S BD 1105451 Chapter1

(1)

Rahmalia Ulfah, 2015

Kalimah impositif dina novel baruang ka nu ngarora karangan D.K. Ardiwinata

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

BAB I

BUBUKA

1.1 Kasang Tukang Masalah

Manusa salaku mahluk sosial jeung mahluk individu salawasna ngayakeun

interaksi enggoning campur gaul di masarakat. Interaksi nu lumangsung téh bisa

antara individu jeung individu, antara individu jeung kelompok, atawa kelompok

jeung kelompok.

Prosés interaksi hakékatna mah mangrupa prosés komunikasi. Makéna basa

mangrupa kagiatan tumuluy anu dilakukeun ku manusa unggal waktu. Maké basa

dina komunikasi lain kagiatan anu hésé, unggal manusa mampuh maké basa

pikeun alat komunikasi. Ari komunikasi dina enas-enasna mah nepikeun amanat

ka nu lian maké basa. Ku kituna, basa minangka alat komunikasi anu dipaké dina

rupa-rupa fungsi jeung naon anu hayang ditepikeun ku panyatur. Sangkan amanat

nepi ka pamiarsa luyu jeung pamaksudan panyatur sarta teu matak pasalia paham,

basa nu dipaké kudu bener tur merenah. Basa anu bener nya éta basa anu dipakéna

kukuh kana aturan atawa kaédah basa. Ari basa anu merenah nya éta basa anu

keuna larapna atawa luyu kana kontéks situasi makéna.

Basa nya éta sistem lambang omongan anu dihasilkeun ku pakakas ucap

manusa kalawan puguh éntép seureuhna (sistematis) tur ragem (konvénsional)

antar anggota masarakat pikeun tujuan patali marga atawa komunikasi (Sudaryat,

2004, kc. 6).

Basa mibanda adegan jeung cara makéna. Adegan basa dipatalikeun kana

makéna basa, boh lisan (nyarita jeung ngaregepkeun) boh tulisan (nulis jeung

maca), ku kaédah husus anu disebut pragmatik (Sudaryat spk., 2011, kc. 10).

Pragmatik mangrupa dahan linguistik anu maluruh ngeunaan kumaha basa

digunakeun dina komunikasi ogé salaku ulikan ngeunaan ma’na dina hubungana

jeung situasi-situasi ucapan atawa omongan (speech situation) (Leech dina Nadar,

(2)

2

Kaédah pragmatik dipaké geusan nangtukeun luyu henteuna adegan basa

jeung makéna basa dina hiji kontéks situasi, nangtukeun bener jeung merenah

henteuna komunikasi basa. Pragmatik ngalibetkeun unsur basa pangjembarna nu

disebut wacana. Ku kituna, sistem basa ogé ngawengku pragmatik atawa tata

wacana (Sudaryat spk., 2011, kc. 10).

Dumasar wanda kalimah dina wacana, aya opat rupa kalimah atawa omongan

dina wacana, nya éta kalimah komisif, kalimah impositif, kalimah éksprésif, jeung

kalimah asértif. Sangkan leuwih museur ieu panalungtikan ngeunaan kalimah

impositif dina wacana. Kalimah impositif nya éta kalimah anu fungsina pikeun

ngedalkeun paréntah (Sudaryat spk., 2011, kc. 291).

Mekarna basa hususna basa Sunda tumuwuh saluyu jeung mekarna kahirupan

kabudayaan masarakatna. Mekarna basa Sunda ébréh pangpangna tina kandaga

kecapna. Jaba tina kandaga kecapna, mekar jeung robahna basa Sunda jeung

adegan basana gumantung panyaturna (Sudaryat spk., 2011, kc. 7). Kalimah

dipaké pikeun alat komunikasi, pikeun ngébréhkeun naon-naon anu aya dina

pikiran atawa rasa. Ku lantaran kitu, kalimah téh ngandung naon-naon anu

ditétélakeun, diébréhkeun, dituduhkeun, jeung dipikahayang ku panyaturna

sangkan aya réspon ti pamiarsa. Ku sabab omongan ti panyatur ka pamiarsa

nangtukeun pesen anu ditepikeun, sangkan jadi amanat tur ayana timbal balik ti

pamiarsa ka panyatur.

Teu saeutik panyatur basa Sunda anu hésé maham kana maksud bacaan atawa

omongan nalika komunikasi. Ku kituna, ieu panalungtikan salasahiji tarékah

ngungkulan pasualan di lapangan sarta pikeun nambahan pangaweruh

katatabasaan, ieu panalungtikan ngeunaan kalimah impositif (paréntah) dina novél

“Baruang ka nu Ngarora” anu loba ngawengku kalimah miharep jeung

ngawawadian, anu kaasup kana salasahiji ma’na kalimah impositif.

Panalungtikan anu patali jeung pragmatis kalimah impositif (paréntah) kungsi

dilaksanakeun saméméhna, di antarana waé, “ Kalimah Paréntah dina Kumpulan

Carita Pondok Djurig Karangan Tini Kartini“ ku N Ati Rahmawati, 2002.

“Adegan Pragmatis Kalimah Paréntah dina Kumpulan Carpon Dukun Lepus

(3)

3

Kalimah Paréntah dina Karangan Paguneman Persuasif Siswa Kelas X SMA

Pasundan 8 Bandung Taun Ajaran 2010/2011” ku Dian Cesar Maharani, 2011.

“Analisis Kalimah Pragmatis dina Naskah Drama Budah Si Narko Karya Dadan

Sutisna pikeun Bahan Pangajaran Maca di SMP” ku Septiadi Angga Yuda, 2012.

Panalungtikan di luhur miboga sasaruaan nya éta medar ngeunaan ma’na

jeung adegan kalimah pragmatis. Bédana jeung panalungtikan anu baris

dilaksanakeun nya éta ieu panalungtikan henteu saukur ngulik adegan jeung

ma’nana wungkul, tapi ogé jeung maksim kasopanan dina wacana/omongan

sacara husus dina objék anu béda nya éta novél Baruang ka nu Ngarora.

Dumasar masalah di luhur, yén panalungtikan ngeunaan kalimah impositif

anu sacara husus can kungsi aya. Ku kituna, ieu panalungtikan kalayan judul

“Kalimah Impositif dina Novél Baruang ka nu Ngarora Karangan D.K.

Ardiwinata (Tilikan Adegan, Ma’na, jeung Maksim Kasopanan)”.

1.2Rumusan Masalah

Basa téh mangrupa alat komunikasi manusa. Dina maké basa dipangaruhan

ku tata sora, tata kecap, tata kalimah, jeung tata wacana. Henteu saeutik panyatur

basa Sunda anu masih kénéh mangmang dina maham maksud omongan ti

panyatur dina wangun kalimah paréntah dumasar ma’na jeung kasopanan kalimah

anu dipakéna. Ku kituna, ieu panalungtik leuwih museur kana kalimah impositif

(paréntah) ditilik tina adegan, ma’na, jeung maksim kasopanan anu aya dina

wacana.

Kalimah impositif nya éta kalimah anu fungsina pikeun ngedalkeun paréntah

dumasar kana ma’na jeung adegan kalimahna dina omongan atawa wacana. Kalimah impositif mibanda adegan pragmatis nya éta wangunan nu ngéntép

seureuh, ngulik patali harti jeung kontéks omongan, sarta ngadumaniskeun adegan

basa jeung nu makéna, éta adegan ngawujud pola-pola téknis. Dina kalimah

impositif mibanda ma’na pragmatis nya éta réalisasi maksud paréntah anu dipatalikeun jeung kontéks situasi omongan anu jadi kasang tukangna. Jaba ti éta,

dina kalimah impositif mibanda maksim kasopanan anu mangrupa tingkat

(4)

4

Dumasar kana idéntifikasi masalah di luhur, masalah dina ieu panalungtikan

bisa dirumuskeun dina kalimah pananya di handap.

a. Naon waé kalimah impositif anu kapanggih dina novél Baruang ka nu

Sacara umum ieu panalungtikan miboga tujuan pikeun nganalisis jeung

ngadéskripsikeun adegan, ma’na, jeung maksim kasopanan kalimah impositif anu

aya dina novél Baruang ka nu Ngarora karangan D.K. Ardiwinata.

Sedengkeun sacara husus ieu panalungtikan miboga tujuan pikeun nganalisis

jeung ngadéskripsikeun:

a. kalimah impositif anu aya dina novél Baruang ka nu Ngarora;

b. adegan pragmatis kalimah impositif dina novél Baruang ka nu Ngarora;

c. ma’na pragmatis kalimah impositif dina novél Baruang ka nu Ngarora;

d. maksim kasopanan kalimah impositif dina novél Baruang ka nu Ngarora.

1.4Mangpaat Panalungtikan

1.4.1Mangpaat Tioritis

Ieu panalungtikan pikeun ngeuyeuban paélmuan tatabasa tur kamekaran élmu

pangaweruh dina widang tatabasa Sunda patali jeung kapragmatisan kalimah

impositif anu aya dina salasahiji karya sastra nya éta novél.

1.4.2Mangpaat Praktis

Ieu panalungtikan miboga mangpaat sacara praktik saperti di handap.

(5)

5

b. Pikeun guru, ieu panalungtikan mangrupa bahan materi pikeun pangajaran

kalimah.

c. Pikeun nu maca, ieu panalungtikan mangrupa pangaweruh ngeunaan salasahiji

wangun tatabasa Sunda nya éta kalimah impositif jadi leuwih jembar, sarta bisa

ngalarapkeunana dina paguneman sapopoé nalika ngedalkeun kahayangna anu

mangrupa kalimah paréntah pikeun jalma lian anu dilengkepan ku maksim

kasopanan pikeun mikanyaho tingkat kasopanan wacana/omonganana.

1.5Sistematika Tulisan

Raraga tulisan dina ieu panalungtikan ngawengku lima bab.

Bab I mangrupa tahap bubuka atawa tahap munggaran dina ieu

panalungtikan. Dina ieu bab eusina ngeunaan kasang tukang panalungtikan,

rumusan masalah, tujuan panalungtikan, mangpaat panalungtikan, jeung

sistematika tulisan.

Bab II mangrupa bab anu eusina ngeunaan tiori-tiori anu aya dina

panalungtikan, panalungtikan saméméhna, jeung kalungguhan tioritis

panalungtikan. Tiori anu dipedar nya éta ngeunaan tiori kapragmatisan wacana,

kalimah impositif, jeung maksim kasopanan.

Bab III mangrupa bab anu eusina ngeunaan métode panalungtikan. Ieu bab

mangrupa dadasarna pikeun nyusun bab IV, lantaran dina nyusun bab IV, kudu

aya dadasar atawa strategi pikeun ngaréngsékeun pasualan anu aya dina ieu

panalungtikan, dina bab III eusina ngeunaan desain panalungtikan, data jeung

sumber data panalungtikan, ngumpulkeun data, jeung analisis data hasil

panalungtikan.

Bab IV mangrupa bab anu inti dina ieu panalungtikan, lantaran dina ieu bab

didéskripsikeun hasil panalungtikan jeung pedaranana. Dina ieu bab bakal dipedar

sacara gembleng hasil tina ngolah atawa analisis data dina panalungtikan. Ku

kituna, hasil jeung pedaran tina panalungtikan bakal katitén dina ieu bab.

Bab V mangrupa bab anu eusina ngeunaan kacindekan tina sakabéh pedaran.

Sangkan ieu panalungtikan bisa méré mangpaat pikeun ka hareupna, dina ieu bab

(6)

6