• Tidak ada hasil yang ditemukan

Modul Ajar Bahasa Jawa kelas 10

N/A
N/A
damar

Academic year: 2023

Membagikan "Modul Ajar Bahasa Jawa kelas 10"

Copied!
14
0
0

Teks penuh

(1)

Nama : Nirmala NIM : 1102422088

Matkul : Perencanaan Pembelajaran Rombel : C/3

Modul Ajar

Judul Modul Ajar Serat wedhatama Pupuh Pangkur

Mata Pelajaran Bahasa Jawa

Kelas/Fase Kelas 10/Fase E

Penulis Nirmala

Tahun 2023

Capaian dan Tujuan Elemen Capaian : Serat Wedhatama Pupuh Pangkur

Tujuan Pembelajaran :

Melalui kegiatan pembelajaran dengan pendekatan saintific menggunakan model pembelajaran Problem Based Learning (PBL) peserta didik mengidentifikasi guru gatra, guru lagu, dan guru wilangan pupuh pangkur, dan menganalis unsur-unsur dan nilai-nilai yang terkandung di dalam serat wedhatama pupuh pangkur.

Acuan Alur Tujuan Pembelajaran (ATP) :

1. Mengidentifikasi guru gatra, guru lagu, dan guru wilangan pupuh pangkur serta menganalisis unsur-unsur pembangun.

2. Mengevalusi relevansi pitutur luhur dengan kondisi Masyarakat pada teks serat wedhatama pupuh pangkur.

3. Memberi tanggapan isi serat wedhatama pupuh pangkur, menulis syair tembang pangkur dengan menggunakan Bahasa sendiri.

4. Menyunting kesalahan yang terdapat pada syair tembang.

Profil Pelajar Pancasila : Kebhinekaan Global

▸ Baca selengkapnya: modul ajar bahasa lampung kelas 7

(2)

Detail Penggunaan Total Alokasi Waktu : 4 x 2 JP

Model Pembelajaran : Tatap Muka/ Offline Sarana dan Prasarana :

Alat : Laptop, Handphone, LCD Proyektor Media : Power Point, Internet

Target Peserta : Peserta Didik Reguler Jumlah Murid : 35 Murid

Pertemuan 1 Pendahuluan

1. Orientasi/Pembukaan (5 Menit)

a. Guru membuka pembelajaran dengan berdoa, salam, dan menanyakan siswa yang tidak hadir.

2. Apersepsi

a. Guru melakukan apersepsi untuk mengaitkan materi yang telah dikuasai siswa dan yang akan dipelajari

b. Siswa menerima informasi tentang materi tembang Pangkur

3. Motivasi

a. Guru memotivasi siswa

b. Siswa menerima informasi kompetensi, tujuan, dan manfaat mempelajari tembang Pangkur

4. Pemberian Acuan

a. Siswa menerima informasi sumber belajar yang bisa digunakan

Kegiatan Inti (75 Menit) 5. Mengamati

a. membaca contoh teks Serat Wedhatama pupuh Pangkur

▸ Baca selengkapnya: modul ajar tema alat komunikasi paud

(3)

6. Menanya

a. mempertanyakan unsur- unsur pembangun Serat Wedhatama pupuh Pangkur

b. membuat pertanyaan yang berhubungan dengan isi teks

Serat Wedhatama pupuh Pangkur

7. Mengumpulkan Informasi

a. menemukan nilai-nilai yang terkandung di dalam Serat Wedhatama pupuh Pangkur

8. Mengasosiasi

a. menganalisis unsur-unsur pembangun

9. Mengkomunikasikan

a. menyajikan secara lisan atau tulisan tembang Pangkur yang ditulis

b. memberi tanggapan isi dengan bahasa sendiri Serat Wedhatama pupuh Pangkur.

Penutup (10 Menit)

1. Siswa merefleksi penguasaan materi yang telah dipelajari dengan membuat catatan / rangkuman / kesimpulan

2. Guru memberikan soal-soal latihan yang dikerjakan oleh siswa secara individu

3. Siswa mendengarkan arahan guru tentang rencana pembelajaran guru pada pertemuan yang akan datang.

4. Guru menutup pelejaran dengan berdo’a.

Pertemuan 2 Pendahuluan

1. Orientasi/Pembukaan (5 Menit)

a. Guru membuka pembelajaran dengan berdoa, salam, dan menanyakan siswa yang tidak hadir.

(4)

2. Apersepsi

a. Guru melakukan apersepsi untuk mengaitkan materi yang telah dikuasai siswa dan yang akan dipelajari

b. Siswa menerima informasi kompetensi, tujuan, dan manfaat mempelajari tembang Pangkur

3. Motivasi

a. Guru memotivasi siswa

b. Siswa menerima informasi kompetensi, tujuan, dan manfaat mempelajari tembang Pangkur

4. Pemberian Acuan

a. Siswa menerima informasi sumber belajar yang bisa digunakan

Kegiatan Inti (75 Menit) 5. Mengamati

a. membaca contoh teks Serat Wedhatama pupuh Pangkur

6. Menanya

a. mempertanyakan unsur- unsur pembangun Serat Wedhatama pupuh Pangkur

b. membuat pertanyaan yang berhubungan dengan isi teks

Serat Wedhatama pupuh Pangkur

7. Mengumpulkan Informasi

a. menemukan nilai-nilai yang terkandung di dalam Serat Wedhatama pupuh Pangkur

8. Mengasosiasi

a. Menganalisis pengertian guru gatra, guru lagu, dan guru wilangan Serat Wedhatama pupuh Pangkur bersama

(5)

teman

9. Mengkomunikasikan

a. menyajikan kembali pengertian guru gatra, guru lagu, dan guru wilangan Serat Wedhatama pupuh Pangkur Penutup (10 Menit)

1. Siswa merefleksi penguasaan materi yang telah dipelajari dengan membuat catatan / rangkuman / kesimpulan

2. Guru memberikan soal-soal latihan yang dikerjakan oleh siswa secara individu

3. Siswa mendengarkan arahan guru tentang rencana pembelajaran guru pada pertemuan yang akan datang.

4. Guru menutup pelejaran dengan berdo’a.

Pertemuan 3 Pendahuluan

1. Orientasi/Pembukaan (5 Menit)

a. Guru membuka pembelajaran dengan berdoa, salam, dan menanyakan siswa yang tidak hadir.

2. Apersepsi

a. Guru melakukan apersepsi untuk mengaitkan materi yang telah dikuasai siswa dan yang akan dipelajari

b. Siswa menerima informasi kompetensi, tujuan, dan manfaat mempelajari tembang Pangkur

3. Motivasi

a. Guru memotivasi siswa

b. Siswa menerima informasi kompetensi, tujuan, d a n manfaat mempelajari tembang Pangkur

4. Pemberian Acuan

(6)

a. Siswa menerima informasi sumber belajar yang bisa digunakan

Kegiatan Inti (75 Menit) 5. Mengamati

a. membaca contoh teks Serat Wedhatama pupuh Pangkur b. mencermati pathokan, watak teks

Serat Wedhatama pupuh Pangkur

6. Menanya

a. mempertanyakan unsur- unsur pembangun Serat Wedhatama pupuh Pangkur

b. membuat pertanyaan yang berhubungan dengan isi teks Serat Wedhatama pupuh Pangkur

7. Mengumpulkan Informasi

a. menemukan nilai-nilai yang terkandung di dalam Serat Wedhatama pupuh Pangkur

8. Mengasosiasi

a. Menganalisis pengertian guru gatra, guru lagu, dan guru wilangan Serat Wedhatama pupuh Pangkur bersama teman

9. Mengkomunikasikan

a. menyajikan kembali pengertian guru gatra, guru lagu, dan guru wilangan Serat Wedhatama pupuh Pangkur

Penutup (10 Menit)

10. Siswa merefleksi penguasaan materi yang telah dipelajari dengan membuat catatan / rangkuman / kesimpulan

11. Guru memberikan soal-soal latihan yang dikerjakan oleh siswa secara individu

(7)

12. Siswa mendengarkan arahan guru tentang rencana pembelajaran guru pada pertemuan yang akan datang.

13. Guru menutup pelejaran dengan berdo’a.

Asasmen

a. Sikap

No. Nama Kejujuran Kedisplinan Tanggung Jawab

Santun

1 2 3 Ket:

Siswa yang jujur, disiplin, bertanggung jawab, dan bersikap santun : 1 Siswa yang tidak jujur, disiplin, bertanggung jawab, dan bersikap santun :

Nilai

4 = Sangat baik, 3= baik,

2 = cukup baik, 0-1 = kuran

b. Performa Soal tes lisan

1. Apa kang kok ngreteni babagan tembang Pangkur?

2. Kepiye watake tembang Pangkur?

3. Aweha panemu tumrap andharan wos surasane tembang kang dijlentrehake dening kancamu!

N o

Nama Siswa

Kinerja Presentasi Jumlah Skor

Nilai Kelancar

an

Kebahasa an

sistemati s

1 2 3 4 5

(8)

Keterangan pengisian skor:

4. Sangat tinggi 3. Tinggi 2. Cukup tinggi 1. Kurang

c. Tertulis

Gaweya tembang Pangkur kanthi tema kang wis ditemtokake!

No Nama Keaslian

(1-5)

Diksi (1-5)

Keruntutan (1-5)

Isi (1-5) 1

2 3 4 5 Ket :

1. : tidak baik : 1 – 4 2 : cukup baik : 5 – 10 3 : baik : 11 – 15 4 : sangat baik : 16 – 20

Kunci soal

1. Miturut maknane, tembang Pangkur iku nggambarake mangsa nalika wis kliwat umur kang wus ngungkurake babagan kadonyan. Watake semangat, perwira: tegese kanthi temen anggone ngedohi hawa nepsu ing kadonyan, supaya ora ngganggu anggone urip. Atine wis menep, resik, ora grusa-grusu, lan tansah nengenake ngibadah nyedhakake mring Gusti Kang Maha Kawasa.

2. Watake tembang Pangkur iku madhep manteb, banter, nesu. Cocok kanggo ngandharake pitutur, katresnan, crita kang nyata, lan sapiturute.

3. Kawicaksanan 4. Kawicaksanan

Pengayaan dan Remidial a. Program Pengayaan

Peserta didik yang belum tuntas diberi tugas mengerjakan soal-soal yang berkaitan dengan capaian pembelajaran yang belum tuntas.

b. Program Remidial Soal

1. Apa Kang diarani guru gatra, guru lagu, guru wilangan?

2. Menapa bedane tembang macapat laras slendro lan pelog?

(9)

3. Gawea tembang macapat pangkur nganggo basane dhewe-dhewe?

4. Miturut pamanggi para siswa piye supayane macapat kuwi disenengi?

Kunci Jawaban

1. Guru gatra : cacahing larik saben sak pada, guru lagu : tibaning swara saben sagatra, guru wilangan : cacahing wanda saben sa gatra.

2. Slendro 1,2,3,5,6. .... Pelog 1,2,3,4,5,6,7 3. Kawicaksanaan Guru

4. Kawicaksanaan Guru

A. Refleksi Peserta Didik dan Guru

Memberi kesimpulan kepada siswa tentang materi serat wedhatama pupuh pangkur kepada siswa dan memberikan waktu siswa untuk bertanya.

Lampiran

Lembar Kerja Siswa

Ing ngsior iki ana wangsulan sing bener, pilihen!

1. Pathokan sajroning tembang macapat kang ngemot pathokan cacahe larik saben sapada yaiku …

a. guru sastra d. guru wilangan b. guru basa e. guru gatra c. guru lagu

2. Dene kang ngemot pathokan tibaning swara pungkasan (dhong dhing) saben sagatra yaiku …

a. guru sastra d. guru wilangan b. guru basa e. guru gatra c. guru lagu

3. Pathokan tembang Mijil yaiku …

a. gatra : 6, wilangan : 8, 8, 8, 8, 8, 8, lagu : u, i, a, i, a, I, b. gatra : 4, wilangan : 12, 6, 8, 8, lagu : i, a, i, a

c. gatra : 7, wilangan : 8, 8, 8, 8, 7, 8, 8, lagu : i, a, e, a, a, a, u d. gatra : 5, wilangan : 12, 8, 8, 8, 8, lagu : u, i, u, i, o

e. gatra : 6, wilangan : 10, 6, 10, 10, 6, 6, lagu : i, o, e, i, i, u 4. Pathokan tembang Asmarandana yaiku …

a. gatra : 6, wilangan : 8, 8, 8, 8, 8, 8, lagu : u, i, a, i, a, I, b. gatra : 4, wilangan : 12, 6, 8, 8, lagu : i, a, i, a

c. gatra : 7, wilangan : 8, 8, 8, 8, 7, 8, 8, lagu : i, a, e, a, a, a, u d. gatra : 5, wilangan : 12, 8, 8, 8, 8, lagu : u, i, u, i, o

e. gatra : 6, wilangan : 10, 6, 10, 10, 6, 6, lagu : i, o, e, i, i, u

Nasihat lan pitutur

(10)

Kang bener terapna nggo uripmu Kabeh eling–elingen ja nganthi lali Aja lali pituturku

Merga sira isih enom

5. Saka sasmita ing dhuwur, tembang kasebut diarani … a. dhandhanggula d. sinom

b. gambuh e. maskumambang

c. mijil

Nadyan silih bapa biyung kaki nini, sadulur myang sanak,

kalamun muruk tan becik, nora pantes yen den nuta

6. Saka sasmita ing dhuwur, tembang kasebut diarani … a. dhandhanggula d. sinom

b. gambuh e. maskumambang

c. mijil

7. Tembang macapat kang ateges kanoman, minangka kalodhangan sing paling wigati kanggoné wong anom supaya bisa ngangsu kawruh sak akèh-akèhé sinebut …

a. dhandhanggula d. sinom

b. pangkur e. Pangkur

c. mijil

8. Tembang macapat kang asale saka tembung mungkur kang ateges nyingkiri hawa nepsu angkara murka. Kang dipikir tansah kepingin wèwèh marang sapadha - padha diarani ....

a. dhandhanggula d. sinom

b. pangkur e. Pangkur

(11)

c. mijil

9. Nalika nembang macapat, ing sawijining gatra ditembangake ora kaya titi laras asline, nanging bab iku ditindakake supaya nambah endahing tembang macapat. Kaprigelan iku kang diarani ….

a. cakepan b. cengkok c. laras d. pathet e. pedhotan

10. Wos surasane tembang macapat iku isa dingreteni kanthi tenanan yen anggone ndunungake pedhotan iku pas. Amarga yen ora pas makna tembung utawa ukarane dadi slenca. Upamane tembang maskumambang gatra sepisan (12i) kudune anak pitik kuthuk//anak bebek meri nanging dipedhot anak pitik//kuthuk anak bebek meri.

Pedhotan yaiku ….

a. syair, tetembungan kang dienggo ing tembang.

b. lak – luking swara kanggo nglagokake tembang.

c. rasa thinthingane swara cendhak nganti swara dhuwur.

d. ukuran cendhek lan dhuwure swara kanggo nglagokake tembang.

e. pamedhoting swara ing tengahing tembang ing saben larik.

I. Essay

1. Setitekna tembang ing ngisor iki!

a. Lamun ana wong micara kaki, tan mupakat ing patang prakara, aja sira age-age, anganggep nyatanipun, saringana dipun baresih, limbangen lan kang patang : prakara rumuhun, dalil qadis lan ijemak, lan kijase papat iku salah siji, ana-a kang mupakat.

b. Panggawe becik puniku, gampang yen wus den lakoni, angel yen durung linakwan, aras-arasen nglakoni, tur iku den lakonana, mufa’ati badanneki.

c. Pitutur bener iku, sayektine kang iku tiniru, nadyan melu saking wong sudra papeki, lamun becik wurukipun, iku pantes sira anggo.

d. Kalamun ana manungsa, tan anganggo ing duga lan prayogi, iku watake tan patut, awor lawan wong kathah, degsura ndaludur tan wruh ing edur, aja sira pedhak- pedhak nora wurung neniwasi.

2. Sebutna jinising tembang! Yen wis ngreti isa ditembangke!

3. Jlentrehna wos surasane kanthi ngancarake nggunakake basane dhewe! Andharna kanthi lesan!

4. Andharna pitutur kang kamot sajroning tembang!

5. Miliha tema babagan pendhidhikan! Sabanjure tulisen dadi wujud tembang Sinom lan Pacung!

(12)

B. Bahan Bacaan Guru dan Peserta Didik 1. Pangertene tembang Pangkur

Miturut maknane, tembang Pangkur iku nggambarake mangsa nalika wis kliwat umur kang wus ngungkurake babagan kadonyan. Watake semangat, perwira: tegese kanthi temen anggone ngedohi hawa nepsu ing kadonyan, supaya ora ngganggu anggone urip.

Atine wis menep, resik, ora grusa-grusu, lan tansah nengenake ngibadah nyedhakake mring Gusti Kang Maha Kawasa.

2. Pathokan tembang Pangkur PANGKUR

Guru wilangan Guru lagu Guru gatra

8 A 7

11 I

8 U

7 A

12 U

(13)

8 A

8 I

3. Watak tembang Pangkur

Watake tembang Pangkur iku madhep manteb, banter, nesu. Cocok kanggo ngandharake pitutur, katresnan, crita kang nyata, lan sapiturute.

4. Makna tembang Pangkur

Pangkur iku maksude buntut. Karangane Kanjeng Sunan Muryapada. Duwe makna nggambarake mangsa nalika wis kliwat umur kang ngungkurake kadonyan, isa ngendhaleni tumindak lan nepsu-nepsu kang ala. Kang dipikir among tembe mburine nalika sowan ing ngarsa Gusti, lan golek memanising pati.

5. Tuladha tembang Pangkur Slendro Manyura

3 5 5 5 3 3 3 3

ming- kar ming- kur -ing ang- ka- ra

3 5 5 6 1 1 1 1 2 3 3

a- ka- ra- Na ka- re- nan mar- di si- Wi

5 6 1 1 1 1 2 2

si- na- wung rês- mi- Ning ki- dung

1 6 5 5 5 5 5

si- nu- Ba si- nu- kar- ta

3 5 5 6 1 1 1 1 1 2 3 3

Mrih krê- tar- Ta pa- kar- ti- ning ngèl- mu lu- hung

Y y 1 1 1 1 1 1

Kang tum- rap ing ta- Nah Ja- wa

1 2 3 1 2 3 3 21

a- ga- ma a- gem- Ing a- ji

(14)

Referensi

Dokumen terkait

Modul Ajar B.Indonesia Kelas 2 Modul Ajar B.Indonesia Kelas 2 Modul Ajar B.Indonesia Kelas

Modul Ajar B.Inggris Kelas 2 Modul Ajar B.Inggris Kelas 2 Modul Ajar B.Inggris Kelas

PEMERINTAH KOTA PALEMBANG DINAS PENDIDIKAN KOTA PALEMBANG SMP NEGERI 56 PALEMBANG MODUL AJAR KURIKULUM MERDEKA INFORMASI UMUM IDENTITAS MODUL Nama Penyusun : Arnelawati,S.Pd Alokasi

Modul Ajar Bahasa Indonesia Kelas 10 SMA/SMK/MA Fase E Kurikulum

Modul Ajar Kelas 10 SMA/SMK/MA Informatika Fase E Kurikulum

Modul Ajar Bahasa Indonesia Kelas 11 SMA/SMK/MA Fase F Kurikulum

Modul Ajar Bahasa Inggris Kelas 11 SMA/SMK/MA Fase F Kurikulum

Nim : 1842028 Program Studi : Pendidikan Guru Sekolah Dasar Judul : Kualitas Modul Ajar Pembelajaran Bahasa Indonesia Kelas 1 SD Indriasana Palembang Menyetujui Untuk Diajukan Pada