2
BILANG NG MODYUL: 1
MODYUL 1:
SALAMIN NG KAHAPON…
BAKASIN NATIN NGAYON
BILANG NG SESYON: 7 LINGGO
PAALALA:
Ang Gabay ng Guro na ito ang magsisilbing tanglaw ng mga guro ng Baitang 8. Ito ay naglalaman ng kumpletong mga mungkahing gawain para sa bawat aralin at mga
estratehiya na maaring gamitin ng guro sa kaniyang pagtuturo. Ang bawat gawain sa isang aralin ay nakabatay sa limang araw na pagtuturo sa loob ng 50 minuto bawat sesyon.Inaasahan na ang gabay na ito na makatutulong sa guro ang paggamit nito. Gayundin, hinihikayat na higit na pagyamanin ng mga guro ang mga mungkahing gawain na nakapaloob dito upang higit na maunawaan ng mga mag-aaral ang mga aralin.
Modyul Para sa Sariling Pagkatuto
I. Panimula at mga Pokus na tanongPamantayang Pangnilalaman
Para sa Kabuuan ng Modyul 1
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa nilalaman, implikasiyon at kahalagahan ng mga akdang pampanitikan bago pa man dumating ang mga Espaῆol hanggang sa Panahon ng Hapon.
Pamantayan sa Pagganap ng
Modyul 1
Ang mga mag-aaral ay makabubuo ng scrapbook ng mga orihinal na akdanmg pampanitikan na lumaganap sa Panahon ng Katutubo, Espanol at Hapon
Pokus na Tanong
Bakit mahalagang kilalanin at unawain ang mga akdang pampanitikang lumaganap sa mga tiyak na panahon?
Mahahalagang Pag-unawa
Mahalagang kilalanin at unawain ang mga akdang pampanitikan na lumaganap sa mga tiyak na panahon sapagkat dito masasalamin ang kultura ng
mamamayan ng isang bansa tulad nating mga Pilipino . Makikilala rin ang mga
Gabay sa Pagtuturo
Nakapaloob sa bahaging ito ang Pamantayang Pangkalahatan
na pinagbatayan ng mga araling saklaw ng Modyul 1- Salamin
ng Kahapon… Bakasin Natin Ngayon. Bigyan ng pansin ng guro
ang mga pokus na tanong na pagtutuunan sa kabuuan ng
modyul upang malinang ng mag-aaral ang Kakailanganing
Pag-unawa.Gayundin, kailangang matukoy ng guro sa unang araw
pa lamang ang inaasahang pagganap na kailangang
maisakatuparan ng mag-aaral pagkatapos pag-aralan ang
kabuuan ng Modyul 1 nang sa gayon makapaghanda ang
mag-aaral.
3
Paano nakaapekto ang iba‟t ibang panahon sa kalagayang panlipunan na masasalamin sa mga akdang pampanitikan?
halimbawang akdang pampanitikan at mga manunulat na Pilipino na ating maipagmamalaki .
Ang pagdating ng mga dayuhan sa ating bansa at pag-iral ng makasaysayang tagpo ay mga bagay na masasalamin sa mga akdang pampanitikan . Malaki ang epekto ng mga pangyayari at tagpong ito sa bansa dahil sa magkakaibang anyo o porma ng pananakop at pamamahala ng mga dayuhan gayundin kahit ang
pamamahala ay nasa kamay ng ating kababayan. Kaya kung nais mong makilala ang isang bansa, pag-aralan mo ang kaniyang panitikan.
II. ANG MGA ARALIN AT ANG SAKLAW NITO
Aralin 1.1 – Ang Panitikan sa Panahon ng mga Katutubo Aralin 1.1.1 : a. Panitikan: Karunungang-bayan
( Salawikain, Sawikain at Kasabihan ) b. Wika: Dalawang Uri ng Paghahambing
Aralin 1.1.2 : a. Panitikan: Alamat
“Mina ng Ginto” - Alamat ng Baguio
b. Wika: Pang-abay na Pamanahon at Panlunan
Nakapaloob sa bahaging ito ang mga araling pampanitikan at
panggramatika na saklaw ng Aralin 1.1- Panitikan sa Panahon ng
Katutubo, Aralin 1.2- Panitikan sa Panahon ng Español at Aralin
1.3- Panitikan sa Panahon ng Hapon. Nakatala din dito ang mga
akdang babasahin sa bawat araling nabanggit.
4
Aralin 1.1.3 : a. Panitikan: Epiko
“Tuwaang” - Epiko ng mga Bagobo b. Wika: Pang-abay na Pamaraan
Aralin 1.2 – Ang Panitikan sa Panahon ng mga Español Aralin 1.2.1 : a. Panitikan: Ang Karagatan at Duplo b. Wika: Mga Eupemistikong Pahayag Aralin 1.2.2 : a. Panitikan: Tula
“Pag-ibig sa Tinubuang Lupa” ni Andres Bonifacio b. Wika: Mga Pandiwang Nagpapahayag ng Emosyon o Damdamin
Aralin 1.2.3: a. Panitikan: Sanaysay
“Ang Katamaran ng mga Pilipino” ni Dr. Jose P. Rizal b. Wika: Ang Pangunahin at Pantulong na Kaisipan
Aralin 1.3 – Ang Panitikan sa Panahon ng mga Hapon Aralin 1.3.1 : a. Panitikan: Tanaga at Haiku
b. Wika: Mga Pangungusap na Walang Paksa
Aralin 1.3.2 : a. Panitikan: Maikling Kuwento
“Uhaw ang Tigang na Lupa” ni Liwayway Arceo b. Wika: Sanhi at Bunga ng mga Pangyayari
Sa pagtatapos ng modyul na ito, ikaw ay inaasahang:
Aralin 1.1 – Makapagpapamalas ng iyong pag-unawa sa mga karunungang-bayan, alamat at epiko na lumaganap sa Panahon ng Katutubo upang maunawaan ang
kalagayang panlipunan noong panahong naisulat ito at mapahalagahan ang kultura ng lahing ating pinagmulan.
Ang bahaging ito ay kinapapalooban ng mga inaasahang bunga na
dapat matamo ng mag-aaral pagkatapos mapag-aralan ang bawat
aralin sa buong Modyul 1.
5
Aralin1.2– Makapagpapamalas ng iyong pag-unawa sa karagatan,duplo,tula at sanaysay na lumaganap sa Panahon ng mga Español, partikular sa Panahon ng Himagsikan upang iyong maunawaan at mapahalagahan ang kultura at kalagayang panlipunan ng ating bansa sa panahong naisulat ang mga ito.
Aralin 1.3 - Makapagpapamalas ng iyong pag-unawa sa tanaga at haiku, at maging sa maikling kuwento na umusbong sa Panahon ng mga Hapon upang iyong mapahalagahan ang ilang kulturang naibahagi ng bansang ito sa ating bansa.
II. INAASAHANG MGA KASANAYAN
MODYUL 1: Salamin ng Kahapon… Bakasin Natin Ngayon
Mga Kasanayang Pampagkatuto Pag-unawa sa Napakinggan
Nabibigyang –kahulugan ang mga makabuluhang salita/ matatalinghagang pahayag na ginamit sa teksto / diskursong pinakinggan.
Nakapaglalahad ng sariling pananaw sa pagiging maka totohanan/di- makatotohanan ng mga punto/argumentong bibigyang- diin o halaga sa napakinggan
Nakikinig nang may pag-unawa upang:
mailahad ang layunin ng napakinggan masagot ang mga tiyak na tanong maipaliwanag ang pagkakaugnay-ugnay
ng mga pangyayari
masuri ang sanhi at bunga ng mga pangyayari mapatunayan ang kawastuan ng mga
impormasyon batay sa sariling karanasan Pagsasalita
Nagagamit ang mga kaalaman at kakayahang panggramatika na makatutulong sa pagtatamo ng pasalitang komunikasyon tulad ng:
Nakapaloob sa bahaging ito ang mga kakayahan at kasanayan
na dapat malinang ng mag-aaral sa kabuuan ng pag-aaral ng
Modyul 1.Inaasahan na sa bawat aralin ay maisasagawa ng
mag-aaral ang mga kasanayan sa bawat domain. Sa kabuuan,
mayroong 8 domain ang Filipino Grade 8.
6
dalawang uri ng paghahambing mga Pang-abay
pamanahon panlunan pamaraan
mga eupemistikong pahayag matatalinghagang pahayag
Naibabahagi ang sariling opinyon, pananaw, katuwiran, interpretasyon sa tulong ng mga diskursong:
nagpapaliwanag nangangatuwiran nagsasalaysay naglalarawan
Nakapagbibigay ng wastong hinuha sa pag-uugali/katangian ng mga tauhan sa akda
Nabibigyang-kahulugan ang mga pahayag/pangungusap na nagbibigay-pahiwatig
Pag-unawa sa Binasa
Nasusuri ang ilang uri ng panitikan batay sa mga katangian nito: karunungang-bayan alamat epiko karagatan duplo tula sanaysay maikling kuwento
Naibabahagi ang sariling opinyon,pananaw,damdamin at saloobin na may kaugnayan sa paksa
Napauunlad ang kakayahang umunawa sa binasa sa pamamagitan ng:
7
pagkilala sa kahulugan ng mga salita
kasingkahulugan at kasalungat na kahulugan talinghaga
pagbibigay ng hinuha batay sa: mga ideya/pangyayari sa akda dating kaalaman kaugnay sa binasa pag-uugnay ng akda sa:
sarili kapaligiran ibang tao
Naipaliliwanag kung paanong ang mga elemento ng akda/ teksto ay nakatulong upang maipahatid ang layunin ng may akda
Napahahalagahan ang kulturang Pilipino na masasalamin sa mga akdang pampanitikan
Napauunlad ang kakayahang umunawa sa binasangakda/teksto sa pamamagitan ng pag-uugnay ng sanhi at bunga ng mga pangyayari
Nakagagawa ng mga gawaing magpapatunay sa mapanuring pagbasa ng akda/teksto
nakabubuo ng balangkas ng binasang teksto nailalarawan sa imaheng biswal ang mga kaisipano ideyang nakapaloob sa akda/teksto Nahuhulaan ang kahihinatnan ng mga pangyayari sa pamamagitan ng:
pagpili ng lohikal na wakas paggawa ng sariling wakas pagbabago ng wakas
Napahahalagahan ang kulturang Pilipino na masasalamin sa mga akdang pampanitikan
8
Pagsulat
Nailalahad ang sariling kuro-kuro sa mga detalye, kaisipan at opinyong nakapaloob sa teksto kung:
totoo o hindi totoo
may pagbabatayan o kathang-isip lamang
Nakabubuo ng angkop na pagpapasiya batay sa akda/tekstong binasa at ng:
pamantayang pansarili o sariling karanasan pamantayang galing sa ibang tao o sa ibang
babasahin
Nagagamit ang iba‟t ibang teknik sa pagpapalawak ng paksa: paghahawig o pagtutulad
depinisyon pagsusuri
Nagagawang kawili-wili ang panimula ng talata sa pamamagitan ng isang:
kaakit-akit na pahayag anekdota
serye ng tanong Nakasusulat ng talata na :
binubuo ng magkakaugnay at maayos na mga pangungusap na nagpapahayag ng isang buong pagkakabuo, palagay o kaisipan
nagpapakita ng bahagi nito Simula
Gitna Wakas
Nawawakasan ang talata nang may pangkalahatang impresiyon sa pamamagitan ng :
pagbubuod
makabuluhang obserbasyon pangunahing kaisipan pantulong na kaisipan
9
Naisasaayos ang mga tala/impormasyong nakalap mula sa iba‟t ibang pinanggalingan(panayam, aklat, pelikula, internet at iba pa) na may kaugnayan sa paksang tinalakay.
Nagagamit ang iba‟t ibang teknik sa pagpapalawak ng paksa tulad ng: depinisyon paghahalimbawa pagsusuri paghahawig o pagtutulad sanhi at bunga Tatas
Naipapamalas ang mga natamong kaalaman at kakayahan Sa paglinang ng pangangailangang pangkomunakatibo
Nasusuri ang mahahalagang detalye ng napanood, napakinggan o nabasang impormasyon ( media literasi) Nagagamit ang pormal at impormal na Filipino sa komunikasyon ayon sa sitwasyon,pangangailangan at pagkakataon
Natataya kung ang napakinggan, napanood, o nabasa ay may kabuluhan at kredibilidad.
Pakikitungo sa Wika at Panitikan
Nagpapakita ng likas na interes at kasabikan sa pagbuo at pagsagot ng mga tanong at puna sa panitikan / tekstong napanood, nabasa o napakinggan
Nagpapamalas ng kawilihan at malalim na pag-unawa sa mga gramatika /retorika at iba‟t ibang uri ng pambansang panitikang saklaw ng pag-aaral
Estratehiya sa Pag-aaral
Nababasa nang masinsinan ang akda/ teksto sa pagpili ng angkop na mga detalye para sa isang tiyak na layunin
10
Nagagamit ang angkop na estratehiya sa pag-aaral Naipamamalas ang kakayahang maiangkop ang bilis ng pagbasa sa layunin at antas ng kahirapan ng akda Pananaliksik
Nailalapat ang nakalap na mga impormasyon sa pamamaraang :
tuwiran di-tuwiran
Nalilikom ang mga kakailanganing impormasyon mula sa iba‟t ibang pinagkukunang sanggunian
Nailalahad nang maayos at mabisa ang mga nalikom na impormasyon sa pananaliksik
Nagagamit ang diksyunaryo at iba pang kagamitang sanggunian sa aklatan/internet
11
IV. KONSEPTUWAL NA BALANGKAS
Salamin ng Kahapon… Bakasin natin Ngayon
Aralin 1.1 – Ang Panitikan sa Panahon ng mga Katutubo
1.1.1 Panitikan: Karunungang-bayan (salawikain, sawikain at kasabihan) Wika: Dalawang Uri ng Paghahambing
1.1.2 Panitikan: Alamat: “Mina ng Ginto” - Alamat ng Baguio
Wika: Pang-abay na Pamanahon at Panlunan
1.1.3 Panitikan: Epiko: “Tuwaang” – Epiko ng mga BagoboWika: Pang-abay na Pamaraan
Aralin 1.2 – Ang Panitikan sa Panahon ng mga Español 1.2.1 Panitikan: Ang Karagatan at Duplo
Wika: Mga Eupemistikong Pahayag
1.2 .2 Panitikan: Tula: “Pag-ibig sa Tinubuang Lupa” ni Andres Bonifacio Wika: Mga Pandiwang Nagpapahayag ng Emosyon o Damdamin 1.2. 3 Panitikan: Sanaysay: “Ang Katamaran ng mga Pilipino”
ni Dr. Jose P. Rizal
Wika: Ang Pangunahin at Pantulong na Kaisipan
Aralin 1.3 – Ang Panitikan sa Panahon ng mga Hapon 1.3.1 Panitikan: Tanaga at Haiku
Wika: Mga Pangungusap na Walang Paksa 1.3.2 Panitikan: Maikling Kuwento
“Uhaw ang Tigang na Lupa” ni Liwayway Arceo Wika: Sanhi at Bunga ng mga Pangyayari
Ang bahaging ito ay nagpapakita ng grapikong presentasyon ng
buong Modyul 1. Nakapaloob dito ang mga araling pampanitikan
at panggramatika na saklaw ng bawat aralin. Ipinakikita din sa
bahaging ito ang mga akdang gagamitin bilang lunsaran sa
pagtalakay ng bawat aralin.
12
Gagabayan ka ngilang paalaala sa mgadapat mong gawin.
1. Hanapin ang kahulugan ng mga salitang hindi mo nauunawaan. 2. Sagutin ang lahat ng tanong at gawain.
3. Magsaliksik at itala ng mahahalagang impormasyong kaugnay ng kaligirang pangkasaysayan ng epiko.
4. Alamin ang iba‟t ibang paraan ng pagsulat ng tekstong naglalahad
5. Subuking bumuo ng iba‟t ibang paraan ng pagtatanong na angkop sa sitwasyon.
V. PANIMULANG PAGTATAYA
____1. Ang larawan ay halaw sa kuwentong nakapaloob sa isang epiko. Ano ang epiko bilang akdang pampanitikan?
a. Tumatalakay sa realidad ng buhay upang maging gabay ng tao sa araw- araw na pamumuhay
b. Kuwentong-bayan na maaaring kathang- isip na
pumapaksa kung paano malalampasan ang anumang pakikipaglaban sa buhay
c. Ito‟y pasalindilang tradisyon tungkol sa pangyayaring supernatural o kabayanihan ng isang nilalang.
d. Ito‟y kuwento tungkol sa mga bathala tungkol sa paglikha sa daigdig at iba pa.
____ 2. Pansinin ang bahagi ng alamat na nasa loob ng kahon. Ano ang kapuna-puna sa pangyayari?
a. makatotohanan c. posibleng maganap b. kapani-paniwala d. hindi kapani-paniwala
Ang mga nakatala sa bahaging ito ay dapat maisakatuparan ng
mag-aaral habang pinag-aaralan ang Modyul 1. Dapat maibahagi
ng guro ang mga paalalang ito upang higit na magabayan ang
mag-aaral sa pag-aaral ng bawat aralin na nakapaloob dito.
Ang bahaging Panimulang Pagtataya ay susukat sa kaalaman na
taglay ng mag-aaral sa mga araling saklaw ng Modyul 1.
Tunghayan ng guro ang Susi sa Pagwawasto.
1. c
2. d
3. c
4. c
5. a
6. c
7. d
8. c
9. b
10.c
11.
13
Teksto A____ 3. Ano ang pinapakahulugan ng salawikaing “ Anoman ang tibay ng piling abaka ay wala ring lakas kapag nag-iisa”?
a.pakikisama c.
pagkakaisa
b.pagtitiis
d
.pakikipagkapwa
____ 4. Matatapos na ang inyong breaktime kaya nagmamadali kang bumalik sa inyong silid-aralan sapagkat ang susunod na guro sa inyong klase ay mahigpit sa pagtatala ng attendace. Sa di inaasahan, nasaksihan mo ang pagkahimatay ng isang mag- aaral. Ano ang iyong gagawin?
a. Ipagwawalang bahala na lamang ang nasaksihan upang hindi mahuli sa klase.
b. Pupuntahan ang guidance counselor upang ipaalam ang nangyari sa mag aaral.
c. Tutulungan ang mag-aaral at ihahatid siya sa clinic para mabigyan ng paunang lunas.
―Huwag kang makialam matandang hukluban! Bubunutin naming lahat ang aming magustuhan upang mailipat sa aming tahanan.‖ Sabay-sabay na nagtawanan ang mga kabataan
―Mga lapastangan! Hindi na kayo nagpaalam ay sinira pa ninyo ang aking halaman. . Mula ngayon kayo ay aking paparusahan.‖ Hindi pinapansin ng mga kabataan ang sinabi ng matanda, bagkus lalo pa silang nagbulungan at naghagikgikan. Hindi nila namalayan na unti-unti na pala silang lumiliit at
tinutubuan ng pakpak. Sila ay naging ganap na bubuyog. Nagliparan sila sa paligid ng mga bulaklak habang nagbubulungan. Bzzzzzzzz, Bzzzzzzz. Bzzzzzzzzzz.
14
d. Magpapatala muna ng attendance sa guro at ipaaalam ang kanyang nasaksihan.
____ 5. Usong- uso sa mga kabataan ang “fliptop”. Nais mong maging “in “ sa bagong henerasyon na iyong kinabibilangan ngunit gusto mong maging makabuluhan ang nilalaman ng fliptop na iyong ibabahagi. Ano ang dapat mong gawin?
a. Humalaw ng makabuluhang kaisipan mula sa mga karunungang- bayan ng ating panitikan
b. Gayahin ang estilo ng isang sikat na rapper c. Magpagawa ng fliptop sa mahusay bumuo nito d. Mangopya ng mga fliptop na napanood sa video
_____6. Namatay siyang malayo sa bayang sinilangan dahil sa pag-asam ng isang mas mabuting buhay para sa kaniyang mga minamahal.Anong salita ang binibigyang turing ng mga salitang nakahilig sa pangungusap?
a. siya c. namatay
b. malayo d. pag-asa
_____7. Nag-umpisa ang palatuntunan nang tanghali kaya naman pawisan ang mga nagsipagdalo. Ano ang binibigyang-turing ng salitang tanghali?
a. palatuntunan c. pawisan b. nagsipagdalo d. nag-umpisa
15
Basahin ang liham, Pagkatapos, sagutin ang mga tanong bilang 8-10. Teksto B
____8. “Alam mo bang labis akong nalulungkot sapagkat di- gaanong masaya ang pagdiriwang ng Pasko dito sa Middle East dahil kakaunti lang kaming mga Pilipino sa kompanyang aking pinapasukan?” Ano ang gamit ng salitang may salungguhit sa loob ng pangungusap?
a. naglalahad ng dahilan c. nagpapakita ng paghahambing b. nagpapakita ng katuwiran d. naglalahad ng di pagsang-ayon _____9. Ano ang tinutukoy ng salitang nakahilig sa loob ng liham?
a. lugar b. panahon c. paraan d. pagsang-ayon 1809 Herrera st. Poblacion Lungsod ng Makati Ika- 7 ng Disyembre, 2012
Mahal kong Kaibigan,
Magandang umaga sa iyo. Alam mo bang labis akong nalulungkot sapagkat di- gaanong masaya ang pagdiriwang ng Pasko dito sa Middle East dahil kakaunti lang kaming mga Pilipino sa kompanyang aking pinapasukan? Iniisip kong umuwi tuwing Pasko. Ibang-iba talaga ang Pasko sa atin bukod sa mas mahaba ang pagdiriwang , mayroon pang Ibang-iba’t ibang activities saan ka man pumunta.Ganoon pa man, tulad mo ipagdiriwang ko ang Pasko sa bahay at sisikapin kong tawagan ang aking mga mahal sa buhay . Inaasahan ko na hihintayin mo ang tawag ko sa araw na iyon.
Hanggang sa muli.
Ang iyong kaibigan, Noreen
16
_____10. “Ganoon pa man, tulad mo ipagdiriwang ko ang Pasko sa bahay at sisikapin kong tawagan ang aking mga mahal sa buhay.” Alin sa pangungusap ang pang-abay na panlunan?
a. Pasko b. mahal sa buhay c. sa bahay d. tawagan ---11. Uri ng tulang patnigan na paligsahan tungkol sa singsing ng isang dalagang nahulog sa dagat?
a. duplo c. pamanhikan
b. karagatan d. Huego de Prenda
---12. Alin sa mga tulang patnigan ang gumagamit ng tsinelas bilang palmatorya na ipinamamalo sa palad ng sino mang nahatulang parusahan?
a. Balagtasan c. karagatan b. Batutuan d. duplo
_____13. Alin sa sumusunod na pahayag ang ginagamitan ng eupemistikong pahayag? a. sumakabilang buhay para sa namatay
b. magbuburo sa asin para sa hindi mag-aasawa c. buto‟t balat para sa payat
d. papatay-patay para sa hipong tulog
_____14. Ayon sa pagkakasalaysay, ang uring ito ng tuluyan ang huling nakakita ng liwanag sa mga akdang pampanitikan na naglalaman ng mga opinyon at saloobin ng sumulat tungkol sa isang mahalagang paksa o isyu.
a. tula c. dula
b. sanaysay d. maikling kuwento
_____15. Bakit mahalagang maunawaan ang mga detalyeng nagbibigay-suporta sa pangunahing ideya?
a. nagbibigay ng tulong sa pag-unawa sa mga halimbawa b. madalas na itinatanong sa pagsusulit
17
d. susi para sa lubusang pagkilala at pag-unawa sa pangunahing ideya _____16. Paano mo malalaman na haiku ang tula?
a. may tatlong taludtod na binubuo ng 17 pantig na may pardon na 5-7-5 o 5-5-7 o 7-5-5
b. may tatlong taludtod na binubuo ng 18 pantig na may pardon na 10-4-4 o 5-5-8 o 8-4-6
c. may tatlong taludtod na binubuo ng 12 pantig na may pardon na 4-4-4 o 8-2-2 o 2-8-2
d. may tatlong taludtod na binubuo ng 14 pantig na may pardon na 5-4-5 o 4-5-5 o 5-5-4
_____17. Ano ang ikinaiiba ng tanaga sa haiku?
a. tula na may apat na taludtod, binubuo ng pitong pantig b. tula na may tig-5 taludtod ang bawat saknong
c. tula na may apat na taludtod at binubuo ng walong pantig d. tula na may 6 na taludtod ang bawat saknong
_____18. Kailan masasabing ang isang pamilya ay huwaran? a. may ina, ama at mga anak
b. may masaganang pamumuhay c. nakatira sa maayos na bahay
d. may pagmamahalan at respeto sa isa‟t isa.
_____19. Ano ang magiging bunga kapag ang isang anak ay lumaki sa isang huwarang pamilya?
a. magiging mapanagutang mamamayan b. magiging sikat na mamamayan.
c. hindi masasangkot sa anomang gulo sa pamayanan d. maayos ang pagpapalaki sa kanila.
18
_____20. “Ilang gabi nang ako ang kapiling niya sa higaan. Tila musmos akong dumarama sa init ng kanyang dibdib at nakikinig sa pintig ng kanyang puso. Ngunit, patuloy akong nagtataka sa malalim na paghinga niya, sa kanyang malungkot na pagtitig sa lahat ng bagay, paghikbi…” Ano ang nais ipahiwatig ng pahayag?
a. may problemang hinaharap ang kanyang kaibigan b. isang sanggol sa piling ng isang ina
c. nararamdaman niya ang suliraning pampamilya d. binabalikan ang mga pangyayari
VI. YUGTO NG PAGKATUTO
ALAMIN
Nais mo bang mabatid ang pinagmulan at pinagdaanan ng panitikan ng ating lahi? Marahil ay nagtatanong ka kung paano napanatili at napaunlad ang ating panitikan sa kabila ng pananakop ng iba’t ibang dayuhan sa ating bayan.
Sa modyul na ito, magbabalik-tanaw tayo sa ilang akdang pampanitikang Pilipino na umusbong at lumaganap sa tatlong panahon ng kasaysayan ng ating bansa - ang Panahon ng mga Katutubo, Panahon ng mga Español, at Panahon ng mga Hapon. Magkasama nating tutuklasin kung ano ang ilang akdang pampanitikan na lumaganap sa tatlong panahon na nabanggit. Tutuklasin natin kung masasalamin ba sa mga akdang pampanitkan ang kultura ng mga Pilipino sa panahong naisulat ang mga ito at kung bakit naiiba ang paksa ng mga akdang ito sa bawat panahon. Bago natin talakayin ang mga ito, alamin muna natin kung ano na ang alam mo sa nilalaman ng modyul na ito. Simulan na natin.
Ang bahaging ito ng modyul ay naglalayong :
Maiugnay ang dating kaalaman ng mag-aaral ( prior
knowledge ) sa mga araling nakapaloob sa Modyul 1.
matukoy ang mga konseptong malabo at inaakalang tama
batay sa tugon ng mga mag-aaral.
matulungan ang mga mag-aaral na matukoy ang
mahahalagang pag-unawa/ konsepto sa mga araling saklaw
ng Modyul 1 sa tulong ng mahahalagang tanong .
19
GAWAIN 1: LARAWAN NG NAKALIPAS
Suriin mo ang larawan upang iyong matukoy ang tatlong panahon na pinagdaanan ng ating panitikan. Sa iyong palagay, ano ang naging papel ng panitikan sa buhay ng mga Pilipino sa bawat panahong nagdaan? Itala ang iyong sagot sa loob ng banner.
Panahon ng Katutbo
_______________________________________________________
_______________________________________________________
Panahon ng Español
_______________________________________________________
_______________________________________________________
Panahon ng mga Hapones
_______________________________________________________
_______________________________________________________
Sa gawaing ito, inaasahan na masusuri ng mag-aaral ang mga
konseptong nais ipabatid ng larawan. Ang larawan ay dapat na
nakapaskil sa pisara at malinaw ang pagkakaguhit nito .
Kailangang masubaybayan ng guro ang mag-aaral sa pagsagot
upang kaniyang matukoy ang mahahalagang konsepto ng panitikan
sa bawat panahon.
20
Marahil ay nabuo na sa iyong isipan ang saklaw na mga aralin sa modyul na ito. Bago ka pumuna sa susunod na gawain, nais ko munang malaman ang iyong pananaw tungkol sa panitikan.
GAWAIN 2: IPABATID SA BAWAT LETRA
May malaki bang impluwensiya ang panitikan sa iyong buhay bilang Pilipino? Paano
mo ito pinahahalagahan? Subukin mong sagutin ang mga tanong sa pamamagitan ng pagbuo ng Akrostik mula sa salitang Panitikan.P A N I T I K A N
Sikapin ng guro na magabayan ang mag-aaral sa pagbuo ng
Akrostik. Mahalagang ituro sa mag-aaral ang teknik sa pagbuo
ng isang akrostik.
21
PAUNLARIN
Sa bahaging ito ay pauunlarin natin ang iyong kaalaman tungkol sa ilang akdang pampanitikan na lumaganap sa tatlong panahon na binanggit ko na sa panimula pa lamang. Sa pamamagitan ng mga gawain na nakahanay sa bawat aralin, mauunawaan natin kung ano ang ilang akdang pampanitikan na lumaganap sa tatlong panahon na nabanggit. Tutuklasin natin kung masasalamin ba sa mga akdang pampanitkan ang kultura ng mga Pilipino sa panahong naisulat ang mga ito at kung bakit naiiba ang paksa ng mga akdang ito sa bawat panahon. Pag-aaralan din natin ang ilang araling panggramatika tulad ng Mga Uri ng Paghahambing, Pang-abay na Pamanahon, Panlunan at Pamaraan, Eupemistikong Pahayag, Pandiwang Nagpapahayag ng Emosyon o Damdamin, at Pagtukoy ng Pangunahin at Pantulong na Kaisipan sa Isang Sanaysay. At bilang patunay na naunawaan mo ang modyul na ito, makapagpapakita ka ng awtentikong pagkatuto na iyong magagamit bilang isang responsableng mamamayan sa iyong bayang sinilangan.
Simulan natin ang pagpapaunlad ng iyong kaalaman at kakayahan sa pamamagitan ng pagtalakay sa Aralin 1.1 ng modyul na ito - Ang Panitikan sa Panahon ng Katutubo.
Ang bahaging ito ng modyul ay naglalayong mapaunlad pa ang
dating kaalaman ng mag-aaral sa mga araling saklaw ng Modyul
1. Sa tulong ng mga gawain na nasa bahaging ito, matutulungan
ang mag-aaral na maunawaan ang kabuuan ng Modyul 1, kaya
inaasahan na maitatanong ng guro ang mahalagang tanong para
sa buong aralin.
22
ARALIN 1.1: PANAHON NG KATUTUBO
I. Panimula at Mga Pokus na Tanong
Naniniwala ka ba na ang kasaysayan at panitikan ay magkaugnay? Sa iyong palagay, bakit kailangang unawain ang mga akdang pampanitikan na umusbong sa panahong naisulat ito? Paano mapananatili at mapauunlad ang panitikang minana pa sa ating mga ninuno ng kasalukuyang panahon?
Isang iskolar ang nagsabing makikilala lamang niyang ganap ang kaniyang sarili dahil sa kaniyang lumipas. Kung gayon , masasabi nating makatutulong para sa atin na makilala ang ating lahing pinagmulan sa pamamagitan ng pagbabalik-tanaw sa ating panitikan na malinaw na salamin ng ating kultura at kabihasnan.
Sa panitikan nasasalamin ang mga layunin, damdamin, panaginip, pag-asa, hinaing, buhay at hangarin ng mga Pilipino. Samakatuwid, panitikan ang nagsisilbing tulay upang maabot ng nakalipas ang kasalukuyan, gayundin upang maipagpatuloy ng kasalukuyan ang pagpapanatili at pag-unlad ng kultura at kabihasnan upang maisalin ito nang ganap sa susunod na henerasyon. Ang inaasahang mga sagot sa mga tanong na nasa itaas ay mauunawaan mo sa pag-aaral ng modyul na ito.
Sa araling ito inaasahang maipamamalas mo ang iyong pag-unawa sa ilang akdang pampanitikan na lumaganap sa Panahon ng Katutubo. Inaasahan din na sa pamamagitan ng mga gawain na iyong maisasakatuparan sa bawat aralin ay mapahahalagahan mo ang kultura, tradisyon at kalagayang panlipunan ng ating bansa sa panahong naisulat ang mga ito.
Ang Gabay ng Guro na ito ay magsisilbing patnubay ng guro sa
paglinang ng mga kasanayan na saklaw sa Aralin 1 . Nakapaloob dito
ang mga araling pampanitikan at pangwika na tatalakayin ng guro sa
Panahon ng Katutubo.
Sa tulong nito, ang guro ay magagabayan sa kanyang
pagtalakay sa mga paksa na nakapaloob dito.
Makatutulong ang bahaging ito upang malinang ng guro sa
mag-aaral ang mga kakailanganing pag-unawa sa pamamagitan ng
mahahalagang tanong na bibigyang pansin sa bawat bahagi ng
aralin.
Nakapaloob din dito ang mga mungkahing estratehiya na
maaaring magamit ng guro sa pagtalakay ng bawat paksa. Gayundin ,
inaasahan na makakatulong sa guro ang mga mungkahing gawain na
nakapaloob dito upang mabisang maunawaan ng mag-aaral ang
kinakailangang pag-unawa sa kabuuan ng aralin.
23
II. Ang Mga Aralin at Ang Saklaw Nito
Masasagot mo ang mahahalagang tanong sa itaas kung uunawain mo ang sumusunod na aralin na nakapaloob sa modyul na ito:
Aralin 1.1 – PANAHON NG KATUTUBO
Aralin 1.1.1 a .Panitikan : Karunungang – bayan
( Salawikain , Sawikain at Kasabihan ) b. Wika : Dalawang Uri ng Paghahambing
Aralin 1.1.2 a. Panitikan : Alamat
“Mina ng Ginto” - Alamat ng Baguio b. Wika : Pang-abay na Pamanahon at Panlunan Aralin 1.1.3 a. Panitikan : Epiko
“Tuwaang” - Epiko ng mga Bagobo b. Wika : Pang-abay na Pamaraan III. Mga Inasahang Kasanayan
Aralin 1.1 Panahon
ng Katutubo
Mga Kasanayang Pampagkatuto Pag-unawa sa Napakinggan
Nabibigyang –kahulugan ang mga makabuluhang salita/ matatalinghagang pahayag na ginamit sa teksto / diskursong pinakinggan.
Nakapaglalahad ng sariling pananaw sa pagiging makatotohanan/di- makatotohanan ng mga punto/argumentong bibigyang- diin o halaga sa napakinggan
Nakikinig nang may pag-unawa upang:
mailahad ang layunin ng napakinggan masagot ang mga tiyak na tanong
Makikita sa bahaging ito ang mga tatalakaying aralin ng guro. Ang
araling pampanitikan ay inangkupan ng araling pangwika na dapat
pagsanibin ng guro sa gagawing talakayan.
Ang guro ay inaasahang maisasakatuparan ang mga kasanayang
dapat linangin ng mag-aaral sa bawat aralin.
Bibigyan ng pansin ng guro ang sumusunod na domain sa paglinang
ng mga inaasahang kasanayan:
Pag-unawa sa Napakinggan
Pagsasalita
Pag-unawa sa Binasa
Pagsulat
Tatas
Pakiktungo sa Wika at Panitikan
Estratehiya sa Pag-aaral
24
maipaliwanag ang pagkakaugnay-ugnay ng mga pangyayari
Pagsasalita
Nagagamit ang mga kaalaman at kakayahang panggramatika na makatutulong sa pagtatamo ng pasalitang komunikasyon tulad ng:
dalawang uri ng paghahambing mga pang-abay na
pamanahon panlunan pamaraan
Naibabahagi ang sariling opinyon, pananaw, katuwiran, interpretasyon sa tulong ng mga diskursong:
nagpapaliwanag nangangatuwiran nagsasalaysay naglalarawan
Pag-unawa sa Binasa
Nasusuri ang karunungang-bayan, alamat at epiko batay sa mga katangian nito
Pagbibigay ng wastong hinuha sa:
Pag-uugali/katangian ng mga tauhan sa akda
Napauunlad ang kakayahang umunawa sa binasa sa pamamagitan ng:
pagkilala sa kahulugan ng mga salita
kasingkahulugan at kasalungat na kahulugan
talinghaga
pagbibigay ng hinuha batay sa: mga ideya/pangyayari sa akda dating kaalaman kaugnay sa
25
binasa
pag-uugnay ng akda sa: sarili
kapaligiran ibang tao
Naipaliliwanag kung paanong ang mga element ng akda/ teksto ay nakatulong upang maipahatid ang layunin ng may-akda
Napahahalagahan ang kulturang Pilipino na masasalamin sa mga akdang pampanitikan
Pagsulat
Nailalahad ang sariling kuro-kuro sa mga detalye, kaisipan at opinyong nakapaloob sa teksto kung:
Totoo o hindi totoo
May pagbabatayan o kathang-isip lamang
Nakabubuo ng angkop na pagpapasiya batay sa akda/tekstong binasa at ng:
Pamantayang pansarili o sariling karanasan
Pamantayang galling sa ibang tao o sa ibang babasahin
Nagagamit ang iba‟t ibang teknik sa pagpapalawak ng paksa:
paghahawig o pagtutulad depinisyon
pagsusuri
Nagagawang kawili-wili ang panimula ng talata sa pamamagitan ng isang:
kaakit-akit na pahayag anekdota
26
Nakasusulat ng talata na :
binubuo ng magkakaugnay at maayos na mga pangungusap na nagpapahayag ng isang buong pagkakabuo, palagay o kaisipan
nagpapakita ng bahagi nito simula
gitna wakas
Nawawakasan ang talata nang may pangkalahatang impresyon sa pamamagitan ng :
Pagbubuod
Makabuluhang obserbasyon
Tatas
Naipapamalas ang mga natamong kaalaman at kakayahan sa paglinang ng pangangailangang pangkomunakatibo
Nasusuri ang mahahalagang detalye ng napanood, napakinggan o nabasang impormasyon ( media literasi) Pakikitungo sa Wika at Panitikan
Nagpapakita ng likas na interes at kasabikan sa pagbuo at pagsagot ng mga tanong at puna sa panitikan / tekstong napanood, nabasa o napakinggan
Nagpapamalas ng kawilihan at malalim na pag-unawa sa mga gramatika /retorika at iba‟t ibang uri ng pambansang panitikang saklaw ng pag-aaral
Estratehiya sa Pag-aaral
Nababasa nang masinsinan ang akda/ teksto sa pagpili ng angkop na mga detalye para sa isang tiyak na layunin Nagagamit ang angkop na estratehiya sa pag-aaral
27
Pananaliksik
Nailalapat ang nakalap na mga impormasyon sa pamamaraang :
tuwiran di-tuwiran
Nalilikom ang mga kakailanganing impormasyon mula sa iba‟t ibang pagkukunang sanggunian
Nailalahad nang maayos at mabisa ang mga nalikom na impormasyon sa pananaliksik
IV. Konseptuwal na Balangkas
PANAHON NG KATUTUBO
Karunungang -bayan Alamat Epiko
A. Panitikan -Salawikain -Sawikain -Kasabihan B. Wika Dalawang Uri ng Paghahambing A. Panitikan -Mina ng Ginto Alamat ng Baguio . B. Wika -Pang-abay ( Pamanahon at Panlunan ) A. Panitikan -Tuwaang Epiko ng mga Bagobo .B. Wika -Pang-abay na Pamaraan
Narito ang grapikong presentasyon ng Aralin 1.1 . Sa tulong nito ,
ang guro ay magkakaroon nang malinaw na larawan ng buong
aralin . Makabubuting ipaskil ng guro ang grapikong ito sa unang
araw ng talakayan upang malaman ng mag-aaral ang mga araling
kaniyang pag-aaralan.
28
V.Panimulang Pagtataya
A. Sumulat ng maikling talata tungkol sa paksang:
“Karunungang-bayan… Salamin ng Pagka-Pilipino”. Bigyan mo ng pansin ang rubrik sa pagbuo ng talata. Isulat sa sagutang-papel. (10 puntos)RUBRIK
PAMANTAYAN Mahusay (5) Kainaman (3) Mahina (1)
Kaisahan Tiyak ang pag-talakay sa paksa
Hindi masyadong tiyak ang pag-talakay sa paksa
Hindi natalakay nang wasto ang paksa
Kaugnayan Angkop ang pag-uugnay-ugnay ng mga
pangungusap
Di masyadong angkop ang pag-uugnay-ugnay sa mga pangungusap Walang pag-uugnay-ugnay sa mga pangungusap
Kalinawan May pokus/ tuon sa ideyang nais ipabatid Di masyadong nakapokus sa ideyang nais ipabatid Walang pokus/tuon sa ideyang nais ipabatid
B. Bumuo ng sariling wakas ng akda ng “Ang Alamat ng Kasoy”. Isulat sa sagutang-papel. Bigyan mo ng pansin ang pamantayan sa pagbuo. (10 puntos)
Sa bahaging ito, matataya ng guro ang antas ng kaalaman ng
mag-aaral sa mga araling nakapaloob sa kabuuan ng Aralin 1.1 : Ang
Panitikan sa Panahon ng Katutubo. Para sa pagwawasto ng Gawain A,
pagbatayan ng guro ang rubrik na nakalaan para sa pagsulat ng
talata. Sa Gawain B, pagbatayan ang pamantayan. Sa Gawain C
naman, bigyan ng puntos sa pagwawasto ang sumusunod : kalinawan
ng salaysay , maayos ang pagkakasunod-sunod ng pangyayari at
kawastuhan ng paggamit ng mga pang-abay ( panlunan, pamanahon
at pamaraan)
29
PAMANTAYAN:
Kaangkupan - Angkop ang wakas sa daloy ng naunang mga pangyayari
Kalinawan - Malinaw na naipabatid ang bunga o kinalabasan ng mga pangyayari
Mensahe - Nakapagpabatid ng aral na dapat matutuhan ng mambabasa
Ang Alamat ng Kasoy
Noong unang panahon ay nasa loob ng kasoy ang abuhing buto nito. Lungkot na lungkot ang buto sapagkat madilim na madilim sa loob ng kasoy. Lalo itong nalungkot nang malamang magdaraos ng isang handaan ang Adang
kagubatan. Sa gabi ng handaan ay ipinatawag ng Ada ang lahat ng hayop at halaman. Lahat ay nagsasayaw. Lahat ay kumakanta. Masayang-masaya ang kagubatan. Bukod tanging ang buto ng kasoy ang lungkot na lungkot. "Mabuti pa sila, nakikita ang masayang paligid. Heto ako,
nakakarinig ng awit at tawanan pero hindi naman nakikita ang katuwaan." Naulinigan ng makapangyarihang Ada ang himutok ng Buto.
"Gusto kong maging maligaya ka. May kahilingan ka ba?" "Ayoko pong nakakulong sa madilim na lugar na kinalalagyan ko.
Naiinggit ako sa ibang hayop at halaman na tuwang-tuwa kapag may handaan sa kagubatan. Nakakasama sila sa pagsasaya. Hindi lang nila naririnig kundi nakikita pa ang katuwaan ng lahat. Maawa kayo, mahal na Ada. Gawan ninyo ng paraang makalabas po sana ako sa pagkakakulong ko sa loob ng prutas na ito."
30
Naantig ang maawaing damdamin ng mahal na Ada. Iwinasiwas nito ang nagniningning na pananglaw. Sa isang iglap ay nakalabas sa madilim na kulungan ang Buto. Masayang-masayang napanood ng Buto ng Kasoy ang sayawan, kantahan, at pagkakatuwaan ng mga hayop at halaman. Hatinggabi na nang iwasiwas na muli ng butihing Ada ang kaniyang makinang na pananglaw. Hudyat iyon ng pamamahinga. Pinatay na ng mga Alitaptap ang parol nila. Nalungkot ang Buto nang dumilim na ang paligid. Nahahalinhan ng takot at lungkot nang kumulog at kumidlat. Napansin ng Buto na nagsipagtago ang mga hayop sa mga kuweba.
C.Ibuod mo ang bahagi ng epiko ng Bicol na Handiong.Isaalang-alang sa
pagbubuod ang paggamit ng pang-abay na pamanahon, panlunan at pamaraan. Salungguhitan ang mga ito. Isulat sa sagutang papel. (10 puntos)
HANDIONG Epiko ng Bicol
(Salin sa Tagalog ni J. Arrogante) VIII
Ang Kabikolan ay isang lupain
Patagang mayaman sa mga baybayin Sa buong daigdig pinakamarikit Sagana sa butil, aming nakakamit. IX
Si Baltog ang lalaking kauna-unahang Naninirahan sa dakilang patagan Nagmulang Botavara,
31
X
Nang ito‟y kaniyang masukol, Sa sibat ito‟y nasapol
At sa brasong Herkules sa lakas Ang panga ng hayop ay nangagkapilas. XI
Bawat panga‟y sukat Sa habang sandipa
Dalawang katlo ang mga pangil Nang tanganan ng kaniyang sibat. XII
At siya‟y umuwi sa kanilang lupain Ang dalawang panga‟y kaniyang binitin Sa puno ng isang talisay
Sa Tondo, malapit sa bahay.
Ang ginawa mong pagsagot sa panimulang pagtataya ay makatutulong sa iyo upang madali mong maunawaan ang mahahalagang konsepto sa mga araling pampanitikan at panggramatika na nakapaloob sa kabuuan ng Aralin 1.1 - Panitikan sa Panahon ng Katutubo.
32
VI.Yugto ng Pagkatuto
Alamin
Handa ka na ba? Simulan nating pagyamanin ang iyong
kaalaman at kakayahan sa panitikan sa Panahon ng Katutubo. Batid ko na may ideya ka na sa araling ito. Subukin nating alamin kung ang iyong mga ideya ay tumutugon sa mga konseptong saklaw ng aralin. Simulan natin sa pamamagitan ng gawain na susukat sa lawak ng iyong kaalaman
.
GAWAIN 1.1.1.a: Tugon sa Pagkatuto
Basahin mo ang mga pangungusap na nakasulat sa graphic organizer pagkatapos sagutan ang hanay sa BAGO BUMASA. Lagyan ng tsek (/) ang salita na tutugon sa iyong kasagutan. Ikaw ba ay sumasang-ayon o di- sumasang-ayon? Hintayin mo ang kasunod na panuto kung kailan mo sasagutan ang HANAY NG PAGKATAPOS BUMASA.
Ang bahaging ito ng modyul ay naglalayong :
maiugnay ang dating kaalaman ng mag-aaral ( prior
knowledge )
matukoy ang mga konseptong malabo at inaakalang tama
batay sa tugon ng mga mag-aaral.
matulungan ang mga mag-aaral na matukoy ang
mahahalagang pag-unawa sa tulong ng mahahalagang
tanong
33
ANTICIPATION- REACTION GUIDE
Bago Bumasa Mga
Pangungusap Pagkatapos Bumasa Sumasang-ayon Di sumasang-ayon Ang damdamin, saloobin, kaugalian o tradisyon ng lahi kapag naisatitik ay tinatawag na panitikan. Sumasang-ayon Di sumasang-ayon Sumasang-ayon Di sumasang-ayon Kailanman, Hindi maaaring magka-ugnay ang panitikan at kasaysayan Sumasang-ayon Di sumasang-ayon Sumasang-ayon Di sumasang-ayon Hindi mababatid sa panitikan ang tunay nating pagkalahi. Sumasang-ayon Di sumasang-ayon Sumasang-ayon Di sumasang-ayon Bago pa man dumating ang mga Español ay may alpabeto nang ginagamit ang ating mga ninuno.
Sumasang-ayon
Di sumasang-ayon
Sumasang-ayon
Di sumasang-ayon
Ang epiko, alamat at mga karunungang -bayan ay nakilala lamang ng ating mga ninuno noong panahon ng Español.
Sumasang-ayon
Di sumasang-ayon
Nakalahad sa loob ng
Anticipation-Reaction-Guide ang mahahalagang konsepto ng mga
sumusunod na paksa:
Karunungang bayan
Alamat
Epiko
Sa bahaging ito, tatayain ng guro ang kaalaman
ng mag-aaral sa mga paksang saklaw ng aralin
1.1. Makatutulong sa pag-aaral ng mag-aaral
kung mayroong kopya na maibibigay ang guro
nang sa gayon sa proseso ng pag-aaral ay
nakikita ng mag-aaral ang kaniyang naging
tugon, kung ito’y tama o mali.
Karagdagang Impormasyon
Ang ginamit na Anticipation-
Reaction Guide ay kilala bilang
Map of Conceptual Change .Ilan
sa mga graphics na maaaring
gamitin bilang Map of
Conceptual Change :
IRF Worksheet
Generalization Table
KWHL Sheet
In the box…
Out of the box…
34
Sumasang-ayon
Di sumasang-ayon
Napatunayan ng mga Español na ang ating mga ninuno ay hindi mahiligin sa tula, awit, kuwento, bugtong at palaisipan. Sumasang-ayon Di sumasang-ayon Sumasang-ayon Di sumasang-ayon Ang panitikan ay hindi sumasalamin sa panahon kung kailan isinulat ito.
Sumasang-ayon
Di sumasang-ayon
Matapos mong masagutan ang ARG, nakatulong ba ito upang malaman mo ang mga konsepto na saklaw ng araling iyong pag-aaralan ?
GAWAIN 1.1.1 b : Likas- Katutubo
Sa bahaging ito, nais kong balikan mo ang dati mong kaalaman tungkol sa saligang kasaysayan ng ating panitikan. Kilalanin mo ang mga ninunong nag-ambag sa ating panitikan. Isulat sa loob ng kahon ang mga nakaimpluwensiya sa panitikan ng Pilipinas Bago Dumating ang Kastila. Gawin sa sagutang papel.
Ang gawaing ito ay makatutulong sa guro na
mataya ang kaalaman ng mag-aaral tungkol sa
mga unang taong nanirahan sa Pilipinas na
may malaking impluwensiya sa panitikang
Pilipino.
Ang guro ay maaaring gumamit ng sarili
niyang estratehiya upang maisakatuparan ang
Gawain 1.1.1.b
Karagdagang impormasyon
Narito ang pagkakasunod-sunod
ng mga naunang nanirahan sa
Pilipinas:
1. Negrito 4. Intsik
2. Indones 5. Bumbay
3. Malay 6. Arabe at Persiyano
Pagkatapos sagutin ng mag-aaral ang ARG,
ang guro ay magtatanong kung alin sa mga
konsepto ang kaniyang sinasang-ayunan.
Kailangang makapagbigay ng paliwanag ang
mag-aaral sa bawat naging tugon niya.
Sa paglalahad ng
konsepto, hindi kinakailangang
tama ang lahat ng ito. Ang guro
ay maaaring pumili ng konsepto
sa aralin na sadyang ilalahad
nang may kamalian upang tiyak
na mataya ang antas ng
35
Nakatutuwang isipin na nagawa mong sagutin ang gawain. Ngayon, iyo namang alamin ang mga akdang pampanitikan na kanilang inambag na nagging tulay upang masilayan natin ang tradisyon, paniniwala at kaugalian ng lahi na ating pinagmulan.
Gawain 1.1.1.c : I-Q nek
Tulungan mo ang larawan na iugnay ang kaniyang sarili sa mga akdang pampanitikan na lumaganap noong Panahon ng Katutubo sa pamamagitan ng pagkukulay ng mga ito hanggang marating niya ang aklat ng panitikan na nasa pinakaibaba ng tsart. Gawin sa papel. Gayahin ang pormat.
Negrito Espanyol Indones i Malay Arabe Amerikano
Mga Kagamitan:
larawan, flashcard ( nakasulat
ang pangalan ng ating mga
ninuno)
Sanggunian
Aklat:
Panitikang Kayumanggi pp. 1-4
Kailangang maipakita ng guro ang
presentasyong ito. Ang guro ay kailangang
maghanda ng mga larawan upang maganyak ang
mag-aaral sa gawain. Sikapin ng guro na
maipaliwanag ng mag-aaral ang naging sagot sa
gawaing ito. Huwag hayaan ng guro na iwan
ang gawain ng hindi siya nakapagbibigay nang
wastong impormasyon . Makatutulong sa
mag-aaral kung magbibigay ang guro ng mga
karagdagang impormasyon. Tunghayan ng guro
ang nakatalang karagdagang impormasyon na
nasa loob ng kahon para sa gawaing ito.
36
nobela
maikling kuwento Karagatan pasyon
awiting bayan Alamat moro-moro Kurido Haiku
Tanaga Mito epiko dula Timpalak Palanca
Komiks Magasin salawikain panradyodulang blog
duplo Palaisipan kasabihan sawikain bugtong
Tulang dula pelikula Dulang Pantelebisyon
sarsuela
Matapos kong mataya ang dati mong kaalaman sa paksa, oras na upang ating pag-aralan ang ilan sa mga akdang pampanitikan na lumaganap sa Panahon ng Katutubo.
Karagdagang impormasyon
Ang mga halimbawa ng
karunungang bayan na
lumaganap sa Panahon ng
Katutbo:
Awiting byan
Alamat
Mito
Epiko
Salawikain
Kasabihan
Sawikain
Karagdagang Impormasyon
Ang mga karunungang-bayan na
lumaganap sa Panahon ng
Katutubo ay ang sumusunod:
Awiting-bayan
Alamat
Mito
Epiko
Salawikain
Kasabihan
Sawikain
Bugtong atbp.
Matapos mataya ng guro ang kaalaman ng
mag-aaral sa mga unang taong nanirahan sa
Pilipinas, sa Gawain 1.1.1.c ay tatayain
naman ng guro ang kaalaman ng mag-aaral sa
naging impluwensiya ng ating mga ninuno sa
panitikan. Kailangang maipakita ng guro sa
mag-aaral ang graphic organizer na ito.
Tiyakin ng guro na tama ang mga sagot ng
mag-aaral. Makatutulong sa guro ang
karagdagang impormasyon na nakatala sa
kahon sa bahaging ito.
37
Tama! Payak ang pamumuhay noon ng mga
sinaunang Pilipino. Sa kabila ng pagiging payak ay nabuhay sila nang maligaya at payapa. Pinaniniwalaang naging bahagi na ng kanilang pamumuhay ang mga karunungang-bayan.Sa bahaging ito , nais kong bigyan mo ng pansin ang tula ni Jose Rizal na bagaman naisulat noong Panahon ng Español ay makikita mo ang paggamit niya ng isa sa mga karunungang-bayan na minana natin sa ating mga ninuno. Isa lamang itong patunay na ang matatandang panitikan tulad ng karunungang-bayan ay may malaking impluwensiya sa mga
Ang guro ay magbibigay ng ilang pangyayari o
sitwasyon noong unang panahon kung paano
nakatulong ang mga karunungang bayan sa
ating mga ninuno bilang panimula sa pagtalakay
ng paksa.
( Maaari ding magpanood ang guro sa bahaging
ito kung may makukuhang panoorin hinggil sa
buhay ng mga sinaunang Pilipino)
Mga Kagamitan:
38
Pilipino sa iba‟t ibang panahon.
Sa Aking Mga Kabatà (Jose Rizal)
Kapagka ang baya'y sadyáng umiibig Sa kanyáng salitáng kaloob ng langit, Sanglang kalayaan nasa ring masapit Katulad ng ibong nasa himpapawid. Pagka't ang salita'y isang kahatulan Sa bayan, sa nayo't mga kaharián, At ang isáng tao'y katulad, kabagay Ng alin mang likha noong kalayaán.
Ang hindi magmahal sa kanyang salitâ Mahigit sa hayop at malansáng isdâ, Kayâ ang marapat pagyamaning kusà
Na tulad sa ináng tunay na nagpalà. Ang wikang Tagalog tulad din sa Latin
Sa Inglés, Kastilà at salitang anghel, Sapagka't ang Poong maalam tumingín Ang siyang naggawad, nagbigay sa atin.
Ang salita nati'y tulad din sa iba Na may alfabeto at sariling letra, Na kaya nawalá'y dinatnan ng sigwâ Ang lunday sa lawà noóng dakong una.
Ang tulang “Sa Aking mga Kabata” ni Dr. Jose
Rizal ay gagamitin ng guro bilang lunsaran para
sa presentasyon ng paksang tatalakayin. Ang
tula ay dapat nakasulat sa manila paper .
Kailangang nakapaskil ito sa pisara upang
pagbatayan ng mag-aaral para sa susunod na
gawain. Sikapin din na maipabasa ito nang
malakas sa mag-aaral. Para sa karagdagang
impormasyon na ibabahagi ng guro sa
mag-aaral tungkol sa tula, tunghayan ng guro ang
kahon na nakatala ang karagdagang
impormasyon.
Karagadagang Impormasyon
Ang Sa Aking Mga Kabata ay
isang tula na nakasulat sa wikang
Tagalog tungkol sa pag-ibig ng
isang tao sa kanyang katutubong
wika. Madalas na pinapalagay na
ginawa ito ni Jose Rizal, ang
Pambansang Bayani ng Pilipinas
at sinasabing naisulat niya noong
1869 sa gulang na walong taon at
unang tulang ginawa ni Rizal.
Bagaman, may ilang mga
dalubhasa sa kasaysayan na
nagsasabing walang patotoo na si
Rizal ang may-akda ng tula at
panlilinlang ito. Pinaghihinalaan
ang mga makatang sina Gabriel
Beato Francisco o Herminigildo
Cruz ang tunay na may-akda.
Kagamitan: kopya ng tula
sanggunian:
http://tl.wikipedia.org/wiki/Sa_
Aking_Mga_Kabata
39
GAWAIN 1.1.1.d : Paglinang ng Talasalitaan
Ibigay mo ang kahulugan ng mga salitang nasa loob ng biluhaba ayon sa pagkakagamit ng mga ito sa tula.Isulat sa sagutang papel ang mga sagot.
.
Palawakin pa natin ang iyong kaalaman hinggil sa paksa. Batid ko na handa ka na upang linangin at paunlarin ang kakailanganing pag-unawa sa tulong ng mga angkop na gawain na ibibigay ng modyul na ito.
3.naggawad kahulugan:
___________
___________
__
1.kabagay kahulugan: ______________ _ 2.maalam kahulugan: _____________ _______ 4.sigwa kahulugan: _____________ ___________ 5.lunday kahulugan: _____________ _____Sa bahaging ito, malaya ang guro sa
estratehiyang gagamitin para sa paglinang ng
talasalitaan. Maaari ding gumamit ang guro ng
iba pang tsart para sa presentasyon ng gawaing
ito. Matapos maibigay ng mag-aaral ang
wastong kahulugan sa bawat salita, gamitin ito
sa pangungusap. Makatutulong sa guro ang
kasagutan na nakatala sa loob ng kahon na nasa
kaliwang bahagi.
Paglinang ng Talasalitaan
1.Kabagay- kaparis;
kasang-ayon
2.maalam- marunong;
nakatatalos
3.naggawad-naghandog
4. sigwa-unos; bagyo
5.lunday- bangka
40
GAWAIN 1.1.1.e : Sa Antas ng iyong Pag-unawa
1.Suriin mo ang tula . Tukuyin mo ang kasabihang ginamit ni Jose Rizal . Ilahad mo ang tiyak na kaisipan na nais nitong ipabatid. Gawin sa sagutang papel.Gayahin ang pormat.
2. Kung si Jose Rizal ay gumamit ng karunungang-bayan sa kaniyang tula, ikaw bilang kabataan, paano mo magagamit ang mga karunungang-bayan na minana pa natin sa ating mga ninuno?
Ang mga gawain na iyong isinagawa ay nagpapatunay na ang kasabihan bilang karunungang-bayan ay kinapapalooban ng mensahe na magagamit sa buhay.
Sa Aking Mga Kabata
KASABIHAN __________________ __________________ ____________________ ____________________ ____________________ ____________________
KAISIPAN
Ang guro ay malayang gumamit ng iba pang grapiko para sa
gawaing ito. Hikayatin ng guro ang mag-aaral na magbigay
ng iba pang halimbawa ng kasabihan upang makatutulong sa
labis na pag-unawa ng mag-aaral sa paksa.
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
Ang tugon ng mag-aaral para sa gawaing ito ay dapat nasa
anyong patalata. Kailangang makapagbigay ang guro ng panuto
tungkol dito. Maaari din namang magpagawa ang guro ng iba
pang gawain na magpapakita ng paggamit ng mag-aaral sa mga
nakilalang karungungang-bayan.
41
Gayundin naman ang iba pang karunungang-bayan tulad ng salawikain at sawikain/ kawikaan.Upang higit pang lumawak ang iyong kaalaman sa paksa, basahin at unawain ang mahahalagang impormasyon na nakatala sa loob ng kahon .
ALAM MO BA NA...
KARUNUNGANG-BAYAN Kasama sa kabang-yaman ng
karunungang-bayan ng ating bansa bago dumating ang mga Espaῆol ay ang salawikain, sawikain/kawikaan at kasabihan.
Salawikain- Karaniwang patalinghaga ang salawikain na may kahulugang nakatago. Ang salawikain ay karaniwang nasusulat ng may sukat at tugma kaya masarap pakinggan kapag binibigkas.
Mga Halimbawa:
Pag ang tubig ay magalaw Ang sakit ng kalingkingan
Ang ilog ay mababaw Damdam ng buong katawan “A wattu langan a kuruga mariga “Ing taung mapibabata’
Tattolay nga minagimamma .” Dasan na ing sablang buring ( Ibanag) na.” (Pampango)
“Walang gawaing mahirap “Ang taong matiyaga Sa taong matiyaga. Natutupad ang ninanasa.
Ugnay-Panitikan
Sa bahaging ito magbibigay ng input ang guro tungkol sa
mahahalagang konsepto ng paksa. Ang paggamit ng angkop
na estratehiya sa pagtalakay ng aralin ay iminumungkahing
gawin ng guro.Makatutulong din sa kanya ang paggamit ng
mga kagamitang pampagtuturo.
42
Sawikain – Ang pagsasawikain o pagtatambis ay isang paraan ng pagsasalita na hindi gumagamit ng mararahas na salita upang maiwasan ang makasakit ng loob. Ang sawikain o patambis samakatuwid , ay mga salitang eupemistiko, patayutay o idyomatiko na ginagamit upang maging maganda ang paraan ng pagpapahayag. Mga Halimbawa:
parang natuka ng ahas- natulala tandaan mo sa bato- pakatandaan malayo sa bituka- hindi malubha mahaba ang kamay- magnanakaw
Kasabihan- Ang kasabihan ay iba sa salawikain sa dahilang ito’y hindi gumagamit ng mga talinghaga. Payak ang kahulugan. Ang kilos, ugali at gawi ng isang tao ay masasalamin sa mga kasabihan.
Mga Halimbawa:
Tulak ng bibig Kasama sa gayak Kabig ng dibdib. Di kasama sa lakad.
Utos na sa pusa Ubos-ubos biyaya
Utos pa sa daga Bukas nakatunganga
Pagkatapos mong basahin ang mahahalagang impormasyon sa aralin, marahil ay naging malinaw na sa iyo ang konsepto ng salawikain, sawikain at kasabihan. Upang mapagtibay pa ang iyong kaalaman at tamang pag-unawa sa paksang iyong pinag-aaralan, subukin mong gawin ang ilan pang gawain.
3.Suriin kung ang sumusunod ay salawikain, sawikain at kasabihan.Isulat sa papel ang sagot. Gayahin ang pormat.
1. Ang magtanim ng hangin,
4. . Maitim ang gilagid.
Bagyo ang aanihin
2. Itaga mo sa bato.
5. Ang taong walang kibo
Nasa loob ang kulo.
3. Kasama sa gayak,
6. Ubos-ubos biyaya,
Di kasama sa lakad.
Bukas nakatunganga.
Maaaring dagdagan ng guro ang mga nakatalang salawikain, sawikain
at kasabihan sa gawaing ito.
43
Salawikain Sawikain Kasabihan
1. 2. 1. 2. 1. 2.
Madali mo bang nakilala ang salawikain, sawikain at kasabihan? Nakilala mo ba ang mga ito dahil sa taglay nilang mga katangian? Kung sa iyong palagay ay hindi pa sapat ang iyong kaalaman sa mga ito, makatutulong ang kasunod na gawain upang madagdagan pa ang iyong kaalaman hinggil dito.
4. Basahin at unawain ang mga nakahanay na salawikain, sawikain/kawikaan at kasabihan. Isulat ang kahulugan ng bawat isa. Gayahin ang pormat.
Karunungang bayan
salawikain sawikain kasabihan
Taong nanunuyo Dala-dala’y bukayo Kahulugan:
____________
____________
____
Itaga mo sa bato Kahulugan:______________
______________
______________
___
Malakas ang loob Mahina ang tuhod Kahulugan:
____________
____________
Sikapin ng guro na makagawa ang bata ng tsart upang doon itala ng
mag-aaral ang mga salawikain, sawikain at kasabihan na inihanay.
Hinihikayat ang guro na gamitin ang tsart na
ito para sa presentsyon ng gawain.
Karagdagang Impormasyon:
Madalas magkarooon ng
misconception ang tatlong
karunungang bayan kaya
ma-halagang maipaghambing ito
upang maging malinaw ang
kani-kanilang katangian at
gamit.
44
5.Batay sa iyong sinagutang mga gawain, ano ang pagkakaiba at pagkakatulad ng salawikain, sawikain at kasabihan.Sagutin sa pamamagitan ng Venn Diagram.Gawin sa papel. Gayahin ang pormat.
Sa tulong ng mga gawain na inilaan ng modyul na ito ay maaari mo nang maisantabi ang maling pag-unawa sa salawikain, sawikain at kasabihan.
Ngayon ay nagawa mong paghambingin ang salawikain, sawikain at kasabihan. Alam mo ba na upang maging mabisa ang pagsusuri mo sa pagkakatulad at pagkakaiba ng mga tao, bagay , pangyayari, ideya at iba pa, kailangan ang isang maayos na paghahambing .
Ang aralin na ito ay naglaan ng mga gawain upang mapaunlad ang iyong kakayahan sa paghahambing.
A Katangian ng B bawat isa C D- Pagkakatulad ng tatlo D
Ang paggamit ng ganitong klaseng Venn
Diagram ay kailangang malinaw sa mga
mag-aaral. Kailangan tukuyin ng guro kung saan
itatala ng mag-aaral ang pagkakatulad at
pagkakaiba ng salawikain, sawikain at
kasabihan
Sa bahaging ito, inaasahan na ang guro ay
magbibigay nang pahapyaw na paglalahad sa
araling panggramatika.
45
6. Basahin mong mabuti ang teksto. Hanguin sa loob ng teksto ang mga pahayag na nagpapakita ng paghahambing. Isulat sa papel ang sagot.
Sariwa ang hangin na humihihip sa karagatan. Mas masarap ang pakiramdam ko ngayon kaysa noong nakaraang buwan. Kapansin-pansin rin ang tubig na umaalon sa dagat na maituturing kong kasinlinaw ng kristal. Di- gasino mang maingay dito ,wala man ang ingay na matagal ko nang kinagisnan, alam kong masasanay rin ako.Naalala ko tuloy ang pook na pinasyalan namin ni inay noong bata pa ako. Magkasingganda ang pook na iyon at ang lugar na kinatatayuan ko ngayon. Simputi rin ng bulak ang buhangin doon.
Akala ko iyon na ang una at huling araw na makadadalaw ako sa ganoong klaseng lugar. Sa mura ko kasing edad noon , alam ko na ang hirap na pinagdadaanan ng aming pamilya kaya napilitan akong magbanat ng buto kahit wala pa sa panahon. Buti na lang kinaawaan ako ng Poong Maykapal. Inialis ako sa nakasusulasok na lugar at dinala ako sa lugar na singganda ng paraiso. Salamat at nakilala ko si Sir James Bossier. Pansamantala man ang pananahan ko dito, batid ko na sa aking pagpupursige kasama ng aking pamilya ay makababalik ako dito upang manirahan.
Pagkatapos mong sagutan ang gawain, nadagdagan ba ang iyong kaalaman sa ating pinag-aaralang araling panggramatika ? Sa araling ito , malalaman mo kung
paano susuriin ang antas o lebel na katangian ng dalawang tao, bagay, ideya at iba pa na makatutulong sa malawak mong pagtingin sa mga ito. Mabuting basahin at unawin mo ang mahahalagang impormasyon tungkol sa ating araling panggramatika.Sagot:
Mga pangungusap na napapakita ng paghahambing
1.____________________________________________________________________________________________________________ 2.____________________________________________________________________________________________________________ 3.____________________________________________________________________________________________________________ 4.____________________________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________________________
46
ALAM MO BA NA…
DALAWANG URI NG PAGHAHAMBING 1. Paghahambing na magkatulad
- Ginagamit ito kung ang dalawang pinaghahambing ay may patas na katangian. Ginagamitan ito ng
mga panlaping kasing, sing, magsing at magkasing o kaya ay ng mga salitang gaya,tulad, paris, kapwa at pareho.
2. Paghahambing na di-magkatulad
- Ginagamit ito kung ang pinaghahambing ay may magkaibang katangian.
May dalawang uri ito:
2.1 Pasahol- Kung ang pinaghahambing ay mas maliit, gumagamit ito ng mga salitang tulad ng lalo, di-gaano, di-totoo, di-lubha o di- gasino
2.2 Palamang- kung ang hinahambing ay mas malaki o nakahihigit sa pinaghahambingan, gumagamit ito ng mga salitang higit, labis at di-hamak.
Mayroon ka nang sapat na kaalaman sa araling panggramatika, subukin mong maipakita ang iyong natutuhan sa bahaging ito.
