Thực trạng hoạt động phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng tại trạm y tế xã của một huyện tỉnh Nghệ An

(1)

1. Ñaët vaán ñeà

Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5].

Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong.

Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu:

“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam

naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn hieän nay.

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu

Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.

2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu

Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû lôøi phoûng vaán.

Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’

knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and mountain regions.

Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.

Taùc giaû:

1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: [email protected]

2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá Email: [email protected]

3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: [email protected], [email protected]

4. Boä Y teá

Email: [email protected], [email protected]

Thực trạng hoạt động phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng tại trạm y tế xã của một huyện tỉnh Nghệ An

Nguyễn Thị Hương

¹

, Nguyễn Thị Hiền Lương

¹

, Phan Nguyễn Hoàng Mai

¹

, Lê Thị Thanh Nhàn

¹

, Trịnh Công Sơn

¹

, Nguyễn Mai Anh

¹

, Hồ Thị Hiền

¹

, Bùi Linh Chi

¹

TÓM TẮT

Phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng (PHCNDVCĐ) có nhiều ưu điểm như hiệu quả cho người khuyết tật (NKT) và gia đình, tiết kiệm được nguồn lực y tế, và đặc biệt phù hợp với những nước đang phát triển. Tuy nhiên, tại Việt Nam, do cơ sở vật chất hạn chế, nhân lực PHCNDVCĐ còn thiếu rất nhiều nên chưa đáp ứng được nhu cầu phục hồi chức năng (PHCN) của NKT. Thanh Chương là huyện đã triển khai hoạt động PHCNDVCĐ tại các trạm y tế xã cho NKT, kết hợp với dự án nạn nhân chất độc hóa học Dioxin. Nhiệm vụ của cán bộ y tế xã tham gia vào chương trình PHCNDVCĐ theo phân công là khá nhiều, tuy nhiên chưa có phân công công việc này cụ thể cho họ tại trạm y tế xã. Nghiên cứu nhằm mô tả thực trạng hoạt động PHCNDVCĐ tại các trạm y tế xã, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An năm 2022. Nghiên cứu sử dụng thiết kế cắt ngang, định lượng kết hợp với định tính, thời gian nghiên cứu từ tháng 12/2021 đến tháng 8/2022. Số liệu định tính được phân tích theo chủ đề không sử dụng phần mềm. Đối tượng nghiên cứu chủ yếu là nữ, nhóm tuổi từ 30-49 tuổi chiếm ½ đối tượng nghiên cứu, chuyên ngành học chủ yếu là điều dưỡng, y đa khoa, không có cán bộ nào học chuyên ngành PHCN. Mức độ thực hiện và mức độ tự tin thực hiện các nhiệm vụ tương đồng với nhau. Trong 8 nhiệm vụ của trạm y tế thì có 3 nhiệm vụ đã được thực hiện ở 38 xã ở các mức độ khác nhau bao gồm lập hồ sơ quản lý, phân loại NKT và báo cáo chuyển NKT lên tuyến trên. Tuy nhiên, các hoạt động này đều không thực hiện đúng, đủ và cũng không có mẫu danh sách NKT. Cần xem xét lại danh mục hoạt động và có chính sách hỗ trợ PHCNDVCĐ tại tuyến cơ sở cho phù hợp với thực tế, đặc biệt cần có cán bộ y tế phụ trách PHCNDVCĐ để hoạt động PHCNDVCĐ tận dụng được mọi nguồn lực, triển khai đầy đủ các hoạt động, nhiệm vụ của chương trình giúp cho NKT hòa nhập cộng đồng, giảm bớt áp lực trong việc chăm sóc NKT của người chăm sóc.

Từ khoá: PHCNDVCĐ, trạm y tế, phục hồi chức năng, người khuyết tật.

(2)

trình phoûng vaán.

2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu

2.4.1. Côõ maãu

Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:

Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi  = 0,05), p = 0,37 [3],  = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.

2.4.2. Caùch choïn maãu:

Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn

Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:

Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;

Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;

Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.

2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.

Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.

sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä

%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh ².

2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.

3. Keát quaû

3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy

Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)

Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

Thaønh thò Noâng

thoân Mieàn nuùi Toång

n % n % n % n % p

Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa

2 1 2

2

1

p P

N x

Z

D px

§ ·

H

¨ ¸

© ¹

The current situation of community-based

rehabilitation in commune health stations of a district in Nghe An province

Nguyen Thi Huong

¹

, Nguyen Thi Hien Luong

¹

, Phan Nguyen Hoang Mai

¹

, Le Thi Thanh Nhan

¹

, Trinh Cong Son

¹

, Nguyen Mai Anh

¹

, Ho Thi Hien

¹

, Bui Linh Chi

¹

ABSTRACT

Community-based rehabilitation (CBR) has been proven effective for people with disabilities (PWDs) and their families, saving medical resources, and is particularly suitable for developing countries. However, in Vietnam, due to the lack of facilities and CBR human resources, the rehabilitation needs of PWDs were not met. Thanh Chuong is a district that has implemented CBR activities at commune health stations for PWDs, in conjunction with the project on victims of the toxic chemical Dioxin. Several duties have been assigned to commune health workers as stated in the CBR program, yet commune health workers were not assigned specifically to do rehabilitation tasks. This study aimed to describe the current status of CBR activities at commune health stations, in Thanh Chuong district, Nghe An Province in 2022. The study used a cross-sectional design with the application of mixed methods. The study was conducted from December 2021 to August 2022.

Qualitative data were analyzed thematically. Participants were mainly female, about half of them aged 30-49 years old, most of them were nursing, and general medical staff and no staff had a rehabilitation background. The level of performance and confidence in performing the tasks were similar. Among the 8 tasks assigned to the commune health stations, 3 tasks have been performed in 38 communes at different levels including making management records, classifying PWDs, and reporting on transferring PWDs to higher levels. However, these activities were not carried out properly and sufficiently and there was no list of PWDs. It is necessary to review the list of CBR activities and have policies to support these activities at the grassroots level, especially to have a health worker in charge of CBR available to fully implement the program's activities, thus helping PWDs integrate into the community, and reducing caring burden or caregivers for PWDs.

Keywords: community-based rehabilitation, commune health station, rehabilitation, people with disabilities.

Tác giả:

1 Trường Đại học Y tế Công Cộng

Email: [email protected]

[email protected]

(3)

1. Ñaët vaán ñeà

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

Taùc giaû:

4. Boä Y teá

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

Phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng (PHCNDVCĐ) là quá trình phục hồi chức năng PHCN) được thực hiện tại cộng đồng với sự tham gia, phối hợp chung của người khuyết tật (NKT), gia đình NKT, chính quyền địa phương, y tế cơ sở và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan. PHCNDVCĐ có nhiều ưu điểm, hiệu quả, tiết kiệm cho xã hội, cho NKT và gia đình, tiết kiệm được nguồn lực y tế, đặc biệt phù hợp với những nước đang phát triển

^1,2

. Tuy nhiên, cơ sở vật chất hạn chế, nhân lực PHCNDVCĐ còn thiếu rất nhiều chưa đáp ứng được nhu cầu PHCN của NKT, chưa phân định rõ cán bộ PHCN, hoạt động PHCN cho NKT chưa có nhiều.

Trạm y tế đóng vai trò ban quản lý dự án xã, triển khai các hoạt động. Cán bộ y tế xã thu thập số liệu, theo dõi và quản lý chương trình cùng với sự hỗ trợ chuyên môn của kỹ thuật viên PHCN huyện và tỉnh. Hoạt động của cán bộ y tế xã trong chương trình PHCNDVCĐ là khá nhiều

³

. Tuy nhiên, chúng tôi chưa tìm thấy nghiên cứu nào về hoạt động PHCNDVCĐ của trạm y tế.

Thanh Chương là huyện nghèo, thuần túy về nông lâm nghiệp với các sản phẩm chủ lực là gạo, ngô, khoai, sắn, cam và chè. Huyện Thanh Chương có 1 thị trấn và 37 xã (từ đây gọi là 38 xã). Các xã của huyện Thanh Chương đã triển khai chương trình PHCNDVCĐ và lồng ghép vào dự án chăm sóc và PHCN cho nạn nhân chất độc hóa học Dioxin.

Bên cạnh đó, theo kế hoạch triển khai “Dự án chăm sóc sức khỏe và phục hồi chức năng đối với nạn nhân chất độc hóa học/dioxin giai

đoạn 2018 - 2021” năm 2021 trên địa bàn huyện Thanh Chương đã thực hiện hoạt động PHCNDVCĐ, hỗ trợ tổng thể cho nạn nhân.

Cán bộ trạm y tế (TYT) hướng dẫn cho nạn nhân và NKT về chăm sóc sức khỏe và PHCN theo nhu cầu của NKT, hướng dẫn/tư vấn gia đình, hỗ trợ giáo dục và việc làm, hỗ trợ giảm thiểu, và có khoảng 500 đối tượng được hướng dẫn tập luyện PHCN. Hàng tháng, cán bộ TYT nộp báo cáo đến ban quản lý dự án tỉnh để tổng hợp, mỗi xã 02 cán bộ x 12 tháng x 200.000đ/tháng/38 xã. Nội dung và kết quả đầu ra của hoạt động theo kì vọng là thực hiện PHCNDVCĐ. Chính vì những lý do trên, nhóm nghiên cứu muốn tìm hiểu thực trạng các hoạt động PHCNDVCĐ tại các TYT xã tại huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An đã được triển khai đến đâu, có thuận lợi và khó khăn gì, cần hỗ trợ gì để góp phần đề xuất các giải pháp tăng cường hoạt động PHCNDVCĐ của TYT.

2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Thiết kế nghiên cứu:

Thiết kế nghiên cứu cắt ngang, định lượng kết hợp với định tính, sử dụng số liệu thứ cấp.

2.2. Đối tượng Định lượng

Đối tượng nghiên cứu là :

Trạm trưởng TYT và cán bộ y tế tham gia chương trình PHCNDVCĐ đáp ứng các tiêu chí của nghiên cứu.

- Tiêu chí lựa chọn: Tuổi từ 18 tuổi trở lên,

đang công tác tại TYT xã, phụ trách quản lý

hoặc tham gia chương trình PHCNDVCĐ của

TYT, đồng ý tham gia nghiên cứu.

(4)

3. Keát quaû

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

n % n % n % n % p

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

2 1 2

2

1

p P

N x

Z

D px

§ ·

H

¨ ¸

© ¹

- Tiêu chí loại trừ: Bị ốm đau trong thời gian thu thập số liệu.

Định tính

- Cán bộ y tế xã: Một số cán bộ y tế được chọn có chủ đích từ các đối tượng phỏng vấn định lượng, chọn có cả hai giới tính để tham gia vào thảo luận nhóm tập trung (TLNTT) và phỏng vấn sâu (PVS).

- Cán bộ y tế huyện phụ trách PHCN hoặc phụ trách PHCNDVCĐ: Thu thập số liệu từ cán bộ y tế huyện nơi tiến hành nghiên cứu, đáp ứng các tiêu chuẩn sau: Phụ trách chương trình PHCN hoặc phụ trách PHCNDVCĐ của huyện và đồng ý tham gia nghiên cứu.

Số liệu thứ cấp: Báo cáo về các hoạt động PHCNDVCĐ tại tuyến xã của huyện Thanh Chương.

- Tiêu chí lựa chọn: Báo cáo có đầy đủ thông tin hoạt động PHCNDVCĐ, thời gian, địa điểm, số lượng người tham gia, chữ ký của trạm trưởng và người viết báo cáo.

- Tiêu chí loại trừ: Thiếu một trong các yếu tố trên.

2.3. Địa điểm và thời gian nghiên cứu

- Địa điểm: Tại địa bàn huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An.

- Thời gian nghiên cứu: 12/2021-06/2022. Thời gian thu thập số liệu: 02/2022.

2.4. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu Cỡ mẫu

- Định lượng: Chọn 114 người gồm mỗi xã 1 trạm trưởng và 2 cán bộ y tế phụ trách hoặc tham gia chương trình PHCNDVCĐ của huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An.

- Định tính: PVS và TLNTT với tổng số 10 đối tượng cán bộ y tế xã và huyện về chương trình PHCNDVCĐ.

- Số liệu thứ cấp: Báo cáo hoạt động PHCNDVCĐ của 38 TYT xã của huyện Thanh Chương, Nghệ An.

Phương pháp chọn mẫu

- Chọn mẫu định lượng: Chọn mẫu cán bộ y tế của tuyến xã của huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An năm 2021 đáp ứng được những tiêu chuẩn của đối tượng nghiên cứu (như trên).

- Chọn mẫu định tính: Chọn mẫu có chủ đích.

2.5. Phương pháp thu thập thông tin và bộ công cụ

Số liệu định lượng

- Phát vấn trực tiếp: Sử dụng bộ câu hỏi có cấu trúc để phát vấn trực tiếp về thực trạng thực hiện nhiệm vụ của cán bộ y tế xã về PHCNDVCĐ tại huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An năm 2021.

- Quy trình chọn mẫu và thu thập thông tin Nghiên cứu của chúng tôi xác định cán bộ y tế xã thông qua trung tâm y tế huyện để tiến hành nghiên cứu. Danh sách mẫu được thu thập để chọn mẫu toàn bộ (định lượng). Để gặp được cán bộ y tế của xã, chúng tôi gọi điện trước hẹn thời gian gặp thích hợp trạm trưởng TYT thông qua cán bộ phụ trách PHCN của huyện, trung tâm y tế huyện.

Lập danh sách đối tượng nghiên cứu dựa trên

danh sách của trạm trưởng TYT. Thử nghiệm

bộ công cụ: chúng tôi tiến hành phỏng vấn thử

5 đối tượng nghiên cứu, sau đó, chỉnh sửa lại bộ

câu hỏi định lượng cho phù hợp.

(5)

1. Ñaët vaán ñeà

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

Taùc giaû:

4. Boä Y teá

Số liệu định tính: hướng dẫn PVS và TLNTT các đối tượng như đã liệt kê được xây dựng theo các chủ đề nghiên cứu. Quy trình thu thập thông tin: chọn đối tượng có chủ đích theo các tiêu chí như đã đề cập ở phần trên. Các đối tượng được phỏng vấn trực tiếp 45-60 phút sử dụng hướng dẫn phỏng vấn bán cấu trúc đã được xây dựng.

Số liệu thứ cấp: Khi đến nơi thu thập số liệu, nhóm tiến hành liên hệ với người phụ trách lưu trữ thông qua trạm trưởng TYT hoặc nhân viên phụ trách PHCN của xã để đánh giá các báo cáo về hoạt động PHCNDVCĐ của TYT.

Công cụ thu thập số liệu

- Hướng dẫn phỏng vấn sâu và TLNTT.

- Bảng kiểm đánh giá số liệu thứ cấp.

- Phiếu thu thập thông tin: Thông tin chung về đối tượng nghiên cứu, các biến số theo hoạt động PHCNDVCĐ của cán bộ y tế TYT xã.

2.6. Biến số và chỉ số nghiên cứu

Dựa vào phân công nhiệm vụ của cán bộ y tế xã phụ trách PHCNDVCĐ, xây dựng các hoạt động sau:

- Tổ chức triển khai hướng dẫn, giám sát hỗ trợ việc tập luyện PHCN tại nhà của cộng tác viên.

- Hướng dẫn cộng tác viên (CTV) báo cáo theo mẫu quy định, tổng hợp các báo cáo ghi chép của CTV thành báo cáo theo mẫu của tuyến xã và nộp cho ban quản lý dự án huyện định kỳ hàng tháng.

- Báo cáo và tham mưu cho ủy ban nhân dân xã về các hoạt động liên quan đến PHCNDVCĐ cho NKT.

- Phối hợp với các ban ngành trong xã hỗ trợ

nạn nhân hòa nhập cộng đồng (công ăn việc làm, đi học, tham gia các hoạt động xã hội).

- Lập hồ sơ quản lý, phân loại NKT.

- Tổ chức họp giao ban định kỳ với các CTV:

1 lần/quý.

- Tập hợp lưu trữ các tài liệu, bằng chứng liên quan đến dự án (điện tử, văn bản).

- Hỗ trợ chuyển NKT lên tuyến trên.

2.7. Phân tích số liệu

- Số liệu định lượng: được nhập bằng phần mềm EpiData và phân tích bằng phần mềm SPSS 22.0. Phân tích mô tả theo các biến số thuộc mục tiêu nghiên cứu.

- Số liệu định tính: phân tích theo chủ đề không sử dụng phần mềm.

- Số liệu thứ cấp: phân tích theo mục tiêu.

2.8. Đạo đức nghiên cứu

Nghiên cứu được Hội đồng Đạo đức trường đại học Y tế Công cộng thông qua trước khi tiến hành nghiên cứu theo quyết định hội đồng đạo đức số 131/2022/YTCC-HD3.

3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu Có 80/114 đối tượng nghiên cứu là nữ giới, chiếm tỷ lệ 70,2%. Nhóm tuổi có tỷ lệ cao nhất là từ 30-49 tuổi (chiếm khoảng 1/2 ĐTNC).

Tuổi trung bình của đối tượng nghiên cứu là

40,36 ± 7,994 tuổi. Đối tượng nghiên cứu có

trình độ học vấn là cao đẳng, chiếm tỉ lệ cao

nhất, 50,0%. Chuyên ngành học chủ yếu của

đối tượng nghiên cứu là điều dưỡng, y đa khoa,

chiếm tỷ lệ 28,9% và 14%, không có ai học

ngành học phục hồi chức năng trong các đối

tượng nghiên cứu (Bảng 1).

(6)

3. Keát quaû

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

n % n % n % n % p

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

2 1 2

2

1

p P

N x

Z

D px

§ ·

H

¨ ¸

© ¹

Bảng 1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu

Đặc điểm n (%)

Giới tính Nam 34 (29,8)

Nữ 80 (70,2)

Nhóm tuổi

<30 11 (9,6)

30-39 51 (44,8)

40-49 34 (29,8)

50-59 16 (14,0)

≥ 60 2 (1,8)

Tuổi trung bình (Min- Max) 40,36 ± 7,994 (26-60)

Trình độ học vấn

Sơ cấp 1 (0,9)

Trung cấp 26 (22,8)

Phổ thông trung học 0

Cao đẳng 57 (50,0)

Đại học 29 (25,4)

Sau Đại học 0

Khác (THCS) 1 (0,9)

Chuyên ngành học

Phục hồi chức năng 0

Y học cổ truyền 11 (9,6)

Y đa khoa 16 (14)

Y sĩ 14 (12,3)

Điều dưỡng 33 (28,9)

Hộ sinh 15 (13,2)

Kỹ thuật Y, dinh dưỡng, Y tế công cộng 0

Dược sĩ 15 (13,2)

Dân số 9 (7,9)

Y học dự phòng 1 (0,9)

Tổng 114 (100%)

3.2. Thực trạng hoạt động PHCNDVCĐ tại 38 xã của huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An Bảng dưới đây trình bày mức độ thực hiện các hoạt động PHCNDVCĐ theo các nội dung cần được thực hiện tại các xã thu được từ kết quả thứ cấp. Kết quả nghiên cứu cho thấy, chủ yếu

các xã có danh sách, hồ sơ quản lý và phân loại

NKT và có lưu giữ biên bản họp giao ban định

kì giữa TYT xã với các cộng tác viên. Bên cạnh

đó, TYT cũng có hồ sơ giới thiệu chuyển NKT

lên tuyến trên.

(7)

1. Ñaët vaán ñeà

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

Taùc giaû:

4. Boä Y teá

Bảng 2: Mức độ thực hiện các hoạt động PHCNDVCĐ tại 38 xã của huyện Thanh Chương tỉnh Nghệ An

TT NỘI DUNG

MỨC ĐỘ

THỰC HIỆN Đạt GHI CHÚ (1)

Không đạt (2) 1 Tổ chức triển khai hướng dẫn, giám sát hỗ trợ

việc tập luyện PHCN tại nhà của CTV x

2

Hướng dẫn CTV báo cáo theo mẫu quy định, tổng hợp các báo cáo ghi chép của CTV thành báo cáo theo mẫu của tuyến xã và nộp cho ban

quản lý dự án huyện định kỳ hàng tháng x 3

Báo cáo và tham mưu cho UBND xã về các hoạt động liên quan đến PHCNDVCĐ cho NKT

x

4

Phối hợp với các ban ngành trong xã hỗ trợ nạn nhân hòa nhập cộng đồng (công ăn việc

làm, đi học, tham gia các hoạt động xã hội) x

5 Lập hồ sơ quản lý, phân loại NKT x Đã có danh sách

6 Tổ chức họp giao ban định kỳ với các CTV: 1

lần/quý x

Có lưu giữ biên bản họp giao ban định kì giữa TYT xã với các CTV 7 Tập hợp lưu trữ các tài liệu, bằng chứng liên

quan đến dự án (điện tử, văn bản) x

8 Hỗ trợ chuyển NKT có nhu cầu lên tập PHCN

hoặc phẫu thuật lên tuyến trên x

Có giới thiệu NKT đi PHCN tại BV tỉnh

Kết quả phỏng vấn định tính về mức độ thực hiện các hoạt động PHCNDVCĐ tại 38 xã của huyện Thanh Chương tỉnh Nghệ An cũng thống nhất với kết quả định lượng. Ngoài ra, mặc dù theo quy định, cán bộ TYT xã có tổng số 8 nhiệm vụ liên quan đến PHCNDVCĐ, trên thực tế, nhân viên y tế xã cũng như trạm trưởng TYT một số xã chia sẻ họ chủ yếu chỉ quản lý về mặt sổ sách đối với NKT và nạn nhân chất đọc hóa học (CĐHH) Dioxin. Danh sách nạn nhân CĐHH Dioxin tại xã cũng đã được

lưu giữ tại đơn vị chính sách của xã (trực thuộc phòng lao động thương binh xã hội của huyện).

Danh sách nạn nhân CĐHH lưu giữ tại đơn vị chính sách nhằm hỗ trợ cho nạn nhân CĐHH được hưởng chế độ trợ cấp theo quy định của nhà nước.

“Cái này thì chia làm 2 là nạn nhân chất độc

màu da cam và người khuyết tật thì nạn nhân

chất độc màu da cam sau này nó mới có, còn

người khuyết tật thì có lâu rồi. Nên là nạn

nhân chất độc màu da cam sau này mới có hồ

(8)

3. Keát quaû

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

n % n % n % n % p

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

2 1 2

2

1

p P

N x

Z

D px

§ ·

H

¨ ¸

© ¹

sơ thì hàng năm có phân hạng, lập hồ sơ quản lý người khuyết tật. Vậy nên chỉ có trên giấy tờ thực tế nhất là hàng năm sẽ tổ chức khám phân loại người khuyết tật với xã để có trường hợp nào đủ điều kiện thì lập hồ sơ để người ta hưởng chế độ”. (PVS 1, CBYT Huyện)

Các cán bộ y tế xã cũng chia sẻ hầu như các dự án, hoạt động PHCN tại địa phương là hầu như chưa có, hoạt động hướng dẫn PHCN tại nhà cũng chưa được thực hiện.

“Nhà chị là có người khuyết tật đang chủ yếu hưởng chính sách, còn phục hồi chức năng mới hướng dẫn với những chủ đề rất ít chưa thực hiện đi từng nhà, hướng dẫn từng cái là chưa có, rất là ít”. (PVS 6, CBYT xã 3)

“Còn các hoạt động dựa vào công đồng như đến tại nhà, tập luyện, tạo công ăn việc làm thì cái đó còn hạn chế” (PVS 1, CBYT Huyện) Kết quả phỏng vấn định tính cho thấy sự cần thiết cần có một chương trình đào tạo về PHCN để có thể triển khai đồng bộ tại địa phương.

Sự đồng bộ trong đào tạo và thực hiện chương trình sẽ giúp quá trình thực hiện và giám sát được hiệu quả.

“Khi làm việc gì thì cũng cần sự đồng bộ, hướng dẫn, thảo luận, lưu trữ hồ sơ để đồng bộ

từ trên xuống dưới thì khi mình hướng dẫn cán bộ y tế làm thì đồng thời với việc kiểm tra giám sát sẽ có hiệu quả” (PVS 2, CBYT xã).

Theo lời chia sẻ của một cán bộ y tế thì các xã có họp giao ban và hồ sơ lưu, tuy nhiên làm chưa thống nhất, cần tập huấn thêm để triển khai đồng bộ.

“Chuẩn bị nội dung họp giao ban thì đương nhiên có làm rồi nhưng giờ cần thống nhất một cái chuẩn duy nhất thì chưa có, cần biết nội dung cần thống nhất thì phải tập huấn. Hồ sơ thì lưu rồi nhưng lưu như thế nào để phân loại nào cần lưu trữ, loại nào không.” (PVS 5, CBYT huyện)

3.3. Thực trạng thực hiện nhiệm vụ của cán bộ y tế xã về PHCNDVCĐ

Mức độ thực hiện trong công việc

Mức độ thực hiện 8 nhiệm vụ của cán bộ y tế xã về PHCNDVCĐ chủ yếu là ít thực hiện và không thực hiện, chiếm tỉ lệ cao. Mức độ thường xuyên thực hiện nhiệm vụ “Lưu trữ mọi hồ sơ liên quan đến NKT” và “Liên hệ với tuyến trên để chuyển bệnh nhân hoặc hỗ trợ về chuyên môn khi cần” chiếm tỉ lệ cao, lần lượt là 27,2% và 24,6% (Bảng 3).

Bảng 3: Mức độ thực hiện trong công việc Nội dung nhiệm vụ của cán bộ y tế xã Không thực

hiện n (%)

Ít thực hiện n (%)

Thường xuyên thực hiện n (%) Xử lý và tổng hợp kết quả điều tra theo mẫu

“Mô hình khuyết tật” 59 (51,8) 44 (38,6) 11 (9,6)

Phân công khu vực phụ trách PHCN cho

các nhân viên PHCNCĐ 62 (54,4) 44 (38,6) 8 (7,0)

Cung cấp phiếu đánh giá kết quả phục hồi của

NKT tại cộng đồng cho nhân viên PHCNCĐ 53 (46,5) 53 (46,5) 8 (7,0)

(9)

1. Ñaët vaán ñeà

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

Taùc giaû:

4. Boä Y teá

Nội dung nhiệm vụ của cán bộ y tế xã Không thực hiện n (%)

Ít thực hiện n (%)

Thường xuyên thực hiện n (%) Theo dõi việc ghi chép kết quả phục hồi của

nhân viên PHCNDVCĐ vào phiếu đánh giá. 55 (48,2) 47 (41,2) 12 (10,5) Chuẩn bị nội dung và tổ chức họp giao ban

PHCN hàng tháng với cá nhân viên PHCNCĐ 65 (57,0) 41 (36) 8 (7,0 ) Lưu giữ mọi hồ sơ liên quan đến NKT tại địa

phương 39 (34,2) 44 (38,6) 31 (27,2)

Báo cáo khó khăn của NKT và gia đình trong quá trình PHCN với Ủy ban nhân dân và các ban, ngành, các cấp có thẩm quyền để có các hỗ trợ cần thiết cho họ

47 (41,2) 49 (43,0) 18 (15,8)

Liên hệ với tuyến trên để chuyển bệnh nhân

hoặc hỗ trợ về chuyên môn khi cần 41 (36,0) 45 (39,5) 28 (24,6) Kết quả phỏng vấn định tính phù hợp với kết

quả định lượng. Trong 8 nhiệm vụ của cán bộ y tế xã về PHCNDVCĐ chủ yếu là ít thực hiện.

Nhiệm vụ “Lưu trữ mọi hồ sơ liên quan đến NKT” và “Liên hệ với tuyến trên để chuyển bệnh nhân hoặc hỗ trợ về chuyên môn khi cần”

thì thường xuyên thực hiện hơn so với các nhiệm vụ còn lại, như chia sẻ dưới đây của một trạm trưởng TYT.

“8 hoạt động về PHCNDVCĐ của cán bộ y tế là cũng nhiều đối với chúng tôi vì chúng tôi còn phải thực hiện các nhiệm vụ khác. Trong

8 nhiệm vụ, xã tôi thường xuyên thực hiện lưu trữ mọi hồ sơ liên quan đến NKT và liên hệ với tuyến trên để chuyển bệnh nhân hoặc hỗ trợ về chuyên môn khi cần.”

Mức độ tự tin khi thực hiện nhiệm vụ

Mức độ tự tin khi thực hiện 8 nhiệm vụ về PHCNDVCĐ của cán bộ y tế là tương đối cao, cao nhất là nhiệm vụ “Liên hệ với tuyến trên để chuyển bệnh nhân hoặc hỗ trợ về chuyên môn khi cần” và “Lưu giữ mọi hồ sơ liên quan đến NKT tại địa phương”, lần lượt là 48,2% và 46,5% (Bảng 4).

Bảng 4. Mức độ tự tin khi thực hiện nhiệm vụ Nội dung nhiệm vụ của cán bộ y tế xã Không tự tin

n (%)

Ít tự tin n (%)

Tự tin n (%) Xử lý và tổng hợp kết quả điều tra theo mẫu “Mô

hình khuyết tật”. 35 (30,7) 47(41,2) 32 (28,1)

Phân công khu vực phụ trách PHCN cho các nhân

viên PHCNCĐ 36 (31,6) 43 (37,7) 35 (30,7)

(10)

3. Keát quaû

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

n % n % n % n % p

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

2 1 2

2

1

p P

N x

Z

D px

§ ·

H

¨ ¸

© ¹

Nội dung nhiệm vụ của cán bộ y tế xã Không tự tin n (%)

Ít tự tin n (%)

Tự tin n (%) Cung cấp phiếu đánh giá kết quả phục hồi của NKT

tại cộng đồng cho nhân viên PHCNCĐ 31 (27,2) 41 (36) 42 (36,8) Theo dõi việc ghi chép kết quả phục hồi của nhân

viên PHCNDVCĐ vào phiếu đánh giá. 34 (29,8) 36 (31,6) 44 (38,6) Chuẩn bị nội dung và tổ chức họp giao ban PHCN

hàng tháng với các nhân viên PHCNCĐ. 38 (33,3) 42 (36,8) 34 (29,8) Lưu giữ mọi hồ sơ liên qua