رثا سرت یکاردا نانیرفآراک
رب درکلمع یدرف
و درکلمع بسک
راکو رد
یاهدحاو کچوک
یدیلوت ناتسرهش
دابانگ
هرهز هدازدمحم
، 1
دیعس یوضترم
2
، بوقعی یتراهم
3
9 . سانشراک دشرا
تیریدم
،یناگرزاب هاگشناد
سودرف ی دهشم
2 . داتسا ةدکشناد مولع یرادا و یداصتقا
، هاگشناد سودرف ی دهشم
3 . رایداتسا ةدکشناد مولع یرادا و یداصتقا
، هاگشناد سودرف ی دهشم
خیرات تفایرد : 91 / 91 / 9399
خیرات شریذپ : 12 / 13 / 9395
کچ ی هد
اب رفآراک شقن هب هجوت ین
ی هب ناونع کرحم روتوم ةعسوت
داصتقا ی
، اسانش یی لماوع رثؤم درکلمع رب بسک
راکو زئاح
مها ی ت .تسا اجنآزا رفآراک هک ین ی ارف ی دن ی تخانش ی تسا و نآ رب راذگرثا لماوع زا ،سرت تسا
، رضاح شهوژپ رد ثأت
ی ر
سرت عاونا کاردا دش ة رفآراک ی نان درکلمع رب درف ی رفآراک ی نان درکلمع و بسک راکو نانآ سررب ی دش ه تسا . ای ن شهوژپ
رب ساسا فده زا عون قحت ی تاق دربراک ی و زا رظن وحن ة روآدرگ ی هداد اه قحت عون زا ی تاق صوت ی ف ی - گتسبمه ی تسا .
عماج ة رامآ ی ا ی ن رفآراک ،شهوژپ ی
نان بسک اهراکو ی رادا هب هعجارم اب .دنتسه دابانگ ناتسرهش کچوک ة
انص ی ع نداعم و
993 رفآراک ی ن اسانش یی رب هک دندش ساسا
ناگروم لودج 915
.دش باختنا هنومن هنومن
اه رب ساسا هنومن گ ی ر ی فداصت ی
باختنا دندش . هداد اه ی ن دروم ی زا رط زا ی ق ط اب همانشسرپ ی
ف ل ی ترک عمج روآ ی و دش هداد اه بلاق رد لدم ی با ی تلاداعم
راتخاس ی زا هدافتسا اب و مرن
رازفا ل ی لرز نومزآ لحت و ی ل دش دن اتن . ی ج ب داد ناشن ی ن راک سرتسا زا سرت ی
عامتجا و ی سرت و
زا نتشادن درف درکلمع اب عبانم ی
درکلمع و بسک راکو ثأت ی ر فنم ی و نعم ی راد ی دوجو .دراد نچمه ی
،ن ب ی ن و گرم زا سرت
رطخ درکلمع اب درف ی درکلمع و بسک راکو ثأت ی ر و تبثم نعم ی راد ی دوجو دراد
، اما ب ی ن اس ی ر درکلمع اب سرت عاونا ثأت
ی ر
نعم ی راد ی دشن هدهاشم ه
تسا .
ژاو ه اه ی لک ی د ی : رفآراک سرت ی
،نان درف درکلمع ی
، درکلمع بسک راکو .
ون ی ةدنس لوئسم Email: mortazavi@um.ac.ir :
همدقم ناهج کناب شرازگ قبط ی
رد ةنیمز اضف ی بسک راکو 915 ناهج داصتقا ی
لاس رد 2193 اج ، هاگی
ا ناری هب تبسن لاس 2199 لزنت هبتر جنپ هتفای
هب و ةبتر 995 هدیسر تسا م(
،ینسحاری 9399
: 939 .)
ا نی ناشن رامآ م
ی دهد اضف ی بسک راکو ز تلاکشم اب روشک یدای
بور ه ور تسا . هتبلا طقف ارش طی
بسک راکو قفوم رب تی رفآراک نانی رثا ن م ی دراذگ
، ز اری رفآراک ینی هام هب انب تی هک دوخ ارف دنی ی
تخانش ی ،تسا زا لماوع د یرگی ه نوچ تاناجی رفآراک نانی ریثأت یم دریذپ . ا نی ه تاناجی رب
مصت می یریگ یاه نانآ ثأت ری یم دراذگ
(Shane & Venkataraman, 2000: 219)
. یکی زا مهم رت نی
ه
،تاناجی ءزج هک تسا سرت ادج
یی ریذپان حم طی راک تسا سرت . هب ناونع ساسحا ی فنم ی ژرنا زا ی
رد دارفا راک م ی دهاک و یارب رفآراک نانی گرزب عنام ی تسد رد یبای فادها هب هب
رامش یم دور
(Kish-
Gephart et al., 2009: 166)
هاگن اب . ی تخانش ی هب ثحبم یگژیو یاه یتیصخش نانیرفآراک
صخشم
یم دوش تاساسحا یفنم
نانیرفآراک ریثأت
نایاش یهجوت رب میمصت یریگ نانآ رد بسک راکو
یم دراذگ و بجوم یم دوش نآ اه دنناوتن زا تصرف اه هب یتسرد هدافتسا دننک
؛
،نیاربانب بجوم
هعسوت نتفاین بسک راکو و درکلمع نانآ یم دوش . نیارب ساسا
، رد شهوژپ رضاح ثأت ری کاردا سرت ی
رفآراک نی درف درکلمع رب ی
رفآراک نانی درکلمع و بسک
راکو نانآ یسررب م ی دوش .
یرورم رب
ینابم یرظن و ةنیشیپ قیقحت
زا رظنم بتکم یاه فلتخم
،ینیرفآراک عوضوم
نیا شهوژپ رد ةزوح بتکم یناسنا رارق یم دریگ
،
اریز تافص صخشم ی ار یارب نیرفآراک یمرب
درامش هک یخرب زا نآ اه ترابع دنا زا : زاین هب
،تیقفوم زاین
هب
،للاقتسا کسیر
یریذپ و تردق لمحت لااب . مه نینچ
، نیا قیقحت رد زوح ة
یروئت یاه یتیصخش رارق
یم دریگ . رد نیا درکیور
، تیصخش
،دارفا لامعا نآ اه ار حیرشت یم دنک .
،نمضرد رد
زوح ة بتکم صاخشا گرزب و یگژیو یاه ناور یتخانش زین رارق یم دریگ . اجنآزا هک
نانیرفآراک اب
دوهش و ساسحا ینورد دوخ یم دنناوت رازاب ار شیپ ینیب و هیزجت و لیلحت دننک و
میمصت دنریگب و ساسحا زاین هب
،تیقفوم راکتشپ
و تزع سفن رد نآ اه جوم یم دنز
، نیا عوضوم
رد ةزوح صاخشا گرزب
رارق یم دریگ . هب
،هولاع ساسارب هکنیا یاهرواب دارفا
و شرگن یاه
هبرصحنم درف نانآ لماوع یلصا راتفر نانیرفآراک ار
لیکشت یم دهد
، ةلئسم هدشدای رد زوح ة
یگژیو یاه یتیصخش رارق
یم دریگ
(Cunningham & Lischeron, 1991: 53)
.
سرت سرت ساسحا یوق
دنیاشوخان یشان
زا پ شی ینیب و یهاگآ لااب حطس و تسا رطخ زا یی
زا
گنارب یگتخی هک تسا ساسحا بجوم
کرد نایاش هجوت ی دهت اب ههجاوم رد اهدی
م ی دوش .
ساسارب ارش
،طی نکمم سرت تسا گنا
هزی یا ارب ی تظفاحم تامادقا ی
.دشاب هناراگزاسان و سرت
زا وق ی نیرت .تسا ناسنا تاساسحا دنچره
سرت ساسحا ی نهذ ی تسا
، هب برجت ة دارفا زین
یگتسب دراد (
Corbo, 2011: 232
.)
،هجیتنرد سرت
ه ی ناج ی بط ی ع ی تسا ک ه شقن مهم ی رد قمع
گدنز ی ناور ی رشب افیا م ی دنک پ رد و ی دربش زورب ماگنه رد فادها عضو
تی یاه راوشد ک ه لقع
هب اهنت یی دهع زا ة نآ اه منرب ی دیآ
، هب هنوگ ا ی لمع رثؤم م
ی ک ن د . هب لیلد مها تی ا نی ،عوضوم
لحم رد سرت هب هجوت ک
را و ارچ یی گنوگچ و ی
برجت ة نآ بجوم ب ه ندمآدوجو بلاقنا
یفطاع رد راتفر نامزاس ی تسا هدش سرت ناققحم.
رد ار هدزای هشوخ سقت می یدنب هدرک دنا هک
ا زا نی ب
،نی طقف جنپ ةشوخ نآ اب رفآراک نانی طبترم تسا و لماش سرت زا سرتسا راک ی و
عامتجا
،ی سرت ،تسکش و داقتنا زا سرت تلاوهجم زا
، زا سرت و رطخ و گرم زا سرت
نتشادن عبانم یم دوش
(Barsade et al., 2003: 76)
.
سرتسا عامتجا
،ی ةبرجت بارطضا و
یتحاران و سرت طوبرم هب رارق نتفرگ رد عقوم تی یاه
عامتجا ی نایب م ی دوش هک هب زا هنادماع بانتجا عقوم
تی اه زا سرت و یبایزرا
ندش زا وس ی د نارگی
رجنم یم دوش
(Zubeidat et al., 2007: 712)
گتسباو . ی ب شی رفآراک دح زا نی
د هب
،نارگی زا ظاحل
فطاع ی و یدام بجوم داجیا سرت زا درط ندش زا و تسد نداد امح تی فارطا نای م ی دوش
(Frese et
al., 2002: 267)
. مه نچ نی
، سرتسا اه ی عامتجا
،ی زا سرت تسد نداد تردق و تلزنم رد عامتجا و
بیسآ ندید رابتعا یدرف ا لماوع زا داجی
ناکلام رد سرت بسک
راکو تسا
(Cook, 2005: 13)
، اریز
زا سرت درط ندش مک مک هب سرت زا بولطم ندوبن عامتجا رد رجنم
م ی دوش و بجوم ک شها
هبدامتعا سفن دارفا م ی دوش . سرت زا أت یی د ندشن عامتجا رد ببس
ک شها هبدامتعا سفن دارفا م ی دوش .
سرت ةرابرد لئاسم و راک هب طوبرم هب
شلاچ هدیشک ندش زا وس ی امرس هی ناراذگ رتشم و نای مه هشی
هغدغد ا ی ارب مهم ی رفآراک نانی .تسا هدوب
سرت زا ش ک تس کی گنهرف تفص ی
- عامتجا ی تسا ساسحا لماش هک ةرابرد
بقاوع دروم
راظتنا ی هک تسا د
ی نارگ نآ ار شزرا راذگ ی م ی ننک د
(Welpe et al., 2011: 73)
. مه نچ نی
، لماش
نازیم تسد رب دارفا زکرمت یبای
اتن هب جی فنم ی زین م ی دوش
(Caraway et al., 2003: 419)
. لاد ی ل سرت زا
ش ک تس لماش هرپ ی ز زا زرا ی با ی عقوم تی اه
، دوبن لوئسم تی یریذپ رد لاعف تی یاه رجنم هب ش ک تس
،
ذپن ی نتفر مها ی ت زرادوخ بای
،ندوب دوبن تواضق لمع ک در دوخ و ذپ ی نتفر شقن کی هدنزاب یم دوش
(Kumar & Jagacinski, 2006: 149)
هاگ . ی پ دومن مدرم فرح زا سرت لکش رد داقتنا زا سرت ادی
یم دنک . سرت زا فرح مدرم هب تلع تشحو زا مورحم ندش زا قوقح
،یعامتجا تشگنا
امن ندش رد
نیب
،مدرم دروم داقتنا و هدرخ یریگ ندوب و دورطم ندش زا عامتجا تسا (
(Shapiro et al, 2011:
دارفا بلغا .221
ردقنآ راتفر هناطاتحم هک دنتسه تسکش لامتحا نارگن م
ی دننک زا ار دوخ و
تصرف اه ی سب یرای مورحم م ی ک ن دن
(Collins, 2007: 40)
. مدع مطا نانی پ هب یاهدمای لامتحا
ی و
نارگن ی تسکش زا ز و
نای
، یکی لصا عناوم زا ی
عورش رد لاعف
تی یاه دج دی تسا ( یجیئان و
،یرایدنفسا 9399
: 533 )
دنچره اناوت یی ر ذاختا ی س ک هرهب و گ یری زا تصرف اه زا و یگژی یاه ک رفآرا ی نان تسا
،
ک رفآرا ی نان نانچمه زا هیکت رب سناش سرت دنراد
، اریز نامز نوگچ و یگ ر ی س ک مولعمان تسا
(Deniz et al., 2011: 581)
. یکی لاد زا ی ل بانتجا زا ر ی س ک
، سرت زا تلاوهجم و
تامولعمان ،تسا
ز اری دارفا ماگنه ی هک ةرابرد لئاسم مصت ذاختا زا دنشاب هتشادن ار مزلا شناد و تاعلاطا می
رابرد ة
لئاسم ی هک مدع مطا نانی رد نآ اه دوجو دراد رود ی م ی وج دنی
(Collins, 2007: 41)
سرت ناققحم .
ار تلاوهجم زا او
هتسب م هب نازی پ شی ینیب یاه فنم ی آ زا هدنی م ی ناد ن د
؛ دننام پ شی ینیب ةرابرد
ور ییاهدادی داصتقا طوقس لثم
،ی لاب یای بط یعی و ...
(Vangelderen et al., 2015: 659)
.
،نینچمه
خرب ی زا سرت اه شان ی غت زا یی ر تسا . سرت زا غت یی ر رد رازاب هب لیلد رثا هوقلاب ا ی تسا ک ه رب
بسک راکو زا سرت .دراد تراجت و ب
ی یدامتعا م ی نا تلود و تاسسؤم گرزب
ن ی ز هراومه رد ب ی ن
نابحاص بسک راکو دوجو دراد
(Yorton, 2005: 10)
،تلاوهجم زا سرت . ةدییاز
ان هاگآ ی زا ناسنا
دپ هدی ه تسا . سرت یشان زا ان یهاگآ زا عوضوم
، نیرفآراک برطضم ار
م ی دزاس و درکلمع رب و ی
ثأت ری م ی دراذگ و بجوم م ی دوش یو دناوتن زا تصرف اه ی پ شی ور ی بسک راکو هدافتسا ک ن د
(Emeke, 2006: 51)
.
سرت و گرم زا ب
یرامی یاه درف ی نارگن و ی رابرد ة لماوع زا هداوناخ هدمع
ا ی تسا ک ه رب
لام ک نا بسک اهراکو رثا م ی دراذگ
(Hutri & Lindeman, 2002: 24)
زا دارفا . نتفرگرارق
رد
ضرعم رطخ و ضراعت ساره دنراد . هراومه ةغدغد نیا گنوگچ ،دارفا ی
ناشن شنکاو نداد هب
ای ن سرتسا اه حم رد ی ط ک را هدوب تسا
(Cook, 2005: 12)
. مه نچ نی
، رب رطخ زا سرت
اهراجنه ی گنهرف ی خساپ و اه ی راتفر ی ثأت ری م ی راذگ
،د ز اری بجوم م ی دوش راتفر بانتجا ی
هب تروص گنهرف راجنه ی
ا و دنک زورب عماوج رد نی
بانتجا راتفر ی
سم رد تکرح زا ار دارفا ری
پ تفرشی درادزاب
(Hayton et al., 2013: 15)
.
نامه روط هک تاعلاطا نتشاد ک
فا ی رد زرا ی با ی ر ی س ک زگ هنی اه رما ی مهم رورض و ی ارب ی
قفوم ی ت ک رفآرا ی نان ،تسا نتشادن تاعلاطا ک
فا ی تخانش عناوم زا ی
تسا ک ه هب خأت ی ر رد
مصت می یریگ دارفا رجنم م ی دوش نتشادن ،تاعلاطا و تاناکما نتشادن زا سرت . عبانم
لام ی فاک ی
ارب ی ،مادختسا ،نانکراک هب تخادرپ دوبن
ناکما مأت نی نوناق تامازلا
،ی هب ناسرزور ی هجت
،تازی
اضف ی ارب مزلا ی بسک راکو هراومه ناراکبلط هب تخادرپ و هغدغد
ا ی ساسا ی ارب ی رفآراک نانی
ا .تسا هدوب نی
سرت نکمم تسا یشان زا نتشادن تاعلاطا تسرد
نامز رد بسانم نتشادن و
س متسی تاعلاطا ی بسانم دشاب
(Collins, 2007: 43)
. دارفا ی ک ه ساسحا دوبن امح ی ت و ناوتان ی رد
دم ی ر ی ت تابلاطم دوخ دنراد
، راچد سرتسا و نارگن ی یدایز م ی دنوش . ک رفآرا ی نان مه ی هش نارگن
ر کسی یاه لام ی و ماو اه یی دنتسه ک ه ارب ی هار زادنا ی ک را دوخ هتفرگ دنا زا سرت . شرو
ک تس یگ و
تسدزا نداد مه ة لوپ امرس و هی نانآ رد رایسب دوجو دراد
(Forret & Janasz, 2005: 485)
.
مصت می یریگ
، همانرب ر یزی
، اناوت یی صخت ی ص و ک لرتن داوم ،نامز دننام عبانم و
نانکراک
، اناوت یی
ک بس دمآرد زا رط ی ق
،شورف راگزاس ی
، دم ی ر ی ت غت یی ر هبلغ و رب تخس ی اه زا لماوع ک لی د ی
درکلمع ک
رفآرا ی نان تسا
(Oleary, 2003: 71)
. دم ی ر ی ت غت یی ر طسوت ک رفآرا ی نان و دم ی ر ی ت
یدربهار طباور
ن زی ءزج لصا لماوع ی
زرا یبای درکلمع تسا
(Fenty, 2002: 31)
.
،نینچمه تبا
ک را
،لمع رد نتفرگرظن ر
ی س ک روآون و ی زا مهم رت نی و یگژی یاه درکلمع اب طبترم ک
رفآرا ی نان قفوم
تسا
(Runyan et al., 2008: 571)
. یلماوع نوچ ظنت ی م ک ندر
،فادها اناوت یی رد هلباقم ربارب
،فطاوع رارقرب
ی ر لمحت ،رثؤم طباور ی
س ک شوخ و ب ینی زا زرا لماوع یبای
درف درکلمع ی
رفآراک نانی .تسا لمع ک در ک رفآرا ی نان یتروصرد قفوم
تی زیمآ تسا ک ه شورف مجح ةنایلاس
نآ اه
ازفا ی ش ی هتفا دادعت ،دشاب ک
را ک نان نآ اه رد لاح ازفا ی ش دشاب و تعنص لوط رمع ب ی رتش ی هتشاد دشاب
(Collins, 2007: 46)
. نامه روط هک هظحلام م ی وش د
، عم یاهرای عونتم ی ارب ی زرا یبای درکلمع
داهنشیپ قحت رد و تسا هدش قی
ارب لمع کلام رضاح ی
رفآراک درکلمع شجنس نانی
پ نوماری
درف درکلمع ی
درکلمع و بسک
راکو رفآراک نانی تسا .
تاساسحا متسیس
اده تی ةدننک دارفا رد تواضق اه
، راتفر لامعا و بوسحم
م ی دوش
، ز اری
امح ی ت زا تسد ی با ی قفوم ،فادها هب ی
ت دارفا ا و داجی گنا ی هز زا رط ی ق تروص تاساسحا
م ی گ دری
(Cure, 2009: 34)
تبثم تاساسحا . بجوم
هست ی ل رد مصت می یریگ دوهش ی و
تاساسحا فنم
ی عنام مصت می یریگ نلاقع ی م ی وش د
؛
،نیاربانب سرت
هب ناونع ساسحا ی فنم ی
بجوم دودسم ندش هار اه ی سر ندی فادها هب یم
ش و د ناوتان و ی عقاو رب هبلغ رد ی
ت هارمه هب ار
م ی دروآ
(Isen, 2001: 81)
بجوم سرت . ک
شها هبدامتعا سفن دارفا رد یم دوش ک ه اهنرد تی هب
ذاختا راتفر بانتجا ی رد تسد یبای فادها هب رجنم
م ی دوش
(Kumar & Jagacinski, 2006: 151)
.
سرت زا ش ک تس هطبار ا ی فنم ی اب لاعف تی یاه ک رفآرا ی نان رد حطس لم ی
، ب نی یللملا و ارف دنی یاه
ک رفآرا ین ی دراد
(Hayton et al., 2013: 7)
. ساسارب م نازی زکرمت نانیرفآراک رب
جیاتن یفنم
،
نآ اه ماجنا زا نداد لاعف تی رثؤم ارب ی سر ندی رس فده هب زاب
یم دننز
(Welpe et al., 2011:
تمس هب ار دارفا تسکش زا سرت .73)
فنم تلاامتحا ی
قوس م ی دهد و بجوم درسلد ش ند نانآ
تح ی رد عضو تی یاه قفوم تی زیمآ م ی دوش .
،سرت اردا ک ازفا ار رطخ زا ی
ش یم دهد و بجوم
للعت رد مصت می یریگ م ی دوش
(Lu et al., 2013: 72)
. دارفا ی ک ه تسکش زا م
ی دنسرت امت یل ی
اسانش هب یی تلع برجت و ة ش ک تس دوخ دنرادن . نآ اه ش ک تس دوخ ار نا ک را م ی دننک اب و
هب گراک یری بانتجا راتفر ی
نآ هب ک م ک م ی دننک
(Clarke, 2008: 59)
. سرت زا ش ک تس ور ی
دمآراکدوخ ی
ثأت دارفا ی ر م ی دراذگ
؛ اربانب
،نی دارفا ن یم دنناوت رابرد ة زرا ی با ی زا عقوم تی اه
مصت می تسرد ی دنریگب داقتنا زا سرت . تسکش و
و ینارگن رخسمت زا زا
وس ی نارگید بجوم
م ی دوش واکجنک زا دارفا ی
دنرادرب تسد
(Hayton et al., 2013: 9)
. لماوع ی دننام مدع مطا ی
،نان
تظفاحم دوخ زا
ا و هدی بجوم گنا ی ز ة ش زا سرت ک
تس دارفا رد م
ی دوش و دارفا راداو ار
م ی دزاس فده اه ی لمع ک در ی - بانتجا ی ذپب ار ی دنر .
،نینچمه ا
ی ن فادها بجوم م ی دوش دارفا
درکلمع بوخ ی هتشادن دنشاب هب و تعرس دنرادرب شلات زا تسد
(Elliot & McGregor, 2001:
.513)
سرت ش زا ک تس هب ک شها ةزیگنا تاذ ی دارفا رجنم م ی دوش گنا شهاک . هزی
رد بجوم راک
درکلمع اپ نیی رت سناتپ زا لی دارفا یم دوش
(McGregor & Elliot, 2005: 221)
. سرت زا ش ک تس
بجوم بارطضا ی یم ش و د هک تیاهنرد هب
وعت ی ق نتخادنا مصت می یریگ گدنز رد ی غت و یی ر رد
دارفا راتفر و
غت یی ر سم ی ر هفرح ا ی نانآ رجنم م ی دوش
.(Tyszka et al., 2011: 127)
اجنآزا هک
کلام تی بسک اهراکو ی کچوک بلغا
هب تروص دارفنا ی تسا
، ب یرامی یاه شان ی سرت زا
دنک بجوم ندش
لاعف تی کلام یم ش و د ک رب و تیفی گدنز ی روآدوس و ی
و ی ثأت ری م ی دراذگ
(Frese et al., 2002: 265)
. نچمه نی
، دهاشم اب دارفا ة
شنزرس ندش و رخسم ه ندش وس زا ی
د ی نارگ هب لد لی ش ک تس رد ک
،را زا قلاخ ی ت روآون و ی رد ک را م فرصنم ی
دنوش (
Janes &
Olson, 2000: 471
)
، اریز رفآراک نانی دننام د رگی ناسنا اه ن یاهزای مسج ی فطاع و ی دنراد و
موزل ارب نآ دعب ود ره هب هجوت ی
سر ندی قفوم هب تی رورض ی تسا و سرت زین یکی زا
گرزب رت نی دهت هدننکدی یاه اقب ی بسک اهراکو ی کچوک تسا
(Welpe, 2011: 86)
.
رد شهوژپ یاه
،یلخاد یشهوژپ هباشم شهوژپ رضاح تفای دشن
، اما رد شهوژپ یاه یجراخ
دراوم یهباشم هدید هدش تسا . زیند و ناراکمه ( 2199 ) یشهوژپ یبرجت اب عوضوم « هطبار نیب حطس
سرت کرد هدش و درکلمع بسک راکو
» ماجنا دنداد . زنیلاک ( 2113 ) هب روظنم یسررب ریثأت نیب سرت و
،درکلمع یشهوژپ یبرجت اب عوضوم « تیقفوم
،نانیرفآراک ریثأت
سرت رب یور درکلمع یناسنا
» ماجنا داد .
لکش 1 . بوچراچ یرظن
قیقحت
شهوژپ یموهفم بوچراچ یفرعم یاهریغتم هب هجوت اب قیفلت بسحرب ریز یموهفم لدم ،قیقحت ةنیشیپ و شهوژپ ةدش
لدم ( زنیلاک یاه 2113
( ناراکمه و زیند و ) 2199
سرت عاونا ،لدم نیا رد .تسا هدش هئارا )
هب نانیرفآراک بسک دحاو درکلمع و نانیرفآراک یدرف درکلمع و لقتسم ریغتم ناونع
راکو
هب ریغتم ناونع .تسا هدش هئارا هیضرف هد بلاق رد هتسباو یاه
9 . سرت زا سرتسا یراک و یعامتجا نانیرفآراک
رب درکلمع یصخش نانآ ثأت ری .دراد
2 . سرت راک سرتسا زا ی
عامتجا و ی رفآراک نانی درکلمع رب بسک
راکو نانآ ثأت ری .دراد
3 . سرت رفآراک تسکش و داقتنا زا نانی
صخش درکلمع رب ی
نانآ ثأت ری .دراد
9 . سرت رفآراک تسکش و داقتنا زا نانی
درکلمع رب بسک
راکو نانآ ثأت ری .دراد
5 . سرت رفآراک تلاوهجم زا نانی
صخش درکلمع رب ی
نانآ ثأت ری .دراد
3 . سرت رفآراک تلاوهجم زا نانی
درکلمع رب بسک
راکو نانآ ثأت ری .دراد
3 . سرت گرم زا رفآراک رطخ و
نانی درکلمع رب بسک
راکو نانآ ثأت ری .دراد
1 . سرت گرم زا رفآراک رطخ و
نانی صخش درکلمع رب ی
نانآ ثأت ری .دراد
9 . سرت رفآراک عبانم نتشادن زا نانی
صخش درکلمع رب ی
نانآ ثأت ری .دراد
91 . سرت رفآراک عبانم نتشادن زا نانی
درکلمع رب بسک
راکو نانآ ثأت ری .دراد
شور قیقحت
نیا شهوژپ رب ساسا فده زا عون تاقیقحت یدربراک
تسا و هب ظاحل وحن ة یروآدرگ هداد
اه زا
عون یفیصوت - یگتسبمه تسا
. عماج ة رامآ ی ا نی ار هعلاطم 993
رفآراک زا رفن نانی
بسک اهراکو ی
اهدحاو کچوک ی
لوت یدی دابانگ ناتسرهش لیکشت
یم دنهد هک رد رادا ة انص عی نداعم و ناتسرهش
سر تبث هب هدی
دنا رتمک و زا 51 اد رگراک رفن ر
دن . هب روظنم اب ،هنومن مجح دروآرب هرهب
گ یری زا
فداصت شور زا ناگروم لودج ی
دش هدافتسا هداس هنومن دادعت هک
915 دروآرب رفن ش
د و هداد اه ی
هب تسد هدمآ زا 915 رفآراک نی انبم ی روآدرگ رازبا .دش عقاو شزادرپ ی
هداد اه ا رد نی قحت
،قی
مانشسرپ ة دوب درادناتسا ط رد هک
فی 5 یزایتما ل ترکی ظنت می رفآراک سرت عاونا .دش نانی
بلاق رد
29 وگ هی لوح و 5 هفلؤم و درف درکلمع ی
رفآراک نانی رد بلاق 3 وگ ی ة 5 یزایتما لوح 2 هفلؤم
اضر(
تی نورد ی دم ناوت و یتیری
مانشسرپ زا ) ة
لاک زنی ( 2113 دش سابتقا ) .
،نینچمه یارب
سررب ی
درکلمع بسک راکو بلاق رد 1 هیوگ و لوح 3 هفلؤم دشر(
بسک راکو
، لام دعب ی روآون و ی رد
)راک مانشسرپ زا ة
زیند و ناراکمه ( 2199 ) هدافتسا دش ارب . ی لحت لی هداد اه راتخاس تلاداعم زا ی
زا
مرن رازفا
LISREL
ارب و ی صوت رامآ شخب یفی
زا مرن رازفا
SPSS16
هرهب هتفرگ دش . ارب ی هزادنا گ ی ر ی
اپ یا یی افلآ صخاش زا ی
هدافتسا خابنورک دش
و رض بی ارب نآ ی مامت ی هزاس اه ب شی زا 3 / 1 هب تسد
دمآ هک ناشن دنهد ة اپ ییای همانشسرپ بوخ تسا
. رد نمض
، طابنتسا رامآ ثحب هب دورو زا لبق ی
و
نومزآ ضرف هی اه
، زا لامرن ندوب زوت عی هداد اه مطا نانی رادانعم حطس هب هجوت اب .دش لصاح ی
ساسارب
فورگوملوک نومزآ -
فونریمسا هک
رتلااب زا 15 / 1 تسا
، لامرن ضرف ندوب
هداد اه أت دروم دیی
.تسا اور یی اور لماش هلحرم ود رد شجنس رازبا یی
اوتحم یی رظن هب هجوت اب ه
ا ی اب طبترم ناگربخ
اور و عوضوم یی
رط زا هزاس قی
لحت لی لماع ی أت یدیی تفرگ تروص .
ره کی زا هجنس اه یی هک
لماع راب رادقم ی
نآ زا رتمک 3 / 1 دوب دندش فذح و
یقب ة هجنس اه هب لد لی لماع راب نتشاد ی
زا رتلااب
3 / 1 قاب همانشسرپ رد ی
دندنام
(Pallant, 2009)
. نیارب
،ساسا وگ هی اه ب نای دننک ة هزاس اه ی رظن دروم
قحت قی دنتسه هک لودج رد 2
ناشن هداد یم ش و د .
لودج 1 . جیاتن نییعت ییایاپ رازبا قیقحت و لامرن ندوب هداد اه فورگوملوک نومزآ ساسارب -
فونریمسا
داعبا یافلآ
خابنورک ددع
نعم ی راد ی تن
ی هج
سرت زا سرتسا راک ی و عامتجا ی 528
/ 0 060
/ 0 لامرن
سرت زا داقتنا و تسکش 58
/ 0 000
/ 0 لامرن
سرت زا تلاوهجم 081
/ 0 085
/ 0 لامرن
سرت زا گرم و رطخ 502
/ 0 095
/ 0 لامرن
سرت زا نتشادن عبانم 080
/ 0 052
/ 0 لامرن
درکلمع یدرف نانیرفآراک 599
/ 0 2
/ 0 لامرن
درکلمع بسک راکو نانیرفآراک 581
/ 0 188
/ 0 لامرن
لودج 2 . اتن جی لحت لی لماع ی أت یدیی غتم اهری
هیوگ لماع راب ی 1 010 / 0 2 662 / 0 8 021 / 0 0 601 / 0 8 025 / 0 6 258 / 0 0 685 / 0 5 898 / 0 9 628 / 0 10
006 / 0
هیوگ لماع راب ی 11
028 / 0 12
650 / 0 18
800 / 0 10
265 / 0 18
882 / 0 16 012 / 0 10
001 / 0 15 091 / 0 19
868 / 0 20 888 /
هیوگ لماع راب ی 21
850 / 0 22
605 / 0 28
029 / 0 20
816 / 0 28
919 / 0 26 510 / 0 20
886 / 0 25 680 / 0 29
562 / 0 80
919 / 0
هیوگ لماع راب ی 81
918 / 0 82
009 / 0 88
685 / 0 80
508 / 0 88
588 / 0 86 098 / 0 80
695 / 0 85 068 / 0 89
061 / 0
هتفای اه رامآ یفیصوت :
صوت فی رامآ ی غتم زا هدافتسا اب هنومن یاهری
عمج تی یتخانش قحت قی ناشن
م ی دهد رد مز ةنی حطس تلایصحت 1
/ 99 دصرد دارفا کردم
،لکیس 1 / 23 دصرد دارفا کردم
،ملپید 29 دصرد دارفا کردم قوف
،ملپید 5 / 1 دصرد دارفا کردم
،یسانشراک 9
/ 3 دصرد
دارفا کردم سانشراک ی دشرا دنتشاد .
،نینچمه ناکم
بسک راکو 51 دصرد دارفا رد اتسور و
92 دصرد دارفا رد رهش رد .دوب ةنیمز قباس ة کلام ندوب بسک راکو 5 / 1 دصرد رتمک زا 5 لاس
،
9 / 92 دصرد ب نی 5 ات 91 لاس
، 3 / 23 ب نی 91 ات 95 و لاس 5 / 59 دصرد زا رتلااب 95 لاس کلام
نیا بسک راکو دندوب . صخاش زکرم ی م نیگنای گدنکارپ صخاش و ی
عم فارحنا رای
و مه نچ نی
رتمک نی ب و نیرتشی رمن ة شرازگ هدش لودج رد 3
م هدهاشم ی
دوش .
لودج 8 . هتفای یاه یفیصوت یاهریغتم دروم هعلاطم
تیولا عاونا
سرت نیگنایم
فارحنا رایعم نیرتلااب اپ
نیی نیرت
1 سرت زا نتشادن عبانم 0
88 / 0 8
2
2 سرت زا سرتسا یراک و یعامتجا 00
/ 8 61
/ 0 8
1
8 سرت زا داقتنا و تسکش 59
/ 2 68
/ 0 8
2
0 سرت زا تلاوهجم 08
/ 2 05
/ 0 0
2
8 سرت زا گرم و رطخ 91
/ 1 88
/ 0 0
1
لدم یراتخاس شهوژپ
مرن رازفا
Lisrel
نیدنچ صخاش گدنزارب
ی مهم یارب شجنس یتسرد
لدم هئارا م ی ک دن .
نامه روط هک رد لودج 9 هدهاشم یم دوش
، رتشیب صخاش اه زا ظاحل شزارب رد تیعضو یبسانم
رارق دنراد و لدم یرظن قیقحت دییأت یم ش و د .
لودج 4 . صخاش یاه ییوکین شزارب
df صخاش ( ةجرد
دازآ ی χ )
2 /df Value - p
( حطس
ینعم یراد ) RMSEA
( روذجم
اطخ ) GFI
( صخاش
گدنزارب ی ) AGFI
( صخاش
لیدعت هتفای
گدنزارب ی ) NNFI CFI
عم ی را شجنس گرزب
رت زا رفص کچوک رت زا - 8 کچوک رت
زا 05 / 0 گرزب رت زا
9 / گرزب 0 رت زا 9 / گرزب 0 رت
زا 9 / 0 گرزب رت ا ز
9 / 0
عضو ی ت
لعف 800 ی
85 / 1 00 / 0 00 / 0 90 / 0 92
/ 0 92 / 0 98 / 0
هتفای یاه لصاح زا نومزآ هیضرف
یاه قیقحت
نیتسخن ماگ رد لیلحت
،ریسم نییعت کی لدم یراتخاس شیپ
یبرجت تسا هک مه ة اهریغتم ار
رد یمرب دریگ . دیاب رد رظن تشاد رد یجورخ لرزیل
ریثأت ینعم یراد ره کی زا یاهریغتم لقتسم
یور ریغتم هتسباو اب هدافتسا زا رامآ ة صخشم T
یم دوش . رگا رادقم یرادانعم جراخ
زا هزاب
( 93 / 9
، 93 / 9 - )
،دشاب یضرف ة دروم رظن دییأت یم دوش . رد لکش 2 نیمخت درادناتسا لدم
و رد
لکش 3 یرادانعم مامت
بیارض و یاهرتماراپ لدم
دروم نومزآ ناشن هداد یم ش و د .
لکش 2 . راتخاس لدم ی
مخت تلاح رد شهوژپ ی
ارض ن بی
لکش 8 . لدم راتخاس ی رادانعم تلاح رد شهوژپ ی
رد ارب همادا ی امن شی ارض و طباور رتهب بی
اهرتماراپ ی لودج ،لدم 5
هب لکش ز ری هئارا
یم دوش .
لودج 8 . اتن جی أت دیی ای در ضرف هی اه
هیضرف بیرض
رادقم ریسم یرادانعم تن
ی هج نومزآ
1 سرت زا سرتسا یراک و یعامتجا - درکلمع یدرف 89
/ 0 - 01 / 2 - دییأت
2 سرت زا سرتسا یراک و یعامتجا - درکلمع بسک راکو 60 / 0 - 18 / 8 - دییأت
8 سرت زا داقتنا و تسکش - درکلمع یدرف 10
/ 0 55
/ 0 مدع دییأت
0 سرت زا داقتنا و تسکش - درکلمع بسک راکو 26
/ 0 29
/ 1 مدع دییأت
8 سرت زا تلاوهجم - درکلمع یدرف 01
/ 0 - 00 / 0 - مدع دییأت
6 سرت زا تلاوهجم - درکلمع بسک راکو 15
/ 0 - 98 / 0 - مدع دییأت
0 سرت زا گرم و رطخ - درکلمع یدرف 99
/ 0 86
/ 0 دییأت
5 سرت زا گرم و رطخ - درکلمع بسک راکو 91
/ 0 82
/ 0 دییأت
9 سرت زا نتشادن عبانم - درکلمع یدرف 08
/ 0 - 05 / 2 - دییأت
سرت 01 زا نتشادن عبانم - درکلمع بسک راکو 02
/ 0 - 08 / 2 - دییأت
قبط لکش یاه 2 و 3 لودج و 5
، ضرف هی یاه لوا مود و
، متفه متشه و
، مهن مهد و أت دیی
یم
،دوش اریز شزرا یرادانعم نآ
اه زا جراخ ( هزاب
93 / 9 و 93 / 9 - ) و دوب ضرف هی یاه و موس
،مراهچ مجنپ مشش و هب لد لی رارق نتفرگ شزرا یرادانعم رد
زاب ة روکذم أت دیی .دشن
ثحب و تن هجی یریگ
فده شهوژپ
،رضاح یسررب م ی ناز ثأت ری کاردا سرت ی
رفآراک نانی درکلمع و نانآ درکلمع رب
بسک راکو اهدحاو رد ی
لوت کچوک یدی
اتن .دوب دابانگ ناتسرهش رد جی
ا نی سررب رد شهوژپ ی
ضرف ی ة هک لوا رگنایب دوجو ثأت ری نعم ی راد ب نی راک سرتسا زا سرت ی
عامتجا و ی درف درکلمع اب ی
رفآراک نی دوب
، اب تفای ة لاک شهوژپ زنی
( 2113 سررب رد .دوب وسمه ) ی
ضرف هی اتن ،مود جی رگنایب دوجو
ثأت ری نعم ی راد ب نی راک سرتسا زا سرت ی
عامتجا و ی درکلمع اب بسک
راکو دوب ا هک نی تفای ة شهوژپ
اتن اب جی قحت قی لاک زنی ( 2113 ) و علاطم ة ند زی ( ناراکمه و 2199
رد ) کی ازفا .تسا هدوبن اتسار شی
امرس شهاک بجوم سرت ی
ة ناسنا ی دمآراکدوخ و ی
دارفا م ی دوش هک ثأت ری ز یدای دارفا راتفر رب
م ی دراذگ .
،نینچمه یاضعا
،اکرش ،هداوناخ مأت
نی ناگدننک
، رتشم
،نای امرس هی ناراذگ و
ناگدنهدرابتعا ءزج
کبش ة عامتجا ی رفآراک نی بوسحم م
ی دنوش لاعف کرحم و تی
رفآراک هنانی
دنتسه و گنوگچ رب ی
اتن جی رفآراک ینی ن دارفا راتفر و زی
ثأت ری م ی دنراذگ (
Mitchell & Shepherd,
2011: 143
).
ناققحم ناعذا هتشاد دنا زیگنا ة پ تفرشی و دوبن سرت و هرهلد رد راک طبار ة یریگمشچ اب
دشر تکرش دراد
(Rauch & Frese, 2007: 361)
. هب
،هولاع هب لیلد ا گنهرف یناری و هداوناخ بح و
گتسباو ی دش دی هب هکبش اه ی عامتجا ی تیوضع هتفای نآ رد
، زا سرت تسد نداد مارتحا و رابتعا دزن
نانآ بجوم م ی دوش ور رد دارفا ات ییورای
اب تصرف اه و ر کسی اه سب رای لمع هناطاتحم ک
ن دن رد و
ا نی سب اتسار یرای زا تصرف اه ی دوجوم رد پ ی ر کسی اه ار زا تسد دنهدب . ا نی بجوم رما
شرتسگ نتفاین و نانآ راک داجیا
ندشن هنوگره قلاخ تی روآون و ی راک رد یم دوش . یضرف ة رد موس
ا نی داد ناشن شهوژپ نیب
داقتنا زا سرت تسکش و
درف درکلمع اب ی
رفآراک نانی ثأت ری نعم ی یراد
درادن دوجو .
ا نی هتفای لاک شهوژپ اب زنی
( 2113 رد ) کی اتسار ن تسی . رد یسررب یضرف ة ن مراهچ زی
اتن جی داد ناشن ب نی داقتنا زا سرت تسکش و
درکلمع اب بسک
راکو ثأت ری نعم ی یراد درادن دوجو هک
ا نی هتفای شهوژپ اب لاک
زنی ( 2113 وسمه ) هدوبن
،تسا لو ی علاطم اب ة ند زی و ( ناراکمه 2199
رد ) کی
اتسار رارق هتشاد تسا . رب ساسا ( ناراکمه و پلو رظن 2199
) هب لد لی ا نی هک رفآراک نانی قفوم هب تی
لیم دنراد
، هب شزرا راذگ ی یاه نارگید تسکش ماگنه یهجوت
من ی دننک
؛
،نیاربانب داقتنا د نارگی
ثأت یری رب مصت می یریگ راک رد نانآ من
ی دراذگ . مه نچ نی
، هب لیلد و نتشاد یگژی کاردا دوخ ی
تبثم
شوخ و ب ینی
، ا نی دارفا رد هراومه لاعف
تی یاه دوخ تبثم رگن دن فنم شرگن روما رد و ی
ناشن دوخ زا
من ی دنهد
(Vangelderen et al., 2015: 660)
. مه نچ نی
، هب معز ( ناراکمه و پلو 2199
رفآراک ) نانی
هب لد لی زرا یبای عقوم تی اه وپ و شی حم طی ذپ و نتفری زرا دوخ بای سرت ،ندوب ی
تسکش و داقتنا زا
.دنرادن راک رد
،نمضرد لاک
زنی ( 2113 ) اب ار تسکش زا سرت و
یگژی یاه درف ی رفآراک نانی رد
ضقانت م ی دناد رفآراک . نانی هن اهنت ش زا ک تس هب ناونع هبرجت ا ی ارب ی ی گدا ی ر ی م هدافتسا ی ک دنن
، هکلب
ئزج ار نآ ی
زا دنیارف یریگدای م ی دنناد ماگنه و ور ییورای لکشم اب هب
لابند تصرف ی ارب ی نآ لح
.دنتسه زا رظن نانآ
، ه چی تسکش ی اپ هار نای ن تسی
، قفوم نآ زا سپ هکلب تی
رد هار تسا .
رد سررب ی ةیضرف مجنپ
، درف درکلمع اب تلاوهجم زا سرت ی
رفآراک نانی ثأت ری نعم ی یراد
تشادن . نیا هتفای شهوژپ اب لاک
زنی ( 2113 وسمه ) ن تسی . جیاتن قحت قی رد یسررب یضرف ة مشش
داد ناشن ثأت
ری درکلمع رب تلاوهجم زا سرت بسک
راکو رفآراک نانی نعم ی راد ن تسی ا هک نی
هتفای لاک شهوژپ اب زنی
( 2113 دوب وسمه ) ه
،تسا لو ی علاطم اب ة ند زی و ناراکمه ( 2199 رد ) کی
اتسار هدوبن تسا . سرت تلاوهجم زا ةدییاز
ان یهاگآ تسا اجنآزا و رفآراک هک
نی درف ی
تسا هاگآدوخ
، نماد ة فاطعنا ذپ یری رتلااب ی هب و دراد لابند
تصرف تساه
، بسچرب ان
هاگآ ی
و رد ی پ دومن ادی من ی بای د
(Emeke, 2006: 52)
( ارماش . 2193
ناعذا ) م
ی دراد زا ناسنا
هتخانش هدش اه م ی دسرت زا هن هتخانشان اه
، ز اری لئاسم هتخانش هدش ب رتشی زجت نهذ رد هی
لحت و لی
م ی دنوش و هب نیا بیترت تصرف ب یرتشی ارب ی فنم راکفا ی
مهارف سرت و م
ی دیآ . تنرد
،هجی اش دی
یکی لاد زا لی یب ثأت ری ندوب رفآراک درکلمع رب تلاوهجم زا سرت نانی
ن زی مه نی .دشاب عوضوم
تردق لمحت ماهبا رفآراک ی ن لصاح و ی گژ ی اه یی ظن ی ر هبدامتعا سفن
، تردق پی ش بی ن ی
،
ما ی راود ی دپ اب لاعف دروخرب و ی
هد اه تس ک ه اهنرد ی ت درف هب ما ی د تسد ی نتفا اتن هب ی ج
،هاوخلد
عقوم ی ت مهبم ار لمحت م ی ک دن . مه نچ ی ن
، هب لد ی ل وپ ی رگش ی حم ی ط هب لد ی ل روضح رفآراک ی نان و
لاعف ندوب نآ اه
، ای ن رثا سرت عون ی
رب بسک درکلمع راکو
نانآ من ی دراذگ
(Collins, 2007)
.
رد سررب ی ضرف ی ة
،متفه دوجو ثأت ی ر نعم ی راد ب ی ن درف درکلمع اب رطخ و گرم زا سرت ی
رفآراک ی ن أت یی د دش و ا ی ن ی هتفا لاک شهوژپ اب ی
زن ( 2113 سررب رد .تسا هدوب وسمه ) ی
ضرف ی ة
،متشه
ثأت ی ر درکلمع رب رطخ و گرم زا سرت بسک
راکو رفآراک ی نان نعم ی راد ا هک دش ی ن تن ی هج ضقانت رد
اب ی هتفا اه ی لاک تاعلاطم ی
زن ( 2113 ند و ) ی ز و ناراکمه ( 2199 ) هدوب تسا هک دوبن ب ار هطبار ی نا هدرک
دندوب لحت رد . ی ل ا ی ن تن ی هج م ی ناوت هاگآ راثآ هب ی
گدنز رد گرم زا ی
هراشا
،درک ز ی ار ندرم
ارف ی دن ی سب ی را انعمرپ گدنز رد ی تسا هاگآ و ی کمک ناسنا هب گرم زا م
ی دنک ات شزرا اه و
گدنز رد ار شفادها ی
عماوج .دنک صخشم ی
بهذم لامعا هک ی
ب ی رتش ی ماجنا م ی دنهد گنا و ی ز ة
نورد ی بهذم ی
،دنراد درومرد گرم بارطضا رتمک
ی دنراد و نچمه ی ن درکلمع دارفا ی هک
ب گرم بارطضا ی
رتش ی ار کاردا م ی دننک
، بی رتش شهاک م ی ی دبا ( ای نام ی رف ناراکمه و
، 9391 : 33 .)
هاگآ ی بهذم عماوج رد گرم زا ی
بجوم م ی دوش نانآ سم ی ر راک ی دوخ ار هب هنوگ ا ی ظنت ی م دننک
گرم هظحل ره رگا هک رطخ و
تفرگارف ار نانآ
، زا ماجنا ندادن لاعف ی ت اه ی بقع هداتفا سرت هتشادن
.دنشاب تنرد ی
،هج ا ی ن هلئسم لماع ی اب راذگرثا ثأت
ی ر قتسم ی م .تسا درکلمع رب هب
هولاع ذپرطخ ی ر ی
،
ر ی کس ذپ ی ر ی زا ماهبا لمحت و و
ی گژ ی اه ی رفآراک ی نان تسا بجوم و م ی دوش سرت گرم زا هن اهنت
لماع فنم ی دشابن نانآ درکلمع رب راذگرثا
، تماهش اب هکلب بدت و
ی ر ی تمس هب زاب شوغآ اب دنراد هک
رطخ ه ا ر و ی کس اه پ ی ش دنور هن و اهنت فعض اه ی دنناشوپب ار دوخ
، زا هکلب تصرف اه ی حم ی ط ی ن ی ز