1. G th u
Nh t B n có n n v n hóa ng và ch u nh h ng sâu s c c a v n hóa Nho giáo. V n hóa, ki n trúc, n i th t... có nhi u y u t nh h ng t Trung Qu c và Hàn Qu c. Tuy nhi n, do c i m khí h u, t n giáo, m i tr ng t nhi n, n n n i th t Nh t B n có nh ng c i m hoàn toàn khác v i các n c. T th i c n i, v i t t ng
“Nhân hòa, ngo i tài , phát huy ngh thu t truy n th ng, ng th i, ti p thu, phát tri n nh ng nét v n hóa c s c c a các n c, Nh t B n h nh thành n n phong cách thi t k n i th t có tính truy n th ng và hi n i, n gi n, t nhi n và tinh t , ó là m t trong nh ng phong cách c s c tr n th gi i.
V i n i th t Nh t B n, kh ng ch nói n phong cách thi t k và xu h ng thi t
k toàn c u, mà còn b t ngu n t ngh thu t truy n th ng. Thi t k n i th t và ki n trúc Nh t B n lu n g n k t kh ng th tách r i, i u này li n quan n kh ng gian và m i tr ng s ng c a ng i Nh t, có ki n cho r ng, ki n trúc là m t “n i th t l n . Chính v v y, khi nghi n c u thi t k n i th t Nh t B n, c n ph i a n i th t vào toàn b m i tr ng s ng.
2. Ngh n c u và bàn lu n
N i dung bài vi t c b n phân tích s phát tri n và i m i c a n i th t Nh t B n d i góc l ch s và các nghi n c u so sánh gi a m t s qu c gia t hai khía c nh:
V n hóa s ng c a ng i Nh t và s phát tri n c a thi t k n i th t Nh t B n.
2.1. h ng c tr ng kh ng g an m tr ng s ng
- Nh t B n là m t o qu c bao g m óm t t
Khi nói n n i th t Nh t B n, i u u ti n xu t hi n trong suy ngh chúng ta là kh ng gian có h bàn th p hay chi u tatami... nh ng n i th t Nh t B n kh ng nh ng bao g m n i th t truy n th ng, mà còn bao hàm c n i th t hi n i, có m t phong cách c tr ng c a Nh t B n. N i th t truy n th ng Nh t B n ch u nh h ng s u s c c a n n v n hóa Trung Hoa c i trong l ch s l u i tr c th i Minh Tr Duy T n, sau ó, c Nh t B n phát tri n và cách t n b i s k t h p v i v n hóa và c ng n ng trong t ng kh ng gian n i th t.
khóa N i th t Nh t B n, phong cách Nh t B n.
Japanese furn ture Trad t onal and modern st les Abstract
When mentioning Japanese furniture, low tables or tatami mats almost come immediately to our minds Japanese furrniture, in addition to traditional style, also embed modern one with Japanese typical features. While Japanese furniture, in its traditional style, re ects Meiji Restoration history with strong impressions of ancient Chinese culture, in the modern style, it has been developed and innovated remarkably in the way culture and functions are combined in every single interior space.
K words Japanese furniture, Japanese style.
m t qu n o i t ng tr i d c Thái B nh D ng ng B c v i các o chính g m: Honshu, Shikoku và Hokkaido, bao quanh là bi n và nhi u núi r ng, n i ây, ng th i mang c s c c a “n n v n minh r ng và “n n v n minh i d ng .
Do Nh t B n ch u nh h ng khí h u m và m n n v m t ki n trúc truy n th ng c a Nh t B n, ch y u d a tr n các y u t kh ng gian m là nh ng ki n trúc có d ng th c ri ng g i là “Sinden ukuri (kh ng gian ngh ng i). Sàn c lót dán có chi u tr i ng i, kh ng gian r ng nh ng kh ng có vách ng n. Tuy nhi n, b nh phong ho c vách sau này c d ng r t nhi u ng n các kh ng gian khi c n thi t. Vách, vách ng n và b nh phong có th là nh ng b c tranh do các h a s n i ti ng lúc b y gi v ra, ây là m t c tr ng trong kh ng gian n i th t Nh t B n và là m t hi n t ng
“kh ng gian s ng g n li n v i ngh thu t áng c nghi n c u. Kh ng gian n i th t c a Nh t B n ngoài s ph h p v i thói quen sinh ho t c a ng i Nh t là ng i d i sàn, k t c u kh ng gian m , c a s m ra b n phía, h u h t các c a s u là “shoji . Nh t n g i ó mang n i hàm rõ ràng.
Vách shoji là ph n vách ng y n, c nh còn c a shoji là ph n c a chuy n ng c. Ph bi n là chuy n ng theo chi u tr t m t vài tr ng h p chuy n ng theo ki u b n l xoay ho c chuy n ng theo ki u g p các cánh theo m t tr c gi a các cánh. vi c chuy n ng c tr n tru và chính xác, các c c u thanh ray treo ch u l c phía tr n và thanh ray nh h ng chuy n ng phía d i c l p t. Gi y shoji là lo i gi y truy n th ng c a Nh t
B n, nguy n b n nó c làm t các lo i x s i th c v t. Tuy nhi n, ngày nay, v i c ng ngh phát tri n th các lo i t m shoji c làm t vinyl, u màu tr n ho c in h nh hoa v n ch m (lá trúc, lá phong, hoa anh ào, hoa v n ) ho c ép các lo i x s i gi a hai l p vinyl S n ph m s m b o b n, gi màu s c, ch c ch n, ch ng l i m i i u ki n th i ti t. Kích th c: C b n là 93cm x 185cm 93cm x 215cm Chi u dày: Ph bi n là lo i 0,2mm và 0,3mm. Gi y c dán tr n , ánh sáng và ánh sáng mà shoji xuy n qua. Các bóng xu ng c ng nhau t o thành m t b c tranh ba chi u, có ch c n ng th ng gió, ki m soát m và kh m i. Kh ng gian ph n sâu c a tòa nhà c g i là “H c nh , và l i i n i ph n b n ngoài c a tòa nhà và ph n sâu c g i là “Màu xanh lá cây . S k t h p này t o cho chúng ta th y s hòa quy n kh ng gian trong và ngoài nhà.
- Nh t B n có n n v n minh n ng nghi p lâu i, và lao ng s n xu t n ng nghi p truy n c m h ng cho ng i Nh t B n c i thích ng v i s thay i theo kh ng gian và th i gian, và i u ó c ng góp ph n vào vi c thay i nh n th c v th m m t nhi n.
- T n giáo c a Nh t B n có h nh thái t ng h p, ch y u là Th n o a ph ng, t ng thích v i các t n giáo n c ngoài khác nh Ph t giáo. Th n o Nh t B n ch y u là th cúng t ti n và t n th thi n nhi n, tuân theo quy lu t t nhi n c a v n v t. T t ng Thi n c a Ph t giáo c ng có nh h ng sâu r ng, t t ng Thi n th ng xu t hi n trong các thi t k d i d ng
“Wabi và “Sabi (Wabi, Sabi). c i m
chung c a c hai d ng này là nh n m nh v p c a s n gi n, t nh và hài hòa.
- V v n hóa, có tính hòa nh p, ng th i, cao tính truy n th ng l i nh ng c tr ng trong kh ng gian m i tr ng s ng c a ng i Nh t. M t s ng i nói r ng l ch s v n hóa c a Nh t B n, v c b n, là l ch s ti p thu v n hóa n c ngoài. Cho d
ó là s h p th v n hóa Trung Qu c th i ng (v m t l i s ng c a con ng i, ó là s du nh p c a phong cách ki n trúc th i ng và n i th t ki u ng), hay là s h p th v n hóa ph ng Tây sau th i Minh Tr Duy tân (v m t con ng i). S a thích i v i n i th t nh p kh u c a Châu u trong m t th i k và s du nh p c a các y u t ph ng Tây vào thi t k n i th t a ph ng có th là b ng ch ng cho nh n nh này. Nh ng ng th i, Nh t B n c ng r t coi tr ng truy n th ng. Tuy Nh t B n tr thành m t t n c phát tri n, hi n i, cách s ng c a ng i dân c ng g n gi ng ph ng Tây, nh ng nh ng nét v n hóa truy n th ng nh trà o, c m hoa, u v t sumo v n thu hút m i ng i. Chính v v y, thi t k n i th t Nh t B n c ng th ng có nh ng nét c tr ng v “tinh th n Nh t B n và hòa nh p tinh hoa n c ngoài và “s k t h p gi a Nh t B n và ph ng Tây .
Do nh h ng c a khí h u, t n giáo và m i tr ng t nhi n, Nh t B n h nh thành n n m t n n v n hóa trong kh ng gian s ng khác bi t so v i Trung Qu c, Tri u Ti n và Hàn Qu c, c ng nh nh ng qu c gia trong khu v c v n hóa ng . i v i Nh t B n, n i th t và ki n trúc kh ng ch kh ng th tách r i v kh ng gian, mà còn là phong cách c s c Nh t B n. G n li n gi a t nhi n và truy n th ng h nh thành n n
phong cách t nhi n và m c m c c a ki n trúc truy n th ng Nh t B n. Trong vi c l a ch n v t li u cho các tòa nhà truy n th ng c a Nh t B n, th ng s d ng các v t li u t nhi n nh tre, g , c , v cây, t và g ch v n, kh ng ch c c ng n ng h p l trong c u trúc và k t c u, kh ng nh ng phát huy c các c tính v t l mà còn th hi n rõ c c i m c a v t li u, h nh và màu s c c a chúng. Khác v i ki n trúc truy n th ng c a Trung Qu c, ki n trúc truy n th ng Nh t B n kh ng ph tr ng, kh ng r m rà mà có tính t i gi n, hòa nh p v i thi n nhi n.
Thi t k n i th t truy n th ng c a Nh t B n t ng mang bóng dáng c a v n hóa Trung Hoa, nh ng nó d n phát tri n thành phong cách ri ng trong l ch s t lâu i. T th i Nara (710-794 SCN), Nh t B n c s th n sang nhà ng, và v n hóa c a nhà ng nh h ng sâu s c n Nh t B n. n i th t c ng ch u nh h ng c a ki u “nhi u kh ng gian do nhà ng thi t k vào th i i m này, trong th i k này, n i th t Nh t B n b t u s d ng s n, kim lo i và các th c ng khác tr n quy m l n, và các k thu t và hoa v n th hi n nh ng c i m c a Trung Qu c và c Trung . ng th i, cách s ng ri ng c a Nh t B n c ng c b o t n và phát tri n.
Tr c th i nhà ng, cách sinh ho t ch y u c a ng i Trung Qu c là ng i tr n sàn nhà ho c qu g i, g i là “h th ng ng i , v v y, nh ng chi c bàn th p r t ph bi n. Tatami, m t ph n quan tr ng c a n i th t Nh t B n, c b t ngu n t v n hóa ng i và sinh ho t c x a c a Trung Qu c. Trong các tri u i nhà Hán và nhà ng, do nh h ng c a v n hóa Tây V c,
bàn cao và gh u cao và “ng i xu ng b ng chân c a m t ng i tr n n ph bi n Trung Qu c. Lúc này, Nh t B n kh ng b
nh h ng b i xu h ng “ng i chi u c a nhà ng, và v n gi c truy n th ng ng i tr n m t t, thói quen này quy t nh ph n l n n s phát tri n c a c và n i th t Nh t B n. H n n a, do m t th ng có th d dàng nh n th y chân bàn khi ng i xu ng sàn n n ng i Nh t kh ng ch coi tr ng vi c trang trí m t bàn, mà còn r t coi tr ng t o dáng và cách trang trí c a chân bàn Ng i Nh t, khi ng i, t p trung vào m t bàn, n n h c bi t chú n trang trí m t bàn. Ngoài ra, nh ng ng i th i nhà ng th ng ph s n mài dày l n n i th t che i m t s khuy t i m c a g , trong khi ng i Nh t l i th hi n s n mài m ng cho n i th t, t p trung vào vi c gi v p b m t t nhi n c a g , ây c ng là m t cách th c thi t k c a ng i Nh t n i th t truy n th ng g n v i thi n nhi n.
Ngoài bàn gh , các lo i h nh n i th t khác c ng ch u nh h ng c a v n hóa th i nhà ng, nó c g i là “Tansu Nh t B n và c vi t b ng ch Hán “Tansu , là m t chi c t t ng i l n. Các hoa v n trang trí và k thu t trang trí c a t Nh t B n trong th i k này tr n n r t ph c t p, mang c tr ng c a v ng ng b ng trung tâm và c v n hóa Trung , và d n d n c t i gi n hóa v sau. T Tansu - bi u tr ng cho v n hóa Nh t. R ng Tansu Nh t B n là n i th t l u tr c làm th c ng v i m c ích ng qu n áo, n m futon ho c th c ph m. Theo truy n th ng, Tansu ph n ánh n n t ng x h i và a v x h i c a ch s h u kh ng gian ng i nhà. Nó c thi t
k linh ho t chuy n bi t hóa c n phòng, n i nó s c s d ng. Nó có ho c kh ng có ng n kéo, h u h t các r ng Tansu u n ng. V v y, ph i có bánh xe di chuy n.
Nh t B n, giai o n t 1868 n 1912 ( c g i là th i Minh Tr ) là th i k hoàng kim c a ngh ch tác Tansu. S n ph m t th i này lu n c nh ng ng i y u thích
c c ng nh khuynh h ng n i th t t i gi n Nh t B n ánh giá cao.
c tr ng c a c Tansu:
- Kh n ng di ng và nhi u ng n ch a.
- Thi t k t i gi n và kh ng có nhi u chi ti t trang trí c ng phu.
- Các tay c m ho c gia c có s xu t hi n c a s t, c tr ng c a th i k này.
- Kh ng có chân.
- Làm t g m m và g c ng Keyaki (cây du), Kuri (h t d ), E o Matsu (th ng), Sugi (tuy t t ng), Kiri (paulownia) và Hinoki (bách).
- B n ngoài là m t l p s n kh ho c s n hoàn thi n.
T b p (Mi uya - Dansu) c ng là m t d ng Tansu. T n Mi uya b t ngu n t ch Mi uya có ngh a là n i ch a n c. Mi uya Dansu là m t t b p Tansu x p ch ng. Nó c t trong phòng chính c a quán trà, n i có giá và m t thanh tre làm s ch và c t gi g m s . T Tansu này còn c g i là Daidokoro Todana (k b p).
R ng b p Tansu c s d ng r ng r i vào th i Edo, v s thay i trong thói quen cho kh ng gian b p và n. c c t m hi u, nghi n c u các ch c n ng và th m m nh m t o ra c n i th t t i gi n c tr ng c a Nh t B n.
Hikone là m t th tr n t nh Omi,
th ng là hinoki (bách) và sugi (tuy t t ng) v i keyaki (cây du elkova) cho các ng n kéo phía tr c ho c các c a nh . ng th i, vi c ti p xúc v i khói nhi u n m trong kh ng gian n u c ng góp ph n t o ra th m m ri ng cho lo i c này.
Vào cu i tri u i Heian, Nh t B n ng ng c s gi n nhà ng, và n i th t truy n th ng c a Nh t B n d n thoát kh i phong cách th nh hành c a nhà ng và phát tri n theo h ng t nhi n h n. Ch
ng th c v t c s d ng ngày càng nhi u ng d ng trong trang trí. Cu i th i Kamakura, Nh t B n và nhà Nguy n d n n i l i trao i th ng m i, trong th i k này, ngh thu t s n mài và c ng ngh tráng men vàng b c c s d ng r ng r i trong n i th t, và “ nh cao c a nhà T ng c ng lan sang Nh t B n. T th i M c ph
n th i Minh Tr Duy tân, do nh h ng c a s phân l p và c l p c a nhà Thanh, nh h ng c a v n hóa Trung Qu c i v i Nh t B n v c b n ch m d t.
2.2. Phong cách t nh n, h nh dáng n g n và trang trí tr l ngu n b n
- M c d b nh h ng b i v n hóa c a các tri u i Trung Qu c, song, kh ng ng ng c n gi n hóa: m t s n i th t t Trung Qu c cu i c ng có th gi
c h nh d ng khá gi ng nhau, nh ng t o dáng có xu h ng t i gi n và d n d n có nh ng c tr ng ri ng c a Nh t B n.
- Bàn gh ph h p v i thói quen sinh ho t c a ng i Nh t là ng i b t. M t m t, nó c th hi n qua nh ng c khác trong nhà nh gi ng, t , bàn cao, gh cao, th m chí c gh sofa, áp ng nhu c u c ng n ng c a cu c s ng, m t khác, còn th hi n
th m kh ng gian khi có nhi u khách n, chân bàn có th g p l i và ch có th m ra khi n, và chi c “tansu nói tr n c ng r t thu n ti n khi di chuy n, h nh th c “h p
c t o thành t nhi u ph n x p ch ng l n nhau, có tay c m c hai m t.
- Thi t k c a n i th t truy n th ng Nh t B n ch y u s d ng các ng th ng và h nh th c b t i x ng. L do là ng th ng t o i u ki n thu n l i cho vi c k t h p gi a các n i th t khác nhau, ng th i, có hi u ng th giác t i gi n và tr c quan. C u trúc b t i x ng và k thu t thi c ng hoàn thi n c s d ng gi i quy t s bu n t và c ng nh c mà các ng th ng n gi n có th mang l i. Nh ng b t i x ng này kh ng ch c t m th y trong n i th t, mà là c i m xuy n su t trong thi t k theo phong cách Nh t B n.
2.3. th t h n h t B n
2.3.1. T t ng thi t k c a “Tinh th n hài hòa và tài n ng n c ngoài”
Sau cu c Duy tân Minh Tr , l i s ng c a ng i Nh t thay i m nh m . Tr n th c t , sau Minh Tr Duy tân, thi t k n i th t c a Nh t B n có th nói là b nh h ng n ng n b i v n hóa ph ng Tây. Tr c h t, l i s ng có nh ng thay i l n, ngày càng có nhi u ng i th y r ng “ng i tr n sàn nhà kh ng tho i mái b ng ng i tr n m t chi c gh cao h n. Ngày càng có nhi u ng i ch n “ng i gác chân , h nh dáng c a n i th t Nh t B n b t u cao h n. S phát tri n có nhi u c i m c a ph ng Tây kéo theo nh ng thay i l n trong thi t k , m t lo t các xu h ng thi t k n i l n ph ng Tây nh h ng t i Nh t B n nh Rococo, New Rococo, Bauhaus m i
và Le Corbusier xu t hi n vào th k XX.
Ch ngh a hi n i, tân ngh thu t , c bi t là vi c theo u i ch ngh a tân hi n i t i gi n, có m t m c ph h p nh t nh v i n n v n hóa truy n th ng lâu i c a Nh t B n. V v y, nh ng t t ng xu h ng này ít nhi u có nh h ng n thi t k n i th t Nh t B n trong m t kho ng th i gian nh t nh, nh ng ngành s n xu t n i th t c a Nh t B n th c s thành c ng sau khi Chi n tranh th gi i th hai k t thúc. T ó n nay, các lo i n i th t ph bi n tr n th tr ng Nh t B n có r t nhi u thay i:
- n i th t truy n th ng, h u h t c làm b ng g nguy n kh i, mang phong cách Nh t B n, g n nh áp d ng hoàn toàn th c ng truy n th ng, t ng i t ti n, và c ng i d ng cao tu i r t a chu ng.
- n i th t hi n i, bao g m n i th t th ng minh và n i th t theo phong cách hi n i, c s n xu t c gi i hóa hoàn toàn t ng và phát tri n v i c ng ngh k t h p gi a c s c ng ngh u n g và c ng ngh ván ép.
- M ph ng n i th t Châu u, lo i n i th t này kh ng hoàn toàn sao chép v thi t k mà là s k t h p h u c gi a phong cách c i n Châu u ho c phong cách t i gi n B c u v i v n hóa truy n th ng Nh t B n và i u ki n m i tr ng s ng c a ng i Nh t. Ngay c n i th t ph ng ng u nh nh n và m m m i. Theo th i gian, thi t k ng th ng góc c nh c a n i th t truy n th ng Nh t B n c ng c làm m m và bi n thành nh ng ng cong uy n chuy n trong phong cách này.
- n i th t g p, k t h p và a n ng, ch y u là gh g p, gh u g p, bàn g p, gi ng g p, v.v. i u này li n quan n i u ki n s ng c a Nh t B n v i kh ng gian nh
h p h n, ph h p v i nhi u i t ng và s thích th m m và c ng n ng.
2.3.2. N i th t m i c a Nh t B n
Nh t B n có m t lo i n i th t v a mang nét quy n r truy n th ng, v a mang y u t hi n i, c áo, l i có nhi u c ng n ng th c d ng h n, m t s h c gi Trung Qu c g i nó là n i th t ki u Nh t m i. Trung Qu c, khái ni m “n i th t Nh t B n m i l n u ti n c a ra trong bài báo “N i th t Nh t B n theo phong cách ch m r i và y n b nh do Chen Mufeng xu t b n n m 2001. Hi n nay, các h c gi trong n c nh Hu Jingchu, Peng Liang, Fang Hai, Xuan Xiao hi ti n hành nghi n c u v n i th t ki u Nh t m i và t c nh ng k t qu c tr ng ri ng.
D a tr n các ki n khác nhau c a nhi u h c gi , n i th t m i c a Nh t B n có th b t u t th i Minh Tr Duy tân. Tr n c s ti p thu kh ng ng ng v n hóa ph ng Tây, m t lo i n i th t k t h p gi a v n hóa ph ng Tây và v n hóa truy n th ng Nh t B n, c n i th t m i c a Nh t B n ti p t c phát tri n và ph n ánh nh ng c i m khác nhau trong các th i k . S n ph m c a s k t h p gi a truy n th ng và hi n i.
N i th t m i c a Nh t B n hi n nay có 3 c i m chính là: chú n thi n nhi n, k th a l ch s và hòa nh p v n hóa.
- T p trung vào thi n nhi n:N i th t truy n th ng c a Nh t B n h u h t s d ng các v t li u t nhi n nh g , mây tre an.
B c sang th i ng i, ngày càng có nhi u v t li u khác l a ch n, nh ng các nhà thi t k n i th t phong cách Nh t B n m i v n u ti n s d ng v t li u t nhi n.
S hài hòa và th ng nh t c a con ng i và thi n nhi n.
- K th a l ch s : ng nét, h nh dáng và hoa v n là s k th a l ch s rõ nét nh t trong phong cách n i th t Nh t B n m i, ây là nh ng c i m chính c a n i th t Nh t B n m i truy n th ng.
- H i nh p v n hóa: a s n xu t b i c ng ngh hi n i vào ngành s n xu t n i th t, thay th s n xu t th c ng truy n th ng, hòa nh p ngh th c ng hi n i và v n hóa n i th t truy n th ng. ng th i,
thi t k c a a ph ng Nh t B n, v a mang c i m c a v n hóa Nh t B n v a là bi u hi n c a các n n v n hóa khác.
3. K t lu n
Có th th y, trong l ch s lâu i c a thi t k n i th t Nh t B n, có nhi u s n ph m c gi i thi u v i nh ng thi t k xu t s c có tính toàn c u, ó là nh ng c s tham kh o nh m xác nh v n hóa truy n th ng c a t n c. N i th t hi n i
hóa truy n th ng c a Nh t B n. ng th i, có s nh h ng nh ng tinh hoa và trí tu c a m t s n c ph ng ng và ph ng Tây v thi t k n i th t. Ngày nay, h
ng d ng nhi u c ng ngh nh m phát tri n c n i th t ph c v cho i s ng con ng i, v a có tính c ng n ng, v a có tính th m m cao, mang c s c phong cách Nh t B n.
Tà l u tham kh o
1 .增田奏，住宅设计解剖书(Phân tích thi t k nhà ) - 2018年0 月01日南海出版公司 (C ng ty Nh t Nam H i xu t b n) ISBN:9787544293075
2 .大卫·扬,美智子·扬，日本庭园的艺术(Ngh thu t v n c a Nh t B n),华中科技大学 出版社(Nhà xu t b n i h c k thu t Hoa Trung)，ISBN：9787568060448
3 . 米拉·洛克 (Mira Locher)，日本建筑:材料与样式的应用( ng d ng v t li u và ki u dáng trong ki n trúc Nh t B n), 2021,华中科技大学出版社(Nhà xu t b n i h c k thu t Hoa Trung)，ISBN 9787568067737
4 .堀内正树，图解日本园林(B n v chi ti t v n Nh t B n), 2021， 苏科学技术出版 社(Nhà xu t b n khoa h c k thu t Giang T )，ISBN编号：9787553786162
5 .愛德 ‧摩斯(Edward Sylvester Morse)，明治初期日本住屋文化 （Japanese Homes and Their Surroundings), 2019，城邦出版集團，ISBN：3119864800940.
