• Tidak ada hasil yang ditemukan

IDYOMA

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Membagikan "IDYOMA"

Copied!
22
0
0

Teks penuh

(1)

 Ang isang

 Ang isangsawikainsawikain o oidyomaidyoma ay isang pagpapahayag na ang kahulugan ay hindi komposisyunal — sa ibang ay isang pagpapahayag na ang kahulugan ay hindi komposisyunal — sa ibang

salita, hindi binubuo ng tumpak na kahulugan ang mga kanya-kanyang salita na nabuo. Ito ay di-tuwirang

salita, hindi binubuo ng tumpak na kahulugan ang mga kanya-kanyang salita na nabuo. Ito ay di-tuwirang

pagbibigay kahulugan at pagpapakita ng kaisipan at kaugalian ng isang lugar.

pagbibigay kahulugan at pagpapakita ng kaisipan at kaugalian ng isang lugar.

Halimbawa

Halimbawa

1.

1. butbutas anas ang bulg bulsa - wsa - walanalang peg perara

2.

2. ililaw naw ng tg tahahanaanan - in - inana

3.

3. aloalog na ag na ang bang baba - mba - mataatanda nda nana

4.

4. alalimimuouom - bm - bahaho -o

-5.

5. bahbahag aag ang ng bunbuntot tot - du- duwagwag

.

. ikuruikurus sa kams sa kamay !o ibaay !o ibang bahang bahagi ng katgi ng katawan" awan" - tanda- tandaanan

#.

#. bukbukas aas ang png palad alad - ma- matultulungunginin

$.

$. kapkapilas ilas ng ng buhabuhay - y - asaasawawa

%.

%. nagbibnagbibilang ilang ng png poste oste - wa- walang lang trabatrabahoho

1&.basag ang pula - luko-luko

1&.basag ang pula - luko-luko

11

11..ibaon sa hukay - kalimutanibaon sa hukay - kalimutan

12.taingang kawali - nagbibingi-bingihan

12.taingang kawali - nagbibingi-bingihan

13.buwayang lubog - taksil sa kapwa

13.buwayang lubog - taksil sa kapwa

14.pagpaging alimasag - walang laman

14.pagpaging alimasag - walang laman

15.tagong bayawak - madaling makita sa pangungubli

15.tagong bayawak - madaling makita sa pangungubli

1.pantay na ang mga paa - patay na

1.pantay na ang mga paa - patay na

1#.mapurol ang utak - mahina sa larangan ng pag-iisip o mabagal mag-isip

1#.mapurol ang utak - mahina sa larangan ng pag-iisip o mabagal mag-isip

1$.maitim ang budhi - tuso

1$.maitim ang budhi - tuso

1%.balat-sibuyas - mabilis masaktan o sensitibo

1%.balat-sibuyas - mabilis masaktan o sensitibo

2&.pusong bakal - di marunong magpatawad, matigas na kalooban

2&.pusong bakal - di marunong magpatawad, matigas na kalooban

21.putok sa buho - ampon

21.putok sa buho - ampon

22.may bulsa sa balat - kuripot

22.may bulsa sa balat - kuripot

23.balat-kalabaw - matigas ang balat

23.balat-kalabaw - matigas ang balat

24.may gintong kutsara sa bibig- mula ipinanganak ay mayaman na

24.may gintong kutsara sa bibig- mula ipinanganak ay mayaman na

25.kusang-palo - sariling sipag

(2)

2.usad pagong - mabagal kumilos

2.usad pagong - mabagal kumilos

2#.umuulan ng lalaki at babae - maraming lalaki at babae

2#.umuulan ng lalaki at babae - maraming lalaki at babae

2$.nakalutang sa ulap - masaya

2$.nakalutang sa ulap - masaya

2%.malaki ang ulo - mayabang

2%.malaki ang ulo - mayabang

3&.itaga sa bato - ilagay sa isip

3&.itaga sa bato - ilagay sa isip

31.ginintuang puso - mabuting kalooban

31.ginintuang puso - mabuting kalooban

A

A

agaw-buhay

agaw-buhay - -- - nnaagghhiihhiinnggaalloo bbeettwweeeen n lliiffe e aannd d ddeeaatth h ((lliitteerraall==lliiffe e aabboouut t tto o bbee snatched away)

snatched away) anak-pawis

anak-pawis - -- - mmaaggssaassaakkaa; ; mmaannggggaaggaawwaa ffaarrmmeerr; ; llaabboorreerr; ; bblluuee--ccoollllaar r wwoorrkkeerr anak-dalita

anak-dalita - ---mmaahhiirraapp ppoooorr alilang-kanin

alilang-kanin -- utusang walang sweldo, pagkain -- utusang walang sweldo, pagkain lang

lang

house-help with no income, provided with food house-help with no income, provided with food andand shelter

shelter

B

B

balitang kutsero

balitang kutsero - -- - hhiinnddi i ttoottoooonng g bbaalliittaa rruummoorr, , ggoossssiipp, , ffaallsse e ssttoorryy balik-harap

balik-harap -- mabuti sa harapan, taksil sa likuran -- mabuti sa harapan, taksil sa likuran double-faced persondouble-faced person, one who betrays trust, one who betrays trust bantay-salakay

bantay-salakay --- t- taaonong ng naagbgbaababaitit--babaititaann a pa peerrsoson wn whho po prretetenends ds to to be be ggooood, d, opoppporortutuninistst bungang-araw

bungang-araw - -- - ssaakkiit t ssa a bbaallaatt pprriicckklly y hheeaat t ((lliitteerraall==ffrruuiit t oof f tthhe e ssuunn)) bungang-tulog

bungang-tulog --- - ppaannaaggiinniipp ddrreeaam m ((lliitteerraall==ffrruuiit t oof f sslleeeepp)) B

BAALLAATT ((SSKKIINN))

balat-sibuyas

balat-sibuyas --  -- mmaanniippiiss, m, maarraammddaammiinn a a sseennssiittiivve pe peerrssoon (n (lliitteerraall==oonniioonn--sskkiinnnneedd)) balat-kalabaw

balat-kalabaw -- mahina ang pakiramdam, di-- mahina ang pakiramdam, di agad tinatablan ng hiya

agad tinatablan ng hiya

one who is

one who is insensitive; with dense-facinsensitive; with dense-facee (literal=bualo-skinned)

(literal=bualo-skinned) buto't balat

buto't balat - -- - ppaayyaat t nna a ppaayyaatt mmaallnnoouurriisshheed d ((lliitteerraall==sskkiinn--aanndd--bboonnee)) B

BIIBBII ((!!""##TT$$)) tulak ng bibig

tulak ng bibig -- sali -- salita lamta lamang, dang, di tunay si tunay sa looba loob insiinsincerncere wore words (lids (literateral=pul=pushedshed-by-by-the--the-mouthmouth)) dalawa ang bibig

dalawa ang bibig --  -- mamabubungnganangaga, m, madadalaldadall nanaggggerer, t, talalkakatitive ve pepersrson on (l(lititereralal=t=two-wo-momoututhehed)d) B

BIITT##KKAA ((IINNTT%%SSTTIINN%%)) halang ang bituka

halang ang bituka -- salbahe, desperado, hindi -- salbahe, desperado, hindi nangingiming pumatay ng tao

nangingiming pumatay ng tao

a person with no

a person with no moral compunction (literal=witmoral compunction (literal=with ah a horizontal intestine)

horizontal intestine) &ahapdi ang bituka

&ahapdi ang bituka - -- - nnaagguugguuttoomm a a hhuunnggrry y ppeerrssoon n ((lliitteerraall==ssoorre e iinntteessttiinnee)) B

B##LLSSAA ((""##$$""KK%%TT)) &akapal ang bulsa

&akapal ang bulsa - -- - mmaarraammiinng g ppeerraa rriicchh, , wweeaalltthhy y ((lliitteerraall==wwiitth h a a tthhiicck k ppoocckkeett)) butas ang bulsa

butas ang bulsa - -- - wwaallaanng g ppeerraa ppoooor r ((lliitteerraall==wwiitth h a a hhoolle e iin n tthhe e ppoocckkeett)) sukat ang bulsa

sukat ang bulsa -- marunong gumamit ng pera, -- marunong gumamit ng pera, marunong magbayad at mamahala ng

marunong magbayad at mamahala ng kayamanakayamanann

someone who knows his ability to pay someone who knows his ability to pay B

B##TT"" ((BB""NN%%)) nagbabatak ng buto

nagbabatak ng buto -- nagtatrabaho ng higit sa -- nagtatrabaho ng higit sa kinakailangan

kinakailangan

one who works hard one who works hard &atigas ang buto

&atigas ang buto - -- - mmaallaakkaass a a ssttrroonng g ppeerrssoonn

kidlat sa bilis

kidlat sa bilis - -- - nnaappaakkaabbiilliiss eecceeeeddiinngglly y ffaasstt kusang palo

kusang palo - -- - ssaarriilliinng g ssiippaagg iinniittiiaattiivvee K

KAA!!AA** (($$AANN++))

&abigat ang ka&ay

&abigat ang ka&ay -- t -- taamamad md maagtgtrraababahhoo a la laazzy py perersoson (n (liliteterraall=h=heeaavyvy-h-haandndeed pd peerrsosonn)) &agaan ang ka&ay

&agaan ang ka&ay -- madaling manuntok, -- madaling manuntok, manapok, manakit

manapok, manakit

one who easily hits another

one who easily hits another person, easilyperson, easily provoked (literal=light-handed person) provoked (literal=light-handed person) &abilis ang ka&ay

&abilis ang ka&ay --- - mmaanndduurruukkoott a a ssnnaattcchheerr, , ppiicckkppoocckkeet t ((lliitteerraall==ffaasstt--hhaannddeedd)) &alikot ang ka&ay

&alikot ang ka&ay -- kum -- kumukuukuha ng hinha ng hindi kadi kanyanya one whone who has tho has the habie habit of steat of stealing thling thingsings (literal=listless hand)

(literal=listless hand)

+

+

di &akabasag-pinggan

di &akabasag-pinggan - -- - mmaahhiinnhhiinn a a vveerry y ddeemmuurree, , pprriimm--aanndd--pprrooppeer r ppeerrssoonn (literal=someone who can!t break a plate) (literal=someone who can!t break a plate) di

(3)

throw a pin)

+IB+IB ($%ST$%A,T)

pag-iisang dibdib -- kasal wedding (literal=to be of one heart)

kabiyak ng dibdib -- asawa spouse (literal=the other half of the heart)

daga sa dibdib -- takot worry, fear (literal=mouse in the chest)

nagbukas ng dibdib -- nagtapat na nais pakasalan ang kasintahan

a man who proposed marriage (literal=opened his heart)

+ILA (T"N#%)

bulaklak ng dila -- pagpapalabis sa katotohanan eaggeration (literal="ower of the tongue)

&agdilang anghel -- magkatotoo sana to wish that what has been said will come true

&akati ang dila -- madaldal, mapunahin talkative person (literal = one with itchy tongue)

&atalas ang dila -- masakit mangusap one who talks oensively (literal = sharp-tongued person)

&aanghang ang dila -- bastos magsalita a vulgar person (literal = spicy-tongued person)

&ata&is ang dila -- mahusay mangusap, bolero a fast talker (literal = sweet-tongued person)

kaututang dila -- katsismisan a gossip (literal = farting tongue)

sanga-sangang dila -- sinungaling a liar

&ay krus ang dila -- nakapanghihimatong one who could foretell an event

+#" (BL""+)

ku&ukulo ang dugo -- naiinis, nasusuklam a person who hates somebody (literal=boiling blood)

&agaan ang dugo -- madaling makapalagayan ng loob

a person with whom one gets along easily (literal=light-blood)

&aiti& ang dugo -- salbahe, tampalasan an evil or bad person (literal=dark-blooded)

$

ha&pas-lupa -- lagalag, busabos a bum person, without any goals in life

haligi ng tahanan -- ama father (literal = post of the house)

I

ilaw ng tahanan -- ina mother (literal = light of the house)

itaga sa bato -- tandaan to remember (something) forever (literal=cast in stone)

isulat sa tubig -- kalimutan to forget (something) forever (literal=write it on water)

ISI (!IN+B,AIN)

&akitid ang isip -- mahinang umunawa, walang masyadong nalalaman

someone incapable of understanding (literal=narrow-minded)

&alawak ang isip -- madaling umunawa, maraming nalalaman

someone who easily understands (literal=broad-minded)

#ack to $op

#ack to $agalog %omepage

L

L""B (%%LINS. LIT%,AL/INSI+%)

&alakas ang loob -- matapang a brave person (literal=strong-willed)

&ahina ang loob -- duwag a coward (literal=weak-willed)

&ababa ang loob -- maawain merciful person (literal=low-hearted)

&asa&a ang loob -- nagdaramdam a person with a grudge, painful or ill feelings against someone (literal=bad feelings)

&abigat ang loob -- di-makagiliwan a person with whom one could not get along with (literal=heavy vibes or feelings)

bukal sa loob -- taos-puso, tapat a sincere person, or one who gives with a pure heart (literal=pure-hearted)

#ack to $op

#ack to $agalog %omepage

(4)

&ahabang dulang -- kasalan wedding

&akalaglag-&atsing -- nakaka-akit enchanting look

&akuskos-balungos -- mareklamo, mahirap amuin, mahirap pasayahin

hard to please, always complaining

&ahaba ang buntot -- laging nasusunod ang gusto, kulang sa palo, salbahe

a person who is a spoiled brat

&alapad ang papel -- maraming kakilala na makapagbibigay ng tulong

a person who is very in"uential

&ay &agandang hinaharap -- may magandang kinabukasan

a person with a bright future

&ay sinasabi -- mayaman, may likas na talino a wealthy person or a talented person

!ATA (%*%)

&atalas ang &ata -- madaling makakita someone who could easily spot something (literal=sharp-eyed)

tatlo ang &ata -- maraming nakikita, mapaghanap ng mali

a fault-&nder, cynical person (literal=three-eyed person)

na&uti ang &ata -- nainip sa kahihintay, matagal nang naghihintay

a person who was stood up (literal=one whose eyes turned white)

&atigas ang leeg -- mapag-mataas, di namamansin

snobbish person (literal=sti-necked)

&atigas ang katawan -- tamad a lazy person (literal=sti-bodied)

&akapal ang palad -- masipag a busy-body, industrious person (literal=thick-palmed)

&aiti& ang budhi -- masamang tao, tuso an evil or bad person (literal=dark-souled)

&ababaw ang luha -- madaling umiyak emotional person (literal=tear-on-the-surface)

!#K$A (A%)

&akapal ang &ukha -- di marunong mahiya a shameless person (literal= dense-faced)

&anipis ang &ukha -- mahiyain a shy person (literal= thin-faced)

&aaliwalas ang &ukha -- masayahin a 'oyful person (literal= bright-faced)

&adili& ang &ukha -- taong simangot, problemado

a problematic person (literal=dim-faced)

dalawa ang &ukha -- kabilanin, balik-harap a deceptive, two-faced person #ack to $op

#ack to $agalog %omepage

N

nakahiga sa salapipera -- mayaman rich, connotes someone who is spoiled by wealth

nagbibilang ng poste -- walang trabaho someone who is 'obless, literally counting posts

na&a&angka sa dalawang ilog -- salawahan a person who is unfaithful

nag&u&urang ka&atis -- matandang nag-aayos binata o dalaga

an old manwoman insecure about hisher looks and dresses up like a young person

naniningalang-pugad -- nanliligaw a man courting a woman

ningas-kugon -- panandalian, di pang-matagalan something that is not permanent, usually connotes a behavior or action not meant to last

#ack to $op

#ack to $agalog %omepage

panis ang laway -- taong di-palakibo a very uiet person

pagkagat ng dili& -- pag lubog ng araw twilight

patay-guto& -- matakaw glutton

pulot-gata -- pagtatalik ng bagong kasal honeymoon

putok sa buho -- anak sa labas an illegitimate child; out-of-wedlock child

AA (%%T)

&akati ang paa -- mahilig sa gala o lakad a person who is fond of going places (literal=itchy feet)

pantay ang &ga paa -- patay na one who 'ust died (literal=level feet)

(5)

nagpupusa -- nagsasabi ng mga kuwento ukol sa isang tao

telling on somebody

saling-pusa -- pansamantalang kasali sa laro o trabaho

temporarily included in a game or work, a term used to refer to little kids fond of 'oining games or work of grown-ups

#ack to $op

#ack to $agalog %omepage

S

sa&pid-bakod -- nakikisunod, nakikikain, o nakikitira

someone who is privileged to lodge and board in house for free

sa&aing palad -- malas na tao an unfortunate person, unlucky person

sa&pay-bakod -- taong nagpapanggap, hindi mapagkakatiwalaan ang sinasabi

a false, pretentious person

T

takaw-tulog -- mahilig matulog a lazy person who always wants to stay in bed

takipsili& -- paglubog ng araw twilight

talusaling -- manipis ang balat a very sensitive person

talusira -- madaling magbago a person who easily changes

tawang-aso -- nagmamayabang, nangmamaliit a person who sneers

TAINA (%A,)

&atalas ang tainga -- madaling makarinig one who easily hears the news (literal=sharp-eared)

&aputi ang tainga -- kuripot miser, scrooge (literal=white-eared)

nakapinid ang tainga -- nagbibingi-bingihan one who plays deaf (literal=closed-eared)

taingang kawali -- nagbibingi-bingihan one who plays deaf (literal=wok-eared* uses metaphor of the handle of a wok)

#ack to $op

#ack to $agalog %omepage

#

utang na loob -- malaking pasasalamat na hindi kayang bayaran ng ano pa man

(as noun) debt of gratitude

0utang na loob0 -- malaking pakiusap, madalas ginagamit upang ipahiwatig ang masidhing

damdamin ng nakikiusap, tulad ng +parang awa mo na+

(as epression) +please+, used to epress the

deepest feelings of the person asking for a very big favor, euivalent to +have mercy+

#L" ($%A+)

&atalas ang ulo -- matalino bright, intelligent (literal=sharp-headed)

&ahangin ang ulo -- mayabang arrogant person (literal=air-headed)

&ala&ig ang ulo -- maganda ang sariling disposisyon

in a good mood (literal=cool-headed)

&ainit ang ulo -- pangit ang disposisyon in a bad mood (literal=hot-headed)

lu&aki ang ulo -- yumabang someone who became proud, arrogant (literal=one whose head grew big)

&atigas ang ulo -- ayaw makinig sa pangaral o utos

one who is stubborn (literal=hard-headed)

basag-ulo -- gulo, away chaos, uarrel, &ght (literal=break head)

&ay ipot sa ulo -- taong pinagtaksilan ng asawa a person who has been cheated by hisher spouse (literal=one with shit on hisher head)

sira ang ulosira ang tuktok  -- taong maraming kalokohan ang nasa isip

a crazy or foolish person

#TAK (B,AIN)

utak-biya -- bobo, mahina ang ulo stupid, brainless (literal=&sh-brained)

&atalas ang utak  -- matalino bright, intelligent person (literal=sharp-brained)

Transcript of Pagsulat ng Tanging Lathalain

 unit  .agsulat ng $anging /athalain 01 2sang uri ng pamahayagan na naguulat ng mga

makatotohanang bagay o pangyayari batay sa pagaaral , pananaliksik o pakikipanayam at

sinusulat sa isang paeaang kawili wili1 3atuturan ng $anging /athalain unit  4alang tiyak na

haba

5agmula sa katotohanan

(6)

7inagamitan ng makabagong pamatnubay

5asusulat sa himig ng payak na pakikipagkaibigan1

6aaaring sulatin sa una ikalawa o ikatlong panauhan 3atangian ng $anging /athalain 6agpabatid

6agturo

6agpayo

6anlibang 6ga layunin ng tanging lathalain 5agsasaad ng katotohanang batay sa isang ulat,

samantalang ang maikling kwento ay hango sa mga makatotohanang pangyayri, ay maaari ring

bungang isip lamang1

5aglalaman ng mga kuro kuro o pagkakahulugan ng may akda tungkol sa isang balitang

nailathala , ngunit ang binibigyang diin ay ang nalikom na tala sa ulat

5agtataglay ng kuro kuro ng may akda sa anyo ng pagpapaliwanag , pagpapakahuligan 1

5aguulay lamang kumg ano ang mangyayari1

5asa pagitan ng balita at ng pangulong tudling1 6ga uri ng

lathalain /athalaing nagpapabatid (informative feature)

halimbawa* ang dapat gawain kapag may malakas na lindol

/athalaing .abalita (5ews 8eature)

halimbawa* ang tagtuyot sa timog luzon1

.angkatauhang lathalaing 9agli ( .ersonality or :haracter sketch)

%alimbawa* lathalain ukol sa isang artista, manlalaro o mangaawit1

/athalaing .angkasaysayan (historical feature)

%alimbawa* ng <9 rebolusyon

/athalaing pansariling 3aranasan ( .ersonal eperience) >1 /athalaing .akikipanayam (feature

interpretation)

?1 /athalaing panlibang ( <ntertaining feature)

halimbawa* ng kahulugan ng %alik1 3araniwang paksa para sa pagsulat ng lathalain sa

pampaaralang pahayagan 3aranasan o pakikipagsapalaran

(7)

3asaysayan ng isang pangyayari

.angkayauhang dagli

alaysat- kawili wiling kwento o salaysay, halimbawa kung saan galing ang pangalan ng isang

baryo o pook

.angkaunlarang lathalain- tinatalakay ang kaunlaran o pagsulong angkop sa mabilis na

pagbabago ng pook o bansa1 ?1 /athalaing @5AB o @.5AB gagawin

halimbawa* ng .agluto ng /umpya1 ?1 /athalaing @5AB o @.5AB gagawin

halimbawa* ng .agluto ng /umpya1 6ga katangian ng manunulat ng tanging lathalain %andang

manaliksik upang mabatid ang ibat ibang bagay hinggil sa isang karaniwang balita o

pangyayari na ikinatatanggi ng mga ito1

6asigasig at masiyasat sa pagkuha ng mga tala hinggil sa pangyayari

6ay kakayahang magawang lathalain ang alinmang balita1

6ay sariling pamamaraan at istilo1 6ga payo para sa mga bagong manunulat ng tanging

lathalain amahan ng mga anekdota o mga natatanging pangyayari

7amitin ang mga siniping sabi at ilagay ang mga ito sa simula1

6agbigay ng tiyak at madaling maunawaang halimbawa

7umamit ng usapa (conversation) at katutubong kulay (local color) upang ipadama ang mga

pangyayari sa mambabasa

7awing maikli ang talata

 $apusin sa pamamagitan ng pang-ugnay na katapusan 6ga mungkahing panimula sa pagsulat

ng lathalain .anretorikong tanong (Chetorical Duestion)

halimbawa* ino ang nagsabi na ang edad ng tao ay hadlang sa kianyang pagaaralE

.anggulantang na pahayag ( tartling tatement)

halimbawa* hindi pa kami laosF

.asalaysay na panimula (5arrative Apening)

halimbawa* @matiwasay na pinag aaral ang kanyang sarili at ang kanyang anim na anakB

iniping sabi (Duoted Cemark)

halimbawa*B manalig ka sa kanya at tutulungan ka nya1B

2sang kasabihan , salawikain o talinghaga (maim, .roverb, or phorism)

(8)

uliraning dapat na .agtalunan a artikulo, o pangyayaring dapat na patunayan (problwms to be

discussed in the article or fact to be established)

halimbawa* @may kasagutan na mabilis na pagtaas ng halaga ng gulay1magtanim kaB

6ahalin 5atin ang ting 3apaligiran (8ilipino- 8ourth .lace)

8ourth .lace G <lectronic <ssay 4riting on the <nvironmental .rotection and .reservation

( H5<:A <8<9 8unded .ro'ect )

6ahalin 5atin ang ting 3apaligiran

#y 9avis Ir1 :1 /abawig

22 :ompetence

%indi mo ba natanong sa sarili mo kung paano mo namamalayan ang mga nangyayari sa ating

kapaligiranE 5atanong mo rin ba sa sarili mo kung ano ang magagawa mo para sa 2nang

3alikasanE ng ating kapaligiran parang kapatid na rin natin dahil ito ay parang isang tao na

kailangang alaagaan, mahalin, protektahan, at huwag pabayaan kundi ito ay pagmalasakitan1

ng ating kamalayan sa ating kapaligiran o sa ating 2nang 3apaligiran ay mahalaga dahil minsan

hindi mo na alam kung ano ang ginagawa mo na sa kanya at minsan hindi mo na talaga

napapansin na parang napapatay mo na pala siya na parang isang hayop na kinakatay lamang1

3ung napapansin ninyo ngayon ang ginagawa ngayon ng mga tao sa ating mga /ikas na aman,

ito ngayon ay paubos nang paubos hanggang hindi mo namalayan na wala na pala1 2to ay isa

lamang sa mga ginagawang kasamaan ng tao sa ating kalikasan1 ng mga ibang tao naman ay

gumagawa lamang ng mga kasamaan sa ating kalikasan kung kinakailangan at itong mga

gawain naman na ito ay minsan tumutulong sa ating mga pangangailangan sa ating araw-araw

na buhay1 3ung may inaayunan naman ang kalikasan, meron din itong kinaiinisan1 2tong kanyang

(9)

kinaiinisan ay ang mga taong gumagawa ng mga delikadong mga pamamaraan na kung minsan

din ay lumalason sa ating @3apatidB1

3ung patuloy itong nagaganap sa ating kapaligiran, malamang maidadamay rin ang mga walang

kinalaman sa ganti ng kalikasan1 ng mga halimbawa ng mga ganti ng kalikasan ay ang mga

patuloy at magkakasunod na pagdating ng mga kalamidad tulad ng nangyari sa Iapan na

napakalakas na lindol at ang kasunod ay isang dambuhalang tsunami na sumira ng mga gusali,

bahay, kalakal, at kumitil ng mga buhay1 ng iba pang kasunod ng mga trahedyang mga iyon ay

ang nuclear leak1 ng mga iba pang kalamidad na dumating dito sa ating kapaligiran ay ang mga

sunod-sunod na mga bagyo na nagdatingan sa ating bansa1

ng mga trahedyang nangyayari ay ilan lamang sa sinyales ng pagganti ng kalikasan1 3ung ito

ay magpapatuloy, pwede ring maubos ang ating lahi sa pagdating ng panahon1 ng mga

ginagawa natin ngayon ay pwedeng igganti ng kalikasan sa mga anak, ng anak, ng kanilang mga

anak, at ng kanilang anak1 6alamang wala na ring maaabutan ang ating mga anak na sariwang

hangin, mga hayop na kalaro, o kaya mga malilinis at magagandang mga tanawin, tulad ng mga

even 4onders of the 4orld, o kaya ang :hocolate %ills, ang 6aria :hristina 8alls, at marami

pang iba1 9apat rin nating ituro sa ating mga anak ang kahalagahan ng ating kalikasan, na dapat

natin itong alagaan, protektahan, mahalin at huwag pababayaan dahil totoo nga ang wika ng

ating .ambansang #ayani nasi 9r1 Iose Cizal na @ng kabataan ang pagasa ng ating bayan1B

Para sa lider-estudyanteng may agam-agam

 by Danilo Araña Arao

February 23, 2013

Unti-unting bumababa ang iyong mga grado habang tuloy-tuloy mong ginagampanan ang iyong

tungkulin. Mina!y hindi mo na alam kung ano ang mauuna " ang pag-uulit ng mga kurong

madala kang lumiban o ang pagbagak ng iyong kata#an. Dumarating na kai ang panahong

nagkakaakit ka na dahil a iyong pagpupuyat. $ailan nga ba ang huling panahong nakatulog ka

nang #along ora%

&adyang mahirap hanapin ang tahimik na pag-aaral o mapayapang pagtulog a panahong ang

lipunan ay #alang katahimikan at kapayapaan. 'lang taa ba ng kape iniinom mo para labanan ang

antok% (ara ko na rin igurong tinanong kung ilang bee mong nilalabanan ang natutulog na

kamalayan ng karamihang etudyante)

$umpara kai a iba, maaabing mulat ka. *akikita ng iyong mga mata ang realidad ng lipunan

habang pinapaalala ng iyong iip ang pangangailangang ito ay baguhin. Alam mo ang katotohanan

a loob at laba ng pamantaan hindi lang batay a iyong nababaa kundi batay na rin a iyong

 pakikialamuha. 'to ang iang bagay na iyong natutuhan bilang iang lider+ Mahalaga ang nakukuha

mula a mga libro pero ma mahalaga ang nakukuha mula a mga taong kayang magbahagi a iyo.

&a iyong pakikipag-uap a iang magaaka, nalalaman mo kung gaano kahirap magtanim at

mabuhay a kanayunan, lalo na kung #ala iyang ariling lupa. $ahit na alam mo ang etaditika

(10)

tungkol a mababang ahod, iba pa rin ang iyong natututuhan a pakikipag-uap a iang

manggaga#ang handang iku#ento a iyo ang aktu#al na nangyayari a paga#aan.

$anayunan at paga#aan. $ailangan mo talagang lumaba a iyong pamantaan para malaman ang

nangyayari a ating lipunan. Ang anumang natututuhan mo ay kailangang maibahagi a mga kap#a

etudyante. Ang anumang plano ng iyong organiayon ay kailangang bahagi ng minimithing

 pagbabago a loob at laba ng pamantaan.

May ilang indibid#al na nagaabing malaking kabali#an ang iyong ginaga#a. (ara a kanila, ma

dapat tutukan ng mga etudyante kaama na ang mga lider na katulad mo ang makapagtapo a

kolehiyo. $ailangan mang baguhin ang lipunan, ang argumento nila!y pu#ede namang maghintay

ang pakikipaglaban para a mga manggaga#a, magaaka at iba pang ektor ng lipunan kapag

nakuha mo na ang iyong diploma. &a ngayon, ang kailangan lang da# ga#in ay maging

mabuting/ etudyante. ilang lider, kailangan mo lang da# magpatakbo ng iang organiayong

may limitadong aktibidad na hindi nakakaabala a mapayapang pag-aaral ng lahat.

atay a ganitong klaeng biruan at huntahan, dumarating ang panahong tila natutuko kang

tahakin na lang ang ma madaling landa " ang tahimik na pag-aaral at ang limitadong pakikibaka

kung mayroon lang panahon. $ung panini#alaan ang argumento ng ilang indibid#al, hindi ba!t

ma magandang matataa ang grado mo para may maipagyabang hindi lang a mga mahal a buhay

kundi a kompanyang papaukan% At napag-uuapan na rin lang ang trabaho mo a hinaharap, hindi

 ba!t maaapektuhan ang iyong aplikayon kung malalaman ang aktibita mong nakaraan%

(ero aglit lang pumapaok a iipan ang poibleng pagtahak a ganitong landa dahil alam mong

ito ay mitulang paglalakbay a lugar ng mga #alang pakialam. Ang pakikibaka ng iang

etudyante ay hindi nagtatapo a pagkuha ng diploma. *agpapatuloy ito hanggang a iyong

 pagtanda. Ang anumang tagumpay ng iang kampanya ay hindi nangangahulugan ng #aka kundi

 pagkakaroon ng ma marami pa. Alam mong #alang pinipiling edad ang pakikipaglaban para a

 pagbabago ng lipunan. $ung tutuuin pa nga!y higit na kinakailangan ang kabataan a maraming

kampanyang dapat ipag#agi.

o, kailangan mong pumaok a klae hangga!t makakaya dahil tungkulin mo iyon bilang

etudyante. o, kailangan mong makapagtapo a malapit na hinaharap dahil hindi ka pu#edeng

habambuhay na etudyante a loob ng pamantaan. agama!t mainam na makakuha ng matataa na

grado, dapat mong tandaan ang iang batayang katotohanan+ Ang grado ay hindi ukatan ng iyong

 pagkatao. indi nauukat ng letra o numero ang iyong katalinuhan o kakayahan bilang etudyante.

$ung tutuuin, may kailangan ka pa ngang ipali#anag a iba pang etudyante a panahong

inii#anan mo ila a importanteng kampanya para matupad ang ambiyon mong makuha ang

mataa na pang-akademikong karangalan. *aaan ang itinataguyod mong huay at dangal para a

 pamantaan at para a bayan kung ang peronal na kahuayan at karangalan ang iyong inaatupag%

ilang iang guro, mani#ala kang ang matataa na grado ay mainam ngunit hindi kinakailangan a

 pagpapatuloy ng iyong pakikibaka. &a katunayan, hindi naman tinatanong ng mga nakakaalamuha

mong manggaga#a!t magaaka kung ika# ba ay nakapagtapo a kolehiyo. Ang mahalaga a

kanila!y handa kang maglingkod a abot ng iyong makakaya.

 *ormal para a iang indibid#al na magkaroon ng agam-agam. Ang lider-etudyanteng katulad

mo!y maraming pinagdaraanan at ang pagdadala#ang-iip ay adyang hindi maii#aan. (ero lagi

mong tandaan ang iyong inumpaang tungkulin hindi lamang a arili kundi a iyong mga kap#a

(11)

etudyante at maging a bayan. (atuloy mong ipaglalabanan ang kanilang kapakanan, kahit na ito

ay nangangahulugan ng maraming peronal na akripiyo tulad ng paminan-minang pagliban a

klae o pagbaba ng mga grado.

u#ag mong iipin ang pambubuyo ng ilang naa paligid mo. At lalo mong hu#ag paninin ang

iba pang lider-etudyanteng may kakaibang panini#ala at may kakaibang konepto ng paglilingkod

 para a bayan " iang paglilingkod na diumanong nagbabalane a pang-akademikong ga#ain at

 pakikibaka pero a eeniya ay nagnanai na hu#ag makialam a lipunan at bulag na umunod a

mga naa kapangyarihan. &ila ay hindi dapat pamarian dahil #ala a kanila ang di#a ng tunay na

lider-etudyanteng naglilingkod a bayan.

May agam-agam ka pa ba% &ana ay #ala na. $ung mayroon pa, nanini#ala akong unti-unti itong

ma#a#ala, lalo na!t naipaalala ko na a iyo ang halaga ng iyong ginaga#a.

Ang Tunay na inuno

ng kalidad sa buhay ng isang tao ay nasa tamang proporsiyon ng kanyang pagnanasang

humusay, kahit saan mang larangan siya nakatuon1

 ng pamumuno ay isang bihira at mahalagang katangian ng isang tao1 3ung walang mga pinuno

na mangunguna at mangangasiwa para hubugin ang isang pangkat, samahan, o kalipunan ng

mga tao, ang lipunan ay mauusyami at walang kapupuntahan1 7anito din ang nangyayari kung

hindi matino at walang pagmamalasakit sa kapakanan ng mga nasasakupan ang namumuno1

ng tunay na kalagayan ng isang lipunan ay nararapat lamang batay sa uri ng kanyang mga

pinuno o sa mga taong umuugit sa pamahalaan1 3ung sino ang iyong pinuno sa lipunang iyong

ginagalawan, ay siya ring uri ng pamamahala na iyong makakamtan1 6atiwasay o masalimoot

(12)

man ito, nasa uri ng pinuno ito nakasalalay1 t nasa atin naman ang sagradong kapasiyahan na

palitan sila, kung silaJy mga problema sa halip na mga solusyon1

ng mga 3atangian

0 ng mahusay na pinuno ay isang tao na hindi inilalagay sa kompormiso ang kanyang

integridad at karakter kapag walang sinuman na nakatingin1

K ng mahusay na pinuno ay may natatanging moralidad at matibay na panininidigan sa

katotohanan1

L ng mahusay na pinuno ay may kusang-palo at masidhing makamtan ang tagumpay para sa

kagalingang panlahat1

M ng mahusay na pinuno ay hindi palaasa at laging naghihintay sa mangyayari na kailangan

pang utusan1

N ng mahusay na pinuno ay hindi pabaya at laging nakatuon sa mga bagong inpormasyon at

makabuluhan para sa kaunlaran ng bayan1

> ng mahusay na pinuno ay pinangangalagaan ang kanyang karangalan at pangalan ng

kanyang pamilya maging sa pribado at publikong paningin1

? ng mahusay na pinuno ay hindi mapagkanulo, doble-kara o balimbing sa pabagu-bagong

panahon, sa mga kaalyado, sa partido, at sa antas ng paglilingkod1

O ng mahusay na pinuno ay hindi matabil ang dila, walang panahon sa mga walang katuturan

at hindi nakakatulong, at laging nasa makabuluhang paggawa ang atensiyon1

P ng mahusay na pinuno ay masigasig na mabago ang kapaligiran laban sa kahirapan,

kabuktutan, at kamangmangan1

0Q ng mahusay na pinuno ay hindi nasusuhulan at ipinagbibili sa anumang halaga ang kanyang

sinumpaang tungkulin, at lahat ng tungkol sa pagtupad nito1

00 ng mahusay na pinuno ay hindi tamad at laging nasa mga aliwan, sugalan o bisyo ng

katawan, bagkus nasa paglilingkod lamang sa sambayanan1

0K ng mahusay na pinuno ay mapagkumbaba, magiliw, at higit na pinahahalagahan ang maliliit

at karaniwang tao1

0L ng mahusay na pinuno ay laging nakatuon sa isipirito ng bayanihan o sama-samang

pagtutulungan at kooperasyon1

0M ng mahusay na pinuno ay isang huwaran at modelo na tinutularan1

0N ng mahusay na pinuno ay may positibong saloobin at makabuluhang tanawin sa

kagandahan ng buhay1

0> ng mahusay na pinuno ay magalang at masuyong tinutupad ang paglilingkod sa bayan1

5angunguna sa disiplina at pagsupil sa mga kalapastanganan at pandaraya sa kalakal1

0? ng mahusay na pinuno ay may makabayang adhikain sa ikakaunlad ng bayan, lalo na sa

pagpapairal ng mabubuting gabay at panuntunang makatao1

0O ng mahusay na pinuno ay nangunguna sa pagtangkilik sa mga produkto, mga ani sa

agrikultura, palaisdaan, pag-aalaga ng mga hayupan, at likas na mga bungang-kahoy at gulay ng

sariling bansa1

0P ng mahusay na pinuno ay may pagdakila sa tungkulin at nakahandang ipaglaban ito kahit

anuman ang mangyari sa sinumang mangangahas na itoJy salaulain1

(13)

KQ ng mahusay na pinuno ay mapagmahal at tagapagtaguyod sa pagpapaunlad ng sariling

wika, mga tradisyon, mga sining at kulturang .ilipino1

K0 ng mahusay na pinuno ay tunay na .ilipino na maka9iyos, maka.amilya, maka3alikasan,

ma3atarungan, at maka#ayan1

Hpang mapatunayan ang tunay na pinuno, kailangan niyang pasanin ang bigat ng kanyang

mga nasasakupan sa kanyang mga balikat at magsakripisyo para sa ikakaunlad ng lahat1

#agamaJt iilan at umuunti na lamang ang kanilang mga bilang, hindi pa rin tayo nawawalan ng

pag-asa, na kahit papaanoJy may natitira pa ring mga tunay na .ilipino na nagmamahal sa ating

bansa1 2to ang mga tao na ang tangi nilang hangarin ay ang makapaglilingkod lamang sa

sambayanan at hindi nakatuon sa pansariling kapakinabangan o nasa pagpapayaman sa

kanilang mga tungkulin1

6ayroon ka bang kilala na tumutugon sa mga mahuhusay na katangiang itoE

Ang Mahusay na Pinuno

Ni Rhojani Joy Nasiad

9-St. Hildegard

Ang kakayahang mamuno ay isang bihira ngunit mahalagang katangian ng tao. Hindi

lahat ay nais mamuno. Hindi lahat ay maaaring mamuno. At hindi lahat ay mahusay

mamuno.

Kung hindi matino ang inuno! ang mga tagasunod nito ay "alang direksyon at

atutunguhan.

Ang tanong! ano-ano nga ba ang mga gintong katangian ng isang inuno#

Ang mahusay na inuno ay may takot sa $iyos. Nasasalamin sa buhay niya ang di"a ng

%ibliya

at

ang

ba"at

kilos

at

gala"

niya&y

alay

sa

Panginoon.

Ang mahusay na inuno ay marunong magahalaga sa sariling amilya. $ahil ang

amilya ay ang ating mga unang guro! sa kanila tayo unang natuto kung kaya&t ang

ugali

natin

ay nagsisimbolo sa kung sino at ano tayo sa loob ng sariling tahanan.

Ang mahusay na inuno ay may mataas na antas ng moralidad. Siya ay may integridad

at may aninindigan. Hindi siya nasusuhulan at natatalo ng tukso. Ang ba"at salitang

kanyang binibiti"an ay makabuluhan at makatotohanan.

Ang mahusay na inuno ay masiag at maagka"angga"a. 'inugugol niya ang anahon

sa aggana ng kanyang tungkulin at sinisiguro niyang "alang oras na nasasayang.

Hindi niya iinaagabukas a ang ga"aing kaya niyang mataos ngayon

Ang mahuhusay na inuno ay matu"id at taat. Hindi siya maanlinlang! hindi siya

abusado

at

hindinghindi

niya

isasangkot

ang

sarili

sa

kati"alian.

Ang isang mahusay na inuno ay hindi sakim. Ang rason niya sa agiging lider ay hindi

ara sa sariling kaakanan lamang kundi ara sa ikabubuti ng lahat.

(14)

isang salita at may kakayahang iatuad kung ano ang tama. May lakas na loob din

siyang tanggain ang kamaliang naga"a at baguhin ito ayon sa nararaat.

Ang mahusay na inuno ay "alang inaanigan. Siya&y atas sa anumang agaasya.

Pantay-antay ang turing niya sa lahat ng kanyang mga nasasakuan.

Ang mahusay na inuno ay marunong makinig sa hinaing at kat"iran ng kanyang mga

tao.

(to&y uang mai"asan ang hindi agkakauna"aan at hindi agkakaintindihan.

At sa huli! ang mahusay na inuno ay may ti"ala sa sarili. Alam niya ang kanyang

kakayahan bilang inuno at alam niya ang resonsibilidad at tungkulin ara sa tao at sa

bayan. Hindi saat na alam niya ang batas. $aat ay alam din niya kung aano at kailan

ito iinatutuad.

 Ang Tunay na Pinuno

 Ang pinuno ay isang lingkod. Upang magpasimuno, kailangan nating malaman kung paano sumunod.

 Ang pinuno ay isang katulong, isang tagapagbalita, isang boses para sa marami. Ang mga ito ay mga

halimbawa ng mga serbisyong binigay natin sa para sa ating koponan kapag humantong tayo sa

kanila. Inaalis natin ang mga sagabal upang magawa nila ang kanilang mga trabaho at magluningning

para sa buong grupo.

Kung makilala natin ang ating mga tungkulin bilang tagapaglingkod at tagasunod ng ating grupo at

nagsisikap upang gawin itong malinaw sa kanila na tayo ay nasa isang katayuan lamang ng isang

mayroong kapasidad na mamuno upang gawing mas madali para sa kanila ang kanilang mga

tungkulin, hindi sila kailanman makaramdam ng pagbabanta sa ganoong pamumuno. Walang

kumpetisyon o pang-aapi. Sa ganitong istilo ng pamumuno ay hindi ka darating sa harap ng linya,

nagniningning at mayroong pagmamataas habang kinukuha ng lahat ng kaluwalhatian. Bagkos ang

iyong buong koponan ang tatanghalin doon ng sama-sama at dahil dito magkaroon ka ng higit pa sa

paggalang mula sa iyong mga tagasunod.

Kung ikaw ay may pagnanais, maaari kang maging isang epektibong lider kung gusto mo. Ang isang

mabuting lider ay nahuhubog sa pamamagitan ng walang kataposang pag-aaral, edukasyon,

maraming pagsasanay, at mga karanasan. Ang pagiging isang lider ay isang proseso kung saan ang

isang tao ay may kakayahang mang-impluwensya ng iba na gawin ang isang layunin at kakayahang

dalhin ang isang organisasyon sa paraang mas nagkakaisa.

 Kapag ang isang tao ay magpasiya kung siya ay rerespeto sa iyo bilang isang lider, hindi siya nag-iisip

tungkol sa iyong mga katangian, sa halip, tinitingnan niya kung ano ang mga ginagawa mo at dito

niya maaaring malaman kung ikaw ba dapat bigyan ng kanyang respeto. inagamit niya ang

obserbasyong ito upang malaman niya kung ikaw ba ay isang kagalang-galang at mapagkakatiwalaang

pinuno o isang taong makasarili na ginagamit ang lamang kapangyarihan upang magmukhang

mabuti at makakuha ng promosyon. Ang mga lider na makasarili ay hindi mabisa dahil ang kanilang

mga empleyado ay susunod lamang sa utos nila, ng walang pagtatalima. !aaaring magtagumpay sila

sa maraming mga lugar dahil naipakita nila ang isang magandang imahen sa mga mas nakatataas sa

kanila ngunit kapalit ng pagkalugi o kapinsalaan ng kanilang mga manggagawa.

(15)

 Ang isang batayan ng mabuting mamumuno ay ang kanyang marangal na karakter at walang

pag-iimbot na serbisyo sa inyong organisasyon. Sa mata ng mga tagasunod, ang iyong pamumuno ay ang

lahat ng mga bagay na ginawa mo na nagdudulot ng epekto sa mga layunin at ikabubuti ng

organisasyon. !ay tatlong pangunahing mga bagay na humuhubog sa isang mabuting lider. Una ay

dapat na ginagawa ng isang lider kung ano ang kanyang itinuturo. Ang pangalawa at dapat niyang

tingnan at pangalagaan ang mga nakapaligid sa kanya. Ang pangatlo ay dapat may kakayahan siya

upang bumuo ng iba pang mahusay na mga lider.

.angakong 5apapako

Pangako ng mga kandidato, panlilinlang sa mga tao

'ahat ng mga kandidato ay inaaming dumarami ang naghihirap na mga (ilipino. Ito ang katotohanang hindi nila kayang itago. Isang katotohanan na lagi na lang may )solusyon) sa panahon ng kampanya ng eleksyon. *atotohanan na ang )solusyon) diumano ay kung si ganito o si ganoon ang mananalo at makaupo sa pwesto. 'aging ganito ang naririnig at nababasa ng taumbayan, laluna ng manggagawa at maralita tuwing sasapit ang halalan.

)+alinis na pamahalaan), )matino at tapat na taong nasa pwesto), walang kurakot na gobyerno), )libreng edukasyon), )trabaho), )tamang sahod), )lupa), )pabahay)... Ito na ang laging sinasabi ng mga kandidatong nangangailangan ng boto ng manggagawa at maralita para masungkit nila ang kapangyarihan sa bulok na pamahalaan.

awat isa sa mga kandidato ay nagsasabing )ako at ang aking partido ang may tunay na plataporma at programa para maiahon ang sambayanan mula sa kahirapan). Ilang dekada na ba nating narinig ang mga katagang ito Ilang dekada na ba nating narinig na naghirap diumano ang bansa dahil sa )maling pamamahala), dahil )hindi mga tamang tao ang naluklok sa gobyerno). indi ba/t ito lagi ang sinasabi ng nasa oposisyon na nais palitan ang administrasyon

 Ang administrasyon naman ay laging nagsasabing wala sa kanila ang problema kundi )hindi sapat na panahon ng panunungkulan) ang siyang dahilan kung bakit ang mga pangako ay hindi natupad. Ang nasa administrasyon ay sinisisi ang lahat maliban sa kanilang sarili sa mga kapalpakan ng kanilang )plataporma) at )programa).

0anito lagi ang eksenang nakikita natin sa kada tatlo at anim na taong palabas ng eleksyon. Katotohanang matagal na nating alam

+atagal na nating alam na lahat ng mga kandidato ay walang kaibahan sa isa/t-isa. +atagal na nating alam na ang nais lamang nila ay uupo sa pwesto para lalupang magpayaman gamit ang kapangyarihan.

*aya nga ang iba sa ating mga kapatid ay ginawa na lamang )pantawid-gutom) ang eleksyon dahil alam nila na walang pagbabagong mangyari sa kanilang hirap na kalagayan matapos ang eleksyon.

 Ang puno/t dulo ng kahirapan ay ang bulok na sistema ng ekonomiya ng bansa na nagbunga ng bulok na gobyerno. alang sinumang )santo) at )santa) ang may kapangyarihang gawing maayos ang pamahalaan na nakatungtong at nabubuhay mula sa mabangong singaw ng bulok na panlipunang kaayusan.

igit sa lahat, wala sa mga )super-hero) na politiko at kapitalistang partido ang kapangyarihan upang wakasan ang kabulukan ng sistema at estado dahil ito mismo ang pinagtatanggol nila. Ang may kapasidad lamang nito ay ang

(16)

uring may istorikal na kapasidad at kapangyarihan upang durugin ang mapagsamantalang kaayusan ang uring manggagawa.

 Ang panlipunang sistema na nakabatay sa ganansya, sa ganansyang ang tanging pinaggalingan ay ang libreng paggawa ng masang anakpawis, sa pag-aari ng minorya sa mga kagamitan ng produksyon, na siyang dahilan ng permanenteng krisis ng sobrang produksyon at patuloy na kawalang kapasidad ng nakararami na bilhin ang mga batayang pangangailangan, ang tunay na puno/t dulo ng korupsyon at kabulukan ng gobyerno.

Tiwala sa sariling lakas, ibagsak ang sistema ng kapital

ala sa loob ng gobyerno ang solusyon sa mga problema ng kahirapan. Ang solusyon ay durugin ang kapitalistang gobyerno at itayo ang kolektibo at rebolusyonaryong kapangyarihan ng manggagawa. indi ito makakamit sa pamamagitan ng eleksyon kahit pa pagandahin ang mga dekorasyon ng mga )radikal) at )rebolusyonaryo) sa loob ng gobyerno at parliyamento, na siyang ginagawa ngayon ng mga oportunista at traydor na mga organisasyon ng *aliwa.

 Ang tanging solusyon ay rebolusyon ng manggagawa para wasakin ang kapitalistang mga relasyon.

ubalit, ang malaking hadlang ay ang kawalan ng tiwala ng masang manggagawa at maralita sa kanilang sariling lakas at pagkakaisa, ang kawalan ng tiwala na kayang-kaya nilang organisahin ang kanilang sarili at kayang-kaya nilang labanan ang naghahari at mapagsamantalang mga uri sa lipunan.

 Ang papel ng *aliwa at burges na oposisyon ay lalupang itulak ang masa na lubusang mawalan ng tiwala sa sarili dahil sa ganitong sitwasyon lamang kakapit at maniwala ang masa sa mga panlilinlang at pagsisinungaling ng mga umaangking )lider), )abanteng destakamento) at )tagapagligtas). Ang mga )lider) at )kinatawan) ng masa ang )tanging may kapangyarihan) upang iahon ang huli sa kahirapan. At dahil hindi naman talaga matutupad ang mga pangako, sisihin ng mga )lider) at )kinatawan) ang masa mismo dahil )hindi aktibong sumusuporta) at )nanatiling pasibo), mas masahol pa, )mababa ang kamulatan), hindi katulad sa mga )lider) at )kinatawan) na )mataas na ang kamulatan).

indak na sindak ang lahat ng mga politiko !*anan at *aliwa, administrasyon at oposisyon" na darating ang panahon na hawakan na mismo ng masa sa kanilang mga kamay ang pagpanday ng kanilang kinabukasan. ahil ang ibig sabihin nito ay itinatakwil nan g nakararami ang eleksyon at hinahawakan na nila ang rebolusyon.

*aya naman nagtulong-tulong ang lahat ng paksyon ng naghaharing uri, sa kabila ng kanilang matinding kompetisyon at siraan na manatiling nakakulong ang malawak na masa sa mga mistipikasyon ng eleksyon dahil ayaw ng naghaharing uri na tahakin ng masang anakpawis ang kanilang sariling landas, ang landas ng proletaryong rebolusyon.

(17)

PANG-URI

 AngPang-uri ay ang salitang naglalarawan sa pangngalan at panghalip. Ito ay tinatawag na Adjective sa wikang english. //Nakapahilis na panitik uri ng pang uri

Ito ay nagsasaad ng bukod na pagsasama-sama ng mga tao o bagay. alimbawa

• sobra -sobra ang tao

• maraming - marami na ang tao sa paligid 

Kaibigan ko siya. Kalaro kita.

Dalawahan[ baguhin ] 

Ito ay ginagamit kung dalawa ang inilalarawan. alimbawa

+agkasingganda

akapal na panitik

Maramihan[ baguhin ] 

Ito ay ginagamit sa tatlo o higit pa. alimbawa

!ga Kayarian ng "ang-uri

6baguhin7

Payak [ baguhin ] 

Ito ay kapag ang anyo ng pang-uri ay salitang ugat. alimbawa

puti pula anim saya dakila turo Maylapi [ baguhin ] 

Ito ay pang-uring likas na may panlaping ma,maka at iba pa. alimbawa

• masikip na daan

• makataong asal 

(18)

Tambalan[ baguhin ] 

Ito ay binubuo ng dalawang salitang magkaiba ang kahulugan ngunit nang pinagsama ay bagong salita ang nabuo.

alimbawa • balat-sibuyas • kapit-tuko • tulog-mantika • anak-pawis • abot-kamay 

mukang aso yung naka tingen sa s8reen

Inuulit [ baguhin ] 

Ito ay ang pinagulit-ulit na mga salita. !alimbawa"

9 :: Araw-araw

• ::0abi-gabi

'ima-lima a tbp. alimbawa  Araw-araw siya nag-aaral.

Kaantasan ng "ang-uri

6baguhin7

#$ %antay" tumutukoy sa tanging katangian ng pangngalan o panghalip. alimbawa

 Ang bawat pook ay tahimik. iya ay maagap.

&$ Pahambing" nagpapahayag ng magkatulad o magkaiba ang kalagayan ng isang pangngalan o panghalip. Ang pahambing na pang-uri ay may dalawang kalagayan a. magkatulad b. di-magkatulad.

alimbawa

+agkatulad maglaro tayo

*asinghusay ni 'ito ang kapatid niya pagdating sa paglililok. i-magkatulad

(19)

'$Pasukdol" nagpapakilala ng nangingibabaw o namumukod na katangian ng pangngalan o panghalip.

alimbawa

i Andrea ang pinakamaganda sa kanilang lahat. i Andrea ang reyna ng landi.

 Ang anak niya ay ubod ng sipag.

i aniel ang napangasawa ni Andrea dahil siya ang pinakamagaling na a8tor.

 Ano ang (ang-uri, +ga ;ri at *ailanan ng (ang-uri

AngPang-uri ay ang bahagi ng pananalitang nagbibigay-turing a pangngalan at panghalip. 'to ay tinata#ag na Ade4ti5e a #ikang 'ngle.

'to ay maaaringpang-uring panlarawan opamilang.

Uri ng Pang-uri 

1. Pang-uring panlarawan

Ang mga lika na pamng-uring nagpapakilala ng

katangian ng pangngalang binibigyang-turing.

Halimbawa:

matayog na pangarap malapalayong bahay 2. Pang-uring pamilang

'to ay nagpapakilala ng bilang, halaga o dami ng  binibigyang-turing na pangngalan o panghalip.

Maaring tiyak o di-tiyak. Halimbawa: di-tiyak+ mga   marami   kaunti tiyak+ dala#a ia ampu, et46   tig-apat

Uri ng pang-uring pamilang 

#$ Patakaran o Kardinal

'to ay gamit a bilang o dami Halimbawa:

andaan anlibo

• Pamahagi

'to ay pamilang na bahagi ng iang  buo o mahigit a iang buo.

Halimbawa: kalahati

 bahagdan 17100 kaapat 8

(20)

'to ay nagaad ng halaga ng mga bagay. • Palansak 

'to ay nagaaad ng bukod na pagaama-ama ng mga tao o bagay.

Halimbawa: dala-dala#ang bata  pito-pitong dahon #$ Panunuran

'to ay nagpapahayag ng pagkakaunod-unod ng bilang. Halimbawa: una ikalima7ika-9  pangala#a  ikaiyam7ika-:  Kailanan ng Pang-uri  a. Isahan

$arani#ang payak ang pang-uri at nagpapakilala a tulong ng pamilang ngisa, mga panghalip naisahan at ng panandang

ang  at si. Halimbawa:

'ang maipag na mag#a#ali i Mang ;ayo. b. Dalawahan

 *akikilala ito a pang-uring pamilang nadalawa+ a paggamit ng unlapingmagsing-, magka-, magkasing-,at ng iba pang unlaping

kapwa, kambal , at iba pa. Halimbawa:

$ap#a maipag ang mag-aa#ang ;oma at *ena. c. Maramihan

<inagamitan ito ng panandang pangmaramihan tulad ng+

mga; ng pang-uring pamilang na maramihan tulad ng tatlo,  sampu, sandaan at iba pa= at ng pang-uring inuulit ang unang  pantig ng alitang ugat tulad ngmagaganda, ang yayaman, at

iba pa. Halimbawa:

imbing na himbing pa ang mga taga-baryo.

Ang dami-dami ng kalat a laba ng bakuran ni Aling 'ka.

(ang-;ri *aantasan ng (ang-uri

12 Lantay

5aglalarawan ang pang-uring lantay ng isang pangngalan o panghalip na walang pinaghahambingan1

$ali&bawa3

Kabigha-bighani ang pook na ito1 42 aha&bing

5agtutulad ang pahambing sa dalawa o higit pang pangngalan o panghalip1

(21)

Ganggamunggong pawis ang namuo sa king noo1

a1 aha&bing na &agkatulad

2pinakikilala ito ng mga panlaping ka-, ga-, sing-/kasing- /magkasing-/magsing-.

 2pinakikilala ang magkapantay na katangian ng dalawang bagay na pinaghahambingan1

$ali&bawa3

Magkakasingganda ang mga bulaklak sa hardin1

b1 aha&bingna di-&agkatulad

2to ay kung hindi magkapantay ang katangian ng pinaghahambingan1

• aha&bing na pala&ang

6ay katangiang nakahihigit sa pinaghahambingan1 7inagamitan ito ng mga salitang higit  at lalo at tinutu lungan ng kaysa o kaysa kay 1

$ali&bawa3

Lalong kahali-halina ang mga bulaklak ditto kaysa sa nakita ko sa .arke1

• aha&bing na pasahol

6ay katangiang kulang o kapos sa pinaghahambingan1

 $inutulungan ito ng mga salitang gaano, tulad ni, o tulad ng1

$ali&bawa3

Di-gaanong magaganda ang mga moske sa $aguig kaysa sa mga makikita sa Ramboanga1

52 asukdol

ng pasukdol ay katangiang namumukod o nagngingibabaw sa lahat ng pinaghahambingan1

$ali&bawa3

ng ganda-ganda ng .alawan1

(22)

(ang-;ri *aanyuan ng (ang-uri

12 ayak 

2to ay kapag ang anyo ng pang-uri ay salitang ugat1 $ali&bawa3

sariwang gatas puting sapin 42 !aylapi

2to ay pang-uring likas na may panlaping ma, maka at iba pa1 $ali&bawa3

masikip na daan makataong asal 52 Inuulit

2to ay ang pang-uri ay inuulit bilang pagbigay diin1 $ali&bawa3

libu-libong salapi sabi-sabi ng mga tao 62 Ta&balan

2to ay binubuo ng dalawang salita1 $ali&bawa3

balat-sibuyas kapit-tuko tulog-mantika

Referensi

Dokumen terkait

Likas na sa mga Pilipino ang pagbibigay halaga sa edukasyon. Ang edukasyon ay isang paraan kung saan pinapaunlad ang kaalaman at pagkatao ng isang indibidwal

Sa mga magulang, ang edukasyon ay isang obligasyon sa mga anak bilang paghahanda sa isang magandang buhay, lalo na sa mga panahong ang mga magulang ay wala na. Ang edukasyon para

- Alam natin na ang Tondo ay isa sa mga lugar kung saan laganap ang maraming krimen at kilala natin ang tao roon ay mga basagulero, laging napapaaway at hirap sa buhay. Kaya't kapag

kinuwento niya ang kanyang karanasan ng pangmomolestiya ni &lt;uya (ims noong siya ay siyam na taong gulang  pa lamang, at kung paanong hindi tinuturuan ang mga batang

Kung susuriing maigi ang kathang ito, ito’y ginawa ni Rizal hindi para tuligsahin ang Espanya o ang Simbahan kung hindi ito ay ginawa niya bilang isang panggising

Ang pananaliksik na ito ay isang pag-aaral sa mga problemang pang- edukasyon ng ating bansa, kung anu-ano ang mga dahilan kung bakit nagkakaroon nito at mga epekto kung

Sa sanaysay ni Reguindin-Estella, inilahad niya “ang mga kaparaanan kung papaano maaaring ipaloob ang talambuhay ni Tandang Sora sa pagtuturo ng kasaysayan at sa proseso ay maipakita

Hindi si Fiona ang sinisisi niya sa pagkawala ni Jessica dahil kilala niya kung sino ang totoong kunsintidor, kung sino ang pinakamahina sa kanilang tatlo.. Nakatitig siya ngayon sa