di tfch nhu d Nha Trang, mdt so di tich d Lam Ddng... thi ciing la d c h khai tit cho nhirng di tfch van hda.
Tit nhiing vin d i thuc tiin nly chiing ta mdi tha'y van hda va di san van hda khdng dung ngoai nhung quyit dinh vi kinh t i va chinh tri, dac biet la ngay d khi thitc hien chinh sich ngoai giao van hda. Cd nhung quyet dinh khdng don thuIn la chinh tri, kinh t i niia ma cdn la vin d i van hda, vin de cdng ddng d c din tdc thieu sd, van d i con ngudi... Ngay nhu bao tdn va phat huy Hoang thanh Thang Long ciing khdng phai d i dang. Trong Hdi thao Viet Nam hgc gin day, d c chuyen gia nhiiu kinh nghiem bao tdn din tit Bi (Jean Plumier va J.M.
Leotard) da chia se nhirng kinh nghiem hit siic phong phii ve bao tdn di san dd thi cua chau Au, noi qua trinh dd thi hda cQng dang mudn nudt chitng di san van hda, noi nghien ciru khao cd ciing thudng tien hanh trong tinh trang khan cap, vdi thdng diep: "Neu chung ta mudn giii
gin di chi khao cd, d n tim mdt cugc sdng mdi va chitc nang cho di san: bao ting chi II mdt d c h , khdng phai la tdt nhat. Bao tdn phai an nhap vdi ddi sdng duong dai de phuc vu cdng chiing".
Thuc tiin chua that sit sang sua nay cd rat nhiiu nguyen nhan, nhung xit d ting dien vT md, CO ban la chung ta chica cd sU gan ket chat die trong xdy dung vd phdt trien kinh te, chinh tri vd vdn hda. Sit thiiu ddng bd va ddng thuan, thieu gin kit, quyet dinh vdi vang nhirng du an kinh t i ciia mdt sd lanh dao dia phuang da lam cho 3 llnh vue kinh te, cliinh tri, vdn hda chua that su la kiing 3 clidn. Diiu nay cd the dugc bien hd bing nhiiu ly do nhitng cd mdt su that ring d c chinh sach, d c md hinh phat trien ma chay theo ap lire tang trudng kinh t i thi nhl't dinh se din de'n su khap khiing. He qua cita tinh trang nay la chiing ta titng budc mit di gdc ri cita minh, con ngudi khdng cdn niim tin, dac biet la ldp tre.
Niu nhu d c nha kinh te thudng cham lo cho nhiing ddng lgi nhuan thi nhiing nha chinh tri phai tholt ra khdi su san ddn cita kinh t i d o de cd cai nhin toan dien va nhan ban hon. Ham nghia sau xa cita vin d i nly chinh la d chd mdt sd lanh dao dia phuong da va dang chju sir tie ddng va rang huge kha nhiiu cita lgi fch kinh t i (trong dd cd lien quan din lgi fch ca nhan), cho nen da quyit dinh nhiiu van d i mdt d c h thieu can nhic din de'n nhung he qua tieu cue. Diiu quan trgng cua mdt nhan d c h chinh tri, mdt chfnh khach chan chfnh la phai nhan dien cho dugc tdm trgng xd lidi thdng qua nhu cau vat cha't va tinh thin cita nhirng tang ldp, giai clp... vdi mirc do hai Idng cita hg chit khdng phai vdi va tu duy theo kieu nhiem ky d i rdi con chau the he mai sau ginh lay hau qua.
Thiit nghi, mdi ngudi chiing ta, dit d dau, lam bit cit chuyen gi, bat cit vi trf nao, da la ngudi Viet Nam thi hay nghl that ky ve su gin kit va ddng thuan khi the hien hanh vi cita minh cQng nhu dua ra nhirng chit truang chfnh sach phat trien kinh t i xa hdi! •
. I :.i^.. f t e : . ; - N.N.H S6 318
Thang 12-2010
