KINH TE VI MO
The che moi tradng kinh doanh d Viet Nam trong hon 30 nam doi mdi: thac trqng va
giai phap hoan thien
DO DlirC BINH
NGUYEN THI THUY HONG
^Ty he cherndi triidng kinh doanh dang cd nhiiu bdt cap, tgo ra khdng it rao cdn ddi vdi sU
^ ^ phdt trien kinh te-xd hoi ndi chung, hogt dgng kinh doanh cua cdc chu thi trong nen kinh te ndi rieng, ndi rgng khodng cdch phdt triin vd sj£ tut hau cua Viit Nam so vdi cdc niide trong khu vUc vd thi'gidi. Bdi viet Idm ro thi/c trg.ng hgn che vd nguyen nhan cua nhihig bat cap do, di xudt cdc quan diem vd gidi phdp nhdm doi mdi vd hodn thien the che moi triidng kinh doanh cua Viet Nam din nam 2030.
TU k h o a : the cherndi trUdng kinh doanh, thiic trgng, quan diem, gidiphdp hodn thien.
1. Q u a t r i n h n h a n thijfc v e m d i trufdng k i n h d o a n h t h e o y d u c a u c u a p h a t t r i e n t h e o d i n h h i f d n g t h i t r i f d n g v a h d i n h a p q u d e t e
Trong bdn 30 nam qua, Quoc hoi Viet Nam da nd liic xay dUng he thdng Iu3,t phap, cung Chinh phu ciing cac cd quan tnic thuoc chinh phu the che hoa he thdng luat phap theo hiidng cai thien moi triicfng dau tit, kinh doanh, cai each h a n h chinh, tang citcJng phan c3p va thiTdng xuyen doi thoai nham thao gS cac kho khan cho doanh nghiep va ngii^i dan.
Qua trinh doi mdi n h a n thiic chuyen tii cd che ke hoach hoa t$.p trung sang cd che thi trudng va day manh hoi nhap quoc te ditdc gdn vdi viec tao I^p moi tnfcJng kinh doanh hap dan, thong thoang va minh bach, t'ufng bu6c chuyen cac cong cu, bi§n p h a p dieu tiet nen kinh te theo tut duy ap dat chii quan sang t u do hoa theo yeu c i u cua thi trudng; tii ch6 cac chii the t h a m gia nen kinh t§' chu ySu chi la cac doanh nghiep quoc doanh (DNNN), cac hdp tac xa sang da dang hoa cac chu the thuoc cac hinh thiic sd hiiu, cac t h a n h p h a n kinh te khac nhau; tii cho khong ch^p n h a n canh tranh, de cao doc quyen chuyen sang ton trong canh tranh, giam dpc quyen, tiic la tii cho Nha nU6c can thiep trUc tiep va sau vao nen kinh
t§' va hoat dong kinh doanh cua doanh nghi$p va ngudi dan sang giam thieu miic do can thiep cua Nha nUdc (trong do c6 Chinh phu) vao thi trUdng va boat dong kinh doanh ciia doanh nghiep va cac chu the tham gia thi trUdng theo budng ton trong quyen tU do canh tranh, quyen kinh doanh va tang co the du doan dUdc va minh bach cua cac chinh sach kinh te; tii cho viet Nam chi md rong, phat trien quan he hdp tac vdi cac nUdc trong phe xa hoi -chu nghia cu sang chu dpng, tich cUc diy manh hpi nhap quoc te theo phUdng cham da dang hoa, da phUdng hoa cac quan he kinh te doi ngoai nham tao da mdi va siic bat mdi cho dat nUde phat trien, "c5i trdi, gd bd" cac niit that, dang tao r a cac rao can doi vdi phat tri^n san xuat kinh doanh. Theo dd, ve ca nhan thiic va hanh dong, hang loat cac v^n de da dUde can nbac va thiic hien nham tao lap moi trudng kinh doanh thong qua viec xay dung va ban hanh h§ thong luat phap, cbinb sach g i n vdi t u do boa cac cong cu dieu tiet tbi trUdng nhu gia ca, ty gia, lai sua't, tien ludng; md rpng miic dp t h a m gia cua cac chu the kinh doanh thong qua viec b a n h a n h L u a t Doanh nghiep,
D6 Diic Binh, GS.TS.; Nguyen Tlii Thiiy H6ng.TS., TnicJng dai hpc Kinh K6 qu6'c din.
Nghien ciiu Kinh tes6 8(483) - Thing 8/2018
The che moi trirdng kinh doanh .
Luat Dau tU va mpt loat l u a t va chinh sach cd lien quan den boat dpng cua doanh nghiep; tang tinh minh bach va tien lieu, co the du doan dUdc ciia cac chinh sach kinh te.
Cung vdi viec tao lap moi trUdng kinh doanh theo dinh hUdng thi trUdng, Dang va Nha nude ta da nhan thtic dUdc tinh t a t yeu cua hpi nhap quoc te, coi day la qua trinh ta't yeu va kbong the cham t r i . Cho den nay, Viet Nam da cd quan h§ ngoai giao vdi tren 180 quoc gia, vung lanh thd; quan he thUdng mai vdi hdn 220 quoc gia, vung lanh tbo; quan he hdp tac d^u t u vdi tren 100 quoc gia va viing lanh thd; da tnic tiep ky va t h a m gia ky va thuc hien 12 FTA, trong dd cd 2 FTA the he mdi (Hiep dinh CPTPP se thUc thi trong thdi gian tdi, sau khi co 6 nUdc phe chuan va Hiep dinh ThUdng mai Viet Nam - E U dU kien se k;^ vao cuoi nam nay va thUc thi vao nam 2019). Cbinb hpi n h a p sau rpng vao cac quoc gia trong khu vuc va toan cau da vrfa tao r a cd hpi va viia tao ra siic ep dd'i vdi viec doi mdi, hoan thien the che mdi trUdng kinh doanh cua Viet Nam trong nhiing n a m qua.
2. K h a i q u a t thi^c t r a n g t h e c h e m o i t r i ^ d n g k i n h d o a n h c u a V i e t N a m t r o n g htfn 30 n a m d o t m d i Thd: nhdt, ve mdc do tit do hoa cdc cong cu dieu tiet thi tritdng
De tiing budc thuc hien tU do boa gia ca, Uy ban thudng vu Quoc hpi khda X da ban hanh phap lenh gia so 40/2002/PL-UBTVQHlO va cd hieu lUc tii ngayl-7-2p02. Tiep den, ngay 25-12-2003, Chinh p h u b a n h a n h Nghi dinh so' 170/2003/ND-CP quy dinh chi tiet mpt so' dieu cua p h a p lenh gia. Nhflng cbinb sach cai each gia ca trong nhiing n a m qua la n h a m chuyen cd che hai gia sang cd che mpt gia theo nguyen tac t h i trudng t r e n cd sd chi phi san xua't va quan he cung cau h a n g hda, dich vu, ttCng budc xda bo p h a n biet gia doi vdi ngudi tieu diing va cac chu t h e kinh doanh. Theo cam ket vdi WTO, Viet Nam td chiic tbUc hien quan ly gia phai phii hdp vdi cac quy dinh cua WTO va se dam bao tinh minh bach trong kiem soat gia thdng qua
viec dang tai d a n h muc cac m a t h a n g chiu sU quan ly gia va cac v a n b a n co lien quan t r e n cong bao. Tuy nhien, XvL sau n a m 2008, do tac dong cua k h u n g hoang t a i cbinb va suy thoai kinh te toan cau, stfc 6p ciia lam phat, sii bat on kinh te vi mo, Chinh p h u Viet Nam da b a n h a n h cac van b a n d§ thuc bien binh dn gia theo quy dinh cua P h a p lenh gia (trong do cd 14 mat b a n g tbi§'t yeu, phe duy&t gia b a n dien...).
Chinh sdch ty gid: ngay tii nam 2004, Ngan bang Nha nUdc da thUc hi$n 16 t n n h h n b boat ty gia qua nhieu bUdc de thi trudng tii dieu chinh gia chijtng nao ma Viet Nam chUa t h e ap dung cd che t h a no'i tii do, bai bd t r a n cac cd' dinh ve t y gia ky b a n thay bang chenh lech lai suat, thiia n h a n tinh tU do chuyen ddi cua cac ngoai te manh (Le Danh Vmh, 2008).
Chinh sdch Idi sudt, chinh sdch ve tien litOng, tiin cong: lai sua't dupc binh thanh theo quan h6 cung d u va cac y§'u to' thi trudng n h u lam p h a t , t h u nhap. Che dp tien lUdng, tien cong da co n h i i u ddt cai each theo hudng thi trudng va khong p h a n biet ddi xi(.
Bp l u a t Lao dpng da xda bd sU phan biet doi xLt vdi cac cdng ty co vo'n ddu tU nUdc ngoai, khi buoc hp phai tuy^n lao dpng thong qua cac t r u n g t a m dich vu viec lam va phai tra miic tien lUdng td'i thieu cho ngUdi lao dpng bang ddng ddla My, t h a y cho viec cho phep cac doanh nghiep cd vd'n d I u tU nUdc ngoai dUdc true tiep t h u e lao ddng va nha tuyen dung h a y q u a n ly lao dong t n i c tiep. Ta't ca cac doanh ngbidp trong va ngoai nude, thudc sd hiiu n h a nude h a y t u n h a n deu phai tuan t h u cac quy dinh v l lUdng td'i thieu cua Viet N a m - lUdng tm thieu tU t h a n g 7-2018 dUdc quy dinh la 1.39O.O00d6ng/thang.
Thd hai, mdc do tham gia cua cdc chu thi kinh doanh
Quyin tU do kinh doanh dd tilng biidc dUdc md rgng ra cho tdt ed cdc doanh nghiep vd ngi/di ddn. Cac thu tuc tiing bUde dUdc cai thien theo hUdng ddn gian hoa, tao t h u a n Idi
4 Nghien ciHJ Kinh tesS8(483) - Thing 8/2018
The che moi trudng kinh doanh...
bdn cho cac n h a kinh doanh. Ke tii khi gia n h a p WTO, Viet Nam cam ket khdng p h a n bi^t doi xii giula doanh nghidp nude ngoai va doanh nghiep trong nUde. L u a t Doanh nghiep n a m 2005, n a m 2014 va L u a t Dau tU n a m 2005, n a m 2014, Hien p h a p n a m 2013 va mot so' luat khac cd lien q u a n deu hudng vao k h a n g dinh doanh nghiep thupc mpi t h a n h p h i n kinh te, mpi ngUdi dan deu cd
"quyen kinh doanh cac linh vuc, cac nganh nghe ma luat p h a p khong ca'm". Tuy chinh sach thUdng mai, dau tu, tien te... da dUdc dieu chinh theo hudng tii do hda, n h u n g t r e n thUe t e trien k h a i v i n cdn nhieu rao can ddi vdi khu viic t u n h a n nhU: tbii tuc bai quan, tiep can vdn vay ngan bang, tiep can da't dai, t h u e mat bang kinh doanh... Dieu nay the hien sU ba't binh dang trong tbiic bien quyen kinh doanh giQa cac ehu the t h a m gia thi trUdng.
Phdp luat vd chinh sdch ve ddu tit vd doanh nghiep. Thiic Men chUdng t r i n h xay dung luat, p h a p lenh cua Qud'c hdi, mot so' du an l u a t lien quan t n i c tiep den boat dpng d i u t u va doanh nghiep da dUdc xay dung, b a n h a n h va thUc thi n h u L u a t Dau tU, L u a t Da'u t h a u , L u a t Chiing khoan, L u a t Doanh nghiep, L u a t ThUdng mai... Cac dao luat nay da tiing bUdc dap Ung yeu cdu tao lap mdi trudng p h a p ly binh dang cho cac n h a ddu tu, cac doanh nghiep, khdng p h a n bidt t i n h cha't sd hfiu, t h a n h p h d n kinh te va nganh, nghe kinh doanh. Tuy nhien, t r e n thiic te, vdn cdn khdng it ba't cap nhU mdt sd' van b a n phap l u a t cdn m a n g t i n h chung chung, chUa ro rang, thieu cu the. Cd t h e k h a i quat t i n h t r a n g nay d 9 khdng n b u
"khdng ddy du, khdng ddng bd, khdng nha't quan, khdng on dinh, khdng minh bach, khdng k h a thi, khdng hieu liic, khdng bieu qua, khdng the tien lieu trUdc dUdc". Them vao do, cbinb sach canh t r a n h va kiem soat doc quyen vdn cdn n h i e u ba't cap. Mac du da CO luat canh t r a n h , nbUng t r e n thUc te, Nha nUdc vdn chUa tdn t r p n g nguyen tac tii do canh t r a n h , cdn t n i c tiep can thiep vao
quyet dinh gia mdt so' h a n g hda nhU dien, nude, t h a n . . . chuyen tii dpc quyen n h a nUdc sang ddc quyen doanh nghiep, lam meo md canh t r a n h , meo md t h i trudng; N h a nUdc chUa kiem scat td't dpc quyen, dac biet Idi ich nhdm, doanh ngbidp "than biiu" vdi cac can bd cdng chiic, vien chiic trong bp may n h a nude cac ca'p dang ehi phdi luat phap, cbinb sach.
Cdi cdch doanh nghiep nhd niidc vd ti£
nhan. Viet N a m da cd nhieu cbinb sach d^
cai each doanh nghiep n h a nude, buoc doanh nghiep n h a nUdc p h a i boat dpng theo cd che thi trUdng. NhUng q u a t r i n h td chiic, trien khai dien r a qua c h i m chap khdng phu hdp vdi yeu cdu p h a t trien cua k i n h td' thi trUdng va tien t r i n h hpi n h a p qude te. L u a t Doanh nghiep va L u a t Dau tU n a m 2005, L u a t Doanh ngbidp va L u a t Ddu tU n a m 2014 da gdp phdn cai thien mdi trUdng kinh doanh, da cai thien k h a t h u a n Idi cho viec gia n h a p t h i trudng, tuy nhien doanh nghiep t h u a Id mudh lam t h u tuc p h a san ra't khd k h a n , vi n h u "chet nbUng khdng the dUdc ebon".
Chinh p h u cam ket ludn dd'i thoai va hdp tac vdi cong ddng doanh nghiep de tiep tuc cai each thao gd khd k h a n cho khu viic tU n h a n , n h u n g t r e n thiie te, eac doanh nghiep tU n h a n vdn bi trd ngai trong tiep can ngudn lUe da't dai, vd'n va thuc bien quyen kinh doanh, trong dd cd kinh doanh xua't n h a p khdu.
Thd ba, tinh minh bach vd tien lieu ddi vdi cdc chinh sdch kinh te
Trong hdn 30 n a m qua, Viet Nam da tich cUc cai each k h u n g kho p h a p luat n h a m tao lap cac thiet che', mdi trudng phap ly cho viec chuyen ddi md hinh kinh t e cii sang md binh kinh td' mdi, tuy nhien, p h a p luat vdn bi a n h hudng cua ed che', tU duy cu, qua chii trong de'n hinh thiic sd biiu ma chUa thuc sii chii y tdi quyen sd hiiu va bao ve quyen sd hiiu, ti'nh cUdng che va hdp ddng thUdng mai chua eao, cai each chUa du m a n h de doan tuyet vdi ca'u t n i c thi trudng thieu canh t r a n h va pham vi p h a n canh t r a n h .
Nghien cOu Kinh tes6'8(483) - Thing 8/2018
Th^ che moi trudtng kinh doanh ...
Thiit tu, mdc do can thiep eua Chinh phu vdo thi trUdng
Chinh phii da giam t h i e u sii can thiep vao p h a n bd cac nguon liic va cac boat ddng kinh doanh cua doanh nghiep va ngUdi dan, giam thieu kiem soat c h a t che vd gia ca, p h a n bd san lUdng ciia doanh nghiep va d^y n h a n h qua t r i n h tU do h d a gia ca. Tuy nhien, t r e n thuc te, C b i n b p h u vdn can thiep d miic dp nha't dinh doi vdi p h a n bd ngudn luc, dinh gia va boat dpng kinh doanh ciia doanh nghiep va ngudi dan. Do dd, ngudn lUc sii dung kem hieu qua va tao r a rao can Idn dd'i vdi viec thiic hien quyen tii do kinh doanh va tU do canh t r a n h cua cac chu the thi trudng.
3 . D a n h g i a c h u n g v e t h e c h e m o i trifdfng k i n h d o a n h t r o n g h d n 30 n a m d d i m d i t h e o d i n h h i f d n g t h i t r i i d n g v a h o i n h a p q u o c t e 3.1. Nhiing van de dd ddp Ung dUa lai tdc dgng tich cUc trong the che moi trudng kinh doanh
• Mgt Id, k h u n g p h a p l u a t ciia n e n kinh te tbi trUdng da ddn dan dinh b i n h va ngay cang dUdc hoan thien de tao dieu kien cho san xua't kinh doanh p h a t trien. Dieu nay dupe the bien: (i) da tao dUdc k h u n g p h a p ly cho viec thUc hien tU do canh t r a n h , tU do kinh doanh, p h a t tridn n e n k i n h te nhieu t h a n h phdn, khai thac eae ngudn liic xa hdi (vdi viec ban h a n h b a n g loat cac luat); ( ii) k h u n g p h a p ly ve thi trUdng b a n g hda, dich vu da va dang tao dieu kien cho cd che' tbi trudng van h a n h cd hieu qua; (iii) da binh t h a n h khung p h a p l u a t cho sU v a n h a n h tbi trUdng cac yeu td' san xua't q u a n trpng n b u tbi trUdng lao ddng, thi trUdng b a t dpng san, tbi trudng tai c h i n h - t i e n t e , thi trUdng khoa hoc va cdng nghe,
- Hai Id, N h a nUde da t h u hep va ndi long ddn su quan ly, can thiep vao tbi trUdng, chuyen trf ehd "lam thay" s a n g "lam eho" va
"de cho" thi trudng boat ddng cd bieu qua.
N h a nUdc da tiing bUdc t h u c hien sU tach bach rd hdn chiic n a n g q u a n ly n h a nUdc ve
k i n h t e vdi chiic n a n g k i n h doanh cua cac doanh nghiep; chuyen tii can thiep trUe tiep vao n e n k i n h t e sang can thidp gian tiep t h d n g q u a hd t h d n g p h a p luat, ke hoach, cd ehe', chinh sach va cac cdng cu didu tid't vi md khac (Ludng X u a n Quy va Dd Diic Binh, 2010).
- Ba Id, cac v a n b a n p h a p quy da dUdc cac cd q u a n chiic n a n g r a chinh, cat giam cac dieu kien k i n h d o a n h khdng cdn thiet theo hudng tao dieu kien cho cac loai hinh doanh nghiep thudc moi t h a n h p h d n kinh te t h a m gia vao t b i t r u d n g t r o n g nUdc, k h u viic va quoc td, b i n h ddng bdn t r o n g tiep can cac ngudn liie.
- Bdn Id, l u a t p h a p , chinh sach ddi vdi p h a t trien cac loai t h i trUdng da ddn dUdc ddng bd hdn va b u d n g vao quan ly, van h a n h theo cd che mdi. Tinh cdng khai, minh bach cua hd t h d n g t h e che va nen h a n h chinh dUde cai t h i e n d a n g ke hudng den giai quye't moi q u a n h e giiia cd q u a n h a n h ehinh vdi cae td chiic, d o a n h nghiep va ngUdi dan d trong va ngoai nUdc.
- Ndm Id, he t h d n g l u a t p h a p va chinh sach da dUdc dieu c h i n h k h a tUdng thich vdi cd che' t h i t r u d n g t h e o cam k e t vdi WTO va eac cam ket song phUdng, da phUdng cap k h u viic va toan cdu khac, tao dieu kien cho thUdng mai, ddu t u qud'c te.
3.2. Nhiing han che, bdt cap dang tqo ra rdo cdn gdy dch tdc, lam gidm hieu qud sU phdt trien kinh te-xa hoi cua dat nUdc
Thd nhdt, ve chinh sdch cg,nh tranh Mac du L u a t C a n h t r a n h da cd tvl 1-7- 2005 va Chinh p h u da b a n h a n h mpt be thd'ng v a n b a n h u d n g ddn t h i h a n h luat (nhu Nghi dinh 116/2005/ND-CP, Nghi dinh 120/2005/ND-CP, Nghi dinh 06/2006/ND- CP...), song, c a n h t r a n h khdng l a n h m a n h t r e n t h i trUdng vdn xua't hien nbidu khien cho mdi t r u d n g c a n h t r a n h trd nen m6o md.
Mpt so' nguyen n h a n cd t h e ke r a la: p h a p l u a t canh t r a n h cua Viet Nam di theo
6 Nghien ciiu Kinh tesSS(483) - Thing 8/2018
The che moi truong kinh doanh .
hudng da muc tieu, nhUng lai khdng xac dinh thii tii Uu tien va t d m q u a n t r p n g gdn vdi muc tieu cu t h e , n e n dd xay r a x u n g dot muc tieu t r o n g q u a t r i n h t h u c h i e n p h a p luat; b a n t h a n cac quy dinh vd p h a p l u a t canh t r a n h va chd'ng doc quyen khdng ro r a n g , viec thiie thi t h i e u m i n h bach, t h i e u kien quyet, vdn cdn t i n h t r a n g p h a n biet dd'i xii giiia cac dd'i tUdng khac n h a u ; n a n g liic cua cac cd q u a n thiic t h i p h a p l u a t cdn h a n cb§'. Tren thiic td', mac du Vidt N a m d a n g chuyen sang n e n k i n h t e t h i trUdng dinh budng xa hdi chii nghia, nhUng N h a nUdc vdn chua thiic sii tdn t r o n g nguyen tdc tU do canh t r a n h ; mdi chuydn tuC doe quyen n h a nUdc sang ddc quyen doanh nghiep. Chinh vi vay, hdu bdt eac t a p doan k i n h te', cac tdng edng ty n h a nude dUde t r a o cho vi t r i ddc quyen, thdng linh t h i t r u d n g va quyen dinh gia... ra't Idn, do dd lam meo md canh t r a n h . Ngoai ra, sU hidu biet cua doanh nghiep va ngUdi d a n ve L u a t C a n h t r a n h Cling chUa ddy dii. Ta't ca dieu dd chUa tao r a dUdc mdi t r u d n g k i n h doanh l a n h m a n h , thiic sU m i n h bach, chUa chd'ng dUdc t r i e t de cac h a n h vi canh t r a n h khdng l a n h m a n h , chua kiem soat tdt dpc quyen.
ThU hai, ve quyen tU do kinh doanh S u chdng la'n va chen la'n ciia ndi dung cac l u a t ve n g a n h kinh doanh doi vdi L u a t Doanh nghiep da b a n che' va lam giam dang ke quydn t u do kinh doanh cua cac doanh nghiep lien quan. Dieu 3 L u a t Doanh nghiep bien h a n h quy dinh "Viec t h a n h lap, td chiic q u a n ly va boat dpng cua doanh nghiep thudc mpi t h a n h p h d n k i n h t e ap d u n g theo quy dinh cua L u a t n a y va cac quy dinh khac cua p h a p l u a t cd lien q u a n . Trudng hdp dac t h u cd lien q u a n den viec t h a n h lap, td chiic q u a n ly va boat ddng cua d o a n h nghiep quy dinh t a i l u a t khac, t h i a p dung theo quy dinh cua l u a t dd"; n h i e u quy dinh ve dieu kien k i n h doanh k h a c n h a u trong cac n g a n h , nghe. L u a t Ddu tU da xac dinh d a n h muc 267 n g a n h , nghe k i n h doanh cd dieu kien, n h u n g chua giai quye't dUde eac va'n de
ve dieu kien k i n h d o a n h ed lien quan. Cac dieu kien k i n h doanh, ve b a n cha't la cac r a o can gia n h a p t h i trUdng cua cac s a n phSm, dich vu cd lien q u a n , lam cho gia n h a p t h i trudng trd n e n t d n k e m hdn, khd k h a n bdn va khd du doan hdn doi vdi cac n h a ddu tU va doanh nghiep; q u a dd, tao r a nhiing meo md, s a i lech va b a n che canh t r a n h t h i trudng. Dieu dd da ddn den t i n h t r a n g khdng chi b a n che quyen tii do kinh doanh, m a cdn tao r a sii ba't b i n h dang va thieu cdng bang t r o n g tiep can cac quyen kinh doanh. Ben c a n h do, cae quy dinh ve didu kien k i n h doanh cdn phiic t a p , thieu chat che va gay r a khdng it phien ha, dac biet ddi vdi doanh ngbidp tU n h a n va ngUdi dan.
Viec cham t r e b a n h a n h cac v a n b a n chinh sach v a n cdn k h a phd bien, sU thieu nha't q u a n cua h e thd'ng chinh sach dUdc b a n h a n h , trong khi dd, t r a c h nhiem giai trinli ye'u; t h u tue h a n h chinh vdn dang la rao can Idn. Hidn tUdng t r e n rai t h a m , dudi r a i dinh, "tren ndng, dudi l a n h " vdn dang tdn t a i k h a phd bien, cac cd q u a n chiic n a n g chUa lam diing va b e t t r a c h nhidm ciia minh theo t i n h t h d n Chinh p h u kien tao, t h a m chi cdn hoac qua thd d vdi cac edng viec dUdc giao, sd chiu t r a c h nhiem. Tinh t r a n g k h a phd bien t r o n g thdi gian qua la mpi viec deu t r i n h xin y kie'n Thu tUdng.
Thd ba, ve quyen tU do cgnh tranh Thiic t e da cho tha'y N h a nUdc vdn can thiep t n i c tiep q u a Idn va sau vao n e n kinh t e vdi t u each la ehu ddu tU cdng va chii sS hiiu doanh nghiep. Dieu dd da lam cho t h i trudng v a n h a n h k h d n g trdi chay, t h a m chi bi b a n che c a n h t r a n h , lam meo md thi trUdng.
ThU tu, cdc cdng cu dieu tiet thi trUdng N h a nude vdn can t h i e p va dinh gia cac h a n g hda, dich v u nhU gia dien, xang, ddu...
va mpt sd phi, le p h i . . . Dieu dd da lam giam t i n h canh t r a n h , meo md t h i trudng va ngudi tieu diing k h d n g cd quyen quyet dinh su lUa chpn h a n g hda, dich vu, thSm chi bi t h i e t h a i ve Idi ich.
Nghien ci^ Kmh tesS 8(483) - Thing 8/2018
The che moi trudng kinh doanh .
3.3. Nguyen nhdn cua nhiJCng han che, ba't cap
- Tu duy n h a n thiic ve h o a n t h i e n t h e che mdi t r u d n g k i n h doanh. Mac dii n e n k i n h te da p h a t trien theo dinh hUdng t h i t n i d n g va bdi n h a p qude te, nbUng N h a nUdc vdn can t h i e p sau va vao n h i e u l i n h viic trong nen k i n h te; cac bd, n g a n h cdn dUa r a nhidu dieu kien k i n h doanh n h a m l a m phiic t a p t h e m va buoc d o a n h n g h i e p va ngudi d a n p h a i ton k e m t h e m n h i e u ehi phi khdng dang cd ve ca m a t thdi gian va t i e n bac, gay can trd ddi vdi b o a t dong cua cac chu t h e t r o n g n e n k i n h t e .
- Cach lam l u a t va c h i n h sach cung nhU viec thiie t b i t r o n g thiie t e cdn n h i e u ba't cap, nen h e thd'ng p h a p ly va cac chinh sach t h i e u ddng bd, thie'u nha't q u a n , khdng dn dinh, bi meo md t r o n g v a n h a n h . Dieu nay da gay k h d n g it khd k h a n cho n e n k i n h td' va lam giam hidu qua, t h a m chi t a n g rui ro cho cac chii t h e t r o n g s a n xua't k i n h doanh.
- Viec xay diing va h o a n t h i e n t h e che mdi trudng kinh doanh c h u a theo hudng m i n h bach, n a n g cao t r a c h n h i e m giai t r i n h eua cac cd q u a n hoach dinh va thiic t b i t h e che trUdc doanh nghiep va ngUdi d a n .
- Che dp sd biiu ve tai san chUa thuc sii dupc dam bao b a n g p h a p luat; che dp sd hiiu vd da't dai vdn edn n h i i u vUdng mdc. Mac du da cho phep ngUdi d a n cd 7 quyen, nbUng thuc tbi bi ach t i c , dac biet la bi gidi b a n ve b a n dien, do dd ra't khd cd the md rdng quy md kinh doanh, p h a t trien va ap dung cac t h a n h tUu cua cudc each mang 4.0 va cac md hinh san xua't xanh, sach mot each bieu qua.
4. Q u a n d i e m v a g i a i p h a p c h i i y e u t i e p t u c h o a n t h i e n t h e ehd' m o i trifcfng k i n h d o a n h c u a V i e t N a m d e n n a m 2030
4.1. Quan diem
Tii nay de'n n a m 2030, viec xay diing, hoan thien va thiic t h i t h e che mdi trUdng kinh doanh ciia Viet N a m can quan triet eac q u a n diem sau:
- Doi mdi va h o a n t h i e n mdi trudng kinh doanh p h a i dUdc thUc bien quyet lidt va p h a i thiic coi la k h a u dot p h a chien lUdc n h a m gdp p h d n xay dUng t h e ehd kinh te t h i t r u d n g hidn dai, thiic hien dan chu va t a c lap mdi trUdng k i n h doanh canh t r a n h thiic sii binh dang.
- Doi mdi va h o a n thidn t h e che mdi trudng k i n h doanh p h a i viia tao r a ddng liic mdi, viia la d i i u kien, cdng cu hQu hieu de N h a nUdc can t h i e p vao t h i trUdng va hoat ddng cua cac chu t h e theo hUdng tao t h u a n Idi hdn niia cho b o a t dpng san xuSit kinh doanh p h a t t r i e n .
Doi mdi va h o a n thien the che' mdi trudng kinh doanh p h a i dam bao bai hda vdi cac t h i e t che phi n h a nUdc, trong dd vai trd cua doanh ngbidp va ngudi dan dupe dac biet coi trpng va d l cao.
Ddi mdi va h o a n thien t h e che mdi trudng kinh doanh p h a i t u a n t h u ydu cdu thd'ng nha't va ddng bd, p h a i dam bao tinh hieu liic, k h a tbi va cd t h e tien lieu dvcoc cua t h e ehd'.
4.2. Cdc gidi phdp ehd. yeu
- Tii'p tuc doi mdi manh me tU duy, nhgn thUc ve hodn thien the chi' mdi trUdng kinh doanh. Trong dieu kien va bdi canh mdi ciia su p h a t trien, h o a n t h i e n thd ehd' mdi tnidng kinh doanh ddi hdi p h a i dd'i mdi n h a n thiic va t u duy cua t o a n xa bdi, tii ngudi lanh dao, dac biet la nhiing ngudi cd tinh quyet dinh ddi vdi t h e che, a n h hudng den doanh nghiep va ngudi d a n - nhiing ddi tUdng bi tac ddng t n i c tiep ciia t h e che (LUdng XuSn Quy, 2015). Mudn vay, p h a i cd h a n h dpng quyet Het de cha'm diit t i n h t r a n g lUdng the cua n e n k i n h te' Viet N a m dd chuyen b a n sang p h a t t r i e n t h e o dinh hudng thi trUdng va hdi n h a p qud'c t d t r e n cd sd t u a n t h u nguyen tdc la: (i) tdn trpng t u do kinh doanh, t u do canh t r a n h , thiic bien quyet liet viec xda bd ddc quyen ciia cac t a p doan kinh td', cac tdng cdng ty, xiic tien n h a n h va hieu qua viec ed p h d n hda cac doanh nghiep n h a nude; (ii) tdn t r p n g chiic nSng p h a n bd
8 Nghien aJU Kinh te'sS8(483) - Thing 8/2013
The che moi truong kinh doanh ...
cac ngudn liic trong n e n k i n h t e ; (iii) C h i n h p h u can thiep vao tbi t r u d n g p h a i t r e P ed sd t i n h t o a n hieu qua k i n h t e - x a hdi sao cho nhUng chi p h i can thidp p h a i t h a p h d n tha't b a i thi trUdng.
- Hodn thien he thd'ng phdp ly, ndng cao hieu lUc thUe thi vd tdc dgng eua hi thd'ng ndy tdi moi trUdng kinh doanh. Mudn vay:
(i) cdn cai t h i e n mdi trudng kinh doanh tao t h u a n Idi eho viec gia n h a p va n i t lui khdi thi trudng cua cdc d o a n h nghiep ndi rieng va cac chu t h e ndi ehung; (ii) t a n g cudng the che bao ve cac n h a . d a u tu, theo dd, cdn hoan t h i e n p h a p l u a t ve sd hiiu t a i san, da't dai; h o a n t h i e n cd che, chinh sach dam b a o quyen tU do k i n h d o a n h v a kiem soat tdt de dam b a o c a n h t r a n h l a n h m a n h , cdng b a n g , binh dang; hoan t h i e n p h a p l u a t v l thUdng mai, ddu tU, theo hUdng phii hdp vdi thdng le qud'c t e va cdc d i i u udc qud'c te' m a Viet N a m da ky ket va t h a m gia; (iii) t h e che'hda su t h a m gia cua cac c h u t h e (doanh ngbidp, ngudi dan va cac to chiic c b i n b tri, xa hdi...) vao viec xay d u n g h o a n t h i e n v a thiic thi t h e che mdi trUdng kinh doanh; (iv) tiep tuc hoan t h i e n c b i n b sach t h u e , chinh sach t u y e n dung va xa t h a i lao ddng; hoan t h i e n t h e che mdi trudng kinh doanh theo hudng khuye'n khich s a n xua't x u a t k h a u nhiing m a t h a n g che' tac, che bien; k h u y e n khich eac n h a ddu tU gdn vdi cdng nghiep bidn dai, cdng nghe x a n h .
- Hodn thien moi trUdng kinh doanh theo hudng minh bach, thdng thodng vd di dU doan hon de tgo diiu kien cho cdc doanh nghiep tham gia cd hieu qud vdo chuoi sdn xudt vd cung Ung sdn pham trong khu vUc vd todn cdu. Cdn r a soat he thd'ng l u a t p h a p , ehinh sach, trUdc bet ve L u a t Doanh nghiep, L u a t Ddu tu, n h d m t a n g cudng t i n h minh bach, nha't q u a n , on. dinh v a cd t h e tien lieu dupe. N a n g cao h i e u qua qua t r i n h lap p h a p , lap quy bao dam t i n h kip thdi, nha't quan va ddng bo ciia cac v a n b a n p h a p l u a t (ke tU luat cho den t h u tuc gia'y phep) t a o dung cac t h i e t che de d o a n h nghiep va
ngudi d a n thiic h i e n to' q u y i n , yeu cdu b u y bd cac v a n b a n p h a p quy d a n g b a n che q u y i n tU do k i n h d o a n h mot each p h i ly.
Hodn thien che dp sd hihi ddi vdi tdi sdn, ddt dai, trUdc hd't la dd bd b a n dien de tao dieu kien cho viec ap dung md h i n h ndng nghiep cdng n g h e cao; ddy n h a n h cai each doanh nghiep n h a nUdc, trong do cd ed p h d n hda doanh nghiep n h a nUdc; k h u y e n khich m a n h me p h a t t r i e n k h u viic tU n h a n de k h u vUc t u n h a n va cac doanh nghiep tU n h a n thUc sU cd vai trd ngay cang t a n g trong nen k i n h te va ddi vdi sii p h a t t r i e n kinh t e - x a hdi cua da't nUdc.
- Tiep tuc cdi cdch hdnh chinh theo hudng t i n h gian td chiic bd may, k h a c phuc t i n h chdng cheo v l ehiic nang, nhiem vu;
ddn gian hda ve t h u tuc giay td, dieu kien kinh doanh (Ludng Xuan Qu^, 2015); n a n g eao bieu qua t r a c h nhiem giai t r i n h trUdc doanh nghiep va ngudi dan v l viec xay diing, b a n h a n h va thiic t h i l u a t p h a p , chinh sach; cd cd che t h u a n Idi de doanh nghiep va ngudi d a n t h a m gia vao qua t r i n h xay diing, eiing nhU giam s a t doi vdi qua t r i n h thUc thi l u a t p h a p , chinh sach cua cac cd q u a n cdng quyen./.
TAI LIEU THAM KHAO
1. Vu Dinh Bach (2008), Kinh tethi trudng dinh hudng JOiCN dVier Nam, Nxb Chinh tri qu6c gia, UkN6i-
2 Le Danh VTnh (2008), Hodn thien the chi' mdi tnidngkinh doanh d Viet Nam ddp ting yen cdu hoi nhdp kinh te qud'c te, Nxb Chinh tri qu6'c gia. Ha N6i.
3. Luang Xuan QuJ v i D6 Dtic Binh (2010), The che kinh li'cua nhd nUac trong nen kinh tethi trudng vd dinh hudng XHCN, Nxb Chinh tri qu6c gia. Ha N6i.
4. . Luong Xuan Qu>' (2015), Tu duy mai ve phdt trien kinh te- xd hdi Viet Nam trong td'i cdnh mai, Nxb Chinh tri qu6'c gia, Ha N6i,
5. D6 Diic Binh (2018), Quan di^m va giai phap d6t pha vi khac phuc cac rao can th^ chfi' kinh t£' &6\ vdi su ph5t tri^n kinh t^-xa h6i cila V i a Nam den nam 2030, Tap chi Kinh tevd phdi triin, 86251, thang 5-2018.
Ngay nhan bai: 2-6-2018 Ngay d u y a dang: 3-7-2018
Nghien ciiu Kinh Ies6 8(483) • Thing 8/2018
