n ng÷ VÒ Ng«n ng÷ cña mµu s¾c cña mµu s¾c

(1)

VÒ Ng«n ng÷

cña mµu s¾c cña mµu s¾c cña mµu s¾c cña mµu s¾c

bïi biªn hßa

B¶n chÊt sù vËt, hiÖn t−îng ph¶n ¸nh qua mµu s¾c. C¸ tÝnh mçi ng−êi vµ t©m lý d©n téc còng thÓ hiÖn qua së thÝch c¶m thô mµu s¾c. Sù ph©n biÖt mµu s¾c lµ n¨ng lùc cña t− duy vµ n¨ng lùc nµy còng ph¸t triÓn theo sù ph¸t triÓn cña x· héi ë tõng khu vùc ®Þa lý.

gµy nay cã mét m«n khoa häc vÒ mµu s¾c. Cã ®iÒu trong lÞch sö nghiªn cøu, ®· xuÊt hiÖn mét sè quan niÖm kh¸c nhau vÒ b¶n chÊt mµu s¾c.

Trong lÞch sö h×nh thµnh m«n khoa häc nµy, chÝnh nhµ vËt lý vÜ ®¹i ng−êi Anh I. Newton ®· ®Æt nÒn t¶ng. Nh−ng Newton ®· sai lÇm cho r»ng, mµu s¾c ch¼ng qua lµ ¸nh s¸ng ®−îc ph¶n chiÕu lªn vËt chø vËt kh«ng cã mµu s¾c!

Quan ®iÓm nµy cña Newton hiÖn cßn

®ang ®−îc gi¶ng d¹y ë bËc häc phæ th«ng m«n vËt lý, phÇn quang häc.

Ng−êi ®Çu tiªn ph¸t hiÖn sai lÇm cña Newton vÒ b¶n chÊt mµu s¾c lµ thi hµo vÜ ®¹i Göthe ng−êi §øc, ng−êi ta coi

«ng lµ ng−êi s¸ng lËp ra m«n khoa häc chung vÒ mµu s¾c (Koloristika). Gothe

®· nªu ra ba sai lÇm cña Newton nh−:

Newton kh¼ng ®Þnh r»ng chØ cã 7 s¾c cÇu vång, nh−ng trong thùc tÕ chØ cã 6 mµu mµ th«i, bëi mµu lam chØ lµ mµu lôc pha víi mµu tr¾ng; Newton kh¼ng

®Þnh, mét ®Çu cña quang phæ lµ mµu ®á, kÕt thóc ë ®Çu kia lµ mµu tÝm vµ gi÷a

c¸c mµu nµy cã biªn ®é kh¸c nhau.

Nh−ng trong tù nhiªn, chóng ta ®Òu thÊy mµu tÝm vµ mµu ®á ®øng c¹nh nhau, chóng cã thÓ lÉn lén gi÷a mµu nä víi mµu kia. Qu¶ lµ ®iÒu nµy Newton ®·

kh«ng nghÜ ®Õn. §iÒu sai lÇm thø ba cña Newton lµ, «ng coi mµu tr¾ng lµ mµu tæng hîp cña çc mµu, nh−ng trong thùc tÕ mµu tr¾ng l¹i lµ mµu ®éc lËp, nã cã thÓ kÕt hîp víi çc mµu kh¸c ®Ó t¹o ra çc mµu nh¹t h¬n.

Sau Göthe cã nhiÒu nhµ nghiªn cøu mµu s¾c còng ®i ®Õn kÕt luËn nh− «ng, trong sè nµy ph¶i kÓ ®Õn nhµ danh ho¹ tr−êng ph¸i siªu thùc cña thÕ kû XX, ng−êi Nga sèng t¹i n−íc Ph¸p lµ V.

Kadinski. V. Kadinski tõng nªu ra c©u hái: c¸i g× t¹o ra héi ho¹?; vµ «ng cho r»ng, b¶n th©n h×nh t−îng nghÖ thuËt ch−a lµ héi ho¹ nÕu kh«ng cã sù tham gia cña mµu s¾c. Tõ quan ®iÓm nµy mµ

«ng ®· h×nh thµnh tr−êng ph¸i héi ho¹ trõu t−îng ®èi lËp víi chñ nghÜa hiÖn thùc nh− c¸ch nãi cña c¸c nhµ nghiªn

N

(2)

cøu v¨n ho¸. §Ó lµm ®Ëm nÐt thªm cho tr−êng ph¸i nµy, nh÷ng bøc tranh cña

«ng toµn dïng çc khèi mµu ®Ó diÔn t¶ ý t−ëng. Ch¼ng h¹n, vµo n¨m 1914, Kadinski trë vÒ n−íc Nga, sau ®ã chøng kiÕn cuéc Çch m¹ng Th¸ng M−êi Nga (1917), «ng vÏ bøc tranh “Smutnoe” (bøc tranh hiÖn ®ang l−u gi÷ t¹i b¶o tµng Tretjakovskaja) diÔn t¶ sù kiÖn Th¸ng M−êi nµy b»ng nh÷ng h×nh khèi mµu s¾c: nh÷ng ®−êng ngo»n ngoÌo chÎ nhá xen kÏ víi nhau bëi çc s¾c mµu tõ s¸ng

®Õn mµu ®en. Víi çch vÏ nµy, «ng bÞ çc ho¹ sÜ ®−¬ng thêi cã çch nh×n theo truyÒn thèng coi lµ chèng X« ViÕt, chèng l¹i chñ nghÜa hiÖn thùc x· héi chñ nghÜa nh− çch nãi cña çc nhµ v¨n ho¸ häc X« ViÕt sau nµy. Ngµy nay «ng ®−îc xÕp vµo nhãm çc ho¹ sÜ næi tiÕng nhÊt thÕ kû XX. ViÖt Nam còng cã ho¹ sÜ næi tiÕng ®−îc coi lµ theo tr−êng ph¸i nµy,

®ã lµ häa sÜ T¹ Tþ, hiÖn sèng bªn Ph¸p.

M«n khoa häc mµu s¾c theo quan

®iÓm cña Gothe cßn ®−îc c¸c nhµ t©m lý häc tiÕp cËn, nghiªn cøu. VÒ ®iÒu nµy ph¶i kÓ ®Õn hai nhµ mµu s¾c häc ng−êi

§øc lµ Ljusher M. vµ Frilinger K., c¶

hai ®Òu lµ nhµ t©m lý häc mµu s¾c. Hai

«ng ®· x©y dùng ®−îc nh÷ng tr¾c nghiÖm mèi quan hÖ gi÷a tÝnh c¸ch con ng−êi víi mµu s¾c.

VÒ mét khÝa c¹nh nµo ®ã, chóng ta

®ang sèng trong kh«ng gian mµu s¾c.

Nh−ng khi cÇn ph©n biÖt vµ m« t¶ vÒ mµu s¾c cña mét c¸i g× ®ã th× kh«ng ph¶i ai còng lµm ®−îc. ViÖc ph©n biÖt mµu s¾c lµ mét kh¶ n¨ng, mét n¨ng lùc nhËn thøc cao. §· cã thêi ng−êi ta chØ ph©n biÖt mäi vËt chØ theo hai mµu tr¾ng vµ ®en, ®iÒu ®ã b©y giê cßn thÊy ë T©n Ghinª. Hai mµu nµy vÒ sau ®−îc bæ

sung thªm mµu ®á, mµu xanh nh− ë mét sè khu vùc ch©u Phi. Còng cã khu vùc lóc ban ®Çu ng−êi ta chØ ph©n biÖt

®−îc ngoµi hai mµu tr¾ng ®en cßn bæ sung thªm mµu vµng, sau ®ã lµ mµu xanh (nh− nh÷ng ng−êi da ®á, ng−êi Eskimo). Ng−êi Trung Quèc vµ ng−êi

§«ng Nam ¸, sau khi b¶n th©n hä cã kh¶ n¨ng ph©n biÖt c¸c mµu tr¾ng, ®en,

®á, xanh l¸ c©y, vµng…, ng−êi ta míi ph©n biÖt thªm mµu xanh d−¬ng; tiÕp theo lµ mµu vµng n©u nh− ng−êi ë ®¶o Bali, Java, Malaysia. Cuèi cïng míi cã mµu hång, da cam nh− ë ng−êi NhËt, Anh, Nga.

Song còng cã ng−êi cho r»ng viÖc ph©n biÖt mµu s¾c ®©u cã ®¬n gi¶n thÕ!

V©ng. ChØ mét mµu th«i, vËy xin b¹n h·y ph©n biÖt mµu xanh trªn mét c¸i c©y, cã bao nhiªu lo¹i mµu xanh tÊt c¶?

Nh©n lo¹i ph©n biÖt vµ liÖt kª ®−îc c¸c mµu còng ph¶i tr¶i qua mét qu¸

tr×nh dµi. Theo tõ ®iÓn b¸ch khoa cña n−íc Anh, n¨m 1493, trong Anh ng÷

míi xuÊt hiÖn nh÷ng tõ chØ mµu s¾c dùa theo c©y cá, nh− mµu cá, mµu rªu; n¨m 1497 míi cã nh÷ng tõ chØ çc vËt trong giíi v« sinh nh− mµu löa, mµu than, mµu khãi; n¨m 1570 míi xuÊt hiÖn nh÷ng tõ chØ mµu s¾c cña ®¸ quý vµ kim lo¹i nh− mµu vµng, mµu ®ång, mµu cÈm th¹ch, mµu rØ ®ång; n¨m 1684 cã çc tõ chØ mµu s¾c cña c©y cèi cô thÓ nh− mµu «liu, mµu nho, mµu cam, mµu cµ phª; cuèi cïng n¨m 1778, míi cã çc mµu cña ®å vËt do con ng−êi lµm ra, nh− mµu mùc, mµu vá chai. §Õn thêi hiÖn ®¹i, thêi kú cña x· héi c«ng nghiÖp, nªn xuÊt hiÖn tõ mµu xanh c«ban, mµu

®á ®un.

Ng«n ng÷ cña mçi mét d©n téc cã

(3)

kh¶ n¨ng nhÊt ®Þnh trong viÖc x©y dùng c¸c tõ chØ mµu s¾c. Nh− trong tiÕng Ph¸p cã 178 tõ ng÷ chØ mµu s¾c ®−îc sö dông tÝch cùc; trong tiÕng Anh cã 154 tõ ng÷; tiÕng Nga lµ 133; tiÕng §øc lµ 120, tiÕng NhËt lµ 45 tõ. Trªn thùc tÕ cã mét sè tõ tõng xuÊt hiÖn, sau ®ã mÊt dÇn ®i do kh«ng hîp thêi, nh− t¹i ViÖt Nam h«m nay lµ: mµu xanh c«ng nh©n, xanh sü l©m, mµu hå thuû. §èi víi nhiÒu ng−êi cô thÓ, sù ph©n biÖt c¸c s¾c th¸i cña mµu s¾c thËt khã kh¨n. Qua ®iÒu tra b»ng hái, nhiÒu ng−êi cho mµu xanh l¬ vµ mµu xanh l¸ c©y lµ mét, xanh ngäc bÝch vµ xanh da trêi bÞ lÉn lén, nÕu hái mµu hå thñy lµ g× h¼n ch¾c nhiÒu ng−êi ch−a t−ëng t−îng næi.

Nh− vËy nh©n lo¹i ®· tr¶i qua mét thêi kú dµi trong c¸ch diÔn ®¹t mµu s¾c cña m×nh. Mçi mét d©n téc l¹i cã c¸ch t−

duy vµ gäi tªn mµu s¾c kh¸c nhau, tuú theo tr×nh ®é ph¸t triÓn v¨n ho¸ x· héi.

VÒ khÝa c¹nh nµy, cã thÓ nãi, cã d©n téc ph¸t triÓn, cã d©n téc cßn ch−a ph¸t triÓn.

C¸c nhµ khoa häc cßn cho thÊy mèi liªn hÖ gi÷a tÝnh c¸ch mçi ng−êi víi mµu s¾c. Khi mét ng−êi nh×n thÊy mét mµu nµo ®ã sÏ cã nh÷ng hiÖu øng ®èi víi ho¹t ®éng cña b¶n th©n, nã lµm thay

®æi nhiÖt ®é c¬ thÓ, nhÞp thë, nhÞp tim…

vµ liªn quan ®Õn tÝnh c¸ch, hµnh vi cña ng−êi ®ã. Nh×n chung, nh÷ng ng−êi khoÎ m¹nh th−êng lùa chän nh÷ng mµu gi÷a tÝm ®á vµ vµng da cam; nh÷ng ng−êi kh«ng nh¹y c¶m chän nh÷ng mµu gi÷a xanh vµng vµ xanh da trêi; nh÷ng ng−êi nh¹y c¶m h−íng néi chän gi÷a xanh da trêi vµ tÝm ®á; nh÷ng ng−êi nh¹y c¶m h−íng ngo¹i chän gi÷a mµu

®á vµ vµng; nh÷ng ng−êi h−íng tíi cuéc

sèng chän gi÷a mµu vµng da cam vµ vµng; nh÷ng ng−êi ®Þnh h−íng vµo con ng−êi th−êng chän mµu gi÷a ®á vµ xanh lam; nh÷ng ng−êi h−íng vµo c¸ nh©n chän mµu tõ xanh l¸ c©y víi xanh lam.

Sù c¶m thô vµ yªu thÝch mét mµu s¾c nµo ®ã cña mçi ng−êi cã sù thay ®æi theo tr¹ng th¸i søc khoÎ. Nh− khi ng−êi ta yªu thÝch mµu xanh vµ x¸m lµ dÊu hiÖu cña sù c¨ng th¼ng hÖ thÇn kinh, nh−ng nÕu ®ång thêi l¹i thÝch c¶ mµu vµng l¹i lµ biÓu hiÖn cña sù t−¬i vui.

C¸c nhµ t©m sinh lý häc cho r»ng, nh÷ng ng−êi phô n÷ cã thai th−êng thÝch mµu ®á-tÝm, nã thÓ hiÖn tr¹ng th¸i bÖnh tËt t¹m thêi, sù s½n sµng nghe theo lêi khuyªn, nhu cÇu ®−îc quan t©m chó ý… NÕu ng−êi phô n÷ l¹i chèi tõ c¸c mµu ®ã, ng−êi ®ã ch−a s½n sµng ®ãn nhËn sù sinh në; nÕu chÞ ta l¹i cßn tõ chèi c¶ mµu vµng n÷a th× ®øa trÎ sinh ra kh«ng ph¶i lµ niÒm mong −íc cña chÞ Êy vµ viÖc sinh në khã kh¨n.

PhÇn lín nh÷ng ng−êi nghiÖn r−îu thÝch mµu ®á tÝm nh−ng kh«ng thÝch mµu vµng. C¬ thÓ cña nh÷ng ng−êi nghiÖn nµy lu«n bÞ tæn th−¬ng vµ nãi chung cã sù tr× trÖ vÒ trÝ tuÖ. Hä th−êng kh«ng lµm chñ ®−îc b¶n th©n, s½n sµng chÞu ¶nh h−ëng vµo sù sai khiÕn. BÖnh nh©n lao phæi lu«n lo l¾ng ®Õn søc khoÎ cña m×nh, hä thÝch mµu vµng/da cam v×

nã biÓu thÞ sù trong lµnh cña kh«ng khÝ, hä kh«ng thÝch mµu cari, mµu n©u, coi lµ xÊu, liªn t−ëng tíi bôi cã h¹i cho phæi (trÎ con vÏ kh«ng khÝ trong c¸c bøc vÏ cña m×nh th−êng dïng mµu vµng/ da cam).

ThÕ cßn b¶n th©n mµu s¾c nãi g×?

§iÒu muèn nãi ë ®©y lµ mµu s¾c t¹o ra tÝnh c¸ch vµ tÝnh c¸ch ®−îc thÓ hiÖn qua

(4)

mµu s¾c. Mét vÝ dô ®iÓn h×nh lµ qua trang phôc cã thÓ ph¶n ¸nh tÝnh c¸ch, giíi tÝnh, tuæi t¸c, thêi tiÕt, nghÒ nghiÖp, b¶n s¾c d©n téc…

Tr−íc hÕt nãi vÒ mµu tr¾ng, mµu thÓ hiÖn sù b¾t ®Çu. §èi víi ng−êi ch©u

¢u, bé v¸y tr¾ng cña c« d©u thÓ hiÖn sù b¾t ®Çu mét cuéc sèng míi, ®èi víi ng−êi ch©u ¸, bé ®å tang tr¾ng còng lµ sù b¾t

®Çu mét cuéc sèng míi nh−ng “ë thÕ giíi bªn kia”. Bé ®å tr¾ng cña b¸c sÜ thÓ hiÖn sù tinh khiÕt cña t©m hån, cña nh÷ng ng−êi mang ph−íc lµnh ®Õn cho ng−êi bÖnh, mµu tr¾ng mµu cña lßng nh©n hËu, chèng l¹i mµu ®en mµu cña chÕt chãc vµ c¸i ¸c. ë ch©u ¢u, cã thuËt ng÷

”nh÷ng ng−êi mµu tr¾ng" lµ nh÷ng ng−êi kh«ng thÝch nh×n l¹i qu¸ khø, s½n sµng vøt bá qu¸ khø khái sù suy nghÜ cña m×nh ®Ó lµm l¹i tõ ®Çu.

NÕu nh− mµu tr¾ng ®−îc coi lµ biÓu t−îng cho sù khëi ®Çu th× mµu ®en thÓ hiÖn sù kÕt thóc. ChÝnh v× vËy nã ®ång nghÜa víi c¸i ¸c, sù nguy hiÓm, sù ®e do¹, sù c−ìng bøc, chÕt chãc vµ tang tãc.

ë ch©u ¢u tôc mÆc ®å tang mµu ®en lÇn

®Çu tiªn cã tõ thÕ kû XXII b¾t ®Çu tõ khi Hoµng ®Õ Liudovik dïng trong ®¸m tang cña ng−êi vî yªu quý, hoµng hËu Anna.

Trong ng«n ng÷ mµu s¾c th× mµu x¸m t−îng tr−ng cho cuéc sèng t¨m tèi,

®ãi nghÌo. “Nh÷ng ng−êi mµu x¸m” lµ nh÷ng ng−êi nãi chung ®au khæ, hä sèng b»ng nh÷ng sù quan t©m nhá nhÆt; tõ ®ã rÊt khã kh¨n ®Ó giao tiÕp víi hä. Nãi c¸ch kh¸c, hä lµ nh÷ng ng−êi l¹nh lïng, thÝch c« ®¬n. Chóng ta cã thÓ gÆp nh÷ng ng−êi nµy ë nh÷ng n¬i cã sù ng¨n c¸ch thùc tÕ hoÆc h×nh thøc, ®Æc biÖt nh÷ng n¬i cã biÓn ®Ò: “Kh«ng

nhiÖm vô miÔn vµo”.

Mµu ®á trong tiÕng Nga vµ tiÕng

¶rËp ®ång nghÜa víi ch÷ ®Ñp. Qu¶ng tr−êng §á ë Moskva n−íc Nga nguyªn nghÜa tõ §á lµ ®Ñp. §©y lµ mµu nÆng, l¹nh lïng, mµu nãng, mµu kh«, mµu vang vang vµ ngät. Nã nh− lµm cho thêi gian chËm l¹i, trong mét kho¶ng thêi gian ng¾n nã t¸c ®éng lµm n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, lµm cho c¨n phßng ån µo cµng thªm ån µo. ChÝnh v× vËy mµu ®á lµ mµu mang ®Õn søc m¹nh, søc khoÎ, niÒm vui, sù giÇu cã, quyÒn lùc.

Mµu ®á lµ mµu cña c¸c ng«i nhµ c«ng céng, héi tr−êng, cña c¸ch m¹ng, mµu mùc mµ chØ nh÷ng ng−êi cã quyÒn lùc

®−îc sö dông nh− vua, gi¸m ®èc (mùc con dÊu), thÇy gi¸o (bót ®á chÊm ®iÓm).

“Nh÷ng ng−êi ®á” lµ nh÷ng ng−êi tÝch cùc trong mäi ho¹t ®éng, lµ nh÷ng ng−êi hay nghÜ vÒ m×nh, nh÷ng ng−êi vÞ kû: ®ã lµ nh÷ng ng−êi thñ lÜnh.

Mµu ®á pha tr¾ng tøc mµu hång, trong t©m lý häc nã thÓ hiÖn cho sù l·ng m¹n m¬ méng, sù phÊn khÝch kh«ng t¹o ra mét hµnh ®éng nµo, môc ®Ých ®−îc thay ®æi b»ng c¸i v« môc ®ich, v× vËy mµu nµy biÓu tr−ng cho tuæi míi lín.

Tõ ®©y míi xuÊt hiÖn tõ “ l¨ng kÝnh mµu hång”.

Mµu da cam lµ mµu cña trÎ con, v×

vËy nh÷ng ng−êi ®µn «ng nµo thÝch mµu nµy ®−îc coi lµ nh÷ng ng−êi thÝch tham gia vµo nh÷ng ho¹t ®éng vui ch¬i tËp thÓ, cßn nh÷ng ng−êi phô n÷ lµ nh÷ng ng−êi hay ch¹y theo nh÷ng ham muèn ch¸y báng.

Mµu vµng lµ mµu cña l¹c quan vµ hy väng. NÕu mµu vµng pha thªm mét chót mµu xanh ta ®−îc mµu chanh, mét mµu nhÑ nhÊt trong tÊt c¶ c¸c lo¹i mµu.

(5)

“Nh÷ng ng−êi mµu vµng” lµ nh÷ng ng−êi phô thuéc, mét sù phô thuéc v«

thøc.

Mµu xanh bÊy l©u nay ®−îc coi lµ mµu cña tuæi trÎ, tõ ®ã trong d©n gian míi cã c©u “m¸i ®Çu xanh”; mµu còng

®−îc coi lµ biÓu t−îng cña phô n÷. Cã thêi ng−êi ta coi mµu nµy lµ biÓu t−îng cña “t− s¶n”, nh− ph©n biÖt “nh¹c ®á”

®Çy phÊn khÝch víi “nh¹c xanh” nhÑ nhµng t−¬i m¸t. Nh÷ng ng−êi thÝch mµu nµy lµ nh÷ng ng−êi tù tin kh«ng thÝch thay ®æi m×nh mµ chØ tù kh¼ng

®Þnh, hä kh«ng nghi ngê vµo sù thõa nhËn cña ng−êi xung quanh.

Mµu s¾c còng ph¶n ¸nh ®Æc ®iÓm khu vùc vµ d©n téc. Gothe tõng cho r»ng ng−êi ph−¬ng Nam vui tÝnh, ho¹t b¸t h¬n d©n c− ph−¬ng B¾c vµ hä ¨n mÆc loÌ loÑt h¬n. D©n c− n«ng th«n phô thuéc nhiÒu vµo nh÷ng nh©n tè bªn ngoµi vµ sèng b»ng trùc gi¸c nhiÒu h¬n nªn hä thÝch mµu nh− da cam/®á/tÝm/®en. §ã lµ n«ng th«n ch©u

®á, xanh d−¬ng; thÈm mü mµu s¾c cña hä còng cã liªn quan ®Õn t×m “vËn may”

qua mµu s¾c, song còng cã tè chÊt thÝch loÌ loÑt nh− c¸ch nãi cña Göthe.

quèc kú cña hä. ¤ng vÝ dô qua l¸ quèc kú cña n−íc Estonia, mét n−íc gi¸p biÓn ë vïng Bantic ch©u ¢u; trªn l¸ cê cã 3 mµu ®en/ xanh /tr¾ng; mµu ®en mµu cña ®Êt, mµu xanh mµu cña biÓn c¶, mµu tr¾ng mµu cña trêi m©y, s«ng n−íc.

mµu ®en mµu cña sù lo sî nguy hiÓm, v×

d©n téc nµy nhá bÐ n»m gi÷a c¸c c−êng quèc; mµu xanh mµu cña sù b×nh yªn vµ b×nh tÜnh, mµu tr¾ng mµu cña sù s½n sµng lµm l¹i tõ ®Çu. ¤ng còng ph©n tÝch mµu s¾c quèc kú n−íc Nga, cho r»ng mµu s¾c thÓ hiÖn sù kh«ng æn ®Þnh, nh−

mµu ®á lµ mµu cña sù tÝch cùc, mµu xanh mµu cña sù chËm ch¹p, v× vËy ph¶i b¾t ®Çu lµm l¹i tõ ®Çu nhiÒu thø,

®iÒu ®ã ®−îc thÓ hiÖn qua mµu tr¾ng.

®æi thay chÝnh trÞ th−êng xuyªn, cña khñng ho¶ng vµ c¶i c¸ch. §iÒu nµy thÊy râ nhÊt trong lÞch sö n−íc NhËt: th¶m ho¹ h¹t nh©n, kinh tÕ t¨ng tr−ëng, khñng ho¶ng tµi chÝnh vµ n¨ng l−îng, lu«n cã ®éng ®Êt ®é rung chÊn lín. Tuy nhiªn, ng−êi NhËt l¹i nh×n nhËn vÊn ®Ò theo h−íng ph¸t triÓn vµ thÓ hiÖn tÝnh c¸ch kiªn c−êng. §©y lµ suy ®o¸n cã thÓ th«ng qua l¸ quèc kú 2 mµu ®á- tr¾ng cña hä: s½n sµng quªn bá qu¸ khø, hÕt søc tÝch cùc h−íng vÒ t−¬ng lai. N−íc NhËt ®· lµm ®−îc ®iÒu mµ hä ®· ®Æt ra qua s¾c mµu l¸ quèc kú cña hä.

Ng−êi ph−¬ng §«ng, cô thÓ h¬n lµ ng−êi Trung Hoa, ViÖt Nam khi nãi ®Õn mµu s¾c, ng−êi x−a cã h¼n mét triÕt lý riªng, ®ã lµ mµu s¾c theo tÝnh ngò hµnh. Theo triÕt lý nµy, trong tù nhiªn chØ cã 5 mµu c¬ b¶n, mµu: kim, méc, thuû, ho¶, thæ. Mµu kim s¸ng sña, s¾c tr¾ng; mµu méc s¾c xanh; mµu thñy s¾c

®en, x¸m; mµu ho¶ s¾c ®á, hång; mµu thæ s¾c vµng, n©u. C¸c mµu ®øng c¹nh nhau nÕu cã sù t−¬ng sinh sÏ t¹o ra c¶nh s¾c ®Ñp ®Ï, thÓ hiÖn mét tr¹ng th¸i b×nh an, ph¸t triÓn; nÕu cã sù t−¬ng kh¾c sÏ b¸o hiÖu mét c¸i g× ®ã xung ®ét, sù huû diÖt, sù tranh ®Êu mµ cuèi cïng dÉn ®Õn tan vì, xa l×a. Ch¼ng h¹n, mµu

(6)

®á ®øng c¹nh mµu vµng, mµu xanh lµ

®Ñp, lµ hîp; nh−ng ®øng c¹nh mµu tr¾ng, mµu ®en lµ xÊu, lµ kh«ng hîp.

C¸c triÒu ®¹i phong kiÕn x−a, cê cña hä

®Òu cã 5 s¾c sö dông theo triÕt lý ngò hµnh; sù phèi mµu cê theo c¸ch thøc:

vµng - tr¾ng - ®en - xanh - ®á, chø kh«ng ph¶i lµ: vµng - ®en - ®á - tr¾ng - xanh… Cho r»ng xÕp theo c¸ch thø nhÊt sÏ b¸o hiÖu sù ph¸t triÓn, sù tr−êng tån vµ th¾ng lîi mµ còng ®Ñp nÕu xem xÐt d−íi khÝa c¹nh thÈm mü. Cßn theo c¸ch thø hai cã sù t−¬ng kh¾c theo triÕt lý ngò hµnh: thæ kh¾c thuû, thuû kh¾c ho¶, ho¶ kh¾c kim, kim kh¾c méc, méc kh¾c thæ. Ng−êi ¸ §«ng khi thÊy ®· cã sù kh¾c th× coi lµ kh«ng tèt ®Ñp.

®èi t−îng. Nh− mµu xanh biÓu tr−ng sù vÜnh cöu, hoµ b×nh; mµu ®á nãi lªn h¹nh phóc, sù vui mõng; mµu vµng lµ mµu thÓ hiÖn sù giÇu cã, mµu cña c¸c ®Êng tèi cao, nh− ®å mÆc vµ ®å dïng cña hoµng ®Õ c¸c triÒu ®¹i phong kiÕn ViÖt Nam, Trung Hoa

®Òu mµu vµng; mµu tr¾ng mµu thÓ hiÖn sù bi ai, thanh khiÕt, mµu cña sù b×nh th−êng; mµu ®en lµ mµu ph¸ ho¹i, trÇm Èn, mµu cña ®Þa ngôc. Khi TÇn Thuû Hoµng diÖt nhµ Chu thèng nhÊt thiªn h¹, lªn ng«i hoµng ®Õ, ®· chØ lÖnh ¸o, quÇn, cê mao, cê tiÕt ®Òu dïng mµu ®en; v× nhµ Chu lµ “ho¶ ®øc”, nhµ TÇn diÖt ®−îc nhµ Chu tÊt ph¶i lµ “thuû ®øc”, mµ mµu cña thuû lµ ®en, thuû l¹i cã tÝnh chÊt vµ søc m¹nh khèng chÕ dËp ho¶. Thùc tÕ lÞch sö

®· minh chøng, triÒu ®¹i nhµ TÇn lµ triÒu

®¹i tµn khèc nhÊt trong c¸c triÒu ®¹i phong kiÕn Trung Hoa. Ph¶i ch¨ng mµu

®en mµu biÓu tr−ng cña nhµ TÇn ®· nãi lªn ®iÒu nµy! Mµu s¾c biÓu tr−ng cña nhµ Thanh, Trung Hoa cæ ®¹i lµ mµu xanh d−¬ng, hµm ý triÒu ®¹i nµy tr−êng tån vÜnh cöu vµ an b×nh. Qu¶ lµ nhµ Thanh tån t¹i kh¸ l©u, 269 n¨m (1644 - 1912 ).

D©n gian §«ng Nam ¸ rÊt träng lÔ tÕt Nguyªn §¸n ®Çu n¨m theo lÞch ©m, vµo nh÷ng ngµy nµy mäi ng−êi ®Òu rÊt thËn träng, kiªng kþ trong kh«ng khÝ vui mõng. Hä còng sö dông mµu s¾c biÓu tr−ng sù h¹nh phóc, vui mõng, giÇu cã, t¹o thÕ m¹nh mÏ sÏ cã trong n¨m míi.

C¸c c©u ®èi, hoa ®µo mµu ®á t−îng tr−ng h¹nh phóc, vui mõng; c©y quÊt qu¶ vµng t−îng tr−ng cho sù giÇu sang ®−îc bµi trÝ trong khu«n viªn ng«i nhµ ®Ó ®ãn xu©n.

TÊt c¶ mµu s¾c c¸c vËt trªn ®Òu xuÊt ph¸t tõ triÕt lý ngò hµnh cña ng−êi ViÖt Nam, Trung Hoa cæ x−a.

Tµi liÖu tham kh¶o

1. Informatika sveta// NTI. N.12. Ser 2.

1998. st. 1-14.

2. TuÖ Duyªn. Phong thuû häc. Nxb.

B¾c Kinh, B., 2003.

3. D−¬ng V¨n Sü. Phong thuû víi b¹n vµ nhµ b¹n. Hong Kong, 2002.

4. Sö ký T− M· Thiªn. Nxb. V¨n häc, H., 1988.