NUREKSAIN KAINGGILAN SOANG-SOANG PITAKEN
RISAJERONING PITAKEN ULANGAN AKHIR SEMESTER GENAP
PELAJAHAN BASA BALI KELAS VII RING SMP N 1 SINGARAJA
WARSA PELAJAHAN 2013/2014
1
Made Suryadana,
1I Nengah Martha,
2Ida Ayu Putu Purnami
Jurusan Pendidikan Bahasa Bali
Universitas Pendidikan Ganesha
Singaraja, Indonesia
email: made_suryadana_gobleg@yahoo.com, nengahmartha@yahoo.com,
dayupurnamiku@yahoo.com
Kuub
Tetilikan puniki madue tetujon (1) mangda uning kainggilan soang-soang pitaken kacingakin saking validitas item, tingkat kesaukaran, daya beda, lan efektivitas option, (2) mangda uning kainggilan tes kacingakin saking reliabilitas tes, lan (3) mangda uning tingkat ketercapaian sisia nyawis pitaken sane patut lan sane iwang ring pitaken ulangan akhir semester genap pelajahan basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja.
Jejering ring tetilikane puniki inggih punika pitaken ulangan akhir semester genap pelajahan basa Bali sisia kelas VII ring SMP negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014. Penandang sajeroning tetilikan puniki inggih punika validitas item, daya beda, tingkat kesukaran, efektivitas option, reliabilitas, tingkat ketercapaian sisia. Mupulang data nganggen kramaning dokumentasi. Tatacara nureksain data nganggen panureksaan deskriptif kuantitatif nganggen statistik antuk Microsoft Exel.
Pikolih tetilikan puniki inggih punika pitaken ulangan akhir semester genap pelajahan basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 madue (1) validitas sane kaon, tingkat kesukaran dangan, daya beda kaon, lan efektifitas option becik, (2) reliabilitas sane kaon, lan (3) tingkat ketercapaian sisia sane kaon. Santukan asapunika, penilik ngicenin tetuek majeng ring guru pengajian lan MGMP mangda setata ngemargiang panureksan majeng ring pitaken sane sampun kaanggen ngemargiang evaluasi mangda kauningin kainggilan pitaken punika. Pitaken-pitaken sane sampun kajantenang madue kainggilan ring tetilikan puniki prasida kaambil lan kaanggen ngemargiang evaluasi ring galahe sane jagi rauh.
Kruna jejaton : kainggilan pitaken, kainggilan tes, tingkat ketercapaian Abstrak
Penelitian ini bertujuan (1) mengetahui kualitas soal dari segi validitas item, tingkat kesaukaran, daya beda, dan efektivitas option, (2) mengetahui kualitas tes, dari segi reliabilitas tes dan (3) mengetahui tingkat ketercapaian siswa menjawab soal ulangan akhir semester genap mata pelajaran bahasa Bali kelas VII di SMP Negeri 1 Singaraja tahun ajaran 2013/2014.
Subjek dalam penelitian ini adalah soal ulangan akhir semester genap mata pelajaran bahasa Bali siswa kelas VII di SMP negeri 1 Singaraja tahun ajaran 2013/2014. Objek dalam penelitian ini adalah validitas item, daya beda, tingkat kesukaran, efektivitas option, reliabilitas, tingkat ketercapaian siswa. Pengumpulan data menggunakan metode dokumentasi. Analisis data menggunakan metode deskriptif kuantitatif dengan analisis statistik menggunakan Microsoft Exel.
Hasil penelitian menunjukkan bahwa soal ulangan akhir semester genap mata pelajaran bahasa Bali siswa kelas VII di SMP negeri 1 Singaraja tahun ajaran 2013/2014 (1) memiliki validitas item yang jelek, tingkat kesaukaran yang mudah, daya beda jelk, dan efektivitas option baik, (2) memiliki reliabilitas yang rendah, dan (3) tingkat
ketercapaian siswa yang jelek. Maka dari itu, penulis menyarankan kepada guru dan MGMP untuk selalu melakukan analisis pada soal yang telah digunakan untuk melakukan evaluasi agar bisa diketahui kualitas soal tersebut. Soal-soal yang sudah dinyatakan memiliki kualitas yang baik dalam penelitian ini bisa diambil dan digunakan dalam melakukan evaluasi pada waktu yang akan dating.
Kata kunci : kualitas soal, kualitas tes, tingkat ketercapaian siswa PAMAHBAH
Wenten tigang pahan sane nenten dados pisahang ritatkala ngajahin ring kelas, inggih punika tetujon peplajahan, pamargin peplajahan, lan evaluasi
peplajahan. Pamargin peplajahan satata madasar antuk tetujon peplajahane punika. Pinanggih tetujon peplajahan kacihnayang antuk evaluasi sane kamargiang. Dadosne,
evaluasi puniki mabuat pisan risajeroning
pamargi peplajahan anggen nguningin mrasidayang napi nenten manggih tetujon peplajahane punika.
Sudjana (2010:28) nyantenang
evaluasi inggih punika pangicen keputusan
indik nilai sane prasida kacingakin saking tetujon, gagasan, tatacara pemecahan,
metode, lan materi. Hamid lan Sainul
(1991:16) taler nyantenang evaluasi inggih punika silih sinunggil kepahan sajeroning pamargin peplajahan sane pinih mabuat anggen nentuang kawentenan pamargin peplajahane punika.Yening cingakin saking makudang-kudang sisinyane ring ajeng, sumangdane ring evaluasi mangda setata madasar antuk kriteria utawi standar sane dados tuednyane.
Sajeroning peplajahan, evaluasi
madue kuuban sane jimbar. Ring evaluasi peplajahan wenten kepahan anggen ngamargiang evaluasi, inggih punika
penilaian. Ring penilaian iraga ngemargiang
pepeedan sane mawasta pengukuran.
Pangukuran punika prasida kamargiang
antuk tes, sekadi tes lisan wiadin tes
tertulis. Dadosne, pamargin evaluasi
risajeroning peplajahan mabuat pisan kamargiang.
Evaluasi sajeroning peplajahan
madue kawigunan sane mautama pisan.
Evaluasi peplajahan kabuatang pisan
anggen nguningin panglimbak sisiane risajeroning pamargin paplajahane.
Evaluasi taler prasida kaanggen sesuluh
guru anggen mecikang pangrencana peplajahane sane jagi rauh. Yening sampun
ngamargiang evaluasi ring panguntat peplajahan, sinah guru prasida nyingakin pamanggih tetujon peplajahane manut nilai sane kapolihang.
Mangda ngamolihang hasil evaluasi sane becik, piranti sane kaangen punika patutne becik. Arikunto (2005:57-58) nyantenang tes punika kabaos becik dados piranti ukur yening madue validitas, reliabilitas, objektivitas, praktikabilitas, lan ekonomis. Dadosne, tes sane kakaryanin
mangda prasida ngukur napi sane jagi kaukur, madue pisaur sane ajeg, dangan ngamargiang tes punika, dangan nureksain hasil tes punika, lan nenten ngawedarang prabeya sane akeh. Lianan ring punika, pitaken sane becik patut nika madue tingkat
kesukaran, daya beda, lan efektifitas option.
Yening selehin, akeh wenten tatacara
evaluasi lan piranti evaluasi sane prasida
kaanggen ring sajeroning peplajahan. Silih sinunggil piranti evaluasi sane prasida kaanggen ngicen penureksan inggih punika
tes. Manut Sudijono (2009:67) tes inggih
punika tatacara sane prasida kaanggen utawi tatacara sane patut katempuh ring sajeroning pangukuran lan penilaian ring wawidangan pendidikan, sane marupa ngicenin tugas sane marupa pitaken-pitaken sane patut kacawis utawi pituduh-pituduh sane patut kalaksanayang olih sang sane ngaryanin tes punika. Tes sane kaanggen ulangan sekolah biasane marupa
tes objektif, tes essay wiadin gabungan
makekalih tes punika. Ulangan akhir semester genap ring SMP Negeri 1 Singaraja kelas VII nganggen tes objektif.
Nurkancana dan Sunartana (1983:27) nyantenang tes objektif inggih punika silih sinunggil soroh tes sane madaging pitaken-pitaken sane prasida kacawis antuk milihin silih sinunggil pisaur sane patut saking makudang-kudang pisaur sane sampun kasayagaang, utawi antuk nagingin pisaur sane patut antuk kruna utawi sipta. Sajeroning tes objektif ulangan akhir
semester genap ring SMP, akeh pisaur
sane prasida kapilihin wantah papat sane madaging nomer a, b, c, lan d.
Tes objektif puniki kaanggen piranti evaluasi ring ulangan akhir semester genap
ring SMP santukan madue kautamaan, inggih punika 1) Prasida gelis kacawis olih sang sane ngaryanin tes punika lan pitaken sane kaicen prasida nguubin samian materi paplajahan sane sampun kaicen yadiastun nika akeh, 2) Panureksaan prasida pageh santukan soang-soang pitaken madue pisaur sane pasti, 3) Dangan nureksain pisaurnyane nganggen kunci jawaban. Yening cingakin saking kautamaan tes
objektif punika, patut pisan kaanggen piranti evaluasi akhir semester genap ring SMP
sane materi nyane akeh taler sisianyane sane akeh, dadosne panureksa gelis nureksain.
Piranti evaluasi sane kaanggen mangda satata nganutin kurikulum sane kaanggen aabe punika. Ring SMP Negeri 1 Singaraja pinaka genah pengawi ngamargiang panelitian sampun nganggen
kurikulum sane pinih anyar, inggih punika
Kurikulum 2013. SMP Negeri 1 Singaraja puniki pinaka SMP sane kaanggen percobaan kurikulum 2013. Kelas sane nganggen kurikulum 2013 wantah kelas VII, kelas VIII lan kelas IX kari nganggen
kurikulum KTSP. Pamargin paplajahan ring kurikulum 2013 puniki maunteng ring sisia.
Sisia sane gencar malajah, guru wantah dados pangempu risajeroning peplajahan.
Guru sane ngambel pelajahan basa Bali sumangdane nelebin lan nganggen
kurikulum 2013 sane pinaka dasar
ngaryanin pangrencana peplajahan, dasar ngemargiang peplajahan, lan dasar ngamargiang evaluasi. Ngaryanin pangrencana peplajahan mangda satata kaanutang sareng kurikulum. Punika taler pamargin pelajahan ring kelas mangda manut sareng kurikulum sekadi napi sane sampun kakaryanin ring pangrencana peplajahan. Evaluasi sane kamargiang taler mangda nginutin kurikulum. Pamargin peplajahan lan evaluasi mangda anut sareng pangrencana peplajahan sane sampun kekaryanin.
Yadiastun sampun wenten geguat ngaryanin tes mangda madue kainggilan, nanging wenten taler tes sane lempas
saking kainggilane punika. Sekadi napi sane kajantenang olih Anak Agung Sri Dwipayani. Tetilikan asoroh sane sampun ipun margiang sane mamurda Analisis
Validitas dan Realibilitas Butir Soal Ulangan Akhir Semester Bidang Studi Bahasa Indonesia Kelas X-D SMAN 1 Bangli
terhadap Pencapaian Kompetensi
ngamolihang hasil pitaken-pitakene punika nenten madue kainggilan pitaken sane becik. Validitas, tingkat kesukaran, reliabilitas, daya beda, lan efektivitas option
samian nika kaon.
Wenten tetilikan asoroh sane kamargiang olih Anak Agung Sri Dwipayani. Tetilikan sane sampun ipun margiang sane mamurda Analisis Validitas dan Realibilitas
Butir Soal Ulangan Akhir Semester Bidang Studi Bahasa Indonesia Kelas X-D SMAN 1 Bangli terhadap Pencapaian Kompetensi
ngamolihang hasil pitaken-pitakene punika nenten madue kainggilan pitaken sane becik. Validitas, tingkat kesukaran, reliabilitas, daya beda, lan efektivitas option
samian nika kaon.
Rini Suminarsih taler polih ngamargiang tetilikan asoroh ring warsa 2012 sane mamurda Analisis Kualitas Butir
Soal Ulangan Tengah Semester Genap Pelajaran Bahasa Indonesia Siswa Kelas 3 MI Negeri Jejeran Bantul Yogyakarta Tahun Pelajaran 2011/2012. Pikolih tetilikan puniki
nyantenang pitaken ulangan tengah
semester genap pelajahan bahasa
Indonesia sisia kelas 3 MI Negeri Jejeran
Bantul Yogyakarta warsa pelajahn 2011/2012 25 pitaken objektif lan 16 pitaken essay sampun valid, reliabilitas pitaken objektif punika becik (0,88),
reliabilitas pitaken essay becik (0,80), derajat kesukaran item butir tes pilihan ganda lan tes essay ngeranjing becik, 30
pitaken saking 50 pitaken sampun madue
option pengecoh sane becik.
Siskha Sofiana taler ngemargiang tetilikan asoroh ring warsa 2010 sane mamurda Analisis Butir Soal Ulangan
Kenaikan Kelas Mata Pelajaran Kimia Kelas X SMA Negeri 8 Surakarta Tahun Pelajaran
2009/2010. Pikolih tetilikan puniki
nyantenang kainggilan pitaken puniki ngeranjing kirang becik, santukan kriteri
validitas, reliabilitas, derajat kesukaran item, daya pembeda item, lan fungsi
pengecoh sane becik akehnyane wantah 12
utawi 29,27%.
Yening pitaken sane kaanggen ngamargiang evaluasi kaon sekadi pitaken
ulangan akhir semester pelajahan bahasa Indonesia kelas X-D ring SMA Negeri 1
Bangli lan pitaken ulangan kenaikan kelas pealajahan kimia kelas X SMA Negeri 8 Surakarta warsa pelajahan 2009/2010, sinah pitaken punika nenten becik kaanggen ngamargiang evaluasi. Piranti
evaluasi sane kaon jagi ngawetuang hasil evaluasi sane kaon. Hasil evaluasi sane
kaon nenten mrasidayang kaanggen nyingakin pinanggih tetujon peplajahan sane dados unteng ngamargiang evaluasi. Napike sisiane yukti tatas ngaresepaang materi peplajahan utawi durung nenten mrasidayang kauningin.
Pitaken sane becik mangda sekadi pitaken ulangan tengah semester genap pelajahan bahasa Indonesia sisia kelas 3 MI Negeri Jejeran Bantul Yogyakarta warsa pelajahn 2011/2012 sane madue kainggilan sane becik. Yening pitaken sane kaanggen ngemargiang evaluasi sampun becik, sinah pikolihnyane mrasidayang kaanggen nguningin kasujatian pangeresep sang nyawis.
Yening pitaken sane kaanggen ngamargiang evaluasi kaon sekadi pitaken
ulangan akhir semester pelajahan bahasa Indonesia kelas X-D ring SMA Negeri 1
Bangli, sinah pitaken punika nenten becik kaanggen ngamargiang evaluasi. Piranti
evaluasi sane kaon jagi ngawetuang hasil evaluasi sane kaon. Hasil evaluasi sane
kaon nenten mrasidayang kaanggen nyingakin pinanggih tetujon peplajahan sane dados unteng ngamargiang evaluasi. Napike sisiane yukti tatas ngaresepaang materi peplajahan utawi durung nenten mrasidayang kauningin.
Mangda praisda iraga uning napike pitaken punika madue kainggilan napi nenten, patut nika kamargiang panureksan
validitas, panureksan tingkat kesukaran,
panureksan daya beda, panureksan
efektifitas option, panureksan reliabilitas,
lan panureksan pamikolih sisia nyawis pitaken (Arifin, 2007:246). Panureksan punika madasar antuk pamikolih sisia nyawis pitaken sane wenten ring sajeroning
tes sane sampun kamargiang.
Kawentenan pitaken-pitaken sane kaon sekadi pitaken ulangan akhir semester pelajahan bahasa Indonesia kelas X-D ring SMA Negeri 1 Bangli sane madue validitas,
tingkat kesukaran, reliabilitas, daya beda,
lan efektivitas option sane kaon nenten dados menengang kemanten, patut nika becikang mangda kawigunan pitaken dados piranti ukur madue kainggilan sane becik. Nenten wantah pitaken-pitaken peplajahan basa Indonesia kemanten sane patutmadue kainggilan, nanging samian peplajahan mangda pitaken-pitaken sane kaanggen ngamargianmg evaluasi madue kainggilan sane becik.
Wenten makudang-kudang pikobet sane patut katureksain ring tetilikan punika, sane kapertama, asapunapi kainggilan soang-soang pitaken risajeroning pitaken
ulangan akhir semester genap pelajahan
basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 kacingakin saking panureksan validitas
item, tingkat kesukaran, analisis daya beda, lan efektivitas option. Sane kaping
kalih, asapunapi kainggilan pitaken ulangan
akhir semester genap pelajahan basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja
warsa pelajahan 2013/2014 kacingakin saking panureksan reliabilitas nyane. Sane kaping tiga, asapunapi tingkat ketercapaian sisia nyawis pitaken sane patut lan sane iwang ring pitaken ulangan akhir semester
genap pelajahan basa Bali kelas VII ring
SMP Nnegeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014.
Tetujon tetilikan puniki anggen inggih punika, sane kapertama mangda uning kainggilan soang-soang pitaken risajeroning pitaken ulangan akhir semester genap pelajahan basa Balikelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 kacingakin saking panureksan
validitas item, tingkat kesukaran, analisis daya beda, lan efektivitas option. Sane
kaping kalih, mangda uning kainggilan pitaken ulangan akhir semester genap pelajahan basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 kacingakin saking panureksan
reliabilitas nyane. Sane kaping tiga,
mangda uning tingkat ketercapaian sisia nyawis pitaken sane patut lan sane iwang ring pitaken ulangan akhir semester genap
pelajahan basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja.
Pikolih tetilikan puniki kaaptiang madue kawigunan teoritis inggih punika prasida ngicenin sumbangan wiadin kawigunan majeng ring panglimbak aji ring pahan basa Bali sane ngeninin indik panureksaan pitaken lan kaaptiang madue kawigunan praktis inggih punika majeng ring Guru Pengajian Pelajahan Basa Balu tetilikan punika madue kawigunan anggen tetimbangan ritatkala ngaryanin pitaken mangda madue kainggilan sane becik, majeng ring penilik tetilikan puniki marupa silih sinunggil panados panilik muputang kuliah lan tetilikan puniki pinaka jalaran ngamargiang aji sane sampun kapolihang duk kuliah, lan majeng ring MGMP Basa Bali tetilikan puniki kaaptiang mangda kaanggen tetimbangan ritatkala ngaryanin pitaken anggen ulangan akhir semester mangda prasida ngaryanin pitaken sane madue kainggilan becik lan manut
kurikulum.
KRAMANING
Kramaning tetilikan puniki mawiguna pisan anggen ngarahang penilik ngamargiang tetilikane. Yening patut iraga milihin kramaning tetilik, sinah jagi ngamolihang napi sane kaaptiang, nanging yening iwang milihin kramaning tetilik, jagi ngusak data (Suandi, 2008:39). Saking kramaning tetilikan puniki, penilik jagi ngamolihang gegambaran sane tatas indik pamargin prosedur tindakan sane jagi kalaksanayang ring tetilikane puniki (Suandi, 2008). Sane jagi kasobyahang ring kramaning tetilik puniki inggih punika palihan tetilik, jejering lan panandang tetilik, piranti tetilik lan tatacara mupulang data, lan data tureksa.
Tetilikan puniki nganggen kramaning
deskkriptif kuantitatif antuk panureksan statistik. Tetilikan deskriptif kuantitatif inggih
punika tetilikan sane kaanggen nilikin
populasi utawi sampel, tatacara ngambil sampel kalaksanayang random, mupulang data nganggen piranti tetilikan, panureksan data maambek kuantitatif, sane katureksain
nganggen rumus-rumus, sane pikolihnyane nenten kaanggen nguji hipotesis, nanging wantah kegambarang/kasobyahang manut kasujatiannyane.
Analisis statistik sane kaanggen
marupa kramaning statistik parametrik. Kramaning statistik parametrik inggih punika kramaning panureksan data sane nenten nganggen parameter-parameter
sekadi mean, median, standar deviasi,
distribusi data normal miwah sane lianan
(Priyatno, 2008:10). Panureksan kuantitatif nganggen analisis statistik puniki jagi kaanggen nureksain indik kainggilan soang-soang pitaken ulangan akhir semester
genap pelajahan basa Bali kelas VII ring
SMP Negeri 1 Singaraja.
Sane dados jejering tetilik inggih punika aran utawi jadma genah variabel neket lan sane kapikobetang ring tetilikan (Suandi, 2008:31). Sane dados jejering ring tetilikan puniki inggih punika pitaken
ulangan akhir semester genap pelajahan
basa Bali siswa kelas VII di SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014. Panilik milih pitaken ulangan akhir semester
genap pelajahan basa Bali kelas VII ring
SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014, santukan SMP Negeri 1 Singaraja pinaka sekolah sane kajudi olih Diknas pinaka sekolah percobaan
nganggen kurikulum 2013. Santukan kelas VII punika sisiane akeh pisan, penilik wantah nganggen sampel inggih punika kelas VII A1.
Penandang tetilik inggih punika pikobet sane jagi kabligbagang lan katilikin ring sajeroning tetilikan (Arikunto, 2005:45). Sane dados penandang tetilik ring tetilikane puniki inggih punika validitas item, daya
beda, tingkat kesukaran, efektivitas option, reliabilitas, lan tingkat ketercapaian sisia
nyawis pitaken sane patut lan iwang ring pitaken ulangan akhir semester genap pelajahan basa Bali sisia kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014.
Data punika pinaka kepahan sane
pinih mautama ring sajeroning tetilikan, santukan data sane jangkep lan madue kainggilan nentuang kainggilan tetilikan punika. Yening sampun patut rikala milihin tatacara mupulang data pastika sampun becik tetilikane, nanging yening iwang milihin tatacara mupulang data, sinah kaon tetilikane (Suandi, 2008:39). Manawi asapunika, pineh-pinehang dumun sadurung milih tatacara mupulang data
mangda anut sareng soroh tetilikane. Manut Arikunto (ring Suandi, 2008), sane kabaos tatacara mupulang data inggih punika tatacara sane prasida kaanggen penilik mupulang data. Tatacara sane penilik anggen mupulang data ring tetilikane puniki inggih punika tatacara dokumentasi.
Ring tatacara dokumentasi, penilik ngarereh soroh buku, majalah, dokumen, awig-awig, notulet rapat, lan catatan harian (Arikunto, 2005: 158). Data sane karereh nganggen kramaning dokumentasi puniki pitaken ulangan akhir semester genap pelajahan basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 lan hasil panureksan pisaur sisia.
Risampune data mapupul,
kelanturang antuk nureksanin data punika.
Data sane kapolihang jagi katureksain
nganggen panureksan kuantitatif inggih punika nganggen analisis statistik. Pamargi sane jagi katempuh anggen nureksain data puniki sekadi ring sor.
Ring pahan puniki, samian data sane kapilihang saking tatacara dokumentasi kaidentifikasi manut sorohnyane. Data sane manut sekadi napi sane kaaptiang jagi kaambil lan sane nenten manut nenten kaambil. Dadosne, data sane jagi kaambil wantah data sane mapaiketan sareng
validitas item, daya beda, tingkat
kesukaran, efektivitas option, reliabilitas, lan tingkat ketercapaian sisia nyawis pitaken
sane patut lan iwang ring pitaken ulangan
akhir semester genap pelajahan basa Bali
sisia kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014.
Data sane sampun kaidentifikasi selanturne kapupulang manut sorohnyane. Data jagi kasorohang manut tatacara mupulang datane, inggih punika data sane kapolihang saking tatacara dokumentasi.
Data sane sampun kasorohang selanturne kareduksi mangda kapolihang unteng-untengnyane. Wantah data sane utama sane kaambil lan ngicalang data sane nenten kabuatang. Reduksi data jagi nanganang panilik ngicenin gegambaran, nanganang panilik mupulang data, lan nanganang ngarereh data sane sampun kapolihang.
Data sane kapolihang jagi katureksain
nganggen panureksan kuantitatif inggih
punika nganggen analisis statistik
nganggen Microsoft Exel.
Panureksaan kainggilan soang-soang pitaken nureksain validitas item, tingkat
kesukaran, daya beda, lan efektivitas option
pitaken ulangan akhir semester genap pelajahan basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014.
Nureksain validitas item pitaken
ulangan akhir semester genap pelajahan
basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 nganggen rumus:
Nureksain tingkat kesukaran pitaken
ulangan akhir semester genap pelajahan
basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 nganggen rumus:
Nureksain daya beda nganggen rumus:
Nureksain efektivitas option pitaken
ulangan akhir semester genap pelajahan
basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 nganggen rumus:
Nureksain reliabilitas tes ulangan
akhir semester genap pelajahan basa Bali
warsa pelajahan 2013/2014 nganggen rumus:
Panureksan tingkat ketercapaian sisia nureksain hasil sane sisia polihang sausan nyawis tes ulangan akhir semester genap pelajahan basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014.
PIKOLIH LAN TETEPASAN
Pitaken kabaos madue validitas
yening pitaken punika prasida ngukur napi sane patut kaukur. Soang-soang pitaken kabaos madue validitas sane ageng yening skor soang-soang pitaken madue ageng sane pateh utawi nenten doh saking skor samiannyane. Validitas item kaitung nganggen rumus korelasi point biserial (rpbi) sane hasilnyane kadungang sareng rtabel ring taraf signifikansi 5%. Akeh sisia sane katilikin inggih punika 28 diri, dadosne rtabel nyane 0,361.
Saking panureksan validitas item pitaken ulangan akhir semester genap pelajahan Basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 sane sampun kamargiang, kapolihang hasil inggih punika saking 50 pitaken wantah 9 (18%) pitaken sane valid, luire punika pitaken nomer 1, 8, 20, 21, 30, 42, 44, 48, lan 50. Pitaken sane invalid (nenten valid) akeh nyane 41 (82%) pitaken, inggih punika pitaken nomer 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 43, 45, 46, 47, lan 49.
Soang-soang pitaken sane madue
validitas sane becik nyihnayang pitaken
punika sampun andel lan sampun mrasidayang ngukur kawagedan sang nyawis. Pitaken sane madue validitas sane kaon nyihnayang pitakene punika nenten
valid, patut pitakene punika katureksain
wiadin kabecikang malih (Sudijono, 2009:183).
Manut sesobyahan ring ajeng, prasida kacutetang inggih punika pitaken ulangan
akhir semester genap pelajahan Basa Bali
kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 ngeranjing pitaken sane kaon manut validitas itemnyane, santukan wantah madue 9
(18%) pitaken sane valid. Pitaken-pitaken sane nenten valid punika sumangdane gelis kabecikang malih mangda madue validitas item sane becik lan mrasidayang kaangen ring evaluasi sane jagi rauh.
Pitaken sajeroning tes hasil belajar sane kebaos becik yening pitaken punika madue tingkat kesukaran sane sedeng-sedeng, nenten meweh pisan taler nenten dangan pisan. pitaken sane becik madue
indeks kesukaran 0,30-0,69.
Saking panureksan tingkat kesukaran soang-soang pitaken ulangan akhir semester genap pelajahan basa Bali kelas
VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014, kapolihang hasil inggih punika pitaken nomer 1, 2, 4, 5, 6, 10, 11, 18, 21, 22, 24, 26, 28, 29, 31, 32, 33, 36, 38, 39, 48 ngeranjing soroh pitaken sane dangan sane akehnyane 21 pitaken (42%), pitaken nomer 3, 7, 8, 12, 13, 16, 17, 20, 25, 27, 30, 34, 40, 41, 44, 47, 49, 50 ngeranjing soroh pitaken sane sedeng sane akehnyane 18 pitake (36%), lan pitaken nomer 9. 14, 15, 19, 23, 35, 37, 42, 43, 45, 46 ngeranjing soroh pitaken sane meweh sane akehnyane 11 pitaken (22%).
Tes sane becik nenten dados dangan
pisan ngaryanin taler nenten dados meweh pisan ngaryanin. Tes sane mrasidayang kacawis patut olih samian testi boya jates sane becik. Taler tes punika kaon yening samian testi nentenmrasidayang nyawis tes punika. Dadosne, tes sane becik inggih punika tes sane madue derajat/tingkat
kesukaran (Sudijono, 2009:370).
Yening sandingan tingkat kesukaran
tes puniki kapolihang dangan : sedeng :
meweh = 42% : 36% : 22%. Tes sane becik sepatutne madue panyanding pitaken dangan : sedeng : meweh = 25% : 50% : 25%. Ring tes puniki akehan pitaken sane ngeranjing pitaken dangan. Pitaken sane ngeranjing pitaken sedeng akidik. Pitaken sane ngeranjing pitaken meweh sampun manut.
Manut sesobyahan ring ajeng, prasida kacutetang inggih punika soang-soang pitaken ulangan akhir semester genap
pelajahan basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 madue tingkat kesukaran sane dangan. Punika prasida kacingakin saking akehan pitaken sane madue indeks kesukaran ngelangkungin 0,70.
Pitaken sane madue indeks kesukaran sedeng, sumangdene kacatet
ring bank soal, santukan pitaken punika mrasidayang kaanggen malih ring evaluasi sane jagi rauh. Pitaken sane madue indeks
kesukaran dangan lan meweh,
sumangdene dados kaicalang wiadin kabecikang malih mangda madue tingkat
kesukaran sane sedeng lan mrasidayang
kaanggen ring evaluasi sane jagi rauh. Yadiastun tingkat kesukaran pitaken-pitaken puniki akehan sane ngeranjing pitaken dangan, nanging nilai sane sisia
polihang akehan kaon. Puniki
matungkalikan saking pamatutnyane, sane sumangdane sayan akeh pitaken sane madue tingkat kesukaran dangan, sayan becik nilai sang nyawis.
Pikolih nyawis tes sisia sane kaon kakawiang olih makudang-mukudang unduk, sekadi sisia merasa ngetug ritatkal ngaryanin tes punika santukan wenten pikayun ring manah hredayane yening pelajahane punika meweh pisan, pitaken-pitaken punika meweh pisan, wenten rasa elek yening ngamolihang nilai sane kaon (Trigatra, 2012). Linan ring punika, pamargin ngermagiang tes sane nenten becik taler mrasidayang ngawinang sisia ngamolihang nilai sane kaon yadiastu pitakene punika akehan ngernajing pitaken dangan. Punika sane ngawinang yadiastun pitakene punika akehan sane ngeranjing pitaken dangan, nanging sang nyawis akeh sane ngamolihang nilai kaon.
Santukan asapunika, patut nika sisiane kasayagaang dumun mental ipune mangda nenten kateeb sadurung nyawis pitaken punika. Yening mental sampun becik, sinah nenten wenten manah pelajahan punika meweh, pitaken punika meweh, lan nenten wenten jagi metu manah elek yening ngamilohang nilai sane kaon. Yening mental sampun becik kawehin pitaken sane madue kainggilan, sinah pikolih tes punika janten becik.
Daya beda pitaken inggih punika
kawagedan pitaken anggen minayang sang
nyawis sane wikan sareng sang nyawis sane tambet sane prasida kacingakin saking akeh utawi akidiknyane sang nyawis nyawis pitakene punika. Daya beda pitaken punika prasida kacingakin saking angka
indeks diskriminasinyane. Pitaken sane
mrasidayang kaanggen ngets yening madue indeks diskriminasi pantaraning 0,40-1,00.
Saking panureksaan daya beda
pitaken ulangan akhir semester genap pelajahan basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 sane sampun kamargiang, kapolihang hasil: Wenten 1 pitaken sane madue daya beda becik pisan, inggih punika piatekn nomer 30. Wenten 5 pitaken sane madue daya beda becik, inggih punika pitaken nomer 13, 25, 44, 47, lan 49. Wenten 24 pitaken sane madue daya beda sedeng, inggih punika pitaken nomer 1, 6, 7, 8, 9, 16, 17, 19, 20, 21, 22, 24, 26, 27, 28, 36, 38, 39, 42, 42, 45, 46, 48, lan 50. Wenten 20 pitaken sane madue daya beda kaon, inggih punika 2, 3, 4, 5, 10, 11, 12, 14, 15, 18, 23, 29, 31, 32, 33, 34, 35, 37, 40, lan 41.
Yening cingakin saking panureksan
daya beda ring ajeng, pitaken sane becik
kaanggen ring tes punika wantah pitaken nomer 25, 27, 30, 44, 47, lan 49, santukan wantah 6 pitakenen punika sane madue
daya beda becik lan daya beda becik pisan
sane prasida minayang sisia sane wikan lan sisia sane tambet. Pitakene sane linanan wantah madue daya beda sane sedeng lan kaon. Manut indeks diskriminasi daya beda, pitaken sane madue daya beda sedeng lan kaon nenten becik kaanggen ring tes, santukan nenten mrasidayang minayang sisia sane wikan lan sisia sane tambet. Pitaken sane madue daya beda becik lan becik pisan patut nika kacatet ring bank
soal santukan pitaken punika mrasidayang
kaanggen malih ring evaluasi sane jagi rauh. Pitaken sane madue daya beda sedeng lan kaon dados kaicalang wiadin labecikang malih mangda mrasidayang kaanggen ring galah sane jagi rauh.
Manut sesobyahan ring ajeng, prasida kacutetang pitaken ulangan akhir semester
genap pelajahan basa Bali kelas VII ring
SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 madue daya beda sane kaon,
santukan wantah 6 pitaken saking 50 pitaken sane madue indeks diskriminasi 0,40-1,00.
Pengecoh utawi distraktor prasida kabaos mawiguna yening pengecoh punika prasida naut manah sang nyawis sane nenten ngeresepang materi punika. Pengecoh prasida kabaos mawiguna yening pinih kidik kapilih olih 5% saking samian sang nyawis (Daryanto, 2007:193).
Saking panureksan efektivitas option pitaken ulangan akhir semester genap pelajahan basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 ring ajeng, kapolihang hasil inggih punika: 38 pitaken ( 76%) madue
option pengecoh sane mawiguna, inggih
punika pitaken nomer 1, 3, 6, 7, 8, 9, 11, 13, 14, 15, 16, 17, 19, 20, 21, 23, 24, 25, 26, 30, 32, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, lan 50. 12 pitaken (24%) madue option pengecoh sane nenten mawiguna, inggih punika pitaken nomer 2, 4, 5, 10, 12, 18, 22, 27, 28, 29, 31, lan 33. Nenten wenten sisia sane nenten nyawis utawi nenten milih
option (omit=0%).
Manut sesobyahan ring ajeng, prasida kacutetang pitaken ulangan akhir semester
genap pelajahan basa Bali kelas VII ring
SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 madue efektivitas option sane becik. Puniki prasida kacingakin saking 38 (76%) saking 50 pitaken option nyane sampun mawiguna.
Option pengecoh punika akeh sane
sampun mawiguna. Pitaken sane madue
option pengcoh mawiguna patut nika
kacatet ring bank soal santukan pitaken punika mrasidayang kaanggen malih ring
evaluasi sane jagi rauh. Pitaken sane option pengcoh nyane nenten mawiguna
dados kaicalang wiadin labecikang malih mangda mrasidayang kaanggen ring galah sane jagi rauh.
Kawentenan efektivitas option sane becik puniki nenten kaserengin antuk pikolih sisia sane becik. Pikolih nyawis tes sisia sane kaon kakawiang olih makudang-mukudang unduk, sekadi sisia merasa ngetug ritatkal ngaryanin tes punika santukan wenten pikayun ring manah hredayane yening pelajahane punika meweh pisan, pitaken-pitaken punika
meweh pisan, wenten rasa elek yening ngamolihang nilai sane kaon (Trigatra, 2012). Linan ring punika, pamargin ngermagiang tes sane nenten becik taler mrasidayang ngawinang sisia ngamolihang
nilai sane kaon yadiastun pitakene punika
sampun madue efektivitas option sane becik. Punika sane ngawinang yadiastun pitakene punika akehan sane madue
efektivitas option becik, nanging sang
nyawis akeh sane ngamolihang nilai kaon. Santukan asapunika, patut nika sisiane kasayagaang dumun mental ipune mangda nenten kateeb sadurung nyawis pitaken punika. Yening mental sampun becik, sinah nenten wenten manah pelajahan punika meweh, pitaken punika meweh, lan nenten wenten jagi metu manah elek yening ngamilohang nilai sane kaon. Yening mental sampun becik kawehin pitaken sane madue kainggilan, sinah pikolih tes punika janten becik.
Yening akeh r11 pateh utawi agengan saking 0,70, nika nyihnayang tes punika madue reliabilitas sane becik, nanging yening akeh r11 kirang saking 0,70, nika nyihnayang tes punika madue reliabilitas sane kaon, (Sudijono,2009:209).
Manut panureksan reliabilitas tes
ulangan akhir semester genap pelajahan
basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 kapolihang hasil inggih punika r11 = 0,5714. Manut sesobyahan ring ajeng, tes ulangan
akhir semester genap pelajahan basa Bali
kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 madue
reliabilitas sane kaon, santukan akeh r11 kirang saking 0,70. Tes sane madue
relibilitas kaon puniki patut kabecikang
malih ngantos madue reliabilitas sane becik mangda mrasdayang dados piranti ukur sane becik.
Manut saking panureksan tingkat
ketercapaian sisia nyawis pitaken ulangan akhir semester genap pelajahan Basa Bali
kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja ring ajeng, kapolihang hasil inggih punika rata-rata sisia sane patut panyawisne 59,00% lan rata-rata sisia sane iwang panyawisne 41,00%. Tingkat ketercapaian sisia ngeranjing sedeng, santukan pabinayan sisia sane patut panyawisne lan iwang panyawisne akidik. Wantah kalih sisia sane
polih nilai ngelangkungin KKM (75,00). Sane malih 26 sisia wantah ngemolihang nilai kirang saking 75,00.
Pikolih skor sisia sane alit puniki sejalan sareng kawenten kainggilan tes lan pitaken puniki sane kaon. Patut nika sisia ngamolihang nilai sane kaon santukan kainggilan pitaken lan kainggilan tes puniki kaon. Puniki dados cihna mangda ritatkala ngemargiang evaluasi patut nika nganggen piranti sane inggil mangda pikolih tes punika mrasidayang kaanggen geguat nyingakin kawagedan sisia.
TETINGKESAN LAN PITEKET
Pitaken ulangan akhir semester genap pelajahan basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 madue validitas sane kaon, madue tingkat kesukaran sane dangan, madue daya beda sane kaon, lan madue
efektifitas option sane becik. Kawentenan
pitaken sane akehan madue tingkat kesukaran dangan lan efektivitas option
becik sane matungkalikan saking pikolih sang nyawis sane kaon kakawiang olih sang nyawis sane nenten madue mental sane becik. Mangda ngamolihang pikolih
tes sane becik, linan ring pitakene mangda
madue kainggilan becik, taler mangda sang nyawis madue mental sane becik.
Tes ulangan akhir semester genap
pelajahan basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 madue reliabilitas sane kaon, santuk akeh r11 = 0,5714, ngelangkungin rt sane wenten.
Tingkat ketercapaian sisia nyawis
pitaken ulangan akhir semester genap pelajahan Basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 inggih punika rata-rata sisia sane patut panyawisne 59,00% lan rata-rata sisia sane iwang panyawisne 41,00%. Kawentenane sekadi puniki riantukan tes punika madue validitas item sane kaon,
tingkat kesukaran pitaken sane nenten
becik, daya beda sane kaon, lan reliabilitas sane kaon. Yening pahan kainggilan tes puniki kaon, sinah sang nyawis jagi ngamolihang nilai sane kaon. punika taler yening tes punika madue kainggilan sane becik, sinah nilai sane kapolihang olih sang nyawis becik.
Manut pikolih tetilikan puniki, penilik ngicenin piteket sekadi ring sor.
Tetilikan puniki mrasidayang kaanggen referensi ngaryanin panureksan kainggilan pitaken lan kainggilan tes.
Majeng ring guru pengajian pelajahan basa Bali mangda setata ngemargiang panureksan saking tes sane sampun kemargiang mangda kauningin kainggilan
tes punika. Guru pengajian taler mangda
nyelehin pitaken sane jagi kaanggen ngemargiang evaluasi, napi malih pitakene punika kakaryanin olih anak lianan (sekadi olih MGMP). Sampunang guru iju-iju nganggen tes sane kaicen olih MGPM anggen ngemargiang evaluasi, santukan sekadi pikolih tetilikane puniki, pitaken ulangan akhir semester genap pelajahan basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 nenten madue kainggilan pitaken lan nenten madue kainggilan tes. Guru pengajian taler mrasidayang milihin pitaken sane madue kainggilan becik manut panureksan sane sampun penilik margiang. Pitaken-pitaken sane sampun madue kainggilan dados genahang ring bank soal lan prasida kaanggen ritatkala jagi ngemargiang evaluasi malih mangda pikolih
evaluasi punika yukti mrasidayang
nguningin kasujatian kaweruhan sang nyawis. Lianan saking ngaryanin pitaken sane madue kainggilan becik, guru patut taler ngawi mental sisia becik antuk ngicalang pikayun yening pelajahan basa Bali punika meweh.
Majeng ring penilik sane dados calon guru basa Bali mangda nganggen kaweruhan sane kapolihang duk kuliah indik evaluasi anggen ngaryanin pitaken sane madue kainggilan becik. Mangda nenten yening sampun dados guru iju-iju nganggen pitaken sane wenten sane nenten kauningin kainggilannyane sekadi akehan pitaken sane wenten ring pitaken ulangan akhir semester genap pelajahan basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 sane kainggilannyane kaon. Taler pitaken sane sampun kajantenang madue kainggilan antuk tetilikan punika, mrasidayang kapupulang lan kaanggen ritatkala ngemargiang evaluasi.
Majeng ring MGMP Basa Bali, mangda sayan pepes nureksain pitaken-pitaken sane kaanggen ngamargiang
evaluasi ring sekolah, mangda yukti
pitaken-pitaken sane kaanggen punika madue kainggilan. Mangda nenten sekadi pitaken ulangan akhir semester genap pelajahan basa Bali kelas VII ring SMP Negeri 1 Singaraja warsa pelajahan 2013/2014 sane madue kainggilan kaon tetep keanggen ngemargiang evaluasi. Pitaken sane sampun kajantenang madue kainggilan antuk tetilikan punika, mrasidayang MGMP pupulang lan anggen ritatkala ngaryanin tes sane jagi kaanggen DAFTAR PUSTAKA
Arifin, 2007. Evaluasi Pembelajaran, Prinsip, Teknik, Prosedur. Jakarta:
Rineka Cipta.
Arikunto, Suharsimi. 2009. Prosedur
Penelitian: Suatu Pendekatan
Praktek. Jakarta: Rienika Cipta.
Daryanto. 2007. Evaluasi Pendidikan.
Jakarta: PT Rineka Cipta.
Hamid Hasan. S dan Zainul Aswami. 1991.
Evaluasi Akhir Belajar. Jakarta:
Departemen Pendidikan dan Kebudayaan.
Nurkancana, I Wayan dan Sunartana. 1983.
Evaluasi Pendidikan. Surabaya:
Usana Offset Printing.
Priyatno, Duwi. 2008. Mandiri Belajar
SPSS. Yogyakarta: Mediacom.
Sofiana, Siska. 2010. Analisis Butir Soal Ulangan Kenaikan Kelas Mata Pelajaran Kimia Kelas X SMA Negeri 8 Surakarta Tahun Pelajaran 2009/2010. Skripsi (tidak diterbitkan). Fakultas Ilmu Keguruan, Universitas Sebelas Maret.
Suandi, I Nengah. 2008. Pengantar
Metodologi Penelitian Bahasa.
Singaraja: Universitas Pendidikan Ganesha.
Sudijono, Anas. 2009. Pengantar Evaluasi
Pendidikan. Jakarta: PT Raja
Grafindo Persada.
Sudjana, Nana. 2010. Penilaian Hasil
Proses Belajar Mengajar. Bandung:
PT. Remaja Rosdakary.
Suminarsih, Rini. 2012. Analisis Kualitas Butir Soal Ulangan Tengah
Semester Genap Pelajaran Bahasa Indonesia Siswa Kelas 3 MI Negeri Jejeran Bantul Yogyakarta Tahun Pelajaran 2011/2012. Skripsi (tidak diterbitkan). Program Studi Pendidikan Guru Madrasah Ibtidaiyah, Universitas Islam Negeri Sunan Kalijaga.
Trigatra, Bambang. 2012. “Exam Anxiety: Menghilangkan Kecemasan Saat Ujian, Meningkatkan Mental, dan Menghilangkan Perasaan Takut Gagal saat Ujian serta Menjadikan Diri Anda lebih Fokus saat Ujian”.
Tersedia pada
http://www.binauralbeats.co.id/meng hilangkan_kecemasan_saat_ujian,ht ml (diakses tanggal 27 Januari 2015).