اهی نوین رد کشاورزی و منابع طبیعی اولین همایش ملی ایده ها

(1)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)

94

سوریو ینیمج تیریدم اه

آ م ن ه راکوج ،1

یدهم یتداعس

2

، *

ییافص رصان شخب سمش دوعسم ،3

4

سردم تیبرت هاگشناد یزرواشک هدکشناد ،یهایگ یسانش یرامیب ،دشرا یسانشراک یوجشناد1

یسانش یرامیب ،یرتکد یوجشناد2

سردم تیبرت هاگشناد یزرواشک هدکشناد ،یهایگ

3 و

رایشناد4

، ه سردم تیبرت هاگشناد یزرواشک هدکشناد یهایگ یسانش یرامیب یملع تای

* :لووسم هدنسیون [email protected].ir

هدیکچ هدرتسگ شنکارپ یرامیب ی

یاه مهم یداصتقا و یشان

زا geminiviruse نیا تیریدم اه

سوریو کی هب ار اه شلاچ

یناهج

هدرک لیدبت تسا

. تامادقا تافآ یقیفلت تیریدم تشاک .تسا هدوب رترثوم تیریدم رد دشر لصف زا سپ و یط رد ،لبق

هناخلگ رد شزرا اب تاجیزبس ششوپ ای و اه

فیدر یهد یم یرترثوم تیریدم داجیا ثعاب عرازم رد تشک یاه

هنیزه اما دوش -

ثعاب لااب یاه یم نآ تیدودحم

سره لماش عرازم رد هدافتسا دروم رگید تامادقا .دوش ناهایگ

هدولآ و تیریدم تارشح لقان

لقان تیریدم یارب هک یمادقا .تسا یم رارق هدافتسا دروم رتشیب اه

هرشح دربراک دریگ شک

اه ا یم هک تس بولطمان لئاسم دناوت

تسیز داجیا ناسنا یتملاس یارب یتارطخ و یطیحم یم .دنک

هرود اب ار تامادقا نیا ناوت تلاوصحم یارب نابزیم نودب یاه

کی یم تهج نیمه هب .درک بیکرت هلاس اشن( یریثکت داوم و مواقم ماقرا زا ناوت

ء لقان و سوریو زا یراع )....و هملق ، نآ یاه

.درک هدافتسا :یدیلک ناگژاو ،مواقم ماقرا

سوریو ،یهایگ یاه یقیفلت تیریدم

.

همدقم سوریو ینیمج هداوناخ زا اه

Geminiviridae

زب ر نیرتگ هداوناخ زا سوریو یاه یهایگ ، یاراد مونژ هتشر کت DNA

یا یوقلح

هک فلاغ دقاف و کچوک رد

نویریو یاه ششوپ تفج طسوت و هدش یراذگ

عاونا زا یفلتخم تارشح

(

،کرجنز ،کلابدیفس هرجنز

و یتخرد هتش

اه ) لقتنم یم دوش (

Zerbini et al., 2017

).

لاح رد رضاح 441 هنوگ رد هن هداوناخ یارب سنج

Geminiviridae

و مونژ یهدنامزاس و راتخاس ،ینابزیم هنماد ،لقان ساسارب هک تسا هدش ییاسانش یلاوت هباشت

یم یدنب میسقت .دنوش

سنج لماش اه

Begomovirus

،)کلابدیفس(

Becurtovirus

،

Curtovirus

،

Grablovirus

،

Mastrevirus

و

Turncurtovirus

هنوگ طسوت(

یاه

،)کرجنز

Topocuvirus

،)یتخرد کرجنز(

Capulavirus

و )هتش(

Eragrovirus

یم .دشاب سوریووموگب اه

دادعت نیرتشیب یاراد

زا شیب( هنوگ 380

سنج رگید هک یلاح رد دنتسه یتمسق ود ای یتمسق کی مونژ یاراد و ) نژ یاراد اه

دنتسه یتمسق کی مو

(

Zerbini et al., 2017

).

سنج یاضعا یاه

Begomovirus

،

Mastrevirus

،

Curtovirus

و

Grablovirus

یرامیب داجیا ثعاب یاه

یم یداصتقا مهم دنوش

(

Rojas et al., 2018

.)

یرامیب ترذ یراون (

)MSD

زا یرامیب یاه ناریو هدننک ترذ رد رسارس ناهج تسا (

Karavina, 2014

.) یداصتقا تراسخ طبترم

اب

زاMSD

120 رلاد هب 480 نویلیم رلاد رد

،لاس هتسب هب تیساسح ماقرا

و نس ناهایگ هدولآ ریغتم تسا (

.(Martin & Shepherd,

هنماد یاراد دنقردنغچ هتوب یگدیچیپ سوریو 2009

ینابزیم لماش هدرتسگ شیب

زا 300 هنوگ رد 44

،هداوناخ زا هلمج تلاوصحم

و یعارز فلع یاه یم زره دشاب (

Bennett., 1971

.) سوریو نیا زا

لئاوا 1900

، ینامز هک سوریو هارمه اب نیلقان یفرعمBLH

،دش

برغ رد تلاایا هدحتم زا ظاحل یداصتقا مهم

هدوب تسا . رد ادتبا بجوم تراسخ لباق یاه یهجوت

یارب دیلوت دنقردنغچ رد

برغ

اکیرمآ

،دش لاس رد ناریا رد 1380

دودح ات تراسخ ببس یرامیب دیدش یمدیپا 100

.دش عرازم یخرب دصرد

(2)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

95

لماوع یددعتم رب

و عویش تراسخ یاه یداصتقا یشان

زا ینیمج سوریو اه ریثأت یم دنراذگ . تراجت نیب یللملا

،رذب

،لاهن داوم

یریثکت و یاهلااک یزرواشک مه و

تاررقم ندش فیعض نینچ

،هنیطنرق دیلوت تلاوصحم یزرواشک

رد قطانم تارییغت و دیدج و بآ

اوه ی ی زا دنتسه یلماوع هک

بجوم شرتسگ تیقفوم زیمآ ینیمج سوریو اه هب یقطانم هدش هک لابق یارب سوریو لقان ای بولطمان

دندوب ه دنا (

Rojas et al., 2018

.) رد

،اجنیا یاهراکهار یلک

یارب تیریدم ینیمج سوریو اه رد هس زاف لصف

،دشر

،لبق رد لوط و

،دعب حرش هداد هدش .تسا

دشر لصف زا لبق یماگنه مواقم ماقرا هک رد یراجت تروص هب

سرتسد

،تسا تشاک ماقرا مواقم هب ینیمج سوریو اه هرشح هب ای هیصوت تدش هب لقان

یم دوش . اریز یم احم ثعاب دناوت ف

تظ لماک ربارب رد یرامیب دوش . هنومن ییاه زا ناهایگ یاراد یعارز تمواقم

ینیمج هیلع رثؤم -

دنترابع سوریو زا

هجوگ یگنرف (

Solanum lycopersicum

)،

هبنپ (

Gossypium hirsutum

) و اواساک (

Manihot esculenta

) یماگنه .

هک ماقرا مواقم رد سرتسد

،دنتسین اشن تشاک ء

و داوم سوریو زا یراع یریثکت هک

ثعاب شهاک مولکونیا هعسوت و هیلوا یرامیب ی

-

ینیمج یاه سوریو

یم رایسب دنوش مهم

تسا .

ینامز ناکما تروص رد هک

تیعمج لقان تارشح و

عبانم رد مولکونیا نییاپ

نیرت حطس نکمم عرازم تسا تلاوصحم

داجیا هلاس کی

دنوش . نیا ناهایگ زا تظافح و هتخادنا ریخات هب ار یگدولآ راک ناوج

هک ار هب تدش ساسح یم دوجو هب ار دنتسه رتهب و دروآ

تسا

هب لابند هرود یاه نودب نابزیم و ای لقادح رد قطانم رود زا اب هدش تشک عرازم ناهایگ

هدولآ دوش ماجنا .

تشک یاه یدعب زین دیاب

رد تشک داب تهج فلاخ هیلوا یاه

رارق دریگ . مه نینچ هیصوت یم دوش هک تلاوصحم هب هک یعارز

راصح ناونع دننام دنتسه

ترذ

رد نامز یاه فلتخم نیب عرازم هتشاک دوش ات ببس شهاک تکرح نیب نیلقان تشک

دوش اه .

تظافح تشک یتلاوصحم دننام هدش

هک رد هناخلگ اه دشر یم دننک عنام دورو لقان تارشح هب

لخاد یم دوش . هدافتسا زا یازجا

بذج هدننک ردUV

ششوپ یاه یکیتسلاپ ای

،یروت فذح تارشح ار لقان اب للاتخا رد تهج یریگ و نآ دورف اه شیازفا یم دهد

(Antignus, 2014, Rojas .et al., 2018 )

. یارب تظافح زا ناهایگ ناوج دودح عرازم رد 30

- 45 زور سپ زا اشن ء فیدر ششوپ زا

هدافتسا یم دوش . یماگنه هک اب ریاس تامادقا یم بیکرت فذح زا سپ دوش

ششوپ فیدر

،اه رد قطانم یاراد راشف یلااب یرامیب

یم تسد هب یداصتقا لوبق لباق تلاوصحم .دیآ

دشر ناهایگ

،ملاس اب هیذغت و

،بسانتم بآ هن

اهنت یارب هب تسد ندروآ درکلمع

،لااب هکلب یارب شیازفا تیفرظ ناهایگ هدولآ هب

سوریو یارب دیلوت لوصحم مهم تملاس .تسا هایگ

ار یم ناوت اب شور یاه یفلتخم شیازفا داد . چلام ششوپ یحطس کاخ تسا هک

هب ظفح تبوطر

،کاخ شیازفا لصاح یزیخ و تملاس کاخ و شهاک دادعت فلع یاه زره کمک یم ( دنک

Lapidot et al., 2014,

Rojas et al., 2018

)

.

دشر لصف لوط رد هدافتسا زا هرشح شک یارب کیمتسیس یاه شهاک

تیعمج لقان رذب رامیت اب اه اشن ای

ء هناخلگ رد

،هنازخ و اه عیاش

نیرت شور یارب

تیریدم یرامیب یاه ینیمج سوریو دشر لصف لوط رد ی تسا

. تراک یاه هدنبسچ ی درز یم دنناوت یارب تیعمج شیاپ لقان یاه

رد

هناخلگ و اه رد عرازم هدافتسا یم .دنوش ناوت

تیعمج اب گرب فرط ود ره رد ار کلابدیفس هدافتسا

زا شور گرب شخرچ نیمخت

دز

(Gilbertson et al., 2011)

. نیا تاعلاطا یارب میمصت یریگ رد دروم نامز هدافتسا زا هرشح شک هدافتسا یم هدافتسا .دوش زا

-هرشح

شک یاه

،یهایگ نیزگیاج راگزاس

اب طیحم

،تسیز دننام نغور مین تسا )شیرچ(

. یارب تیریدم

،رثوم کی هرشح شک دیاب عیرس

لمع دنک و ینامز هک تیعمج اتبسن لقان مک

،تسا لامعا دوش . لکشم رگید نیا تسا هک تیعمج یاه لقان تارشح اب

تمواقم هب

(3)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

96

هرشح شک یاه هدش رهاظ فلتخم هدافتسا .تسا

ددجم نامه زا رجنم لاعف ازجا هب

باختنا دارفا رد مواقم ربارب

یرایسب زا -هرشح

شک ییاه بلغا هک هدافتسا یم تسا هدش دوش

Nauen & Denholm, 2005, Horowitz et al., 2004)

.)

فذح ناهایگ هدولآ هب سوریو رد لوط لصف دشر مولکونیا عبانم ار

شهاک یم دهد . یارب یریگولج زا

لقان تارشح ندش دازآ یاراد

سوریو

، دیاب ناهایگ هلصافلاب هدش سره رد

هسیک یاه یکیتسلاپ رارق

هداد و عفد دنوش

(Rojas et al., 2018)

.

دشر لصف زا دعب رد لوط هرود سپ زا تشادرب و لبق زا تشاک لوصحم

،یدعب یارب شهاک عبانم سوریو رد کی هقطنم

،ییایفارغج دیاب

زا نیدنچ

شور هدافتسا درک . تشادرب تلاوصحم هدش

دیاب هب تعرس ای هدش فذح قیمع مخش

،دنوش هدز اریز

اهنآ کی مولکونیا مهم عبنم

دنتسه . هرود یاه نودب نابزیم یم دناوت رد شهاک عبانم مولکونیا سوریو و تیعمج یاه تارشح رثؤم لقان

،دشاب اما یشلاچ یارب

یارجا نآ دراد دوجو .

،نیاربانب نیا هرود ینامز یارب شهاک عبانم یسوریو مولکونیا یارب

لوصحم یدعب یتایح تسا

(Rojas et al.,

2018)

یروانف شخبدیون دیدج یاه

یژتارتسا یاه فلتخم سنارت نژ یارب دیلوت تلاوصحم مواقم

هب ینیمج سوریو یبایزرا هدش تسا . یخرب زا نیا اه هب صوصخ نآ اه

یشوماخ زا هک هدافتسا RNA

یم رایسب دننک رثوم

هدوب اب .دنا نیا

،لاح هب لیلاد

،فلتخم حطس رد یرتمک تخیرارت ناهایگ دادعت

سوریو ینیمج هیلع یراجت اه

یم هدافتسا دنوش

. یایبول سنارت کینژ اب تمواقم هب سوریو کیئازوم ییلاط

لاقاب

Bean golden

mosaic virus

( )BGMV

یارب دیلوت یراجت دییات هدش تسا . هلئسم یمهم هک رب یور یراجت یزاس ریثأت یم دراذگ شریذپ یمومع

مسیناگرا یاه حلاصا هدش یکیتنژ ( )GMOs

تسا هک مه نانچ ثحب زیگنارب یم رظن هب دسر

Bonfim et al., 2007, Rojas et al.,

2018 )

هلئسم .) هدیدپ دوجو ناکما رگید مهم ی نیرتسا هب مواقم یهایگ ماقرا زا یخرب رد تمواقم تسکش ی

ینیمج یاه سوریو

رد هک هچنا دننام تسا

TYLCV)

)

Tomato yellow leaf curl virus

.تسا هدش هدهاشم طولخم یگدولآ رد یمومع هدیدپ کی هک

سوریو یم یهایگ یاه .دشاب

متسیس

CRISPR_ (Cas)

کی متسیس ینمیا راگزاس تسا هک طسوت یرتکاب اه و یکرآ اهرتکاب رد ربارب سوریو اه و رصانع یکیتنژ

دروم کرحتم هدافتسا

رارق یم دریگ و یارب شیاریو مونژ رد تویراکوی اه راگزاس تسا

(Sander & Joung, 2014)

. ات زورما چیه

هنومن رشتنم هدش یا زا هک ینابزیم یاهروتکاف شیاریو عنام

ای یزاسدننامه ینیمج یسیونور

دوش سوریو و

ینیمج هب تمواقم -

سوریو دوجو دنک نیمضت ار درادن

.

هجیتن یریگ تافآ یقیفلت تیریدم یدرکیور

رثوم یارب تیریدم یرامیب یاه ینیمج سوریو تسا . یم هک ناوت نآ هب ار یتامادقا هک رد ،لبق یط و

سپ زا لصف دشر هدافتسا یم

،دوش بیکرت .تسکش تامادقا

دروم هدافتسا رد همانرب یاه یگتسبIPM

هب تشاک متسیس و لوصحم

،تشادرب و هقطنم

ییایفارغج و

سوریو یژولویب و لقان_

یژولویمدیپا یرامیب

دراد . یارب یارجا همانرب یاه زاین IPM

هب داجیا هار

یاه دیدج و

،نیون ره رد هناخلگ دننام تشک متسیس عون دراد دوجو عرازم و اه

. رگا هچ تشاک ماقرا مواقم یکی زا تامادقا بولطم

یارب تیریدم یرامیب یاه ینیمج سوریو

،تسا نیرتسا دوجو اما هتسکش تمواقم اب یاه

تیمها هدافتسا زا کی همانرب ار IPM

هتسجرب یم دنک و شلات ب ندرک ادیپ یارب ییاه ته

نیر یژتارتسا یاه یارب حلاصا هب

لقادح ندناسر نیرتسا هتسکش تمواقم اب یاه

یم ار دبلط .

هدافتسا زا هرشح شک اه یارب تیریدم لقان تارشح

geminiviruses

نانچمه کی رایعم تیریدم تسا بولطم .

رد تلاح هدیا ،لآ

دربراک هرشح شک اب درکیور

، IPM

رب ساسا هدهاشم تیعمج اهنت لقان ینامز

هک هناتسآ هب هدیسر

،تسا ارجا یم دوش . رد تیاهن مهم

(4)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

97

تسا هک هب داوم هعسوت ییایمیش

دیدج همادا میهد هک ثعاب عاونا بوانت فلتخم

هرشح شک اه و نینچمه یارب ینیزگیاج

دیلوت

یم کیناگرا دوش

و اب لرتنک یکیژولویب راگزاس

تسا .

عبانم تسرهف

1. Antignus, Y. (2014). Management of air-borne viruses by “optical barriers” in protected agriculture and open- field crops. In Advances in virus research (Vol. 90, pp. 1-33). Academic Press.

2. Belabess, Z., Peterschmitt, M., Granier, M., Tahiri, A., Blenzar, A., & Urbino, C. (2016). The non-canonical tomato yellow leaf curl virus recombinant that displaced its parental viruses in southern Morocco exhibits a high selective advantage in experimental conditions. Journal of General Virology, 97(12), 3433-3445.

3. Bennett, C. W. (1971). The Curly Top Disease of Sugar Beet and Other Plants; America Phytopathological Society: St. Paul, MN, USA.

4. Bonfim, K., Faria, J. C., Nogueira, E. O., Mendes, É. A., & Aragão, F. J. (2007). RNAi-mediated resistance to Bean golden mosaic virus in genetically engineered common bean (Phaseolus vulgaris). Molecular Plant- Microbe Interactions, 20(6), 717-726.

5. Gilbertson, R. L., Batuman, O., Webster, C. G., & Adkins, S. (2015). Role of the insect supervectors Bemisia tabaci and Frankliniella occidentalis in the emergence and global spread of plant viruses. Annual review of virology, 2, 67-93.

6. Gilbertson, R. L., Rojas, M., & Natwick, E. (2011). Development of integrated pest management (IPM) strategies for whitefly (Bemisia tabaci)-transmissible geminiviruses. In The whitefly, Bemisia tabaci (Homoptera: Aleyrodidae) interaction with geminivirus-infected host plants (pp. 323-356). Springer, Dordrecht.

7. Horowitz, A. R., Kontsedalov, S., & Ishaaya, I. (2004). Dynamics of resistance to the neonicotinoids acetamiprid and thiamethoxam in Bemisia tabaci (Homoptera: Aleyrodidae). Journal of economic entomology, 97(6), 2051-2056.

8. Martin, D. P., & Shepherd, D. N. (2009). The epidemiology, economic impact and control of maize streak disease. Food Security, 1(3), 305-315.

9. Karavina, C. (2014). Maize streak virus: A review of pathogen occurrence, biology and management options for smallholder farmers. African Journal of Agricultural Research, 9(36), 2736-2742.

10. Kenyon, L., Tsai, W. S., Shih, S. L., & Lee, L. M. (2014). Emergence and diversity of begomoviruses infecting solanaceous crops in East and Southeast Asia. Virus research, 186, 104-113.

11. Lapidot, M., Legg, J. P., Wintermantel, W. M., & Polston, J. E. (2014). Management of whitefly-transmitted viruses in open-field production systems. In Advances in virus research (Vol. 90, pp. 147-206). Academic Press.

12. Nauen, R., & Denholm, I. (2005). Resistance of insect pests to neonicotinoid insecticides: current status and future prospects. Archives of Insect Biochemistry and Physiology: Published in Collaboration with the Entomological Society of America, 58(4), 200-215.

13. Rojas, M. R., Macedo, M. A., Maliano, M. R., Soto-Aguilar, M., Souza, J. O., Briddon, R. W., ... & Legg, J. P.

(2018). World Management of Geminiviruses. Annual review of phytopathology, 56, 637-677.

14. Sander, J. D., & Joung, J. K. (2014). CRISPR-Cas systems for editing, regulating and targeting genomes.

Nature biotechnology, 32(4), 347.

15. Zerbini, F. M., Briddon, R. W., Idris, A., Martin, D. P., Moriones, E., Navas-Castillo, J., ... & Varsani, A.

(2017). ICTV virus taxonomy profile: geminiviridae. Journal of General Virology, 98(2), 131-133.