i^'
.' H6i D i a ly Vigt N a m B a i h p c T h a i Nguyen
LIEN KET VUNG GI&A NAM TRUNG BO VA TAY NGUYEN CHO PHAT TRIEN DU LICH
T m o n g Q u a n g H i i ' , N g u y e n C a o Huan^, Tran Thanh Ha' A b s t r a c t
Interregional linkages between South Central and Central Highland for tourism development Central Highland and South Central regions have rich tourism resources, in bath natural diversity and humanity, high national culture with 3 basic forms of tourism including sea tourism, eco-tourism and cultural tourism. With many tangible and intangible culture heritage in the area. Central Highland and South Central are confirmed that the strength of the high quality sea tourism, cultural tourism, ecological characteristics of living ethnic communities of the Central Highlands However, tourism here is still limited by the infrastructure, transport and accommodation facilities. Tourism products are poor, unprofessional room service and quite similar in many local areas.
To develop tourism, local governments need to link, support each other to promote the advantages and reasonably exploit the resources Cultural diversity, diversity of natural resources is linked for tourism development. Linking tourism development is one of the keys to solving the problem of poverty, economic growth. This link is really effective when there is a close coordination in order to fully exploit the strengths of each region and locality, turning the traditional cultural values of strength tourist attraction, towards a development of sustainable tourism and sustamability. On this basis, the authors analyze potential links between Central Highlands and South Central for tourism development based on the distribution of resources and comparative advantages between each local region. Besides, in this article, authors also offer some solutions and recommendations related to cooperation in investment and tourism development.
D A T V A N Qt
Tay N g u y e n v a N a m Trung B p ( T N & N T B ) l a hai vimg cd tai n g u y e n du ljch phong phu, da dang c i v i t u n h i e n v a nhan van v d i 3 logi hinh c o b i n la du h c h b i i n , du Ijch smh thai v a du ljch van hda. Tir cac t m n g tam p h a n phoi, k h i c h du Ijch ed the d e dang tiip can c i c diem du h c h h i p dan d c i c tinh k h u v y c T N & N T B t h d n g q u a d u d n g bd v i d u d n g h a n g k h d n g . V d i nhieu di s i n v i t t h i v i phi vgt the tien dja ban, Khu v y c T N & N T B d u a e khang dinh la cd the mgnh v i du ljch nghi biin cao cap, d u Ijeh van hda, sinh thai vdi dge trung sinh hoat edng dong c i c dan t p c T a y Nguygn, Tuy nhign, hogt d p n g du lich d day v a n edn n h i i u hgn c h i vg e a sd h a tang, giao t h d n g , e o s d luu tni, s i n p h i m du Ijch edn n g h e o n i n , p h o n g each p h y e v y thieu chuyen nghiep, dgc biet l i hogt dpng du lich d cac ^ a p h u a n g dien ra t u o n g t y nhau, n h i i u sy kien trung lap.
D i p h i t trien d u lich, cac dia. p h u a n g c i n phai lien k i t , h o tip nhau p h i t huy lpi the, khai t h i c c i c n g u p n l y c m p t each h p p Iy. Day mgnh h p p t i c . Hen k i t xiic tien, quang b a du Ijch la viec lam c i n thiet d e tgo siic m a n h c h u n g . Lien k i t d u Itch l a g i i i p h ^ quan tipng giiip eho nganh du ljch ciia c i c dja p h u a n g ciing n h u du lich Viet N a m phat t r i i n b e n v u n g . Tinh d a dang v a n hda, da dang t y nhidn chinh l a nguon lyc de lien ket phat trien du ljch. Vi vgy, sy lien ket p h i t trien du Ijch la mdt trong n h u n g c h i a k h d a de g i i i q u y i t v a n de ddi n g h e o , tang t m d n g kinh t i .
Vipc lien k i t t h u e su d e m Igi bieu q u i khi cd s u phoi h o p chat c h e n h i m khai t h i c triet d e the mgnh cua timg viing, tiing dja p h u o n g , b i i n cac gia trj v a n h d a t m y i n thdng thanh siic m a n h thu h u t d u U c h j J i u d n g t d i j n p t J i e n duJich_pJiat.trien b e n viing v a lau dai. T r e n c a s d dd, cac tac g i i da di sau v i o p h a n tich tiem n a n g lign k i t v u n g T N & N T B cho p h i t trien du Ijch d u a v i o s y p h a n b o tai nguygn v i lpi the so s i n h giiia c a c dja p h u o n g cua m d i vung. B e n cgnh do, cac tac g i a ciing d u a ra mpt so g i i i p h ^ v a k i i n nghi lien q u a n d i n lien k i t d i u t u v a phat trien s i n p h a m d u ljch. B i o e i p n i y d u p c h o a n tiianh tiong k h u d n k h o d i tai KC.09.12/11-15 v i de tai T N 3 / T 1 8 .
' Viin Viit Nam hgc vd Khoa hggphdt triin, DHQG Hd Ndi 'KhoaDiaLv. Trudng DH KHTN. DHQG Hd Ndi Kpyiu Hdi nghi Khoa hgc Dia lp todn qudc ldn thd 7
Hdi Dia ly Viet Nam Dai hoc Thii Nguygn i
2. CO SCJ LIEN KET VUNG CHO PHAT TRI^N DU LICH '.
2.1. Khii nigm va tong quan I Lien kit phit trien ndi vung va hen viing dua tren ca sd phan cdng Iao ddng vdi cac Ipi the '
so sinh khac nhau la tiin di nang cao hieu qua diu tu phit trien vung ndi chung va diu tu cdng n6i f rieng[4, 13]. Lien kit phit triin kinh ti ndi chung va du Ijeh la yeu cau tit yeu cua nen kinh te tiij r tmdng vdi cac chuoi nganh hing dupc bo tri trdn mpt khdng gian lanh th6 nhit dmh, tgo ngn cac ^ cyc tang tmdng. Khi cac chu the kinh te cung nhu cac dja phuang duoc thue thi cic quyen hanh M tiong khuan kho the chi phan quyen, phi tap trung hda vdi cac Ipi ich cy the se Ii tien di de thiic • day manh me ban cac lien kit dau tu phit triin tren khdng gian cic vyng[I0, II].
0 Viet Nam, cic nghign cuu phat trien vimg v i lign vung da bit diu dupc quan tam nhihig nam gin day song ehua that sy tid thanh cic luan cii khoa hpc chp phan tich chinh sach phit tri^
viing. Lien kit viing hien dang bat cgp, chua chat che, gay lang phi dau tu cdng trong nhieu nam qua Mgt khic, do tinh chit phat trien manh mun nen cdng tac quy hoach gan nhu do eac dja phuang ty lim roi trinh Chinh phu phg duyet, tiiigu nhung nghign ciiu v i lugn cir khoa hpc, it khi tham khio dja phuong khac di dau noi, lign kit nhim tao ngn the mgnh lien hoin tiong phat trien giira cac lanh tiio tiong vimg. Yeu to quyet djnh nang lyc cgnh tranh khdng phai la s6 Iupng, ma nim d cau hdi lim sao xay dyi^ dupc chuoi gii trj mang tinh higu ning nhat[2], Nhu v^y, nhin \a bgn trong lan bgn ngoii, bai toan hgn ket vung hign nay khdng chi nham den muc tieu tgo luc, ma cdn lam sao phan chia ngu6n lyc mpt each hieu nang. Dieu nay cung thi hien ro tiong lign kit phat tnen du Ijch.
Ve khu vyc TN&NTB, nhung die diem chung vi dieu kipn tu nhign, tai nguyen thign nhien, dgc diim kinh t e - x a hdi chung ciing nhu sy phan hda lanh tho ve ty nhign, kinh t e - x a hpi da dupc the hien kha rd net trong eie cdng trinh dia ly. Trong do ding ke nhat la cdng trinh^Viet Nam - Lanh th6 v i cic viuig dja ly" cua GS. Le B i Thio[12].Dgc diem ve tinh lien ket vimg giua TN vi miin tmng Vigt Nam eung dupc Le The Gidi phan tich[3]. Tuy nhign, nhung phan tich niy chu yeu dya tren m6i lien he kinh te giira cac viing. Moi lien he khdng gian va thdi gian ciia lien kit vimg chua dupc de cap nhieu, Eli Mazur va edng sy trong nghign ciiu ve khu kinh ti md Chu Lai da de cap tdi tinh lign kit vung cua khu vyc vdi cac vimg khac tiong tinh Quing Nam ciing nhu mOt st tinh tiiupc TN[9].
v i n de nghien eiiu dieu tra tpng hpp, diiu tra co bin khu vyc TN&NTB eiing da dupc thyc hien kha dpng bd d giai dogn phat trien nay thdng qua 3 chuang trinh rat ldn Ii Chuong trinh Tay Nguyen 1, Tay Nguyen 2 v i hign nay l i Tay Nguyen 3 cung nhu kha nhieu cic de tai, du an dpc lap c4> Nha nude khac. Day l i nhung co sd lit C£ui thiit cho viec thyc hign cic dinh hudng lien kit vung tiong phit trien kinh te xa hdi ndi chung va du ljch ndi rigng. Tiep cgn Ugn vung dupc the hien khi rd trong cic cdng trinh nghien ciiu ve luu vuc sdng nhu vin de quan ly luu vuc sdng Ba, sdng Cdn (Nguyen Van Cu, 2003, 2006), vin di quin ly tong hop luu vyc va su dyng hpp Iy tai nguyen nude he thong sdng Dong Nai (E)o Tien Lanh, 2010). Nhin chung chua cd cong trinh nao nghien ciiu toin dien hay di cgp den van de lien kit viing cho phat trien du lich giua NTB va TN ngoai trir mpt s6 bao cio chi de eq) din tinh c ^ thiit ciia viec phai tien hanh lign kit giiia hai vimg trong hdi thao "Hpi thip Lien kit phat triin du lich Tay Nguyen va Nam Tmng bp" to chiic tgi Pleiku thing 3 nam 2010.
2.2. Thiit: tranglien k^t yiing giira Tay Nguyen vdi Nam Trung B6
Vimg kinh t i NTB - TN bao gom 8 tinh duyen hii tir tiianh pho Da Nang den Bmh Tliugn vi 5 tinh TN Trong tiidi gian qua, kinh t i cua cac dja phuang NTB - TN d i cd budc phat triin vupt bac vdi toe dd tang tmdng binh quan cao. Co sd ha tang kinh te da timg budc hoin thien, dgc bi|t vdi sy hinh thinh va phit trien eua nhieu khu cdng nghiep, khu kinh te, cing nude sau tgo dieu kien tang tmdng cho c i khu vyc. Tuy nhign, theo y kiin ciia GS. Tmong Ba Thanh, do diiu kien tirong tu nhau ngn quy hogch phat trien kinh te cua cac dja phuong thudng trung lap tiong diu tu phit trien, do vay bpc lp nhieu bit e%)[I I]. Hien nay, cac nhupc diem niy cing lp rd. Mdi trudng dau tir
Kp yiu HPi nghi Khoa hgc Dja lp todn qudc ldn tha 7
Hoi Dia ly Viet Nam ^ Dgi hpc Thai Nguycu vi canh tranh ciia cac daanh nghiep thieu lanh manh, gay lang phi Idn. Do vay, nhigu chuong trinh lien kit da dupc thuc hien, cac chuang trinh hpp tic lign kit kinh ti khdng chi dem Igi cho NTB - TN mpt nang lyc dau tu mdi de tao nen nhiing thuong higu san phim hang hai cd siic canh tianh cap tien thj tmdng, ma cdn la nin ting cho sy phat trien ben viing, la ddn biy quan tipng de kinh ti NTB-TN tang t6c tiong thdi gian tdi.
Nguyen nhan dan din kinh ti NTB-TN phit trign cdn t h ^ v i chua tuong xiing vdi tiem nang hien cd dupc phan tich Ii dochinh sach chua dii manh di tao dpng lyc phit trien. Hen kit vimg chua chat che, chua khai thic tPt cac lpi thg[l 1], Tinh tnmg cac dja phuong quy hoach va phit trien khdng theo quy hogch chung ciia viing dien ra rat pho bien. Tuy nhien, niu nhin nhgn mpt each khich quan, vin de lien kit kinh te d Viet Nam ndi chung v i NTB-TN ndi rieng dudng nhu cdn nhieu bat cgp c i ve Iy lugn Ian thyc tien. Ve mat ly luan, mac du da khing djnh viec Hgn kit kinh ti la tat yen, nhung viec Hen kit kinh te nhu the nio cung nhu chua tdng kit va he thong hda cic van de ly lugn ve Hgn ket kinh ti, hinh thinh cic quan diem, nguyen tic rd ring tao nen ting cho viec xiy dyng, to chiic v i dinh gii qua trinh lien kit. Trong khi dd, ve mgt thyc tien, viec triin khai dudng l6i phat trien kinh te cd the trong chimg myc nio dd cdn thiiu nhit quan.
Nhiing van de ca ban ve phit trien cua tung vimg v i lign kit vung da dupc thio luan kha sdi noi trong cic Hpi thio khoa hpc nhu "Lien kit phat trien 7 tinh duyen hai mien Trung" (Da Ning, 2011); "Van hdi mdi cho sy tiijnh vupng" ciia Vimg kinh te trpng diem mien Trung (CJuang Ngai, 2010); Dien dan hpp tic Vung kinh t i trpng diem mien Trung vdi chii de "Van hpi mdi cho su thjnh vupng" da dupc Bp Cdng Thuong ph6i hpp vdi UBND tinh Quing Ngai to chirc (Quing Ngai, 2010). Trang cac hpi thio/ dien dan nay, cic dgi biiu da eho ring Hgn kit kinh ti vung khdng chi Ii sy lign ket giua cac tinh tiong vung m i cin phii cd sy lign ket ngoai viing, nghia la lien kit giua cic vung vdi nhau, gifta cac tinh vimg niy v i eic tinh vung khie. Niu biit lign ket nhung lai tiii ciia NTB va TN thi se hinh thinh mpt khu vyc kinh te cd khi nang cgnh tranh ldn. Bgn canh do cdn cd cic hdi thao khic nhu "Dien dan hpp tie kinh ti khu vyc mien Trung - Tay Nguyen" (Hpi Doanh nhan tre Da Ning v i Vien nghien cuu Phat trien kmh t i - xa hdi, Di Ning, 2011); "Khoa hpe v i Cdng nghe phuc vu phit trien kinh ti - xa hpi ciia Viing Nam Trung Bp va Tay Nguyen"
(Quing Nam, 2011).
Lien quan den Hgn ket phat trien du ljch phii ke den hpi thio khoa hpe vdi chu de "Lien kit phit trien du Ijch Tay Nguyen v i Nam Trung bd" (Pleiku, 2010. Tgi hpi thao, cac y kien deu cho rang du Ijch TN cdn chua xac djnh ro nhung sin pham du Ijch dgc thu cd sic cgnh tranh trgn co sd khai thic cic gia trj til nguygn du Ijch dgc tmng. Cdn cd sy trimg Igp tiong phat trien trien sin phim du Ijeh, dgc biet Ii du ijch dya vao vipc khai thac cic gii tri sinh thii ty nhign v i van hda cac din tpc TN hay tic dpng cua hpat dpng phat trien du lich den tii nguyen va mdi tmdng ty nhien ciing nhu mdi tmdng van hda chua dupc kiem soat tot.
3. TIEM N A N G VA LQI THE SO SANH CHO P H A T TRIEN DU LICH VUNG NAM TRUNG BO VA T A Y NGUYEN
3.1. Tai nguySn du lich Vimg Duyin hdi Nam Trung Bp:
Viing duyen hai NTB gom Thanh ph6 D i Ning v i 7 tinh: Quing Nam, Quing Ngai, Binh Djnh, Phii Yen, Khanh Hda, Ninh Thuan, Binh Thugn gin vdi vimg kinh ti trpng diem mien Trung,
"iiinh langdu Hch-Ddng--Tay. Dien tich t y nhien la 44.360,7 kml Dan s6 toan vimg la 8.842,6 nghin ngudi (2011) vdi mgt dp trung bmh 199 ngudi/ km^[6]. Vimg Duygn fail NTB cd vj tri dia Iy kinh te rat thuan lpi, nim trgn tryc cac dudng giap thdng bd, sit, hing khdng vi bien, gin TP H 6 Chi Minh va khu tam giic kinh t i tipng fiem mien Ddng Nam Bd; ciia ngp cua Tay Nguygn, cua dudng xuygn A ra bien n6i vdi dudng hing hai quae ti.
Dgc Sem tai nguyen: Tii nguygn du lich noi trgi cua NTB gom: cac tai nguyen ty nhien gan vdi bien ^ o duySn hii; cic di sin van hda gin vdi vin hda Sa Huynh, van hda Champa; di tich gin vdi khdi nghia Tay Son, di tich Ijch su each mang v i bin sic van hda cic dan tpc it ngudi phia Kpyiu Hdi nghi Khoa hgc Dia lp todn qudc ldn tha 7
Hpi Dia ly Viet Nam Dai hoc Thai N^iy^
Ddng Tmdng San. Cac diim tai nguyen n6i bat nhu Ba Na, Son Tri (Di Ning); Hpi An, My Son, Cii Lao Chim (Quang Nam); My Khg, Trudng Luy, Ly Son (Quang Ngai), Phuang Mai, Quy Nhan (Binh Dinh), Vjnh Xuan Dai, Dam 6 Loan (Phu Yen); Nha Trang, Cam Ranh, Tmdng Sa (Khinh Hda); Ci Na, Phan Rang (Ninh Thuati), Miii Ne (Binh Thugn)... Tai nguyen du Ijch bien, dao va di tich Hch sii - van hoa dan tpc la ngudn luc quan trpng, trong dd noi bat la dii Da Nang - Non Nude - Hdi An (Di Ning - Quing Nam) v i Nha Trang - vmh Cam Ranh (Khinh Hoa), dgc
biet vmh Cam Ranh cd the phat trien thinh diem du lich biin, dio ed tim cd quoc te, i He thong giao tiidng.He tii6ng dudng bp cd QLIA, QL19, QL24, QL25, QL26, QL27, j QL28.. v i cac tuyen dudng tinh Id khac; Dudng sit cd tuyen Bic - Nam chay qua cic tinh cua viing; Dudng khdng cua vimg cd cac san bay D i Ning, Chu Lai, Tuy Hda, Cam Ranh, trong dd Da Ning, Cam Ranh la cac san bay qudc te; Dudng biin cd hg thdng cang bien quan trpng nhu Da Ning (Da Ning), Chu Lai (Quing Nam), Dung Quit, Ky Ha (Quang Ngai), Quy Nhan (Binh Djnh), Nha Trang (Khinh Hda), Phan Tluet (BinhThuan)
He thong dd thj: NTB cd 1 Thanh pho tmc thupc Trung uong la D i Nang va cac thinh pho tinh Iy nhu Tam Ky, Quang Ngai, Quy Nhan, Tuy Hda, Nha Trang, Tliip Chim, Phan Thiet,
Cira khau bign gidi va khu kinh ti cua khau' Dudng khdng cd San bay Da Nang va san bay Cam Ranh. Dudng thuy cd cic ciia ngd chinh la D i Ning v i Nha Trang.
Hudng khai thac san pham, du ljch dae tmng ciia viing: La du ljch bien, dao; du ljch tham quan di tich (he th6ng di san) ket hpp du Ijch nghien ciru ban sac van hda (van hda Cham, cac dan tpc thiiu s6 d Ddng Tmdng Son); du Hch MICE,
Cic dja ban trpng diem du lich ciia vimg: Da Ning - Quing Nam gin vdi San Tri, Hii Van, Hpi An, My Son; Binh Djnh - Phii Yen - Khanh Hda gin vdi cac bai bien Phuang Mai, Dam 6 Loan, vinh Nha Trang, Cam Ranh.. v i Binh Thugn gan vdi bien Mui Ne, dio Phii Quy...
Hg thong khu, diem, dd thj du Hch: Can cii dae diem tai nguygn du lich va thyc ti nhy ciu phat tnin, djnh hudng quy hogch phat tiien cic khu du hch qu6c gia, diim du ljch qu6c gia vi do thj du Ijeh bao gom 9 Khu du lich quoc gia (Son Tri, B i Ni, Cii Lao Cham, My Khe, Phuang Mai, Vmh Xuan Dai, Bic Cam Ranh, Ninh Chii v i Miii Ng); 7 Diim du ljch qu6c gia (Nga Hinh Son, Hoing Sa (Diem dung chan tren tuyen hang hii quoc te). My Son, Ly San, Tmdng Luy, Tmdng Sa va Phu Quy) va 4 Dd tiij du ljch (Da Ning, Hpi An, Nha Trang, Phan Thiit).
Tdy Nguyin
Vimg Tay Nguyen g6m 5 tinh Kon Tum, Gia Lai, Dik Lak, Dak Ndng, Lam D6ng gin voi 'Tam giic phit trien" Viet Nam - Lio - Campuchia. Dien tich ty nhign 54.640,6 km^,dan so 5,214,2 trieu ngudi vdi mat dp 95 ngudi/ km^[6], Khdng gian du Ijeh Tay Nguyen cd vj tri dgc biet l i tiip giip vdi c i hai nude Lio va Campuchia, nai cd "Nga ba Ddng Ducmg", giao luu thuan lpi ca ba nude v i l i thi manh phat trien du Hch chung "ba quoc gia mpt diem din".
Die diem tii nguyen: Tiy Nguyen l i mdt tiong nhiing vung cd tii nguygn thign nhien hung vT, cao nguyen bao la, vdi nhiiu cinh quan cd gia trj du lich va khi hgu mat mg nhu VQG Yokdon (Dik Lik), Kon Ka Kinh (Gia Lai, Kon Tum), Ming Den (Kon Tum), ho Yaly (Gia Lai, Kon Tum).. Vung cd nhieu dan tpc thieu so chung s6ng vol dan tpc Viet (Kinh) nhu Ba Na, Gia Rai, t dg, Co Ho, Mg, Xa Dang, Mo Ndng... Cac dan tpc it ngudi nhu Gia Rai, E Dg.., vdi bin sic van hoi het siic dgc trung dupe the hipn qua cac le hpi, nghi thu cdng, Ipgi hinh van hoa ngbp thugt..
hap dmildiicFduIjch, Yrong ddnoi bgt la Khong gian cong ehieng Tay Nguygn, duoc cdng nh|n la kiet tic van hoi phi vgt the ciia nhan logi, tid thanh tii nguyen du ljch hit siic cd gii trj. Cac diem tai nguyen noi bgt ciia vimg la VQG Yokdon (Dak l i k ) , Kon Ka Kinh (Gia Lai, Kon Tum), Mang Den^(Kon Tum), ho Yaly (Gia Lai, Kon Tum), h6 Lak (Dak Lak), ho Dak Min (Dik Ndng), ho Tuyin Lam, ho Dan Kia-Su6i Ving (Lam Dong)...
He thong giao thdng. Khu vyc Tay Nguyen cd he th6ng giao thdng dudng bp, dudng khdng v i dudng sdng Hen hp khi thuan lai vdi xung quanh. Dudng bp cd Quoc lp 14 v i 14C, dudng Ho Chi^Minh, QL 19, QL 25, QL 26, QL 27, QL 28, QL 40. Duong khdng cd San bay Budn Me Tliu$t
Kpyiu Hpi nghi Khoa hgc Dia lp todn qudc ldn tha 7
H6i Dia ly Viet Nam Dgi hoc Thai Nguycm (Dak Lak), san bay Pleiku (Gia Lai) la cac san bay ndi dja, cd dudng bay den cac trung tam du lich Idn ciia c i nude.
He thong do thi: Dd thj loai 1 bao gdm Da Lat, Budn Mg Thupt va cac thanh pho, thi xa tinh ly khac nhu Kon Tum, Pleiku, Gia NghTa
Cua khau bien gidi va khu kinh te cua khau: He thdng ciia khau quan tipng, gom. Bd Y (QL 40 - Kon Tum), khu vyc Nga Ba Dong Duong; Le Thanh (QL 19 - Gia Lai) vdi Campuchia; va Bu Drang (TL 686 - Dak Ndng) vdi Campuchia.
Hudng khai thac san pham, du hch die tnmg cua vung: Du hch van hda Tay Nguyen, tham quan tim hieu bin sac van hda cac dan too Tay Nguyen; nghi duong niii; tham quan nghien ciiii he sinh thai cao nguyen gin vdi cac san vgt boa, ca phe, voi; du lich bign gidi gin vdi cira khau va tam giac phat trien.
Cic dia bin trpng diem phat trien du Hch: Bao gom TP. Da Lat gan vdi ho Tuyen Lam, Dan Kia - Suoi Vang; Dak Lak gan vdi vudn quoc gia Yokddn va khdng gian van hda cong chieng Tay Nguyen va Gia Lai - Kon Turn gan vdi cira khau qu6c te Bd Y, Mang Den, Yaly
He thong khu, diem, dd thj du ljch: Can eii dgc diem tai nguyen du ljch va thyc te nhu cau phit trien, dmh hudng quy hoach phit tnen cac khu du ljch quoc gia, diim du ljch qu6c gia va do thj du lieh nhu sau: 4 Khu du lich qu6c gia (Mang Den, Tuyin Lam, Dan Kia-Sudi Vang va Yokddn); 4 Diem du hch qudc gia (Nga ba Ddng Duong, Hd Ya Ly, Hd Lik va Thj xa Gia NghTa) va 1 Dd thi du lich (TP. Da Lat) Ngoai ra ehu trpng phat trien du lich tai cac diem nhu cum di tich dec An Khe (Gia Lai), TP. Budn Mg Thuot va phu can ^ a k Lak)
« 4000
QiM
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
•Duyen hai Nam Tmng Bo DTay Nguyen Hinh 2 Doanh thu tirdu lich giai dogn 2001-2010 [6]
Kpyeu Hdi nghi Khoa hgcDia ly todn qudc ldn thu 7
Hoi Dia ly Vigt Nam Dai hpc Thai Nguygn
O
CHO GlAl
TRUNG T.AM DU LICH Trung tSm quficgia
\ J Trung t3m viing OI^M DU L|CH T ^ rJGUY^N OU L|CH TU NHlgN IV) VL/ftn qufic gra
Khu dif isH sinh quyen the gldl v ^ Nude kho dng
; Du N I * bifin Thing cSnh TAI N G U Y 6 N D U L[CH NHAN VAN (^ Dl sdn van ho^ flie gidi
Dl Uch licti siycach mang, vSn ho^, kien tnic nghe thuai r** Ik h^i truyfin Ihfing
Ldng ngh^ c j Iruy^n
Hinh 1. Tdi nguyin du lich viing Tdy Nguyin vd Nam Trung Bp 3.2. Lgi the so sanh cho phat trien du ljch viing TSy nguygn v i Nam Trung Bd Sdn phdm du lich ddic tnmg:
Duygn hii NTB cd cic san pham du ljch dgc trung nhu: Di sin van hoi Chim nhu My San (c6 dd Cham), kinh thanh Tra Kipu, bio ting Cham, do thj Hpi An (cing Cham cu), (tpur van hda Cham hay nhiing tpur thep ddng lich sir,.,); Tour van hda Cham lien kit cic diim du ljch nhu Bio ting dieu khic Cham d D i Ning, Thanh dja My San d Quing Nam, T h ^ Nhgn d Phii Ygn, tha) Bi Pd-Na-Ga d NhaJ'rang.,.; Du Ijch nghi dudng bien, dao (tour bien, dio, tour ludt thuyin buom). Festival Bien (Sha Trang), tiiam quan cac di tich lich sii, kiin tnic gin liin vdi vin hda Cham (Ninh Thuan, Binh Thugn)... xay dyng hinh thanh chuoi san pham du lich dgc trung ciia vimg. Ben cgnh dd viing cdn cd cic s ^ pham dgc trung khac nhu: du Ijch tim biin, tham quan cinh dpp, the thao bien; tham quan di tich kit hpp vdi nghien ciru bin sic van hoa dan tpc Cham vi du Ijch tam linh.
Trpng khi do, sin pham du Ijch dgc trung ctia Tay Nguyen la: du ljch van hda, tham quan tim hieu ban sic van hoi cac dan tpc Tay Nguyen (duy tri nhiing thuong hi?u nhu: Festival Hoa (Di Lgt), Festival Ca phg (Budn Ma TTiupt), Festival c6ng chidng Qu6c ^ (Gia Lai)); du ljch sinh thii Kpyeu Hpi nghi Khoa hgc Dia lp todn qudc ldn tha 7
Hoi Dia ly Viet Nam Dai hpc Thii Nguyen nghi dudng niii; tham quan nghien ciiu he sinh thai Tay Nguygn; tham iai chien trudng xua Tay Nguygn (Nhiing dja daiA gin vdi nhiing chien thing lieh sir ciia hai cudc khing chien hipn lgn khi day die tren dja ban Dik Lik ndi rigng va Tay Nguyen ndi chung. Nhiing cii ten nhu Dik Td, Tan Canh (Kon Tum), Deo Chudi, Giang Son, Dik Tua, Thuin Man, Budn Ho (Dik Lik)..); du Ijch bien gidi gin vdi cua khiu (Bd Y, Lg Thanh); du Ijch edng ddng (S6ng va trii nghiem vdi sinh hogt thudng ngiy cimg ngudi M'ndngtiong cic budn lang, d Igi qua dem trong ngdi nha san cua ddng bao bin dja de dupc nghe dign tau eong chieng, hay dupc tryc tiip miia hat vdi chu nhan).
Viee khai thac chudi gii trj ma cay ca phe mang Igi cung Ii sin pham dgc trung cua Tay Nguygn.
San pham du Ijch chinh:
Duyen hii Nam Trung Bo (1) Du lich bien (Nghi duang biin cao cdp, the thao biin vd sinh thdi hien)
Khu du Uch biin tong hop Nha Trang- Cam Ranh (nghi dudng bien; vui chai giai tri biin; the thao bien va kham phi dio ven bd)
Khu du ljch bien Phan Thiet - Mui Ne (nghi mit, tam bien, vui choi giii tri va nghi cu6i tuin; cinh quan bien - doi citvathe thao bien)
Du ljch tong hpp nghi dudng biin Da Nang
Khu du Ijch bien dao Cii Lao Cham (2) Du lich di sdn
Khu du Ijch pho co Hdi An (lliam quan, nghign cuu cic gii tri van hoi v i Du hch nghi dudng bien)
Khu di sin vin hda My San (Du lich tham quan, nghien cim cac gia trj van hoa dan tdc Cham)
(3) Du lich sinh thdi Kham phi ban dao San Tra Du lich sinh thii mii BaNa
Tay Nguyen (1) Tim hiiu vdn hoa ddn tpc Van hoa dan tpc thieu sd d Tay Nguygn v i van hoi edng chigng Tay Nguyen
(2) Du hch smh thai
Khu du Ijch sinh thai vudn qudc gia Yokddn (Du ljch sinh thii, tim hiiu v i nghien eiiu bin sic van hda dan tpc Tay Nguyen)
Khu du Ijch sinh thai Ho Tuyen Lam (Du Hch sinh thai, vui choi giii tri, nghi dudng)
Khu du lich tong hpp - sinh thii nghi dudng mii Dankia-Su6i Vang (Du Ijch sinh thii, nghi dudng)
(3) Du Ifch nghi dudng niii
Khu du Uch nghi dudng Mang Den (Du lich nghi dudng, smh thai vi van hda) Sdn phdm du lich bd tra
Cic sin phan du ljch bo tro cua NTB phai ke tdi khu du lich Trudng Luy vdi Ipi thi vi du ljch tham quan, nghign cim va van hoi ljch sir; khu du lich nghi duang bien Phuaug Mai vdi lpi thi phat triin du Ijch nghi dudng bien, vui chai giii tri, the thao. Mgc du la cic sin pham bo tip nhung chiing Igi co vai bd-lien kit Idn giua TN v i NTB. Ngoai ra cdn phii ke tdi cic sin pham khic nhu du lich sdng nude (sdng Thu Bon, sdng Hin), thing canh Ngu Hanh Son, du Hch sinh thii ho Phu Ninh, ling nghe da my nghg Non Nude..
D6i vdi vung TN, cic sin pham du Ijch bo tip can phii ke tdi la du ljch tham Igi chien trudng xua, du lich bien gidi gin vdi ciia khau, du lich cdng d6ng va du Hch tim hieu c i phe Tay Nguygn.
Tiem nang lign ket
Ve tong the, Tay Nguyen dupc noi vdi dong bing duyen hai mien Tning qua 7 con dudng ngang: dudng 14 noi Kom Tum vdi Quing nam, dudng 24 n6i Kom Tum vdi Quing Ngai, dudng Kyyiu Hpi nghi Khoa hgc Dia lp todn qudc ldn thd 7
Hoi Dia ly Vigt Nam Dai hoc Thai Nguygn 19 ndi Gia Lai-Binh Djnh, dudng 25 noi Gia Lai-Tuy Hoa, dudng 26 n6i DakLik- Ninh" Hoa, dudng 27 n6i Da Lat-Phan Rang, dudng 28 ndi Lam Ddng-Binh Thuan... Gan day cd thgm mpt so dudng nhanh phuc vy du lich nhu dudng Hpa va Bien ndi thing tir Da Lgt xudng Nha Trang...
Trong dd cd nhirng con dudng, nhd du ljch ma hdi sinh va dupc nhieu ngudi biet din, dupe Chinh phii dau tu nang cap, md rdng nhu dudng 24 qua khu du Hch Mang Den, dec Violak quanh eo, ky thii, dudng 19 eiing tid nen sdi ddng hon nhiiu nhd du Hch Pleiku phat triin ..
Nhd Ipi thi cang biin, NTB dang qui hogch xay dyng mdt sd khu cdng nghiep ldn nhu dau khi Dung Quit, khu kinh te md Chu Lai, khu kinh tS Nhan Hdi va cic khu cdng nghiep d Da Nang, d Chan May - Hui. .Cac khu edng nghipp ldn va tgp trung nhiiu cdng nhan va chuyen gia tiong tuang lai se cin nhiing khu nghi dudng, du ljch sinh thai de phyc hdi site khoe, nghi ngm.. Tgn dung loi thi riing va khi hau mien mii... cie khu du lich d Tay Nguyen nhu Da Lgt, Ming-Den...
se giii viing danh higu la diem nghi dudng ctia khach du lieh trong nude v i nude ngoii.
Trong chiin luac phat trien kmh t i bien Vipt Nam, con dudng du Ijeh ven bien miin Tmng dang dupc cie dia phuang tich cyc dau tu va phat huy lpi the du lich ven bd cua mien Trung. Bien va rimg ndi kit vdi nhau la quy lugt ty nhien dim bao cho su phat trien viing ben ciia dat nude.
Trong s6 7 con dudng tren diy, nhung eon dudng 14, 19, 24, 25, 26... noi tryc tiep din nhirng viing di sin, n6i vdi "Con dudng di sin miin Trung" d eic tinh Quing Nam, Hui, viing van hoi Cham Pa (Binh Djnh, Phii Yen, Khanh Hoa, Phan Rang). Trong do dudng 14 va dudng 19 ed lai thi phat huy hon ci. Con dudng Di sin mien Trung khdng chi la diem din hap dan vi lau dai d6i vdi du lieh khu vyc v i ciia ca nude, m i cdn l i nguon de Tay Nguyen Hen ket khai thic khich, n6i dai tour mygn Vi vgy, du hch thien nhien neu duac phit trien ben viing se phit huy tiigm gia tri, du lieh di sin van hoa duac khai thac va tdn vinh gdp phin phat huy.
Du lich sinh thii Tay Nguyen va du Ijch di sin van hoi NTB chinh la hai mgt bo sung, h6 trp chp nhau trong qui trinh phyc vy du khach v i lam phong phii, da dang san pham du ljch. Bang sy da dang dja hmh cic tinh Tiy Nguygn, ed the phoi hpp xay dyng cic Tour du lich cd sy kit hpp ei ba san pham sinh thii rimg, du Ijch bien va du lich di sin van hoi, vdi thdi gian phu hpp, tipn lpi, hap dan du khich tipng va ngoai nude.
Vimg Tay Nguyen cd lpi the la cd bien gidi tryc tiip vdi c i Lao va Campuchia, nhung dja danh noi tiing nhu nga ba Ddng Duong, cira khau Bd Y, Le Thanh. Cd nhiing cung dudng dep nhu dudng deo 24-Violic n6i khu du lich sinh thii Ming Den vdi khu cdng nghi?p dau khi Dung Quit.
Dudng 19 (dogn 200 cay so) dupc biu chpn l i con dudng dep, n6i thing tir cua khau Le Thmh den khu kinh ti Nhan Hdi, Binh Dinh[l].
4 DINH H I T O N G L I E N KET VUNG CHO PHAT TRIEN DU LICH 4.1. Dinh hudng phat trien cac cue lign kgt
Trong xu the phit trien hien nay, dgc bipt trong boi cinh Vipt Nam da la thanh vien day dii cua WTO, van di "Lien kit, Hpp tac va Hpi nhgp" cd tim quan trpng dgc biet doi vdi su phat triin ciia ca quoc gia, cua moi vimg va ciia moi dja phuang[6]. Doi vdi sy phat trien cua du Hch TN&NTB ciing khdng nim ngoai xu the chung dd. Trudc hit, phat trien du ljch TN&NTB trong moi lign kit hpp tic quoc ti v i khu vyc phii nim trong chien lupc lien kit, hpp tic quoc ti chung ciia du lich ei nude. D6ng tiidi, TN&NTB cd vj tri chien lupc quan tipng, cd m6i quan he chat chg vdi cic vimg du Ijch phia Bic va phia Nam, tiong do phai ke den tuyen du Ijch "Con dudng di sin Miin Tnmg",""Con~dudng xanh Tay Nguygn" vdi tuyen du Hch Xuygn A ndi Viet Nam vdi cic nude Ddng Duong va xa ban la vdi cic nude trong khoi ASEAN va qu6c te..., do vgy Hgn kit phit tnen du ljch giua TN&NTB cd vai trd quan trpng doi vdi su phat tiien du ljch cua mSi vung ndi rigng va ca nude ndi chung.
Myc tigu phit trien du lich theo vimg la phai khai thac dupc cac dgc thii vi tai nguyen de phit trien eic san phim du Ijch. Moi vung. dia phuang phai cd it nhat mpt san phim dgc tnmg.
Lien kit vung di phat trien cic sin pham tong hpp, cd siic cgnh tranh cao. Quan diem Hen kit vung cho phat trien du ljch li phii gin vdi phan vung kinh te v i cic hanh lang kinh te quan trpng [8].
Kyyiu Hpi nghi Khoa hgcDia lp todn qudc ldn tha 7
Hoi Dia ly Viet Nam Dai hpc Thai Nguyen Hoat ddng du hch la mdt phin ciia hogt ddng kinh ti Cac djnh hudng phat trien kinh tg viing la dinh hudng cho phit trign du Hch vimg.
Dae diem tai nguyen du Ijch dupc lay Iam yeu td co ban de tao vung va cd mire dd thugn lai ve giao thdng d miic do nhit djnh dc Hgn kit du hch cac dia phuang trong npi viing va ngogi viing Mat khac, chinh saeh lien ket phit trien phai dya vio cimg mdt co chi ve phat trien kinh ti xa hpi ndi chung v i phat triin du lich ndi neng. Dudi day la bd khung cho lien kit bao gom djnh hudng khai thac cac sin phim die trung, cic dja ban tiong diem phat tnin du lich va hp thing khu diem du Hch:
Viing Duygn hai Nam Trung B5 Viing Tay Nguyen Hudng khai thdc sdn phdm ddc trung-
Du Ijch bien, dao. Du ljch van hda Tay Nguyen; tham quan Du lich tham quan di tich (he th6ng di tun hiiu ban sac van hda cic dan tdc Tay sin) ket hop du Hch nghien cim bin sac van hda Nguyen.
(van hda Cham, cac dan tdc thieu so d Ddng Nghi dudng niii; tham quan nghien ciru he Trudng San). sinh thii cao nguyen gin vdi cic sin vat hoa, c i
Du Hch MICE (Hpi hpp, khuyen thudng, phe, voi.
hdi nghi, trien lam). Du ljch bign gidi gan vdi ciia khau v i tam giic phat trien.
Cdc dia hdn trong diim phdt trien du lich:
Da Nang - Quing Nam gin vdi San Tra, Thanh pho Da Lat gin vdi h6 Tuyin Lam, Hii Van, Hdi An, M5'San,,. Dan Kia - Su6i Vang.
Binh Djnh - Phii Yen - Khinh Hda gin Dik Lik gin vdi vudn quoc gia Yokddn vdi cac bai bi6n Phuang Mai, Dim 6 Loan, va khdng gian van hda cong chigng Tay Nguyen vjnh Nha Trang, Cam Ranh... Gia Lai - Kon Tum gin vdi ciia khiu quoc
Binh Thuan gin vdi Mui Ne, D Phii te Bd Y, Ming Den, Yaly Quy...
Dinh hudng phdt triin he thdng khu, diim, do thi du lich (hinh 3):
Gom 9 khu du Hch qu6c gia; 7 diem du Gdm 4 khu du Ijch qu6c gia; 4 diem du Hch quoc gia v i 4 do thj du ljch. Hch quoc gia v i 1 do thi du Ijch
Ngoai ra chii tipng phat trien du Ijch tgi cac diem nhu cum di tich deo An Khe, thanh ph6 Budn Me Thupt v i phu can. Sy phit triin ciia du Ijch Tay Nguygn khdng thi tach rdi vdi sy phat trien ciia du ljch vung Duyen hii NTB. Cic tinh Tay Nguyen khdng cd biin, tiong khi dp cac tinh ven bien nude ta chiim tdi tren 70% s6 lupt khich du Ijch ciing nhu cac chi tieu chu yiu khac cua toan nganh du Ijch [7]. Qua do thay dupc vi tri v i vai trd to ldn ciia du ljch bien doi vdi sy phat trien du ljch ca nude Vipc day mgnh moi lien kit lien vimg va hop tic hudng ra bien, trudc hit cic tinh Tay Nguyen cd dieu kipn va ca hpi tP chiic cho ngudi dan tien dja bin di du Ijeh v i nghi dudng tham quan viing ven bien; xa Hon niia la dja ban trung chuyen de cac nude bgn Lao, Bae Campuchia, Ddng Bac Thai Lan - noi cich xa bien cd dieu kien to chiie cho ngudi dan va khach du ljch dinvdi vung bien NTB. Vi§c day mgnh m6i Hgn kit hpp tie hen viuig vdi duyen hai NTB, hudng ra bien cua du Hch Tay Nguyen mdt mat gdp phan da dgng hda cic sin pham du ljch Tay Nguyen, mat khac gdp phan nang cao hi$u qui cua eic hogt dpng du lich, dam bap chp vi^c phat trien du ljch bin viing.
Su lien ket, hpp tic phit trien du ljch trudc hit nhim ^ y manh cac hpat dpng du hch cia cac 'Tam giic ddng luc" ve du lich bap g6m. Nha Trang - Ninh Chii - D i Lgt; Da Lgt - Nha Trang - Da Nang thdng qua vi?c hpin thi?n cic chupng trinh du Ijch, day mgnh quing bi v i siic tiin phat trien.
Kpyiu Hdi nghi Khoa hgc Dia lp todn qudc ldn thd 7
Hoi Dia ly Viet Nam Dai hpc Thai Nguyn Trong khudn khd Hen ket, hpp tie du lich giua Tay Nguygn vdi NTB can quan tam den"Con dudng di sin Mien Trung", day !i toyen du Ijch het siic die sac, noi hau het cac di sin the gidi cia Viet Nam tren mpt tuyin du ljch thong nhit. Dgc biet hon, Tay Nguyen cd di sin the gidi"C6ng Chieng", do vay trong mdi lien kit vi hpp tac nay,"Con dudng di san Miin Tnmg" se dupc kit noi vdi "Con dudng xanh Tay Nguyen" v i "Cdng Chieng Tay Nguygn" tgo thanh mpt tuyen du ljch vin hda d ^ sic nhit Viet Nam, cd siie hap dan ldn doi vdi khich du ljch tiong va ngoii nude.
'v_,y Chu giai
Trung tam d u ^
• ^ • ^ Lien k i t liin vCing
•* * LIfin k i t nOi vung n K h u d u ^ q u A c g i a
• Qilnidu^qu6c9la
• E)5lh|()ulich
• - — - Tuyin dul|ch*rtngW chinh Tuyin du lich au*ng bC phw trf Tuyin du Ijch flir^ng sll - Tuyin du hch duAng Uln
^ , ~ * > . - - ^ i .
Hinh 3. Tiem ndng vd dinh Huang iien kit viing cho phdt trien du lich 4,2. N$i dung lien k@t, hgrp Uc
+ Lien ket, hpp talc trong xSy dimg cac chucmg trinh du ljch (tour du lich) chung ciia toan vung TN&NTB: Ben canh viec chu dong xay dyng va phat trien cac chucmg trinh du ljch riSng mang tinh djc thu ciia moi dia phuong (theo chien lucre phat trien du lich cua moi tinh, vung), TN&NTB xay dmg san pham du lich chung cho toan vung tren CO s4 nhinlg dinh huong da duoc xac dinh trong chien luoc phat trien du lich cia c4 nude.
+ Lien ket, hop tac trong dau tu phat trien cac san pham du lich dae thu cua vung: Sin pham du lich la yeu to quan trong can duoc xay dung trong chien lupc pliat trien du ljch. Tuy nhiSn, hi|n
KyySuH^i nghi Khpa hpc Dia 1^ todn qudc ldn Ih:^ 7
Hoi Dia ly Vigt Nam Dai hoc Thii Nguyen nay dang tdn tai mdt thuc te la viec dau tu phat trien cac sin pham du lich d hau het cac dja phuang con dan trai, thieu tap trung de tgo ra nhiing san pham cd tinh canh tranh cao; diu tu cdn tiiicu su hpp tie giiia cic dja phuong ngn dan den su trimg lap vg sin pham Hop tac tiong nghign ciiu dau tu phat trien cac san pham du hch die thu ciia moi vimg (tinh bien va tinh cao nguyen), trinh sy tning lap l i het siic can thiet
+ Lign kit, hpp tie tipng dao tgo phit tiiin nguon nhan luc du lich cd chit luang cao Ngudn nhan luc du ljch ciia cac tinh NTB chua dong deu trong khi dd cac tinh Tay Nguyen cdn thiiu ve so lupng, yiu kem ve chit lupng, do vay hgn kit, hap tic trong dao tao la rit quan tipng. Day la mdt npi dung hpp tac nham nang cao nang lyc lim viec cua dpi ngu can bd quin ly, ciia cac nhan vien phuc vy du Hch trgn ca sd khai thic cac lpi the ve vj tri v i tiim nang ciia eiia moi dja phuang.
+ Lien kgt, hap tic trong xay dung mpt chuong trinh quang bi xiic tien, xaj' dung thuong higu de gidi thi$u hinh anh du ljch TN - NTB: Day l i mpt noi dung hen kit, hpp tac quan trpng can sdm dupc tiien khai trong tiiue t i bdi kit qui cua sy lien kit, hop tie niy se dem lai nhiiu lpi ich chung, dong thdi ^iam dupc chi phi cho quing b i xiic tiin cua mdi dja phuang. Mpt so hinh thirc lien ket hpp tac the hien qua viec cam ket hpp tic ehinh thiic vi du ljch giiia cac ehinh quyen, giua cie CO quan quan Iy chuygn nganh ve du lich d cac dia phuang vdi mdt s6 chinh sach uu tien dgc thii. Thinh l ^ hpi dong lien dpanh lien kit giua cic doanh nghiep du ljch trong toan viing v i can nhic viec thinh lgp mpt CP quan tryc thudc tnmg ucmg chuyen trach vi lign kit phat trien du lich giua cic vung trong dd cd TN&NTB.
Trong cac ndi dung va hinh tiiiic hpp tac tren, tinh Lam Ddng (vdi TP. Da Lat), tinh Khinh Hoa (vdi TP. Nha Trang) v i Da Ning la cac tmng tam du lich ciia Vimg phai ddng vai trd dau tau, thudng xuyen chii tri v i ho tip cac tinh cdn lai trong lign kit phit tnen du hch, mac dii nguyen tic ciia quan he lign kit hpp tie giiia cac dja phuang la binh ding vi ciuig cd lpi
KET LUAN & KIEN NGHI
TN&NTB la hai vung cd tai nguyen du ljch phong phii, da dang ci ve tu nhien va nhan van, dupc khing djnh la cd thi mgnh ve du lich nghi bien cap cap, du ljch van hda, sinh thii. Hogt ddng du Hch van cdn nhieu han chi va chua khai thic dupc cic lai thi mdt each hieu qua. Thyc trang lien ket, hd trp nhau trong phit trien du ljch cdn yeu kem mgc du tiim nang lien kit viing Ii rat ldn.
Day manh hpp tac. Hen ket xiic tien, quing b i du Ijch li vj?c lam can thiit di tgo siic manh chung Lien kit du ljch la giai phip quan trpng giup chp nginh du Uch cua cic dja phuang TN&NTB phit trien ben viing. Tinh da dgng van hda, da dang ty nhien ciia hai khu vyc niy chinh la nguon luc de lign kit phit triin du Hch.
Tiim nang v i loi thi so sanh cho hen kit vimg dupc dinh gia thdng qua vigc phan tich su phan bo tii nguyen du lich, cie san pham du ljch dgc tnmg, cic sin pham du ljch chinh va cac sin pham du Ijch bo trp. Cac djnh hudng Hen kit dya tren Hgn ket kinh te Ii chii yeu thdng qua cac hanh lang quan trpng thep hudng bac nam va ddng tay. Cic cue lign kit duae kign nghi la co sd cho cac tuyen lign ket ndi vimg, ngogi vung v i hinh thanh nen bd khung lien kit vimg cho phit trign du ljch. Ben cgnh dd, cic ndi dung lien kit eung dupc de xuit cy the thdng qua cac chuong trinh, san pham du ljch dgc trung chp toan vung; Hen kit dao tao nguon nhan luc, xiic tien va quing bi thuong hieu du ljch TN&NTB.
Mdt s6 kiin nghi:
1) Phii xay dyng dupc ca che Tien ket hieu qua (cd Ban chi dgo, nguon kinh phi ddng gdp chung, phuang hudng, dy in phit tnen chung va cd bd miy chuyen trich hoat dpng ciia c i vimg...). Can dau tu kinh phi phu hop di to chiic cac ldp t ^ huan, xay dyng thuong hipu, quy hogch diem, tuyen du ljch va xay dung trang web quing ba chung, day mgnh lign kit phat trien md hinh du Ijch cpng dong vdi nhung sic thai khac nhau,
2) Cae tinh Hgn ket nghign ciiu xay dyng cic thuong hieu v i cac sin phim du Hch mang ban sic ciia moi vimg, moi dja phuang. Khi trien khai ki hogch lien kit, moi dja phuang lya chpn Kyyiu Hdi nghi Khoa hgcDia lp todn qudc ldn tha 7
Hpi Dia ly Vigt Nam Dgi hoc Thii Nguygn nhung net dae thii ciia dia phuang, budc dau quang bi va tao sin phim du lich. Tim ra lpi thi neng, tga san phim rigng ve du ljch la van de quan trong de phit huy the mgnh ciia lien kit vimg.
3) Mu6n diy mgnh duac Hen kit vimg cin coi trpng van di quing bi, xuc tien du ljch. Hi6n nay, manh dia phuang nio dia phuang dd quang ba, chua xay dyng duac thuong hieu du lich chung va td chiic tham gia nhiiu hdi cho qudc tg.
4) Budc di diu tien ciia lien ket vimg la can dau tu nghien ciiu quy hoach vimg vi quy hoach cic diim, tuyin du hch eiia moi tinh v i toan vimg. Tit dd tim ra vg dep tiem an rieng, ban sac rieng cua moi dia phuang de xay dung thg manh lien ket.
* Bii bio duac hoan thanh tiong khudn khd de tai cip Nhi nude ma s6 KC.09.12/11-15 Tic gia xin chan thinh cam an,
T A I LIEU THAM K H A O
[1] Duong Dang Cao (2010), "Con dudng xanh Tay Nguygn (GHR) hoa mang nhiing con dudng du Ijch cua dit nude", Hdi thao Liin kit phdt tnin du lich Tdy Nguyin vd Nam Trung bd.
T6ng cyc Du hch, TP, Pleiku.
[2] Truang Thj Kim Chuyen (2011), "Mot vii suy nghi ve chinh sach phat trien vimg d Viet Nam idiin tii each tiip can cua bao cio phit trien the gidi 2009", Ca sd khoa hoc cho phdt tnin viing trong bdi cdnh hpi nhgp qudc ti cua Viit Nam. Nxb The Gidi, Ha Npi.
[3] Le The Gidi (2008), "Xdy dung md hinh hap tdc vd liin kit vUng trong phdt triin vung kinh ti trgng diim Miin Trung". Tgp chi Khoa hpc v i Cdng nghe, Dai hpc Da Ning, 2(25)
[4] Truang Quang Hai (2011), "Cap viing trong h$ thdng cdc don vi td chiec lanh thd phdt tnin kinh ti xd hpi a Viet Nam", Ca sd khoa hpc chp phit trien viing trong b6i canh hpi nhgp quoc ti cua Vipt Nam, Nxb The Gidi, H i Ndi.
[5] lulie Jackson (2006), "Developing regional tourism in China' The potential for activating business clusters m a socialist market economy", Elsevier Tourism Management, Volume 27 (Issue 4)
[6] Tong cyc Du ljch (2012), "Quy hogch tdng thi phdt tnin du hch Viit Nam din ndm 2020. tdm nhin din ndm 2030". Bp VH,Tr&DL, H i Ndi
[7] Vien Nghign ciiu Phit trien du ljch (2012), "Quy hogch tong thi phdt tnin du lich viing Tdy Nguyin din ndm 2020, tdm nhin din ndm 2030 ", T6ng cyc Du ljch. Ha N6i
[8] Pham Tmng Luang (2010), "Liin kit phdt triin du lich cdc tinh khu vuc Tdy Nguyin vd Nam Trung Bp - nhitng vdn di ddt ra". Hdi thia Lign kit phat triin du Ijch Tay Nguygn vi Nam Trang bp, Tong cue Du lich, TP. Pleiku.
[9] EH mazur, David Dapice, Vu Thinh Tu Anh (2008), "Khu kinh ti md Chu Lai vd suphdt tnen ndng thon: Phdng thi nghiim cho doi m&i thi chi vd chinh sdch cua mpt nin ki hogch hda tap trung". UNDP Vi?t Nam .
[10] David j . Telfer (2002), "Tourism and regional development issues". Tourism and development: concepts and issues, R. Sharpley, D. J. Telfer, Eds.
[j 1] Truang B i Tiianh (2009), "Liin kit kinh ti Miin Trung vd Tdy Nguyin -tdlp ludn din thuc din ", Tap chi Khoa hpc v i Cdng nghe, Dai hpc Da Ning, 3(32)
[12] Lg Bi Thio (1998), Viit Nam - Idnh thd vd cdc viing dia lp. Nxb Thi gidi. Ha Npi.
[13] Pet:er Tyspn, Congbin Fu, Roland Fuchs, Louis Lebel v i nnk (2002), GXohd^-Regional Linkages in the Earth System, Sprmger, New Yorit.
Kpyiu Hpi nghi Khoa hgc Dia lp todn qu6c ldn thd 7