héi vµ Nh©n v¨n, §¹i häc q

(1)

§êi sèng – t− liÖu khoa häc

Héi th¶o khoa häc quèc tÕ “TriÕt häc §«ng - T©y:

C¸ch tiÕp cËn so s¸nh”

Võa qua, t¹i Hµ Néi, Tr−êng §¹i häc Khoa häc x· héi vµ Nh©n v¨n, §¹i häc quèc gia Hµ Néi ®· chñ tr× tæ chøc héi th¶o quèc tÕ víi chñ ®Ò: “TriÕt häc

§«ng - T©y: C¸ch tiÕp cËn so s¸nh”.

Tham dù Héi th¶o cã çc nhµ khoa häc trong vµ ngoµi n−íc ®Õn tõ çc ViÖn nghiªn cøu, çc tr−êng ®¹i häc vµ ®«ng

®¶o çc nghiªn cøu sinh, häc viªn cao häc, sinh viªn thuéc çc chuyªn ngµnh cña triÕt häc... Héi th¶o ®· nhËn ®−îc h¬n 70 bµi tham luËn cña çc nhµ khoa häc trong vµ ngoµi n−íc.

Môc tiªu cña Héi th¶o lµ, trªn c¬ së so s¸nh quan niÖm, c¸ch gi¶i quyÕt vÊn

®Ò cña triÕt häc ph−¬ng §«ng vµ ph−¬ng T©y trong quan niÖm vÒ con ng−êi, vÒ thÕ giíi, vÒ nhËn thøc luËn, b¶n thÓ luËn, vÒ x· héi, nhµ n−íc,v.v. tõ ®ã chØ ra nh÷ng gi¸ trÞ cña t− t−ëng triÕt häc ViÖt Nam trong viÖc tiÕp thu, kÕ thõa nh÷ng gi¸ trÞ t− t−ëng cña triÕt häc ph−¬ng §«ng vµ ph−¬ng T©y.

C¸c ®¹i biÓu nhËn ®Þnh, b¶n th©n triÕt häc, triÕt lý, minh triÕt hay sù th«ng th¸i vµ tri thøc ë ph−¬ng §«ng, ph−¬ng T©y, sù giao thoa, ¶nh h−ëng cña chóng ®Õn t− t−ëng ViÖt Nam trong lÞch sö vµ hiÖn t¹i ®· vµ vÉn cßn cÇn ph¶i

®−îc nhËn thøc thªm. Tuy nhiªn, c¸c

®¹i biÓu ®Òu thèng nhÊt ®−îc r»ng, §«ng - T©y tuy kh«ng ph¶i lµ mét, do ®ã cã nh÷ng kh¸c biÖt râ nÐt, nh−ng ë hai khu vùc ®Þa - v¨n hãa lín nµy ng−êi ta vÉn cã thÓ t×m ®−îc v« sè ®iÓm t−¬ng ®ång trong nh÷ng quan niÖm triÕt häc chñ yÕu.

C¸c nhµ khoa häc t¹i Héi th¶o ®·

tËp trung lµm râ mét sè vÊn ®Ò cèt lâi phæ biÕn cña triÕt häc nh−: quan niÖm

vÒ triÕt häc ë ph−¬ng §«ng cã g× kh¸c so víi ph−¬ng T©y, sù ra ®êi cña triÕt häc ë ph−¬ng §«ng vµ ph−¬ng T©y cã cïng thêi ®iÓm hay kh«ng, c¸c vÊn ®Ò cô thÓ nh− vÊn ®Ò b¶n thÓ luËn ph−¬ng T©y, vò trô quan ph−¬ng §«ng, nh÷ng vÊn

®Ò vÒ nh©n sinh quan vÒ lu©n lý, ®¹o

®øc,v.v… trong t−¬ng quan so s¸nh víi nhau, ®ång thêi chØ ra nh÷ng t−¬ng

®ång vµ kh¸c biÖt.

C¸c ý kiÕn t¹i Héi th¶o kh¼ng ®Þnh thªm, triÕt häc Hy L¹p tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ ngän nguån duy nhÊt cña triÕt häc vµ còng kh«ng ph¶i lµ chuÈn mùc cña hµnh v¨n triÕt häc, do vËy kh«ng thÓ dïng triÕt häc Hy L¹p nãi riªng, tiªu chÝ cña triÕt häc ph−¬ng T©y nãi chung ®Ó x¸c ®Þnh cho tÊt c¶ c¸c nÒn triÕt häc kh¸c trªn thÕ giíi. Trªn c¬ së

®ã, nhiÒu ý kiÕn ®· chØ ra r»ng triÕt häc ph−¬ng §«ng thuéc vÒ triÕt häc theo nghÜa réng, cßn triÕt häc Hy L¹p th× theo nghÜa hÑp, nãi c¸ch kh¸c, kh«ng thÓ coi nguån gèc cña triÕt häc ch©u ¢u còng lµ cña thÕ giíi. Nh− vËy, ë ViÖt Nam vµ c¸c n−íc ph−¬ng §«ng cã t− t−ëng triÕt häc riªng cña m×nh, mµ triÕt häc ë ®©y cÇn

®−îc hiÓu theo nghÜa réng cña tõ nµy.

Bªn c¹nh ®ã, Héi th¶o ®· tËp trung so s¸nh triÕt häc cña c¸c t«n gi¸o lín trªn thÕ giíi, tiªu biÓu lµ gi÷a triÕt häc PhËt gi¸o víi triÕt häc Kit« gi¸o. TriÕt häc ph−¬ng §«ng vµ ph−¬ng T©y dï cßn nhiÒu kh¸c biÖt nh−ng c¸c nhµ khoa häc cuèi cïng ®Òu thèng nhÊt kh¼ng

®Þnh: tÊt c¶ c¸c hÖ thèng triÕt häc ®Òu ph¶i ®−îc ®èi xö vµ thõa nhËn mét c¸ch b×nh ®¼ng, ®ång thêi cã quyÒn ph¸t ng«n b×nh ®¼ng. §iÒu nµy sÏ gióp chóng ta v−ît qua chñ nghÜa ch©u ¢u hay Trung Hoa lµ trung t©m hiÖn ®ang tån

(2)

§êi sèng - T− liÖu… 55

t¹i vµ trong t−¬ng quan so s¸nh triÕt häc §«ng - T©y, c¸c nhµ khoa häc cÇn cã c¸i nh×n kh¸ch quan, khoa häc, phi chÝnh trÞ, phi quyÒn uy trong nh×n nhËn, ®¸nh gi¸ ®Ó cã thÓ ph¸t huy, kÕ thõa nh÷ng gi¸ trÞ riªng cña mçi nÒn triÕt häc.

PH¹M THU TRANG

DiÔn ®µn cÊp cao vÒ qu¶n lý biÕn ®æi x· héi ë çc n−íc ASEAN ‘‘TÝnh dÔ tæn th−¬ng x· héi: Th¸ch thøc hßa nhËp x· héi trong bèi c¶nh biÕn ®æi m«i tr−êng” Võa qua, t¹i Hµ Néi, ViÖn Hµn l©m Khoa häc x· héi ViÖt Nam, Bé Lao ®éng -Th−¬ng binh vµ X· héi, V¨n phßng UNESCO t¹i Hµ Néi, ñy ban quèc gia UNESCO cña ViÖt Nam vµ Ch−¬ng tr×nh Qu¶n lý biÕn ®æi x· héi UNESCO thuéc Ban Khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n cña UNESCO phèi hîp tæ chøc DiÔn ®µn cÊp cao vÒ qu¶n lý biÕn ®æi x· héi ë çc n−íc ASEAN víi chñ ®Ò ‘‘TÝnh dÔ tæn th−¬ng x· héi: Th¸ch thøc hßa nhËp x· héi trong bèi c¶nh biÕn ®æi m«i tr−êng”. Tham dù DiÔn ®µn, cã ®¹i diÖn çc bé, ngµnh cïng çc chuyªn gia, häc gi¶, nhµ nghiªn cøu

®Õn tõ c¸c tæ chøc, viÖn nghiªn cøu, tr−êng häc trong vµ ngoµi n−íc.

T¹i DiÔn ®µn, c¸c ®¹i biÓu nhËn

®Þnh, çc quèc gia ASEAN lµ nh÷ng n−íc n»m trong khu vùc rÊt dÔ bÞ tæn th−¬ng tr−íc biÕn ®æi khÝ hËu, bëi tû lÖ lín d©n sè vµ çc ho¹t ®éng kinh tÕ tËp trung ë ven biÓn; sinh kÕ chñ yÕu dùa vµo n«ng nghiÖp; phô thuéc chÆt chÏ vµo çc nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ rõng; møc ®é ®ãi nghÌo cao. C¬n b·o Haiyan ë Philippines, h¹n h¸n, ch¸y rõng ë Indonesia, lôt léi ë ViÖt Nam cho thÊy, çc n−íc ASEAN ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng th¸ch thøc vÒ biÕn ®æi khÝ hËu ngµy cµng khèc liÖt, nÕu kh«ng

®−îc gi¶i quyÕt tèt sÏ t¹o ra nh÷ng tæn th−¬ng vÒ mÆt x· héi, lµm gia t¨ng t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi, thÊt nghiÖp khiÕn mét

bé phËn lín lao ®éng n«ng nghiÖp ph¶i chuyÓn ®æi viÖc lµm. §©y lµ nh÷ng th¸ch thøc chung ®−îc c¸c ®¹i biÓu ®Ò cËp t¹i DiÔn ®µn.

DiÔn ®µn ®· t¹o kh«ng gian cho viÖc

®èi tho¹i nh»m x©y dùng chÝnh s¸ch ®èi phã víi nh÷ng biÕn ®éng x· héi do nh÷ng th¸ch thøc vÒ m«i tr−êng g©y ra vµ ®−a ra khuyÕn nghÞ víi c¸c cÊp ChÝnh phñ nh»m gi¶i quyÕt c¸c th¸ch thøc ®ã.

§¹i diÖn c¸c quèc gia trong ASEAN

®· chia sÎ nh÷ng kinh nghiÖm cña n−íc m×nh trong viÖc ®èi phã víi ®ãi nghÌo, thÊt nghiÖp vµ çc vÊn ®Ò x· héi n¶y sinh do biÕn ®æi m«i tr−êng. Çc ®¹i biÓu cho r»ng, çc n−íc ASEAN ®· cã nh÷ng chiÕn l−îc riªng phï hîp tr×nh ®é ph¸t triÓn vµ nguån lùc cña tõng n−íc

®Ó ®èi phã víi nh÷ng vÊn ®Ò nµy. Tuy nhiªn, ASEAN còng cÇn phèi hîp chÆt chÏ h¬n n÷a vµ cã chiÕn l−îc chung cña quèc gia vµ c¸c khu vùc ®Ó t¹o ra c¸c c¬

chÕ vµ chÝnh s¸ch hiÖu qu¶ gi¶i quyÕt çc th¸ch thøc. V× vËy, sù hîp t¸c chung cña çc n−íc ASEAN trong qu¶n lý çc th¸ch thøc x· héi lµ rÊt quan träng.

KÕt thóc DiÔn ®µn, c¸c ®¹i biÓu khuyÕn nghÞ, ®Ó h−íng tíi gi¶i quyÕt t¸c

®éng cña biÕn ®æi m«i tr−êng víi sù hßa nhËp x· héi cña c¸c céng ®ång, cÇn kÞp thêi ®−a ra c¸c chÝnh s¸ch vµ hµnh

®éng, tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu trong tiÓu khu vùc, nh»m x©y dùng mét khung chÝnh s¸ch x· héi nhÊt qu¸n.

§ång thêi, kªu gäi c¸c cÊp chÝnh phñ xem xÐt l¹i c¸c khung chÝnh s¸ch ®·

®−îc thiÕt lËp nh»m hç trî ng−êi d©n

®èi phã tèt h¬n tr−íc c¸c biÕn ®éng vÒ m«i tr−êng. ChÝnh phñ c¸c n−íc ASEAN cÇn t¨ng c−êng chó ý vµ lµm tèt h¬n n÷a viÖc tÝch hîp khÝa c¹nh x· héi vµ

®¹o ®øc vµo c¸c chÝnh s¸ch m«i tr−êng còng nh− t¨ng c−êng vai trß cña khoa häc x· héi trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c

(3)

Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 2.2014 56

th¸ch thøc hßa nhËp x· héi trong bèi c¶nh biÕn ®æi m«i tr−êng.

TA.

Héi th¶o khoa häc quèc tÕ: V¨n häc Hµn Quèc trong bèi c¶nh ch©u ¸

Ngµy 7/01/2014, t¹i Tp. Hå ChÝ Minh, tr−êng §¹i häc Khoa häc X· héi vµ Nh©n v¨n, §¹i häc Quèc gia Tp. Hå ChÝ Minh phèi hîp cïng §¹i häc Quèc gia Seoul, Hµn Quèc tæ chøc Héi th¶o khoa häc quèc tÕ “V¨n häc Hµn Quèc trong bèi c¶nh ch©u ¸”. §©y lµ Héi th¶o khoa häc quèc tÕ quy m« lín vÒ v¨n häc Hµn Quèc lÇn ®Çu tiªn ®−îc tæ chøc ë ViÖt Nam nh»m môc ®Ých liªn kÕt m¹ng l−íi çc gi¸o s−, çc häc gi¶ ViÖt Nam, Hµn Quèc vµ çc n−íc ch©u ¸, xóc tiÕn quan hÖ hiÓu biÕt lÉn nhau gi÷a ViÖt Nam - Hµn Quèc vµ çc n−íc trong khu vùc qua nghiªn cøu, giao l−u v¨n häc.

Héi th¶o thu hót sù tham gia cña ®«ng

®¶o c¸c häc gi¶, c¸c gi¸o s− tõ nhiÒu tr−êng ®¹i häc, viÖn nghiªn cøu cña ViÖt Nam vµ quèc tÕ.

Ban Tæ chøc Héi th¶o ®· nhËn ®−îc gÇn 50 b¸o c¸o tham luËn, tËp trung vµo c¸c néi dung, chñ ®Ò c¬ b¶n, bao gåm:

Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ lÞch sö vµ lý luËn v¨n häc, c¸c häc gi¶ ®· nghiªn cøu v¨n häc Hµn Quèc trong bèi c¶nh ch©u ¸, tõ v¨n häc d©n gian, v¨n häc trung ®¹i, v¨n häc cËn hiÖn ®¹i ®Õn v¨n häc ®−¬ng

®¹i víi viÖc xem xÐt, t×m hiÓu vÒ qu¸

tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, c¸c t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu cña v¨n häc Hµn Quèc; tÝnh nhÞ nguyªn trong ®êi sèng v¨n häc thêi Choseon do viÖc sö dông c¶

ch÷ H¸n lÉn ch÷ Hµn; c¸c thÓ lo¹i ®Æc thï cña v¨n häc Hµn Quèc. Héi th¶o thÊy r»ng, vÊn ®Ò hÕt søc cã ý nghÜa

®−îc ®Æt ra lµ cÇn ph©n tÝch, b×nh gi¸

v¨n häc Hµn Quèc trªn c¬ së hiÓu biÕt quan niÖm vÒ v¨n häc, hÖ thèng thÓ lo¹i

®Æc thï còng nh− nh÷ng c¶m thøc thÈm mü ®éc ®¸o cña chÝnh nÒn v¨n häc nµy.

Nh÷ng vÊn ®Ò v¨n häc so s¸nh, c¸c

¸ nh− Trung Quèc, Hµn Quèc, NhËt B¶n, ViÖt Nam, Thailand vµ Ên §é. C¸c

®Ò tµi ®−îc tiÕp cËn tõ nhiÒu h−íng vµ

®−îc so s¸nh theo nhiÒu kiÓu thøc,…

qua ®ã, lµm s¸ng tá v¨n häc Hµn Quèc còng nh− v¨n häc ViÖt Nam vµ c¸c n−íc ch©u ¸ kh¸c qua nh÷ng ®Æc ®iÓm chung cña v¨n häc khu vùc vµ ®Æc tr−ng ph¶n

Quan hÖ gi÷a v¨n ch−¬ng vµ v¨n hãa ®¹i chóng trong thêi ®¹i héi nhËp toµn cÇu, çc ®¹i biÓu chó ý ®Õn sù chuyÓn ®æi çc quan hÖ gia ®×nh, quan hÖ c«ng d©n quèc gia, c«ng d©n quèc tÕ,… vµ ¶nh h−ëng cña nã ®èi víi s¸ng t¸c còng nh− th−ëng thøc v¨n häc trong thêi ®¹i c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa vµ héi nhËp toµn cÇu. Çc ý kiÕn tham luËn cho thÊy, b¶n th©n v¨n häc cã nh÷ng ®æi thay c¨n b¶n trong thêi ®¹i cña v¨n hãa ®¹i chóng. V¨n häc ®−¬ng

®¹i cña Hµn Quèc, ViÖt Nam còng nh−

®−îc nghiªn cøu trong quan hÖ víi c¸c hiÖn t−îng cña v¨n hãa ®¹i chóng nãi riªng, trong quan hÖ víi dÞch thuËt, qu¶ng b¸ v¨n häc d©n téc vµ khu vùc nãi chung.

VÊn ®Ò kÕt nèi m¹ng l−íi, ph¸t triÓn tµi nguyªn gi¶ng d¹y - nghiªn cøu, t¨ng c−êng giao l−u v¨n häc, xóc tiÕn quan hÖ hîp t¸c h÷u nghÞ ViÖt Nam - Hµn Quèc vµ khu vùc, Héi th¶o cho r»ng, ®Ó ph¸t triÓn tµi nguyªn gi¶ng d¹y - nghiªn cøu v¨n häc Hµn Quèc ë ViÖt Nam nãi riªng, ch©u ¸ nãi chung, cÇn thiÕt kÕt nèi m¹ng l−íi c¸c nhµ nghiªn cøu cña mçi n−íc còng nh− kÕt nèi m¹ng l−íi nghiªn

(4)

§êi sèng - T− liÖu… 57

cøu xuyªn quèc gia trong khu vùc.

M¹ng l−íi nµy, tr−íc hÕt, ph¶i g¾n kÕt çc nhµ nghiªn cøu, çc dÞch gi¶, çc gi¸o s−/gi¶ng viªn, nghiªn cøu sinh, häc viªn cao häc, sinh viªn..., kh«ng chØ vÒ chuyªn ngµnh Hµn Quèc häc mµ c¶

Trung Quèc häc, NhËt B¶n häc, ViÖt Nam häc, ch©u ¸ häc… M¹ng l−íi nµy cßn ph¶i g¾n kÕt çc tr−êng, viÖn nghiªn cøu, çc tæ chøc häc thuËt víi çc thÓ chÕ xuÊt b¶n, ph¸t hµnh s¸ch b¸o t¹p chÝ, th− viÖn, çc c¬ quan truyÒn th«ng… MÆt kh¸c, çc ®¹i biÓu nhÊt trÝ r»ng, kh«ng thÓ chØ chó träng dßng ch¶y mét chiÒu cña v¨n häc Hµn Quèc ®Õn çc n−íc mµ cÇn thiÕt lµ sù hîp t¸c tÝch cùc hai bªn cïng cã lîi.

T¹i Héi th¶o, hai cuèn s¸ch Nh÷ng m¸i lÒu Èn c− trong v¨n ch−¬ng §«ng ¸ vµ

§iÒu g× x¶y ra, ai biÕt còng ®−îc ra m¾t.

Võa qua, t¹i Hµ Néi, B¸o c¸o Ph¸t triÓn ViÖt Nam 2014 - Ên phÈm th−êng niªn cña Ng©n hµng ThÕ giíi, ®· ®−îc c«ng bè. B¸o c¸o Ph¸t triÓn ViÖt Nam n¨m 2014 víi tùa ®Ò “Ph¸t triÓn kü n¨ng: X©y dùng lùc l−îng lao ®éng cho mét nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng hiÖn ®¹i ë ViÖt Nam”.

B¸o c¸o chØ râ, gi¸o dôc ®· ®ãng mét vai trß quan träng trong c©u chuyÖn thµnh c«ng vÒ ph¸t triÓn cña ViÖt Nam trong vßng 20 n¨m qua. T¨ng tr−ëng kinh tÕ nhanh chãng cña ViÖt Nam trong thËp niªn 1990 chñ yÕu tõ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng lµ kÕt qu¶ cña qu¸

tr×nh dÞch chuyÓn lao ®éng tõ ngµnh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp n¨ng suÊt thÊp sang c¸c lÜnh vùc phi n«ng nghiÖp cã n¨ng suÊt cao h¬n. HiÖn nay, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa. Tû lÖ nghÌo ®· gi¶m rÊt Ên t−îng. Cã c¸c kÕt qu¶ ®ã, gi¸o dôc

®ãng vai trß thóc ®Èy t¹o ®iÒu kiÖn. ViÖt Nam ®· rÊt nç lùc ®Ó më réng kh¶ n¨ng tiÕp cËn ®Õn gi¸o dôc cho tÊt c¶ mäi ng−êi vµ ®¶m b¶o chÊt l−îng gi¸o dôc th«ng qua c¸c tiªu chuÈn chÊt l−îng tèi thiÓu. Nh÷ng ®iÒu nµy ®· gãp phÇn t¹o nªn uy tÝn cña ViÖt Nam vÒ mét lùc l−îng lao ®éng trÎ vµ ®−îc gi¸o dôc tèt.

Víi phÇn lín lùc l−îng lao ®éng cã kh¶ n¨ng ®äc vµ viÕt, th¸ch thøc hiÖn nay cña ViÖt Nam lµ lµm thÕ nµo cã thÓ

®µo t¹o ®−îc çc sinh viªn tèt nghiÖp tõ nh÷ng ng−êi giái häc theo s¸ch trë thµnh nh÷ng ng−êi cã t− duy ph¶n biÖn vµ biÕt çch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, nh÷ng ng−êi ®−îc trang bÞ ®Çy ®ñ ®Ó lÜnh héi çc kü n¨ng kü thuËt tõ çc tr−êng ®¹i häc, tr−êng d¹y nghÒ vµ trong suèt qu·ng ®êi lµm viÖc cña m×nh.

B¸o ço ®−a ra ph©n tÝch cho thÊy, tiÕn tr×nh hiÖn ®¹i hãa nÒn kinh tÕ sÏ dÉn tíi sù dÞch chuyÓn cña cÇu ®èi víi lao ®éng, chuyÓn tõ çc c«ng viÖc chñ yÕu lµ thñ c«ng vµ ®¬n gi¶n ngµy nay sang çc c«ng viÖc phi thñ c«ng vµ ®ßi hái nhiÒu kü n¨ng h¬n; chuyÓn tõ çc c«ng viÖc chñ yÕu lµ çc thao t¸c, nhiÖm vô th−êng quy sang çc nhiÖm vô kh«ng th−êng quy. Vµ nh÷ng c«ng viÖc míi ®ã lu«n ®ßi hái nh÷ng kü n¨ng míi.

PhÇn cuèi cña b¸o c¸o lµ mét sè khuyÕn nghÞ nh»m x©y dùng lùc l−îng lao ®éng cho mét nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng hiÖn ®¹i ë ViÖt Nam, trong ®ã chØ râ 3 b−íc thùc hiÖn gåm: B1: T¨ng c−êng kh¶ n¨ng s½n sµng ®i häc th«ng qua ph¸t triÓn gi¸o dôc mÇm non. B2: X©y dùng nÒn t¶ng nhËn thøc vµ hµnh vi trong gi¸o dôc phæ th«ng. B3: Ph¸t triÓn kü n¨ng kü thuËt phï hîp víi c«ng viÖc th«ng qua mét hÖ thèng ®−îc kÕt nèi tèt h¬n gi÷a ng−êi sö dông lao ®éng, sinh viªn vµ c¸c tr−êng ®¹i häc vµ d¹y nghÒ.

Hµ linh