CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
3.2. Đánh giá hồ sơ và quy trình tặng cho, thừa kế quyền sử dụng đất tại
3.2.2. Đánh giá quy trình tặng cho, thừa kế quyền sử dụng đất của huyện Bạch
* So sánh với quy trình chuyển nhượng quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất đai
Theo Luật đất đai 2013: Điều kiện được thừa kế, tặng cho QSD đất như sau:
a) Có Giấy chứng nhận, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 186 và trường hợp nhận thừa kế quy định tại khoản 1 Điều 168 của Luật này;
b) Đất không có tranh chấp;
c) Quyền sử dụng đất không bị kê biên để bảo đảm thi hành án;
d) Trong thời hạn sử dụng đất.”
- Thủ tục thừa kế, tặng cho QSD đất:
Theo khoản 1, khoản 2 Điều 79 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Đất đai năm 2013 thì, trình tự, thủ tục thừa kế, tặng cho quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất thực hiện như sau:
Người sử dụng đất nộp 1 bộ hồ sơ thực hiện quyền của người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất, gồm:
- Đơn đăng ký biến động đất đai, tài sản gắn liền với đất (theo Mẫu số 09/ĐK ban hành kèm theo Thông tư số 24/2014/TT-BTNMT ngày 19/5/2014 của Bộ Tài nguyên và Môi trường).
- Bản gốc Giấy chứng nhận đã cấp
- Hợp đồng tặng cho, di chúc hoặc biên bản phân chia tài sản quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất, lập tại tổ chức công chứng nơi có đất.
Trường hợp thực hiện quyền của người sử dụng đất đối với một phần thửa đất thì người sử dụng đất đề nghị Văn phòng đăng ký đất đai thực hiện đo đạc tách thửa đối với phần diện tích cần thực hiện quyền của người sử dụng đất trước khi nộp hồ sơ thực hiện quyền của người sử dụng đất.
Văn phòng đăng ký đất đai có trách nhiệm kiểm tra hồ sơ, nếu đủ điều kiện thực hiện quyền theo quy định thì thực hiện các công việc sau đây:
- Gửi thông tin địa chính đến cơ quan thuế để xác định và thông báo thu nghĩa vụ tài chính đối với trường hợp phải thực hiện nghĩa vụ tài chính theo quy định;
- Xác nhận nội dung biến động vào Giấy chứng nhận đã cấp theo quy định của Bộ Tài nguyên và Môi trường. Trường hợp phải cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất thì lập hồ sơ trình cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho người sử dụng đất;
- Chỉnh lý, cập nhật biến động vào hồ sơ địa chính, cơ sở dữ liệu đất đai;
trao Giấy chứng nhận cho người sử dụng đất hoặc gửi UBND cấp xã để trao đổi với trường hợp nộp hồ sơ tại cấp xã.
Tại huyện Bạch Thông nói riêng và tỉnh Bắc Kạn nói chung, công tác tặng cho, thừa kế QSD hiện nay đang được thực hiện theo quy định tại Luật đất đai 2013, Nghị định 43/NĐ-CP về hướng dẫn thi hành luật đất đai, Thông tư 23/2014/TT-BTNMT quy định về GCNQSD đất, quyến sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất. Người dân chỉ phải đến bộ phận Tiếp nhận và Trả kết quả thuộc UBND huyện Bạch Thông để giải quyết các thủ tục thừa kế, tặng cho quyền sử dụng đất.
Hình 3.2. Sơ đồ quy trình giải quyết hồ sơ thừa kế, tặng cho quyền sử dụng đất theo quy định của Luật Đất đai 2013
Hình 3.3. Sơ đồ quy trình giải quyết hồ sơ thừa kế, tặng cho quyền sử dụng đất tại huyện Bạch Thông
(1) Hồ sơ thừa kế, tặng cho QSDĐ nộp tại UBND cấp xã nơi có đất.
Hoặc nộp tại phòng Công chứng. Trong thời hạn 05 ngày, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ, UBND c ấ p xã thẩm tra hồ sơ, xác nhận vào hồ sơ cho những trường hợp đủ điều kiện thừa kế, tặng cho QSDĐ và hoàn trả hồ sơ
UBND cấp xã Hộ gia đình, cá nhân Phòng công chứng
Phòng TN&MT
cấp huyện Chi nhánh Văn phòng Chi cục thuế
đăng ký đất đai
Văn phòng đăng ký đất đai
UBND cấp
xã Hộ gia đình, cá
nhân
Phòng công chứng
Phòng TN&MT cấp
huyện
Văn phòng một cửa UBND cấp huyện
Chi cục thuế Chi nhánhVăn phòng
đăng ký đất đai
Văn phòng đăng ký đất đai
cho hộ gia đình, cá nhân nếu không được thừa kế, tặng cho hoặc không hợp lệ thì thông báo cho đương sự biết lý do.
(2) Sau khi nhận được hồ sơ đã được UBND c ấ p xã xác nhận, hộ gia đình, cá nhân sẽ trực tiếp nộp tại Bộ phận Tiếp nhận và Trả kết quả huyện Bạch Thông và nhận giấy biên nhận hẹn ngày trả kết quả.
(3) Trong thời hạn 05 ngày, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ do Bộ phận Tiếp nhận và Trả kết quả huyện Bạch Thông chuyển đến, Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai có trách nhiệm thẩm tra hồ sơ, lập phiếu chuyển thông tin kèm theo hồ sơ phô tô và tờ khai thuế gửi Chi cục Thuế để xác định nghĩa vụ tài chính, chỉnh lý biến động trên giấy chứng nhận QSD đất cho bên nhận thừa kế, tặng cho.
(4) Trong thời hạn 03 ngày, kể từ ngày nhận được phiếu chuyển thông tin địa chính và hồ sơ hợp lệ do Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai chuyển đến Chi cục Thuế phải ra thông báo nộp thuế gửi lại cho Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai.
(5) Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai nhận thông báo từ Chi cục Thuế giao lại cho Bộ phận Tiếp nhận và Trả kết quả huyện Bạch Thông trả cho người dân đi thực hiện nghĩa vụ tài chính theo giấy hẹn trả kết quả (0,5 ngày). Sau khi nộp thuế xong, người dân nộp lại giấy nộp tiền vào Bộ phận Tiếp nhận và Trả kết quả huyện Bạch Thông để chuyển lên Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai.
(6) Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai nhận kết quả thực hiện nghĩa vụ tài chính do Bộ phận Tiếp nhận và Trả kết quả huyện Bạch Thông chuyển đến phải lập tờ trình, quyết định, viết giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất để g ửi hồ sơ đến Vă n p hòng đă ng k ý đấ t đ ai t hẩ m đ ịnh trình lên Sở TN&MT ký phê duyệt quyết định và giấy chứng nhận. Thời gian thực hiện 05 ngày làm việc.
(7) Lãnh đạo Sở TN&MT có 02 ngày làm việc để ký quyết định và ký Giấy chứng nhận QSDĐ, đóng dấu và chuyển lại cho Văn phòng đăng ký đất đai.
(8) Văn phòng đăng ký đất đai vào sổ cấp giấy chứng nhận QSDĐ và tài sản gắn liền với đất và chỉnh lý hồ sơ địa chính theo quy định, viết biên lai thu phí, lệ phí và chuyển giấy chứng nhận QSDĐ và tài sản gắn liền với đất cho Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai chuyển cho Bộ phận Tiếp nhận và Trả kết quả huyện Bạch Thông. Không quá 01 ngày làm việc.
(9) Bộ phận Tiếp nhận và Trả kết quả huyện Bạch Thông vào sổ; thu phí, lệ phí và trả giấy chứng nhận QSDĐ và tài sản gắn liền với đất cho hộ gia đình, cá nhân. Thời gian thực hiện theo giấy hẹn trả kết quả. Thời gian thực hiện 0,5 ngày.
Có thể chia quy trình thực hiện hồ sơ nhận thừa kế, tặng cho QSD đất tại huyện Bạch Thông ra thành 2 bước:
+ Bước 1: Từ khi nhận hồ sơ đến khi trả thông báo nghĩa vụ tài chính.
+ Bước 2: Cấp giấy chứng nhận sau khi nhận được kết quả thực hiện nghĩa vụ tài chính.
*Nhận xét:
- Về thời gian thực hiện chuyển nhượng quyền sử dụng đất: Luật đất đai 2013 quy định thời gian thực hiện thủ tục tại Văn phòng Đăng ký đất đai là 20 ngày làm việc, tại huyện Bạch Thông tổng thời gian thực hiện quy trình này tính từ khi văn phòng Đăng ký nhận đủ hồ sơ hợp lệ là 19 ngày, nhanh hơn quy định 01 ngày.
- Về trình tự thực hiện: Cụ thể hóa quy định của Luật đất đai, huyện Bạch Thông đã thực hiện quy trình nhận thừa kế, tặng cho theo từng bước cụ thể, tại mỗi bước thực hiện có quy định thời gian cho mỗi cơ quan liên quan: Văn phòng đăng ký đất đai có 4 ngày để thẩm tra hồ sơ chuyển thông tin sang chi cục thuế, Chi cục thuế có 03 ngày để ra thông báo thực hiện nghĩa vụ tài chính. Sau khi nhận được kết quả thực hiện nghĩa vụ tài chính, Văn phòng đăng ký đất đai có 05 ngày để làm các thủ tục cấp Giấy chứng nhận cho bên nhận thừa kế, tặng cho.
- Khác với Luật đất đai quy định chỉnh lý và cấp giấy chứng nhận ngay sau khi nhận được hồ sơ hợp lệ đồng thời với việc chuyển thông tin xác định nghĩa vụ tài chính sang Chi cục Thuế rồi sau khi người dân thực hiện xong nghĩa vụ tài chính thì trao giấy chứng nhận. Huyện Bạch Thông quy định chỉ thực hiện thủ tục cấp giấy chứng nhận sau khi nhận được kết quả thực hiện nghĩa vụ tài chính của các bên tham gia nhận thừa kế, tặng cho. Quy định này bổ xung thêm một số quy định chặt chẽ và cụ thể hơn so với Luật đất đai. Đảm bảo tất cả các trường hợp nhận thừa kế, tặng cho quyền sử dụng đất đều phải thực hiện xong nghĩa vụ tài chính mới được cấp và chỉnh lý Giấy chứng nhận, tránh trường hợp việc cấp và chỉnh lý giấy chứng nhận diễn ra trong khi chưa có thông báo và người dân chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính.
Như vậy có thể nói so sánh với Luật đất đai, về cơ bản quy trình thực hiện thủ tục nhận thừa kế, tặng cho quyền sử dụng đất tại huyện Bạch Thông đã thực hiện đúng với quy định của Luật đất đai về chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan có thẩm quyền cũng như quy trình làm việc đúng thời gian quy định. Đây được đánh giá là một trong những quy trình thực hiện tốt nhất của huyện Bạch Thông nói chung và của Phòng Tài nguyên và Môi trường nói riêng. Đáp ứng c ơ b ả n nhu cầu phục vụ nhân dân thông qua cơ chế “một cửa” đã hạn chế gây phiền hà, làm giảm bớt được việc phải qua lại nhiều cơ quan mà người dân vẫn nhận được kết quả đúng thời gian quy định trên giấy biện nhận hồ sơ.
Tuy nhiên, do điều kiện cơ sở vật chất, hạ tầng còn chưa đồng bộ, 2 năm gần đây Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Bạch Thông đang được xây dựng lại, phải chuyển địa điểm đi xa UBND huyện, di chuyển kho hồ sơ lưu chữ gây thất lạc một số hồ sơ, gây khó khăn trong việc xử lý hồ sơ theo quy định. Ngoài ra, Chi nhánh còn luân chuyển một số cán bộ nên việc tiếp tục xử lý hồ sơ tồn đọng còn nhiều lúng túng, do ở xa Văn phòng Đăng ký đất đai cấp tỉnh nên việc hoàn thiện hồ sơ, báo cáo, trình hồ sơ và trình ký GCNQSDĐ còn mất nhiều thời gian.
3.3. Đánh giá kết quả nhận tặng cho, thừa kế quyền sử dụng đất giai