NGHIEN CUU - TRAO SOI
One DUNG DQ UEU Ldn TRONG CO QUAN THONG TIN-THU UIEN
TS Ngo Thanh Thko Trudng DM KHXHSHV- BHOG Tp. Ho Chi Minh
Tom tat: Bal viet gidi thieu khai quit ve dO lieu ldn, nhCtng thach thUc, cdhgi vi nhOng vin di cin giii quyit khi itng dung dU ll$u ldn trong cd quan thdng tin-thu viin.
Tit khoa: DO lieu ldn; ijfng dung dO lieu ldn; cd quan TT-TV.
Application of big data in information centers and libraries
Abstract: The article Introduces overview of big data, challenges, opportunities and issues to be solved when applying big data in information centers and libraries.
Keywords: Big data; big data application; information centers and libraries.
Oat vSn de
Su phat trien nhanh chong cua ky thuat thong tin so va cong nghe web d&n den SLf gia tang dO lieu vdi quy mo viidt bac trong nhieu Tnh vuc khac nhau. Ti/ nhOng nam dau cua the ky 2 1 , nghien CLTU ve dO lieu ldn da thu hut su quan tam dac biet cua cac nha khoa hoc. Den nay, dO lieu ldn da dude Ling dung thanh cong trong cac loai hinh to chLfc thupc nhieu ITnh vuc khac nhau va da dem lai nhieu co hpi mdi cho xa hpi hien dai. Ling dung cong nghe dQ lieu ldn nham tang cudng kha nang phuc vu ngudi SLf dung cung la van de thu hut su quan tam cCia cac nha cung cap dich vu thong tin hien nay, trong do co cd quan thong tin-thu vien (CQTT-TV). Vdi cong nghe dO lieu I6n, CQTT-TV cd CO hpi quan tri, khai thac va sd diing do lieu thee each thiJc mdi de tao gia tr! gia tang cho san pham, djch vu thong tin nham dap ling nhu cau ngay cang da dang cua ngudi dung tin.
ling dung dO lieu ldn cd tam quan trpng dac biet doi vdi CQTT-TV trong viec phan tich hanh vi thong tin va nam bat nhu cau tin cua ngudi dung tin (NDT), tren cd s6 do dua ra bien phap giai quyet cac van de quan trpng, nhu:
- xay dung va khai thac hieu qua nguon tai nguyen thong tin;
- phat tnen san pham, djch vu thong tin theo hudng da dang hoa va ca nhan hoa de dap Ling nhu cau NDT;
- ling dung cac phudng tien truyen thong thich hop de tao kenh tuong tao hieu qua giOa CQTT-TV va cong dong NDT;
- xay dung va thUc thi cac chien lUdc thich hpp de thu hut NDT,.-
1. Khai quat ve dO lieu \dn
Hien nay, co nhieu dinh nghTa ve dO lieu ldn dUdc dua ra bdi cac nha nghien cQu thupc nhieu llnh vuc khac nhau. Theo cac nha nghien ciJu cua Vien Nghien ciJu Toan cau (McKinsey Global Institute), dO lieu ldn la thuat ngO dung de chi tap hpp dO lieu cd khoi lupng ldn den mile vUdt kha nang thu thap, luu trO, quan trj va phan tich cua cac cong eu va flng dung xCi ly dO lieu truyen thong [4]. Thee De Mauro, dO lieu ldn la nguon thong tin cd dac diem la khdi lUdng ldn, toe dp nhanh, da dang nen doi hpi phai cd cac cong nghe va phUdng phap phan tich dac trung de khai thac dLldc gia tri cua nd [3].
THONG TIN V A T U LIEU-3/2019 j 3
NGHIEN CCIU - TRAO DOI
Trong ITnh vuc thi/ vien - thdng tin hpc cung cd nhieu djnh nghTa khac nhau ve dO lieu ldn. Dua tren ket qua phan tich, tong hpp cac dinh nghTa ve dO lieu ldn dUde de cap trong nhieu tai lieu khac nhau thupc ITnh vLic nay, cac nha nghien cilu Phan Lan da dua ra dinh nghTa "dO lieu ldn la thuat ngO diing de ehi tap hpp dO lieu cd khoi lUdng ldn, toe do gia tang nhanh va da dang, do dp CO the lam phile tap hoa cac ky thuat XLI ly dO lieu nhung dong thdi cung thue day su phat trien cac giai phap cong nghe" [7].
Mac dii dua ra nhOng dinh nghTa khac nh^au, nhung cac nha nghien cCiu lai cd sU dong thuan cap ve dac trUng ciJa dO lieu ldn, thee dd dO lieu ldn dupe the hien bdi 3 dac trung cd ban (gpi tat la mo hlnh 3 V), nhu sau;
- Khpi lupng (Vplume); cac tap dO lieu eua do lieu ldn cc quy mp rat ldn sp vdi dO lieu truyen thong;
• Toe dp (Velocity): khoi luong dO lieu gia tang nhanti chdng va toe dp XLf ly dO lieu rat nhanh thep co che xis ly thdi gian thLic.
- Da dang (Variety): dO lieu da dang (cc e^u true hoae phi cau true) va dupe thu thap to nhieu nguon khac nhau [8, 6].
2. Thach thut va ca hoi khi Ohg dung dO lieu ldn trong cdquan thong tin-thUvlen
Cac nha nghien eilu da ehilng minh rang, do lieu trong CQTT-TV cd cac dac trung cd ban cua dO lieu ldn la khoi lupng, toe dp va su da dang. VI vay, c6 the xem dO lieu trong CQTT-TV la dO lieu ldn. DO lieu ldn trong CQTT-TV dUde hinh thanh tO nhieu nguon khac nhau, nhu:
- cac bp suu tap tai lieu;
- do lieu ve NDT;
- do lieu ve cac san pham, dich vu thong tin- thu vien (SPDV TT-TV);
-dOlieuveviecsQdungcaeSPDV TT-TV;
do lieu ve SLf tudng tac giOa CQTT-TV vdi NDT qua cac phUdng tien truyen thdng xa hpi;...
DO lieu ldn dUdc Ong dung trong tat ca cac hoat dpng ctia CQTT-TV, bao gom. thu thap, XLf ly, to chOc, luu trO va cung cap thdng tin [7]. Viec Ong dung du lieu ldn cd 4 I THONG TIN VATU LIEU-37201'
1 nhU cd the dem lai nhieu thach thiic cung >
hpi cho CQTT-TV
2.1. Thach thilc . Khi Ong dung dO lieu ldn, CQTT-TV co
t h i phai ddi mat vdi nhOng thach thUc dOdi day [5,8].
2 ) t Tinh chinh xac cua dO lieu NhU da de cap d tren, dO lieu^rong CQTT-TVda dang ve cau true, bad gom do lieu CO cau true, ban eSu true va phi cau true Dieu nay dbi hoi phai cd phoang phap thu thap va trinh bay dO lieu thich hdp de dam bao tinh chinh xac cua dO lieu. Tinh chinh xac cua dO lieu la yeu t6 dac biet quan trpng doi vdi chat lupng cua thong tin.
DO lieu khdng chinh xac se lam giam gia trj cija dO lieu gdc va lam tang khci loang cong viec cua khau phan tich dO li$u. Vi vay, dam bao tinh chinh xac eija dO lieu la mpt trpng nhOng thach thOc ddl vdi CQTT-TV khi Ong dung do lieu ldn.
2.1.2. Rutgon va nen dO lieu
Cac CQTT-TV CO rat nhieu dO lieu, trong dd cd ea nhOng dO lieu khong hOu ich. Viec chpn Ipc, rut gpn va nen dO lieu rat can thiet de dam bap gia trj cua dO lieu dope lou trO khdng bi anh hodng bdi nhOng dO lieu khong hOu ich. Dong thdi, viec rut gpn va nen dO ligu cung cd tac dung lam gilim tai cong viec cua khau phan tich dO lieu. Mac du day la cong viec rat quan trpng nhung tren thue te hien nay, cac chuyen gia TT-TV ccn thieu cac ky nang can thiet de thOc hien viec rut gpn va nen dO lieu. Va day la mpt trpng nhOng thach thOo ma cac CQTT-TV phai vopt qua khi Ong dung dO lieu ldn.
2.1.3. Cong nghe va he thong xCl ly dO lieu ldn
Cac he thong quan tri va phan tich dO lieu dUdc sO dung trong cac CQTT-TV hien nay ehi CO the ap dung cho do lieu co cau true va khong the diSp Ong dUde cac yeu cliu ky thuat doi vdi viec thu thap, luu trO, xO ly va khai thac dO lieu ldn. Cong nghe va he thong xO ly do lieu ldn cd nhOng im the dac biet trong viec xQ ly, phan tict^ dCi ban cau
NGHIEN c a u - TRAO DOI true va phi c4u true. Tuy nhien, CQTT-TV
thodng gap hai trd ngai ldn khj Ong dijng cong ngh§ va he thong xi!f ly dO lieu ldn, dd la chi phi cao va thieu nguon nhan liJc cc dij khJ nang van hanh hieu qua odng nghe va h^ thdng xO ly dO Ii0u ldn. Vi vay, cong nghe va he thong xii ly dO lieu ldn thue su la mpt thSeh thOc ldn doi vdj CQTT-TV
2.1.4. An toan va bio mat dO lieu Thong tin ca nhan cua NDT thodng dope liiu trOtrong he thong thdng tin cCia CQTT-TV.
Do thieu dpi ngu nhan vien cc kha nang thOc hien tct vi§c xO ly dO lieu ldn nen hien nay, nhieu CQTT-TV phcii thue cac to chOc chuyen nghiep phan tich va xO ly dO lieu ci!ia minh. Oieu nay cd the dan den su rd ri dfl lieu ve NDT va lam gia tang nguy cd ve an toan dO lieu. Vi vay, dam bao an tpan va bio mat do li^u la mpt trong nhOng thach thilc CQTT-TV phai doi mat khi Ong dung do lieu ldn.
2.2. ca hoi
Ben canh nhOng thach thOe neu tren, ling dung dO li$u ldn cung dem lai nhieu cd hdi phat trien cho CQTT-TV nho sau [5,8];
2.2.1. Lam phong phu CSDL Khi Ong dung dO lieu ldn, dO lieu trong CQTT-TV dope tao lap va trinh bay vdi nhieu dang thOe khac nhau, nhO: van bcin, hinh inh, am thanh, video, . NhOng dO lieu so nay lam phong phu va da dang hoa CSDL, nhd dd CQTT-TV cd the dap Ong tot hon nhu cau cCia NDT hien tai va thu hut NDTtiSm nang.
2.2.2. Nang cao chat iutfng cua nguon nhan luc
Viee OngdungdOlieuldnddl hoi CQTT-TV phii cd ngucn nhan luc du trinh dd chuyen mon ve quan ly va khai thac dO lieu ldn. De dap Ong yeu cau nay, cac CQTT-TV phai trang bj cho nhan vien nhOng kjen thOc va ky nSng can thiet cho viec thu thap, xO ly, ILIU trO, phan tich va khai thac dO lieu ldn.
Nho vay, Ong dung dO lieu ldn chinh la ca hpi de CQTT-TV nang cap chat lopng dpi ngu nhan vien cOa minh.
2.2.3. Phat trien dich vu muan lien thu vien Hien nay, hSu het cac CQTT-TV deu phai doi mat vdi van de nan giai la khong du kinh phide phat tnen nguon tai nguyen thong tin nham dap Ong nhu cau ngay cang tang cua NDT. Chia se nguon tai nguyen thdng tin qua dich vu mopn lien thO vien dOde xem nho mpt giai phap hOu hi6u de giai quyet van de nay Ben nay, djch vij mupn lien tho vien la heat dpng chia se cac ngucn lai nguyen thdng tin php bien nhat giOa cac thu vien tren tcan cau. Viee Ong dung dO lieu ldn se giup cac CQTT-TV kip thdi nam bat nhu cau cua NDT va tang cudng chia se thdng tin ve cac nguon tai lieu cua cac CQTT-TV, tac dieu kien thuan Ipi chc viec phat trien dich vu mOdn lien thu vien.
2.2.4. Cung cap cac dich vu ca nhan hoa Trong thdi dai cOa dO lieu ldn va internet, cac djch vu thdng tin ca nhan hda cd tam quan trpng dac biet doi vdi so phat trien cua CQTT-TV. Ling dung cong nghe dO lieu ldn trong viec thu thap, phan tich dO lieu v§ cac dac diem, sd thich va hanh vi cua NDT cd the cung cap cho CQTT-TV thong tin hOu ich de phat trien cac djch vu thdng tin ca nhan hda nham thoa man tot nhat nhu cau tin cua NDT. Ben canh dd, dua tren ket qua phan tich dO lieu ve NDT, CQTT-TV cd the du bao dope nhu cau tin va hanh vi thong tin tiem an cua NDT, tO dd c6 cac giai phap de thu hut NDT tiem nang. Nho vay, Ong dung dO lieu ldn dem lai cd hpi phat trien cac dich vu ca nhan hda va thu hilt NDT cho CQTT-TV
3. NhOng van de can giai quyet khi ufng dung dO lieu ldn trong cd quan thong tin-thL*vlen
De Ong dung hieu qua dO lieu ldn, CQTT-TV phai giai quyet nhieu van de quan trong, trong dd cd cac van de lien quan den nguon nhan luc, nguon tai nguyen thdng tin, nang cap edng nghe, doi mdi djch vu va xay dung ha tang cd sd [5].
3.1. Nguon nhan Itfc
Be quan trj va khai thac dO lieu mpt each hieu qua, dpi ngu nhan vien cua cac CQTT-TV phai cd kien thOc va ky nang can thiet, nho;
THONG TIN VATU LIEU-3/2019 j 5
NGHIEN c a u - TRAO DOI
- ky nang thu thap, xO ly, to chOc va bap quan dO lieu;
- ky nang Ipc va nen dO lieu;
- ky nang phan tich sSu dO lieu;
- ky nang tap thdng tin hoae kien thOc hOu ich to do lieu ldn;
- ky nang giai quyet cac van de an toan, bao mat do lieu,..
Hien nay hau het cac CQTT-TV deu thieu nguon nhan luc dude trang bi day du nhOng ky nang ndi tren. Vi vay, dao tao nguon nhan loc la yeu to quan trpng, quyet djnh so thanh cong khi Ong dung dO lieu ldn trong CQTT-TV Trodc mat, cac CQTT-TV CO the giai quyet van de nay thee nhieu each khac nhau. Chang han, cd the chia nhan vien thanh nhieu nhdm dOa tren ITnh vUe chuyen mdn va kinh nghiem thilc te de dao tao theo nhOng hodng khac nhau. Vi du, nhOng nhan vien da cd hieu biet ve dien toan dam may, internet van vat, djch vy di dpng phai dupe dac tap theo hudng edng nghe. Con nhOng nhan vien cd kh^ nang trong ITnh voc tam ly, marketing, quan ly thi CO the dao tao theo hodng djch vu. Tuy nhien, ve lau dai, viec dao tao nguon nhan loc CO du kha nang Ong dung hieu quci dO lieu ldn trong CQTT-TV ph4i dope thOc hien mpt each tcan dien bdi cac cd sd dao tap chuyen nganh TT-TV. Chudng trinh dao tao cac chuyen gia TT-TV phai bao gom nhOng ndi dung sau:
- Thu thap, tp chOe va bao quan dO lieu ldn: chodng trinh dao tao phai trang bi cho ngudi hpc cac phuong phap va cong eu thu thap, danh gia va chpn Ipc cac loai dO lieu trong CQTT-TV, nhu: sd lieu tO cae cude khao sat NDT, dO lieu phan tich nguon tai nguyen thdng tin, ket qua thO nghiem tinh kha dung eCia cac SP-DV thdng tin, dO lieu ve NDT, dO lieu ve mOc dp thu hilt NDT qua cac phUdng tien truyen thong,... Ben canh dd, ngudi hpc phai dupe trang bi cac ky nang to chOe va bao quan cac loai dO lieu khac nhau nhu van ban, hinh anh, sd lieu thdng ke,.„ cOng nho ky nang xO ly cac vgn de ve an toan, bao mat dO lieu;
6 I THONG TIN VA TU LIEU - 3/2019
- Phan tich, khai thac dO lieu ldn:_ngudi hpc phai dUde trang bi kien thOc va ky nang phan tich dO lieu ldn trong eac ITnh vOc nhu:
tdi Uu hda ket qua tim tin; phan tich va du bao yeu cau tin; lap ke hoach phat trien ngudn tai nguyen ttidng tin; xay dong chien lope phat trien san pham, dich vu thdng tin;
xay dong chien lopc marketing,...
Tao lap, xCt ly, quan trj, cung cap ndi dung: ngodi hpc phai dope trang^ bi kien thOe va ky nang tap lap va cung cap thdng tin hOu ich chc NDT doa tren dO lieu ldn cua CQTT-TV hcac tO nhOng ngudn khac;
- Nghien eOu nhu cau tin va thiet ke san pham, djch vu dap Ong nhu cau tin;
- Nghien cOu, thu thap, xO ly, te chOc, khai thac, trinh bay va phan phci thdng tin;
- Tap lap, chuyen giac va sO dung thdng tin;
- Quan trj cac ngudn tai nguyen thdng tin;
- Ling dung edng nghg thdng tin va vien thdng de thiet ke, quang ba va cung cap cac SPDV TT-TV;
- Qu^n ly CQTT-TV
3.2. Nguon tai nguyen thong tin Be dap Ong nhu cau sil dung tai lieu sd ngay cang cap cua NDT, CQTT-TV ph4i xay dong ngudn tai nguyen sd cd ndi dung phpng phO va Ipai hinh da dang. Viec xay dilng ngudn tai nguyen sc phai dOa tren ket qua phan tich cac leal dO lieu khac nhau nhu: do lieu ve sd thich, nhu cau va thdi quen dung tin cua NDT; dO lieu ve mOc dd sO dung cae san pham dich vu TT-TV,...
3.3. Nang cap cong nghe
Vdi trinh dd edng nghe nho hien nay, cac CQTT-TV rat khd cd tlie dap Ong dOdc cac yeu cau ve dieu kien de thue hien e^c edng dean thu thap, xO ly, luu trO, phSn tich va khai thac du lieu ldn. Vi vay, CQTT-TV can nang cap edng nghe nhim dam bao dieu kien can thiet de Ong dung dO lieu ldn Chang h?n, CQTT-TV cd t h i sO dung cae eong nghe, nhu: NoSQL, PKI khi Ong dung du lieu ldn. Do tinh khdng dong nhat cua dO lieu trong CQTT-TV nen NoSQL (No,oniv S Q L ) l a m d t l o a c h p n h d p l y d l x o 7 , ° ^ ^ du lieu ban cau trOc, phi cau true c
:cung nhO
NGHIEN CUU - TRAO DOI phat triln viec chia se thong tin va hdp tac
giOacac ddn vj.
B§n canh do, CQTT-TV c6 the ufng dung PKI (Public Key Infrastructure - Ha tang khoa cong khai) de d&m bao siJ an toan, bSo mat dQ lieu. PKI la mpt cong nghe bao mat m6i bao gom cong nghe khoa cong khai va chien lu^c bao mat, chCfng chi so va chilng thac so. Viec ijfng dung PKI rat hOu ich cho CQTT-TV trong viec bao ve bi mat canhan cCia NDT.
3.4. Doi mdi djch vu
Hanh vi thSng tin va each thCrc sCf dung thong tin cua NDT co sJ thay doi trong ky nguyen dO lieu I6n nen cac CQTT-TV phai tai dinh vj va doi mdi cac dich vu cua minh.
Mpt trong nhOng djch vu doi mdi la dich vu cung cap thong tin ca nhan hoa dUa tren nen t&ng cong ca nhan. Vdi SL/ h6 trd cua cong ca nhan, cac CQTT-TV co the nhanh chong tiiu thap th6ng tin hOu ich va gC/i cho NDT mpt each kjp thdi. CQTT-TV cung co the cung cap cac djch vu ca nhan hoa qua nen ting cong ca nhan, nha: dang ky giQ trade tai li$u, cung cap tai lieu qua e-mail, djch vu tu van,... Ben canh do, CQTT-TV cung can phat trl^n cae dich vu danh cho NDT dac biet, vi du nhu djch vu cung cap tai lieu nhanh cho ngifSi khuyet tat. Vdi eac dich vu dUde doi mdi, viee ap dung dQ lieu I6n trong CQTT-TV se thuan Idi va hi$u qua hdn.
3.5. XSy di/ng ha tang ccf sd Mac du ha tang cd sd rat quan trpng doi vdi vide ap dung dQ lieu ldn, nhUng hien nay hdu het cae CQTT-TV deu thieu kinh phi de xay diing ha tang cd s6. De vaot qua trd ngai ldn nay, CQTT-TVco the sif dung cac giai phap nha: tim kiem nguon tai trd tCr cac td chQc hoae eac doanh nghiep; phat triln cac san pham, djch vu thu phi; hdp tac va chia se nguon lac giQa cac CQTT-TV,...
K^t luan
Ung dung dQ lieu ldn dem lai nhieu cd hpi cung nha thach thac cho cac CQTT-TV. De thac sa tan dung dapc cac cd hoi do cong nghp dQ lieu ldn dem lai, CQTT-TV phai giai quyet cac v i n de lien quan den eong nghe, h? tang cd s5, nguon tai nguyen thong tin va dae biet la nguon nhan lac. Trong dieu kien
khc khan ve kinh phi hien nay, CQTT-TV CO the giai quy^t eac van d l nSu tren daa tren sa hdp tac va chia se nguon lac giQa eac CQTT-TV va sQ ho trd tich cac tQ cac to chac lien quan nha cac cd sd dao tao chuyen nganh TT-TV, cae nha cung cap thong tin, cae nha cung cap gi&i phap dQ lieu ldn, eac to chJc, doanh nghiep...
TAI LIEU THAM KHAO 1. Avinash S.S (2018). Big data' Application in Libraries, International Journal of Scientific Research in Multidisciplinary Studies, Vol.4, Issue 1, pp.22-23, January {2018). Truy cap iii http://isroset.org, ngay 02/04/2018.
2. Chen H., Doty P (2015). Library assessment and data analytics in the big data era: Praclics and Policies. Truy cap \\S h t t p s : / / o n l i n e l i b r a r y . w i l e y . e o m / d o i / f u l l / 1 0 . . . / pra2.2015.14505201002, ngay 02/04/2018.
3. De Mauro A (2016). A formal definition of big data based on its essential features Library Review, Vol. 65 Issue: 3, pp.122-135.
Truy cap tif https://www.emeraldinsight.com/
doi/pdfplus/10.1108/LR-06-2015-0061, ngay 12/04/2018.
4. James M (2011). Big data: The next frontier fo innovation, competition and productivity. Truy cap tCf httpsV/www.mckinsey.com/business- f u n c t i o n s / d i g i t a i - m c k i n s e y / o u r - i n s i g h t s / b i g - data-the-next-frontier-for-innovation, ngay 12/04/2018
5. Li J., Lu M (2017). Big data application framework and its feasibility analysis in library, Information Discovery and Delivery, Vol. 45 Issue: 4, pp.161-168, DOI: 10.1108/IDD-03- 2017-0024.
6. Osman R R (2017). The Evolution of data.
From data to big data. Truy cap XU https://slaagc.
o r g / . . . / T h e % 2 0 E v o l u t i o n % 2 0 o f % 2 0 D a t a . % 2 0 From%20D, ngay 20/04/2018.
7. Zhan M., Widen G (2017). Understanding big data in librarianship. Truy cap \\S https://
doi.org/10.1177%2F0961000617742451, ngay 20/04/2018.
8. Wang 0 (2016). Exposing Library data with big data technology: A Review. DOI: 10.1109/
ICIS.2016.7550937,
(Ngay Toa soan nhan <3iiac bar. 15-12-2018;
Ngay phan bien danh gia: 20-02-2019; Ngay chap nhan dang: 15-3-2019).
THONG TIN V A T J LIEU-3/2019 | 7