LEARNING MODULE TITLE
Mga Konseptong Pangwika
LEARNING MODULE RATIONALE
Wika ang daluyan ng anumang uri ng komunikasyon o
talastasang nauukol sa lipunan ng mga tao. Tunay na
napakahalaga ng wika sa karunungang pantao sapagkat ang
pagkakaroon ng wika’y isang katangiang ikinaiiba ng tao sa
iba pang mga nilikha ng Diyos.
Sa modyul na ito ilalahad ang mga mahahalagang
konsepto ng wika: ang kahulugan at katangian nito.
LEARNING OUTCOMES
Pagkatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang
1. napag-iiba-iba ang wika, dayalek, idyolek at iba pang antas ng wika 2. natutukoy ang dahilan ng pagkakaroon ng iba’t ibang porma ng wika 3. nasusuri ang iba’t ibang rejister ng wika
TEACHING STRATEGIES/LEARNING ACTIVITIES
1.brainstorming
Pagbibigay ng mga mahahalagang tanong ukol sa wika 2. TRIVIA ukol sa wika
3. STORY TELLING tungkol sa TORE ni BABEL mula sa GENESIS ng OLD Testament ng Bibliya
4. Panood /Pakikinig ng MAKABAYANG AWITIN
RESOURCES/MATERIALS
Video presentation para sa MTV ng Makabayang Awiting “Pinoy Ako” Powerpoint presentation
Paggamit ng musika
Wika
Daluyan ng anumang uri ng komunikasyon o talastasang nauukol sa lipunan ng mga tao.
Mga pananagisag sa anumang bagay na binibigyang kahulugan, kabuluhan at interpretasyon sa pamamagitan ng mga salita,
binabasa man ng mga mata o naririnig ng tainga, nakasulat man o binibigkas.
Midyum ng pag-iisip at komunikasyon sa proseso ng buhay panlipunan. (Romeo Dizon)
ANTAS NG WIKA
Wikang Pampanitikan
Kadalasang gumagamit ng mga tayutay upang maging iba sa karaniwan.
HAL. Nakadaupang-palad = nakasama Buwaya sa katihan = kurakot
Pambansang Wika
Ang pinakamalawak na gamitin o lingua franca (pangkaraniwang salita) ng mga mamamayan.
Halimbawa : tahanan , kaibigan , kapiling, kriminal, upuan, asawa, anak atbp.
Lalawiganin - Ito ay gamitin ng mga tao sa partukular na pook o lalawigan, makikilala ito sa kakaibang tono o punto.
Nakain ka na? (Kumain ka na?)
Kolokyal - Pang araw-araw na salita. Ito ay pagpapaikli ng isa, dalawa o higit pang titik sa salita.
Halimbawa: Nasan, pa`no,sa'kin,kelan Meron ka bang dala?
Pabalbal
impormal na wika at kadalasang sa kalye lamang naririnig. Halimbawa: Chicks (dalagang bata pa)
Orange (beinte pesos) Pinoy (Pilipino)
astig – tigasin, siga boga – baril
Barayti at Baryasyon ng Wika Dayalek
Taguri sa wikang ginagamit ng mga etnolinggwistikong grupo. (Bisaya-Cebu, Tagalog-Bulacan, Ilokano-La Union, Kapampangan-Nueva Ecija, Bikolano-Naga, Pangasinense-Benguet)
(tingnan ang halimbawa sa ilustrasyon)
Idyolek
Ang katangi-tanging pananalita ng isang tao, kaugnay sa kanyang pinagmulang dayalektong sinasalita. (puntô o pagbuo ng
pangungusap)
Mike Enriquez – “ Di namin kayo tatantanan!” Mr. Fu – “Me Ganun!”
Sosyolek - Sinasalita ng mga tao sa isang lipunan . Grupo ng iba’t ibang uri o klasipikasyon ng
mga mamamayan . Ito ang wikang nakabatay sa pagkakaiba ng katayuan o istatus ng isang ginagamit ng wika sa lipunang ginagalawan.
*Wika ng mga dukha (halimbawa- yosi, datung, ermat) *Wika ng mga nasa mataas na antas ng lipunan
(halimbawa- konyo, daddy) Pidgin at creole
Kung maaaring mamatay ang wika, nangyayari din na may
nadedebelop na bagong wika. Karaniwang nangyayari ito kung saan hindi lang isang wika ang sinasalita. Pidgin ang tawag sa proseso ng pagbuo ng paulit-ulit at panggagaya na kahit mali mali, hanggang magkaintindihan ito. Creole naman ang tawag sa wikang
nadedebelop sa isang pidgin at nagiging unang wika ng isang lugar. Halimbawa : Pidgin – Gay Linggo (ecklavush- biro lang)
Creole - Chavacano sa Mindanao. Ito ay salitang halos katumbas ng salitang Espanyol. Walang Feminine o masculine. Halimbawa sa Chavacano ang BULL ay toro sa Spanish ito ay El Toro.
Rehistro ng Wika Ito ay nakabatay sa uri at paksa ng talakayan, sa mga tagapakinig o kinakausap o kaya ay sa okasyon at iba pang salik.
Halimbawa: Kung ang kausap ay lola o sino mang nakatatanda: “Opo” Lola. Kwentuhan “po” tayo
dito.
kwentuhan tayo!”
Halimbawa : KOMPOSISYON
Sa larangan ng musika - piyesa o awit sa lenggwahe - sulatin
sa agham - pinagsama-samang elemento
Static Register – Bibihirang istilo ng wika dahil piling sitwasyon
lamang ang ginagamitan. (Panunumpa sa Husgado, Mga
Pagsasabatas, Pananalita ng mga Magsisipagtapos, atbp.) Formal Register – Ang wikang ginagamit sa ganitong sitwasyon ay
isahang-daan na daluyan lamang (one-way). Kadalasang impersonal.
(Pagtatalumpati, Homilya, Deklarasyon atbp.)
Consultative Register – Wikang may pamantayan. Ang mga gumagamit ng wikang nasa ganitong sitwasyon ay
katanggap-tanggap para sa magkabilang panig ng struktura ng komunikasyon.
(sa pag-uusap sa pagitan ng doktor at pasyente, guro at mag-aaral, abogado at kliyente, atbp.)
Casual Register – Impormal na wika na kadalasang ginagamit sa malalapit na kakilala o kaibigan. Ang pagbibiro at paglolokohan o paggamit ng mga koda / pananagisag ay normal. Ito ay wika ng isang pangkat, kinakailangang kabilang ka sa grupo upang makakonekta sa usapan.
Intimate Register – Pangpribadong pakikipag-usap. Ito ay limitado lamang sa mga matatalik na kasama sa bahay o espesyal na tao sa
mag-ina o mag-ama, atbp.) TRIVIA
> Ayon kay Rankin, pitumpung porsyento (70%) ng gising na oras ng tao ay inuukol niya sa pakikipagtalastasan. Samakatuwid, wika ang ginagamit ng tao sa maghapon niyang pakikipag-interaksyon sa kanyang kapwa.
> Saan nga ba nagsimula ang wika? Ayon sa Genesis 11:1-9, noon ay iisa lamang ang wikang ginagamit ng tao. Subalit noong nagtayo ng lungsod ang mga tao na halos abot sa langit ay lubos na nabahala ang Diyos dahil gusto nilang langpasan ang Diyos. Pinag-iba-iba ng Diyos ang kanilang wika upang hindi sila magkaintindihan at upang hindi matuloy ang kanilang balak. Ang pahayag na ito ay pinaniniwalaan ng mga relihiyoso subalit ayon sa mga pilosopo at dalubwika, ang wika ay dinevelop lamang ng tao para makabuo ng iba’t-ibang kaalaman.
> Sinabi ni Gleason sa kanyang komprehensivong depinisyon, ang wika ay masistemang balangkas ng mga sinasalitang tunog na pinipili at isinasaayos sa paraang arbitrary upang magamit ng mga taong kabilang sa isang kultura.
> Samakatuwid, hindi pwedeng paghiwalayin ang wika at kultura dahil habang tinutuklas ng tao ang kanyang wika ay tinutuklas din niya kung saang kultura siya nabibilang.
> Kabilang naman sa mga Slang words ang haleer, yuck, praning, japorms, windang at iba pa. hindi ito lubos na maintindihan ng mga may edad na kapag ito ay binibigkas ng mga kabataan.
> Ang mga bakla ay bumuo rin ng naman ng kanilang sariling salita na tinatawag na Gaylingo o Sward speak. Ito ay nilikha nila para sa kanilang grupo.
Bawat propesyon o okupasyon ay may sariling wika rin na hindi basta mauunawaan ng hindi ganoon ang trabaho. Ito ay tinatawag na
Jargon.
ILLUSTRATIONS/EXAMPLES/FORMULAS
ANTAS NG WIKA
DAYALEK
ANG PAGKAKAIBA NG WIKA AT DAYALEKTO AY KADALASANG HINDI NALILINAW; NGUNIT ISIPIN NA LAMANG… ANG MGA TAONG GUMAGAMIT NG IBA IBANG DAYALEKTO AY NAGKAKAUNAWAAN SAMANTALANG ‘DI
TAGALOG ILOKANO SEBUANO BIKOLANO
Aalis Kanin Alikabok Paa Ibon Halik Kaibigan Pumanaw Inapoy Tapok Saka Bilit Ungngo gayyem Molakaw Kan-on Abug Tiil Langgam Halok higala Mahali Maluto Alpog Bitis Gamgam Hadok Amiga
REFERENCES
Dinglasan, Resurreccion D. (2007) Komunikasyon sa Akademikong Filipino. Rex Bookstore, Inc., mp.,6-15.
Arrogante, Jose A.,et.al. (2009) Sining ng Komunikasyon sa Akademikong Filipino.
National Bookstore, Inc. mp.,8-19.
INTERNET :
http://akosibebelz.weebly.com/mga-gamit-ng-wika.html
Prelim LO # 1
Prelim M.P # 1
Tukuyin ang kahingian sa bawat konsepto ng wika.
1. Ito ay rejister ng wika na maaaring gamitin sa paglalambing sa kasintahan o asawa.
a. Statik rejister b. Kaswal rejister
c. Intimeyt rejister
d. Formal rejister
2. Ang indibidwal na pamamaraan ng paggamit ng wika kaugnay sa dayalektong kanyang sinasalita.
a. Rehiyunal na wika
b. Idyolek
c. Personalinggo d. Wikang Pambansa
3. Ang antas ng wika na karaniwang naririnig sa labas ng bahay, tabing kalye, o sa mga tambay.
a. Kolokyal
b. Teknikal c. Dayalek d. Domeyn
4. Uri ng wika na natutuhan ng bata mula pagkabata, naririnig sa loob ng tahanan, o kaya naman ay kinamulatan sa mga magulang.
a. Artipisyal b. Kolaj c. Repertwa
d. Likas
5. Rejister ng wika na bibihirang magamit dahil hindi karaniwang sitwasyon ang ginagamitan ng ganitong wika.
a. Statik
b. Formal c. Kaswal d. Konsultativ
bawat bansa. a. Idyolek
b. Dayalekto
c. Rejister d. Lalawiganin
7. Uri ng wika na natutunan sa pangangailangan dahil sa likha ng iba’t ibang larangan gaya ng sa matematika at siyensya.
a. saywika b. matelinggwal
c. artipisyal
d. likas
8. Rejister ng wika na may sinusunod at katanggap-tanggap na pamantayan na isinasaalang alang ng magkabilang panig. a. Kaswal rejister
b. Intimeyt rejister c. Formal rejister
d. Konsultativ
9. Ang mga Bulakeño, Caviteño, Davaoueño, at Pampangeño ay ginagamit ang kani-kanilang wikang ____________.
a. Lalawiganin
b. Pambansa c. Pabalbal d. Teknikal
10. Ang pagtatalumpati, pag-aanunsyo, at pagsesermon ay
isahang-daluyan ng wika na maituturing na _____________. a. Kaswal rejister
b. Intimeyt rejister
c. Formal rejister
