BAO LUC GIA DINH VA XU HUONG TIM KIEM SU TRO GIUP TAM LY CUA
I •
PHU NU VA TRE EM Bl BAO LUC GIA DINH
TS. Bui Thj Xuan Mai
Dai hgc Lao dgng Xa hoi.
1. Dat van de
Bao luc gia dinh (BLGD) ndi chung va BLGD vdi phu nii va tre em ndi rieng dang la mdt van dl xa hdi kha biic xiic hien nay d nudc ta. BLGD da vi pham quyIn con ngudi, dac biet la quyIn ciia phu nii va tre em nhirng ngudi cd nguy ca bi bao luc nhilu nhat trong gia dinh. BLGD da anh hudng den su an toan gia dinh, cdng ddng va toan xa hdi. Chinh vi vay, viec ddu tranh phdng, chdng BLGD dang dugc Dang va Nha nudc Viet Nam xem nhu mdt van 6i cdn quan tam.
Tdn tai nhiing thuat ngu khac nhau vl BLGD: trong tieng Anh cd tu Domestic Violence hay Family Violence. Trong tieng Viet cd tii BLGD, bao hanh gia dinh, ngugc dai trong gia dinh. Trong bai viet nay xin sir dung thuat ngii BLGD (thuat ngii nay dugc sir dung chinh thiic trong Luat Phdng chd'ng BLGD ciia Viet Nam).
BLGD trong mdt nghia rdng dugc xem Id td't cd nhifng hdnh vi ciia cdc thdnh vien gia dinh vi pham su binh dang hay tu&c doat tu do hoac nhiing hdnh vi lam dnh hudng tdi su phdt trien cua cdc thdnh vien khdc trong gia dinh (Family Violence, Mildrred Daley, New York Praeger Publishers, 1984).
BLGD theo luat phdp cua Viet Nam dugc dinh nghia: Id hdnh vi cd y cua thdnh vien gia dinh gdy tdn hai hoac cd khd ndng gdy tdn hai ve the chdt, tinh thdn, kinh te'ddi v&i thdnh vien khdc trong gia dinh (Dilu 1 khoan 2 - Luat Phdng chdng BLGD ciia Viet Nam, tr. 1). Dinh nghia nay dl cap tdi hinh thiic BLGD vl thi chat, kinh te' va tinh thdn. Tuy nhien, trong cac dilu khoan chi tiet trong luat (Dieu 2 khoan 1), cac dilu trong Nghi dinh 100/2010 NDCP quy dinh hinh thiic xur phat vdi cac hanh vi BLGD cd dl cap tdi cac hinh thiic BLGD khac vdi tre em nhu bao luc tinh due va sao nhang. Thuc chdt, trong dinh nghia tai Dilu 1 ciia Luat Phdng chdng BLGD khi dl cap tdi bao luc the
rAPCHITAMLynOC, Sd9(150),9 2011 19
cha vJ. bao luc tinh thSn la bao han, ca hai h nh thfc "^o l^c > "h d , va s o nhang. Trong bai viA nay. chung I6i d^ cap t6, BLGD f ^ f ^ ^ ^ . ^ ^ J ^ ^ ™ ] ^ nhang ngu6i thu&ng bi bao luc trong g.a d.nh nhieu nhat ^ ^ ^ a c hmh thuc BLGD th'ucmg xay ra v6i phu nil la bao luc .h6 chat, b,o ';^c""h than bao ^ kinh te, cac hlnh thfc bao luc .hu6ng xay ra vdi tre em la bao 1.1c the chat, bao luc tinh thSn, bao luc linh due, sao nhang tre.
Khi CO bao luc trong gia dinh, nhiing hlnh thtJc tro giup ."^ hoi c6 vai uo guan trong trong vice giiip cac nan nhan vuot qua trang thai Io au, so hai, khung hoTng tar^ ly. Vi vay, 6 cac nu6c phat iri^n cac dich vu nhu tu van phap L r f h a m vln tam'ly trong .rung .am, trong cac nha tam lanh. qua d.en thoai, tuvan trg giup phap ly cua cong d6ng, co so xa hoi dong vai tro to Ion trong xa hdi.
Trong nghiCMi ciiu nay, chiing ldi quan tam tdi BLGD va nhung anh hudng ciia nd tdi phu nu va ire em cung nhu vai trd cua trg giup qua cac hinh ihiic iham van, tu van phap luat ciia cac ca sd xa hdi hien nay nhu the nao a Viet Nam lam ca sd cho viec phat iriln cac hinh ihiic trg giiip xa hgi khi co BLGD.
2. Khach the nghien curu va phuang phap nghien ciiu
Dl tai duac lien hanh khao sat tren 629 khach the tai dia ban thanh thi (Ha Ndi) va ndng thdn (Hai Duong va Ha Tinh) bdng phuang phap dinh lugng va dinh tinh (dilu tra bdng bang hdi, phdng van sau va thao luan nhdm). Trong dd, khao sat qua bang hdi tren 188 phu nii (20 den 61 tudi) va 186 tre em (tir 12 den 16 tuoi) d ca hai khu vue thanh thi va ndng thdn. Nghien ciiu dugc thuc hien tii thang 3/2008 den thang 1/2010.
3. Ket qua nghien ciru
3.1. Thuc trgng vd dnh hudng cua BLGD ddi vdi phu nii vd tre em
3.1.1 Thuc trgng vd dnh hudng ciia BLGD v&i phu nil
Khao sat tren 188 phu nii d thanh thi (108) va ndng thdn (80), ket qua cho thdy phdn ldn sd hg cung da cd trai nghiem BLGD d cac dang khac nhau (xem bang I).
Hinh thiic BLGD vdi phu nu phd bien nhat la bao luc thi chdt va tinh thdn. Mot ty le kha cao phu nQ: d ndng thdn cho rdng hg da bi danh, nem, xd day (53,7%; 40%; 43,8%). Trong thao luan nhdm phu nO ndng thdn tai Ha Tinh cd chi chia se: "Em bi ddnh cii 3 4 ngdy 1 ldn. Khi bi ddnh ghe qud em chay ra du&ng. Anh dy ldi keo ve nhd ddm vdo ngiic. Khi khdng chay ra dii&ng dugc em chay vd budng, trdn vdo gdm giu&ng, anh nhin thdy cdng em ldi em ra ddnh. Cd khi em chay sang hdng xdm, anh xdng vdo ddnh em vd chid cd hdng
20 TAP CHf TAM Ly HOC, So 9 (150), 9-2011
xdm" Nhiing hanh vi bao luc thi chat vdi phu nir d thanh thi cd ty le thap hon.
Bat lao dgng qua siic ciing xay ra d phdn nhilu chi em ndng thdn so vdi phu nii d thanh thi (33,7%; 7,4%).
Bdng 1: Nhung hinh thifc BLGD ddi v&i phu ml
STT 1
2
3
4
Hanh vi bao luc Bao luc the chdt
Danh bdng tay chan Nem dd vat vao ngudi Danh bdng gay gpc Xo ddy nga
Bi CUdng ep lao dpng qua siic Bao luc tinh thdn
Mang, nhiec
Co lap khong cho giao tiep Khong cho an
Khong cho d, duoi di Bao luc tinh due Ep bupc tinh due
Bi cuong ep tao hon, ket hon Bao luc kinh te
Bi kiem soat tai chinh (tiln, ciia cai) Bdt dua tiln
Thanh thi(%)
23,3 12,9 11,1 16,6 7,4 42,5
18,5 9,3 4,1 22,2
5,6 18,5 17,2
NOngthon (%) 53,7
40 43,8
45 33,7 76,2 26,3 21,3 32,5 31,2 10 22,6 21,5
Hinh thiic bao luc tinh thdn nhu mdng, nhiec td ra phd bien vdi ca hai nhdm phu nii thanh thi va ndng thdn (42,5%; 76,2%), tiep tdi la hanh vi cd lap, khdng cho giao tie'p (18,5%; 26,3%). Mot phu nir (N.T.V) tai Ha Ndi tuy la diln vien, song vdn bi bao luc. Chi tam su "Nd chdng ddnh em ddu, nd chid em, nd chui thi em bd nhd di, nd lai chifi bd me, nhung em thdy xdu ho lam, vi dii sao em ciing Id diin vien, em thdy xdu hd v&i hdng xdm, v&i ban be ddng nghiep, neu Id ngU&i binh thu&ng khdng sao, ddy minh Igi thd mat len ti vi sudt, ngu&i ta nhin..." Hien dang cd xu hudng gia tang hanh vi bao luc tinh thdn han la bao luc the chat vdi phu nQ bdi hanh vi BLGD kieu nay thudng khdng de lai da'u vet, vi vay khd tim ra chiing cii cho xur ly phap luat.
TAPCHfTAMLynOC, Sd9(150),9 2011 21
Cung cd ldi tren dudi 1/3 sd chi thanh thi va ndng thdn dugc hdi diu ghi nhan da trai nghiem bao lire tinh due (22,2%; 31,2%). Phdng vdn sau can bp trung tam tu vdn tai Ha Ndi cho biet sd chi em den vdi trung tam vi bi lao lire linh due va bao lire linh thdn ngay mdt nhilu han. Chi V.K.T (56 tudi) can bp tham van tai Ha Ndi chia se "Khi tham vdn cho dd'i tugng, hg ke Igi cd luc hg klidng mud'n nhung ngif&i chdng vdn ddi hdi vd ne'u khdng cho thi cho Id mdy di v&i thdng ndo chdn che v&i nd rdi ve khdng cho tao.."
Theo sd lieu thdng ke hanh vi bao lire kinh te td ra khdng cao, khoang 20% phu nir d ndng thdn va thanh thi ghi nhan hg da lirng bi kiem soat tiln bac hay ciia cai ciia hg. Tuy nhien, trong phdng vdn sau khi ke vl viec bi chdng danh, mdng, cac chi lai dl cap tdi ly do chdng mudn kiem soat kinh td trong gia dinh.
Nhiing hanh vi bao luc tren trong gia dinh ddi vdi ngudi phu nii da anh hudng tdi cudc sdng ciia hg kha nhilu. Nhiing sd lieu tai bang 2 dudi day cho thdy ro dilu nay.
Bdng 2: Anh hudng ciia BLGD ddi v&i phu ml
STT 1
2
3
Hanh vi bao luc The chdt
Bi dau
Tren ngudi co vet bdm tim Bi chay mau
Bi cd vet xudc tren da Tinh thdn
Buon,chan
Im lang, am tham Khong mudn lam viec Xd hgi
Khong mudn giao tie'p vdi ai Tiic gian dap pha
Gian, danh con hay ngudi khac Bd di, bd vl ben ngoai
Thanh thi (%)
33,3 59,3 20,4 27,8
74,1 81,5 85,2
53,7 9,3 20,4 25,0
Ndng thdn (%)
61,3 68,9 41.3 55,1
82,5 72.5 18,7
53,9 25,1 40 22,5
22 TAP CHf TAM Ly HOC, Sd 9 (150), 9 2011
Bao luc the chat thudng de lai nhiing vet thuang tich tren co the phu nir nhu bam tim (59,3%; 68,9%) hoac bi chay mau (20,4%; 41,3%). Bao luc khdng chi gay nen tdn thuang vl the xac ma cdn anh hudng lieu cue tdi quan he xa hgi, hoat ddng giao tiep va lao ddng ciia hg. Mdt ty le kha cao trong sd phu nii thanh thi va ndng thdn dugc hdi cho biet, khi bi bao luc hg thudng trd nen budn chan sau dd (74,1%; 82,5%). Hg cung cam thay khdng mudn lam viec, nhat la d phu nii thanh thi (82,5%). Nhiing hanh vi bao lire, tham chi cdn cd the gay nen til vong ddi vdi phu nii bdi hg phai chiu mot ap luc tam ly qua ldn lir BLGD. Chi L.T.L (50 tudi) can bd tai dia phuang ke lai: "Cd 2 trif&ng hgp nhu vay d dia phuang tdi bi chdng hdnh hg qud nhieu t&i mifc thdn kinh, tin khi chdng mdt m&i khdi hdn. Mdt chi bi chdng ddnh tdn bgo rdi bi than kinh.
Nhung khi chdng mdt thi Igi khdi hdn vi khdng phdi chiu sit o ep vd ddnh dap nua"
Nhirng tac ddng lieu cue lam anh hudng tdi chdt lugng cdng viec ciia nhiing ngudi phu nir bi bao lire. BLGD khdng chi lam tdn thuong ban than ngudi phu nii ma cdn lam anh hudng tdi cudc sdng gia dinh, mdi quan he xa hdi ciing nhu anh hudng den hoat ddng lao ddng, san xuat va viec cham Io con cai, gia dinh ciia hg.
3.1.2. Thuc trgng vd dnh hit&ng ciia BLGD ddi v&i tre em
Khi xem xet tinh hinh BLGD tren nhdm khach the la tre em, ket qua khao sat cho thdy, nhilu tre em ciing da trai qua nhiing tinh hudng BLGD khac nhau: nd cd the la bao luc the chdt, bao luc tinh than, bao luc tinh due hay bi sao nhang.
Cd tdi tren 1/2 sd tre em d ca hai nhdm thanh thi va ndng thdn diu cho rdng cac em da tiing bi tat danh hay danh dap bdng roi gay (54%; 66,3%).
Hanh vi bao luc tinh thdn nhu mdng nhiec, xi va td ra thap hon nhung ciing cd tdi 34% sd tre d thanh thi va tren 60,5% tre em ndng thdn ghi nhan dilu nay.
Viec phai chiing kien canh gia dinh nhat la bd me gian dii, dii la chien tranh lanh hay danh cai diu gay nen nhiing tac ddng tieu cue tdi su phat trien nhan each cua tre. Nhilu nghien ciiu da chi ra tre em sdng trong gia dinh cd bao luc sau nay se cd xu hudng cam chiu bao lire (nhat la vdi tre gai) hoac cd hanh vi bao luc vdi ngudi khac (nhat la vdi tre trai). Phdng van em N.T.L.Q lai Ha Ndi (13 tudi), em cho bie't: "Mdi khi nhin bdme em cdi nhau, ddnh nhau em rdt sg, budn chdn ngay cd khi hg khdng cdi nhau l&n, nhung khdng ndi gi vdn Idm cho em sg hdi" Phdng va'n sau tre em ndng thdn cho thay, miic do bi bao lire the cha't va tinh than d cac em td ra nang nl hon. Em L.T.N (16 tudi) kl lai "Cif tdi ud'ng vecha say Igi dap me. Bd dap cd chi Nhung rdi chi ngdt di. O Thuong, t&i giup, lay tay, lay cd m&i tinh lai" Khdng nhiing cac em la ngudi bi bd danh dap ma cdn la nan nhan cua hanh vi bao luc khi vao can ngan bd me khi hg cd va cham.
TAPCHfTAMLynOC, Sd9 (150), 9 2011 23
Ep budc tre lao ddng qua miic cung dugc xem nhu hinh thiic bao li;c vdi tre. Ke't qua khao sat cho thdy, viec ep budc tre lao ddng d ndng thdn phd bie'n ban so vdi tre em d thanh thi (17,4%; 2%) (xem bang 3). Hanh vi ep hgc qua miic khien cac em Io sg cd ihl thdy d ca hai nhdm tre thanh thi va ndng thdn, tuy nhien tre em thanh thi cd ly le cao hon so vdi tre d ndng thdn (48%;
30,2%). Viec ep hgc khien cho cac em rai vao tinh trang tam 1^ Io sg, tham chi la khiing hoang. Cung cd tdi gdn 1/3 Ire em ndng thdn ghi nhan tre cam thdy bi ep hgc qua miic. Ngudi ldn thudng nghi rdng hgc nhilu la tdt cho tre va hg ep budc ire hgc cang nhilu cang tdt, vi vay nhilu bac phu huynh da khdng nhan thiic dugc rdng ap lire tii sir o ep hgc tap da gay nen trang thai cang thdng va no tao nen phan iing d tre ngugc lai vdi mong mudn ciia cha me nhu tre bd hgc, trdn di choi game, tim ldi bang nhdm... Cd em chia se: "Em ludn hodng sg khi bd cdng tdc trd vc bdi tie'p theo dd thu&ng Id nhiing trdn ddn cua bd trong chd kin de khdng ai vdo nhd can ngdn. Viec em trdn hd di choi game cung chi Id cdch gidi thodt khdi sg hdi" N. V.B (15 tudi).
Bdng 3: Nhiing hinh thifc bgo luc dd'i v&i tre em
STT 1
2
3
4
Hanh vi bao lire Bao luc the chdt
Bi tat, danh bdng roi, gay...
Bi CUdng ep lao dpng Bao luc tinh thdn Bi mdng, nhiec
Chiing kie'n canh gia dinh danh, cai nhau
Bi ep hpc qua nhilu Bao luc tinh due Sd vao ch6 kin
Chiing kie'n canh linh due ciia ngudi khac
Bi CUdng ep lao hon, ke't hon Bi ep quan he tinh due Sao nhang
Khong dugc cho an Bi dudi, khong cho d Bi nhd't
Thanh thi (%) 54,0
2,0 34,0 46,0 48,0 2,0 2,0 0 2,0 2,0 2,0 6,0
Nong thdn (%) 66,3
17,4
60,5 69,8 30,2
4.7 2.3 1,1 3,5 10,4
8,3 4,3
24 TAP CHf TAM Ly HOC, Sd 9 (150), 9 - 2011
Ben canh nhiing hanh vi bao luc the chdt va linh thdn ddi vdi tre, ket qua dilu tra cdn cho thdy, hanh vi lam dung tinh due cd the thdy d ca hai nhdm tre em mac dii ty le khdng cao. Cac hanh vi phd bien nha't la sd vao chd kin (2%;
4,7%). Hanh vi bao lire tinh due thudng gay ra anh hudng lieu cue rdt lau dai tdi tam ly va su phat trien nhan each ciia tre. Ddu an ciia hinh thiic BLGD nay cd kha nang hoac khien cho tre trd nen sg hai, Io au dai dang, hoac trd nen lanh cam thd a vdi quan he xa hdi dac biet quan he khac gidi sau nay, nhung cung cd the tao ra mot each sdng vd trach nhiem vdi chinh ban than sau nay d tre.
Sao nhang nhu khdng cho an, bd mac tre cung dugc xem nhu hanh vi bao luc vdi tre. Cd su khac biet giiia hai nhdm tre em thanh thi va ndng thdn khi xem xet hanh vi sao nhang vdi ire. Trong khi ire thanh thi bj sao nhang dudi dang bd me phd thac viec cham sdc con cai cho ngudi khac thi d ndng thdn sao nhang lai la viec bd me bd qua nhirng nhu edu tdi thieu cua tre nhu an, d... Em L.V.T (13 tudi) chia se "Cd ban bi dudi ra khdi nhd vd cdn bi cha nhd't trong nhd sau khi ddnh dap, cd bgn khdng dugc bd me quan tdm, khi ban dy bi dm md bd me vdn khdng de y vd bd di Idm" Hanh vi sao nhang thudng khdng de lai anh hudng tiic thdi ma mang linh tilm tang. Viec nhd't tre mdt minh trong nha khdng chi nguy hiem khi cd sir cd nhu hoa hoan ma nd tao nen ndi Io sg tilm an trong tre sau nay.
Nhu vay, ket qua dilu tra cho thdy, mgi hinh thiic bao luc nhu the chat, tinh than, tinh due hay sao nhang vdi tre diu dang diln ra d ca ndng thdn va thanh thi. Mire do bi bao luc tuy cd khac nhau song mdt bd phan tre em d ca hai khu vue diu da phai chiu dung nhirng hanh vi vi pham nhan pham ciing nhu quyIn ciia tre.
Cac hanh vi BLGD tren diu cd anh hudng tieu cue tdi tre em khien cho cac em gap nhilu khd khan trong cudc sdng, trong hgc tap va giao luu xa hgi.
BLGD cdn tac ddng rat xau tdi qua trinh phat trien va hoan thien nhan each cua cac em sau nay.
Nhiing sd lieu trong bang 4 cho thay, tre em thanh thi va ndng thdn da bi ton thuang tur nhe nhu trdy xudc da (28%; 27,9%) dau ddn (30%; 48,8%) den nang han nhu bdm tim (34%) hay chay mau (18%; 39,5%). Mdt dilu chii y rang miic do ton thuang the chat d tre ndng thdn ldn han so vdi d tre em thanh phd d mgi cdp do.
TAP CHf TAM Ly HOC, S6 9 (150), 9 - 2011 25
Bdng 4: Anh hudng cua BLGD dd'i v&i tre em
STT 1
2
3
Anh hudng
The chdt
Bi dau nhung khong co vet xudc, bdm Tren ngudi co vet bdm lim
Bj chay mau
Bi CO vet xudc tren da Tinh thdn
Buon,chan
Im lang, chiu dung am lic Irong ngudi Khong mudn hpc hoac lam viec gi Quan he xd hpi
Khong mudn giao tiep vdi ai Tiic gian dap pha
Gian, danh ngudi khac Bd nha di
Thanh thi
(%)
30 34 18 28
50 34 42
28 14 8 6
Ndng thdn
(%)
48,8 45,3 39,5 27,9
80,2 75,6 55,8
27.0 17.4 12,8 9,3
BLGD linh thdn ddi vdi tre em mac dii khd nhan biet nhung lai cd anh hudng mang tinh tilm tang ddi vdi tre. BLGD thudng d l lai nhirng \'el thuang linh thdn nhilu hon so vdi tdn thuong vl the chat. Nhirng tdn thuang vl the chdt d tre bi bao luc cdn cd the khdc phuc dugc bdi can thiep y te song nhiing ton thuang ve tinh thdn ciia cac em khdng dl gi xoa bd. Mdt ty le kha cao cac em cho rdng, sau khi bj bao lire tre cd cam xiic budn chan (50%; 80,2%) va am lie am thdm chju dung (34%; 75,6%), dac biet vdi tre em ndng thdn. ty le nay td ra cao hon nhilu so vdi ty le ciia tre em thanh phd. BLGD da khien cho cac em hoac cd xu hudng thu dgng thu minh hoac cd hanh vi qua khich, chdng ddi lai ban be, thdy cd d trudng hgc. Nhiing tre em bj BLGD hay chiing kien BLGD sau nay thudng cd xu hudng bi bao lire hoac bao luc vdi ngudi khac trong gia dinh, ngoai lang xdm hay d trudng hgc. BLGD lam giam ket qua hoc tap ciia tre bdi tre giam kha nang chu y, tang sir kich dgng, thai do chan nan. Ket qua dilu tra chi ra BLGD da tao nen hanh vi iing xu tieu cue d cac em nhu khdng mudn hgc, khdng mudn lam viec (42%; 55,8%), tham chi cd the cd nhimg hanh
26 TAP CHf TAM Ly HOC, Sd 9 (150), 9 2011
vi qua khich nhu tiic gian, dap pha, danh ngudi khac (14%; 17,4%) hay bd nha di (6%; 9,3%). "That Id dau d&n khi gia dinh chi cd mdt thdng con ti-ai duy nhd't nhiing chi vi cdu chui mdng cua bdme md nd dd bd nhd di mudi mdy ndm nay bdy gi& khdng biet nd d ddu" Dd la ldi tam sir ciia chj N.TT (62 ludi. Ha Ndi). Mac dii ty le khdng cao nhung xu hudng bd nha ra di khi bj bao lire deu tim thdy d ca hai nhdm tre thanh thj va ndng thdn (6%; 9,3%). Y kien trong thao luan nhdm cho thdy "Luc bi ddnh, budn nhieu khi tin thdn vi liic ndo cung thdy bd me ddnh mdng nhau. Khi can thi cdn bi dap hieu ddu, chay mdu. Cd khi bi bdme dap nhieu qua, chdn hgc, mudn bd di theo cdc bgn vdo Nam" Rd rang, bao luc khdng tao ra tre ngoan ngoan ma bao luc se lao ra bao lire.
BLGD da anh hudng kha ldn ldi cac mdi quan he xa hdi ciia cac em. Sau khi bj bao luc cac em cd xu hudng tu cd lap, thu minh, lang tranh khdng giao tie'p vdi ngudi khac, khdng vui chai vdi ban be, do tam ly xdu hd, mac cam bdi bj BLGD. Sd lieu cho thay, d ca hai nhdm tre ndng thdn thanh thi diu cd ldi gdn 1/3 cac em cho rdng, khi bi BLGD cac em thudng khdng mudn tiep xiic vdi ai (28%; 27%).
3.2. Xu hu&ng tim kiem su trg giiip cua phu nil vd tre em bi BLGD De tim hieu xu hudng hanh vi iing phd vdi BLGD ciia phu nii va tre em, chiing tdi tim hieu xem cac nan nhan bj BLGD (phu nii va tre em) thudng tim tdi ai de cd su trg giiip.
% 4 0
75.5
I Nong thon
iThiiiih till
Am tham chiu dung Qiia se vai nguai than. Tim tai co quan chi'rc ban be nang, dich vu tio giup
xa hoi
Bieu do 1: Cdch phdn Ung cua phu nit bi BLGD
TAP CHf TAM Ly HOC, Sd 9 (150), 9 - 2011 27
D N 6 n g t h o n
• T h a n h thi
Am t h a m chui dirng ( l u a sc v(»i iigir.d tiian, ban lie
nil li'fi c(< (lu.m chLfc n a n g . dicli vu trc; giiip
,xa hoi
Bieu do 2: Cdch phdn iing cua tre em bi BLGD
Ket qua dilu tra lai bieu dd I va 2 d tren cho thdy, dai da sd phu nu va tre em d ca hai khu vue ndng thdn va thanh thj khi bj bao luc hg thudng am thdm chju dung (53,7%; 75,5%; 51%; 69,45%). Tim tdi ngudi than de chia se cung la mdt xu hudng kha ro net, dac biet la phu nu d ndng thdn (63,8%). Viec tie'p can vdi ca quan td chiic, co sd xa hgi de cd su trg giiip td ra rat it d ca phu nii va tre em, dac biet la d khu vue ndng thdn (12,5%; 17,5%). Phu nir thanh thj tim su can thiep tii ca quan dich vu trg giiip nhieu han nhung cung chi d miic 1/3 sd ngudi dugc hdi (30,5%). Sd lieu nay cho thay. su can thiep ciia cac ca quan chiic nang, cac td chiic djch vu xa hdi cdn ban che trong trg giiip nan nhan BLGD. Khi bj BLGD ngoai nhiing tdn thuang thuc the nhu da phan tich d phdn tren, cac nan nhan thudng roi vao linh trang Io au. tham chi la khiing hoang khie'n cho hg gap khd khan trong cudc sdng, lao ddng va hgc tap cung nhu quan he xa hgi ciia hig. Viec can thiep trg giiip chuyen mdn tam ly cd y nghia rdt ldn giiip hg trdn an tinh thdn, tang them siic manh de bao ve chinh minh va ngudi than ciia minh. Tuy nhien, hien cho tha'y, phu nii va tre em chua thuc su lim tdi cac hinh thiic trg giiip nay ma thay vao dd la im lang hay chi tim tdi su trg giup cua ngudi than.
Dilu gi khie'n cho hg khdng mudn tim tdi su trg giup xa hgi tii nhfing nha chuyen mdn hay chiic trach? Cd the cd nhilu ly do, nhung mot trong nhiing ly do la hg cd bie't de tim tdi dich vu nay hay khdng cQng la mdt vdn dl cdn xem xet.
28 TAPCHfTAMLyHOC,Sd9(150),9 2011
Ke't qua dilu tra cho thdy, dai da sd phu nCr va tre em d ca thanh thj va ndng thdn chi biet tdi hinh thiic can thiep hoa giai, cac hinh thiic trg giiip chuyen mdn nhu tham vdn duac biet tdi khdng nhilu dac biet la d ndng thdn.
(4,6%; 5,0%, 18,0%, 9,3% - xem bieu dd 3 va 4).
• Ihanhthj
• NOngthon
Hoa giai Can lac bo (sinh Tu \ ;in/lham \ aii Nha lam lanh hoat nhom) tam ly
Bieu do 3: Nhiing hinh thuc trg giup, dich vu xd hdi dugc phu nil biet t&i
Nhirng ca sd dich vu xa hdi mdi ndi len d thanh thj nhu trung tam tam lanh nai nan nhan bao luc tdi de tam trii va dugc trg giiip vl tam ly tiic thdi hay phap luat ciing chua dugc nhilu em biet tdi, dac biet chua cd d viing ndng thdn.
Hinh thiic can thiep dugc cac nan nhan biet tdi phd bien la hoa giai, song khi dugc hdi kha nhilu y kien cho rdng hinh thiic trg giiip nay chua thuc su la hieu qua va bin vutig. Chi N.T.M (48 tuoi) ndi "Cd phdi di can thiep ddu, khd Idm, khi den nhd luc vg chdng dang ddnh nhau, ai ddm vdo 4du, nhin dd khie'p.
Neu ddnh nhau khdng to thi cdn vdo, neu du dd nhau qud thi phdi trdnh vd chd hg khi ndo thdi ddnh nhau m&i vdo khuyen gidi dugc" Nhu vay, su can thiep nay chi mang tinh tinh cam la chinh, "dugc thi td't, md khdng dugc thi cUng chiu" Y kie'n ddng nhdt trong thao luan nhdm rdng cdn cd su can thiep ciia chinh quyIn mdi du manh dl ngan ngira hanh vi bao luc. Trong thuc te, hinh thiic nay lai khdng dugc sir dung nhilu de can thiep. Mdt trong nhiing ly do dd la ca quan chinh quyIn khdng dugc bao.
6 nhilu nudc trdn the' gidi, nhiing djch vu trg giiip trong cac trung tam tham v^n, tu vain, cac nha tam lanh, cac co sd xa hdi thudng la su trg giiip
TAP CHI TAM Ly HOC, So 9 (150), 9 2011 29
chuyen mdn vl tam ly, phap ly... cd hieu qua. Tuy nhien, d nudc ta ket qua khao sat cho thdy, cac djch vu nay chua phd bien va chua phat huy dugc chuc nang ciia nd trong trg giiip ca nhan va gia dinh ddi phd vdi BLGD.
Vice phd bie'n cac hinh thirc can thiep chuyen mdn trong cdng ddng se cd tac dung giiip phu nii, tic cm ticp can sir trg giiip chuyen nghiep khi hg b|
bao luc. Dia ban thanh ihi thudng la noi cd cac djch vu chuyen mdn phat trien ban so vdi d ndng ihdn. nhung kci qua khao sal cho thdy, ty le nhirng phu nii ya trc em d nai nay cung khdng bici nhilu vl dich vu. Sd lieu cho tha'y, hinh thiic tra giiip chi em bK-i tdi de liep can nhilu nha't vdn la hoa giai (50,9%; 62,5%:
.\cm bieu dd 3). Can ihiijp bdng hinh thiic nhdm nhu cau lac bd cung la mdt hlnh ihiic tra giiip cac chi cm phu nil cung canh ngd dang dugc trien khai tai mdi .so dia ban ciia thanh phd. Khi dugc hdi trong phdng vdn sau, nhirng phu nu
\a uc cm dugc irung cau y kie'n cho bie't vnic cung cap djch vu trg giiip mac dii CO liic dung giiip hg chia sc de vugt qua khiing hoang tarn ly ddng thai tang cirdng hieu bie't vc binh (hiiig gidi, sir tu tin trong giao tiep. Chi (N.T.H) cho biet "Gdp nhau de gidi tda nhiing dm ifc dgng vicn, an ui nhau, ddng th&i phd hu'ii cho nhau nhiing hieii Ijiei vc phdp lugt, lugt phdng chdng BLGD, hgc cdch ddi phd Igi khi bi l^go life " Tuy nhien. hlnh thiic trg giup nay chi cd mdt ty \t
nhd khdng tdi 1/3 sd phu nu dugc hdi la biet tdi (27,6; 18,7% xem bieu do }). M(M trong nhirng ly do dd la dia chi ciia nai cung cap djch vu trg giiip chua nhieu.
Cung trong trao ddi qua phdng van sau tren ddi tugng la phu nir tai thanh phd, ty le y kien nhan djnh vl sir tham gia ciia cac djch vu, boat ddng chuyen mdn nhu tham van, dudng day ndng hay nha tam lanh cung chua nhieu. Tai Ha Ndi, hien mdi cd mdt sd co sd nhu Trung tam hd trg nan nhan bj bao lire CSAGA, hay "Ngdi nha binh yen" hien cung cap sir trg giiip \'e tham van tam ly, lu van phap luat vl BLGD.
Tai ndng thdn, hdu nhu khdng thay sir cd mat ciia cac ca quan chuyen nghiep nhu tham van h;iy nha lam lanh 66 giiip hg giai tda tam trang khiing hoang, cung cap cho hg nhiing thdng tin de tu bao ve ban than va con cai hg.
Khi bj bao lire qua nhieu, dai da sd hg chi biet chay qua hang xdm hay ngudi than. Khi dugc hdi vl sir tdn lai ciia cac loai hinh trg giiip xa hgi hdu het phu nir ndng thdn cung chi biet tdi hoa giai (62,5%), hg biet rdt it ve cac loai hinh trg giiip chuyen mdn nhu tham van tam ly, tu van phap luat (5% xem bieu dd 3).
Tinh hinh luong lu ddi vdi nhdm tre em, ket qua khao sat tren khach the la tre cm dugc idng hgp trong bieu dd 4 dudi day cho thay, nhin chung, c;ic cm ciing da nghe va bill vl cac hlnh thirc trg giiip xa hgi khi bj bao lire. Tuy vay, hdu het cac em d ca hai dja ban diu cho rdng, nhiing thdng tin vl cac hinh thiic trg giiip tai cdng ddng vdi Ire em bj bao lire cdn kha it va phdn ldn la hoa giai.
30 TAP CHf TAM Ly HOC, Sd 9 (150), 9 - 2011
khuyen nhii tai nha (40%; 34,8%), cac em cung cd bie't tdi dudng day tu van nhung ty le khdng cao (30%; 20,9%).
45 T 40 1.5
30 2>
% 2 0
10 5 0
40 34.8
30
-i^ DThslnhlhi
• Nong thon
I
0 0Hoa giai r a u l a c b o l M i i h Tir \an/ihain \aii Nliii lam lanh lu\il nhiim) lam Is
Bieu do 4: Nhiing hinh thiic trg giiip, dich vu xd hdi dugc tre em bie't t&i
Mac du chie'm ty le cao nhat trong sd cac hinh thiic djch vu chuyen mdn dugc cac em biet tdi dd la hinh thiic tham van, tu van, nhdt la d nhdm tre em thanh thj, song cung khdng qua 1/5 cac em thanh thj tra ldi va 1/10 cac em d ndng thdn lua chgn. Dac biet 100% cac em d ca hai khu vue diu cho rdng, cac em khdng biet tdi hinh thiic tam lanh trong trung tam.
Nhu vay, ket qua nghien ciiu cho thdy, thuc trang BLGD vdi phu nii va tre em d khu vue ndng thdn va thanh thj la kha biic xiic. Cac hinh lhu:c bao luc the cha't, bao luc tinh thdn, diu kha rd net d ca cac nhdm khach the, dac biet bao luc thi chat td ra cao hon ca vdi tre em va phu nii ndng thdn. Hinh thiic bao luc tinh than va bao luc tinh due ngay mdt gia tang vdi phu nu. Bao luc kinh te tuy khdng dugc the hien rd net nhung diu gdn vdi cac hanh vi bao luc the chat va tinh than. Nhiing hinh thiic bao luc nay diu anh hudng tdi the chdt va tinh thdn ciia phu nii, anh hudng tdi su phat trien ciia tre em.
Khi bi bao BLGD, phdn ldn phu nii va tre em tim tdi nhiing ngudi than de tim su trg giiip. Hinh thiic hoa giai, khuyen nhii lai nha la bien phap can thiep dugc dai da sd phu nii va tre em bie't tdi. Trong khi dd, hinh thiic can thiep, dich vu trg giiip chuyen mdn (vi du nhu tham van tam ly/tu van phap luat, trg giiip trong cac trung tam tam lanh...) lai dugc rat it ngudi biet ldi. Lieu cd nhiing ly do nao 66 de phu nii hay tre em d nudc ta khdng biet tdi hay khdng sir dung chiing de bao ve ban than va gia dinh khi bj bao luc trong gia dinh?
TAP CHf TAM Ly HOC, S6 9 (150), 9 - 2011 31
va'n dl dat ra la chiing la cdn cd nhiing nghien ciiu sau hon va dua ra hanh dgng de tang cudng boat ddng, djch vu trg giiip chuyen mdn trong xa hdi nhdm dam bao an sinh va phdng ngira nhiing hanh vi khdng an toan cho ban than va gia dinh phu nii tre em bj BLGD.
Tai lieu tham khao
\. Lugt Phong clidni^ BLGD.
2. Magali Romedenne va VQ Manh Lgi, BLGD: Sif thay ddi d Viet Nam, Ket qua va khuyin nghj tir m6t du an cua UNFPA/SDC, Ha NPi, 2006.
3. Le Thi Quy, Dang Vu Canh Linh, BLGD: mot sif sai lech gid tri, Trung tam nghien ciiu Gidi va Phat triln, Dai hpc Khoa hpc Xa hPi va Nhan van, NXB KHXH, 2008.
4. Uy ban vc Cac va'n dc xa h(3i ciia Qudc H(3i, Difdn phdng, chdng BLGD, 30/8/2006.
5. Nancy K.D. Lemon, Domestic vilolence Law Wcsi Group, USA, 2001.
6. Steve Barrs, Donna Mitchell, Hanbookfor the prevention of family violence, 1991.
7. Albert R. Roberts, Hanhook of Domestic Vilolence Intervention Strategies, Oxford Univesity, 2002.
8. http://en.wikipedia.org/wiki/Domeslic violence#Definitions.
32 TAP CHf TAM Ly HOC, Sd 9 (150), 9 - 2011
