• Tidak ada hasil yang ditemukan

NGtr NGHIA CUA TlT NGtT TRONG HAT GHEO THANH HOA

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2024

Membagikan "NGtr NGHIA CUA TlT NGtT TRONG HAT GHEO THANH HOA"

Copied!
7
0
0

Teks penuh

(1)T;>P CHi KHOA HOC TRgONG flAI HOC HONG BtfC - SO 46.2019. NGtr NGHIA CUA TlT NGtT TRONG HAT GHEO THANH HOA L8 Thi Thu Binh' TOM TAT Tiip can a binh dien ngon ngU hoe, tren ea sa lit ngir hdt Gheo duac khdo sdt trong cudn "Ddn ca Thanh Hoa, Nhd xudt bdn Vdn hoe, Hd Noi, 1965 eiia nhom Lam San ", bdi viet ldm noi bat gid tri ngir nghia cua tii ngit hat Gheo Thanh Hda Irong ldi ea ciia nam nil qua limg chirng hdt. Ket qud ciia hdi viet gdp phdn vdo viee nghien ciru lap tit vung liing Viet trong vdn hoc ddn gian, qua do, nhan ra net doc ddo trong di sdn vdn hda linh than xit Thanh, gdp phdn gin giU bdn sdc vdn hda cUa que huang Thanh Hda, bdn sdc vdn hoa ddn toe Viet Nam. Tir khoa: Hal Gheo, ddn ca, lit ngir, ngit nghia cua tit ngii, bdn sde vdn hoa. I.DATVANDE La the tha dan gian, gan vcfi moi tmong dien xucmg co hinh thiic d6i dap giao duyen nam nu, hat Gheo Thanh Hoa voi nhung dac sac ve tir ngii da gop phan th6 hien tam hon, dai song cua nguai binh dan xir Thanh tir xa xua. Hat Gheo Thanh Hoa da dirac cac nha nghien cim quan tam, tuy nhien m6i dimg lai is phuang dien van hoc, van hoa va am nhac, chira duac quan tam nghien cim nhieu 6 phuang dien ngon ngu hgc. Vi vay, viec nghien ciru tir ngir trong hat Gheo se gop phan vao viec nghien ciru tir vung tieng Viet trong dan ca Thanh Hoa, thdy duac net dgc dao trong di san van hoa tinh than cira xir Thanh, gop phan gin giir ban sac van hoa cira que huang Thanh Hoa, ban sac van hoa dan tgc Viet Nam, Tren co so tir ngtr duoc khao sat qua 695 can hat trong cuon '^Ddn ea Thanh Hda, Nxb Vdn hoe, Hd Noi, 1965 cua nhom Lam San", bai vigt se tap trung lam ro gia tri ngii nghia cua lop tir ngii hat Gheo Thanh Hda thi hien qua phan loi trong timg chang hat. 2. N O I DUNG Theo cac nha nghien cim dan ca Thanh Hoa: "Hdt gheo Thanh Hoa ra ddi d-en ca sd kinh d ndng nghiep, lao dong lap trung cua nhirng nguai ddn Thanh Hda ngdy xua. Tie ldng ndy qua ldng khdc tntdc ddy vdn co nhirng phudng cdy, phuang gat di ldm lay edng. Ddu lien CO le Id nhiing budi ldm viec chung nhu the. Ddn diin lai ca tiing hdt dd vang ten giUa cdnh ling bdt ngdi. Tdp ndy hdt, tip kia trd lai, Idu ddn viee phdt huy vdn nghe da trd thdnh mot nhu cdu khong thi thiiu" [4; tr.l9]. Hat Gheo duac diln ra duoi hai hmh thiic: hat le va hat cuoc. Hat le la hat thong thuang bit ehgt nam muoi cau. "Trai gdi gap nhau "gheo" nhau dim ba cdu rdi chia lay" [7]. Con hat cuoc dugc tiln hanh ngoai gici lao dgng san xuat. Hat cuoc thutmg duac t6 chile vao thang bay, thang tam am lich. Cuoc bat keo dai ca buoi, tham chi su6t dera giiia ben nam va ben nir. Trong hat Gheo Thanh Hoa, hat cuoc la chu yen. Va vi the ndi din hat gheo Thanh Hda la noi din hat cuoc. Hat cuoc chia thanh ba chang. Chang thii ' Khoa Giao due Tiiu hpc, Trudng Dai hoc Hdng Dtic. (2) TAP CHI KHOA HQC TRlTCBSG B ^ I HOC HONG BUC. -S646J0}9. nhat la chang md dau cupc hat, cupc hat nay gom cd ba Idi la hdt dgo, hdt mimg, hat tham. Chang hiu hai cupc hat gdm hdt doi. hdt dd, hdt xe kit Chang thir ba cuoc bat gdm cd hdt ihe, hdt dan, hdt liin. Mdi mdt chang hat, tir ngir yong hat Gheo ludn mang mpt ngii nghia nhat dinh, bay td yang thai tinh cam cua ngudi hat vdd muc dich chu yeu la giao duyen. 2.1. Ngn nghia tii- ngfr trong hat gheo 6" chang thu nhat Day la chang md diu cude hat, gdm 200 can, chidm 200/695 = 28,7% trong tdng sd cau hat Gheo. Hat Gheo chang nay cd ba ldi la hdt dgo, hdt mimg, hdt thdm. 2.1.1. Ngit nghTa Clia tit ngu trong hdt dgo Hat dao la "hat nhung ldi udm thir, ldi tu gidi thieu minh, neu len cai cd ma minh tdi day" [4; tr.2Q]. Nghe hat dao, ddi phuang cung phai bat dao dd tta ldi lai. Ndi dung la nhung cau udm hdi, ham y la limg, chua quen biet. Trong hat dao, ngudi con trai chu dpng ra ldi trudc va tbudng lay canh Iam cd dd udm hdi. Ldp tir ngii the hien rd trong bat dao la cac danh tir dinh danh canh vat, eon ngudi, cac hnh tii chi trang thai tinh cam: "Phupng hoang cat canh bay qua/ Thay cay tu'oi tdt lien sa xudng choi/ Cd cbo ta d ta choi/ Khdng cho, thi cung lam noi hiru hnh"/"... Dau day cbo hen di ve/ Vui chiia men canh met me sy tinh" [4; tr.l54]. Ngudi con gai cGng dap lai Idi udm hdi cua chang trai bing nhung cau ham y dao dau tinh cam: Dem qua tya goi loan phdng/ Diu hao thiep rot, den chong canh dai/Chd chang canh mpt canh hai/Canh ba, canh bdn,... dem dai nhu sdng." [4; tr.l 55]. 2.1.2. Ngu nghTa ciia tic ngu trong hdt mimg Khi hai ben da bat Idi dao ciia nbau, long da ung, tinh da thuan, ngudi con trai td ra lich su, bat mimg, lac quan hd hdi, hnh tii, cd nhieu bira hen va bit diu di vao tim hidu: Tinh c& ta lgi gap ta/ Vui bdng m& hdi thdng ha din Sdng. Ngudi con gai eung td ra hd hdi, vui mimg vi da gap dupc y tmng nhan: "Hdm nay gap budi em tr&i/Md ddo lgi duge sdnh nguai dugng phu/ Bdy gia ta gap nhau day/Nhu con cd cgn gap ngdy P&i mua." [4; tx. 155]. 2.1.3. Ngit nghia cua tit ngii: trong hdt thdm Hat tham la bat hm bieu sau ve que quan, ten hp, gia dinh... Ldi hat tham chii ydu la cua ngudi con trai. Hp bdi tham que quan bing nhung tu ngir mdc mac, chan tinh, cu thd la qua cac danh tir, ngir danh tir chi dia danh ve que quan, nghd nghiep: ''Hdi thdm que qudn & mdllTiin day trdu heo, cau khd xin m&i". Ngudi con gai dap lai bing nhung tir ngy cbi que quan xac dinh ro rang: ''Phu Hd que qudn xua nay/Me cha da dinh nhirng ngdy cdn th&' [4; y.l57]. Tir thn hidu vd gia dinli, nam nii di vao tim bidu anh em yong gia dinh ban than. Ngudi con gai chu ddng hdi tmdc: "Nhd anh mdy bde anh hdo?/Mdy ngu&i tdi due mdy nguai sdc phong?/Mdy ngu&i dd die, qugn cdng?/Mdy nguai nho sT. bdng ronp nav mai?/Mdy ngu&i con gdi con Pai?/Mdy nguai chi rugt, mdy ngu&i em ddu?/Rugng vitdn nhd anh addu?/Hdi thdm mdy qudn mdy cdu din nai?/Tu6i anh nay do mdy muoi,/ Thi anh k' hit ddu dudi em tudng/Ngnai con nai tra ldi cu thd tiian thd gia dinh minh, tu hao v6 huong, gia dinh ctia mmh: "Qui qudn anh & Tinh Gia/Anh mong nhan sdc mieng ho(^^^ddo./Nhd anh ba bgc anh hdo/Bdn ngu&i tdi ditc, ndm ngu&i sdc phong/Sdu ngu&i d" S^. (3) TAP c m KHOA HQC TRtfONG B ^ l HQC HONG BLTC - SO 46.2019. qugn cong/Bay ngu&i nho si, bdng rdng nay mai/ Tdm nguai con gdi, con Irai./Chin ngudi chi ruoi, thiiu ngudi em ddu/Ruong vuan anh a San chdu./Hoi thdm ba qudn, bdn eau din nai./Tu6i anh vua chdn doi muai,/Anh da kS hit dau dudi em ludng." [4; tr.l59, 160]. Sau Icri hoi tham vua thuc vira mang tinh dao diu, nam nil da tiln xa hon mgt buoc niia la hoi tham vl tinh duyen. Day mdi la muc dich chinh cua Icri hdt thdm. Nguai con trai lai chii dpng hoi tmoc. Trudc tien la bSng nhiing tir ngii bong gio dl to fmh: "Chiiu ehiiu budm dau vudn hoa/ Co eho budm ddu, hay liia buom diT. Va sau do la hdi tnrc tilp, di thing vao vin dl: 'Nudc chdy hdn da trdi nghieng/ Chi e em ed chong rieng a nhd ". Ngudi con gai cQng kheo leo tl nhi dap lai bing nhitng ttr ngii in du "budm ddu", "vudn hoa": "Budm ddu ai ddm liia di/ Vudn hoa them dep. ngudi thi cd doi". Va tra ldi thing vao vin dl: "Chua chdng em mai ket nguyen/ Chdng rdi, chd ddm ket duyen loi trdi" [4; tr.l58]. 2.2. Ngir nghia tir ngir trong hat gheo in chang thir hai d chang hat thil hai co 374 cau, chilm 374/695 = 53,9% ting s6 cau hat. Chang hat nay the hien qua cac hinh thirc hat ddi, hdt do, hdt xe ket. 2.2.1. Ngir nghia tir ngir trong hdt ddi Hat doi lii "nhirng khiie hdt Ihir tdi nhau", la "de thit Ihdch tinh than" [4; tr.21]. Ben nii cat gigng truoc voi ngi dung thir xem chang trai da thuc sir yeu thuang minh chua. Chang trai thira nhan da "img", da "tham yeu". Tir ngii trong hat doi thudng la cac danh tir, ngir danh tir chi nhirng vat dung, cong viec gan bd hang ngay vdi nghe nong, gian di, de hieu, ve doi can ximg hai hoa. Nu doi: "Vi sdng cho ggo xuong nong, Vl anh, em phdi long dong cd ngdy" Nam ddi lai: "Vi gidn cho edm xuong nia Vl em, anh phdi di khuya ve thdm". [4; tr. 163] 2.2.2. NgU nghia tu ngU trong hdt do Nlu nhu hat ddi la nhiing khiic hat thir tai nhau, kilm ta kiln thirc cua nhau vl nhiing tri thuc thong thuong cua "nha ndng", thi trong hat dd, nam nii lai tiep tuc thir tai nhau qua hinh thiic dd, tir kiln thiic don gian gin giii vdi ddi sdng thudng ngay cho din kiln thirc trong sach vc, Ben nil dd trudc. Trudc hit la thach nhau tra ldi nhiing cau hdi thong thudng mang tinh mao diu nhu: "Dd anh dudi dm phii mdy vual Tren trdn gian eo chg, bdn mua may nguai ?". Nam tia ldi: "Dudi dm phit cd mot ong vua/Tren trdn ed cha, bdn mua hai ngudi' [4; tt.l64]. Sau dd la dd vl nhUng su vat, con vat gin vdi sinh boat ddi thudng nhu trdu cau, thuyen be, guang, luge, ndn, quat, gd, huau..., tir dd ngu y td tmh. Nil do: "Gap minh ta do chuyen ni,/Cdi ehi md chdt, edi chi md ndng?/Cdi chi md a dudi song?/Cdi chi tren ddng, chi a rimg xanh?/Cdi chi md lgt lu hdnh?/Cai chi md a mot minh ldm con?/Cdi chi md lgi trdn trdn?Cdi chi dep gidn chi di cdm tay?/Minh ai, minh gidng la hay IMinh md gidng duac ta nay theo ve". Ngudi con frai giai dd va ldng ldi td tinh rit tl nhi: "Mnh dd la gidng cho nghe,/Cau kia thi chdi, voi kia thi ndng,/Thuyin be thi a dudi song/Liia mg den ddng, huau vtran rimg. (4) T^P CHi KHOA HOC TRtTOWG BAI HOC H6NGBirCiSgigjOL^. xanh.../... Cdi guang mat nguyet trdn trdn/Cdi non dep gidn. cdi qugt edm lay./Ta da giang dirge minh hayl/Minh dd nghe hit, minh nay thi ndo ? [4; fr.l70,17I]. ^ , , , Tir dd ve kidn thuc thdng thudng, nam nh tidp tuc tbii tai, kidm tra kien thuc cua nhau qua nhiing kidn tbiic sach vd nhu sy hidu bidt vd Tmyen Kidu, ve dd Kieu, chiet tg, dd dien ticb... , ,. , Diu tien la dd su hidu bidt vd Truyen Kidu. 6 ndi dung nay, ca ngudi dd va nguoi tra Idi rit am hidu td tudng vd Truyen Kidu. Nam do tmdc: "Ddn em hay truyen Thiiy Kieu/ Lai day md gidng mdy diiu cho minh.-n ddu Kiiu gap Kim sinh?/ri ddu Kieu phdi bdn minh chudc cha/....Bao nhieu nghia thdm. dnh thuang./Em ai. gidng hit mgi du&ng anh nghe\r. Nft giai dd: "Em day thong truyin Thuy Kiiu /Em xin gidng hit mgi diiu, mgi tinh/ Chai xudn. Kiiu gap Kim sinh./Vi thdng hdng tdm. Kiiu phdi bdn minh chudc cha./. ../Bao nhieu nghTa thdm, tinh thuang/Em dd gidng hit moi duang anh nghe." [4; tr. 165]. Tren ca sd hidu bidt ve Tmyen Kidu, cac chang trai, cd gai tidp tuc thCr tai nhau qua trd chai van nghe dan gian la dd Kieu. Dac didm cua tto choi dd Kidu trong dan gian la khi chai trd nay, ca ngudi ra cau dd va ngu'di giai dd thudng dung tho va chu yeu la tha luc bat dk chuydn tai y ciia minh. Trd chai do Kieu didn ra d nbieu nai, dudi nbieu hinh thuc khac nhau. Dd Kidu thudng dien ra trong cac cupc hat dan gian. Yen cau ngudi tham gia ddi phai hieu tmyen Kidu, cd each phan irng nhanh trong viec dien ta y cua minh dudi hinh thiic thd tho luc bat. Trong hat gheo, cac chang ttai, cd gai thdng qua dd Kieu de thu tai tri cua "ddi phuang". Nam do trude, ndi dung cau do yeu cau ngudi giai do phai hieu va nhd dupc hi ngir trong Truyen Kieu: "Thity Kieu em da thuoc Idu./Dd em ki duge bdn edu ba ehd triingT'' Nii tta ldi tning vao ttpng tam cua can do, chiing minh cho ngudi con ttai tbSy sy hieu biet, am tudng ve tmyen Kieu cua minh:" Ki tu sen ngd ddo la/Mudi lam ndm dy, bdy gi& Id ddy./Nhung Id rdy uac mai ao,/Mudi lam ndm dy, biet bao nhieu tinhl/Tir con luu lge qui ngudi/Beo trdi sdng vd chdc mudi lam nam./Mu&i ldm ndm bdy nhieu Idn/Ldm guang cho khdch hdng qudn thu coi" [4; tr. 165,166]. Hieu biet ve tmyen Kieu, dd Kieu cho ta thay nhung ngudi lam nghe ndng xua khdng nhung chi gidi vd nghd ndng nghiep ma cdn cd su hieu biet am tudng ve kien thuc sach vd, kien thue van chuang. Dieu dac biet nua la frong hat dd, nghe thuat chai chu duoc ngudi binh dan sii dung rat tai tinh. Dieu do cho chung ta cam nhan dupc sy quan sat, each tri nhan, each lien tudng ddc dao va tri thdng minh cua ngudi dan lao ddng. Chang ban dd vd dia danli nhimg huyen mien tmng du va ddng bang tinh Thanh Hda, cac phuang hen ngu am, phuong hen hi vung ngir nghia,... dupe van dung rat linh boat. Nii dd: "O ddu ldm dd anh ai/O ddu ldm nu&e anh th&i biel khdng?/d ddu mci lgi ldm sdng?/0 ddu md lgi ldm dng ldo sid?/d ddu chi cd todn da?/O ddu ehi ed nhitng Id xuang hom?/O ddu lam niii cung non?/O ddu md ldm la cdn dang ta?/O ddu md ldm ong do'^/O ddu hoa phep tuxua rdt fa/."NamdaD"Huyen Thgeh ldm dd minh ai/Hiryin Thuy ldm nu&c, minh th&i biit khdng?/Phu Hd C chdn ldm song./Phit Thg Id ddt ldm dng ldo gid,/Phu TTnh (TTnh Gia) chi thdv to' da,/Huyin Qudng (Qudng Xuang) chi cd nhirng Id xuang hom./Bongy Nga ldm niii cu non/Vinh, Hgu md ldm Id cdn duang ta./Ndng Cdng thi ldm ong dd/Thiiu, Hoans H' phep tuxua rdt tdi.'' [4; tt.172,173] (Huyen Thach chi huyen Thach Thanh; huyen T! '. (5) TAP CHi KHOA HQC TRUCUNG BAI HQC HONG BIJC - SO 46.2019. chi huyen Cim Thuy; phu Ha chi huyen Ha Trung; phu Thg chi huyen Thg Xuan; phu TTnh chi huyen Tinh Gia; Ddng, Nga chi hai huyen Ddng Son va Nga Son; VTnh, Hau chi hai huyen Vinh Ldc va Hau Ldc; Thieu, Hoing chi hai huyen Thieu Hda va Hoing Hda). Gin vdi rugng ddng, sdng nudc, vdi canh vat gin gui than quen, ngudi binh dan xu: Thanh xua yeu que huong, tu hao ve que huang. Vi thi trong ldi ca hat dd cua ngudi binh dan, cac cau ca nggi ve que huang van chiem uu thi. Hg dd vdi nhau tim hiiu vl canh vat, que huang d Thanh Hda nhu sdng, nui, xdm, lang, chua chiln... Dd la niii Vuc, nui Nhdi niii Mgi niii Dong, nui Nua...; la ldng Biit, ldng Nhdi, ldng Vgn, chiia Soi.... Ci ndi dung nay, ben nil dd frude: "Nui non kia hdi niii nonlNiti ndo ldm nudc tren ngudn chdy xu6i?/Nui ndo da do minh 6i?/Niii ndo lgi co miii nai dd gi6n?/Nui nao due mdi khdng mon/Nui ndo lgi ed mot eon da dai?/Nui ndo nhirng triic citng mai?/Nui ndo lgi cd mot vdi hdng Ihong?/. Tra ldi lai, nam dap: "Niti non ndy hdi niii non!/Niii Mat ldm nuac tren nguon chdy xudi./Nui Virc da do minh ail/Bude sang niii Ndp la nai da gidn./Niii Nhoi due mdi khdng mon, Budc sang nui Ddng mot hon dd dai./Nui Thirong nhimg triic citng mai./Bude sang Sffn -vien mot vdi hdng Ihong."... "Nong Cdng cd ddy niii Nira/Chiia Sdi Id chiia CO ldm CO Tien" [4; iv.\66, 167, 168]. Tu hao ve ve dep huir tinh cua que huong xii Thanh, ngudi binh dan xua cdn thdng qua cau dd gidi thieu ve lang nghe gan vdi nhiing nghe truyen thdng rat dac trung d Thanh Hda nhir nghi det vai d lang But, nghi nung vdi d lang Nhdi, nghe nau ruau d lang Van, nghe nan ndi d lang Tho Oa.... Ci ndi dung nay, nir dd trudc: "(7 ddu ldm duac vdi eon/ O ddu gdnh ddt nan ne cdi ndi/ O ddu gdnh dd nung vdi/O ddu ndu ruau cho nguai la mua?/..../iy ddu ldm duac muc den/O ddu thdng Idm cd den keo qudn." Nam dap: "Ldng Biit ldm duge vdi con./ThS Oa gdnh ddt nan nen cdi noi/Ldng Nhdi gdnh dd nung voi/Ldng Vgn ndu rugu cho ngudi ta mua.l..." [4; fr.l67, 168]. 2.2.3. NgU nghia tit ngU trong hdt xe ket Tren co sd da bilt vl nhau qua hdt ddi, hdt dd, cuoc hat se budc vao hat xe kit. Hat gheo doan nay cd mau sic trit tinh hon ca. Ngi dung ciia hat xe kit la "hudng den eudc sing ben nhau, nght din nhiing ngdy cudi xin, xdy dung cdnh gia dinh em dm" [4; tr.22], tiic la hudng din hdn nhan, gia dinh. Ngii nghia cua tir ngir trong hat xe kit mugt ma, tinh tit. Cac tir loai la dgng tir chi su ndi kit, cac tinh tir chl tinh cam yeu thuong duoc sir dung nhilu. Ldi cua nam tinh cam tha thilt, nhd nhung, mong udc duac kit duyen: "Doi ta tir lue gap nhau/Tinh yeu gan bd nhu cau vdi Irdu/Nhirng dim trdng sang canh thdu,/Chi mong duge bdc nhip edu Ngdn giang/Cimg nhau chung gdi, chung mdn/De ddi la duge phi nguyin udc ao... Gio dua duyen t&i gdc Ddng,/Sao eon tudng gid trdng trdng hung hd./Thuang ndng, ndng cic ldm nga,/Bao gid kit tde xe la hdi ndng?.../Duge nhu ldi dy thdi thdi,/Anh vi giit lan, do xdi cudi lien/". Ldi cua nil dap lai bgc bach tinh cam nhd thuang chan thanh va hudng din hon nhan: "Ldng em thuang nhd ude ao,/Muai dem em thdy chiem bao cd muai./Bong cdy thap thodng tren dSi/Md em eii tudng bong ngudi em thuang/Trdeh trdi trdch me trdch cha/Cd chi lgi di doi ta muon mdng./Chdng mci eo bung yeu duang,/Xin chdng Ihu xip tram duang di cho... Say me chi bdng trdng the/Roi ra nin dgo phu the vg chong" [4;tr.l77, 178].. (6) TAP CHl KHOA HOC TRUING PAI HOC H 6 N G. B\fC^s646J0l9. 2.3. Ngir nghia tir ngu trong hat gheo d chang thu ba Sd lupng hr ngir trong chang hat nay it ban tir ngir d chang hat thii nhat va chang hat thii hai (cbi 121/695 cau, chidm 17,3%). Didu dd cung dl hiSu vi chang hat nay a chang han ket thuc, nam nir khdng phai dai dong tim hidu hoan canh, thii tai^ kiem tra kien thirc, bdng gid yeu thuang nhau ma hp sip xa nhau nen dd tao niem tin ve ti^nh yeu them sau sic, hp da hiia, thd thdt, hat hdn nhau bing nhung tii' ngir ngan gpn co dpng, chan chua tinli cam. 2.3.1. Ngu nghTa tir ngit trong hat the Truac hen cd thd thiy, nidm tin, Idi hua vd tinb yeu bdn vung dupc nam nir vi von, iien he vdi cac nhan vat trong tmyen tha Ndm nhu tmydn Luu Binh - Duong Le, cac didn heh, cae vat iam chirng nbu bdng trang, ngon niii dupc so sanh de the thdt. Nam tbd.- "Bdy gia tinh lgi gap tinh,/Khdc ndo Chau Thi, Luu Binh gap nhau./Nhimg mong kit nghia ngdn sau/Dem l&i thi u&c, nhihig edu virng bin.""... Dirng nhu co gdi Chuong Bdi/Tra treu bi liiu tdng ai vgi vdng... [4; tt.180]. "Anh the cd bong trdng ddy/Nui kia cd l& tdm long ndy vdn nguyin", "Trdm ndm dg a dinh ninh,/Ndo ai phu ngdi, quen tinh mge ail" [4; tt.180]. Nu thd; "Dd thi phdi giu l&i thi/ Dimg nhu con khdch tu bi hot vang" [4; tt. 181 ]. Cac tir ngu chi dia danli vd sdng nui, xdm lang d mdt sd huyen tinh Thanh Hda dupc van dung vao d6 lam nhan chung, hoac de so sanh vdi mdi hnh chung thuy ciia nam nu. Nam the: "Ra di anh cd ldi thi,/Du Tho - son cd mdt mdu ddt do, anh Cling tra vi vai em."{ Tbd son- qua niii d xa Nguyen Binh, huyen TTnh Gia); "Bao gi& la nui Do - xuyen/ Cgn sdng Lgeh Bgng l&i nguyen m&i phai." (nui Do-Xuyen: thudc xa Hai Thanh, huyen Tinh Gia; sdng Lach Bang; con song iam ranh gidi cua hai xa Hai Binh va Hai Thanh, huyen Tinh Gia). Va hp cung the: "Ddi ta chich huyet dn thi,/Ke a Ndng Cdng, nguai vi Qudng Xuang,/Nui Nua cd Id thdnh du&ng/Song Dff cd lap nen rimg cdy xanh./Tr&i cao cd do tan tdnh./Ddi ta vdn giu trgn tinh doi ta." [4; tt.l 81]. 2.3.2. Ngit nghTa lie ngu trong hdt dan, hdt tien Sau cung va ciing la ket thiic chang hat thii ba, ket thuc cupc hat Gheo, nam nii' hat dan, hat tidn de chia tay nhau. Ngii nghia ttong tir ngu Idi ca quyen luyen nhd nhung, dung ding, bin rin. Nam hat: "Ra vi chdn lgi dd lui/Bdng khuang nha bgn, bui ngiii nh& em./Ra ve, en bdc nhgn ddng./Hai hdng chdu li rai sdng cdu Chdy/... ". Nii dap: "Ra vi du&i ddt tren suons/Ai dn ngdn ndi, la vuang Ignh lung." [4; tt.l84]. Va rat dut khoat, hp hiia ben didu tdt dep: "Ta gid an nhau, ta ve keo tdi/Keo dudng Ign ldi, keo duang gai chdng./Mgt mai nen va nen chdng,/Ta di mot ldi ve chung mot dudng... " - " Gid vdng hiu hat dim thanh,/Du&ng xa nhd ngdi sao anh vdi vi ?"- " Anh ve vdi bira anh ra/Dem em vdi me vi nhd a chung " [4- tr 1841 3. KfiT LUAN Tu ngir ttong Hat Gheo Thanh Hda mpc mac, gian di, dan gian nhimg do la nhun^ tir ngir da dupc chpn lpc phu hpp vdi tu duy, cam nhan cd hnh tham mi cua ngudi hat T' ngu trong hat Gheo Thanh Hda da the hien tri tue thdng minh, sy hieu biet vk kiSn thi'. (7) TAP CHt KHOA HQC TRgftNG BAI HQC HONG BlJc - S6 46.201D. trong cude song lin kien thurc sach vd, kiln thuc van chuang, lln tai ling ddi biln hda linh hoat frong hat giao duyen cua nhiing chang trai co gai, gdp phin phan anh ddi sdng tinh thin, tinh cam, ve dep tam hdn khde khoin, lac quan yeu ddi cua ngudi lao ddng. Viec chi ra ngii nghia cua tit ngU trong Hat Gheo Thanh Hda theo dd ciing gdp phin lam sang ro su giiiu dep cua tit vung tiing Viet, ve dep ddc dao trong ngdn tir cua mdt loai hinh van hgc diln xudng. Hien nay. Hat Gheo Thanh Hda dang bi thd a, mai mgt theo thdi gian. Dl gia gin ban s5c van hda qud huong ciing la ban sSc van hda dan tgc. Hat Gheo Thanh Hda cin dugc nghien cim, bao ton, phat huy va phat trien. TAI LIEU THAM KHAO [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7]. Mai Nggc Chir, Vii Due Nghieu, Hoang Trgng Philn (2001), Ccr scr ngdn ngii hge vd tieng Viet, Nxb. Giao due. Ha Ndi. Dinh Trgng Lac (1998), 99 phuong tien vd biin phdp lu tir tiing Viet, Nxb. Giao due. Ha Ngi. Dd Thi Kim Lien (1999), NgU' nghia lai hoi thogi, Nxb. Giao due. Ha Ngi. Nhdm Lam Son (1965), Ddn ea Thanh Hda, Nxb. Van hgc. Ha Ndi. Vu Nggc Phan (198 l),2wc 77^, cadao, ddnca F/eiA'am, taibanlanthu7, Nxb. Van hgc. Ha Ngi. Nguyen Nhu Y (chu bien) (2002), Tir dien gidi thich thugt ngir ngon ngir hoc, Nxb. Giao due. Ha Ngi. Bach khoa toan thu md (2017), Hdt gheo, nguon: http://mdienwiki.com/hat-gheo/. SEJMANTIC VALUES OF WORDS EN THANH HOA TEASING SONG Le Thi Thu Binh ABSTRACT Approaching the aspect of linguistics, on the basis of words in leasing songs studied in Ihe volume "Thanh Hoa Folk Song, Literature Publishing House, Hanoi 1965 by Lam Son group ",the article highlights the semantic values of words in Thanh Hoa leasing song presented by men and women at each stage of song. The article contributes to the study of Vietnamese vocabulary classes in performance literature, thereby highlighting the uniqueness in the cultural and .spiritual heritage of Thanh Hoa, contributing lo Ihe preservation of Thanh Hoa cultural identity, Vietnamese national identities. Keywords: Teasing song, folk. song, semantic values of words,. Vietnamese. vocabulary classes, cultural identity. • Ngdy nop bdi: 11/10/2019: Ngdy gui phdn bien: 23/10/2019: Ngdy duyet ddng: S/11/2019 * Bdi bdo ndy Id kit qud nghiin ciru tir di Idi cdp ca sa md sd DT-2018-11 cua Truang Dgi hgc Hong Ditc.. (8)

Referensi

Dokumen terkait

Do vay nghien ciiu nay dya tren nin tang cac nghian ciiu trong linh vyc ngan hang tryc tuyan cua Han & Back 2004, mdt nhan dinh rang chat lugng dich vy dio tao true tuyan cd mdi quan