• Tidak ada hasil yang ditemukan

tit

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2024

Membagikan "tit"

Copied!
17
0
0

Teks penuh

(1)

2 8 G

N I D N A T S L A G E

L LEMBAGANEGARADALAMSENGKETA Y

A R A G E N A G A B M E L R A T N

A ANGKEWENANGANNYA U

N A K I R E B I

D NDANG-UNDANGDASAR

a n it r A y s s e D : h e l

O 1

’t r u o C l a n o it u ti ts n o C e h t f o e n

O sauthortiy i s t o declaret he dispute o f e

t a ts g n o m a y ti r o h t u a e h

t s in tstiuiton s which authortiy given by n

o , 5 4 9 1 n o it u ti ts n o

c e o f the problem i s lega l tsanding o f tsates o s , m e h t n e e w t e b e t u p s i d y ti r o h t u a n i t c e j b u s w a l s i h c i h w s n o it u ti ts n ihati t

t i snecessary t o analyzet o maket hecrtie ira oft hel aw subjec to f y ti r o h t u a e h t h c i h w s n o it u ti ts n i s

e t a ts n e e w t e b y ti r o h t u a e t u p s i d e h

tivenbyt hecon tstiuiton1945. g

o h t u A , g n i d n a t S l a g e L : s d r o w y e

K rtiyDispute ,Con tstiuiton1945 .

A Pendahuluan

9 9 9 1 n u h a t k a j e s n a k u k a li d g n a y 5 4 9 1 D U U p a d a h r e t n a h a b u r e P

m e t s i s p a d a h r e t r a s a d n e m g n a y h u r a g n e p a w a b m e m 2 0 0 2 i a p m a s

n a d s a g u t/

i s g n u f a tr e s h a t n ir e m e p n a a r a g g n e l e y n e p m e t s i s n a d n a a r a g e n a t a t e k

r e t n a h a b u r e p n a g n e d n a ti a k r e b , a r a g e n a g a b m e l r a t n a n a g n u b u

h sebu tk rianya

t a h il e m a b o c n e m n a i d u m e k , s i d ir u y a r a c e s s i s il a n a i d k u t n u k ir a n e m

a g a b m e l r a t n a l a n o i s g n u f n a g n u b u h a n a m i a g a

b -lembaga negara tersebu t

n a u t n e t e k a d a p e k n a k r a s a d n e m n a g n e

d -ketentuan yang berdasarkan UUD j

t u b e s r e t n a g n u b u h n a g n u r d n e c e k n a d 5 4 9

1 ika mengacu pada teo ir-teor i

. n a a r a g e n a t a t e

k 2

a i a k g n a r i r a d n a i g a b i a g a b e

S n prose s reformasi , penataan sistem i u l a l e m n a k u k a li d t u b e s r e t n a a t a n e P . n a k a n a s k a li d n u p a r a g e n n a a g a b m e l e k

n u p u a t a a r a g e n a g a b m e l a p a r e b e b i r a d g n a n e w e w n a d i s g n u f n a h a b u r e

p

1DessyAritna ,S.H. ,M.H.adalahDosenHukumPerdataFakutla sHukumUniverstia sRiau

2 Rahimullah ,Hubungan Anta rLembaga Negara ,(Jakatra :Fakutla sHukum Universtia s ,

a m a g a y t a

S 2007), hlm 1 .

(2)

3 8

m a g a r e b n a d k a y n a b n i k a m e S . u r a b a r a g e n a g a b m e l n a k u t n e b m e

p

a g a b m e

l -lembaganegaramengakibatkanbiasnyakonsepsil embaganegara. a g a b m e l a d a n a r u t a g n e p i r e b m e m 5 4 9 1 D U U n e m e d n a m A l i s a

H -

m u m u a r a c e s g n a y a d a , a y n g n a n e w e w s a l e j n a g n e d n a k t u b e s i d g n a y a g a b m e l

a r a g e n a g a b m e l u ti n i a l e S . il a k e s a m a s k a d it g n a y a d a , g n a n e w e w n a k t u b e s i d

n a k a n u g g n e m n a g n e d n a d r a s e b f u r u h n a k a n u g g n e m n a g n e d n a k t u b e s i d g n a y

h a l a S . n a ri s f a n e p m a c a m i a g a b r e b n a k l u b m i n e m i n i l a h a g g n i h e S . li c e k f u r u h

a g a b m e l i d a j n e m a r a g e n a g a b m e l i g a b m e m g n a y n a ri s f a n e p h a l a d a a y n u t a s

( a m a t u a r a g e

n main state sorgan) dan l embaganegarabantu (auxiilarystate s n

a g r

o .) Aritnya ,pascaamandemen yang t ejrad iadalah pemisahan kekuasaan h

a s i p i d n a a s a u k e k n a it r a m a l a d l a t n o z ir o h t a fi s r e b g n a

y -pisahkan ke dalam

i s g n u

f -fungs iyangt ercermindalaml embaga-lembaganegara. k

k u j u r e m a k i

J epada aturan hierark iperaturan perundang-undangan , i n i t a a s a g g n i h s i s k e h a d u s n a d a d a g n a y a r a g e n a g a b m e l h a l m u j e s i r a d

a d a p e k n a g n a n e w e k n a i s a g e l e d n e p i r a t a l e m g n a y n a r u t a s i n e j a g it t a p a d r e t

a g a b m e

l -lembaga negara ,yakn imelalu iUUD 1945 ,Undang-Undang dan a u d t a p a d r e t a w h a b n a k ri s f a ti d t a p a d , n a i k i m e d n a g n e D . n e d i s e r P n a s u t u p e K

a y n n a g n a n e w e k g n a y a r a g e N a g a b m e L ) 1 ( u ti a y , a r a g e n a g a b m e l s i n e j

a y n n a g n a n e w e k g n a y a r a g e N a g a b m e L ) 2 ( n a d 5 4 9 1 D U U h e l o n a k ir e b i d

s i b i n i l a h m a l a d , n i a l n a r u t a r e p n a k r a s a d r e

b a berasa ldar iUndang-Undang D U U h e l o n a k ir e b i d g n a y a r a g e n a g a b m e L . n e d i s e r P n a s u t u p e K n a k h a b u a t a

D U U h e l o n a k ir e b i d g n a y a r a g e n a g a b m e l u ti a y , a u d i g a b i d t a p a d a g u j 5 4 9 1

(3)

4 8

g n a y a r a g e n a g a b m e l n a d D U U h e l o n a k ir e b i d k a d it a y n n a g n a n e w e k i p a t e t

n a d k u t n e b i

d wewenangnyadibeirkanolehUUD.3 u t n e b i d n a d r u t a i d g n a y a r a g e n a g a b m e

L kolehUUDmerupakanorgan

, U U n a g r o n a k a p u r e m U U n a k r a s a d r e b k u t n e b i d g n a y n a k g n a d e s , i s u ti t s n o k

h i b e l a y n u t n e t n e d i s e r p n a s u t u p e k a n e r a k k u t n e b i d a y n a h g n a y a r a t n e m e s

g n a y t a b a j e p p a d a h r e t m u k u h n a u k a lr e p t a j a r e d n a d n a t a k g n it i g a l h a d n e r

n m a l a d i d k u d u

d ya .Demikian pula ijka lembaga dimaksud dibentuk dan i g a l h a d n e r h i b e l u t n e t , h a r e a D n a r u t a r e P n a k r a s a d r e b n a a s a u k e k i r e b i d

. a y n n a t a k g n it

r a s a d i d a j n e m g n a y n a r u t a r e p n a k r a s a d r e b a r a g e n a g a b m e l n a a d e b r e P

n a g n e d n a g n a t n e tr e b k a d it a y n l u t e b e s a y n n a k u t n e b m e

p deifnis ikonseptua l

t a l a n a a d a r e b e k i r a

d -ala t kelengkapan negara , asalkan lembaga-lembaga i s g n u f n a k n a l a j n e m m a l a d s e s o r p n a u t a s e k u t a u s k u t n e b m e m t u b e s r e t a r a g e n

a g a b m e l n a i d u m e k a li b h a l a d a a y n n a h a l a s a m r e P . a r a g e n n a h a t n ir e m e

p -

t u j n a l e s u ti a r a g e n a g a b m e

l nya mengklaim dri i sebaga i lembaga negara n a k h a b u a t a h i d n it g n a p m u t g n il a s g n a y g n a n e w e w u a t a i s g n u f i k il i m e m

. k il f n o k n a k l u b m i n e m i s n e t o p r e b

a m r o

N -norma yang menentukan kewenangan-kewenangan subyek a

k r e t a y n a h k a d it 5 4 9 1 D U U m a l a d r u t a i d g n a y n a a g a b m e l e

k i t dengan

k e y b u

s -subyek ketatanegaraan yangbiasadikena lselamai n isebagail embaga

3 Dod iHaryono ,Disampaikan da ml a Kumpulan BahanKelengkapanMengaja rpadaMata a

g a b m e L m u k u H h a il u

K -lembagaNegara ,(Pekanbaru :Fakutla sHukumUniverstia sRiau, 2007) , hlm . . 5

(4)

5 8 k

e y b u s n a g n e d a l u p t i a k r e t n a k n i a l e m , a r a g e

n -subyekkelembagaanyangl ebih .s

a u

l 4

h e l o t a k ii d n i a l g n a y a g a b m e l n a g n e d a g a b m e l u t a s a r a t n a n a g n u b u H p i s n ir

p check s and balances , dimana lembaga-lembaga tersebu t diaku i a y n a d a t a b i k a i a g a b e S . n i a l a m a s u t a s n a k il a d n e g n e m g n il a s i p a t e t t a j a r e d e s

d e s n a g n u b u h e m s i n a k e

m eraja t tiu ,itmbu lkemungkinan dalammelaksanakan g

n i s a m n a g n a n e w e

k -masing t erdapa tperseilsihan dalam menafsrikan amana t n a k u lr e p i d , u ti m a c a m e s t a p a d n e p n a a t e k g n e s r e p l u b m it a k i J . 5 4 9 1 D U U

l a h s a t a l a n if s u t u m e m k u t n u s a g u t i h a r e s i d g n a y i ri d n e s r e t n a g r

o .tiu5

r a t n a n a g n a n e w e k a t e k g n e s n a g n e d d u s k a m i d g n a y , fi ti n if e d a r a c e S

r e p u ti a y a r a g e n a g a b m e

l bedaan pendapa tyang disetra ipersengketaan dan a y n n i a l g n a y a r a g e n a g a b m e l n a g n e d u t a s g n a y a r a g e n a g a b m e l r a t n a m i a l k

g n i s a m h e l o i k il i m i d g n a y n a g n a n e w e k i a n e g n e

m -masing lembaga negara

.t u b e s r e t

5 4 9 1 D U U ) 1 ( t a y a C 4 2 l a s a P n a k r a s a d r e

B 6 ,salah satu kewenangan

r a t n a n a g n a n e w e k a t e k g n e s s u t u m e m h a l a d a i s u ti t s n o K h a m a k h a M i r a d

g n a d n U h e l o n a k ir e b i d a y n n a g n a n e w e k g n a y , a r a g e n a g a b m e

l -UndangDasa.r7

g n a d n U ) 1 ( t a y a 1 6 l a s a P m a l a d i l a b m e k n a k s a g e ti d n a i d u m e

K -Undang

a w h a b n a k a t a y n e m i s u ti t s n o K h a m a k h a M g n a t n e t 3 0 0 2 n u h a T 4 2 r o m o

N :

h e l o n a k ir e b i d a y n n a g n a n e w e k g n a y g n a y a r a g e n a g a b m e l h a l a d a n o h o m e p

4JimlyAsshidiqie ,SengketaKewenanganAnta rLembagaNegara ,(Jakatra :KonsttiusiPress , h

, 5 0 0

2 lm .i . v

5 I db ,i hlm . 3.

6Lihatl ebihl anju tdalamPasa l24CUndang-UndangDasa r1945.

7Fatkhurohman ,DianAminudindanSriajudin,Op.Cti, hlm . . 35

(5)

6 8 g

n a d n

U -UndangDasa r1945 yangmempunya ikepen itnganl angsungt erhadap .

” n a k a t e k g n e s r e p i d g n a y n a g n a n e w e

k

a w h a b n a k s a g e ti d 5 6 l a s a P m a l a d , n a il a u c e g n e p t a p a d r e t , n u m a

N :

n a g n a n e w e k a t e k g n e s m a l a d k a h i p i d a j n e m t a p a d k a d it g n u g A h a m a k h a M

o n a k ir e b i d a y n n a g n a n e w e k g n a y a r a g e n a g a b m e

l leh Undang-Undang Dasa r

.

” 5 4 9 1

m a l a d t u b e s i d g n a y a g a b m e l u a t a i s u ti t s n i h a u b 8 2 i r a d h i b e l t a p a d r e T

a y n n a g n a n e w e k g n a y a d A . 5 4 9 1 D U U m a l a d n a k t u b e s i d g n a y a d a . 5 4 9 1 D U U

t u b e s i d k a d it a y n n a g n a n e w e k g n a y a l u p a d a i p a t e t , ti s il p s k e a r a c e s t u b e s i d

p s k e a r a c e

s ilsi tdandiserahkan pengaturannyal ebih l anju tdenganatau dalam g

n a d n

U -Undang.8 g n a d n

U -UndangNomo r24Tahun2003t entang MahkamahKonsttius i a

r a g e n a g a b m e l i s p e s n o k n a k s a g e n e m m u l e b a g u

j .Padaha lUndang-Undang

n a k a r a g g n e l e y n e m m a l a d i s u ti t s n o K h a m a k h a M i g a b n a m o d e p n a k i d a ji d u ti

s a g u

t -tuga skonsttiusionalnya,t ermasukmemeirksadanmemutuskansengketa g

n a d n U , n a i k i m e d n a g n e D . a r a g e n a g a b m e l r a t n a n a g n a n e w e

k -Undang

y n e m i s u ti t s n o K h a m a k h a

M erahkan penafsrian tentang lembaga negara .i

s u ti t s n o K h a m a k h a M a d a p e

k 9

n a k ir e b i d g n a y a g a b m e l n a g n a n e w e k i a n e g n e m m a g a r e b n a ri s f a n e P

g n a d n U h e l

o -Undang Dasa rin i itdak seharusnya tejrad iapablia ada aturan g

n a y s u s u h

k mengatur t entang l embaganegaraapasajayang memiilk iLega l .

i s u ti t s n o K h a m a k h a M i d g n i d n a t S

8JimlyAsshidiqie,(ilha tcatatankak inomo r3) ,hlm . . 16

9Dod iHaryono,Op.Cti .hlm 7 . .

(6)

7 8 .

B PerumusanPermasalahan

Lembaga negara apa saja yang dapa t menjad i para pihak dalam

? i s u ti t s n o K h a m a k h a M i d a r a g e N a g a b m e L n a g n a n e w e K a t e k g n e S

.

C Pembahasan

Sebelum perubahan UUD 1945 ,Repubilk I ndonesiamenganu tp irnsip n e m e lr a p i s a m e r p u s m e t s i s n a ir a v k u t n e b u t a s h a l a s i a g a b e s R P M i s a m e r p u s

g n a y t a y k a r n a t a l u a d e k m a h a p , u ti a n e r a k h e l O . a i n u d i d l a n e k i d g n a y

s n o k i d g n a y R P M n a a g a b m e l e p i u l a l e m n a k i s a s i n a g r o i

d rtuksikan sebaga i

( k it il o p n a li k a w r e p r u d e s o r p h u r u l e s n a a m l e j n e p a g a b m e

l po ilitca l

n o it a t n e s e r p e

r ) . Sekarang ketentuan tersebu t diubah rumusannya menjad i g

n a d n U t u r u n e m n a k a n a s k a li d n a d t a y k a r n a g n a t i d n a t a l u a d e k

“ -Undang

” r a s a

D .Rumusani n idimaksudkanuntukmempetrega sbahwa: )

1 Kedaulatanataukekuasaant eritngg i tiuberadadanberasa lataubersumbe r

; a y n h u r u l e s t a y k a r ir a d )

2 Kedaulatan rakyat t ersebu tharu spula diselenggarakan atau dliaksanakan i

5 4 9 1 D U U n a u t n e t e k t u r u n e

m tus end ri.i

k a d it u ti t a y k a r n a t a l u a d e k p i s n ir p a n a s k a l e p u a t a u k a l e p n a g r O

a g u j h a l a d a a r a g e n a g a b m e l a u m e s n a k n i a l e m , a j a s R P M a y n a h s a t a b r e t

t a y k a r ir a d r e b m u s r e b g n a y n a a s a u k e k g n u s g n a l k a d it u a t a g n u s g n a l u k a l e p

.t u b e s r e t t a l u a d r e b g n a

y 10

10 N’imatu lHuda ,Hukum Tata Negara Indone isa ,(Jakatra :PT .Raja Graifndo Persada , 0

1 0

2 ) lm ,h .150.

(7)

8 8 n

a a g a b m e l e k n a d i s a s i n a g r o g n a t n e t n a s a h a b m e p a k g n a r m a l a D

n a d a r a g e n a g a b m e l ir a d i tr a i u h a t e g n e m a ti k a li b a p a t a h il i d t a p a d , a r a g e n

m a l a d e k n a k i s a s i n a g r o i d u a t a n a k a g a b m e li d g n a y n a a s a u k e k t a k i k a h

g e m e m g n a y a p a i s n a d a p a , a y n it n I . n a a r a g e n e k i s a s i n a g r

o angkekuasaan

. a r a g e n m a l a d i g g n it r e

t 11

a g a b m e l h a li t s i n a g n e d t u b e s i d g n a d a k r e t a r a g e n a g a b m e L

t a p e d n o n n a h a t n ir e m e p a g a b m e l , n a h a t n ir e m e

p remen ,atau lembaga negara

g n a d n U n a k r a s a d r e b k u t n e b i d g n a y a d A . a j a

s -Undang Dasar ,ada pula yang

g n a d n U i r a d a y n n a a s a u k e k n a k t a p a d n e m n a d k u t n e b i

d -Undang ,dan bahkan

u a t a i k r a r e i H . n e d i s e r P n a s u t u p e K n a k a r a s a d r e b k u t n e b i d a y n a h g n a y a l u p a d a

d u d e k g n i k n a

r ukannya tentu saja tergantung pada deraja t pengaturannya g

n a d n u r e p n a r u t a r e p t u r u n e

m -undanganyangbelraku.

5 4 9 1 D U U n e m e d n a m a l i s a h r a s a d n e m n a h a b u r e p i r a d a t a y n k u t n e B

t u r u n e m a r a g e n n a a a g a b m e l e k g n a t n e t l a i s n a t s b u s g n a y n a a d e b r e P h a l a d a

e m a g u j 5 4 9 1 D U

U nyangku tkedudukan ,tugas ,wewenang ,hubungan kejra s a l e j ,t u b e s r e t n a h a b u r e p n a g n e D . n a t u k g n a s r e b g n a y a g a b m e l a jr e k a r a c n a d

m a l a d g n a y , t a y k a r n a t a l u a d e k g n a g e m e p i d a j n e m g n a y 5 4 9 1 D U U a w h a b

a g a b m e l a d a p e k n a k i g a b i d a y n k e t k a r

p -lembagadengan pemisahan kekuasaan .s

a g e t n a d s a l e j g n a y

a g u j 5 4 9 1 D U U , n a a s a u k e k n a i g a b m e p s e s o r p r u t a g n e m g n i p m a s i D

a r a g e n a g a b m e lr a t n a a jr e k e m s i n a k e m n a d n a g n a n e w e k n a g n u b u h r u t a g n e m

n a k d u j u w r e t g n a y t a y k a r n a t a l u a d e k p i s n ir P . a r a g e n n a a r a g g n e l e y n e p m a l a d

11A.MFatwa ,Potre tKonsttius iPascaAmandemenUUD1945 ,(Jakatra :PTKompa sMedia ,

a r a t n a s u

N 2009) ,hlm . . 8

(8)

9 8 d

n u r e p n a r u t a r e p m a l a

d a -ng undangant ercermindalams tuktu rdanmekanisme m e t s i s a y n k a g e t n i m a j n e m k u t n u n a h a t n ir e m e p n a d a r a g e n n a a g a b m e l e k

.i s a r k o m e d m e t s i s a y n i s g n u fr e b n a d m u k u

h 12

i g a b i d t a p a d a r a g e n a g a b m e l , t u b e s r e t n a ri s f a n e p i p a k g n e l e m k u t n U i d a j n e

m dua ,yatiu l embaga negara yang wewenangnya dibe irkan oleh UUD D U U h e l o n a k ir e b i d k a d it a y n n a g n a n e w e k g n a y a r a g e n a g a b m e l n a d 5 4 9 1

, a u d i g a b i d t a p a d a g u j 5 4 9 1 D U U h e l o n a k ir e b i d g n a y a r a g e n a g a b m e L . 5 4 9 1

e t 5 4 9 1 D U U m a l a d t u b e s i d g n a y a r a g e n a g a b m e l u ti a

y tap iwewenangnya

h e l o r e p m e m n a d k u t n e b i d g n a y a r a g e n a g a b m e l n a d D U U h e l o n a k ir e b i d k a d it

. 5 4 9 1 D U U i r a d n a k u b a y n n a g n a n e w e

k

8 2 i r a d h i b e l t a p a d r e t 5 4 9 1 D U U m a l a d , n a k i a r u i d h a l e t a n a m i a g a b e S

n u s g n a l k a d it n u p u a m g n u s g n a l a r a c e s k i a b t u b e s i d g n a y a g a b m e

l g .Ke- 28

i r a d n a d a y n i s g n u f i g e s u ti a y , i g e s a u d i r a d n a k a d e b i d t a p a d t u b e s r e t n a g r o

, n a k u t n e ti d k u t n u g n it n e p u ti a r a g e n a g a b m e l r a t n a i k r a r e i H . a y n i k r a r e i h i g e s

g n a y g n a r o p a d a h r e t m u k u h n a u k a lr e p i a n e g n e m n a r u t a g n e p a d a s u r a h a n e r a k

a d n a t a b a j i k u d u d n e

m laml embaganegara tiu.

i g e s i r a d a w h a b n a k u t n e ti d t a p a d a k a m , u ti l a h n a g n e d n a g n u b u h e S

e k , a y n i s g n u

f -28l embagat ersebut ,adayang bersfia tutamaataup irmer( main n

a g r o e t a t

s ) ,dan adapulayang bersfia tsekunde ratau penunjang (auxciilary n

a g r

o ) . Untuk memaham iperbedaan diantara keduanya dapa tdibedakan (

a n a s k a l e p u a t a f it u k e s k e n a a s a u k e k u ti a y n i a m o d a g it m a l a

d administratur,)

12I , bid hlm . . 9

(9)

0 9 it

a l s i g e l n a a s a u k e

k f dan fungs ipengawasan dan kekuasaan kehakiman atau i

s g n u

f y iu s .ld i a

e s k e n a a a u k e k g n a b a c m a l a

D kuit fada Presiden dan Waki lPresiden , it

a l s i g e l m a l a

d f dan fungs ipengawasan terdapa tDewan Perwaklian Rakyat , n a d a B n a d t a y k a R n a t a r a w a y s u m r e P s il e j a M , h a r e a D n a li k a w r e P n a w e D

i s g n u f u a t a n a m i k a h e k n a a s a u k e k g n a d i b m a l a d n a D . n a g n a u e K a s k ir e m e P

y iu c ld ia adanya Mahkamah Agung dan Mahkamah Konsttiusi .Keseluruhan a

g a b m e l h e l o u t n a b i d a g u j t u b e s r e t a r a g e n a g a b m e

l -lembaga negara

. a u d e k s i p a l n a g r o u a t a g n a j n u n e

p

n a k a d e b i d t a p a d u ti a r a g e n a g a b m e l , a y n i k r a r e i h i g e s i r a d n a k g n a d e S

a l n a g r O . s i p a l a g it m a l a d e

k pi spetramadapa tdisebu tsebagail embaga itngg i s i p a l n a g r o n a k g n a d e s , a j a s a r a g e n a g a b m e l t u b e s i d a u d e k s i p a l n a g r o , a r a g e n

g n a y a r a g e n a g a b m e l ir o g e t a k k u s a m r e t g n a y i s u ti t s n o k n a g r o t u b e s i d a g it e k

n e b m e p u a t a r o t a l u g e r i r a d l a s a r e b a y n n a g n a n e w e k r e b m u

s tuk peraturan

g n a d n u h a w a b i

d -undang.13

a c s a P 5 4 9 1 D U U t u r u n e m , a y n n a a g a b m e l e k i g e s i r a

D perubahan

2 0 0 2 n u h a T ( t a p m e e

k ) , dalam srtuktu r kelembagaan Repubilk Indonesia j

a r e d e s n a k u d u d e k i k il i m e m g n a y a r a g e n n a g r o h a u b n a p a l e d t a p a d r e

t a tyang

n a d 5 4 9 1 D U U i r a d l a n o i s u ti t s n o k n a g n a n e w e k a m ir e n e m g n u s g n a l a r a c e s

: h a l a d a t u b e s r e t n a g r o n a p a l e d e K . a m a tr e p s i p a l n a g r o i d a j n e m

)

a DewanPerwaklianRakyat; )

b DewanPerwaklianDaerah;

13Ibid .hlm 9 . . 5

(10)

1 9 )

c Majeil sPermusyawaratanRakyat; )

d BadanPemeirksaKeuang ; an )

e PresidendanWaki lPresiden; )

f MahkamahAgung; )

g MahkamahKonsttiusi; )

h Komis iYudisial;

a p a r e b e b a l u p t a p a d r e t , t u b e s r e t a g a b m e l n a p a l e d e k g n i p m a s i D

4 9 1 D U U m a l a d a y n n a g n a n e w e k r u t a i d g n a y i s u ti t s n i u a t a a g a b m e

l 5 dan

a u d e k s i p a l n a g r o i d a j n e

m ,yatiu:

) 1

( TentaraNasionalI ndonesia; )

2

( KepoilsianNegaraRepubilkI ndonesia; )

3

( Menter iNegara; )

4

( DewanPeritmbanganPresiden.

n a d l a n o i s a N m u k u H i s i m o K h a l a d a n i a l a r a t n a a g it e k s i p a l n a g r O

p e K n a k r a s a d r e b k u t n e b i d g n a y l a n o i s a N n a m s d u b m O i s i m o

K utusan

g n a d n U m a l a d t a p a d r e t k a d it a y n n a g n a n e w e k n a d , n e d i s e r

P -UndangDasa.r

i p a t e t , a y n a m a n t u b e s i d k a d it g n a y a g a b m e l a l u p a d a , u ti n i a l e S

n a g n e d r u t a i d n a k a n a k a t a y n i d a y n n a g n a n e w e k n u m a n , a y n i s g n u f t u b e s i d

g n a d n

u -undang ,yatiu Bank Senrta ldan Komis iPemiilhan Umum14 .Baik g n a r a k e s g n a y m u m U n a h il i m e P i s i m o K n u p u a m l a rt n e S k n a B

14MeskipunkewenanganKPUdibeirkanlangsungolehUUD1945 ,yatiuPasa l22Eayat( 5) , d u s k a m i d g n a y m u m u n a h il i m e p i s i m o k a n e r a k l a i s i d u Y i s i m o K n a g n e d a m a s k a d it U P K i p a t e

talampasa ltersebu tbukan sebuahnama permanent .Bukitnya penuilsannya itdakdengan huru f daptia,l yangmenunjukkanbahwapemiilhanumumdiselengga

c rakanolehsuatukomis ipemiilhan

. a y n a m a n n u p a p a m u m u

(11)

2 9 a

g a b m e l n a k a p u r e m m u m u n a h il i m e p n a t a i g e k n a k a r a g g n e l e y n e

m -lembaga

g n a d n u i r a d a y n n a g n a n e w e k n a k t a p a d n e m g n a y n e d n e p e d n

i -undang.

n a l a j e

S dengan p irnsip ketatanegaraan ,salah satu substans ipenitng i a g a b e s i s u ti t s n o K h a m a k h a M n a a d a r e b e k h a l a d a 5 4 9 1 D U U n a h a b u r e p

g n a d i b i d u t n e tr e t a r a k r e p i n a g n a n e m i s g n u f r e b g n a y a r a g e n a g a b m e l

a k a n a s k a li d r a g a i s u ti t s n o k a g a j n e m a k g n a r m a l a d , n a a r a g e n a t a t e

k n secara

a ti c n a d t a y k a r k a d n e h e k n a g n e d b a w a j g n u g g n a tr e

b -ctiademokras.i

n a k a n a s k a l e m i s u ti t s n o K h a m a k h a M l a n o i s u ti t s n o k n a g n a n e w e K p i s n ir

p checkandbalance syang menempatkan semual embaganegaradalam l

a d n a g n a b m i e s e k t a p a d r e t a g g n i h e s a r a t e s n a k u d u d e

k am penyelenggaraan

k u t n u a t a y n h a k g n a l n a k a p u r e m i s u ti t s n o K h a m a k h a M n a a d a r e b e K . a r a g e n

. a r a g e n a g a b m e lr a t n a a jr e n i k i s k e r o g n e m g n il a s t a p a

d

n a g n a n e w e k a t e k g n e s s a t a n a i a s e l e y n e p e m s i n a k e m a y n n a k a d a i D

o K h a m a k h a M i u l a l e m a r a g e n a g a b m e lr a t n a l a n o i s u ti t s n o

k nsttius i

a w h a b n a k i a d n a g n e m 5 4 9 1 D U U n a h a b u r e p n a n u s u y n e p a w h a b n a k k u j n u n e m

n a a t e k g n e s r e p l u b m it t a p a d a r a g e n a g a b m e l r a t n a n a g n u b u h a k i m a n i d m a l a d

g n i s a m l a n o i s u ti t s n o k n a g n a n e w e k t u k g n a y n e m t a p a d n e

p -masing.

i s u ti t s n o K h a m a k h a M n a g n a n e w e k n a i k i m e d n a g n e

D untuk memutu s

h e l o n a k ir e b i d a y n n a g n a n e w e k g n a y a r a g e n a g a b m e l n a g n a n e w e k a t e k g n e s

a n a h r e d e s h i b e l n a g n e d t u b e s i d t a p a d 5 4 9 1 D U

U sengketa kewenangan

. a r a g e n a g a b m e l l a n o is u ti t s n o

k Dalam pengeritan sengketa kewenangan y

r u s n u a u d t a p a d r e t u ti l a n o i s u ti t s n o

k angharu sdipenuhi:

) 1

( Adanyakewenangankonsttiusiona lyangdtientukandalamUUD1945;

(12)

3 9 )

2

( Timbulnya sengketa dalam pelaksanaan kewenangan konsttiusiona l h i b e l u a t a a u d a r a t n a i d n a ri s f a n e p n a a d e b r e p t a b i k a i a g a b e s t u b e s r e t

.t i a k r e t g n a y a r a g e n a g a b m e

l 15

a k g n a r m a l a d a r a g e n a g a b m e l r a t n a a t e k g n e s k e y b o i d a j n e m g n a Y

( n a a t e k g n e s r e p h a l a d a i s u ti t s n o K h a m a k h a M i s k i d s ir u

y dispute )mengena i

k a t e lr e t n a k u b a y n k o k o p u s I . a r a g e n a g a b m e l r a t n a l a n o i s u ti t s n o k n a g n a n e w e k

d a

p a soa lkelembagaan lembaga negaranya , melainkan te lretak pada soa l l u b m it a li b a p a , a y n n a a n a s k a l e p m a l a d g n a y l a n o i s u ti t s n o k n a g n a n e w e k

n a k s u t u m e m g n a n e w r e b g n a y a k a m , n i a l a m a s u t a s a r a t n a n a ri s f a n e p a t e k g n e s

a g n a n e w e k i k il i m e m a y n r a n e b e s g n a y a n a m a g a b m e

l n yangdipersengketakan

.i s u ti t s n o K h a m a k h a M h a l a d a t u b e s r e

t 16

6 0 0 2 / K M P / 8 0 r o m o N i s u ti t s n o K h a m a k h a M n a r u t a r e P n a k r a s a d r e B

a r a g e N a g a b m e L n a g n a n e w e K a t e k g n e S m a l a d a r a c a r e B n a m o d e P g n a t n e T

: i y n u b r e b g n a y ) 1 ( t a y a 2 l a s a P m a l a

d “Lembaganegarayangdapa tmenjad i l a n o i s u ti t s n o k n a g n a n e w e k a t e k g n e s a r a k r e p m a l a d n o h o m r e t u a t a n o h o m e p

: h a l a d a a r a g e n a g a b m e l

)

a DewanPerwaklianRakyat( DPR ;) )

b DewanPerwaklianDaerah( DPD;) )

c Majeil sPermusyawaratanRakyat( MPR ;) )

d Presiden; )

e BadanPemeirksaKeuangan( BPK ;) )

f PemeirntahDaerah( Pemda) ;atau

15JimlyAsshidiqie ,Op.Ci,th .lm.1 5

16 I ,b hlm 3id . . 1

(13)

4 9 )

g Lembaganegaral ainyangkewenangannyadibeirkanolehUUD1945. :

i y n u b r e b ) 3 ( t a y a 1 l a s a P a y n t u j n a l e

S “MahkamahAgung( MA )itdak o

m r e t n u p u a t a n o h o m e p i a g a b e s k i a b , k a h i p i d a j n e m t a p a

d hondalams engketa

” )l a i s it s u y ( n a li d a r e p s i n h k e t n a g n a n e w e k

p t u r u n e

M asa ld iata sberarit l embaga negara yang bisamenjad ipara i s u ti t s n n o K h a m a k h a M a r a g e n a g a b m e l n a g n a n e w e k a t e k g n e s m a l a d k a h i p

e k n a d s a g u t , i s g n u f , a m a n k i a b g n a y a r a g e n a g a b m e l h a l a d

a wenangannya

h e l o t a u b i d g n a y a r a g e n a g a b m e l n a k u b 5 4 9 1 D U U m a l a d i d n a k t u b e s i d s a l e j

n i a l a t a k n a g n e D . 5 4 9 1 D U U m a l a d i d a y n a m a n n a k t u b e s i d n u p i k s e m U U

i k il i m e m g n a y a r a g e n a g a b m e

l lega lstanding adalah lembaga negara yang t

a fi s r e

b mains tateorganataul embaganegarautama.

g n u g A h a m a k h a M a p a g n e m n a s a l a s a l e j u ti g e b k a d it n a i d u m e K

n a s a h a b m e p s e s o r p m a l a d a w h a b i l a u c e k , i n i l a h m a l a d n a k il a u c e k i d

g n a d n u n a g n a c n a

r -undang tentang Mahkamah Konsttius i berkembang a

g a b m e l n a k a p u r e m g n u g A h a m a k h a M a w h a b n a it r e g n e

p kekuasaan

n a d l a n if t a fi s r e b a g u j a y n n a s u t u p n a d t n e d n e p e d n i t a fi s r e b g n a y n a m i k a h e k

t a g u g i d n a k a g n u g A h a m a k h a M i s a s a k n a s u t u p p a d a h r e t a k i J . t a k i g n e m

u t a s a k a m , il a b m e

k -satunyamekanismeyangt ersedia adalahmelaluil embaga a

n a s u t u p i l a b m e k n a u a j n i n e

p taubiasadisebu tPK.17

, h a r e a d n a h a t n ir e m e p a g a b m e l h a l a d a n a it a h r e p i d a j n e m g n a y n i a l l a H

n a h a t n ir e m e p a n e r a k , i p a t e t n a k A . a r a g e n a g a b m e l i a g a b e s t u b e s i d m i z a l k a d it

h a r e a D t a y k a R n a li k a w r e P n a w e D n a d , h a r e a d n a h a t n ir e m e p a l a p e k , h a r e a d

17JimlyAsshidiqie,Op.Ci.t hlm 3 . . 2

(14)

5 9

m a l a d a y n a ri k e s a k a m , 5 4 9 1 D U U m a l a d a y n n a g n a n e w e k n a k u t n e ti d

n e s r e p l u b m it u ti a y n n a g n a n e w e k n a a n a s k a l e

p gketaan denganl embaganegara i a g a b e s t a r a y s i h u n e m e m p a g g n a i d t a p a d u ti n a a t e k g n e s r e p l a h a k a m , n i a l

. a r a g e n a g a b m e l l a n o i s u ti t s n o k n a g n a n e w e k a t e k g n e

s 18

n a a t a y n r e p t a p a d r e t , g f u r u h ) 1 ( t a y a 2 l a s a P n a i c n ir m a l a d a y n t u j n a l e S y n a d

a a lembaga negara lain selain yang disebutkan huru fa sampa i fyang g

n a d n U h e l o n a k ir e b i d a y n n a g n a n e w e

k -Undang Dasar .Ha lin imembeirkan u a t a k a h i p a r a p i d a j n e m h e l o b g n a y n i a l a r a g e n a g a b m e l a d a h i s a m a w h a b i tr a

i k il i m e

m lega lstanding dalam sengketa kewenangan konsttiusional l embaga i u l a l e m i s u ti t s n o K h a m a k h a M h e l o n a k ir e b i d g n a y i l a b m e k g n a u l e P . a r a g e n

g n a t n e t n a s a l e j k a d it e k n a k i d a j n e m t u b e s r e t a y n n a ri s f a n e

p lega l standing

.i ri d n e s u ti a t e k g n e s r e b h e l o b g n a y a r a g e n a g a b m e

l

p m i s i d t a p a d s a t a i d n a i a r u i r a

D ulkan bahwa lembaga negara yang a g a b m e l l a n o i s u ti t s n o k n a g n a n e w e k a t e k g n e s m a l a d t i a k r e t u a t a t a b il r e t t a p a d

a g a b m e l a d a p e k a y n a h s a t a b r e t k a d it a r a g e

n -lembaganegaradalampengeritan a k t u b e s i d n a k l a s a a t s a w s a g a b m e l n a k u b g n a y a j a s a p a a g a b m e L . m i z a l g n a

y n

k e y b u s i d a j n e m a p a d , 5 4 9 1 D U U m a l a d a y n n a g n a n e w e k t i s il p s k e a r a c e s

n a g n a n e w e k n a k a n a s k a l e m m a l a d a k ij , a r a g e n a g a b m e l r a t n a a t e k g n e s

g n a Y . n i a l a r a g e n a g a b m e l n a g n e d n a a t e k g n e s r e p l u b m it u ti a y n l a n o i s u ti t s n o k

h a l a d a n a t a b e d r e p n a k l u b m i n e m n i k g n u m h i s a

m bagaimanakah ijka

t i s il p s k e a r a c e s n a k t u b e s i d k a d it d u s k a m i d a r a g e n a g a b m e l n a g n a n e w e k

.t i s il p m i a r a c e s n a k t u b e s i d a y n a h n a k n i a l e

m

18Ibid ,hlm . 31.

(15)

6 9 p

t u r u n e

M asa l 3 Peraturan Mahkamah Konsttius i No.8/PMK/2006 n a g n a n e w e k p a g g n a g n e m g n a y a r a g e n a g a b m e l h a l a d a n o h o m e p

it s n o

k tusionalnyadiambli ,dikurangi ,dihalangi ,diabaikan ,dan/ataud riugikan g n u s g n a l n a g n it n e p e k i a y n u p m e m s u r a h n o h o m e P . n i a l a r a g e n a g a b m e l h e l o

h a l a d a n o h o m r e t n a k g n a d e S . n a k a t e k g n e s r e p i d g n a y n a g n a n e w e k p a d a h r e t

b a g n e m , i g n a l a h g n e m , i g n a r u g n e m , li b m a g n e

m aikan ,dan/atau merugikan

. n o h o m e p

.

D Kesimpulan

g n a y a r a g e n a g a b m e l a w h a b n a k l u p m i s i d t a p a d s a t a i d n a i a r u i r a D

a g a b m e l l a n o i s u ti t s n o k n a g n a n e w e k a t e k g n e s m a l a d t i a k r e t u a t a t a b il r e t t a p a d

a g a b m e l a d a p e k a y n a h s a t a b r e t k a d it a r a g e

n -lembaganegaradalampengeritan n a k t u b e s i d n a k l a s a a t s a w s a g a b m e l n a k u b g n a y a j a s a p a a g a b m e L . m i z a l g n a y

k e y b u s i d a j n e m a p a d , 5 4 9 1 D U U m a l a d a y n n a g n a n e w e k t i s il p s k e a r a c e s

n a g n a n e w e k n a k a n a s k a l e m m a l a d a k ij , a r a g e n a g a b m e l r a t n a a t e k g n e s

a t e k g n e s r e p l u b m it u ti a y n l a n o i s u ti t s n o

k an denganl embaganegaral ain .Yang a k ij h a k a n a m i a g a b h a l a d a n a t a b e d r e p n a k l u b m i n e m n i k g n u m h i s a m

t i s il p s k e a r a c e s n a k t u b e s i d k a d it d u s k a m i d a r a g e n a g a b m e l n a g n a n e w e k

.t i s il p m i a r a c e s n a k t u b e s i d a y n a h n a k n i a l e m

u l a l e m s il u n e p n a s u m u r n a k r a s a d r e b n a k g n a d e

S ir eferens iperundang-

a k a m a r a g e n a g a b m e l n a g n a n e w e k a t e k g n e s g n a t n e t i r o e t n a d n a g n a d n u

n a g n a n e w e k a t e k g n e s m a l a d k a h i p a r a p i d a j n e m a s i b g n a y a r a g e n a g a b m e l

k il i m e m g n a y u a t a a r a g e n a g a b m e l l a n o i s u ti t s n o

k lega lstanding adalah: )a

t a y k a R n a li k a w r e P n a w e

D , b ) Dewan Perwaklian Daerah , c ) Majeil s

(16)

7 9 t

a y k a R n a t a r a w a y s u m r e

P ,d )Presiden ,e )Waki lPresiden,f )Badan Pemeirksa n

a g n a u e

K ,g )Pemeirntahan Daerah ,h )Mahkamah Konsttiusi, i )Mahkamah )

j , g n u g

A Komis iYudisial .Objek kewenangan yang dipersengketakan juga n a g a n e w e k n a k u b , 5 4 9 1 D U U m a l a d i d n a k t u b e s i d g n a y n a g n a n e w e k s u r a h

g n a d n U m a l a d u a t a n a g n e d t u j n a l h i b e l r u t a i d g n a

y -Undang.

(17)

8 9 A

K A T S U P R A T F A D

u k u B .

A .

, a w t a F M .

A 2009 . Potre t Konsttius i Pasca Amandemen UUD 1945 ,PT a

p m o

K sMediaNusantara,J akatra. ,

o n o y r a H i d o

D 2007 .Disampaikan dalam Kumpulan Bahan Kelengkapan a

g a b m e L m u k u H h a il u K a t a M a d a p r a j a g n e

M -lembaga Negara ,

a i R s a ti s r e v i n U m u k u H s a tl u k a

F u ,Pekanbaru.

, e i q i d i h s s A y l m i

J 2005 . Sengketa<

Referensi

Dokumen terkait

mengartikan makalah adalah karya tulis yang memuat pemikiran tentang suatu masalah topik tertentu yang ditulis secara sistematis dan disertai analisis yang logis dan

Jika dikaitkan dengan teori mengenai faktor-faktor yang mendorong suatu kerjasama internasional serta tujuan pembentukan CTI-CFF di atas, maka kerjasama multilateral

Pengenalan dibuat sesuai dengan butiran, jelas dan maklumat benar, penjelasan dan contoh diberikan berkaitan dengan topik perbincangan Pengenalan adalah dibuat dengan

ÿ Komite Perdagangan dan

Computer Telephony Integration Infrastruktur CTI 5 Central Controller Peripheral Gateway (PG) CTI Server Call Manager IP IVR Voice Gateway PSTN Network Interface

Nghidn ci?u de xua't: i Day manh thifc thi quyen tdi san do'i vdi da't dai; ii Giam phdn manh da't dai thong qua tich tu, tap trung rudng dd't; iii Tao dieu kidn thudn Idi de thifc hien

Results of CTi measurements in the two intervention groups Figure 1 confirms the results of the analysis based on the CTi parameters that active learning strategy interventions in