STRATEGI & KUPAS TUNTAS SKL UN SMA/MA IPA
PEMBAHASAN
LATIHAN SOAL
Pengetahuan & Pemahaman :: Aplikasi :: Penalaran & Logika
MATEMATIKA
Pangkat, Akar, dan Logaritma
Fungsi Komposisi dan Invers
Persamaan Kuadrat
Fungsi Kuadrat
Sistem Persamaan linear dan
Peridaksamaan Linear
Program Linear
Suku Banyak
Matriks
Barisan dan Deret
Limit
Turunan
Integral
Trigonometri
Dimensi Tiga
Lingkaran
Transformasi Geometri
SKL UN SMA/MA IPA
2
Pangkat, Akar, dan Logaritma
1
Jawaban: A 1.
5a b
5a b
= 5 a b 5 a b =
5 a b
3 -2 4
-4 -5 -2
4 3.4 -2.4 -2 -4. -2 -5. -2
4 12
(
)
(
)
( ) ( )--8 -2 8 10
4- -2 12-8 -8-10 6 4 -18
5 a b
= 5 ( )a b = 5 a b
Jawaban: C 2.
5
3 2 3
5 3 2 3
3 2 3 3 2 3
5 3 2 3
3 2 3
5 3 2 3
18 3 1
3 3 2 3
2 2 -= -+ + = +
(
)
(
)
-(
)
=(
+)
- =(
+ .))
Jawaban: B 3. 1 2 3 5 2 23 2 2 5 4
2
3 10 5
2 3 5 2 2 2 log100.log9 log625 log12 log3
log10 .log3 log5
12 log
3 2
.2. log10 log3 4. log5
1 2
log 4
4.2. log3. 4. log5 log2
4.2.1 4.1 4
2 2 2. log2 -= -= -= -= = = Jawaban: C 4. 4 12 4 3 4 2 2
5 4 1 1
1 2 1 2 1 1
1 5 1 a b c a b c
a b c
a -- -- - -( ) ( )- -- - -( =
( )
. )) ( )- - -( ) - -- - -- - - -( ) -= = b ca b c a b c
a b c 4 1 1 1
1 2 2 1
1 1 5 4 1
2 5 2 4 1 1 4
3 4 33
3
3
1
3 2 2
1 2 3 2 --
-=a b c = b
a c
Jawaban: B 5.
( ) 2 3 1
2 2
2 2 3 1 1 2
4 2 4 2
3 2
a 2, b 3, dan c 5
a b c a bc
a b c
a b 2 3 144
125 c 5 -- -- -= = = = = = = Jawaban: B 6.
4 1 2 1 2
3 2 2
4 1 2 1 2
3 2 2
4 1 2
3 2 2
4
3 2 2 3 2 2 +
(
)
(
-)
+ =(
+)
(
-)
+ = -(
)
+ = +-. 22 2 3 2 2
12 8 2
9 8 12 8 2
-= + - = +
-MATEMATIKA
Pembahasan
Laihan Soal
Jawaban: C 7.
log log log log
log log log log
log log
log
2a 2b
a b
a b a b
a b -+ =
(
+)
(
-)
+(
)
= aa b a
b
-log =log
Jawaban: D 8.
3log 5 = a, dan 2log 3 = b.
Nilai 6log 10
2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 log10 log5.2 log6 log3.2 log5 log2 log3 log2
log3. log5 1 ab 1
b 1 b 1
= = + = + + + = = + + Jawaban: C 9. 2
2 1 7
3 2 4
4 5 3
3 2 4
2
1 5 7 3
2 4
2 2 4 4
3 3
2 4
2 2 1 4 2 2
4 2
3a b C
4a b C
3
a b c
4
3 9 9b
a b c a b c
4 16 16a c
- - -- -- - - - - - - - - - - - = = = = Jawaban: B 10.
9 16 5
3 3
3 3 2 3 5 2
8 27 25
9 1
27
2 3 5
2 4
1 2
log . log log
log log
log . log log
-+
= 33 2 3 - 3
3 2
3 4
3 2 2 5
3
3 3
2 3 5
2 3 3
1 2
log log
log . log log
. log ( )
+ =
(
)
(
)
-(
)
+ -3 3 3 9 8 1 4 1 2 1 3 123 8 1 23 8 log . . . . = -- = =
-Fungsi Komposisi dan Invers
2
Jawaban: D 1.
( )(x) g ( ) ( )
( ) ( )
g f f x g x
x x
x x x
=
( )
= +
= + - + +
= + + -
-2 7
2 7 6 2 7 1
4 28 49 12 2
2 442 1
4 2 16 8
+
= x + x+
Jawaban: B 2.
g x ax b
cx d g x
-dx b cx a
g x x
x g x
x x
( )
= + + →( )
= +-( )
= + - →( )
= + -1 1 1 2 3 3 1 2 1JJadi, g x x , . x x -1
( )
= +- ≠ 3 1 2 1 1 2 Jawaban: C 3.
(f g)(x) =f(g(x))
= - = - -= - + - = + f x x x x x x x x x
1 3 1 2
3 2 2 1 2 --= + - ≠ -1 2 1 1 1
(f g) ( )x x , x x
Jawaban: D 4.
g f x g f x g x x
- x x
- x x
( )( )
=(
( )
)
=(
+)
= + + + = + + = 2 2 42 4 4
SKL UN SMA/MA IPA
4
Jawaban: B 5.
g(f(x)) = f(g(x))
g(2x + p) = f(3x + 120) = g(3(2) – 5) 3(2x + p) + 120 = 2(3x + 120) + p
6x + 3p + 120 = 6x + 240 + p 2p = 120
p = 60
Jawaban: D 6.
g f g f g
g
( )( )
=(
( )
)
=(
( )
-)
=( )
=( )
--
( )
= =2 2 3 2 5
1 4 1 2 6 4 1
2 2 1
Jawaban: B 7.
f x ax b
cx d f x
-dx b cx a
f x x
x f x
x x -1
-1
( )
= ++ →
( )
=+
-( )
=-- →
( )
=
-2 4 3
3 4 2 ,xx
f 4
f 4 -1
-1
≠
( )
=( )
-( )
-( )
=2
3 4 4
4 2
4
.
, Jadi nilai
Jawaban: A 8.
f x ax b
cx d f x
-dx b cx a
f x f x x
x -1
-1
( )
= ++ →
( )
=+
-( )
=-+ →
( )
= -+2 3 4 1
2 4 3
x x
ff x x
x -x
x
f x -x x x -1
-1
-(
)
= - -(
)
-(
)
+ = +
-(
)
= +
-2 2 2
4 2 3 4 4 5
2 4
4 5 Jadi, , ≠≠5
4
Jawaban: C 9.
Misalkan: x = banyaknya kue
y = f(x) = biaya produksi kue Biaya produksi kue kurang dari 100 adalah Rp400,00/unit
Fungsi biaya kue untuk 1 ≤ x ≤ 99 adalah f(x) = 400x
Biaya produksi 99 unit adalah 99 x 400 = 39.600
Biaya produksi kue unit ke-100 dan seterusnya adalah Rp300,00/unit, Fungsi biaya kue untuk x ≥ 100 adalah f(x) = 39.600 + 300(x – 99)
= 39.600 + 300x – 29.700 = 300x + 9.900
Jadi, fungsi produksi kue tersebut adalah
f x x x
x x
( )
= ≤ ≤+ ≥
400 1 99
300 9 900 100 ,
. ,
Jawaban: A 10.
1) f(x) = 2x + 1
f(x + 1) = 2(x + 1) + 1 = 2x + 3
2) (f 0 g)(x + 1) = -2x2 – 4x – 1
f(g(x + 1)) = -2x2 – 4x – 1
2(g(x + 1)) + 3 = -2x2 – 4x – 1
g(x + 1) = -x2 – 2x – 2
↓
x + 1 harus bernilai -2 Maka x + 1 = -2 → x = -3
Jadi, g(-2) = -(-3)2 – 2(-3) – 2 = -5
Persamaan Kuadrat
3
Jawaban: B 1.
1 2
2
x
x 4px 4 0
x
+ + =
x1+ =x2 -4p
x x1 1=4
x x x x
x x x x
p p
1 2 2
1 2
2
1 2 1 2
32
32
4 4 32 2
+ =
⇔
(
+)
=-5
MATEMATIKA Pembahasan Latihan Soal5
J2. awaban: A
3 5 1 0
5 3 1 3 1 1 2 2 2 2 2 x x b a c a + + = + = = = = + = + α β α β αβ α β α β αβ -
(( )
+(
)
-( )
( )
-( )
( )
- = 2 2 2 5 3 2 1 3 1 3 2 25 9 2 3 1 9 2 2 19 = = -= α β αβ αβJadi, nilai 12 12 19
α +β =
Jawaban: C 3.
1 5 4 0
5
4
2 2 2
4 2 ) ) x x b a c a JA + - = + = = = = =
(
+)
+ +(
)
= + + = α β α β αβ α β α β ---55 4 1
3 2 2
2 4
4 2 5 4 10 4 + = =
(
+)
(
+)
= +(
+)
+ = + + = -- - -) ( ) ) KA Persama α β αβ α β aan kuadrat baru x JA x KA
x x x x : - -2 2 2 0 1 10 0
10 0 - + = - + = + - = ( ) ( ) ( ) Jawaban: C 4.
x p x m
n
m n b p
2
2 6 0
2 - - - = + = = -= -= + + ( ) -== ⇔ + + = ⇔ + - + = ⇔ + = ⇔ - =
m n b a p mn c 2 6 - - - = + = = -= -= + + -== ⇔ + + = ⇔ + - + = ⇔ + = ⇔ - = a mn c a m2 mn n2
6 2 - - - = + = = -= -= + + == ⇔ + + = ⇔ + - + = ⇔ + = ⇔ - = ⇔ - = ± → 9 2 9
2 2 9
9 2 9 2 3 2 2 2 2 2
m n mn
m n mn mn
p p ( ) (m n) ( ) p p p = = -1 5 Jawaban: D 5.
1 1 8 0
1 1 1 8 1 8 2 8 2 ) . ) .
x p x
-b a - p -p c a + +
(
)
+ = + = =(
+)
= -= -= -= = α β α β α β α β ,, , subtitusikan Karena maka α β β β β β β β = ⇔ = ⇔ = ⇔ = ± > 1 2 1 2 8 16 4 0 2 == = → = = + = ⇔ + = ⇔ = -⇔ = 4 4 12 4 2
3 1
2 4 1
6 1
7
Untukβ α
α β . ) -p -p -p p
-Jadi, nilai p yang memenuhi adalah -7
Jawaban: D 6.
Syarat mempunyai dua akar yang sama (kembar) → = → -D 0 b2 4ac=0
( ) . .( )
( )( )
-
-- atau 2 4 1 2
4 4 8 0
2 0
2 1 0 2 2 2 2 p p p p p p p p p p - + + - = + - = + - =
= ==1
SKL UN SMA/MA IPA
6
Jawaban: E 7.
Akar-akar baru: 3x1+1, maka inversnya:
x 1 3
-Subsitusikan x 1
3
-
ke persamaan
2
3x - - =x 5 0
⇔
- -
- =
⇔ - +
-
- =
3 1 3
1
3 5 0
3 2 1
9
1
3 5
2
x x
x2 x x
0 0
1
3 2 1
1
3 1 5 0 2 1 1 15 0
3 13 0
2
2 2
⇔
(
- +)
-(
-)
- =⇔ - + - + - =
⇔ - - =
x x x
x x x
x x
Jawaban: A 8.
2
2x +3x- = 2 α
β
-3
2
α + β =
αβ =-1
α β+ β α
= +
=
(
+)
-=
-
( )
=
= α β
αβ
α β αβ
αβ
α β
β α
2 2
2
2
2
3
2 2 1 1 17
4
1
-
-.
.
Jadi, persamaan kuadrat baru:
2
2
17
x - x 1 0
4
4x 17x 4 0
- + =
+ + =
Jawaban: A 9.
Karena a akar-akar persamaan, maka berlaku:
2 2 2
a a 3 0
a 3 a
2a 6 2a
+ - = =
=
-Karena b juga akar-akar persamaan, maka berlaku:
b b
b b
a b a
a b a
a b
2 2
2 2
3 0
3
2
6 2 3
9 9 1
+ - = =
-+ -+ = -
(
)
+ -(
)
+ = - +(
)
= -( )
Jadi,
- ==10 Jawaban: E
10.
x x x
x
x x
x x
x x
x x x x
2 1
2
1 2
1 2 1 2
2 2
1 2
2 1 2
3 0
1
3
2
1 2 3
- - =
+ =
= +
⇔
(
+)
-⇔ -
(
--
))
⇔ +
⇔
(
+)
⇔
( )
=7 2 2
2
2 1 2
1 2
1 2
x x
x x
Jadi, persamaan kuadrat baru:
x x
x x
2 2
7 2 7 2 0
9 14 0
- +
(
)
+( )
=- + =
Fungsi Kuadrat
4
Jawaban: D 1.
(xp, yp) = (-1, 5)
1) x -p
- -p 4 p
p= = =
2 2
1
4 .
2) y -D 4a
- p q
- q
p=
=
(
-)
=
( )
+5 4 2
4 2
5 4 8
8
2
2
. .
.
40 = -16 + 8q 8q = 56 q = 7
Jadi, nilai p + q = 4 + 7 = 11
Jawaban: B 2.
Diketahui fungsi kuadrat memotong 2 iik di sumbu x, maka gunakan rumus
y=a x x
(
- 1)
(
x x- 2)
⇔ =
(
-)
(
-)
( )
⇔ =
(
-)
(
-)
⇔ = ⇔ =
y a x x melalui
-- a
- a a
-1 3 0 6
6 0 1 0 3
6 3 2
,
Sehingga fungsinya: y - x x
y - x x
y - x x
=
(
-)
(
-)
=
(
- +)
= +
-2 1 3
2 4 3
2 8 6
2
2
Jawaban: C 3.
Fungsi kuadarat diketahui x y
(
p, p)
=( )
1 4 , melalui iik (0, 3)y a x x y
y a x
a
a a
-p p
=
(
-)
+⇔ =
(
-)
+⇔ =
(
-)
+⇔ = + ⇔ = 2
2
2
1 4
3 0 1 4
3 4 1
Jadi, fungsi kuadratnya adalah: y - x
y -x x
=
(
-)
+= + +
1 1 4
2 3
2
2
Jawaban: A 4.
Fungsi kuadrat dengan iik balik (-1, 4) dan melalui iik (-2, 3)
y a x x y
y a
a
-a a
-p p
=
(
-)
+⇔ =
(
+)
+⇔ =
(
+)
+⇔ = + ⇔ = 2
2
2
1 4
3 2 1 4
3 4 1
x
Fungsi kuadratnya adalah:
y=- x1
(
+1)
2+4Tiik potong dengan sumbu y→ =x 0
⇔ =y -1 0 1
(
+)
2+ =4 3 Jawaban: C5.
y D
-4a -p
p p
- -p
p p 4p
p p
p p
min= =
⇔
( )
- =⇔ - =
⇔ - =
⇔
(
-)
2 4 1
4 1 4 4
4 8 0
4 2
2
2 2
. .
.
==
⇔ =
( )
∨ =( )
= + + →( )
= + += = = =
0
0 2
2 4 2
4 2
2 2
p tm p
f x x px p f x x x
a x - b
2a -
-min 22
2 4 8 2 2
2 2 4
f a f -
-Jadi, a f a -
-( )
=( )
= - + =+
( )
= - =Jawaban: A 6.
Kurva terbuka ke atas → a > 0
y = ax2 + bx + c memotong sumbu y posiif
→ c > 0
Kurva memotong sumbu x di dua iik → D > 0
SKL UN SMA/MA IPA
8
Sistem Persamaan Linear dan Pertidaksamaan Linear
5
Jawaban: E 1.
Misalkan a=1 = dan = x b
1
y c
1
z , ,
a + b = 2 …..(1) 2b – c = -3 ….(2)
a – c = 2 ⇒a = c + 2 …….(3)
Subsitusikan persamaan (3) ke (1) (c + 2) + b = 2
b + c = 0 …..(4)
Eliminasikan persamaan (4) ke (2) 2b – c = -3
b + c = 0 3b = -3
⇔ b2 - 4(+)(+) > 0 ⇔ b > 0
Jadi, ab > 0 dan a + b + c > 0 Jawaban: E
7.
l p p l
L p l l l
l l
l l
l
= - → = +
= =
(
+)
⇔ = +
⇔ + - =
⇔
1
2 10 2 20 2 20
400 2 20
2 20 400 0
2 2
.
2
2 10 200 0
10 20 0
10 20
+ - =
⇔ -
(
)
(
+)
=⇔ = ∨ =
( )
l
l l
l l - tm
Jadi, lebar maksimum adalah 10.
Jawaban: A 8.
3 cm
3 cm 3 cm
3 cm
Panjang = x, lebar = y
Panjang kotak 2 cm lebih dari lebarnya → x = y + 2 → y = x – 2
Volume = 105 V = p.l.t
105 = x(x – 2).3 105 = 3x2 – 6x
3x2 – 6x – 105
x2 – 2x – 35
Jadi, model matemaikanya adalah x2 – 2x – 35
Jawaban: C 9.
Syarat memotong sumbu x di dua iik D > 0
2 2 2 4 1 0
(
)
- a a(
-)
>8 4 4 0
4 4 8 0
2 0
2 1 0
2 1
2 2 2
- + >
- - < - - <
-(
)
(
+)
<= =
a a
a a
a a
a a
a atau a
-+ -+ -+ – – – + + +
Jadi, -1 < a < 2
Jawaban: A 10.
Syarat deinit negaif a < 0, D < 0 1) a < 0
m + 1 < 0 m < -1 2) D < 0
(-2m)2 – 4.(m + 1).(m – 3) < 0
4m2 – 4(m2 – 2m – 3) < 0
4m2 – 4m2 + 8m + 12 < 0
8m < -12
3 m
-2
<
3 2
Jadi, m -3 2
b = -1 ⇒ c = -b = 1 ⇒ a = c + 2 = 3 Jadi, x y z 1
a 1
b 1
c
-+ -+ = -+ -+ = -+ -+ =1 1 1
3 1
3
Jawaban: C 2.
Ambil sembarang iik dan diuji, misal iik (0,0).
2x + y ≤ 24 → 2(0) + (0) ≤ 24 → 0 ≤ 24 (benar)
x + 2y ≥ 12 → (0) + 2(0) ≥ 12 → 0 ≥ 12 (salah)
x – y ≥ -2 → (0) – (0) ≥ – 2 → 0 ≥ -2 (benar) Jawaban: C
3.
1) Ingat! Persamaan garis memotong sumbu X dan sumbu Y.
y
a
0 b x
ax + by = ab
2) Garis yang melalui iik (2,0) dan (0,4) adalah
⇔ 4x + 2y = 8
⇔ 2x + y = 4
Ambil sembarang iik dan dibukikan daerah yang diarsir adalah daerah yang benar,
(0,0) → 2x + y = 2(0) + 0 = 0 ≥ 4 (salah). Karena (0,0) merupakan daerah yang idak diarsir maka peridaksamaannya 2x + y ≥ 4
3) Garis yang melalui iik (6,0) dan (0,4) adalah
⇔ 4x + 6y = 24
⇔ 2x + 3y = 12
4) Ambil sembarang iik dan dibukikan daerah yang diarsir adalah daerah yang benar,
(0,0) → 2x + 3y = 2(0) + 3(0) = 0 ≤ 12 (benar).
Jadi, peridaksamaannya 2x + 3y ≤ 12 5) Garis sejajar sumbu Y → x = 2
Karena daerah yang diarsir di sebelah kiri x = 2 → x ≤ 2
6) Ingat! Persamaan garis jika diketahui dua iik (x1, y1) dan (x2, y2) adalah
y y
y y
x x
x x
1 2
-- =
-1
1
2 1
7) Garis yang terbentuk jika diketahui iik (0,0) dan (2,4) maka
⇔
-- =
-⇔ =
⇔ =
⇔ =
y x
y
4 x
2 y x y x
0
4 0 0
2 0
2 4 2
Ambil sembarang iik dan dibukikan daerah yang diarsir adalah daerah yang benar,
(2,1) → 1 ≤ 2(1) → 1 ≤ 2 (benar). Jadi, peridaksamaannya y ≤ 2x Jadi, peridaksamaan yang memenuhi adalah 2x + y ≥ 4, 2x + 3y ≤ 12, x ≤ 2, dan y ≤ 2x.
Jawaban: C 4.
Misalkan: x = dompet, y = tas Model matemaika:
( ) ( )
lim
. . i
ii
E inasikan i dan ii x y
x y
2 3 140 000 3 2 110 000
2
+ =
+ =
(
)
(
)
xx y x x y
x y x x y
+ = + =
+ = + =
3 140 000 3 6 9 420 000
3 2 110 000 2 6 4 220 000
5
. .
. . _
yy y
x
iii Substitusikan iii ke i
=
=
(
)
(
)
(
)
⇔ +
…
200 000 40 000
2 3 40
. .
( .0000 140 000 2 120 000 140 000 2 20 000
10 000
) .
. .
. .
=
⇔ + =
⇔ =
⇔ =
x x x
Siti membbeli 1dompet dan 1tas x: y 10 000 40 00
50 000
+
= +
=
. .
.
SKL UN SMA/MA IPA
10
Jawaban: B 5.
Misalkan: x = jeruk, y = apel Diperoleh SPLDV
(1) 2x + 3y = 53.000 (2) 4x + 2y = 58.000 Dari (1) dan (2)
2x + 3y = 53.000|x2|4x + 6y = 106.000 4x + 2y = 58.000|x1|4x + 2y = 58.000 _______________________________ _ 4y = 48.000 y = 12.000 …(3) Subsitusikan (3) ke (1)
⇔ 2x + 3y = 53.000
⇔ 2x + 3(12.000) = 53.000
⇔ 2x + 36.000 = 53.000
⇔ 2x = 53.000 – 36.000
⇔ 2x = 17.000
⇔ x = 8.500
Yang harus dibayar Budi = 2x + 2y
= 2(8.500) + 2(12.000)
= 17.000 + 24.000
= 41.000
Jadi, uang kembaliannya = 100.000 – 41.000 = 59.000
Jawaban: B 6.
Misalkan x = jeruk, y = apel Diperoleh model matemaika:
(i) 2x + 2y = 41.000 → x + y = 20.500 (ii) 4x + 3y = 71.000
Eliminasikan (i) dan (ii)
x + y =20.500 |x4|4x + 4y = 82.000 4x + 3y = 71.000 |x1|4x + 3y = 71.000 _______________________________ _ y = 11.000 …(iii) Subsitusikan (iii) ke (i)
x + y = 20.500 x + 11.000 = 20.500 x = 9.500
Widya membeli 3 kg jeruk dan 2 kg apel → 3x + 2y
= 3(9.500) + 2(11.000)
= 28.500 + 22.000
= 50.500
Jadi, sisanya adalah Rp100.000 – 50.500 = 49.500
Jawaban: A 7.
Misalkan: x = pensil, y = penghapus, z = penggaris
Diperoleh model matemaika: (i) 3x + 2y = 15.500
(ii) 4x + y + z = 20.500
(iii) 2x + z = 11.000 → z = 11.000 – 2x subsitusikan (iii) dan (ii)
4x + y + z = 20.500
4x + y + (11.000 – 2x) = 20.500 2x + y = 9.500 …(iv)
Eliminasikan (i) dan (iv)
3x + 2y = 15.500|x1|3x + 2y = 15.500 2x + y = 9.500 |x2|4x + 2y = 19.000 ________________________________ _ x = 3.500…(v) Subsitusikan (v) ke (iv)
2x + y = 9.500 2(3.500) + y = 9.500 y = 2.500 …(vi)
Subsitusikan (v) ke (iii) z = 11.000 – 2x
= 11.000 – 2(35.00) = 4.000
Jadi, nilai x + y + z = 3.500 + 2.500 + 4.000 = 10.000
Jawaban: A 8.
Misalkan:
x = jeruk, y = mangga, z = jambu Model matemaika
( )
( )
. . . i
ii
x y z
x y z
x y z
2 11
2 72 000
4 3 2 144 000
3 1
2 1
2 61 000
+ + = ⇔ + + =
+ + = ⇔66 122 000
2 2 79 000 x y z
x y z
iii
Eliminasikan i dan ii
+ + = + + =
(
)
(
. . ( )))
+ + = + + =
+ + = +
4 3 2 144 000 1 4 3 2 144 000
6 122 000 3 18 3
x y z x x y z
x y z x x y
. .
. ++ =
+ =
(
)
3 366 000 14 222 000
z
x z iv
Eliminasikan ii dan iii
. _
. ...( )
((
)
+ + = + + =
+ + = + +
6 122 000 2 12 2 2 244 000
2 2 79 000 1 2 2
x y z x x y z
x y z x x y
. .
. zz
x
x v
Substitusikan v ke iv
= = =
(
)
(
79 000 11 165 000
15 000 .
. . ...( )
))
+ =
(
)
+ =+ = =
(
)
(
)
(
)
+ + =
+ + =
+ + = + =
= =
+ +
= + +
= + +
+ + =
⇔ + + =
+ + =
⇔ + + =
+ + =
( )
( ))
+ + = + + =
+ + = + ++ =
+ =
( )
(( )
+ + = + + =
+ + = + +
x v
Substitusikan v ke iv
= = =
( ) (
))
15 000. ...( )+ =
(
)
+ =+ = =
14 222 000 14 15 000 222 000 210 000 222 000
12 0 x z
z z z
.
. .
. .
. 000
2 2 79 000 15
...( )
. .
, vi
x y z
Substitusikan v
( ) ( ) ( )
vi ke iii+ + =
0
000 2 2 12 000 79 000 15 000 2 24 000 79 000 39 000 2 79
+ + =
+ + =
+ =
y . . .
. y . .
. y .. .
.
( . ) ( 000 2 40 000
20 000 1
2 1 1
2 1
2 15 000 3 2 y
y
x y z Ani membeli
= =
+ +
= + 220 000 12 000 7 500 30 000 12 000 49 500
. ) .
. . .
.
+
= + +
=
Jawaban: C 9.
Misalkan x = umur Andi, y = umur Dani 1) 4 tahun yang lalu
x- y
(
4)
=1(
-)
2 4 2x – 8 = y – 4 2x – y = 4 …(i)
2) 4 tahun yang akan datang
x+ y
(
4)
=3(
+)
4 4 4x + 16 = 3y + 12 4x – 3y = -4 …(ii) 3) Dari (i) dan (ii)
2x – y = 4 |x3|6x – 3y = 12 4x – 3y = -4|x1|4x – 3y = -4 ________________________ _ 2x = 16 x = 8 …(iii) Subsitusikan (iii) ke (i)
2x – y = 4
= 2.8 – y = 4
= 16 – y = 4
= y = 12
Jadi, umur Dani sekarang adalah 12 tahun.
Jawaban: D 10.
Misalkan: D = Deksa, E = Eliza, F = Firda Diperoleh SPLTV
(1) D = E + 4 → E = D – 4 (2) E = F + 3
(3) D + E + F = 58 Subsitusikan (1) ke (3)
⇔ D + (D – 4) + F = 58
⇔ 2D + F = 62 …(i) Subsitusikan (2) ke (3)
⇔ D + (F + 3) + F = 58
⇔ D + 2F = 55 …(ii) dari (i) dan (ii) 2D + F = 62 D + 2F = 55 __________ +
3D + 3F = 117 → D + F = 39
Jadi, jumlah umur Deksa dan Firda adalah 39 tahun.
Program Linear
6
Jawaban: E 1.
(x, y) f(x, y) = 3x + 4y
(0,3) 3(0) + 4(3) = 12 (2,4) 3(2) + 4(4) = 22 → max (3,2) 3(3) + 4(2) = 17 (4,0) 3(4) + 4(0) = 12
Jawaban: D 2.
-2 -1 0 1 2 3 g3 g1
B C D A
g2
-1 -2 1 2 3 y
SKL UN SMA/MA IPA
12
1) g1 garis memotong sumbu X dan Y di
3
0,-2
dan (1,0)
⇔ - x3 y -3
2 + = 2
⇔ -3x + 2y = -3
2) g2 garis memotong sumbu X dan Y di
(0, 1) dan - ,03 2
⇔ x 3y -3
2 2
- =
⇔ 2x – 3y = -3
3) g3 garis memotong sumbu X dan Y di (0, 2) dan (2, 0)
⇔ 2x + 2y = 2.2
⇔ x + y = 2
4) Tiik B adalah perpotongan g2 dan g3 2x – 3y = -3|x1|2x – 3y = -3
x + y = 2 |x2|2x + 2y = 4 _______________________ _ -5y = -7
7 3
y x
5 5
= → =
5) Tiik C adalah perpotongan g1 dan g3
-3x + 2y = -3|x1|-3x + 2y = -3 x + y = 2 |x2|2x + 2y = 4 ________________________ _ -5x = -7
7 3
x y
5 5
= → =
6) Tabel opimasi
(x, y) f(x, y) = 2x + 2y – 3
3 A - ,0
2
2 - 2 0 3
3
2 -6
+
(
)
- =3 7
B ,
5 5
2
3 5 2
7
5 3 1
+
- =
7 3
C ,
5 5
2
3 5 2
7
5 3 1
+
- =
D(1, 0) 2(1) + 2(0) – 3 = 2 → max
Jawaban: D 3.
12 3
y
2 8 B A
x
Tiik A adalah perpotongan x = 2 dan 3x + 2y = 24
Subsitusikan x = 2 ke 3x + 2y = 24
⇔ 3.2 + 2y = 24
⇔ 6 + 2y = 24
⇔ 2y = 18
⇔ y = 9
Diperoleh iik A(2, 9)
Tiik B adalah perpotongan y = 3 dan 3x + 2y = 24
Subsitusikan y = 3 ke 3x + 2y = 24
⇔ 3x + 2.3 = 24
⇔ 3x + 6 = 24
⇔ 3x = 18
⇔ x = 6
Diperoleh iik B(6, 3) Tabel opimasi
(x, y) f(x, y) = x + 4y
A(2, 9) 2 + 4(9) = 38
B(6, 3) 6 + 4(3) = 18 → minimum Jadi, nilai minimumnya adalah 18.
Jawaban: A 4.
Misalkan: x = banyak sepeda gunung y = banyak sepeda balap (Harga dalam ribuan rupiah)
Kendaraan Harga
Beli Jumlah Laba
Sepeda Gunung 1.500 x 500
Sepeda Balap 2.000 y 600 Batasan 42.000 25
Berdasarkan tabel, diperoleh model matemaika: memaksimumkan f(x, y) = 500x + 600y (dalam ribuan rupiah), dengan kendala:
i. x + y ≤ 25
ii. 1.500 x + 2.000y ≤ 42.000 → 3x + 4y ≤ 84
Daerah penyelesaian:
25 21
25 y
B
A C
x 28
Tiik B perpotongan 3x + 4y = 84 dan x + y = 25
3x + 4y = 84|x1|3x + 4y = 84 x + y = 25 |x3|3x + 3y = 75 __________________________ _ y = 9 → x = 16 Tabel Opimasi
(x, y) f(x, y) = 500x + 600y
(25, 0) 12.500
(16, 9) 13.400 → maksimum (0, 21) 12.600
Jawaban: C 5.
Misalkan: x = model I, y = model II (harga dalam ribuan rupiah dan kerja mesin dalam satuan jam per hari)
Model Mesin A Mesin B Laba Jual
I 2 1 40
II 1 5 10
Batasan 12 15
Berdasarkan tabel, diperoleh model matemaika: memaksimumkan f(x, y) = 40x + 10y (dalam ribuan rupiah), dengan kendala:
i. 2x + y ≤ 12 ii. x + 5y ≤ 15 iii. x ≥ 0 dan y ≥ 0 Daerah penyelesaian:
6 3
12 y
B
A C
x 15
Tiik B perpotongan garis 2x + y = 12 dan x + 5y = 15
2x + y = 12|x1|2x + y = 12 x + 5y = 15|x2|2x + 10y = 30
____________________________ _ 9y = 18 y = 2 → x = 5
Tabel opimasi
(x, y) f(x, y) = 40x + 10y
A(6, 0) 240 → maksimum B(5, 2) 220
C(0, 3) 30
Jawaban: D 6.
Misalkan: x = rumah ipe A y = rumah ipe B
Tipe A Tipe B Persediaan
Rumah 1 1 175
Luas 100 75 15.000
Untung 8.000.000 6.000.000
Memaksimumkan f x y( , )=8x+6 (juta y rupiah), dengan kendala:
( )
( ) .
( ) , i x y ii x y
x y iii x y
+ ≤
+ ≤
+ ≤
≥ ≥
175
100 75 15 000 4 3 600
0 0
Daerah penyelesaian:
200
175
175 150 0
C B A
Tiik B perpotongan kedua garis
4x 3y 600 x1 4x 3y 600
x y 175 x3 3x 3y 525 _
x 7 Untuk
5
x 75 y 100
+ = + =
+ = + =
=
= → =
Tabel opimasi
f(x) = 8x + 6y
A(0, 175) 8.0 + 6.175 = 1.050 B(75, 100) 8.75 + 6.100 = 1.200
C(150, 0) 8.150 + 6.0 = 1.200
Jawaban: C 7.
Misalkan: x = kue jenis I y = kue jenis II
Modal Produksi Keuntungan
Jenis I 200 1 40%
Jenis II 300 1 30%
SKL UN SMA/MA IPA
14
Dari tabel diperoleh model matemaika: Memaksimumkan f(x, y) = 40%x + 30%y → 80x + 90y dengan kendala:
i) 200x + 300y ≤ 100.000 → 2x + 3y ≤ 1000 ii) x + y ≤400 iii) x ≥ 0; y ≥ 0 Daerah penyelesaian
A B
C 500 400 0
400 y
x 1000
3
Tiik B adalah iik perpotongan 2x + 3y = 1.000 dan x + y = 400 2x + 3y = 1.000|x1|2x + 3y = 1.000 x + y = 400 |x2|2x + 2y = 800
_____________________________ _ y = 200 → x = 200 Tabel opimasi
(x,y) f(x, y) = 80x + 90y
A 0,1.000
3
(
)
1.000
80 0 90 30.000
3
+ =
B(200, 200) 80(200) + 90(200) = 34.000 →max
C(400, 0) 80(400) + 90(0) = 32.000
Keuntungan 34000 x100 34 100000
= %= %
Jadi, keuntungan maksimum 34% dari modalnya.
Jawaban: B 8.
Misalkan : x = sapi y = kerbau
Sapi Kerbau Persediaan Daya
tampung 1 1 15
Harga beli 90 80 1240
Harga jual 103 92
Dari tabel diperoleh model matemaika: Memaksimumkan f(x,y) = 103x + 92y (dalam ratusan ribu rupiah), dengan kendala:
(1) x + y ≤ 15
(2) 90x + 80y ≤ 1240 → 9x + 8y ≤ 124 (3) x ≥ 0; y ≥ 0
Daerah penyelesaian:
124/8
15
0 124/9 15 A
B C
Tiik B diperoleh dengan cara eliminasi (x,y) f(x,y) = 103x + 92y
124
A ,0
9
124
103. 92.0 1419.12
9 + =
B(4,11) 103.4 + 92.11 =1424→max C(0,15) 103.0+92.15 =1380
Jawaban: A 9.
Lemak Karbohidrat Protein
Menu A 2 1 4
Menu B 3 3 3
18 12 24
2X + 3Y ≥ 18; X + 3Y ≥ 12; 4X + 3Y ≥ 24; x ≥ 0; y ≥ 0
Jawaban: B 10.
Misalkan: x = banyak kapsul y = banyak tablet
Obat Kalsium Zat Besi Harga
Kapsul 5 2 1.000
Tablet 2 2 800
Batasan 60 30
Berdasarkan tabel di atas, diperoleh model matemaika: meminimumkan f(x,y) = 1.000x + 800y, dengan kendala: (1) 5x + 2y ≥ 60
Daerah penyelesaian:
30
15
0 12 15
A B
C
Tiik B perpotongan garis 5x + 2y = 60 dan 2x + 2y = 30
5x + 2y = 60 2x + 2y = 30 3x = 30 x = 10 → y = 5 Tabel opimasi
(x,y) f(x,y) = 1000x + 800y
A(15,0) 15.000
B(10,5) 14.000 → biaya minimum C(0,30) 24.000
Suku Banyak
7
Jawaban: C 1.
Dengan horner Kino
4 4 5 4 -6
-1 / 2 . -2 -1 -3 .
1 / 2 . . 2 1 3
4 2 6 2 -3
Sisa
Jadi, sisa pembagiannya adalah 2x – 3.
Jawaban: A 2.
2 -3 -11 6
-2 -4 14 -6
2 -7 3 0
Jadi, salah satu faktornya adalah (x + 2).
Jawaban: B 3.
f(t) = t9 – t
= t(t8 – 1)
= t(t4 + 1)(t4 – 1)
= t(t4 + 1)(t2 + 1)(t2 – 1)
= t(t4 + 1)(t2 + 1)(t + 1)(t – 1)
Jadi, banyaknya akar real ada 3, yaitu 0,-1 dan 1.
Jawaban: E 4.
f x
( )
=2x3+ax + bx + 22• f x x
f -1 a b a b
(
)
(
+)
→
(
)
=⇔ + - + =
⇔ - = …
(
)
dibagi 1 sisa6 6
2 2 6
6 1
-• f x x
f 2
a b
a b
a b
( )
(
-)
→
( )
=⇔ + + + =
⇔ + =
⇔ + =
dibagi 2 sisa24
24
16 4 2 2 24
4 2 6
2 3……
( )
2Dari (1) dan (2) diperoleh a = 3, b = -3 Jadi, nilai 2a – b = 2.3 – (-3) = 9
Jawaban: B 5.
f x P x H x S x
f x x H x x
f x x H
( ) ( ) ( ) ( )
(x) ( )
(x)
= +
=
(
+ -)
+(
-)
= +
(
)
(
-)
22 2 3
2 1 (( ) ( ) ( ) ...( ) ( ) . ...( )
x x
f i
f ii
Subst
+
(
-)
= - =
= - =
2 3 2 2 2 3 7
1 2 1 3 1
- -
-iitusikan i dan ii ke f x f
p q
( )
( )
=
- + + =
-
-- - -
-( ) ) ( )
( ) ( ) ( ) 1 2 7
23 3 22 2 77 8 12 2 7
2 13
2 1 1
13 3 12 1 1
-
-- -- + =
+ =
( )
=
- + + =
…
p q p q
f
p q iii ) ( )
( ) ( ) ( ) 1
1 3 1
1
2 13 1
- + + =
+ =
( )
( )
( )
+ =
+ =
…
p q p q
p q p q
iv Eliminasikan iii dan iv
-_ _
, -3
-4
-
-p
p q
p q Jadi
=
= ⇔ = - = - =
12
SKL UN SMA/MA IPA
16
Jawaban: C 6.
Berdasarkan teorema faktor, jika x + 2 adalah faktor dari f(x) = 2x3 + ax2 -11x + 6,
maka:
⇔
( )
=⇔ + + + =
⇔ =
f a a
-2 0
16 4 22 6 0 3
Sehingga diperoleh suku banyak f x
( )
=2x3-3x2-11x+6.Faktor lain dapat dicari dengan skema Horner berikut.
2 -3 -11 6
-2 -4 14 -6
2 -7 3 0
3 6 -3
2 -1 0
Jadi, faktor lainnya adalah (x – 3) dan (2x – 1).
Jawaban: C 7.
f x x m x x
x f
m adalah faktor
( ) ( )
( ) ( ) (
= + - - +
- → =
⇔ +
-2 2 1 13 6
2 2 0
2 2 2 1
3 2
3
)).2 13 2 6. 0 16 8 4 26 6 0
8 8 0 1
2- + =
⇔ + - - + =
⇔ - =
⇔ =
m m m
Sehingga diperoleh: ff x( ) x x x
.
=2 + -13 +6
2 1
3 6
2 5
13 6
15 6
2 0
3 2
-
-Jadi, faktor yang lain adalah x + 3.
Jawaban: B 8.
f(x) berderajat 2, maka sisanya berderajat 1 → S(x ) = a + b
• f(x) dibagi (x-1) sisanya 6 → f(1) = 6
⇔a + b = 6 … (1)
• f(x) dibagi (x + 3) sisanya -2 → f(-3) = -2
⇔-3a + b = -2
Dari persamaan (1) dan (2) diperoleh a = 2, b = 4
Jadi, S(x) = 2x + 4
Jawaban: B 9.
Misalkan: f(x) adalah suku banyak berderajat 3.
Berdasarkan algoritma pembagian dan teorema sisa,
1) jika f(x) dibagi (x2 + 2x – 3)
bersisa (3x – 4), maka
f(x) = (x2 + 2x – 3)(ax + b) + (3x – 4)
= (x – 1)(x + 3)(ax + b) + (3x – 4) f(1) = 3(1) – 4 = -1…... (1) f(-3) = 3(-3) – 4 = -13... (2) 2) jika f(x) dibagi (x2 – x – 2)
bersisa (2x + 3), maka
f(x) = (x2 – x – 2)(ax + b) + (2x + 3)
= (x – 2)(x + 1)(ax + b) + (2x + 3) ....… (3)
Subsitusikan persamaan (1) dan (2) ke (3) 1) f(1) = -1
(-1)(2)(a + b) + (2 + 3) = -1 -2a – 2b = -6
a + b = 3…(4) 2) f(-3) = -13
(-5)(-2)(-3a + b) + (2(-3) + 3) = -13 -30a + 10b = -10
-3a + b = -1…(5)
Dari persamaan (4) dan (5) dieliminasi, diperoleh a = 1 dan b = 2.
Jadi, suku banyak tersebut adalah f(x) = (x2 – x – 2)(ax + b) + (2x + 3)
= (x2 – x – 2)(x + 2) + (2x + 3)
= x3 + x2 – 2x – 1
Jawaban: B 10.
Diketahui (x – 2) dan (x – 1) adalah faktor-faktor suku banyak
P x
( )
= +x3 ax2-13x b+ . Dengan teorema faktor, maka P(2) = P(1) = 0.Dengan cara Horner:
1 a -13 b
x 2 2 4 2a 4a 18
1 2 a 2a 9 b 4a 18 0
x 1 1 3 a
1 3 a 3a 6 0
= +
-+ - + - =
= +
+ - =
Jadi, faktor lainnya adalah x + (3 + 2) = x + 5 dan akar-akar persamaan P(x) adalah 2, 1, dan -5.
Syarat x1 > x2 > x3, maka x1= 2 > x2 = 1 > x3 = -5. Kesimpulan, x1 – x2 – x3 = 2 – 1 – (-5) = 6.
Matriks
8
Jawaban: E 1. Diberikan matriks y zy - z
-x 3 4 16 2 2 1 2 log log
log log ,
= aartinya
• = → = = → = = • = = • 3 2 4 1 16 2 4 2 3
1 4 4
3 2 log log log log log y y z z y z x x llog
. log log
log
4
2 3 1
2 4 3 1 4 3 3 81 4 1 4 4 x x x x x = = = = =
Jadi, nilai x = 81
Jawaban: B 2.
A B C
a b - -a b - - -a a + = + - + - = + +
-2 1 3
1 6
2 3
1 2
5 6
2 4 2 2 1 33 3
1 1 6 2
3 2 2 2
2 4 5 6 2 b b - -5 6 -2 -4 a - b
- - + -- + = + - = --a a
- b b
-a b
-4
3 2 5 1
2 2 6 4
3 + = → = - = → = + = artinya Jadi , , Jawaban: B 3.
A B C
x y - = - = - = -2 x 6 3 -5 14 y -2 z -1 1 5 3 14 6 5 zz -1 1 5 • = • - = → = z y y 3
6 1 5
y - = - = - =
6 5 1 5
- • = • - = → = • - = → = + + = + z y y x x
x y z Jadi nilai
3
6 1 5
14 1 13 13
, 55 3 21+ = Jawaban: E
4.
A B C 0 4 -3 -5 3 w x -1 y 5 -3 z 0 4 -T + - = + - = 5 5
5 10 33 -5
y w
x - z
0 4 -3 -5 y w x + - + -- -- + - =
-3 5 5 5
3 5 1 10 2 8 zz 0 4 -3 -5 w y y
x - x
z - = • = • - = → = • - = → = • - = → 11 4
2 0 2
8 3 5
11 5 zz w x y z
= + + + = 6 17 Jadi, Jawaban: E 5. A B 6 x -1 -10 x 2 x 3 -2 5 x 6 x --10 x T = -1
= - 1 3 10 1 2 = - -- - 3
3 10 3 10 5
3 10 3 10 1 x -2 x x x x
Ambil baris koloom
Jadi nilai - -2 x x 3x 3x x x 2 1 1 3 10 1 2 3 10 10 2 12 4
2 2 4
=
( )
-= -- = = ⇒ = =(
SKL UN SMA/MA IPA
18
Jawaban: C 6. A.B C a - b -2 -3 -2 -3a -2 b
= = +
( )
+ 1 2 3 4 3 21 2 1 3 2
3
. . .
a
a -2 b
-2 -3 -2 -3 a b a b +
( )
+ = - + - + =4 3 3 4
4 3 2
3 8 9 4 . .
--2 -3
-2 -3
a a - a
b b - b
- - = - = → = + = + = → = Artinya Jad ,
4 3 8 2 2
3 2 9 4 3 3
ii, a b+ =-1
Jawaban: B 7.
A xA yB
2 3
-1 -2 x 2 3
-1 -2 y
6 12 -4 -10 2 3 -1 -2 2 2 = + = + = +
( )
+( )
2 3 -1 -2x 2 3 -1 -2 y
6 12
-4 -10
-2 -2 3 1 22 3 3 2
2 1 1 3 2
( )
+( )
( )
-( )
( )
-( )
= +--1 2 - - -2
2x 3x -1x -2x
6yy 12y -4y -10y x y x y
-x y - x y
= + + - - 1 0 0 1
2 6 3 12 4 2 10 M Maka Sehingga x Jadi xy , , 2 6 1
2 10 1
4 2 1
2 2 x y - x y
- y y
--1 + = - = + = → = = = Jawaban: B 8.
AX B A
X -3 -1 -17 0 X 0 T = + = + = 3 2 0 5 3 0 2 5 3 2
0 5 .
--1
-15 5
X 0 -1
= =
-3 2 1
= = = -
( ))( )
= - = = + = + =0 5 -15 5
X 0 -1
-15 5 5 -2 0 3 0 -1 = = -3 2 0 5 1 15 1 --15 5 30 -15 -45 15 2 -1 -3 1 X -1 = = = -
(
1 15 2 1Jadi, .
))( )
-3 = - =2 3 -1Jawaban: A 9.
A B C
a b b -2 b -a b t t 2 × - = + - = 0 2 5 4 1 2 1 4 1 2 1 0 ) 2 2 5 4 2 2 1 4 2 1 1 0 2 5 4 + - = ) a b b -2 b
-a b2
( )
+( ) ( )
+(
+)
( )
+( ) ( )
+(
+)
-3 4 2 1 2 2 1
1 4 1 1 2 1
) a a b
b b b
-2 b
-a b2
= + + + + + + - 0 2 5 4
4 4 2 2 2 2
4 2 2
) a a b
b b b
-2 b
-a b2 =
+ -
( )
+ + -( )
+ -( )
+ + -(
)
0 2 5 4 54 2 2 2 2
4 2 2 2
)
a -2 a b b
b -a b b b
= + + + + + + = 0 2 5 4
6 4 4 2 2
4 2 0 2 5 4 4 ) ,
a a b
a b b
maka
++ = → =
+ = → =
4 0 1
2 4 2
1
a a
-b b
-Jadi nilai dan masing masing adalah dan
,
Jawaban: B 10.
Matriks merupakan matriks singular
A
.
log
log
A
b
z z
a
→ =
=
( )
0
2
1
1 0
2 1
(( )
-(
)
=
- -
(
)
=+ =
z a
a z
b
z
Z b
log log
( log ) log 1
0
2 0
==
+
= + +
=
( )
+ + =
→ =
=
( )(( )
-(
)
=
- -
(
)
=+ =
a z
a
a
z
Z b
b b
( log ) log
log log
2 0
2 0
==
+
= + +
=
-b a a z
b a z a
a z b
a a b z
2
3 2
3 2
Jadi,
log log . log
. log log . log . log
3
3 1 2 1 2 6
-2 -
-( )
+ + . =Barisan dan Deret
9
Jawaban: C 1.
Un = a + (n – 1)b U8 = a + 7b = 20
U2 + U16 = (a + b) + (a + 15b) 30 = 2a + 16b = 30 15 = a + 8b dengan eliminasi a + 7b = 20 a + 8b = 15 _
b = -5, a = 55
U12 = a + 11b = 55 + 11(-5) = 0 Jawaban: C
2.
1)
6 7
2 3
U ar 256
U =ar = 16
r4 = 16
r = 2 2) U3 = ar2
16 = a(2)2
a = 4
3) Jadi, jumlah 7 suku pertama deret tersebut adalah
S7 = a
r-
( )
r--
(
-)
1 1
4
2 1 2 1
7
7
=
= 4(127) = 508
Jawaban: E 3.
a = 4, r=1 2 maka
S a
r
∞=
-= -=
1 4
1 1 2 8
Jawaban: A 4.
Barisan aritmeika: U1 = 46.000, b = 18.000
S12 12 a b 2 2 12 1
=
(
+(
-)
)
= 6(2.46.000 + 11.18.000) = 6(92.000 + 198.000) = 6(290.000)
= 1.740.000
Jawaban: C 5.
Barisan aritmeika: u1 = 20, b = 4
S n
2 a n b
S n
2 a n b
n
n
=
(
+ -(
)
)
=
(
+ -(
)
)
=
(
+)
=
( )
=2 1
2 1
15
2 40 56 15
SKL UN SMA/MA IPA
20
Jawaban: B 6.
Barisan geometri a = 1.000, r = 2
Dari tahun 2013 sampai dengan 2018 = 6 tahun
S6 = a
r-
(
-)
-
(
-)
1 1
1 000 2 1 2 1
6
6
r
. =
= 1.000 (64 – 1) = 63.000
Jawaban: B 7.
Suku pertama = a = 5.000, r = 2
Populasi 10 tahun yang akan datang = U10 U10 = ar9
= 5.000(2)9
= 5.000(512) =2.560.000
Jawaban: C 8.
Jumlah seluruh lintasan yang dilalui bola dari awal hingga berheni
L = 2S∞ – ho
= o
a
2 h
1 r
2
2 2
4 1
5
-
-
-
-
=
= 18
Jawaban: D 9.
Misalkan deret aritmeika: p – 2q, p – q, p, p + q, p + 2q
1) (p – 2q) + (p – q) + p + (p + q) + (p + 2q) = 125
5p = 125 p = 25
2) (p – 2q)(p + 2q) = 225 p2 - 4q2 = 225
252 – 4q2 = 225
625 – 4q2 = 225
4q2 = 400
q2 = 100
q = 10
Selisih bilangan terbesar dan terkecil adalah:
⇔(p + 2q) – (p – 2q) = 2q = 20 Jawaban: A
10.
1) x k k x k x
x 1
2 2-
(
2 2- -1)
+(
3 +4)
=0
2) x1,k, x2 membentuk barisan geometri
⇔ k2 = x 1.x2 ⇔ k2 = 3k + 4 ⇔ k2 – 3 k – 4 = 0 ⇔ (k – 4)(k + 1) = 0
⇔ k = 4 V k = -1
Kuadrat akar itu bilangan bulat, maka pilih k = -1
3) Subsitusikan x = -1 ke persamaan kuadrat
x2 – (2k2 – k – 1) x + (3k + 4) = 0
x2 – 2x + 1 = 0
(x – 1)(x – 1) = 0 Jadi x1 = 1 dan x2 = 1
4) Barisan geometri yang dimaksud adalah 1,-1,1
S
-
-- -n
n
n
n
=
(
( )
- -)
-( )
-=
(
( )
-)
=
( )
+1 1 1
1 1
1
2 1 1 1
Limit
10
Jawaban: E 1. lim lim lim x x x x x x x xx x x
x x → → → - + -=
(
-)
(
-)
-(
)
(
+ +)
= -1 2 3 1 2 1 5 4 1 1 4 1 1 4 2 2 2 1 1 4 1 1 1+ + = -+ -+ = = x -3 3 -1 Jawaban: C 2.
lim cos sin
lim cos .sin
. x x x x x x x x → → = = = 0 0 4 3 5 4 1 3 5 1 3 5 3 5 5 Jawaban: C 3. lim lim x x
x x x x
x x x x x x x x x x → → - + + - + = - + + - + ∞ ∞
5 4 3 4 3 3 2
5 4 3 4 3 3
2 2
2 2 2
2 2 2
2 2 2 2 2 4 3 3 2 2 3 2 3 x x x x x = + = = → → lim lim ∞ ∞ Jawaban: B 4. lim x x lim x x x x lim x x x x x → → → -- + = -- + + + + + =
(
-)
(
+ + 1 1 1 1 2 3 1 4 3 4 3 4 31 4 3
.
))
- +(
)
=(
-)
(
+ +)
-= + + = + + = → → 4 31 4 3
1
4 3
4 1 3 4 1
1
x
lim x x
x lim x x x Jawaban: C 5. lim x x x lim x x x x x x x lim x x x → → → + - - = + - - × + + -+ -+ -= 0 0 3 9 9 3 9 9 9 9 9 9 0 0 0
3 9 9
9 9
3 9 9
2 3
2 9 0 9 0
x x x
x x
lim
x x x
x x
( )
(
+ + -)
+(
)
- -(
)
=( )
(
+ + -)
= + + -→((
)
=9Jawaban: D 6. lim tan cos lim tan sin . . x x x x x x x x x x x → → -= = = 0 2 0 2 2 2 1 2 2 2 4 1 2 Jawaban: E 7. lim tan sin lim tan sin . x x x x x x x x x lim x → → →
-(
)
-(
)
=(
-)
-(
)
= 3 3 3 2 6 3 2 3 3 llim x x x→-(
)
-(
)
= = 3 2 33 3 2 6 tan
sin .
Jawaban: A 8.
lim x x x
lim x x x
lim x x x → → → - + - +
(
)
=(
- + -(
-)
)
= ∞ ∞ ∞81 10 3 9 1
81 10 3 9 1
81 2
2
xx x x
lim x x x x
lim x
x
2 2
2 2
10 3 9 1
81 10 3 81 18 1
SKL UN SMA/MA IPA
22
Jawaban: B 9. lim xax b x x
x ax b x x
a b a b
→ + -= ⇒ + -- = + - = ⇒ + = 4 4 4 4 0 0
4 4 0 4
Untuk Sehingga 2 2 4 1 2 1 3 4 4 …
( )
+ -- ⇒ -= → iax b x x
a x x
Menggunakan dalil L hopital'
lim
SSubstitusikan untukx
a a a a = ⇔ - = ⇔ - = ⇔ - = ⇔ = 4 1 2 4 1 3 4 4 1 4 3 4 1 3 4 44 1
1 4 1 2
2 1 1 ⇔ = =
( )
⇔ + = ⇔ = + = +( )
= a a i b b-a b -2 -Substitusikan ke Jadi . , Jawaban: C 10. lim cos cos x x sin x x sin → → -= - - -= π π π π π π π 3 6 6 2 → → → -= + - π π π π π π -= +
(
-)
-(
)
= → π π π π π → → +(
)
(
-)
-(
)
= π π π π π π π π +(
)
= = → lim cos lim x x x sin x → → -= - - -= π π π π π π π 3 6 2 3 6 2 → → → -= + - π π π π π π 3 3 3 6 2 2 1 2 3 1 2 3 cos lim sin sin x cos x- x x
x -= +
(
-)
-(
)
= → π π π π π 6 2 2 1 2 3 1 6 1 2 1 3 3 3 3 x - x -x x x lim sin .sin . .
llim
sin .
.
sin . .
lim x x - x -1 6 x x -→ → +
(
)
(
-)
-(
)
= π π π π π 3 3 2 1 2 1 3 3 1 2 1 3 3 3 2 2 1 2 1 3 1 6 2 1 2 3 1 3 3 sin . . lim . π π π +(
)
= = → -1 6 -xTurunan
11
Jawaban: A 1.f(x) = 3x3 + 4x + 8
f’(x) = 9x2 + 4
f’ (3) = 9(3)2 + 4
= 81 + 4 = 85
Jawaban: D 2.
f x x x x x
:
u x x u x
v x x v x
( )
= -+ -+ = → = -= + + → -= + ′ ′ 2 2 2 2 3 2 13 2 3
2 1 2 2
Misalkan ′′ ′ ′ ′
( )
= -=-(
)
(
+ +)
-(
)
(
+)
+ +(
)
f x u v uv v
x x x
x x x 2
2
2
2 3 2 1
3 2 2
( )
= -+ -+ = → = -= + + → -= + ′ ′ ′′ ′ ′ ′( )
= -=-(
)
(
+ +)
-(
)
(
+)
+ +(
)
x x x
x x x
x x
f
2
2 2
2 3 2 1
3 2 2
2 1
2 2
2 2 3 2 2 2 1
2 3 2 2 2 2
2 2 2 1
1 9 2 2 2 2
( )
=-(
)
(
+ +)
-(
)
(
+)
+ +(
)
=( )( )
-. . . . .-22 6
9 9 12 81 21 81 7 27 2
( )( )
( )
= + = = Jawaban: B 3.f x x x
n:
p x p x
q x
( )
= +(
)
(
+)
= + → = = + → ′′ 1 1 1 1 2 4 sin cos sin cos cos Misalka pp - x :
u p u pp' x x
v q v q q
-= = → = =
(
+)
= → = = ′ ′ ′ sin cos sin Misalkan 2 4 32 2 1
4 44 1
2 1 1
3 sin cos ,
cos sin cos
x x
f x u v uv
x x +
(
)
( )
= + =(
(
+)
)
+ ′ ′ ′ Sehingga xxx - x x
f
(
)
+ +(
)
(
(
+)
)
= + ′ 4 2 31 4 1
2 2 2 1 2
sin sin cos
cos sin π π π + + + - + 1 2 1
2 4 2 1 2
2
cos
sin sin cos
π π π π =
(
(
+)
)
(
+)
+ +(
)
(
(
+)
)
= +( )
= 3 2 32 0 1 1 1 0
1 1 4 1 1 0
0 4 16 . . . . --4 -Jawaban: A 4.
y = x3 – 3x + 4 → y’ = 3x2 – 3
Syarat maksimum = y’ = 0 3x2 – 3 = 0
3(x2 – 1) = 0
3(x – 1)(x + 1) = 0 x = 1 atau x = -1
– + -1 1
+
Maksimum di x = -1
Jadi, ymax = y(-1) = (-1)3 – 3(-1) + 4 = 6
Jadi, koordinat iik balik maksimum adalah (-1,6)
Jawaban: D 5.
f x x x x
f x x x
f x x
( )
= - + +( )
= - +( )
= ⇔ -′ ′ 1 3 32 2 9 3 2 0 3 2 2 2 Syarat maksimum 3
3 2 0
1 2 0
1 2 2
1 3
3 x
x x
x x x
f x x
+ = ⇔ -
(
)
(
-)
= ⇔ = = =( )
= -atau Nilai maksimum 3 32 2 9
0 3
0 1 3 0
3
2 0 2 0 9 9
1 1 3 2 3 x x x f f + + ≤ ≤
( )
= - + + =( )
= pada interval . . . .. . . . . . . 1 32 1 2 1 9 9 5 6
2 1 3 2
3
2 2 2 2 9 9 2 3 3 1 3 3 3 3 2 3 2 3 - + + =
( )
= - + + =( )
= -f f 22 3 2 3 9 10 1 2 2
. + . + = →max
Jawaban: C 6. • + = → = -•
(
-)
= •2 40 40 2
0
m n - n - m
p=m +n =m + -40 2m
2
2 2 2 2
Syarat minimum p'
m
m+2 - m
-m - m
m m
m
-m
-40 2 2 0
2 40 2 0
80 4 0
5 80 16
-(
)( )
= -(
-)
= + + = = =• Nilai miinimumnya adalah
p - - -
-:
16 16 40 2 16
256 40 32
2 2
( )
=( )
+(
-( )
)
= +
(
+)
22245 64 320
SKL UN SMA/MA IPA
24
Jawaban: C 7.
Laba Harga Jual Harga Beli
L x x x x
-=
-( )
= -(
+ +)
=
5 000 9 000 1 000 10
1
2
. . .
0
0 4 000 9 000
0
20 4 000
2 x x - x + -= ⇔ + = . . '( ) .
Keuntungan maksimum jika L x
0
0 200
200 10 200
⇔ =
( )
=(
x
:
L
-Jadi keuntungan maksimumnya adalah,
))
+( )
-=2
4 000 200 9 000
391 000
. .
.
Jawaban: C 8.
1 18 2 18 2
2
18 2 18 2
324 72 4 2
) , ,
)
p x l x t
V=p.l.t
x x x
x x = - = - = =
(
-)
(
-)
= - + x((
)
= - + = = - + = -′ xx x x
V
x x
x
324 72 4
0
324 144 12 0 3
2 3
2 2
) Syarat maksimum
1
12 27 0
3 9 0
3 9
x
x x
x atau x
+ =
-(
)
(
-)
== =
4) Volume maksimum disaat x = 3 324(3) – 72(3)2 + 4(3)3
972 – 648 + 108 = 432
Jadi, volume maksimum adalah 432 cm3
Jawaban: D 9.
( ) ( )
( )
(
)
( )
( )
2 2 2 1 11) Gradien garis singgung dari
1 4 9
y x di -1,
2 x 2
4 4
y x m f -1 -1 3
x -1
2) Persamaan garis singgungnya 9
y y m x x y 3 x 1
2
3) Menyinggung sumbu Y x 0
9 15
y 3 0 1 y
2 2 = - = + = = + = ⇔ - = - ⇔ - = + → = ⇔ - = + ⇔ = ′ , ′ Jawaban: D 10. 1 28 2 28 2 28 28 2 2 2 2 2 ) ) L L rt r rt r t r r V
selimut+ alas=
⇔ + = ⇔ = -⇔ = -π π π π π π == = - = - = -π π π π π π r t r r r r r r r 2 2 2 2 3 28 2 14 2 14 2
3) Syarat vvolume maksimum V r
r r r r =
( )
= ⇔ - = ⇔ = ⇔ = ⇔ = ′ 0 14 3 2 0 3 2 14 28 3 28 3 2 2 2 π π π ππ π π π π π π 3 3 2 3 21 2 3 21 ⇔ = = rIntegral
12
Jawaban: A 1.
4 4 3
4 3 8 8 4 8 1 2 2 4 2 4
x x dx
U x
dU
dx x dx dU
x
x U dU x U Misalkan
-(
)
= -= → = =∫
∫
: . 4 4 5 2 5 1 2 1 5 110 4 3
∫
= +=
(
-)
+dU U C
x C
.
Jawaban: D 2.
Dengan menggunakan rumustri gonometri
A B A B A
2cos sin =sin
(
+)
-sin(
--)
=
=
(
+)
-(
-∫
∫
B
6 4 2
3 2 4 2
3 4 2 4 2
cos sin
cos sin
sin sin x x dx
x x dx
x x x x
))
= -= + + = +
∫
∫
dxx x dx
x x C
x
3 6 2
3 1 6 6 1 2 2 1 2 6 3 sin sin cos cos cos -2
2cos x C2 + Jawaban: E 3. Misalkan Jadi : U x dU
dx - x dx
dU - x x x = = → =
(
∫
cos sin sin cos sin 2 2 2 2 2 2 2 4))
= = = + = +∫
∫
dxU x dU -2sin2x
- U dU - U C
- x C
4 4 5 5 2 1 2 1 2 1 5 1 10 2 .sin . . cos Jawaban: A 4.
y = ∫2x – 3 dx = x2 – 3x + C
Melalui (-1,5) 5 = (-1)2 – 3(-1) + C
5 = 1 + 3 + C C = 1
Jadi, y = x2 –3x + 1
Jawaban: B 5.
Batas integral → iik potong kurva y = x2 + 3x + 4 dan y = 1 – x
y = y
x2 + 3x + 4 = 1 – x
x2 + 4x + 3 = 0
(x + 3)(x + 1) = 0 x = -3 atau x = -1
L y y dx
x x x dx
-x x dx
-2 = ∫
(
-)
= ∫ -(
)
-(
+ +)
= ∫ - -= -3 1 1 3 1 2 3 1 21 3 4
4 3
1 3
3 2 3
1
3 2 3 9 18 9
11 3 4 3 3 2 3 1 x - x - x
= - + - -
(
+)
= = -Jawaban: B 6. y 4 3 2 1 1 -4 -3 -2 2 3SKL UN SMA/MA IPA
26
L y y dx
x -x dx
-x x dx - x x
=
(
-)
=(
(
-)
-(
+)
)
= + + = +∫
∫
∫
0 2 2 1 0 2 2 0 2 2 3 4 2 2 1 3 1 2 2 2 0 2 2 83 2 4 0 8 3 6 10 3 + = + + -
( )
= + = x - -Jawaban: D 7.Tiik potong dengan sumbu X →y = 0
-x x x x x x 2 2 4 0 4 0
2 2 0
2 2 + = - = - + = = ∨ = ( )( ) 0 4 2 -2
V x dx
x x dx
x x x
=
(
- +)
= - + = - + =∫
∫
π π π 2 2 0 2 4 2 0 2 5 3 0 2 4 8 16 1 5 8 3 16 32 5 5 643 32 0
96 320 480 15 256 15 - + - = - + = π π π Jawaban: B 8. Tiik potong: y2 = y2
3x2 2 4 x2
(
)
=-3x4 = 4 – x2
3x4 + x2 – 4 = 0
(3x2 + 4) (x2 – 1) = 0
(3x2 + 4) (x – 1) (x + 1) = 0
Pembuat nol
3x2 + 4 = 0 → deinit posiif
x – 1 = 0 → x = 1 x + 1 = 0 → x = -1
x 2 1 -1 -2 y
Berdasarkan gambar, maka:
V x dx - x dx
x dx
- 3x dx
= ∫ - + ∫
(
)
+ ∫ -= ∫(
)
+ -π π π π π 2 1 2 1 1 2 2 1 2 2 1 1 2 2 4 3 4 2 1 1 2 2 1 1 4 1 2 5 1 1 3 43 2 4
3
5 2 4
1 3 ∫ -= ∫ + ∫ -= + -x d-x
dx x dx
x x x
2 π π π π x = - - + - - - 1 2 3 5 3 5
2 8 8 3 4 1 3 π π = + = + = π π π π π 6 5 2 5 3 6 5 10 3 68 15 Jawaban: D 9.
∫ cos5 x dx
= ∫(cos2 x)2 cos x dx
= ∫(1 – sin2 x)2 cos x dx
= ∫(1 – 2 sin
(
2 x + sin4 x) cos x)
cosxd(sinx)(cosx)
- +
∫
= ∫(1 – 2 sin2 x + sin4 x) d(sin x)
= sinx 2sin x3 1sin x C5
3 5
Trigonometri
13
Jawaban: A 1. tan tan tan tan tan tan x AB BC BC AB xBD BC AB x D AB BD AB x AB x = → = = = = = = 2 2 2 2 tan x 2 D 4 + tan2x
Jadi, cos
tan D x = + 2 4 2 Jawaban: E 2. cos cos sin sin .sin sin 195 45 195 45
2 195 45 2 195 45 2 o o o o -= + -- + - =
2 195 45 2 195 45 2 .cos .sin 1 3 =- = -= + - + - = 2 2
2 120 75 2
sin sin c
-o
os120sin75 1 2 3 1 2 3 =- = -Jawaban: A 3. Lihat Lihat ABC BC AC AC AC ACD AD A o o ∆ ∆ !
sin30 sin45 5 2 1 2 1 2 2 10 2 = = =
( )
= CC CD AC CD AD AD o( )
+( )
-( )
=( )
+(
)
-(
2 22 2 2
2 30
10 4 3 2 10 4 3 1 2 3 . . .cos
. . .
))
= +-( )
= = = 2 2100 48 120
28 28 2 7 AD AD AD Jawaban: D 4. x 30o 1,5 m 10,5 m tan , , . 30
10 5 1 5 1
3 3 12 1
3 3 12 4 3
o= +
(
)
= = = x x xJadi, jarak bola dengan loteng adalah 4 3 m. J
10. awaban: D
2
2x y = 2 sin x
π/2
I
II
0 -2 3 2 π[
] [
]
3 2 2 3 2 2L 2sinx dx -2sinx dx
-2cosx 2cosx π π π π π π π π = ∫ + ∫ = +
SKL UN SMA/MA IPA
28
J5. awaban: B
1 1 2
3
1 2 3
5 3 ) cot
cot
- =
= + = α
α
-α
5
3 34
2 2 2
2 2 1
2 3 34
5
34 2 5
34
2 2
) sin cos
sin cos cos
. .
α α
α α α
+
=
(
)
+(
-)
= +
--= +
-= =
1
30 34
50 34
34 34 46
34 23 17
Jawaban: D 6.
3 4 5
A
24 7 25
B
cos A B cos cosA B sin sinA B
-(
)
= += 3 +
5 24 25
4 5
7 25
=- 72 + =
-125 28 125
44 124
Jawaban: B 7.
cos 4x + 3 sin 2x = -1
⇔(1 – 2 sin2 2x) + 3 sin 2x + 1 = 0 ⇔-2 sin2 2x + 3 sin 2x + 2 = 0 ⇔2 sin2 2x – 3 sin 2x – 2 = 0 ⇔(2 sin 2x + 1)(sin 2x – 2)=0
⇔sin 2x = -1
2 atau sin 2x = 2
1) sin 2x = -1 2 sin 2x = sin 210 a. 2x = 210 + k.2π
x = 105 + k.π k = 0 → x =105
b. 2x = (180 – 210) + k . 2π x = -15 + k.π
k = 1 → x = 165 2) sin 2x = 2(tm)
Jadi, himpunan penyelesainnya adalah {105,165}.
Jawaban: D 8.
360 45 8
°
α = = °
6 6
x 45o
x cos
x
x
x
2
2 2 2
6 6 2 6 6 45
36 36 72 1 2 2
36 2 2
6 2 2
= + - °
= + -
=
(
-)
=
-. -.
Jadi, keliling segi delapan tersebut adalah:
8 6 2
(
- 2)
=48 2- 2Jawaban: D 9.
1 1
2 secx+cosec x= cos x + sin x = 2
cos2 x + 2 sin x cos x + cos2 x = 4
(cos2 x + sin2 x) + 2 sin x cos x = 4
1 + 2 sin x cos x = 4 2 sin x cos x = 3 sin 2x = 3
Jawaban: A 10.
misalkan: A
A b
o
=
(
+)
=
50 α sin ,
sehingga perbandingan trigonometrinya: 1
b A
Dimensi Tiga
14
Jawaban: B 1.
A B
C G E
H
F
(i) AG berpotongan CE. (ii) AH dan GE bersilangan. (iii) EC tegak lurus BDG.
(iv) Proyeksi DG pada bidang ABCD adalah CG.
Jawaban: C 2.
A B
C D
G E
H
F P
Tiik BG diproyeksikan ke bidang BDHF adalah BP sehingga sudut antara garis BG dan bidang BDHF adalah PBG.
Jawaban: B 3.
Jadi, jarak AFH dan KLM adalah =3 = 6
1 2 CE CE
Jawaban: E 4.
S R
M
L K
P R
M R’ P
N Q
4 12
3
Jarak iik R ke garis PM adalah RR’
2 2
2 2
PR KM KL LM
PR KM 3 4 5
= = +
= = + =
Lihat ∆PKM
PM= KM2+KP2 = 52+122 =13 ∆PRM siku-siku di R, sehingga diperoleh PR.RM = PM.RR’
RR′ =60 13
Jadi, jarak iik R ke garis PM adalah 60
13 cm
Jawaban: D 5.
A 4 B
D C P 6
T Jadi, cos
cos
cos
cos cos sin 20
50 30
30
30
o
o o
o o
A
A
+
(
)
=
(
(
+)
-)
=
(
-)
= +
α α
A A
b b
o
sin
. .
30
1 1 3 1
= - +
=
(
(
-)
+)
cos cosA 30 sin
+
(
)
=
(
(
+)
-)
=
(
-)
= +
α α
A A
b b
b b sin
. .
30
1 1
2 3 1 2 1
2 3 1
2
2
= - +
SKL UN SMA/MA IPA
30
Jarak C ke AT = CP Lihat ∆ACT
AC= diagonal sisi =4 2
TQ=
( )
AT -( )
AQ = -(
)
= - = =
2 2 2 2
6 2 2
36 8 28 2 7
T
C Q
A P 6
6
4 2
Dengan membandingkan luas segiiga, maka:
1 1
.AC.TQ .AT.CP
2 2
1 1
.4 2.2 7 .6.CP
2 2
8 14 CP 6
4
CP 14
<