ISLAM GI¸O CHÝNH TRÞ TRONG CUéC “ C¸CH M¹NG MµU ” ë C¸C N¦íC TRUNG §¤NG Vµ B¾C PHI
(TiÕp theo k× tríc)
3. Sù mê nh¹t cña nh©n tè Islam gi¸o chÝnh trÞ trong cuéc “c¸ch m¹ng mµu” ë c¸c níc ArËp
Nh÷ng g× x¶y ra t¹i c¸c níc Trung
§«ng vµ B¾c Phi ®Çu n¨m 2011 ®îc c¸c nhµ ph©n tÝch gäi lµ cuéc “C¸ch m¹ng ArËp vÜ ®¹i n¨m 2011”. RÊt cã thÓ kh¸i niÖm nµy sÏ ®îc dïng trong s¸ch gi¸o khoa lÞch sö vÒ c¸c sù kiÖn x¶y ra ®Çu n¨m 2011, b¾t ®Çu ë Tunisia, tiÕp diÔn ë Ai CËp vµ lan to¶ sang c¸c níc Yemen, Algeria, Jordan, Libya, Syria, Baharian, Iran vµ nh÷ng quèc gia ArËp kh¸c. B·o t¸p chÝnh trÞ ë khu vùc nµy ®ang cuèn theo giã c¸t sa m¹c mï mÞt lµm ngêi ta khã nhËn biÕt ®îc b¶n chÊt cña nh÷ng sù kiÖn ®ang x¶y ra ë ®©y, nh÷ng cuéc
“c¸ch m¹ng” nµy sÏ dÉn c¸c níc ArËp ®i
®Õn ®©u, theo chiÒu híng nµo? v.v…TÊt c¶ nh÷ng c©u hái nµy kh«ng thÓ cã ngay lêi gi¶i trong mét sím, mét chiÒu. Nhng qua nh÷ng g× mµ chóng ta nhËn biÕt
®îc vÒ c¸c cuéc “c¸ch m¹ng mµu” ë c¸c níc ArËp cho ®Õn giê phót nµy, cã thÓ nãi r»ng, vai trß cña Islam gi¸o chÝnh trÞ (Political Islam) ®ang ®i vµo tho¸i trµo.
§©y lµ mét xu híng quan träng. Nh÷ng g× x¶y ra ë c¸c níc ArËp ®Çu n¨m 2011
NguyÔn v¨n dòng(*)
hoµn toµn kh«ng gièng víi nh÷ng g× ®·
x¶y ra ë Iran ®Çu n¨m 1979. Chóng còng kh«ng gièng víi qu¸ tr×nh Islam gi¸o hãa ®êi sèng chÝnh trÞ Thæ NhÜ Kú nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kØ XXI vµ tríc ®ã lµ vÊn ®Ò Islam gi¸o trong ®êi sèng chÝnh trÞ - x· héi ë Pakistan(1).
Chóng ta sÏ lÇn lît xem xÐt nh÷ng g×
®· vµ ®ang x¶y ra trong c¸c cuéc “c¸ch m¹ng mµu” ë c¸c níc ArËp hiÖn nay vµ qua ®ã t×m hiÓu nh©n tè Islam gi¸o chÝnh trÞ trong c¸c cuéc c¸ch m¹ng nµy.
Cuéc “C¸ch m¹ng Hoa Nhµi” ë Tunisia
®îc khëi ®Çu tõ vô tù thiªu cña mét thanh niªn Islam gi¸o b¸n hµng rong ®Ó ph¶n ®èi viÖc c¶nh s¸t thu gi÷ vµ ®Ëp ph¸ xe hµng rau qu¶ cña m×nh v× lÝ do kh«ng cã giÊy phÐp kinh doanh. Ngêi thanh niªn nµy ®· tèt nghiÖp ®¹i häc
*. TS., ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o.
1. Xem thªm: NguyÔn V¨n Dòng. Vµi nÐt vÒ C¸ch m¹ng Islam gi¸o vµ Céng hoµ Islam gi¸o Iran. T¹p chÝ Nghiªn cøu T«n gi¸o, sè 4 - 2009, tr.46 - 49;
NguyÔn V¨n Dòng. §«i nÐt vÒ qu¸ tr×nh Islam gi¸o ho¸ ®êi sèng chÝnh trÞ Thæ NhÜ Kú trong thËp niªn
®Çu thÕ kØ XXI. T¹p chÝ Nghiªn cøu T«n gi¸o, Sè 7 - 2010, tr.62 - 67; NguyÔn V¨n Dòng. VÊn ®Ò Islam gi¸o trong ®êi sèng chÝnh trÞ - x· héi Pakistan. T¹p chÝ Nghiªn cøu T«n gi¸o, Sè 1 - 2011, tr. 69 - 75.
T«n gi¸o ë níc ngoµi
nhng kh«ng thÓ t×m ®îc viÖc lµm theo ngµnh nghÒ ®· ®îc ®µo t¹o vµ ®µnh ph¶i chän nghÒ b¸n rau qu¶ ë chî ®Ó kiÕm sèng. Chóng ta biÕt r»ng, Tunisia lµ mét quèc gia ë B¾c Phi víi sè d©n 10,6 triÖu ngêi, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi lµ 9,5 ngh×n USD/ n¨m víi 34 % d©n sè ®îc tiÕp cËn Internet. Trong khi
®ã, theo sè liÖu cña phe ®èi lËp ë níc nµy, tØ lÖ thÊt nghiÖp chiÕm tíi 50% d©n sè(2). Tin tù thiªu cña ngêi thanh niªn Tunisia lËp tøc lan truyÒn trªn c¸c m¹ng x· héi, ch©m ngßi cho vô biÓu t×nh cña d©n chóng níc nµy ®Ó bµy tá sù bÊt b×nh tríc t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp, nghÌo
®ãi vµ tham nhòng vµ nh©n ®ã ®ßi Tæng thèng Ben Ali tõ chøc.
C¸c hµnh ®éng tù thiªu ®îc lÆp l¹i ë c¸c níc ArËp cã vÊn ®Ò kinh tÕ-x· héi vµ t©m lÝ-x· héi gièng Tusinia nh: Ai CËp, Algeria, Mauritania, Yemen. Theo g¬ng ngêi d©n Tusinia, “c¸ch m¹ng mµu” ®· lan tíi c¸c níc nµy nh mét héi chøng. §iÒu ®ã chøng tá kh«ng Ýt ngêi d©n trong thÕ giíi ArËp ®· bÞ dån tíi bíc ®êng cïng dÉn tíi sù quyªn sinh.
Nhng tham gia c¸c cuéc biÓu t×nh l¹i chñ yÕu lµ thanh niªn vµ tÇng líp trung lu, chø kh«ng h¼n chØ cã nh÷ng ngêi nghÌo khæ thuéc tÇng líp díi.
TÊt nhiªn, trong c¸c hµnh ®éng tù thiªu nµy chøa ®ùng mét thø chñ nghÜa biÓu tîng (Symbolism) nµo ®ã. Nhng biÓu tîng ®ã hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ cña Islam gi¸o, kh«ng xuÊt ph¸t tõ truyÒn thèng Islam gi¸o. Theo chóng t«i, ë ®©y ®ang h×nh thµnh mét truyÒn thèng míi kh«ng tu©n theo luËt Sharia cña Islam gi¸o. Islam gi¸o cÊm tù tö vµ ®©y
lµ mét trong nh÷ng luËn ®iÓm nÒn t¶ng cña Kinh Koran mµ nh÷ng ngêi nµy kh«ng thÓ kh«ng biÕt. Mét tÝn ®å Islam gi¸o (Muslim) cÇn ph¶i biÕt r»ng ngêi tù tö th× linh hån sÏ bÞ r¬i xuèng ®Þa ngôc. Nhng nh÷ng ngêi nµy ®· coi thêng nh÷ng quy ®Þnh cña Islam gi¸o.
§iÒu nµy ®· ®îc Gi¸o chñ Islam gi¸o (Mufti) cña Saudi Arabia (ArËp Xªut) Abdal-Aziz Al al-Shaykh kh«ng quªn nh¾c nhë tÝn ®å khi ngµy 21 th¸ng 1 n¨m 2011 «ng tuyªn bè r»ng, hµnh ®éng tù thiªu ®ang chèng l¹i Islam gi¸o. Tríc
®ã, ngµy 18 th¸ng 1 n¨m 2011 ngêi ®¹i diÖn trêng §¹i häc Cairo vµ Trung t©m LuËt ph¸p - T«n gi¸o “Al-Azhar”, «ng Muhammad Rifa at-Tantawi tuyªn bè r»ng: “LuËt Sharia nghiªm cÊm tù tö díi bÊt k× h×nh thøc nµo vµ kh«ng chÊp nhËn viÖc t¸ch linh hån khái thÓ x¸c nh
vËy ®Ó lÊy cí biÓu hiÖn sù c¨ng th¼ng thÇn kinh (stress), sù tøc giËn hay sù ph¶n kh¸ng”(3).
Nhng trªn thùc tÕ, nh chóng ta ®·
thÊy, nh÷ng lêi gi¸o huÊn cña giíi gi¸o sÜ Islam gi¸o kh«ng g©y ®îc ¶nh hëng tíi nh÷ng ngêi biÓu t×nh. T¹i Algeria, cuéc biÓu t×nh theo kiÓu Tunisia ®· x¶y ra. Hai tuÇn sau khi nh÷ng lêi c¶nh b¸o cña c¸c gi¸o sÜ vÒ ph¬ng ph¸p thÓ hiÖn sù ph¶n kh¸ng kh«ng theo luËt Sharia
®îc ®a ra, ngµy 6 th¸ng 2 n¨m 2011 mét vô tù thiªu tiÕp theo ®· x¶y ra ë níc nµy.
2. Theo: NguyÔn H÷u Huy. S«ng Nile dËy sãng. B¸o An ninh ThÕ giíi gi÷a th¸ng, sè 37, th¸ng 2-2011, tr.
2.
3. TrÝch theo: Alexander Ignatenko. Ngµy tµn cña
Islam gi¸o chÝnh trÞ.
Http://religion.ng.ru/politic/2011-02-16/1 Islam.html
Xem l¹i c¸c b¨ng video vµ c¸c bøc ¶nh ghi l¹i nh÷ng g× ®· x¶y ra t¹i qu¶ng trêng At-Tahrir ë thñ ®« Cairo cña Ai CËp chóng ta dÔ dµng nhËn thÊy nh÷ng hµnh ®éng phi Islam gi¸o cña nh÷ng ngêi biÓu t×nh. Hä gi¬ cao c¸nh tay víi hai ngãn gi÷a kÕt thµnh h×nh ch÷ V, ch÷
c¸i ®Çu tiªn cña tõ Vitory (cã nghÜa lµ Th¾ng lîi), chø kh«ng ph¶i chØ gi¬ cao mét ngãn tay nh nh÷ng tÝn ®å Islam gi¸o vÉn lµm ®Ó biÓu thÞ tÝnh ®ång nhÊt cña nh÷ng ngêi theo t«n gi¸o ®éc thÇn chèng l¹i nh÷ng ngêi theo ph¸i tù do - v« ®¹o. TÊt nhiªn, trong ®¸m ®«ng nh÷ng ngêi biÓu t×nh cã c¶ nh÷ng ngêi gi¬
cao mét ngãn tay vµ nh÷ng ngêi gi¬
cao hai ngãn tay kÕt h×nh ch÷ V. §iÒu ®ã cho thÊy mèi quan hÖ gi÷a nh÷ng ngêi Islam gi¸o vµ nh÷ng ngêi theo chñ nghÜa tù do hay cßn gäi lµ lùc lîng c¸nh t¶ trong c¸c cuéc biÓu t×nh. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i ai tham gia biÓu t×nh còng lµm nh vËy. Mét thÝ dô kh¸c: trªn mét bøc ¶nh ®îc lu truyÒn réng r·i trªn c¸c trang m¹ng ngêi ta thÊy c¸c tÝn ®å Kit« gi¸o n¾m tay thµnh vßng trßn xung quanh nh÷ng tÝn ®å Islam gi¸o ®ang cÇu nguyÖn. §iÒu nµy nãi lªn sù hîp t¸c gi÷a ngêi Kit« gi¸o víi ngêi Islam gi¸o trong cuéc biÓu t×nh . Mét vÊn ®Ò kh¸c còng khiÕn chóng ta quan t©m. Tuy c¸c cuéc biÓu t×nh ë n¬i nµy, n¬i kia cã sù va ch¹m gi÷a lùc lîng c¶nh s¸t víi nh÷ng ngêi biÓu t×nh dÉn ®Õn viÖc mét sè ngêi bÞ chÕt vµ bÞ th¬ng, nhng chóng lu«n n»m trong tÇm kiÓm so¸t cña nh÷ng ngêi tæ chøc thuéc phe ®èi lËp. Mét sè chuyªn gia vÒ Trung §«ng coi ®©y lµ mét “cuéc c¸ch m¹ng bÊt b¹o ®éng”, ®iÒu rÊt hiÕm gÆp
trong c¸c cuéc ph¶n kh¸ng cña ngêi Islam gi¸o, vît ra ngoµi sù mong ®îi cña nhiÒu ngêi vµ ph¸ vì mét quan niÖm sai lÇm l©u nay cho r»ng, kh«ng thÓ t×m thÊy ®îc hiÖn tîng bÊt b¹o
®éng trong thÕ giíi Islam gi¸o.
Nh÷ng sù kiÖn x¶y ra ë Tunisia, Ai CËp vµ mét sè níc ArËp kh¸c trong thêi gian qua thùc chÊt lµ sù ph¶n kh¸ng cña ngêi d©n ®èi víi nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ, x· héi nh c«ng ¨n viÖc lµm, thu nhËp, b×nh ®¼ng x· héi, tham nhòng, ®éc tµi, v.v… §©y lµ ®iÒu kh«ng cßn ai nghi ngê g× n÷a. Ngµy 26 th¸ng 1 n¨m 2011 Tæng Th kÝ Liªn ®oµn ArËp tuyªn bè: “C«ng d©n c¸c níc ArËp ®ang thÞnh né vµ thÊt väng h¬n bao giê hÕt”(4). Trong sè h¬n 300 triÖu d©n cña thÕ giíi ArËp, ®· cã tíi kho¶ng 50 triÖu ngêi kh«ng cã c«ng ¨n viÖc lµm. Mét vµi sè liÖu sau ®©y chøng minh thªm ®iÒu nµy. Ngoµi Tusinia ®·
nªu ë trªn, Ai CËp cã h¬n 80 triÖu d©n, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi: 2,7 ngh×n USD/n¨m; TØ lÖ thÊt nghiÖp lµ 10%, riªng ngêi ë ®é tuæi díi 30 chiÕm 2/3 d©n sè vµ chiÕm 90% sè ngêi thÊt nghiÖp;
Kho¶ng 40% d©n sè sèng víi møc thu nhËp díi 2 USD/ngµy; 1/3 d©n sè mï ch÷; Sè ngêi tiÕp cËn Internet lµ 21,2%
d©n sè; Nî níc ngoµi 88 tØ USD, trong khi ®ã tæng tµi s¶n cña gia ®×nh Mubarak íc tÝnh tõ 50 ®Õn 70 tØ USD.
Yemen lµ quèc gia cßn nghÌo h¬n Ai CËp, thu nhËp b×nh qu©n 2,6 ngh×n USD/n¨m; TØ lÖ thÊt nghiÖp chiÕm 35%
d©n sè; ChØ cã 1,8% d©n sè ®îc tiÕp cËn
4. Theo: NguyÔn Nh©m. Tæng thèng Ai CËp ra ®i :
LiÖu ph¸p domino “C¸ch m¹ng Hoa Nhµi” ®ang
cËn kÒ khu vùc? WWW.Nhandan.com.vn,ngµy
14.02.2011.
Internet. T¹i Algeria, víi sè d©n 35,2 triÖu ngêi trong ®ã cã tíi gÇn 20% d©n sè thÊt nghiÖp; ChØ cã 13,6% d©n sè ®îc tiÕp cËn Internet; Thu nhËp b×nh qu©n
®Çu ngêi lµ 7,2 ngh×n USD/ n¨m(5). Mét sè níc kh¸c trong khu vùc còng cã t×nh h×nh t¬ng tù, ®Æc biÖt tØ lÖ ngêi thÊt nghiÖp ®Òu ë møc kh¸ cao.
Nh÷ng g× x¶y ra ë Tusinia, Ai CËp, Algeria, Yemen,v.v…cho thÊy kh«ng chØ nh÷ng ngêi nghÌo ®ãi, Ýt häc, thÊt nghiÖp tham gia c¸c cuéc biÓu t×nh chèng chÝnh phñ, mµ phÇn lín l¹i lµ tÇng líp trung lu, ®Æc biÖt cã sù tham gia cña ®«ng ®¶o tÇng líp thanh thiÕu niªn, sinh viªn, nh÷ng ngêi cã tr×nh ®é häc vÊn, ®îc tiÕp xóc víi c¸c t tëng d©n chñ, tù do theo kiÓu Ph¬ng T©y. “C¸ch m¹ng mµu”, nh tõng ®îc hiÓu, ®ã lµ mét liÖu ph¸p x· héi ®Ó ph©n chia l¹i quyÒn lùc chÝnh trÞ vµ cña c¶i vËt chÊt gi÷a c¸c phe nhãm trong tÇng líp thîng lu víi viÖc sö dông søc m¹nh chñ c«ng lµ quÇn chóng nh©n d©n tham gia biÓu t×nh ph¶n ®èi chÝnh phñ ®¬ng nhiÖm víi nh÷ng ngêi ®øng ®Çu thuéc mét nhãm thîng lu nµy ®ang ¨n trªn ngåi trèc, sö dông quyÒn lùc nhµ níc ®Ó lµm giµu c¸ nh©n, h¹n chÕ quyÒn lîi vËt chÊt vµ tinh thÇn cña c¸c phe nhãm hay
®¶ng ph¸i chÝnh trÞ kh¸c, mµ ë ®©y ®èi víi trêng hîp Tunisia lµ phe nhãm cña cùu tæng thèng Ben Ali, ngêi ®· n¾m quyÒn suèt 30 n¨m qua.
Chóng t«i xin tr×nh bµy kÜ h¬n mét chót vÒ vÊn ®Ò Ai CËp, bëi v× níc nµy cã vÞ thÕ vµ ¶nh hëng lín nhÊt trong khu vùc vµ sù sôp ®æ cña chÝnh quyÒn Mubarak ®ang g©y ra nh÷ng t¸c ®éng
rÊt lín kh«ng chØ ®èi víi khu vùc mµ cßn
®èi víi c¶ thÕ giíi Islam gi¸o.
N¨m 1981 khi lÇn ®Çu tiªn trë thµnh Tæng thèng Ai CËp sau vô Tæng thèng Anwar Sadat bÞ c¸c phÇn tö Islam gi¸o cùc ®oan ¸m s¸t, Hosni Muharak ®· biÕt c¸ch t¸ch nh÷ng nh©n vËt Islam gi¸o
®èi lËp nhng cã lËp trêng trung dung ra khái c¸c lùc lîng Islam gi¸o cùc ®oan vµ ph©n ho¸ c¸c lùc lîng ®èi lËp. ChØ trong 12 th¸ng ®Çu tiªn cÇm quyÒn Muharak ®· tha tï cho 4.000 phÇn tö Islam gi¸o tríc ®ã bÞ Anwar Sadat b¾t giam. HiÓu râ nguy c¬ tõ phÝa c¸c lùc lîng Islam gi¸o cùc ®oan, Hosni Muharak ®· cè tr¸nh nh÷ng biÖn ph¸p quyÕt liÖt vµ thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p «n hßa trong chÝnh s¸ch t«n gi¸o. Trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, Muharak ®· gi¶i quyÕt t¬ng ®èi æn tháa c¸c vÊn ®Ò phøc t¹p trong quan hÖ gi÷a c¸c níc ArËp víi Israel, n©ng cao vÞ thÕ Ai CËp trªn trêng quèc tÕ.
Trong cuéc sèng, Muharak ®· t¹o cho m×nh mét danh tiÕng liªm chÝnh h¬n so víi ngêi tiÒn nhiÖm. Nhng cïng víi thêi gian, ®Êt níc Ai CËp díi sù l·nh ®¹o cña «ng ngµy mét ch×m s©u vµo c¸c hiÖn tîng tiªu cùc vµ chÝnh quyÒn cña «ng ®· m¾c ph¶i nh÷ng c¨n bÖnh trÇm kha cña nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn, khiÕn cho phe ®èi lËp ph¸t
®éng quÇn chóng ®øng dËy lËt ®æ chÝnh thÓ cña «ng.
5. C¸c sè liÖu thèng kª ®îc tæng hîp theo: NguyÔn Nh©m. Tæng thèng Ai CËp ra ®i: LiÖu ph¸p domino
“C¸ch m¹ng Hoa Nhµi” ®ang cËn kÒ khu vùc?
Website ®· ®Én; NguyÔn H÷u Huy. S«ng Nile dËy
sãng. B¸o An ninh thÕ giíi gi÷a th¸ng ,sè 37, th¸ng
2-2011, tr. 2.
Cuéc “c¸ch m¹ng mµu” ë Ai CËp hiÖn nay lµ cuéc c¸ch m¹ng lÇn thø ba trong suèt 30 n¨m cÇm quyÒn cña Hosni Muharak. LÇn ®Çu tiªn nã x¶y ra vµo n¨m 2005 khi phong trµo “Kifaya!” (trong tiÕng ArËp nghÜa lµ “§ñ råi!”) tæ chøc mÝt tinh còng t¹i qu¶ng trêng At-Tahrir ®Ó ph¶n ®èi viÖc bÇu l¹i Mubarak lµm tæng thèng thªm mét nhiÖm k× míi. Nhng lóc
®ã nh÷ng ngêi tæ chøc chØ tËp hîp ®îc gÇn mét ngh×n ngêi. LÇn thø hai nã x¶y ra vµo n¨m 2008. §ßi hái chñ yÕu cña cuéc biÓu t×nh lÇn nµy lµ c¸ch chøc Mubarak, nhng còng nh lÇn tríc, thiÕu sù ñng hé cña ®«ng ®¶o quÇn chóng. §Çu n¨m 2011, t×nh thÕ trë nªn kh¸ thuËn lîi cho phe ®èi lËp: gi¸ c¶
l¬ng thùc, thùc phÈm thÕ giíi t¨ng vät,
®iÒu nµy lµm gi¶m kh¶ n¨ng trî gi¸ cña ChÝnh phñ Ai CËp ®èi víi b¸nh m× vµ c¸c mÆt hµng thùc phÈm thiÕt yÕu kh¸c cho tÇng líp díi ë níc nµy. Nh÷ng ngêi tæ chøc biÓu t×nh ®· nhanh chãng n¾m lÊy c¬ héi nµy vµ dùa vµo nh÷ng kinh nghiÖm cña hai cuéc c¸ch m¹ng tríc vµ nhanh chãng híng sù ph¶n kh¸ng cña ®«ng ®¶o quÇn chóng vµo chÝnh quyÒn cña Tæng thèng Mubarak.
C«ng nghÖ cña cuéc “c¸ch m¹ng mµu” lÇn nµy ®îc nh÷ng ngêi l·nh ®¹o phe
®èi lËp ¸p dông phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña tõng ®Þa ph¬ng. Trong qu¸ tr×nh tæ chøc chiÕn dÞch “Ngµy phÉn né” 28 th¸ng 1, hä ®· tËn dông triÖt ®Ó c¸c m¹ng x·
héi Facebook vµ Twitter trªn Internet ®Ó huy ®éng tèi ®a lùc lîng cho cuéc biÓu t×nh, chñ yÕu lµ tÇng líp trung lu trong x· héi. Bªn c¹nh ®ã, c¸c ph¬ng tiÖn truyÒn th«ng truyÒn thèng còng ®îc tËn dông tèi ®a, trong sè ®ã kªnh truyÒn
h×nh Al-Jazzera chiÕm vÞ trÝ quan träng nhÊt. TruyÒn h×nh huy ®éng nh÷ng lùc lîng c¸ch m¹ng thuéc tÇng líp b×nh d©n, nh÷ng ngêi kh«ng cã tiÒn mua m¸y vi tÝnh ®Ó nèi m¹ng Internet, nhng hä cã m¸y thu h×nh vµ quan t©m nhiÒu
®Õn c¸i ¨n c¸i mÆc. Hä ®îc kªu gäi ®Õn tËp trung t¹i c¸c th¸nh ®êng vµ sau buæi lÔ cÇu nguyÖn ngµy thø S¸u cïng nhau ®æ ra c¸c ®êng phè tiÕn ®Õn qu¶ng trêng At-Tahrir t¹i thñ ®« Cairo, cßn ë nh÷ng thµnh phè kh¸c th× tiÕn vÒ qu¶ng trêng n¬i gÇn víi th¸nh ®êng nhÊt.
Nh÷ng ngêi biÓu t×nh cßn ®îc híng dÉn mét c¸ch cô thÓ: Tríc khi vµo th¸nh
®êng cëi giÇy dÐp vµ mang theo ngêi vµo phßng cÇu nguyÖn, kh«ng nªn ®Ó chóng ë ngoµi cöa ®Ò phßng trêng hîp nh÷ng kÎ khiªu khÝch cña lùc lîng c¶nh s¸t thu mÊt giÇy dÐp, khi ®æ ra
®êng phè ph¶i ®i ch©n ®Êt, rÊt khã vËn
®éng trong lóc tham gia biÓu t×nh. H¬n n÷a, bÒ mÆt qu¶ng trêng At-Tahrir ®îc l¸t b»ng nh÷ng viªn ®¸ ghå ghÒ, ch©n
®Êt ®i l¹i rÊt khã kh¨n. Nh chóng ta ®Òu biÕt, th«ng thêng, c¸c tÝn ®å Islam gi¸o khi vµo th¸nh ®êng cÇu nguyÖn ®Òu cëi giÇy dÐp ®Ó ë ngoµi cöa. Mét ®iÒu ®¸ng lu ý ë ®©y lµ nh÷ng ngêi tæ chøc biÓu t×nh kh«ng chØ híng dÉn cho c¸c tÝn ®å Islam gi¸o, hä cßn híng dÉn cho c¶
nh÷ng ngêi ngoµi Islam gi¸o, mµ tríc hÕt lµ nh÷ng tÝn ®å Kit« gi¸o. Theo sè liÖu cña diÔn ®µn Pew, tÝn ®å Kit« gi¸o ë Ai CËp chiÕm 5% d©n sè vµ ®a sè trong sè ®ã lµ c¸c tÝn ®å cña Gi¸o héi ChÝnh Thèng gi¸o Coptic(6). Nh÷ng tÝn ®å Kit«
gi¸o ®îc híng dÉn r»ng, hä nªn tËp
6. Xem: VietCatholic NEW ngµy 19 th¸ng 2 n¨m 2011.
hîp t¹i mét chç gÇn th¸nh ®êng Islam gi¸o trong thêi gian ngêi Islam gi¸o cÇu nguyÖn ngµy thø S¸u ®Ó sau khi tan lÔ hä dÔ dµng liªn kÕt víi ngêi Islam gi¸o xuèng ®êng kÐo ®Õn n¬i diÔn ra c¸c cuéc biÓu t×nh chèng ChÝnh phñ cña Tæng thèng Mubarak.
ë ®©y còng cÇn lµm râ vai trß cña giíi thîng lu Kit« gi¸o vµ tÝn ®å Kit« gi¸o ë Ai CËp trong cuéc c¸ch m¹ng hiÖn nay, nh÷ng ngêi bÞ chÝnh quyÒn Mubarak
®èi xö kh«ng b×nh ®¼ng trong quan hÖ víi tÝn ®å Islam gi¸o. Vµo gi÷a th¸ng 1 n¨m 2011, tøc lµ tríc lóc b¾t ®Çu diÔn ra c¸c sù kiÖn ë Ai CËp, «ng Boutros Ghali, nguyªn Tæng Th kÝ Liªn Hîp Quèc, mét ngêi thuéc Gi¸o héi Coptic, ®· kªu gäi ChÝnh phñ Ai CËp ngõng “qu¸ tr×nh Islam gi¸o ho¸ chÝnh trÞ” bëi v× ®iÒu nµy sÏ dÉn tíi chç lµm cho ®Þa vÞ cña thiÓu sè c¸c tÝn ®å Kit« gi¸o ë níc nµy bÞ suy gi¶m. Giíi b×nh luËn quèc tÕ nhËn xÐt r»ng, Boutros Ghali ®· cã thÓ trë thµnh thñ lÜnh cña cuéc “c¸ch m¹ng mµu” ë Ai CËp nÕu kh«ng v× hai lÝ do sau: tuæi t¸c vµ t«n gi¸o. Chóng ta biÕt r»ng, vÒ tuæi t¸c, «ng Boutros Ghali n¨m nay (2011) ®·
88 tuæi, lín h¬n Mubarak tíi 5 tuæi. VÒ t«n gi¸o «ng lµ mét tÝn ®å Kit« gi¸o. NÕu
®øng vµo vÞ trÝ l·nh ®¹o, «ng kh«ng thÓ thu phôc ®îc nh÷ng ngêi biÓu t×nh mµ phÇn ®«ng l¹i lµ tÝn ®å Islam gi¸o. §©y lµ nh÷ng nguyªn nh©n rÊt dÔ hiÓu. Do vËy, ngêi ®îc ®a vµo vÞ trÝ l·nh ®¹o cuéc c¸ch m¹ng mµu lÇn nµy ë Ai CËp lµ
«ng Mohammed El Baradei, nguyªn lµ mét quan chøc cao cÊp quèc tÕ, ngêi
®øng ®Çu C¬ quan N¨ng lîng Nguyªn tö Quèc tÕ (IAEA). VÒ “téc ngêi”, «ng lµ ngêi Islam gi¸o, nhng cã th¸i ®é trung
lËp ®èi víi c¶ ngêi Islam gi¸o vµ ngêi Kit« gi¸o vµ do vËy kh«ng g©y ra sù ph¶n øng tõ phÝa nh÷ng ngêi Islam gi¸o, còng nh nh÷ng ngêi Kit« gi¸o vµ c¶ nh÷ng ngêi kh«ng t«n gi¸o theo
®êng lèi c¸nh t¶ vµ chñ nghÜa tù do, mµ nh÷ng ngêi nµy ë Ai CËp kh«ng ph¶i lµ Ýt. Mét sè ngêi cho r»ng, «ng El Baradei kh«ng cã nguån gèc Ai CËp, ®iÒu ®ã lµ
®óng. Nhng hä quªn mét ®iÒu r»ng, nhµ chÝnh trÞ nµy ®· rÊt giái ®Þnh híng trong c¬n nguy nan ë Iran, ®iÒu mµ giíi thîng lu Ai CËp vµ c¸c níc ArËp kh¸c rÊt quan t©m.
Sù kiÖn t¹i Ai CËp ®îc dµn dùng nh
sau: T¹i qu¶ng trêng At-Tahrir, ®Þa
®iÓm chÝnh cña cuéc biÓu t×nh, ngêi Islam gi¸o vµ ngêi Kit« gi¸o cïng víi nh÷ng ngêi theo chñ nghÜa tù do Ph¬ng T©y vµ nh÷ng ngêi theo ®êng lèi c¸nh t¶ cïng h« vang khÈu hiÖu ®ßi Mubarak ph¶i tõ chøc. T¹i ®©y ngêi ta kh«ng thÊy xuÊt hiÖn nh÷ng khÈu hiÖu mang tÝnh chÊt thuÇn tóy t«n gi¸o, ®¹i lo¹i nh “Islam gi¸o - ®ã lµ sù quyÕt
®Þnh!”. §©y lµ khÈu hiÖu mµ tríc ®ã phong trµo “Nh÷ng anh em Islam gi¸o” ë Ai CËp vµ c¸c níc ArËp kh¸c thêng sö dông trong c¸c cuéc biÓu t×nh cña m×nh.
Quan s¸t c¸c cuéc biÓu t×nh qua m¸y thu h×nh, chóng ta b¾t gÆp mét bøc tranh ¸p- phÝch vÏ h×nh tr¨ng lìi liÒm vµ h×nh ch÷ thËp ®îc kÕt hîp víi nhau theo kiÓu h×nh bóa liÒm mµ chóng ta vÉn thÊy. Bøc tranh ¸p-phÝch nµy tríc ®ã ®îc vÏ ra
®Ó dïng cho c¸c cuéc biÓu t×nh do chÝnh quyÒn tæ chøc sau vô tÊn c«ng cña c¸c phÇn tö Islam gi¸o cùc ®oan vµo nhµ thê cña Gi¸o héi Kit« gi¸o ph¸i Coptic ë thµnh phè Alexandria ngµy 1 th¸ng 1
n¨m 2011 lµm h¬n 20 ngêi chÕt vµ 100 ngêi bÞ th¬ng. H×nh tr¨ng lìi liÒm vµ h×nh ch÷ thËp ë ®©y thÓ hiÖn t×nh ®oµn kÕt cña nh©n d©n Ai CËp gi÷a ngêi Islam gi¸o víi ngêi Kit« gi¸o, chèng l¹i sù chia rÏ vµ hËn thï t«n gi¸o. Lóc ®ã giíi t¨ng l÷ Islam gi¸o quan ph¬ng ë Ai CËp
®· ñng hé nh÷ng cuéc biÓu t×nh nµy, thËm chÝ cßn ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh cho phÐp nh÷ng ngêi Islam gi¸o trong khi tham gia biÓu t×nh ®îc phÐp sö dông biÓu tîng cña c¸c t«n gi¸o kh¸c mµ h×nh ch÷ thËp ë ®©y tîng trng cho c©y Th¸nh gi¸ cña ngêi Kit« gi¸o.
Ngµy 3 th¸ng 2 n¨m 2011, Tæng thèng Mubarak trong cuéc tr¶ lêi pháng vÊn cña §µi truyÒn h×nh ABC (Hoa Kú) ®· buéc téi phong trµo
“Nh÷ng anh em Islam gi¸o” lµ kÎ ®· g©y ra c¸c hµnh ®éng b¹o lùc trªn qu¶ng trêng At-Tahrir. ¤ng tuyªn bè: “NÕu t«i tõ chøc, “Nh÷ng anh em Islam gi¸o” sÏ chiÕm chÝnh quyÒn ë Ai CËp”(7). Cã thÓ trong cuéc nãi chuyÖn kÐo dµi nöa giê
®ång hå diÔn ra tríc ®ã kh«ng l©u víi Tæng thèng Hoa Kú Barack Obama, «ng Mubarak còng ®· nãi nh vËy. Tæng thèng Ai CËp Mubarak ®· ®em “con ng¸o ép Islam gi¸o cÊp tiÕn” ra däa ngêi Mü. Song lÇn nµy, do tØnh t¸o
®¸nh gi¸ t×nh h×nh vµ nhËn thÊy triÓn väng cña cuéc “c¸ch m¹ng mµu” ë Ai CËp vµo thêi ®iÓm ®ã, ngêi Mü ®·
kh«ng sî con ng¸o ép ®ã. Hä ®· chuyÓn tõ lËp trêng ñng hé Mubarak sang vÞ thÕ ®èi lËp, ®iÒu mµ vµo thêi ®iÓm ®ã Ýt ngêi ngê tíi v× trong suèt 30 n¨m qua Mü lu«n ñng hé chÝnh quyÒn Mubarak vµ viÖn trî hµng tØ ®« la mçi n¨m cho Ai CËp ®Ó duy tr× trËt tù theo kiÓu Mü
t¹i Trung §«ng vµ gi÷ cho níc nµy kh«ng bÞ r¬i vµo quü ®¹o cña Islam gi¸o cùc ®oan. Trang Web Wikileaks vµo thêi ®iÓm ®ã ®· c«ng bè nh÷ng tµi liÖu cho thÊy ngêi Mü ®· tham gia vµo viÖc chuÈn bÞ cïng víi nh÷ng ngêi tæ chøc biÓu t×nh vµ nh÷ng tµi liÖu vÒ tiÒm lùc vµ môc tiªu cña phong trµo
“Nh÷ng anh em Islam gi¸o”, tæ chøc cña nh÷ng ngêi Islam gi¸o cÊp tiÕn ®îc thµnh lËp tõ n¨m 1928 vµ ho¹t ®éng kh«ng chØ ë Ai CËp mµ cßn cã mÆt ë nhiÒu níc ArËp kh¸c.
Ngµy 7 th¸ng 2 n¨m 2011, tr¶ lêi pháng vÊn cña ®µi truyÒn h×nh Fox, Tæng thèng Hoa Kú Barack Obama nãi bãng giã r»ng, «ng kh«ng sî con ng¸o ép mµ Tæng thèng Ai CËp Mubarak däa
«ng. Tr¶ lêi Mubarak, «ng Barack Obama nãi th¼ng ra r»ng, c¸c tæ chøc Islam gi¸o cÊp tiÕn kh«ng thÓ giµnh ®îc chÝnh quyÒn ë Ai CËp vµ v× phong trµo “Nh÷ng anh em Islam gi¸o” kh«ng nhËn ®îc sù ñng hé cña ®«ng ®¶o quÇn chóng nªn sau cuéc næi dËy cña nh©n d©n, t¹i ®Êt níc nµy sÏ diÔn ra “cuéc bÇu cö tù do vµ c«ng b»ng”. Ngêi ®øng ®Çu níc Mü kh¼ng
®Þnh: “Nh÷ng anh em Islam gi¸o” ®îc tæ chøc tèt vµ mét phÇn hÖ t tëng cña tæ chøc nµy cã khuynh híng chèng Mü, nhng hä kh«ng nhËn ®îc sù ñng hé réng r·i. ë Ai CËp cã ®ñ nh÷ng ngêi a thÝch lèi sèng thÕ tôc h¬n vµ hiÓu ®îc nh÷ng gi¸ trÞ cña x· héi d©n sù. Hä ®ang muèn tham gia vµo viÖc th«ng qua nh÷ng quyÕt ®Þnh”(8).
7. TrÝch theo: Alexander Ignatenko. Ngµy tµn cña Islam gi¸o chÝnh trÞ. Website ®· dÉn.
8. TrÝch theo: Alexander Ignatenko. Ngµy tµn cña
Islam gi¸o chÝnh trÞ. Website ®· dÉn.
§èi víi Barack Obama, cã hai ®iÒu quan träng: Thø nhÊt, t×nh b¸o chÝnh trÞ cña Hoa Kú lµm viÖc kh¸ tèt, cung cÊp cho chÝnh quyÒn Mü nh÷ng ®¸nh gi¸ vÒ t×nh h×nh ë c¸c níc mét c¸ch kh¸ch quan vµ cã chÊt lîng. Tríc cuéc “C¸ch m¹ng Hoa Nhµi” ë Tunisia, Wikileaks ®· c«ng bè mét bøc th tÝn bÝ mËt cña c¸c nhµ ngo¹i giao Hoa Kú, trong ®ã cã ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c t×nh tr¹ng tham nhòng trong ®¶ng cÇm quyÒn cña Ben Ali vµ cña vî «ng ta, bµ Leila. Thø hai, ngêi Mü hiÓu kh¸ râ t×nh h×nh trong c¸c phong trµo ®èi lËp ë Ai CËp vµ kh«ng chØ tiÕp xóc víi c¸c tæ chøc ®èi lËp ë níc nµy mµ cßn tÝch cùc lµm viÖc víi c¸c lùc lîng ®èi lËp ë nhiÒu níc kh¸c nhau. §iÒu nµy còng ®· ®îc Wikileaks c«ng bè tríc khi c¸c sù kiÖn ë Ai CËp x¶y ra. Theo c¸c tµi liÖu mµ Website nµy c«ng bè, nh÷ng ngêi tæ chøc cuéc biÓu t×nh ë Ai CËp thuéc lùc lîng
®èi lËp nóp díi c¸c tªn gäi kh¸c nhau vµ thêng xuyªn thay ®æi nh:
“Kifaya!”(“§ñ råi!”), “Thanh niªn ngµy 6 th¸ng 4”, “Thanh niªn v× nh÷ng sù thay
®æi”, “Ngµy 25 th¸ng 1”, v.v… ®· ®Õn Hoa Kú vµ tham gia c¸c cuéc héi th¶o vµ c¸c cuéc tËp huÊn. Kh«ng lo¹i trõ viÖc ngêi Mü ®· cã nh÷ng cuéc tiÕp xóc víi “Nh÷ng anh em Islam gi¸o” vµ cã thÓ trùc tiÕp biÕt ®îc nh÷ng kÕ ho¹ch cña hä.
Cßn ®èi víi phong trµo “Nh÷ng anh em Islam gi¸o”, nh ®· nªu ë trªn, ®©y lµ mét ®¶ng ph¸i chÝnh trÞ ®îc thµnh lËp tõ n¨m 1928, ®Õn n¨m 1954 th× bÞ cÊm ho¹t ®éng vµ sau ®ã ho¹t ®éng b¸n c«ng khai trong ®iÒu kiÖn ë Ai CËp thi hµnh t×nh tr¹ng khÈn cÊp tõ n¨m 1981. Phong trµo nµy ®· ®a ra c¸i gäi lµ chñ nghÜa hiÖn thùc chÝnh trÞ (Political Realism).
“Nh÷ng anh em Islam gi¸o” hiÓu rÊt râ r»ng, cuéc “c¸ch m¹ng mµu” ë Ai CËp lÇn nµy lµ ngµy héi diÔn ra trªn ®êng phè kh«ng ph¶i chØ cña hä víi nh÷ng khÈu hiÖu Islam gi¸o, ®¹i lo¹i nh “Islam gi¸o-
®ã lµ sù quyÕt ®Þnh!” vµ hä kh«ng chØ
®ông ®Çu víi nh÷ng ngêi ñng hé Mubarak mµ cßn víi chÝnh cuéc “c¸ch m¹ng” mµ trong ®ã ®éng lùc, khÈu hiÖu vµ môc ®Ých cña nã hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ t«n gi¸o. Ai CËp ®ang ®øng tríc mét thêi k× khã kh¨n. Sù ra ®i cña Mubarak kh«ng cã nghÜa lµ mäi vÊn ®Ò phøc t¹p dÉn ®Õn sù bïng næ x· héi vµ chuyÓn biÕn thµnh mét cuéc “c¸ch m¹ng” ë ®Êt níc nµy sÏ ®îc tù ®éng gi¶i quyÕt. Nh÷ng vÊn ®Ò th©m c¨n cè ®Õ vµ ngµy cµng trÇm träng nµy cÇn ph¶i ®îc gi¶i quyÕt mét c¸ch cã hiÖu qu¶. S¸ch lîc cña “Nh÷ng anh em Islam gi¸o” trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ: tham gia vµo qu¸ tr×nh chÝnh trÞ nhng kh«ng
®øng ë vÞ trÝ tiªn phong, tham gia vµo c¸c cuéc bÇu cö quèc héi vµ c¬ quan lËp ph¸p s¾p cã thÓ diÔn ra, vµ nÕu cã thÓ tham gia vµo chÝnh phñ qu¸ ®é ë Ai CËp . HiÖn nay “Nh÷ng anh em Islam gi¸o” tuyªn bè r»ng, hä sÏ kh«ng ®a ra øng cö viªn cña m×nh ®Ó tham gia vµo cuéc bÇu cö Tæng thèng. Nh÷ng yªu s¸ch cña
“Nh÷ng anh em Islam gi¸o” ®èi víi chÝnh quyÒn Ai CËp sÏ ®îc tæ chøc nµy ®a ra trong giai ®o¹n lÞch sö tiÕp theo, nÕu nh÷ng cuéc c¶i c¸ch chÝnh trÞ, kinh tÕ vµ x· héi mµ phe ®èi lËp hiÖn nay tiÕn hµnh ë Ai CËp gÆp thÊt b¹i hoµn toµn.
T¹i Tunisia trong suèt hai thËp niªn qua Tæng thèng Ben Ali còng lu«n ®em nh÷ng ngêi Islam gi¸o cÊp tiÕn ra däa ngêi Mü vµ c¸c ®ång minh cña Mü. ¤ng
ta nãi gièng nh nh÷ng g× mµ Mubarak
®· nãi víi §µi truyÒn h×nh ABC (Hoa Kú).
Mét sè chuyªn gia ®· véi v· dù ®o¸n Tunisia sÏ cã mét “Khomeini thø hai”, ®ã lµ Rashid al-Ghannouchi, 69 tuæi võa trë vÒ níc nµy tõ London, n¬i «ng tõng sèng lu vong tõ n¨m 1989. Rashid al- Ghannouchi lµ ngêi l·nh ®¹o §¶ng Islam gi¸o “An-Nahda” (“Phôc Hng”), ®·
tõng l·nh ®¹o c¸ch m¹ng Islam gi¸o vµ trë thµnh thñ lÜnh d©n téc ë Tunisia. ¤ng lµ ngêi rÊt gÇn gòi víi phong trµo
“Nh÷ng anh em Islam gi¸o” ë Ai CËp.
Nh©n ®©y, còng xin lu ý r»ng, nÕu ngêi Mü cã thÕ m¹nh trong viÖc tiÕp xóc víi c¸c lùc lîng ®èi lËp ë c¸c níc, th× ngêi Anh l¹i rÊt thÝch l«i kÐo c¸c nhµ ho¹t
®éng chÝnh trÞ, t«n gi¸o ®· lçi thêi ë c¸c níc kh¸c vÒ níc m×nh, råi sau ®ã ®a hä trë l¹i tæ quèc cña hä khi ë ®ã x¶y ra c¸c cuéc ®¶o chÝnh hay “c¸ch m¹ng”.
Ngay sau khi cuéc “C¸ch m¹ng Hoa Nhµi” næ ra ë Tunisia, Rashid al- Ghanouchi ®· cã bµi tr¶ lêi pháng vÊn cña tê Al-Sharq al-Awsat, mét tê b¸o cã uy tÝn trong thÕ giíi ArËp. Trong bµi pháng vÊn nµy, «ng ®· m« t¶ mét c¸ch hãm hØnh vÒ t×nh h×nh vµ triÓn väng cña chñ nghÜa Islam gi¸o ë Tunisia. Rashid al-Ghannouchi nh¾c l¹i r»ng, Tæng thèng Ben Ali h¬n 20 n¨m qua hï däa Ph¬ng T©y r»ng, nÕu «ng ta (tøc Ben Ali) ra ®i th× thay vµo vÞ trÝ cña «ng ta sÏ lµ “nh÷ng ngêi theo chñ nghÜa Islam gi¸o khñng khiÕp”. Nhng cuèi cïng, nãi theo lêi cña Rashid al-Ghannouchi, nh÷ng ngêi theo chñ nghÜa Islam gi¸o nh «ng ®· kh«ng mang l¹i sù thÝch thó cho Ben Ali vµ hä kh«ng giµnh lÊy chÝnh quyÒn ë níc nµy vÒ tay m×nh.
§¸nh gi¸ cña Rashid al-Ghannouchi vÒ t×nh h×nh ë Tunisia còng gièng nh
nhËn xÐt ®· nªu ë trªn vÒ chñ nghÜa hiÖn thùc chÝnh trÞ cña nh÷ng ngêi theo chñ nghÜa Islam gi¸o ë Ai CËp. TÊt nhiªn, viÖc vÞ thñ lÜnh cña chñ nghÜa Islam gi¸o ë Tunisia kh«ng cã tham väng n¾m chÝnh quyÒn kh«ng ph¶i v× «ng muèn chäc tøc cùu Tæng thèng Ben Ali, mµ bëi v× «ng ®· tØnh t¸o ®¸nh gi¸ t×nh h×nh ë níc nµy. ¤ng hoµn toµn ®óng khi chØ ra r»ng, ®éng lùc chñ yÕu cña “c¸ch m¹ng” ë Tunisia lµ c¸c tæ chøc c«ng ®oµn, c¸c lùc lîng c¸nh t¶, bao gåm c¶ nh÷ng ngêi céng s¶n, cßn §¶ng Phôc Hng (An- Nahda) cña «ng kh«ng ®ãng vai trß g×
quan träng trong c¸c sù kiÖn võa x¶y ra ë níc nµy. H¬n n÷a, víi tÝnh c¸ch lµ mét lùc lîng ®Æc biÖt trong cuéc “C¸ch m¹ng Hoa Nhµi” ë Tunisia, al-Ghannouchi dµnh cuéc c¸ch m¹ng nµy cho nh÷ng ngêi theo chñ nghÜa thÕ tôc, nh÷ng ngêi ñng hé con ®êng ph¸t triÓn thÕ tôc cña Tunisia. ¤ng cho r»ng, mäi lùc lîng c¸ch m¹ng ë Tunisia cÇn ph¶i ®Êu tranh v× mét “x· héi ®îc x©y dùng trªn nh÷ng nÒn t¶ng d©n chñ, bao gåm sù t«n träng quyÒn con ngêi vµ tù do tÝn ngìng”(9). CÇn lu ý ë ®©y r»ng, al-Ghannouchi kh«ng nãi tù do t«n gi¸o mµ nãi tù do tÝn ngìng, cã nghÜa lµ tù do tin theo hoÆc kh«ng tin theo bÊt k× mét t«n gi¸o nµo. Díi thêi Ben Ali, Islam gi¸o cã phÇn nµo ®ã bÞ xiÕt chÆt. Còng chÝnh chñ nghÜa hiÖn thùc chÝnh trÞ ®· c¶n trë vÞ thñ lÜnh §¶ng Phôc Hng nµy kªu gäi tiÕn hµnh mét cuéc c¸ch m¹ng Islam gi¸o hay Ýt ra còng lµ thiÕt lËp mét trËt
9. TrÝch theo: Alexander Ignateko. Ngµy tµn cña
Islam gi¸o chÝnh trÞ. Website ®· dÉn.
tù x· héi theo luËt Sharia ë Tunisia, mét níc cã truyÒn thèng thÕ tôc hãa m¹nh mÏ ngay tõ tríc khi Ben Ali lªn n¾m quyÒn vµ hoµn toµn kh«ng phô thuéc vµo vÞ tæng thèng ®· bÞ lËt ®æ nµy. Al- Ghannouchi tuyªn bè víi tÊt c¶ nh÷ng ai chê ®îi hay lo sî sù trë vÒ cña «ng ë Tunisia r»ng, «ng kh«ng ph¶i lµ Khomeini nh ë C¸ch m¹ng 1979 t¹i Iran.
Ngµy 30 th¸ng 1 n¨m 2011, al- Ghannouchi vÒ tíi Tunisia. §ãn tiÕp «ng t¹i s©n bay thñ ®« chØ cã kho¶ng vµi tr¨m ngêi vµ phÇn ®«ng trong sè ®ã lµ c¸c nhµ b¸o.
Thªm mét b»ng chøng n÷a kh¼ng
®Þnh r»ng, cuéc c¸ch m¹ng ë Ai CËp kh«ng ®îc cæ vò bëi c¸c t tëng vµ khÈu hiÖu t«n gi¸o. §ã lµ viÖc giíi t¨ng l÷ quan ph¬ng ë Ai CËp tËp trung chñ yÕu t¹i Trung t©m LuËt ph¸p - T«n gi¸o
“Al-Azhar” tuyªn bè r»ng, hµnh ®éng tù thiªu kh«ng ph¶i lµ b¶n chÊt cña Islam gi¸o. V× vËy, c¸c cuéc biÓu t×nh cña quÇn chóng ë Ai CËp ®· bÞ gi¸n ®o¹n 2 tuÇn lÔ do lêi tuyªn bè trªn. ChØ khi mäi chuyÖn
®· râ rµng, cã nghÜa lµ khi ngêi ta b¾t
®Çu nhËn ra ®îc con ®êng mµ “c¸ch m¹ng” Ai CËp ®ang híng tíi, th× lóc ®ã Trung t©m LuËt ph¸p - T«n gi¸o “Al- Azhar” míi b¾t ®Çu ñng hé cuéc c¸ch m¹ng nµy. Ngêi ®¹i diÖn §¹i häc Cairo vµ Trung t©m LuËt ph¸p - T«n gi¸o “Al- Azhar”, «ng Muhammad Rifa at-Tantawi, trong lêi tuyªn bè cña m×nh vµo thø N¨m, ngµy 4 th¸ng 2 n¨m 2011 ®· bµy tá sù ñng hé ®èi víi phe ®èi lËp Ai CËp vµ yªu cÇu Tæng thèng Mubarak nhanh chãng tõ chøc. ¤ng kªu gäi nh÷ng ngêi ñng hé phe ®èi lËp ph¶i ë l¹i qu¶ng trêng trung t©m thñ ®« Ai CËp cho tíi
khi nµo Mubarak tõ bá chøc vô cña m×nh. At-Tantawi bµy tá sù tin tëng r»ng, lèi tho¸t duy nhÊt khái t×nh h×nh phøc t¹p ë Ai CËp lµ tiÕn hµnh bÇu cö tù do, qua ®ã ngêi d©n níc nµy cã thÓ tù m×nh bÇu ra ban l·nh ®¹o cña m×nh vµ
«ng kªu gäi hä ®õng tin vµo nh÷ng høa hÑn gi¶ dèi cña ChÝnh phñ mµ Mubarak võa thµnh lËp vµo thêi ®iÓm ®ã díi ¸p lùc cña c¸c cuéc biÓu t×nh.
Lóc nµy trong giíi t¨ng l÷ quan ph¬ng ë Ai CËp ®· h×nh thµnh chñ nghÜa tu©n phôc (conformism), hä chê
®îi xem t×nh h×nh sÏ ph¸t triÓn ra sao.
Nh÷ng lêi tuyªn bè cña “Al-Azhar” chøng tá chóng phï hîp víi sù ®¸nh gi¸ t×nh h×nh cña giíi ph©n tÝch r»ng, Mubarak sÏ ra ®i vµ giê ®©y c¸c lùc lîng chÝnh trÞ ë Ai CËp cÇn ph¶i x©y dùng mét chÝnh quyÒn míi kh¸c víi tríc ®©y.
Kh«ng thÓ bá qua viÖc mét bé phËn trong giíi t¨ng l÷ quan ph¬ng ë Ai CËp tõ l©u ®· quan t©m tíi mét ph¬ng ¸n nµo ®ã cña cuéc “c¸ch m¹ng mµu” lÇn nµy. Sau khi chÝnh quyÒn cña Mubarak bÞ sôp ®æ mét kh«ng gian réng lín ®îc t¹o ra cho c¸c nhãm thîng lu ®ang lín m¹nh ë níc nµy, trong sè ®ã cã nh÷ng doanh nh©n thuéc giíi t¨ng l÷ Islam gi¸o. §©y lµ nh÷ng tÇng líp ngêi giÇu cã trong x· héi Ai CËp. Khi chÕ ®é th©n Ph¬ng T©y, th©n Mü cña Mubarak cßn tån t¹i, nã lu«n lµ sù ®e däa ®èi víi tÇng líp ngêi nµy bëi tÝnh thÕ tôc vµ ®Þnh híng hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc dÉn tíi sù c¾t gi¶m c¸c chi phÝ x· héi cho c¸c nhu cÇu tinh thÇn, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn khñng ho¶ng kinh tÕ hiÖn nay. Trong cuéc tuyÓn cö tù do mµ nh÷ng ngêi thuéc “Al-Azhar” kªu gäi tæ chøc, giíi
doanh nh©n t¨ng l÷ Islam gi¸o giÇu cã hi väng sÏ cã ®îc nh÷ng vÞ trÝ nµo ®ã trong quèc héi, trong chÝnh phñ, tuy kh«ng nhiÒu. Do vËy “Nh÷ng anh em Islam gi¸o” vµ c¸c ®ång minh cña hä sÏ kh«ng t×m c¸ch h¹n chÕ tÇng líp t¨ng l÷
®ang lín m¹nh ë Ai CËp.
NhËn xÐt vÒ c¸c cuéc biÓu t×nh chèng chÝnh phñ ë c¸c níc ArËp ®Çu n¨m 2011, ViÖn trëng ViÖn Nghiªn cøu Ph¬ng
§«ng thuéc ViÖn Hµn l©m khoa häc Nga, Vitaly Naymkin, viÕt: “T«i c¶m thÊy r»ng, hÇu nh 100% c¸c sù kiÖn ë c¸c níc ArËp cã Èn ý x· héi. ThÝ dô, ë Tunisia phong trµo Islam gi¸o rÊt yÕu, ë ®ã kh«ng nhËn thÊy cã mét dÊu vÕt nµo cña t«n gi¸o. T«i gäi ®©y lµ cuéc c¸ch m¹ng thanh niªn… ë Ai CËp, cã thÓ cã mét phong trµo cã tæ chøc nhÊt, “Nh÷ng anh em Islam gi¸o”, tham gia vµo cuéc c¸ch m¹ng nµy. Nhng kh«ng thÓ dùa vµo c¸c khÈu hiÖu mµ quÇn chóng nªu ra, kh«ng thÓ dùa vµo thµnh phÇn cña phong trµo nµy mµ cã thÓ kÕt luËn r»ng, ë ®ã nh÷ng ngêi theo chñ nghÜa Islam gi¸o ®ãng mét vai trß then chèt… Do vËy, lóc nµy nãi vÒ nguy c¬ Islam gi¸o lµ hoµn toµn kh«ng cã tÝnh chÊt x©y dùng vµ kh«ng bæ Ých”(10).
Georgy Mirsky, Nghiªn cøu viªn chÝnh ViÖn Kinh tÕ thÕ giíi vµ Quan hÖ quèc tÕ thuéc ViÖn Hµn l©m khoa häc Nga kh¼ng ®Þnh r»ng, c¸c cuéc “c¸ch m¹ng mµu” ë c¸c níc ArËp “®ã lµ cuéc c¸ch m¹ng x· héi thùc sù nhÊt, bëi v×
viÖc tham gia ®Êu tranh chèng l¹i chÕ ®é
cÇm quyÒn lµ do ®«ng ®¶o quÇn chóng bÊt b×nh víi sù c¸ch biÖt qu¸ lín gi÷a tÇng líp thîng lu víi c¸c tÇng líp x·
héi kh¸c, víi tÖ tham nhòng, sù chuyªn quyÒn, hµnh vi th« b¹o cña c¶nh s¸t vµ kh«ng cã tù do ng«n luËn”(11).
Cßn Roman Silantyev, nhµ nghiªn cøu Islam gi¸o, Phã Chñ tÞch Héi ®ång Gi¸m
®Þnh Nhµ níc vÒ t«n gi¸o trùc thuéc Bé T ph¸p Nga nhËn xÐt: “Nh÷ng sù kiÖn ë c¸c níc ArËp mang tÝnh chÊt hçn hîp.
Mäi ngêi ®æ ra ®êng phè do sù ph¶n kh¸ng x· héi vµ cã thÓ nh÷ng ngêi theo chñ nghÜa Islam gi¸o ®· tËn dông c¬ héi nµy vµo nh÷ng môc ®Ých cña hä”(12).
Trong c¬n b·o t¸p chÝnh trÞ ®ang bao trïm c¸c quèc gia ArËp, c¸c lùc lîng chÝnh trÞ kh¸c nhau ®Òu bÞ l«i cuèn vµo nh÷ng sù kiÖn s«i ®éng diÔn ra ë khu vùc nµy vµ hä ®ang cè g¾ng t×m ra lèi tho¸t ®óng ®¾n nhÊt nh»m ®em l¹i sù phån vinh vµ thÞnh vîng cho d©n téc m×nh. Nhng cã mét ®iÓm cÇn lu ý ë
®©y: thÕ giíi ArËp hiÖn nay h×nh nh
®ang t¸ch khái Islam gi¸o chÝnh trÞ, c¸i mµ tríc ®©y kh«ng l©u ®èi víi nhiÒu ngêi nã ®îc coi nh mét nguån lùc quý b¸u cho c«ng cuéc ®æi míi ë c¸c níc Islam gi¸o./.
