PHAP LUdT- AN NINH IHUONG MAI
i u n g uu diem cua giai quyet tranli cliap thuong mai quoc t e b ^ trong tai
• ThS. TRUdNG THI THUY B I N H Dgi hpc Ludt Ha N^i
C
ung veil qua trinh hoi nhap kinh te quoc te' la sU gia tang ve khfii lUdng va gia tri giao dich thiidng mai quoc te. TUy nhien ben canh do cac tranh chap ndy sinh tCf hoat dpng thifdng mai quoc t^ciing khong ngCfng gia tang, cac tranh chap nay cd the xem nhif mpt phan tat yeu va khong the tranh khdi Cac tranh chap thifdng mai quoc te cho du co quy mo va mtfc dp phCfc tap khac nhau, song cac ben tranh chap phai lifa chon phifdng thtfc giai quyet chung sao cho dat hieu qu^ cao nhat, giup tiet kiem toi da thdi gian va tien bac cho cac ben.
Khi xay ra tranh chap thifdng mai qu6c te cac ben lien quan co the sd dung cac phifdng thijfc giii quyet tranh chap: thifdng lifdng, hoa giai. trpng tai, toa an. M6i phifdng thtfc giai quyet tranh cWTp noi tren dfeu co nhia:ng ifu diem va nhifdc diem rieng. Tuy nhien, gidl qiQ'et tranh chap thifdng mai quoc t^ bling trpng tdi difdc gidi klnh doanh quoc te dac biet ifa chupng do nhifng UU di^m vifpt trpl cua no so vdi cac phifdng thtfc gidi quyet tranh chSp thtfdng mai quoc te con lai.
Bai Viet nay tac gid xin d^ cap
den nhiJng UU diem cda phifdng thtfc giai quyet tranh chap thtfdng mai quoc te bling trong tai sau khi chi ra nhtfng die trtfng cua trong tai qudc te so vdi trpng tai trong nifdc.
1. Phan bi$t giuTa trpng tdi trong ntiiSc vi trpng tAl qu6c te Co y ki^n cho rang mpl vu viec trpng tai la trpng tai "trong nifdc", theo do no dtfdc xet xtf d mpt dia diem nhat dinh va chiu stf dieu chinh cua luat quoc gla do. Theo nghia h^p, diau nay la dung. Vi du: neu vu viec trpng tai quoo te dtfpc td chtfc tai Brussels, dia diem hodc "ndi td chtfc cac phien hpp gidi quyet tranh ch^p" cua trpng tai se la Brussel va phan quyet trpng tai
se la phan quyet ban hanh tai Bl. Nhifng tren thtfc te, thtfdng CO stf phan biet thanh nhihig vu viec thudn tiiy xet xtf bdi trpng tai trong ntfdc va nhtfng vy viec CO tinh chat "quoc te" c4n dtfdc xet xtf bdi trpng tai quoc te. Co cac ly do msmg tinh luat phap va thtfc tien de gidi thich cho dieu nay:
I. X&t theo dia diem xet x&:
Ttong pham vl quy trinh to tung trong tai dtfdc dieu chinh bdi luat va luat do la luat cda dia diem trpng tai: c6 the no la luat
"ndi xet xi^ trpng tai. Trong mpt vu viec trpng tai quoc te (khong gidng nhtf cac doi tac qudc gia hoac "trong ntfdc") cac ^—
ben thtfdng khdng cd mdi ninmGiivsfi 31/2012121
PNliP LU^T-AN NINH THUONG MAI c y Hen quan d^n ndi xet xtf.
Thtfc td ndi xet xtf cda trpng tai qudc td thOng thtfdng dtfpc Itfa chpn bdi cac b6n, ho§c bdi td chtfc trpng tat, do la ndi ma cSc ben khOng c6 mdi quan he N6 se la ndi hoan toan trung lap.
£. Xkt theo chu. thS cua cdc vif^ tranh chdp:
Cac ben trong mijl vg vl^c trpng tai qudc Id thtfdng co ilav du cac ddi ttfpng, co thd la <a nhan, t^p doan, Nha ntfdc hoflc thtfc thr cda Nha ntfdc; trong khi cac ben trong vg vl<^c trpng tai trong ntfdc thtfdng chi la cac ca nhan,
o. X^t theo gid trj khodn tikn trong cdc viji tranh chdp:
Gia tr} k h o ^ tien lien quan den cac vy viec cua trpng tai qudc te thtfdng Idn hdn so vdl cac vu viec trpng tai trong ntfdc.
Chang han trpng tai trong ntfdc lien quan den cac tranh chap ttfdng ddi nho gitfa khach hang va dqii ly ve hong hoc 6 to, con tranh chap thtfdng mai qudc te CO the la tranh chap lien quan den nhifng hdp ddng XNK hang hoa tri gia ttf hang nghin ddn hang trieu USD.
4. Xet theo tmh c h a t "quoc te" cua tranh chdp:
Phong Thifdng mai Qudc te (ICC) da thanh lap Toa an Trpng tai Qudc te d Paris nam 1923 nham gidi quyet bang trong tai nhiiftig tranh chap kinh doanh cd tinh chat qudc te. ICC da lay tinh chdt cua tranh chap lam tieu chl xac dinh xem mpt hoat dpng trpng tai co phdi la "trpng tai qudc td" hay khong theo cac quy tdc cda hp. Ban ddu ICC chi coi nhtfng tranh chdp kinh doanh la "qudc te" ndu chung lien quan den cdng dan cua cac 2211
qudc gla khde nhau, nhtfng sau do dd stfa ddi Ciic quy liic ciia minh dc' didu chfnh cac nhtfng tranh chdp vo ydu td ntfdc ngodi, mdc dii cac iicii ci'ia tranh chitp CO thd la cong d^ii cda cung mpt ntfdc. Trong quy Idc ciia ICC khdng IK'' CO d)nh nghia v^ cdi gyt la "tranh cliaj) kinh doanh cd linh chal qudc Ir", cudn sach gidl thich phat hdnh bdi ICC c6 ghl ro:
"Tinh chat qudc [(• ciia trpng lai khdng co nghia la c;ic brn cda tranh chdp nhdt thldl phdi CO qudc t|ch khac nhau. Do linh chal cua khdch thd hpp ddng.
mpt hpp ddng CO thd vtfpt khdi pham vl bien gidi qudc gla. Vi dy mpt hpp ddng ky kdl gltfa hai cdng dan cua cdng mpt qudc gia nhtfng vl$c thtfc hi^n hpp ddng lai tidn hanh d mpt qudc gia khac, hoac mdt hpp ddng dtfpc ky kdt gitfa mpt Nhd ntfdc vd mdt Cty con cua Cty ntfdc ngoai dang kinh doanh tai qudc gla do".
ii. Xet theo quoc tich cua c&c ben tranh chdp:
Cac tiep can nay t^ip trung vdo cdc ben, Didu nay ddi hdi vi^c xem xet qudc ljch. ndi ctf tru, hoac ndi klnh doanh ciia cdc ben cua thda thuan trpng tdi.
Day la each tidp can dtfpc ap dyng trong Cdng ifdc chau Au 1961 - m$c dCi Cdng tfdc it dtfpc stf dyng - trong dd cd dpih nghia ve nhtfng thda thudn trpng tdi chju stf didu chfnh cua Cdng tfdc nhtf sau: "Cdc thda thuan trpng tai ky ket nhdm muc dich gidi quydt tranh chdp phdt sinh ttf hogt dpng thtfdng mai qudc te gltfa cdc phdp nhan hoac thd nhan ma - tgil thdi didm ky kdt thda thuan - cd ndi ctf tru thtfdng xuyen hoac ndi dat try sd tgi cdc
qudc gla khac nhau tham gia cdng tfdc nay".
6. Xit theo cdch tiip c^n cua Lu^t m&u - UNCITRAL:
Theo cdch tidp c$n cda Lu£it mdu, mpt hoat dpng trpng tai dtfpc col Id "qudc td" ndu nd llftn quan ddn cac ben cd qudc tjch khac nhau, hodc nd xdy ra d m^t qudc gla la "ntfdc ngoai" ddi vdi cdc ben, hodc nd lien quan ddn mpt tranh chdp qudc td.
Tuy nhien, ndu cau hdi dat ra la mpt phan quydt trpng tdi cy thd cd dtfpc coi la "qudc td" hay khdng thi cdu trd ldi se phy thuyc vdo cac quy dinh trong phap luat qudc gla Hen quan.
n. Giii quy^t tranh cblfp thiftAig m ^ qutfc t^ bftng trpng tdi - phiAAig thfib giii qny^t tranh chifp nhl^u lAi di^m
Khi tranh chdp thtfdng m^l qudc td xdy ra. cdc tien cdn lifa chpn cho minh mpt phtfdng thilc gidi quydt tranh chdp phu h<jp.
So vdi cdc phtfdng thtfc gidl quydt tranh chdp thtfdng ra^i qudc td bang thtfdng Itfpng, hoa gidi. toa dn: phtfdng thtfc gidi quydt tranh chdp bdng trpng tai CO nhihig tfu didm vtfpt trpl sau:
1. Ttnh chung thdm va hi^u It^c cua quySt dinh trpng t d i ddi vdi vi$c gidi quySt tranh chdp
Ndu nhtf gidi quyet hanh chdp thtfdng mgl qudc td bdng thtfdng Itfpng hay hoa gidl c6 thdnh cdng cung khdng co hi^u Itfc phdp ly (vi khdng cd tinh ctfdng chd md dtfa trdn stf ti/
nguy?n thtfc hlpn cda cac ben), thi phan quyet cda trpng tdi va bdn dn dtfdc tuyfin cua tod An khi tidn hanh gidl quydt hanh chdp thiftJng mai qudc lai cd hlftu Itfc phdp Iy.
I PHAPIU^T-ANNINHTHUONGMAI Tuy nhien, viec gidl quyet
tranh chap thtfdng mgi qudc te tai trpng tdi cd tfu diem ndi bat so vdl tda an d chd nhanh gpn, kin dao va phan quydt cua trpng tai la cd gid tri chung tham, ttfc cd hieu Itfc cudi cCing. Xet xtf tai trpng tdi chi cd mot cap xet xtf, Trong khi toa an xtf thi phdi xtf 2 cap. ttf sd tham ddn phuc tham, cdn co the thu tyc gldm ddc thdm, tai tham, hay cdn khieu nai. khieu kl^n, Tinh chung tham cua quyet dinh trgng tdi khdng chf co gia tri bdt bude ddi vdi cdc ben dtfdng stf md no cdn khidn cdc bdn khdng the chdng an hay khang cdo.
liu diem ndy dac bidt quan trong ddi vdi hoat ddng thifdng mai qudc te. Vi quyet dinh trpng tai dtfdc thtfc hien ngay, dap tfng yeu cdu khdi phyc nhanh nhiJng tdn thdt vd tidn, hang trong Mnh doanh thtfdng mai qudc td; cd the giup cac bdn tranh chap giam bdt chl phi di lai khieu kien nhieu Idn, do dac trtfng cua vy viec tranh chap qudc td la cdc ben tranh chdp cd the d cdc nifdc khde nhau, viec di chuyen tdn nhidu chi phi,
2. Trpng tdi Id mpt ctf che gidi quyet tranh chdp bi mat
Neu so ve tinh bi mat thi phifdng thtfc gidi quyet tranh chap bdng trpng tai khdng the bdng phtfdng thtfc thtfdng Itfpng vd hoa giai. Tuy nhien. nhtf da dd cap d tren, ket qud cua hai phtfdng thtfc thtfdng Itfdng vd hod glai khdng cd hieu Itfc phap ly, nen ddi khi cung khdng the dap tfng dtfdc yeu cdu d^t ra do tinh chdt phtfc tap cua vy kien lien quan den yeu td qudc td trong thtfdng mgi.
Gidi quydt tranh chdp thtfdng
mai qudc te bdng trpng tdi Id phtfdng thtfc cd the vtfa ddp tfng dtfpc ydu td hl^u Itfc phap ly ciia phdn quyet, lai vtfa ddm bdo dtfpc tinh bi mat cua vy ki^n. VI gidi quydt tranh chdp bdng trpng tai la mpt tien trinh gidi quydt tranh chdp cd tinh rieng bl$t.
Hdu hdt phap ludt vd trpng ldi cua cdc ntfdc deu thtfa nhan nguydn tdc trpng lai xtf kin ndu cac ben khdng quy djnh khac.
Tuih bi mdt the hien rd d npi dung tranh chdp va danh tinh c^a cac ben dtfpc gitf kin. ddp tfng nhu cdu vd uy tin. tin cay trong quan he thtfdng mgl quoc td. Diei> dd cd y nghia Idn trong didu kien cgnh tranh qudc td.
Day la tfu didm dang quan tam ddi vdi nhtfng DN khdng mudn cac chl tiet trong vy tranh chap cua minh bi dem ra cdng khai, tidt Id trtfdc Tda an (ho^c cdng chung) - didu ma cac DN ludn coi la tdi ky trong hoat ddng klnh doanh qudc te cua minh.
3. Trpng tdi Id mpt cd che gidi quyet tranh chdp m^em deo, nhanh chong, linh hog.t cho cdc ben
Tda an, khi xet xtf cdc ben hodn todn phy thupc vdo quy dinh phap luat vd thu tyc, thdi gian, dia didm. cdch thtfc xet xtf... Trong kill, vdi trpng tai, cac ben thdng thtfdng difpc ttf do Itfa chon thii tuc, thdi gian, dja diem phifdng thtfc gidi quyet tranh chdp theo phtfdng thtfc tien Ipl.
nhanh chdng. hieu qud nhdt cho cdc ben trong khudn khd phdp luat cho phep. Didu nay cd the lam gidm chi phi, thdi gian va tang hieu qud cho qud trinh gidi quyet tranh chdp.
D$c biet vdl nhiing vy kien thtfdng mgi cd yeu td qudc te.
tinh phtfc tap cao thi stf linh boat, mdm ddo trong xet xtf tai trpng tai la cdc nhan td rdt quan trpng giup gldm thieu nhijfng bat ddng vd Ipi ich gitfa cdc ben.
Ngoai ra, vdi mdt vu tranh chdp thtfdng mgi qudc td khi md cdc bdn 6 cac ntfdc khac nhau, gidi quydl tgi trpng tai cd thd giiip cac ben gldm chl phi dl lai do hp cd thd ttf Itfa chpn d|a diem thich hpp - ndi thuan tlpn cho cd hai ben.
4. Xkt xvC tpi trpng tdi giup tidt ki^m thifi gian
Tinh lien tyc, dac biet trong hogt dpng thifdng mgi qudc te ddi hdi cac ben khdng the lang phi thdi gian, didu ma cac Tda dn se rat khd dap tfng difdc do ludn phdi gidi quyet nhieu tranh chap Cling mdt luc, gay ra khd nang dch tdc hd sd.
Gidi quydt tranh chap bang Tda an qua 2 cap xet xtf, ngodi ra cdn cho phep cac ben dtfdc quydn khang an cung lam cho tidn dp bi keo ddi. Trong thtfc td, gidl quyet tranh chap bdng trong tdi, vi du nhtf glal quyet tranh chap bdng VIAC (Trung tam Trong tdi qudc te Viet Nam) thtfdng keo dai tdi da la 6 thang.
cdn tgi Tda dn cd the kdo ddi hang nam trdi.
5. Trpng tdi Id mpt cd che cd the gidi quyet duip'c tranh chop md ndn duy tri diA^c quan he ddi tdc
Neu nhtf gidi quyet bang thtfdng Itfdng hay hoa gidi khdng thanh cdng, thi stf Itfa chpn dtfdc danh gla la khdn ngoan cho cac bdn trong tranh chap thtfdng mgi qudc td la gidi quydt tranh chdp bdng trpng tai.
Vipc thdng, thua trong ^ ^ td tung tai trpng tai qudc
mnGimsd3i/2oi2123
PHAP IUAT- AN NINH THUONG Mfl c y td vdn gitf dtfpc mdi hod khi lau ddi gltfa cat- bdn tranh chap. Bdi le td tyng tai trpng tai la ttf nguydn. Xel xtf bdng trpng lai se lam gidm mtfc dp xung dpi cang Ihdng ciia nhtfng bdt ddng trdn cd sd nhtfng ran hdi gpi md.
trong inol khdng gian km dao, nh? nhdng... Day la nhtfng yrii Id tgo didu kl^n dc cdc bdn duy tn dtfpc quan h^ ddi tdc. quan h^
Ihien chl ddi vdl nhau: (1,ic bici stf ttf nguydn Ihl hanh quydt djnh trpng ldi cua mpl bin sr l.im cho bdn kia cd stf tin tifdng tdt hdn trong quan h^ lam an trong Itfdng lai. Dgc bi^t ddi vdi thtfdng mgi qudc td thi vice duy In quan h$ vdl ddi tac la rdt quan trpng.vi vl?c tim kidm mpl ddi lac hpp tdc khac trong klnh doanh qudc Id la didu khdng hd de ddng.
6. Trong tdi cho phep cdc ben sti di^ng di^c kinh nghidm cua cdc chuyen gia khi gidi quyet tranh chdp
Uu diem ndy the hien d quyen dtfdc chpn trpng tdi vien cija cac bdn dtfdng stf. dieu ma khdng tdn tgi d Tda an. Cdn d phifdng thtfc hod gidi. cac bdn cung cd the tan dung difpc kinh nghiem cua hoa gidi vidn - hp cung cd the la chuydn gia gidi.
nhUhg nhifng ldi ndi cua hp chf cd gid tri ttf van. con phan quyet cua trpng tdi lai cd gid tri phdp ly. day Id dieu cdc ben tranh chap rat cdn.
Cdc ben cd the chpn mpt Hdi ddng trpng tdi dtfa tren nang Itfc, stf hieu bidt vtfng vang cua ho ve phap luat thtfdng mai qudc Id, ve cac linh vtfc chuydn nganh cd tinh chuyen sau nhtf chtfng khodn, licensing, XNK hang hda va dich vu, sd h€fu tri tue... Didu nay gdp phan nang cao hieu
2 4 1 THU0HGM9IS531/2012
qud, cdng bdng va chinh xac trong gidl quydt tranh chap, Cach llii/c Itfa chpn Irpng lai vd Hpi ddng Irpng lai phdt huy linh ddn chii. khach quan trong qud trinh td tyng.
Vdl car vy tranh chdp thtfdng mgi cd ydu Id qudc U- linh phtfc tgp thtfdng cao hdn so vdi cac vy tranh chdp thdng thtfdng Irong ntfdc. ddi hdi ngtfdi xet xtf phdi cd cluiyrn mdn, ngoai ngtf gidl vd am hidu phdp lugt vd linh vtfc xdy ra iranh chdp. Gidl quydl tranh chdp tgi Irpng ldi qudc U- sc ddp tfng dtfpc yrii can dd.
7. Tuy Id gidi quyit tranh chdp thiidng mg.i qudc ti bdng trgng tdi - m^t td chiCc phi chinh phu, nhiAig dU^c ho tr^, bdo ddm vk phdp ly cua Tod dn tren cdc mdt sau:
Xac dinh gia tri phdp ly ciia thod thuan trpng tdi; gidi quydl khieu ngi vd tham quydn ciia Hpi ddng trpng tai; ra lenh dp dyng bien phdp khan cap Igm thdi:
xet ddn yeu cdu huy quydt djnh trong tai; cdng nhan va thi hanh quydt dinh trpng tai.
Trong qua trinh gidi quydt tranh chap, neu quyen va Ipl ich cua mdt ben bf xam hai hoac cd nguy cd xam hai thi cd quydn ldm ddn ydu cdu Toa an dp dyng bi?n phap khdn cdp tgm thdi, nhdm: bdo todn chifng ctf trong tnfdng hpp chtfng ctf bi tieu huy hoac cd nguy cd bi tidu huy: ke bien tai sdn tranh chap de ngan ngtfa viec tau tan tai sdn; cam chuyen djch tai sdn tranh chap; cdm thay ddi hien trgng cua tdi sdn tranh chap;
ke bien vd niem phong tdi sdn d ndi gtfi gitf; phong tod tai khodn tai ngan hdng.
Viec danh gia va stf dung
ngudn chtfng ctf tgi cdc cd quan trpng tai rpng hdn. tif do hdn.
mang Unh xd hpi hdn. tgo dieu kl^n cho cdc bdn ldm sdng t6 nhtfng vdn dd nhay cdm. Trong khi dd. Tod dn dp dyng cac chtfng ctf dd td tyng b| rang bu$c hdn vd mgt phdp ly, lam cho cac b^n tham gla td tyng khdng c6 cd hpi ldm sdng td hdt dtfpc nhidu vdn dd khiic mdc, khdng thd hl^n trdn cac chtfng ciJf
"phdp Iy".
"Ttf nhtfng bdi hpc thtfc ddn sinh dpng vd cac vy vl^c tranh chap thtfdng mgi ndi chung, tranh chdp thtfdng mai qudc te ndi ridng. trpng tai vien Phan Chi Hidu - Hl$u tnfdng Dal hoc Luai Ha Npi cho rdng "So vdl cac phtfdng thtfc gidi quydt tranh chap khac, phtfdng thtfc gidl quydt tranh chdp bdng trpng tai da trd thdnh phtfdng thtfc difdc tfa chuong nhdt trdn thd gidl. Lpi the cua trpng tai chinh la giai quydt tranh chdp nhanh chdng.
chinh xac, it dnh htfSng den bi mat kinh doanh, uy tin ciia cac ben; va phgm vi cdng nhan thi hdnh rdng khdp trdn 150 qudc gia vd vung lanh thd Id thanh vien cOa Cdng tfdc New York nam 1958 vd Cdng nhan va thi hdnh phan quyet trpng tdi. Dac bi$t la xet xtf 1 Idn vdi thu tuc ddn gidn, del kidm thdi gian cho DN. Thtfc td cho thdy, VIAC da gidi quydt tranh chdp thtfdng mgi chi trong vdng 5 thdng".
Dd gidi quyet nhanh. ddm bdo bi mat cua DN. theo dng Huynh Chu qch VIAC thi phtfdng thtfc gidi quydt tranh chap thtfdng mgl bang trpng tai thtfdng mai la phtfdng thtfc khdn ngoan hdn cd trong dieu kipn khung hodng kinh td nhif hien nay •
