*1>
nen nang lufc quan ly
cua chu doanh nghiep nho
TRAN KIEU TRANG Tnfdng Dai hpc Thutfng mai
Vai net v l doanh nghidp nho va chu doanh nghidp oho d Vidt Nam hidn nay
Nghj djnh 56/2009/ND-CP phdn cdc doanh nghiep Viet Nam thanh ba cap: sidu nhd, nhd. vffa vd ldn theo quy md ngudn vdn hode sd lao ddng binh quan hdng ndm, trong dd nhin ehung doanh nghiep sieu nhd va nhd (trong bdi viet nay dffdc gpi ehung la ede doanh nghiep nhd) tuy ITnh vffc va nganh nghe kinh doanh ed sd lao dpng binh qudn trong nam it hdn 200 ngffdi. Theo ke't qua dieu tra tdng hdp hang nam eua Tdng Cue Thd'ng ke, p h i n ldn ede doanh nghidp d nffdc ta ed quy md vdn vd lao dpng nhd.
Cae doanh nghiep nhd d nffdc ta hien nay cd vdn va lao dpng han che, eung vdi ed sd vat chd't, trang thie't bi vd cdng nghe trinh dp tha'p. Nhffng nhd quy md nhd ma hlu he't doanh nghiep nffdc ta ed tinh linh hoat eao, the hien d sff thich li'ng nhanh vdi sff thay ddi cua mdi trffdng kinh doanh. Nhin chung, doanh nghidp nhd ed the dd ddng tham gia thj trffdng mdi nd'u thd'y vide kinh doanh ed the thu dtfdc Idi nhudn hodc nhanh chdng nit khdi thj trffdng khi khdng cdn phu hdp nffa. Dde biet, do cd cd'u td ehffc trong doanh nghidp nhd khdng qua phiJc tap ndn quan he lao dpng trong doanh nghidp nhd khd than thien vd g i n gui. Nha quan Iy trong doanh nghidp nhd cd the dd dang quan tam dd'n ngffdi lao dpng. Chlnh
Da sd' cac doanh nghi$p d ntfdc ta hidn nay co quy md nho va sidu nho. Tinh dd'n 31/12/2009, sd'li/gfng doanh nghidp cd lao dOng binh quan trong nam dxidi 50 ngtfdi va vd'n dang ky kinh doanh dtfdi 5 ty ddng chid'm tdi 85% tdng sd' doanh nghidp dang ky. Tuy ddng v l so' Itfdng, nhiftig nSng Itfc canh tranh cua cac doanh nghidp nho con rS't ban chd'. Nguydn nhSn chinh la nSng Itfc quan ly cua cac chu doanh nghidp noi chung va doanh nghidp nho noi ridng con rat yd'u.
Quan he lao dong trong doanh nghiep nho kha than thien va gSn gui
BANG 1: SO LCIONQ DOANH NGHIEP THCfC TE HOAT DONG
P H A N THEO QUY MO DOANH NGHIEP (TIEO CHI PHAN LOAI THEO NGHI DINH 56/2009)
D(3n vi tinh: doanh nghi$p
Ndm
2005 2006 2007 2008 2009
Tong so
113.165 132.018 155.731 205.650 233.171
Doanh nghidp nho S6' Iffdng
101.127 118.529 136.874 177.924 192.044
Doanh nghidp vita vd ldn
% i SdlffoTng 89,36
89,78 87,89 86,52 82,36
12.038 13.489 18.857 27.726 41.127
% 10,74 10,22 12,11 13,48 17,64
Ngu6n: Tong cue Thong k§
Economy and Forecast Review 25
NQHIEN cdu - TRAO D6I
dieu nay lao nen sffe manh eho doanh nghiep neu nha quan ly doanh nghiep biel khdi day nd Iffe, nhiet fmh va dong vien diiiig llic ddi vdi ngffdi lao ilonu.
\'c d()i ngu chii doanh nghiep.
theo kcl qua dieu Ira doanh nghiep hang nam ei'ia Tdng cue Thdng ke. sd lffdng ehii doanh nghiep ciia ca nffdc nam 2009 la 2.^.V23.'S ngffdi. irong dd chiem 91''( ia cac ehii doanh nehiep eo sd lao dpng dffdi 200 ngffdi
\a/hoac so \dn dang ky dffdi 20 ly ddng. trong do ly ic doanh nhdn nff ehicin 2().799r Kcl qua dieu tra cua Cue Phat iricn doanh nghiep (Bd Ko hoach \a Di\u Iff) nam 2006 lai 6.V670 doanh nghiep tai ?>0 ifnh thdnh phia Bac eho thay. co ldi .S.S.d.'^'/f ehu doanh nghiep cd trinh dp hpc van tff trung cap trd xudng, irong dd 43..^'/r cd trinh dp hpc van tff sd cap \ a phd thdng ede cap. Sd ehii doanh nghiep ed trinh dp thac sT, tidn sT "ddm trdn dau ngdn tay vdi 3,7%. Nhffng ehu doanh nghidp ed trinh dp hpe van tff eao dang trd ldn, eung chi khoang tren dffdi 30% dffdc ddo tao ve quan trj kinh doanh vd ed kie'n thffc kinh te'. Mdt nghien cffu khdc g i n day cho bid't ndng Iffe eua edn bp quan ly trong cdc doanh nghidp nhd vd vffa dffdc ddnh gid d mffe tren trung binh (3,83/5), nhieu doanh nghiep khdng cd dffdc dpi ngu cdn bd quan ly cd ndng Iffe vd dffdc ddo tao bai ban.
Thi^c trang ndng Itfc quan ly cua ddi ngu chu doanh nghidp nho
De ed them cd sd ddnh gid dung thffc trang ndng Iffc quan ly cua dpi ngu chu doanh nghidp nhd hidn nay, chung tdi da tid'n hdnh d i i u tra 206 chu doanh nghidp nhd trdn dia bdn Hd Npi.
Sau day la mdt sd ke't qua chu yd'u ve thffc trang ndng Iffc quan ly eua chu doanh nghidp nhd.
Kd't qua diiu tra, 63,1% cdc chu doanh nghidp cho bid't, ndng Iffc quan Iy eua hp ddp ffng d mffe trung binh vd yd'u. Trong sd cdc
nang Iffe quan ly eiia chu doanh nghiep nhd ihi nang Iffe quan he du'dc danh gia cao. Theo quan diem danh gi;i ciia nipt chii doanh nghiep dien hinh, "ve ed bdn eo ba liinh thffc quan he:
quan he Irong cdng vice, quan he ca nhan va quan he chiC-ii Iffde.
Vice xay dffng mdi quan he ddng
\ai lid dae biel quan Irpng Irong qua trinh lam quen vdi edng vice lanh dao. Thffnhd'l. dieu ndy giup eae nha lanh dao co dffdc nhffng phiin ffng kip ihdi ddi vdi linh hinh nui bp. Thff hai, nam bat dffdc nhu can va xu hffdng eiia ihi irffdng. Thff ha, md ra eae hffdng kinh doanh mdi eung nhff ihu hiil dffdc cae nha dau Iff eIn Ihiel"
Thirc chd'l, mpi van de lien quan den quan he nhff ky ndng giao licp, kha ndng phan dodn, nhay ben deu dffdc eac ehu doanh nghiep nhd rd't eoi trpng.
Theo ddnh gia chii quan cua cdc ehii doanh nghiep nhd, nghien cffu cdc ye'u to edu thdnh
ndng Iffc qudn ly cho thd'y, cdc kid'n thffc cd tde dpng manh nha't dd'n ndng Iffe qudn ly vd lidn quan trffc tie'p de'n lang trffdng cua doanh nghiep, bao gdm: cac kien thffc ve ngdnh nghi ITnh vffc kinh doanh, ve chie'n Iffdc kinh doanh, vc sdn xual, markerting ban hang, ve ke' loan tdi chinh.
Tuy nhien, mffe dp ddp ffng cua chu doanh nghidp nhd v l cdc kien ihffc ndy edn ban che.
Vc eac ky ndng ciia chii doanh nghidp nhd, ky ndng tff duy va ky ndng quan he dffdc nhieu chu doanh nghiep nhd danh gia cao. Cdc ky ndng can hodn thidn hdn nffa bao gdm: ky nang tff duy va lap kd hoach, ky ndng thuyet phuc vd tao dpng Iffc eho nhdn vien vd ky ndng giao liep (gdm ea giao tid'p ben trong vd ben ngodi doanh nghidp).
Ve thdi dp va pham chat ca nhdn ciia chii doanh nghidp nho, linh nhay ben vdi thj trffdng, thai dd li mi, tinh ham hoc hdi va kien
BANG 2: THC/C TRANG KIEN THCTC CHtlYEN MON CCIA CHU DOANH NGHIEP NHO
Ki^n thffc
Kie'n thffc ve ng^nh nghe kinh doanh ciia DN Kie'n thffc ve chinh tri - Phap Luai Kien thffc ve chid'n Iifclc kinh doanh
Kien thffc ve quan tri nhiin sir Kie'n thffc ve ke todn, qudn tri liii chinh Kien ihu'c vc Sdn xua't. Marketing, Ban hiing
Kie'n thffc khdc
1
MffcdO quan trpng
4.13 2.94 4,17 3,02 4,01 4,35 2,95
Mitcd$
dapdtag 3,10 3,00 3.11 2.98 3,08 3.19 3,35 (Ngudn: Ki't qua diSu tra cua tic gii)
BAUG 3: TH(;C TRANG KY N A N G QUAN LY VA DIEU H A N H CUA CHU DOANH NGHlfP N H 6
„ . _ 1 Mffe do
Ky n&ng { 1 quan trpng Ky ndng tirduy vd lap ke hoach
Ky ndng gidi quye't va'n 6i
Ky ndng uy nhi?m, Qy quyen, ddo tao cap diTdi Ky ndng thuyet phuc, dpng vien vd tao ddng life
Ky ndng giao tiS'p Ky ndng kiem tra, gidm sdt
Ky ndng khdc
4,07 3,99 3,03 3,10 4,03 3,93 3,31
Mrfcd$
ddpitag 2,97 2,99 3,26 3,03 3,03 3,22 3,81 (Nguon: KB't quii dieu tra ctja tic gii)
Kinh te va DiT bdo
Nha nU6c da co nhi^u chfnh sdch iru dai v^ thu6' dfl'i vdi doanh nghiep vifa vd nh6
nhdn la ede ye'u td eau thdnh quan trpng ndng Iffe quan ly eiia chii doanh nghiep. Tinh mao hiem trong kinh doanh, tim nhin bao qudt, tinh sdng tao, tinh kien nhdn... thdi qud ed the ddn de'n gap riii ro ldn, bd Id cd hpi... va se anh hffdng tieu cffe de'n boat ddng kinh doanh va quan Iy doanh nghidp nhd.
Nhff vdy, thdng qua nghien cffu thtfc trang ndng Iffe quan Iy cua chu doanh nghiep nhd tren dia ban Ha Npi, cd the thay rang cdc chu doanh nghiep nhd d Viet Nam ndi chung cIn ndng cao ndng Iffc quan Iy, cu the cdc kie'n thffc ve ngdnh nghi kinh doanh, sff am hieu phdp Iuat, ky nang quan Iy vd ren luyen cdc pham chd't cd nhan nham ddp ffng yeu c l u cua hoat dpng kinh doanh, tff
dd nang eao kha nang canh Iranh eiia doanh nghiep nhd trong bd'i canh hpi nhdp kinh te' qudc le ngay edng sdu rdng nhff hien nay,
Cac giai phap ndng cao nang Iffc quan ly cua chu doanh nghidp nho Viet Nam hidn nay
Thff nhdt, cdn ndng cao nhdn thffc cda chu doanh nghiep nho ve sff cdn thiit cua viec phdt triin cdc ndng Iffc qudn ly trong bdi ednh hiin nay. Nhdn thffc dung vai trd quan trpng trong phat trien ndng Iffc quan ly cua chu doanh nghiep nhd. Chi khi hp cd nhdn thffc rd rang ve tim quan trpng eua cae van d l nhff ddo tao nhdn Iffc, ve chinh trj vd phap Iuat, ve t i m quan trpng ciia cac ky ndng lanh dao khac that sau
BANG 4: THUC TRANG THAI DO VA PHAM CHAT CA NHAN
CUA CHU DOANH NGHIEP NHO
PhS'm chat, thai dO
Mao hiem va quyet dodn Tinh linh hoat va nhay ben kinh doanh
Ty my va chi tid'^t Tinh bao qudt Tuf duy ddi mdi va sdng tao
Tinh ki6n nhin Ham hoc h6i
MtfcdO quan trpng
4,13 2,94 4,17 3,02 4,01 4,35 2,95
MtfcdO dap tfng
3,10 3,00 3,11 2,98 3,08 3,19 3,35 (Ngudn: Ke't qua diSu tra cua tic gii)
sac, Ihi viec liep nhan kie'n thffc va thffc hanh cae ky nang dd mdi ed the Irien khai nhanh ehdng va thffc sff mang lai hieu qua.
Thff hai, cdc chii doanh nghiip lllu') can tdng cUdng kiin thffc chuyin nuhi IY/ kinh nghiem (pu'tn ly. Hp ncn iham gia eae khda dao tao ngan han ve nganh nghe thupe ITnh vffc eua minh, chju khd lim hieu va ap dung cdng nghe mdi de lang sffe canh Iranh va giam ihieu nguy ed lui hiiu .so vdi Ihi irffdng. Cac dia chi ehii doanh nghiep nhd cd the lim de'n la hiep hdi ngdnh nghe, Phdng Thffdng mai va Cdng nghiep Viel Nam...
Ngoai ra, ede ehii doanh nghiep nhd can cap nhal cae kie'n thffc phap ly lien quan de'n Luat Doanh nghiep, Ludi Dau Iff, Luat Da'u Ihau, Luai Thue', Ludi Da't dai, Luat Lao dpng, Luat Thffdng mai... Them vao dd, trong ehffdng trinh dao lao ve ludi doanh nghiep, ludt thue, luat tai ehinh ke' todn, eIn ed sff nhdn manh ve vai Ird eua eua tffng loai ludt dp dung vdi doanh nghiep, eu the la vdi eac doanh nghiep nhd vd hau qua ne'u khdng tudn thu phdp ludt.
Thff ba, cdc chu doanh nho cdn hgc hoi cdc bdi hgc tff cdc vi du dien hinh doanh nghiip trong vd ngodi nudc, cu the nhff cdc doanh nhan Trung Qudc vd Nhdt Ban, hai qudc gia chdu A nay cd nhieu doanh nhdn dffdc ddnh gid rat eao ve ndng Iffc tff duy sdng tao va kha ndng quan ly doanh nghiep. Trong diiu kien canh tranh khdc liet eua nen kinh te' hdi nhap, viec phdt huy sffe manh tff duy eua "thuyen trffdng" tren cdc "con tau doanh nghiep" nhd de dat dffdc thdnh edng dd trd nen cIn thie't. Hdn bao gid he't, cdc chu doanh nghidp nhd cIn coi tff duy sang tao la mdt muc tieu ffu tidn trong chie'n Iffde kinh doanh eua cdng ty.
Thff tu, cdn md rong vd tgo sdn chai cho dgi ngu doanh nhdn tucmg lai. Nhffng sdn chdi, nhffng chffdng trinh ve khdi nghidp ndn dffdc khdi dpng cho dpi ngu hpc sinh, sinh vidn, nhffng ngffdi yeu
Economy and Forecast Review 27
NGHIEM Cda - TRAO D 6 |
thich kinh doanh vd co md ffde iff minh xay dffng sir nghiep, qua dd lao dieu kien de hp giao Iffu, dp dung thff nghiem nhffng kicn ihffe dffdc hpe vdo ihffc Ic. Md hinh eae edu lae bo khdi nghiep do eac ban sinh vien id ehffc v;i dieu hanh eung can dffdc su' quan lam iff phia nhd Irffdng, eae lliay cd va cae ehuyen gia de giiip cae doanh nhdn iffdng lai cd ihe nam bai va ndng cao nang Iffc quan ly ciia minh. Cac chffdng Irinh cd ihc lap irung \ a o eae npi dung nhff: dao tao kicn ihffe khi'ii nghiep ihdng qua Id chffe cae ldp hpe: chia sc kien ihffe, kinh nghiem khdi nghiep ihdng qua eae eupc giao lffu; lim kicm cac y iffdng kinh doanh ldi phai nien ihanh cac dff an kinh doanh kha thi, hd lid Iricn khai iren ihffe Ic llidiig qua cac chffdng trinh khdi nghiep:...
Thff ndm. tgo diiu kiin phdt triin cho cdc id chifc cung ffng
dich vu Hi vdn vd ddo tgo (ho chii doanh nghiep nho. Nhd nffdc can phdt iricn v;i hoan Ihicn mang Iffdi cac id ehffc vd eae ed sd cung ffng dich vu Iff van v;i ddo lao quan ly cho eae doanh nghiep nhd theo hffdng Iff do hoa, xa hdi hoii, ihiie day canh Iranh nham dai mue lieu la phai trien dich vu de hd trd ldi nha'l clio edng vice kinh doanh eiia cae doanh nghiep nhd.
Can CO van ban phdp quy chinh Ihffc quy dinh vc khai niem, lieu chuan, quyen ldi va trach nhiein cua cac nha eung cap djeh vu, quyen v;i chinh sdch hd trd dd'i
\di ngffdi eung cap djeh vu Iricn khai nhffng ehinh saeh ffu ddi ciia Nh;i nffdc ddi vdi doanh nghiep nhd khi sff dung cae djeh vu Iff
\an va dao lao quan ly.
Cii(')i ciiiii;. hodn thiin iii('>i trifdng phdp ly tgo dieu kicn.
khuyin khich phdt triin doanh nghiep iih(') vii ndng cao ndng life
qudn ly diiu hdnh cda chu doanh nghiep nhd. Mdi trffdng phdp ly ed dnh hffdng trffc tid'p dd'n qudn 1;^ doanh nghipp nhd, quyd't djnh sff tdn tai vd phdt trien cua doanh nghidp. Thffc td', d Vidt Nam da ed rd't nhilu chfnh sdch vT md, eac quy dinh, luat Id cai thipn mdi trffdng kinh doanh cung nhff tao khung phdp 1^ de khuyen khich phdt trien doanh nghiep nhd. Tuy nhidn, cdc cd che ehinh sach cua Nhd nffdc lien quan dd'n sff phdt trien ciia doanh nghiep nhd edn chffa ddng bp, cdn nhieu vffdng mIc chffa dffdc bd sung kjp thdi, nhieu thii luc hanh chinh chffa sffa ddi,... Vi vdy, Nhd nffdc can hodn thien he thdng cae vdn ban quy pham phap luat Iheo hffdng ndng cao hdn nffa chat Iffdng vdn ban khi ban hanh, tao dieu kidn cho cdc cho boat ddng quan ly hdnh chinh Vii kinh doanh ciia eae doanh nghiep nhd. •
Nha qudn ly doanh nghi$p cdn bifi't khoi ddy nS \\}z, nhifit tinh va dOng vifin diing liic d6'i vdi ngiidi lao dong T A I L i f e U T H A M K H A O ' [1] Bg Ki hogch ddu tu (2008), Bdo cdo thudng niin doanh nghidp
[2] Truang Minh Chuang Vuang Dffc Hodng Qudn (2009) Ndng Iffc qudn ly vd sU phdt triin ben vvtng cua cdc doanh nghiep vffa vd nho trong bdi ednh khung hodng kinh te tdi chinh, Ky yeu Hgi thdo Kinh te tdi chinh ndm 2009, Viin Nghiin cffu phdt triin TPHCM
[3] Tdng cue thdng ke (2010) Thuc trgng doanh nghiip Viet Nam 10 ndm ddu thi ky 21. Nhd xudt bdn thdng ki
[4] VCCI, SIDA, ILO (2008) "Tgo moi trudng kinh doanh thudn lgi - xdy dung vd thuc thi chinh sdch phdt triin doanh nghiip nho vd vffa'', NXB Chinh tri qudc gia
[5] VCCI (thdng 10/2006), Hgi thdo Chiin Iffgc qudc gia ve phdt triin doanh nghiep vd dgi ngd doanh nhdn Viet Nam
[6] Vien nghiin cffu qudn ly kinh ti trung uang (CIEM), "Tinh hoa qudn ly " NXB Lao dgng - xd hgi
Kinh te va Dif bdo
