^Skao J\/kdm, &ktn - jUvfna nam, ntdi J^n kkem^ - &AinA ittMii^
CHI DAN DIA LY "NGA SON" CHO SAN PHAM COI DA Dl/OC BAO HO
Linj Dure Tho
TP. Quan ly Chuyen nganh, Sd KH&CN Thanh Hda
L
uat Sd huu Tri tue (SHTT) Viet Nam, cd hieu luc tu ngay 01/7/2006, bude dau da cd tac dung khuyen khich, tao dieu kien thuan Ipi cho cac hoat ddng sang tao, mdi trUdng canh tranh lanh manh trong san xua't, kinh doanh va chuyen giao cae tai san th tue, gdp phan khdng nhd vao viec phat then kinh te xa hdi eua tinh nha.Qua trinh hdi nhap da dat ra cho chung ta nhieu CO hdi va thach thufc, trong dd van de bao hd quyen SHTT ddi vdi eac san pha'm hang hda san xua't, luu thdng tren thj trudng, cung nhu hang hda cua Viet Nam lUu thdng ra nUde ngoai.
Cac td chufc, ca nhan trong tinh can phai quan tam xac lap va bao ve; ddng thdi quan ly phat trien loai tai san vd hinh nhUng cd gia trj to Idn, la nhan td hang dau trong phat then san xuat kinh doanh va quan he thuong mai qud'c te mdt each ben vufng.
Tuy nhien, trong nen kinh te thj trUdng, tinh trang xam pham quyen SHTT dien ra kha phd bien. Da cd trudng hpp Thuong hieu bj chiem doat nhu: Ca phe Trung Nguyen, Ca phe Budn Me Thudt va dang cd chieu hUdng gia tang. Vi the viec tuyen truyen Luat SHTT cho mpi dd'i tupng trong xa hdi de khdng nhu'ng cd bien phap bao ve tai san sd hUu th tue cua minh, bang each dang ky bao hd trong nUde va ngoai nude, ma cdn tuf giac khdng xam pham quyen cua ngUdi khac.
Trong cac ddi tupng sd hull cdng nghiep can bao hd thi Chi d i n dia ly cd y nghTa dac biet. Nd duac coi la tai san tap the, cua mpt cdng ddng, cua mdt vung dat va cua mdt da't nUdc. "Chi d i n dja ly la da'u hieu dung de chi san pham cd ngudn gdc tU khu vUc, dja phuong, vung lanh thd hay qudc gia cu the" Van bang bao hd chi dan dja ly nham bao hd ngudn gd'c xua't xuf cuia san pha'm g i n vdi cac dac trUng, cha't lupng rieng cua san pha'm dd, nham tranh cho ngUdi tieu diJng khdi nham l i n ve cha't lUpng va xua't xuf cua san pha'm. Vi vay, chi d i n dia ly dUdc coi la mdt tai san tri tue. Sau khi dupc ca'p giay chufng nhan, doanh nghiep cd quyen suf dung chi dan dja ly, in tren bao bi, nhan san pha'm, gia'y td giao djch, bien hieu... Doanh nghiep cung dUdc
cap tem de dan tren cae san pha'm nhU mdt loai tem chdng hang gia.
Chi dan dja ly dupe bao hd neu dap ufng eac dieu kien sau:
1. San pha'm mang ehi dan dja ly cd ngudn gd'c dja ly, dja phUOng, vung lanh thd hoac nUdc tuong Ung vdi chi dan dia ly;
2. San pha'm mang chi dan dja ly cd danh tieng, chat lUpng hoac dac tinh chu yeu do dieu kien dja ly cua khu vufc, dja phUOng, vung lanh thd hoac nude tuong ufng vdi chi d i n dia ly dd quyet djnh.
NhUvay, dieu kien bao hd chi dan dja ly kha khd khan va phai qua nhieu thu tue. TrUdc tien, san pham dd phai cd net dac trUng tao thanh do cac yeu td tuf nhien cua vung (dja ly, khi hau, ngudn nude, dja chat, he sinh thai...). Ngoai ra, vung dja ly dd cdn phai 6\Jac xac djnh mdt each chinh xac bang tU ngu'va ban dd, ve ra ranh gidi dja ly. Vung ngoai ranh gidi dja ly, khdng cho ra san vat dac trung nhu vay.
Nga Son la huyen ddng bang ven bien, nam ve phia Ddng Bic tinh Thanh Hda, each thanh phd Thanh Hda khoang 40 km. Nga Sdn ndi tieng vi cd Ddng TU Thufc vdi truyen thuyet len tien, la vung xua't xuf eua san pha'm dUa hau mat ngpt. Nhung tai day phai ndi den mdt san pha'm ddc dao tU ngan xUa dd la cay cdi. Cay cdi xua't hien tai da't Nga sdn chUa rd tuf bao gid. Cay cdi d Viet Nam cd tdi 30/85 loai tren the gidi. Hai loai cdi chinh tren da't Nga Son la cdi bdng tring va cdi bdng nau. Nam 2010 dien tich trdng cdi la 2.750 ha, vdi san lUpng tren 20 nghin tan. Cdi Nga Son la mdt trong 2 cay trdng chu lufc (Lua va Cdi) eua huyen nay, vdi san lupng cdi Idn nha't nude (chiem khoang 30% ca nudc), cay cdi thuc suf da g i n lien vdi ngUdi dan Nga Son. Hang chieu cdi Nga Son la mdt san pha'm ndi tieng cua tinh Thanh Hda tU ngan xUa, dupc ndi tieng vdi cau tho:
Chieu Nga San, gach Bat Trang Vai ta Nam Djnh, lua hang Ha Ddng
San pha'm cay cdi dUpc det thanh chieu, tham, tui, bj va cac 66 my nghe khac.
Cdi Nga Son cd dac trUng ndi tieng vdi dp dai
s o 4/2011 21
NGHIEN CUU TRAO OOI
deo, dng mUpt, spi nhd, dai, kha nang giu' mau it nguyen lieu trong thj trudng ndi dia va xua't khau.
noi nao cd dupc. Nhd vay ma chieu edi hay cac Mdt diou ma bat ky ai cung khdng the phu san pha'm thu cdng my nghe khac lam tUcdi Nga nhan, dd la nhCfng san pha'm dUpe bao hd chi Sdn cung bdng, dep. ben. Dac trUng nay eo
dupe nhd dja ly, khi hau rieng ciia vung N()''i Sdn va cdn do ngUdi dan ndi day cd tap tinh ricnq, cd ky thuat dac biet khi trdng cay cdi, khi thu hoach, khi phdi va so che cdi.
NhCfng dia danh dac san dtni la nhCfng ndng san cd gia trj, cd kha nang khai thac nhu mpt tiem life ve kinh te. Trong trUdng hpp nay, cay cdi la cay ndng nghiep chu life cua huyen Nga Son va san lupng edi d Nga Son Idn nhat nude, tiem luc kinh te cao, kha nang bj mao danh, lam gia, bj nhai ten cung cao. Vdi nhUng tinh nang ve chat lupng vUpt trdi, san pha'm cdi Nga Son la dac san can dUoc bao ve. Cung vi dieu nay ma ndng dan va dja phUOng mdi quyet tam xay dUng thuong hieu, lam hd so bao hd ehi dan dja ly.
TU nam 2000, Sd Khoa hpc va Cdng nghe Thanh Hoa da chu trong de xuat xay dUng cac Chi d i n dja ly cho s i n pha'm la dac san dja phUdng, trong dd cd cay edi Nga Sdn, tham gia vao ChUdng trinh ECAP 11. Cue SHTT da quan tam dua vao ChUdng trinh hd trp phat then tai san th tue giai doan 2005-2010, vdi duf an: Xac lap Chi dan dja ly Nga Sdn eho hang chieu cdi, tu ngudn kinh phf TW, Thdi gian thUe hien dU an:
thang 5/2008 den thang 6/2010; Co quan chu th:
UBND huyen Nga Sdn cho cac san pha'm edi Nga Sdn.
De'n nay duf an da hoan thanh. Cue SHTT da cd Quyet djnh sd 2292/QO-SHTT ve viec cap Gia'y chufng nhan dang ky chi dan dja ly sd 00028 cho san pham cdi Nga Son. Uy ban nhan dan Nga Son la co quan quan ly Chi d i n
dia ly "Nga Son' cho san pham cdi.
Khu vufc dja ly 6\Jac xac djnh bao gdm dja ban cac xa Nga Lien, Nga Tan, Nga Thanh, Nga Thuy.
Nhu vay, cho de'n nay tinh ta da cd 2 Chi dan dja ly dupc xac lap quyen (trudc dd la Chi d i n dia ly "Hau Ldc" cho san pha'm M i m tdm).
Viec xac lap quyen dd'i vdi ehi dan dja ly Nga Son danh da'u mdt bude quan trpng trong phat trien san xua't hang hda dd'i vdi san pha'm chieu cdi. Nd khing djnh quyen SHTT dd'i vdi ten gpi "Nga SPn" cho san pha'm Cdi. Day la can cuf phap ly quan trpng trong viec bao ve thUdng hieu Nga Sdn dd'i vdi hang chieu cdi, eac san pha'm tUcdi va ke ca cac cdi
(ian dja ly dupe biet den nhu nhCfng thUOng hieu ndi tieng va gia tri kinh te ma nd mang lai bao gid Cling cao hdn nhCfng san pha'm cung loai thdng thudncj Ch;'ing han nhU ga Gresse - da dupc bao hd ehi cian dja ly - cua Phap 6Mc ban vdi gia dat gap 5 lan so vdi nhu'ng eon ga binh thUdng nhUng lupng khach hang tim den vdi nd thi khdng ngUng tang len. Do dd, bao hd chi dan dja ly ddng nghTa vdi viec Ipi nhuan thu dupc se nhieu hdn trUdc.
Dieu dd cho thay, khi xac lap quyen dd'i vdi Chi dan dja ly cd nghTa la chat lUpng dac thu tif cay cdi Nga Sdn dupe khing djnh va cd sufe loi cuon ddi vdi ngudi tieu dung. TU nhung tac ddng tich cufc cua nd ma gia th san pham cd the dupc nang cao, thu hut dUpc du khach dd'i vdi vung dat Nga Son va san pha'm cdi Nga Sdn ngay cang nhieu.
Cd dupc quyen SHTT ddi vdi san pham cdi khdng chi de dupc thoa man, ma khing dinh cac cd sd san xua't cdi va cac san pham tU cdi phai thay het dupc quyen ldi va trach nhiem cua minh trUde Chi dan dja ly. Dd la, mdt mat phai giuf gin chat lupng va ngay cang hoan thien quy trinh san xua't de giuf vung uy tin ve chat lUpng tren thi trudng, mat khac mdi co sd san xua't phai cd trach nhiem ehung ddi vdi Chi d i n dia ly Nga Son, bao ve thuong hieu khdng bi xam pham.
Mat khac, can phai tap trung nghien cufu de che bien cdi thanh hang hda de giam lUpng xua't kha'u nguyen lieu thd hoac ban thanh pham, nham nang cao gia tri hang hda tU cay cdi.
Phd Cue truang Cue SHTT Pham Phi Anh trao Van bSing bao hd Chi din dia ly "Nga San" eho san pham Cdi eho dai dien UBND huyen Nga San
22
s o 4/2011^kao JV^fidm, &ifiMt - jtUen^ nam m,di tjdn kkeuw - 9kink wi^ia
Danh tieng cua dac san trong nen kinh te hang hda la the manh, la tien bac. Dd la eua cai eua ca cdng ddng va eua ca vung dat can dupe quan tam gin giu'va khai thac.
Trudc nguy eo cd the mat thuong hieu Nga Son bat cuf luc nao tai nude ngoai, Sd KH&CN Thanh Hda da cd dang ky vdi TW de dxsao. hd trp dang ky Chi d i n dja ly Nga Son tai Trung Qud'c la nude nhap Idn nhat edi nguyen lieu eua Nga Son.
Vi suf phat trien san xua't va vi quyen Ipi eua vung dat Nga Son va dja phUOng Thanh Hda, cae doanh nghiep va cac hd san xua't hay quan tam bao ve thuong hieu eho san pha'm cua minh.
Tin tudng rang, vdi truyen thdng van hda, vdi trach nhiem dd'i vdi dac san dja phUOng, nhan dan Nga Son coi day la tai s i n quy gia cua minh, la tai san ehung cija vung dat Nga Son de cay cdi mai mai d\iac bao tdn va nang cao gia tri. Cdi Nga Son khdng chi mang den eho ngUdi tieu dung trong nudc nhufng san pham chat lu'png cao, ma cdn mang tieng thom cua san vat tinh Thanh tdi nam chau bdn bien.
Viet Nam hien cd tren 180 dja danh ndi tieng g i n lien vdi nhieu dac san, can xay dufng va phat trien chi dan dia ly neu khdng se dan den nguy CO danh mat dac san. Cho den nay, da cd 26 chi dan dja ly trong nUdc dupc cap (theo thuf tuf thdi gian): nUde m i m Phu Qudc, che Shan tuyet Mdc Chau, ca phe Budn Ma Thudt, budi Doan Hung, thanh long Binh Thuan, hdi Lang Son, vai thieu Thanh Ha, nUdc m i m Phan Thiet, gao tam xoan Hai Hau, cam Vinh, che Tan CUOng, gao mdt bui
dd Hdng Dan, vai thieu Luc Ngan, xoai cat Hoa Ldc, chudi ngu Dai Hoang, que vd Van Yen, mam tdm Hau Ldc, ndn la Hue, hdng khdng hat Bac Kan, budi Phuc Trach, thud'c lao Tien Lang, gao nang Nhen thdm Bay Nui, hat de Trung Khanh, mang cau Ba Den, edi Nga Son va que Tra My.
Neu chUa bao hd chi dan dja ly thi ndng dan va dja phuong cd the dang ky bao hd dudi dang nhan hieu tap the (dung cho ca tap the). Khi dd, ndng dan dap Ung dieu kien, nam trong tap the dd thi van dupe suf dung chung dja danh. Ndng san vung khac, ndng dan khdng tham gia tap the khdng dupc lay ten trung, ten nham lan. Hien cd kha nhieu dja danh dupe bao hd dudi dang nhan hieu tap the nhu lua Ha Ddng, banh dau xanh Hai Duong, rUpu lang Van, thanh tra Hue, thuy san An Giang, sau rieng Cai Mdn, m i m Chau Ode...
Tinh Thanh Hda la vung da't day tiem nang, vdi san vat cd tieng ve Ludng, Cdi, Mia, Da; Va cdn biet bao san pha'm ndi tieng khac cd the xac lap quyen Chi dan dja ly hoac Nhan hieu tap the nhU: Che Lam Phu Quang (VTnh Ldc); Banh Gal Tuf Tru (Thp Xuan); nUde mim Ba Lang Lach Bang (TTnh Gia); Rupu Nga Son: Rupu Cau Ldc (Hau Ldc); Mia Tim Kim Tan (Thach Thanh)...
vv. Budi Luan Van cung dang 6\iac chu y. Tuy nhien, ra't nhieu san vat quy gia cd nguy cO mai mdt hoac bien mat. Vi vay rat can mdt ChUOng trinh hd trp tai san th tue, trong dd cd viec hd trp xac lap, phat then, khai thac cac gia th ve Chi dan dja ly, 6Mac sdm di vao hien thufc.
CONG TAC QUAN LY N H A NITOTC VE DO LlTOTNG.
(Tiep theo trang 27)
phuong tien do phu hpp vdi tinh hinh thufc tien eua dja phUOng;
Tang cudng dao tao va nang cao dpi ngu kiem djnh vien do ludng.
Phdi hpp vdi Tong cue trong viec bien soan cac quy trinh ky thuat phuc vu cho viec thuf nghiem, kiem dinh, hieu chuan, phUdng tien do theo Luat Tieu chuan va Quy chuan ky thuat;
Tiep tue dau tu eo sd vat chat - ky thuat, trang thie't bj,... cho hdat ddng kiem djnh de nang eao chat lupng kiem djnh, md rdng hinh thufc kiem djnh dap ufng nhu cau thufc te
Tang cUdng cdng tae kiem tra, giam sat cac td chUe kiem djnh thupc dja ban quan ly.
Nhan thufc day du va sau s i c nhi/ng thuan Ipi, thach thufc cung nhU n i m chic nhung nhiem vu to Idn ve do ludng eua toan nganh trong thdi ky hdi nhap toan dien ve kinh te vdi qud'c te, vdi tinh than chu ddng, chung ta tin tudng rang, trong thdi gian s i p tdi do ludng cua Viet Nam se cd bUde phat trien manh me, nhanh chdng, dap ufng yeu cau eua doanh nghiep va ngUdi dan./.
s o 4/2011
