-Ezas
•!iB'''sifm!mXXong tac dan so, ke hoach hoa gia dinh, l^cai thien tinh trang mit can bang
^:gidi tmh khi sinh or Viet Nam hien nay
ik: PHfHAl NAM*
7i ^ ^ "f ^^^ ^^^^ ^ ^ ^^™ bungpbat xu hudngloa ebon gidi tmh khi sinh
^^dang trd thanh v ^ di dang hao ddng d cac niidc chau A hien nay, trongddcd g j W p j Nam. Xu hixdngnay da va dang d^t ra nhiSu thach thUc d6i vdi sti phat
^ ^ e n ben vUng kinh t^- xa hoi cua nudc ta va dilai nhiiu he luy trong tUOng '^^^^•VifcthUchiendSngbdcacgiaiphaph^hieudSciithiSntinhtrangma't
^^ cSn b&nggidi tmh khi sinh d ViSt Nam dang trd nen ci'p bach
. Thiic trang mft c&i bing
^ g m tinh kMsinhdVMt Nam Ty so gidi tfnh khi sinh
• dugc tfnh bfing so tre em trai
" sinh ra trfin 100 tre em gai
^ trong nfim. Thdng thUdng cfl ff 100 bfi gai dUde sinh ra se d II tUdng flng khoang 103 den li 106 h6 trai sinh ra. Mat cfin I bing gidi tfnh khi sinh xay ra ,; khi ty s£f gidi tfnh khi sinh Idn j hdn 106 hofic nhd hdn 103.
, Hifin tugng mfi't can bfing J gidi tinh khi sinh la hfiu qua eua 3 nhdm nguyen nhfin chfnh Ifi su bfi't binh dfing gidi (tam I;^ Ua thich eon trai); su l^m dyng nhflng tien hd khoa hoc - cfing nghfi, trong do d ky thufit lya chgn gidi tfnh thai nhi trudc sinh vfi viee thu h^p quy md gia (finh.
Cd t h i thfiy, nguydn nhfin gdc r l ciia viec lua chgn gidi tfnh thai nhi trudc khi sinh
chinh Ifi sy bfi't binh dfing gidi, Ifi tam ly ua thich con trai vfi coi thudng gifi tri cua ngudi phu nfl, vdn dfi bfit re sfiu trong cfic gia ^ n h truyin thd'ng A Ddng. Tu tUdng gia trudng, "trgng nam kinh nfl"
dugc lUu truyen qua nhilu t b l hd va trd thfinh dinh ki&i trong xfi hdi. Dieu nay dfi dly phy nfl xuong vi tri phu thufic, d gifi tri vfi dia vi thfi'p trong gia dinh, d n g dong vfi xfi hfii, ft d ed hdi hgc tfip, viec Ifim, chfim sdc y te nhu dan dng.
Hfiu h i t d c gia (finh Viet Nam quan niem d con tiai mdi dUde xem Ifi da ed con -
"nhfit nam viet hflu, thfip nfl vilt v6", d eon trai mdi "ndi ddi tdng dudng", khdng d con trai la tuyet tu. Chfnh vi the, ngucri phu nfl phai chiu rfit nhieu sflc fip phai sinh duoc
eon trai tfl phia nhfi chdng.
Neu khong, hg ludn cd nguy cd bi xuc pham, bao hfinh vfi ngugc (!fii.
Ben canh dd, hfi thd'ng an sinh xa hgi eho ngUdi cao tuli chUa phat triln, nhfi't Ifi d khu vuc ndng thdn, ndi cd tdi 70% dan so dang sinh song.
Ngudi cao tuoi h l u h i t khfing d lUdng hUu hay trd cfi'p xfi hfii, y t^. Do dd, ngUdi cao tuli thudng phu thudc vfio kha nfing phung dUdng cua con cai, mfi theo quan ni^ra eua gia dinh truyin thing, trach nhifim dd chu ylu thudc vl eon trai. Dfiy cung Ifi mdt trong nhiing ly do hinh thfinh tam Iy muln sinh con trai.
Song song vdi sU yfiu thfch eon trai, vigc lam dung nhflng
* ThS. Vi^n Nghidn cflu Gia
^nfa vfi Gidi
s6n9 (n-2oi6)| 27
m
Tiiu O I | M ^ A M S 6 C I A O V | , NANG CAO sac KHdE NHAN DANyi
t h i n h tilu ttt sti phSt trien cua khoa hoc - cong ngh§, trong d6 c6 cong ngh6 y hpc hi§n djii, ky thuSt si6u am... d^ can thigp via qua trinh s i n g loc gidi tlnh trudc ainh ciing nhu h i n h dang n j o pha thai nh4m loai bo thai nhi gai... chfnh I i nguyen nhan trilc tiep giy mtft c i n biing gidi tinh khi sinh. Dang luu y l i hi6n nay, song song vdi cdc dich vu y te hiSn d^i thi cac cd sd n?o p h i thai khdng an toin v i ty 1$ n?o p h i thai co xu hudng t i n g cao, g i y a n h hudng dJc bi$t nghiem trong din sflc khoe, chfft lupng d i n so, tao ra nhiing rui ro Idn den tinh mang cua phu nii.
2 8 I Sdl19 (11-2016)
••^'mMvtUlUtrmum'Umdieil^MUnlkL,! Uinta Ngoii ra, quy m6 gia dinh bSng gidi tinh khi sinh cao nho cung gdp phSn ttio i p lijc hdn IStn sinh dSu tiSn. Nhiin|
cho viec lua chon gidi tlnh t i & bO trong y hpc da trJ thai nhi trudc sinh. Mong t h i n h cdng cu ii thyc hijll muSn c6 con trai nhung vSn mong rnuSh co con trai nhij phai chiu i p luc giam sinh v i mdt "cflu cinh" doi vdi m^t sS thflc hidn chinh sich d i n scf- c i p vql chSng di d i p flng ca kg hoach hda gia dinh (mSi hai muc tidu.
cip vp chdng chi sinh 1-2 Theo t i i h^u cua T^ng eye con), da khifo cic c i p vp D i n sd' - Kg hoach hda gia chdng tim k i f o v i sfl dung dinh, hien nay, toin chiu A cac dich vu Ivia chon gidi tlnh dang thifo hvt tdi 117 tri«u truoc smb. Nhifa gia dinh phu nO do su chenh l^ch ty sK chip t h u i n vide cd con gii, gidi tfnh khi smb. Vi0t Nam nhung chi trong trudng hpp l i mdt trong nhiing nudc cD da smh dupe con trai. Mdt scf su chdnh l#ch gidi tinh khi nghien cflu da chi ra rJng cic sinh cao d chiu A, n h t t U cip vp chSng da c6 mdt con trong 5 n i m trd l^u diy. Nim gii thi nhifa kha ning ISn 2015, ty sff gidi tlnh khi sinh smh sau se Ifla chpn gidi tinh t a i n u d c t a l i 112 8/100-trong M c6 dupe con trai, k i t qua l i 6 thing n i m 2016 t* la niy lin sinh sau thudng m i t cin dat mflc 113,4/100 t u d ^
-lEX^EQBiSBim
Bang l:T^aggidi tlnh cua tre em mdi sinh phan theo viing chia theo viing va n i m
CANirdc Dong bing sdng Hing Trung du v i mien niii phia B4c Bic Trung Bd v i duyen hai mi^nTnmg
M y Nguydn Ddng Nam Bd Ddng bSng sdng C i u Long
2005 10S,6 109,3 101,8 104,7 108,5 106,8 103,8
2010 111.2 116,2 109,9 114,3 108,2 105,9 108,3
Sa bd 2015 112.8 120,7 114,3 112,2 104,2 114,2 103,7
Thay doi so vdi 2005 10,7%
11,0%
11,2%
10,7%
9,6%
10,7%
10,0%
^ i cfl 100 bd gai dugc smh rathi d hdn 113 bd trai cung ra ddi. Nlu ty sd'gidi tinh tilp tyc gia tfing vfi i^fiy cfing lan rdng thi se anh hudng nghidm trgng din v i n di cfin bfing gidi cua Vi$t Nam trong 20 - 25 nfim tdi, gay nen nhilu h^
J, Ivy tidu cue eho su phat triln 1 bin vflng kinh t l - x a h § i cua j quic gia.
J T:y a l gidi tinh khi sinh I khdng d i u gifla cfic vflng, 1 miin trong d nUdc. Khu viic I trung du vfi miin niii phia Bic, ding b4ng sfing Hing tfing manh nhfi't (tren 11%), khu vi^c Tfiy Nguyen d ty Ig tfing thfip nhfi't (9,6%). Theo cfic chuyfin gia trong linh v\fc dfin si, nlu khdng d d c bien phfip kilm c h i tfic dd tfing ty a l gidi tfnh khi sinh trong nhflng nfim tdi thi muc tifiu 115 tre sd smh trai/lOO tre sd sinh gfii vfio nfim 2020 khd d t h i d^t dugc (Xssm bang 1).
Thdi gian qua. Dang vfi Nhfi nudc ta rfi't quan tfim tdi cdng tac dfin so, ke ho^eh
hda gia dinh, sdm nhfin thflc tfim quan trgng vfi nd lue kilm soat tinh tr^ng mfi't cfin h ^ g gidi tfnh khi sinh vfi coi vi0e dfiu tu cho cdng tfic dfin s i , chfim sdc sflc khde sinh san la d i u tU cho su phat t r i l n b i n vflng, mang 1^ hieu qua tnic tilp v l kinh t l , xa hfii vfi mdi trudng. Vi t b l . Dang va Nhfi nudc ta xac dinh d n tfing cudng su lanh dsio, chi dao eua cac cfi'p uy vfi chfnh quyen; nfing cao hifu lUc quan ly nhfi nUdc; huy ddng sU tham gia cua tofin xa hdi;
tiep tifc kifin tofin hfi thing t l chflc bd may d l thUc hien cd hieu qua cdng tac dan si, chfim sdc sflc khde sinh san, nh4m cai thifin tinh trang mfit cfin bang gidi tfnh khi sinh va coi dd Ifi mfit trong nhfliig chiln Iflgc quoc gia quan trgng n h ^ cai thien chfi't l u ^ g dfin so.
Nghi dinh s i 114/2006/
ND-CP, cua Chinh phii ban hfinh ngfiy 03-10-2006, quy
NguSn: Tmigew: Thong k§
dinh xfl phait vi pham hanh ehinh v l dan sova tre em da chi ro, nghidm efi'm cfic hfinh vi lua chgn gidi tfnh thai nhi, cu t h i Ifi: J- Nghiem cfim tuydn t r u y i n , p h i biln phUdng phap chgn Igc gidi tfnh thai nhi dudi cfic hinh thflc: tiehfle ndi chuyen, vilt, djch, phat hfinh cfic lo^i sfich, hao, tai lieu, tranh, anh, ghi hinh, ghi am; tfing trfl, luu truyin tfii lifiu, phUdng tidn vfi cac hinh thflc tuyfin truyin, pho biln khfic ve phUdng phfip chgn Igc gidi tfnh thai nhi; 2- Nghifim efi'm chin doan gidi tfnh thai nhi bAng bien phfip, nhu xac djnh gidi tfnh thai nhi qua trifiu chflng, bat m^eh; xfit nghiem mfiu, gen, nUdc li, t l bfio;
sieu am; 3- Nghiem cfiin loai bo thai nhi vi ly do lUa chgn gidi tfnh b ^ g cac bi0n phap:
pha thai, cung cfi'p, sfl dung d c loai hofi chfi't, thudc vfi bifin phap khfic.
Quylt dinh so' 2013/QD- TTg, ngfiy 14-11-2011, cua
S6n9 '(1V2016)| 29
i«58
'TliUBIEM: CHAM S6C BAO V M A N G CAO SOfC KHdE N H A N D A N
^ m
^
Thu tudng Chinh phu xac dinh rd, C^en ludc Dan si'va Sflc khoe sinh san 'Wdt Nam giai doan 2011 - 2020 Ifi mgt ngi dung quan trgng cua Chien lUdc phfit trien kinh te - xa hdi cua da't nudc, gdp phfin nang cao chfi't lUdng nguon nhan lUc, nang cao chfit lUdng cudc song cua tflng ngUdi, tflng gia (finh va tofin xa hdi; giai quyet dong bg cac vfiii d l dan so, sflc khde sinh san, tfip tnmg nfing cao chfit lUdng dfin sd', cai thien sflc khde hfi me vfi tre em, phat huy Igi the ciia cd clu "dfin s i vfing", chu ddng dieu chinh tdc do tfing dfin so vfi kilm sofit ty sd' gidi tfnh khi sinh.
CiJipMp hudng tdi ci&i thiSn tinh trang m^t cfin biing gidi tfnh khi sinh
Chiln luge Dan so' va Sflc khde sinh san Vifit Nam giai doan 2011 - 2020 xac dinh muc tifiu giam manh tdc dd tfing ty s i gidi tfnh khi sinh", dfic biet tfip trung vfio cfic tinh, thfinh p h i true thudc Trung uong d tinh trang mfit cfin bfing nghifim trgng ty sd' gidi ti'nh khi sinh, tiln tdi dua ty s i nfiy trd lai mflc 105 - 106 tre sd sinh trai/lOQ tre sd sinh gai vfio khoang nfim 2025 (vdi chi tieu ty so gidi tinh khi sinh dudi mflc 113 tre sd sinh trai/lOO tre sd sinh gfii vfio nfim 2015 vfi dudi mflc 115/100 vfio nfim 2020).
D l thUc hien dugc muc tifiu tren, hudng tdi sU phat triln bin vflng kinh t l - xa hdi dfit 3 0 I S 6 l 1 9 (11-2016)
nUdc, thdi gian tdi, d c clTp uy vfi chfnh quyen ciing toan dan d n chung tay, n l lUc thUc hien ddng bd cac giai phap sau day:
Mgt la, giai phap tfl cdng tac td chflc, quan ly.
Cfic td chflc, doan t h i cin xac dinh d i ^ tac dfin so'vfi k l hoach hda gia dinh Ifi ndi dung quan trgng, phai thudng xuyen giam sat, kilm tra tinh hinh thUc hien cdng tfic nfiy theo m\ie tieu ds. di ra. Nfing eao chfi't lUdng t l chflc vfi can bd Ifim cdng tfic dfin sd', gia (Jinh vfi tre em tfl Trung Udng den cd sd du manh d l quan Iy va to chflc thuc hidn td't cdng tac tuydn truyin, giao due, vfin ddng vfi dua dich vu k l hoach hda gia dinh den tfin ngUdi dfin. Dflc bifit quan tam, bli dUdng, khuyin khfch cho ddi ngu cfin bd chuyen trach cdng tac dfin s6', gia dinh vfi tre em d cfic xa, phudng, thi trfi'n vfi ddi ngu cdng tac vien dfin si, gia ifinh vfi tre em b cfic thdn, xdm, ban, Ifing. Thi^c hifin che dd bao hiim xa hdi vfi bao Mini y t l ddi vdi cfin bd dfin si, gia
^ h vfi tre em xa, phudng, thiti&i.
Quan ly, dilu hfinh cdng tfic dfin 80 vfi k l hoach hda gia (finh d n dfi'y m ^ h cd c h i phfin cfi'p vfi phoi hgp lien ngfinh theo chUdng trinh myc tieu quic gia, tfing cudng kilm tra, giam sat vifc t l chflc thuc hidn.
Xil ly nghifim nhflng cd sd tiln hfinh sfing Igc gidi tfnh
trudc sinh, cac cd sd naio pha thai. Dfic biet rfi soat vfi xii ly nhflng cd sd y t l kh6i^,^u dieu kien cd sd vfit c ^ trang thid't hi vfi trinh dd, chuyfin mdn trong linh v ^ lidn quan den chfim sdc sfc khoe sinh san vfi kd' ho^di hda gia (finh. Nghifim efi'm cac hfinh vi vi phtim quy djnh ciia Phfip lenh Dfin so vi nghidm efi'm cac hfinh vi \\^
chon gidi tfnh thai nhi dudi mgi hinh thflc (dugc quy ( ^ trong dilu 10 Nghi dinh si 104/2003/ND-CP, ngfiy 16-9- 2003, cua Chfnh phu vl vi?c quy dinh chi t i l t vfi hudng d i n thi hfinh mdt s i dilu cua Phap Idnh Dfin s6).
Hai Ik, giai phap v l chfnh sach vfi d i u tu. -m
Mfi't can b^ng gidi tinh khi sinh khdng chi thudc p h g u ^ cua cdng tfic dfin sd', klho^cK hda gia (finh ma cdn Ifi kit qua cua chfnh sach phfit trien kinh t l - xa hdi, lu^t binh dfing gidi, chfnh sach xda ddi, giam nghdo vfi cac chfnh sach y t l khac... Do do, Nhfi nUdc d n tilp t\ic hofin thifn Phfip If nh dfin sd' cho phfl hgp vk dilu kifn phat triln kinh t l - xfi hfi hifn nay. Hf thing chfnh sach d n hudng tdi cic vflng ddng dfin, cd mflc sinh cao cung nhu mflc chfnh Ifch gidi tfnh khi sinh eao, mi&i nui, vflng sfiu, vflng xa, vflng khd khfin vfi cfic ddi tui^g Uk ngudi nghfio, vi thfinh nien, thanh nifin.
Nhfi nudc d n phai d cac chfnh d c h khuyin khfch ddi
isxs^aaEsmmm
^- vdi cac d n g ddng, gia dinh, d
^' nhfin lam tot cdi^ tac dfin s i
"f vfike hoach hda gia dinh; thuc '" dfi'y phong trao thUe hien
^ chinh sfich dfin si'va ke hoach
* hda gia dinh. Viec dfing ky,
* thu thfip va xi( ly thdng tin,
< dfl lieu ve dan so la h i t sflc '• quan trgng giflp eho vifc quan
!i ly dfin cUva hoach dinh chfnh s sach, xay dUng chien ludc ' phat triln kinh t f - x a hgi.
" Ba la, giai phfip v l tuyen i; truyin, vfin dfng, gifio due.
^ ^ D l v manh d n g tac tuyfn
^ ^ ^ ^ F g i a o due ve chfnh d c h B ^ ^ H chfnh sach hinh dfing
g i d i , ^ y d^ nhfin thdc, tam ly trgng nam khinh nii, tfip qufin sinh de trong tofin xa hdi. Long ghdp vfi sii dung da dang d c loai hinh truyin thfing de tuyfn truyin, vfin ddng, giao due den tflng gia tfinh, ngfldi dan. Nang eao chfi't ludng chUdng trinh gifio due sflc khde sinh san va k l ho^ch hda gia (finh trong vfi ngofii nhfi trudng cho vi thfinh nifin vfi thanh nif n. V^n dgng d c gia (finh cd nhilu the he chfip hfinh n^fim tflc quy djnh cua Nha nudc v l dfin s i vfi k l hoach hda gia (finh, trong dd nfiu cao vai trd ngudi cao tuoi trong d c ho^t ddng nay.
Huy dgng cac to chflc xa hfi, thfinh phfin kinh te, cfi nhfin trong tofin xa hdi tham gia tfch cue cdng tfic tuyen truyin, vfin dgng, gifio due cdng tac dfin s i vfi k l hoach hda gia (finh; trong dd vai trd vfi trfich nhiem cua eac cd quan chuyen trfich cdng tfic
dan sd' va ke hosich hda gia (finh trong vifc phm hdp vdi d c d p , cfic nganh, doan t h i nhan dan la then chot de tao dilu kifn vfi mdi trudng thufin Idi cho mdi gia (finh, mdi ngucft dan tu nguyfn thflc hien chfnh d c h dan so" vfi ke hoach hda gia ifinh.
Bon la, giai phfip vi chfi't Ifldng c u i ^ cfip dich vu cham sdc sflc khde sinh san vfi ke hoach hda gia finh.
Hoan thifn he thong dich vy, chfim sdc sflc khoe sinh san vfi thUc hifn ke hoach hda gia dinh, dap flng dfiy du nhu d u eiia ngudi sii dtmg ve cfic bif n phap tranh thai. Chfl trgng dfiu tu, nfing d p cd sd vfit chfi't, trang thiet hi vfi nang cao trinh dfi cfin bd y te.
tham gia eung cfi'p dich vu chfim sdc sflc khde sinh san, ke hoach hda gia dinh, khuyin khich d c to chflc xa hdi va tu nhfin tham gia cung d p d c dich vu nfiy.
Tfip trung triln khai d c lo^ hinh cung d p dich vu sflc khde sinh san. k l hoach hda gia (finh phfl hgp ddi vdi tiing vflng. Tfing eUdng d c chien dich chfim sdc sflc khde sinh san vfi k l hoach hda gia (finh ddi vdi vung ndng thdn, viing ddng dfin d mflc sinh cao, vflng d u , vung xa, vung khd khfin. Chu y dung mflc den viee dap flng nhu d u dich vu ddi vdi vi thanh nien, thanh nien. Ling ghfip boat dfing cung d p dich vu k i hoach hda gia (finh vdi phdng, chdng HIV/AIDS.
Nam ifi, xa hgi hda vfi hdp tac qudc te" trong d n g tac dan sd - ke hoach hda gia (finh.
Nha nudc thUc hifn phan bd cdng khai vfi sb dung cd hifu qua cac ngudn kinh phi ddi vdi cdng tac dan sl^vfi ke hoach hda gia dinh. Day manh vifc xa hdi hda cdng tac dan sd* va ke hoach hda gia dinh thdng qua vifc huy ddng su ddng gop cua d c to chflc, ca nhan vfi tofin xfi hdi, nhltm tfing cudng tiim lUc vfi nang cao hifu qua cac boat ddng chfim sdc sflc khde cdng dong ndi ehung, sflc khde sinh san ndi rieng vfi nang eao chit Ifldng dfin s i .
Huy dfng rdng rai cfic nganh, cfic to chflc chfnh tri - xa hfii, cfng ddng tham gia cdng tfic truyin thdng, gifio due, eimg d p dich vu dfin si, sflc khde sinh san. Xay dung vfi thuc hifn Id trinh giam dfin mflc df bao cfi'p cua Nhfi nudc. Chuyin d i n phUdng thflc chi tra phf dich vu dan sf, sflc khde sinh san tfl vifc e^p kinh phf cho cd sd cung cfi'p dich vu sang vifc thanh toan qua eac phUdng tifn trung gian. Chu dfng tham gia cac to chflc, chudng trtnh qu& t l v e dan sfvfi sflc khde sinh san. Tfing cudng hgp tfic qudc te' vfi tich ci^ tranh thu su giup dd v l tai chfnh, ky thufit va hoc hdi kinh nghifm cua eac nude, cac to chflc qudc te trong cdng tfic kilm soat mfi't cfin bfing gidi tinh, nfing eao sflc khde sinh san vfi chit lUdng dan so'!
s6n9 (n-2oi6)| 3i
