NGHIEN CliU-TRAODdi
Thuc trang cong bo thong tin
tren thi truong chung khoan Viet Nam hien nay
II THS. NGUYEN PHU HA (TruOng Oai hoc Thuong mal)
T
hi trudng chflngkhoan Viet Nam (TTCKVN) ehua dupe 10 tudi, kha nang ph&n tieh thdng tin trdn c&c b&o c&o tai ehinh, eac quy dinh tai chinh cfla nha d&u tu cdn hdt sflc ban chd. Chinh vi v&y, vi^c eh&p hanh nghiem tflc quy chd cdng bd thdng tin vd b&o c&o tai chinh va thdng tin b&t thudng ddng vai trd het sflc quan trpng ddi vdi sfl phat tridn cfla thi trfldng. TTieo danh gia cfla Sd giao djch chflng khoan thanh phd Hd Chi Minh (HOSE), hien cd tdi 70% cae doanh nghiep cd cd phidu nidm ydt trdn san khdng ch&p hanh nghidm tflc chd dd cdng bd thdng tin tai ehinh, g&n 50% doanh nghidp nidm ydt khdng c&p nh&t d&y dfl thdng Un da cdng bd va mdt sd doanh nghidp khac ed e&p nh&t thdng tin nhflng chfla cd thdng tin tai chinh, th&m chi cd mdt sd doanh nghidp khdng ed ca website cdng bd thdng tin eho nha d&u tu. Thuc tr^ng trdn g&y khd khan eho nha d&u tu, tac ddng tidu cue tdi qu&
trinb buy ddng vdn eua doanh nghidp, dupe danh gia la mdt trong nbflng nguyen nb&n chinh lam ehi sd Vn-index suy gi&m tr&m trpng trong thdi gian vfla qua.
Xu&t phat tfl ly do trdn, bai vidt lip trung ph&n tieh tbflc trang cdng bd thdng tin chflng khoan ciia cac doanh nghidp 'lidn "ay, ddng thdi ndu mdt sd giai phap nh&m tang cfldng imh cb&t che
s o 5 NAM 2 D a g I TAP CHI KIEM T D A N
33
NGHIEN CliU - TRAO DOI
eua nhflng quy dinh lien quan tdi cdng bd thdng tin, xfl ly nghiem kh&c nhflng sai pham hen quan ddn v&n de cdng bd thdng tin.
Yeu cau ve cong bo thong tin tren TTCKVN
Cdng bd thdng tin tren TTCKVN dupe hidu la hanh vi eua td ehflc phat hanh, td ehflc nidm ydt, cdng ty dai chung, cdng ty chUng kho&n, cdng ty qu&n ly quy, cdng ty d&u tu chflng khoan, sd giao dich chflng kho&n (SGDCR), trung t&m giao dich chflng khoan (TTGDCR) tidn hanh cdng bd thdng tin qua mdt phuong tidn truydn thdng nhat dinh cac bao cao tai ehinh va thdng tin bat thfldng cfla don vl minh mdt each d&y dfl, chinh xac, kip thdi theo quy dinh cua phap lu&t. Ndi mdt each kh&c, mdt thdng tin dflpc cdng bd phai la thdng tin minh b^cb, dflpc ngfldi cung e&p thdng tin dd cam kdt chiu hoan toan trach nhidm trudc phap lu&t vd tinh d&y du, chinh xac va kip thdi.
Thdng tu sd 38/2007/TT BTC hudng d&n vd vide cdng bd thdng tin trdn TTCK ydu e&u vide cdng bd thdng tin phai do Gi&m ddc, Tdng Giam ddc hoac ngudi dupe uy quyen thfle hidn. Trfldng hpp ed b&t ky ngfldi nao cdng bd thdng tin lam anh hfldng ddn gia chflng kho&n cfla mdt cdng ty, thi ngfldi dflpc uy quydn cdng bd thdng tin eua cdng ty dd phai xac nh&n hoac dinh chinb thdng tin nay trong thdi han 24 gid kd tfl khi nd dflpc cdng bd. Minh bach thdng tin la trach nhidm cfla doanh nghidp nh&m cung c&p eho nha d&u tu -nhflng ngfldi tao vdn eua TTCR- thdng tin sach va tao nidm tin eho bp khi tidn hanh d&u tu.
Day chinh la didm cot Idi quydt djnh kha nang huy dpng vdn dai ban cfla doanh nghidp.
Thuc trang cong bo thdng tin tren TTCKVN
Ddi vdi mdt cdng ty cd pb&n (CTCP), huy dpng vdn dai han tu thj truong tai chinh la yeu cSu
c&p thiet. Sau gan 10 nam nhin lai, chflng ta cd thd nhan thay tinh trang cua nhieu CTCP vi qua ehu trpng tdi vide tang gla cd phidu cua cdng ty minh ngay lap tflc ma da lam sai, tham ehi lam hdng muc tidu tdi da hoa gla tri ed ddng ve l&u ve dai. Cd mdt sd td ehflc va nhdm cae nha d&u tu nude ngoai d& tidn hanh nghien cflu va danh gia TTCKVN. Kdt qua ph&n tich cho th&y r&ng, cd r&t nhieu CTCP Viet Nam mudn huy ddng vdn tai nhflng thi trudng phat tridn hon dd tidp can ngudn tai ehinh eh&t lupng cao. Tuy nhidn, hidn nay e&c cdng ty Viet Nam chua ed chd dp cdng bd thdng tin rd rang va minh bach theo dflng tieu chu&n qudc td.
Didm ndi bat eua cdng bd thdng tin tren thi trudng chUng klioan Viet Nam trong thdi glan qua la gi va c&n dupe md ta nhu thd nao?
cau tr& Idi nhfl sau:
Hien tai cd tdi 70% doanh nghiep khdng ch&p hanh dflng quy dinh vd cdng bd thdng tin.
Thdng tin ddn vdi nha d&u tu qua cae phuong tien thdng tin dai chflng, &n ph&m cfla td ehflc, cdng ty va cae phflong tien thdng tin cfla Sd giao dich chflng khoan (SGDCK), Trung t&m giao dich chflng kho&n (TTGCR). Bd Tai chiiih la CO quan cd tr&ch nhiem quy dinh cu thd ndi dung, phuong thflc cdng bd thdng tin cfla tflng ddi tflpng quy dinh nhu td ehflc phat hanh, td ehflc niem ydt, cdng ty dai chflng, cdng ty chflng khoan, cdng ty quan ly quy, cdng ty dau tfl chflng khoan, SGDCK, TTGDCK. Sai pham trong thdi glan qua cfla cac doanh nghiep dflpc danh gia 1& kh& toan dien tren h&u hdt cac ndi dung yeu cau cfla cdng bd thdng tin doi vdi thdng tin vd bao cao tai ehinh va thdng tin bat thfldng.
Trflde bdt 1& thdng tin vd bao cao tai chinh. Lu&t Chflng kho&n sd 70/2006/QHll ed hieu Iflc tfl 01/01/2007, Chflong 8 tfl Dieu 101 ddn Didu 107 quy dinh bao c&o tai chinh cua cdng ty dai
! chung, to ehflc phat hanh, td ehflc nidm ydt, cdng ty chflng khoan, cdng ty quan ly quf, cdng i ty d&u tu chflng khoan, SGDCK,
TTGDCK phal dflpc cdng bd djnh ; ky trong vdng 10 ngay kd tfl ngay cd bao cao tai chinh nam dflpc kidm toan. Dieu 16 cflng quy djnh cac bao cao tai ehinh bao gdm co bang can ddi kd loan, bao cao kdt qua boat ddng san xu&t kinh doanh, bao cao luu chuydn tien t$
va thuydt minh bao cao tai chinh, i trfldng hpp td chUe phat hanh la cdng ty me thi td ehflc phat hanh phai nop bao cao tai chinh hpp nh&t theo quy dinh cua phap lujt ve kd toan. Luat da quy dinh cu thd nhu v&y, tuy nhien tren thuc td van ed sal pham cua doanh ; nghiep. Xet vd thoi gian thuc hidn cdng bd thdng tin, theo sd lldu khao sat cfla HOSE cdng bd tai hdi thao "Cdng tac quan hd vdi nha d&u tfl tai c&e cdng ty nidm ydt" ngay 17/11/2008, da sd cac doanh nghidp chi thuc hidn diing tidn dp vd cdng bd thdng tin djnh ky, bao cao tai chinh nam (trfl trudng hpp CTCP Bdng Bach Tuydt) cdn bao cao tai ehinh quy
34
TAP C H I K I ^ M T D A N I SO 5 NAM 2 0 D 9NGHIEN CliU-TRAODOI
thudng bi ch&m so vdi quy djnh ho&c khdng gfli ddng thdi dfl lieu dien tfl va ban gde ma khdng cii cdng vdn giai thich ly do c h a m ndp dd HOSE cdng khai cho nha dSu tu bidt. Theo quy djnh tai Didu 32 cua Nghi djnh sd 3e/2007/ND-CP ngay 8 / 3 / 2 0 0 7 thi hanh vi nay bj xfl phat hanh chinh tfl 20 tridu ddn 30 trieu ddng. Tuy nhidn, sd doanh nghiep vl pham v&n tidp tuc gia tang chflng td r&ng mflc phat tdi da 30 tridu cdn nhd so vdi lpi nhu&n b&t chinh tfl sai p h a m vd cdng bd thdng tin m a n g lai, didu dd dat ra cau hdi lldu bien ph&p xfl ly h a n h chinh nhfl v&y da du m a n h dd ngan chan h a n h vi ch&m cdng bd thdng tin hay khdng?
Bdn canh sal p h a m vd thdi ban cdng bd thdng tin, sai p h a m kh&c nghiem trpng hPn lien quan tdi ndi dung cfla nhflng bao cao tai chinh dflpc cdng bd, cu tbd h o n la tinh minh b^cb cua thdng tin.
Trong bdi canh TTCK suy giam, boat ddng san xu&t kinh doanh cua cae doanh nghiep nidm ydt g&p nhidu khd khan. Tfl thdi didm d&u nam ddn thang 12 n a m
2008, cbi sd Vn-lndex da m&t 67,8% tfl mflc 921,07 xuong cdn 299,5 didm. Theo d&nh gi& cfla nhieu chuyen gia tai chinh, con sd tren da keo cd phidu eua nhieu doanh nghiep quay trd ve gia trj thflc tuy nhidn cflng keo theo nhidu doanh nghiep tidm nang khac chju ehung sd ph&n vdi ebUng. Trudng hpp cfla CTCP Nhiet dien Pb& Lai (PPC) trong bao cao thfldng nien 2007 va bao c&o cae quy 2008 Ithdng thdng tin eho ed ddng biet nguy eo rfll ro ty gia gifla JPY va VND va kbo&n thua Id ed ngudn gde tfl rui ro ty gi& .IPY/VND m a thay vao dd la mdt thdng tin ghi mdt each thidu rd rang la "chi phi tai chinb".
Ddi vdi trudng hpp cfla CTCP Bdng Bach Tuydt (BBT), c&c ed ddng cfla cdng ty khdng bd dflpc bidt r&ng cae kidm toan vien da bd qua kho&n m u e "e&c liboan phai tbu khac" trong khi dd la kho&n m u e nhay c&m cd &nh hudng Idn ddn lpi nhuan cua cdng ty nay. Mdt vi du tidu bidu lih&c cho b&o cao tai chinb thidu rd rang la CTCP v&n t&i d&u klii Vlnashln (VSP), trong bao cao tai
chinh cudi nam 2007 tai kbo&n muc d&u tu chflng khoan dai ban da khdng ebo ed ddng thay rd kho&n tidn ehinh xac giao cho t&p doan d&u tu t&l chinb 1P.\ quan ly la bao nhieu theo hpp ddng uy thac d&u tfl. Ben canli dd, MJ vide g&y xdn xao dfl luan la MJ cua Ngan b&ng thuong mal ed ph&n Sai gdn Thuong Tin (STB) khdng tidn hanh hpp nh&t bao cao t&i chinh vdi Cdng ty chflng khoan Sal Gdn Thuong Tin (SBSC) trong khi v&n dupe HOSE ch&p nhan b&o cao tai chinh chua hpp nh&t nay. Didu 32 Nghi dinh sd 36/2007/ND-CP ngay 8/3/2007 cflng quy djnh r&ng cdng bd thdng tin nhung trong dd ed chfla dflng nbflng thdng tin sai su th&t, g&y bidn ddng gia nghiem trpng tren thj trudng bi phat hanh chinh tfl 30.000.000 ddng den 50.000.000 ddng va Dieu 26 cfla Nghi dinh nay cdn quy djnh binh phat bd sung la tjeh thu toan bd cae klioan thu trai phap lu&t cfla ca nh&n, td ehflc dau tu chUng kho&n do ed b&nh vi vi pham ndu trdn ma cd. Cd thd ndi r&ng ph&p lu&t da quy djnh nghidm kh&c ddi vdi sai pham vd minh bach thdng tin, tuy nhien vi r&t nhidu ly do tam gpi la rfli ro dao dflc va sfl nflong nhe cdng t&c thanh tra, xfl lyvi pham ma eac sai pham v&n didn ra dfl nhidu trfldng hpp ehua dupe phanh phui.
Tidp theo la nhflng sai pham vd cdng bd thdng tin b&t thfldng.
Cflng theo nhan dinh cfla mdt sd chuydn gia tai chinh, TTCKVN lien tuc suy giam trong sudt thdi gian qua la do tam ly khdng dn dinh cfla nli& d&u tfl, ma t&m ly cua nha d&u tfl lai chiu sfl tac ddng Idn nh&t tfl thdng tin bat thfldng vd doanh ngbiep va chidn thu&t cfla cac nha d&u co. Thdng tu sd 38/2007/Tr-BTC ydu e&u vide cdng bd thdng tin bat thudng ddi vdi tung ddi tupng kh&c nhau (xem Lu&t Chung klioan sd 70/2006/(.)lll 1 tu Dieu 101 ddn 107). Vi dp nhflng thdng tin b&t thudng lien quan den nipt eiing ty
T/xfi "\'-^s s^w,s,=-B =^^- S D 5 NAM 2 0 0 9 I TAP CHI KIETM T D A N
35
NGHIEN CliU - TRAO DOI
dai chung bao gom tai khoan cfla cdng ty tai ng&n hang bj phong toa hoac tai khoan dupe phep boat ddng trd lai sau khi bj phong toa; tam ngflng klnh doanh, bj thu hdi gl&y chflng nhan dang ky klnh doanh, hoac gi&y phep thanh l&p va hoat ddng hoac giay phep boat dpng; quydt djnh cfla hpi ddng quan tri vd vide mua lai ed phidu cfla cdng ty minh hoac ban sd cd phidu da mua; quydt djnh khdi td ddi vdi thanh vien hdi ddng quan trj, giam ddc hoac tdng giam ddc, phd giam doc hoac phd tdng giam ddc, kd to&n trudng cfla cdng ty... phai dflpc cdng bd trong vdng 24 gid. Td ehflc, ea nh&n cd hanh vi vi pham quy djnh cua ph&p luat vd cdng bd thdng tin b&t thfldng thi tuy theo tinh eh&t, mflc dp vi pham ma bj xfl ly ky luat, xfl phat hanh chinh hoac bi truy eflu trach nhidm hinh su, ndu gay thiet hai ph&i bdi thudng theo quy dinh cfla ph&p lu&t. Dang tide la trong sudt thdi gian qua, cac doanh nghidp da cd thai dd thu ddng khi cdng bd thdng tin b&t thudng, ho&c chi chfl ddng cdng bd thdng tin tdt, cdn thdng tin x&u thi phai dpi ddn khi eo quan quan ly gpi didn nhae nhd mdi chju cdng bd.
Mdt thj trudng chuydn nghidp va minh bach thi cho dfl thdng tin tdt bay x&u cflng phal cdng bd eho nha d&u tfl bidt.
Thfle trang cdng bd thdng tin d tren eho th&y nha d&u tu vd eimg khd khan trong vide tidp c&n thdng tin cfla doanh ngbiep. Phan nhidu trong sd bp phai tu tim kiem thdng tin theo each rieng va ph&n nhieu trong sd eac thdng tin dd khdng dupe dam bao vd tinh chan thflc. 0 Viet Nam bien nay, nha d&u tu ea nhan chidm ty trpng Idn, hon 70% trong tdng sd nha d&u tu, con lai nha d&u tu td ehflc cbi chidm 30% trong khi 6 cac nfldc khac, cac nha d&u tu td ehflc chidm ty trpng Idn klioang 70%, cdn nha d&u tu ca nhan chi chidm kboang 30%. Ty trpng dao ngupc nay kdt hpp vdi khd khan
trong viec tidp can thdng Un minh bach va ngudn vdn cdn phu thupc Idn tfl ngudn vay ngan hang nen tinh trang dau tfl "md", d&u tu theo phong trao cdn klia nang; khi gia chflng khoan xfldng thfldng cd t&m ly ban thao chay, khi gia Idn lai d&y manh mua vao, vfla lam cho thj trfldng dd bidn ddng manh ma h&u qua la lam eho cac nha d&u tu bj thua Id nang, dae bidt la cac nha dau tu nhd Id.
Giai phap khac phgc thuc trang xau ve cong bo thong tin
Khi cac doanh nghiep gia nh&p thj trudng dd huy ddng vdn ciing cd nghia la cae ban bao cao tai chinh eua doanh nghiep dupe nha d&u tu va cdng chflng xem xet ky Ifldng. Cac ed ddng phai i quan t&m tdi didu gi dang xay ra i vol gia trj va thu nh&p cd phidu,
bdi v&y gia trj cua minh bach thdng tin se glUp nha d&u tfl d lai
! l&u dai vdi doanh nghiep. Doanh
; nghidp se khdng huy ddng dupe I vdn cd ch&t Iflpng cao ndu khdng
chflng minh duoc mflc dd quan ly cdng ty tdt, dflng quy chu&n qudc td thdng qua thdng tin minh bach. Dd kh&c phue tinh trang x&u trong cdng bd thdng tin nhu hien nay, eo chd cdng bd thdng tin c&n phai dupe kh&c phue kjp thdi va dupe tidn hanh 6 t&t ea cac ddi tupng tham gla vao thj trudng, cu thd la:
»* ThU nhdt, d6l v6i nha dau tu, dae bi$t la cac nha dau tu ca nhdn:
Hien nay, nhidu nha dau tu chfla nam dflpc thdng tin va chfla du kha nang ph&n tich thdng tin i dd tim ra nhflng chd thidu minh
bach. Vl vay, nha d&u tu mudn tham gla vao thj trudng vdi tu each la ngudi chol chuydn nghidp e&n phal lam cac cdng viec:
- Hpc t&p va tich luy kidn thflc vd chflng khoan va thj trudng chflng khoan;
- Sfl dung djch vu tu v&n d&u tu chflng klioan;
- Ydu c&u quydt hdt quydn dupe
thdng tin vd cdng ty minh dang nam gifl cd phidu.
- T&y chay nhflng doanh nghl$]
cd tinh vi pham quy djnh vd cdng bd thdng tin.
*k> ThU hai, do) vdi cac doanh nghi$p:
Cac doanh nghiep phai nit kinh nghidm tfl nhflng bai hpc vd "
sai pham trong cdng bd thdng tin nhu vfla qua, phai lam tang hd sd tin nhidm eua doanh nghidp minh bang thdng tin minh bach, bang y thflc va cdng vide cu thd:
Cdng bd thdng tin ve bao cao tai chinh va thdng tin b&t thudng theo dflng thdi han quy dinh, ndi dung cua cac thdng tin dupe cdng bd phai d&y du, chinh xac kem theo su cam kdt ve trach nhidm phap 1^
cua ngudi dupe uy quydn cdng bd.
Co cdng van gial trinh kh&n e&p ddi vdi nhflng tin ddn, thdng tin sai su th&t dd bao vd quydn lpi nha d&u tfl.
^^f ThU ba, ddi vdi co quan I<l6m todn:
Qua su kl$n BBT, STB, ACB, PPC, ch&t lupng kidm toan trd thanh v&n dd c&n dupe ra soat Igi va khac phue kjp thdi. Do dd, cac CO quan kidm toan c&n phai trau ddi trinh dd chuydn mdn, chju trach nhidm trudc phap lu&t ddi vdi kdt qua kidm toan doanh nghidp.
»y ThU tu, ddi vdi co quan qudn ly:
Bd Tai chinh chju trach nhidm quan ly va kidm tra tinh hinh thflc hidn cdng bd thdng tin thudng nh^t, thudng xuydn.
Xfl ly nghidm kh&c nhflng sai pham Udn quan ddn cdng bd thdng Un, trong h&u hdt cac trudng hpp, ndn kdt hpp ca xii phat hanh chinh, tjeh thu 100%
thu nh&p b&t chinh, phat tu ddi vdi hanh vi vl phgm cdng bd thdng tin.
CP quan l&p phap cd trach nhidm nghidn cflu tham khao quy chu&n cdng bd thdng tin qudc td dd x&y dflng lu&t, hudng ddn cac doanh nghidp cdng bd thdng Un theo quy chu&n qudc td. 03
i
3 6 TAP CHI K | 6 : M T D A N I SO 5 NAM 2 D D 9
