اولین همایش ملی یدها اهی نوین رد کشاورزی و منابع طبیعی

(1)

یلم شیامه نیلوا اهدی

یها یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون –

هام نابآ 1397

The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)

467

ملاس لوصحم دیلوت رد نانز شقن

اسیرپ روپدمحم

وضع تایه

،یملع رایداتسا یشهوژپ شخب تاقیقحت

،اهلگنج عتارم و یرادزیخبآ (

شخب تاقیقحت عبانم یعیبط .) زکرم تاقیقحت و شزومآ

یزرواشک و

عبانم یعیبط ناتسا نلایگ ( . نامزاس تاقیقحت و شزومآ جیورت یزرواشک .) تشر . ناریا .

:لووسم هدنسیون * [email protected]

هدیکچ

متسیس یاه یزرواشک ینتبم رب فرصم یب هیور مومس و داوم

،ییایمیش نزاوت

و لداعت متسیسوکا یاه

یعارز و یعیبط ار رب مه

هدز و یزیخلصاح کاخ

ار زین شهاک هداد دنا . اب شیادیپ مومس رد هریجنز

،ییاذغ یهاگآ و تیساسح مدرم

تبسن هب بقاوع

برخم هدافتسا شیب زا دح زا یاهدوک ییایمیش و تفآ شک اه رب یور طیحم تسیز شیازفا هتفای .تسا شور قیقحت زا عون

یفیصوت یگتسبمه– دوب

. رد یروآدرگ هداد اه زا ود شور هناخباتک یا و ینادیم هدافتسا دش . هعماج یرامآ دروم هعلاطم نیا

قیقحت لماش نانز ییاتسور شزومآ هدید رد رما دیلوت لوصحم ملاس دوب . تهج نییعت مجح هنومن و دادعت شسرپ همان هب

لودج لقادح مجح هنومن تلتراب و ناراکمه ( 2001 )،

هعجارم و هب یازا مجح هنومن 700 رفن زا هعماج یرامآ ناتسرهش

،تفش

دادعت 102 شسرپ همان و هب یازا مجح هنومن 500 رفن زا هعماج یرامآ ناتسرهش هعموص

،ارس دادعت 96 شسرپ همان اب بیرض

یافلآ 05 / 0 تهج لیمکت رد رظن هتفرگ دش و رد عومجم 198 شسرپ همان هب تروص هبحاصم یروضح لیمکت دیدرگ .

ناگژاو ک ل ی د ی : ،ملاس لوصحم ،نانز .دیلوت ،نلایگ

همدقم هزورما مغریلع ءاقترا یهاگآ یاه یمومع رد حطس ناهج تبسن هب تارطخ دربراک یب هیور اهدوک و تفآ شک یاه

،ییایمیش ره

هلاس

رد ناریا دهاش شیازفا هنیزه یاه یتشادهب و

تسیز یطیحم یشان زا دربراک نیا داوم رد شخب یزرواشک میتسه

(

،یمیسن 1379 .)

اب فرصم عاونا مومس ییایمیش رب

یور تلاوصحم

،هعرزم مومس زا قیرط وشتسش اب بآ یرایبآ و ناراب هتسش هدش و ثعاب لاقتنا

مومس هب بآ یاه ینیمزریز یم

ددرگ . هک رد نیا نایم یریگراکب مومس

رطخرپ و یوق ثعاب یدوبان ریاس یژولوکا یاه طیحم تسیز

یعیبط دهاوخ دش ( یلدگیب و

،یقیدص 1389 .) تاقیقحت فلتخم

ناشن هداد دنا هک مومس و تفآ شک اه تارثا یمیقتسم رب

یور

تادوجوم

،هدنز ماد و هب هژیو ناسنا دنراد (

،وجمزر 1377 .) هدافتسا شیب زا دح و لداعتمان زا

یاهدوک ییایمیش رد

یزرواشک ببس

شیازفا هنیزه یاه دیلوت و یگتسباو هب

یاهداهن ینوریب و عبانم یژرنا زا کی وس و شهاک هرهب یرو

،کاخ یگدولآ بآ یاه یحطس و

ینیمزریز و

ًابقاعتم تارثا یفنم رب تملاس ناسنا اه و ریاس تادوجوم زا

یوس رگید هدیدرگ تسا . رد هجیتن اضاقت یارب هعسوت

یزرواشک رادیاپ

رد خساپ هب تارثا طیحم یتسیز و یداصتقا یزرواشک

جیار دشر هدنیازف یا هتشاد تسا ( لوسار و

،اپات 2004 )

نینچمه یکی

زا تلاکشم تارداص

تلاوصحم یزرواشک

ناریا هب یاهرازاب نیب

،یللملا نییاپ ندوب تیفیک اهنآ هب هژیو زا رظن لوط

تدم

،یرادرابنا یکوپ

و شزرا ییاذغ اهنآ هب تلع دربراک یب هیور مومس و داوم ییایمیش تسا

( کلم یدیعس

،یتشدلارصق 1388

.)

مدع یهاگآ و دوبن شناد ینف نازرواشک ثعاب

هدافتسا هنیهبریغ زا

هداهن یاه یزرواشک دیدرگ

هب یوحن هک دهاوش دوجوم ناشن

یم دهد فرصم شیب زا دح یخرب هداهن یاه یزرواشک هن

اهنت ثعاب شیازفا دیلوت دیدرگن هکلب تابجوم شهاک دیلوت ار مهارف

تخاس (

،ینامع 1380 .) نیارد

،اتسار هدمع ینارگن یاه دوجوم رد شرازگ یاه

،یناهج رد هطبار اب شهاک عیرس و یدج عبانم هیاپ

یزرواشک (

بآ و کاخ ) زا قیرط شیاسرف

،کاخ یروش نیمز

،اه نابایب

،ییاز ضارقنا هنوگ یاه یهایگ و یروناج و یگدولآ یطیحم

یم دشاب . لماع یلصا نیا ینارگن

،اه یشان زا هدافتسا یب هیور مومس عفد

،تافآ یاهدوک ییایمیش و

تاودا یزرواشک و

شرتسگ تشک

هزیناکم هدوب تسا (

،یقوذ 1376 .) نامتراپد یزرواشک

،اکیرمآ یزرواشک رادیاپ

ار هب ناونع یشور زا یزرواشک هک

هرهب یرو یداصتقا

ار

،تیامح تیفیک و هافر یطیحم ار

،مهارف هدافتسا هنیهب زا عبانم یعیبط ار

،نکمم و رد لک اذغ و ربیف یفاک و دیفم رد رایتخا رشب

(2)

یلم شیامه نیلوا اهدی

یها یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون –

هام نابآ 1397

468

رارق یم

؛دهد فیرعت یم دنک (

،دلگ 1999 .) نیب نیا رد صخاش

اه هعسوت ی ناسنا

ی هک رب لمتشم تسا حرطم نانز هب طوبرم ثحب رد

تکراشم س

ی سا ،ی داصتقا ،ی شزومآ و ی م ی ناز هرهب رو هافر زا ی عامتجا

ی م ی دشاب ،لدنشور(

1377 .) سو عقاو رد تکراشم ی

هل ا ی تسا

اکتا نودب و نآ کمک هب مدرم ات ء

کتا دوخ ینعی دنیآ قئاف دوخ تلاکشم رب دنناوتب یمسر یاهداهن رب یدج ءا

یاهزاین و دنوش

.تسا تکراشم ثحب زا ریقف مدرم یرود و نآ ندش هنایماع هعسوت لاح رد تکراشم تلاکشم زا یکی .دننک عفر ار دوخ یساسا تکراشم هبنج ود زا نانز

هب هر رو زا هعماج ی نی

ور و نانآ ی نچمه

ی ن ساسحا اضر ی ت زا تکرش رد گدنزاس زا ی وس لباق نانز دوخ ی

تسا لمأت هک

زا ای ن ور زا رظنفرص هعماج رد نز روضح ترورض آرف

ی دن ی هعسوت ک وه ی ت ناسنا بوسحم ی م

ی دوش زا . د ی رگ پ ی اهدما ی

ای ن تکراشم ، اپ ی راد ندرک تلادع عامتجا و ی امح ی ت زا سآ ی ب د ی ناگد عامتجا ،ی تهج گ ی ر و ی صخت ی ص مزلا عبانم ارب

ی تکراشم

هعسوت رد نانز عامتجا

و ی نچمه ی ن تامدخ شرتسگ مأت

ی ن عامتجا .تسا ی هب

مغر تکراشم رما رد نانز

لوت ی د اب نانآ ، لکشم

تسد ی با لماوع هب ی لوت

ی د ظن ی ر مز ی ن ،رابتعا ، هداهن اه ، ژولونکت تامدخ و بسانم ی شزومآ

و ی ورت ی ج هب دنتسه هجاوم ی هنوگ

ا ی هک

ای ن وحن هب دوخ ناوت مامت زا دنناوتب ات تسا هدش عنام لماوع بولطم

هدافتسا ی امن

ی دن ( دارم ،ی 1384 .) اذل نیا قیقحت یعس دراد هب

یسررب شقن نانز ییاتسور رد

جیورت دیلوت لوصحم ملاس اب دیکأت رب یشخبرثا تیلاعف

یاه یشزومآ - یجیورت رد ناتسا نلایگ

( هعلاطم

،یدروم قطانم ییاتسور ناتسرهش

یاه هعموص ارس و تفش ) دزادرپب ات ساسارب نآ ناوتب یراکهار رد تهج شیازفا جیورت

دیلوت لوصحم ملاس طسوت نانز ییاتسور هئارا دومن ات هار یاشگ ناسانشراک یرجم

حرط یاه هعسوت رادیاپ رد ناتسا نلایگ دشاب .

و داوم شور اه

شور قیقحت زا عون یفیصوت یگتسبمه–

دوب . رد یروآدرگ هداد

اه زا ود شور هناخباتک یا و ینادیم هدافتسا دش ..

رد شور هناخباتک یا

زا کرادم و دانسا طبترم اب قیقحت (

،هلاقم

،باتک هیرشن و تلاجم یلخاد و یجراخ ) هدافتسا دیدرگ و نوچ نیا شهوژپ زا ظاحل

شور عمج یروآ هداد اه زا عون ینادیم

،دوب رد شور ینادیم اب هدافتسا زا

،هدهاشم هبحاصم

و لیمکت شسرپ همان هداد یاه مزلا

عمج یروآ دیدرگ . نیا قیقحت زا ظاحل درکیور بلاغ قیقحت ( میاداراپ قیقحت ) ءزج تاقیقحت یمک

،دوب نوچ اب رامآ و هداد یاه

عمج یروآ هدش زا قیرط شسرپ همان طبترم هدوب زا ظاحل فده رد هطیح تاقیقحت یدربراک

رارق یم

،دریگ هب لیلد نآ هک جیاتن

لصاح رد تهج لح هلأسم و تسد یبای هب یتاعلاطا تسا

هک تهج ذخا میمصت و عفر زاین و تلاکشم یم

دشاب . هب ترابع رگید

هتفای یاه نیا قیقحت و هیزجت و لیلحت نآ یم دناوت یارب لح لئاسم ییارجا رد هنیمز جیورت دیلوت لوصحم ملاس دروم هدافتسا رارق

.دریگ هعماج یرامآ دروم هعلاطم نیا قیقحت لماش نانز ییاتسور شزومآ

هدید رد رما دیلوت لوصحم ملاس دوب . تهج نییعت مجح

هنومن و دادعت شسرپ همان هب لودج لقادح مجح هنومن تلتراب و ناراکمه ( 2001 )،

هعجارم و هب یازا مجح هنومن 700 رفن زا هعماج

یرامآ ناتسرهش

،تفش دادعت 102 شسرپ همان و هب یازا مجح هنومن 500 رفن زا هعماج یرامآ ناتسرهش هعموص

،ارس دادعت 96

شسرپ همان اب بیرض یافلآ 05 / 0 تهج لیمکت رد رظن هتفرگ دش و رد عومجم 198 شسرپ همان هب تروص هبحاصم یروضح لیمکت

دیدرگ .

ثحب و جیاتن رد یسررب عیزوت یناوارف و یگژیو یاه یدرف نایوگخساپ ناشن

داد هک نیرتشیب یناوارف ینس طوبرم هب هورگ ینس 50 - 41 ( 9 / 40

دصرد ) و نیرتمک یناوارف طوبرم هب هورگ ینس رتشیب زا 60 لاس ( 1 / 8 دصرد ) دوب . هعماج دروم هعلاطم اب نتشاد نیگنایم ینس 50

لاس SD( ) هعماج نایم لاس بوسحم یم ددرگ ( لودج 1 .) رب ساسا جیاتن تسدب هدمآ زا لودج 2 صخشم دیدرگ هک یاهریغتم

،نس دادعت یاضعا

،هداوناخ تعسو یضارا

،یعارز دمآرد هنلااس زا دیلوت

،جنرب نازیم هدافتسا زا هرشح شک و چراق شک لبق زا

،تشاک

نازیم هدافتسا زا فلع شک لبق زا

،تشاک هدافتسا زا یاهدوک ییایمیش لبق

زا

،تشاک هدافتسا زا یاهدوک ییایمیش رد

هلحرم تشاد

،لوصحم شهاک

لوصحم هطساوب هدافتسا ندومنن زا یاهدوک

،ییایمیش هدافتسا

زا دوک یماد رد لحارم فلتخم تشاک لوصحم

چیه هنوگ هطبار ینعم یراد اب ریغتم کلام شقن نانز رد هیصوت هب رسمه ای یاضعا هداوناخ رد هنیمز رتمک هدافتسا ندومن زا مومس

(3)

یلم شیامه نیلوا اهدی

یها یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون –

هام نابآ 1397

469

ییایمیش و

هدافتسا هنیهب زا یاهدوک ییایمیش رد

دیلوت لوصحم ملاس دنتشادن . نینچمه رد

دروم یاهریغتم نازیم

هدافتسا زا

فلع شک رد هلحرم تشاد

،لوصحم شیازفا

لوصحم و دیلوت لوصحم ملاس هب هطساو تکرش رد یاهدیدزاب یجیورت

و شقن نانز رد

هیصوت هب رسمه ای یاضعا هداوناخ رد هنیمز رتمک هدافتسا ندومن زا مومس ییایمیش و

هنیهب هدافتسا ندومن یاهدوک ییایمیش رد

دیلوت لوصحم ملاس اب هجوت هب بیرض یگتسبمه نمریپسا

و نینچمه حطس

ینعم یراد تسدب هدمآ یارب یاهریغتم

،روکذم نیب

نآ اه اب لامتحا 95 % نانیمطا هطبار

ینعم یراد دوجو دراد . رد نمض نیب یاهریغتم نازیم

هدافتسا زا هرشح شک و چراق شک رد

هلحرم تشاد

،لوصحم نازیم

یهاگآ زا تارضم مومس عفد تافآ یتابن و یاهدوک

،ییایمیش یرازگرب

سلاک یاه یشزومآ رد هنیمز

یهاگآ زا تارضم مومس عفد تافآ یتابن و قیوشت هب دیلوت لوصحم

،ملاس لااب نتفر یهاگآ رد هنیمز دیلوت لوصحم ملاس هب هطساو

تکرش رد سلاک یاه یشزومآ -

،یجیورت نازیم شیازفا هزیگنا دیلوت لوصحم ملاس هب هطساو یرازگرب سلاک یاه یشزومآ -

،یجیورت

نازیم شیازفا هزیگنا دیلوت لوصحم ملاس هب هطساو یرازگرب هرود یاه یشزومآ -

،یجیورت شیازفا یهاگآ رد هنیمز دیلوت لوصحم ملاس

هب هطساو هدافتسا زا تایرشن یشزومآ -

،یجیورت نازیم لاقتنا تایبرجت هنیمزرد دیلوت لوصحم ملاس هب نازرواشکریاس و

شقن نانز رد

هیصوت هب رسمه ای یاضعا هداوناخ رد هنیمز رتمک هدافتسا ندومن زا مومس ییایمیش و

هدافتسا هنیهب زا یاهدوک ییایمیش رد

دیلوت

لوصحم ملاس اب لامتحا 99 % هطبار ینعم یراد دوجو دراد .

لودج 1 - خساپ نس نایوگ

هنیزگ اه یناوارف

دصرد یعمجت دصرد

زا رتمک 40 لاس 56 3 / 28 3 / 28

50 - 41 لاس 81

9 / 40 2 / 69

60 - 51 لاس 45

7 / 22 9 / 91

زا رتشیب 60 لاس 16 1 / 8 0 / 100

عمج 198

0 / 100

لودج 2 - بیرض یگتسبمه نیب

ریغتم شیپ نیب اب ریغتم کلام شقن نانز رد هیصوت هب رسمه ای یاضعا هداوناخ رد هنیمز رتمک هدافتسا ندومن

زا مومس ییایمیش و هدافتسا هنیهب یاهدوکزا ییایمیش

رد دیلوت لوصحم ملاس

ریغتم پ ی ش ب ی ن نومزآ

یگتسبمه بیرض عطس

نعم ی راد ی

ریغتم سایقم

نس هلصاف

ا ی نوسریپ 083ns

/ 0 - 245 / 0

هداوناخ یاضعا دادعت هلصاف

/ 0 - 277 / 0

یعارز نیمز تعسو هلصاف

/ 0 - 869 / 0

جنرب دیلوت زا هنایلاس دمآرد هلصاف

/ 0 810

/ 0

زا هدافتسا نازیم هرشح

شک و چراق شک تشاک زا لبق یبیترت

نمریپسا 121ns

/ 0 - 089 / 0

زا هدافتسا نازیم هرشح

شک و چراق شک لوصحم تشاد هلحرم رد یبیترت

نمریپسا

**

259 / 0 - 000 / 0

زا هدافتسا نازیم فلع

شک تشاک زا لبق یبیترت

/ 0 - 187 / 0

زا هدافتسا نازیم فلع

شک لوصحم تشاد هلحرم رد یبیترت

نمریپسا

* 159 / 0 - 025

/ 0

ییایمیش یاهدوک زا هدافتسا تشاک زا لبق

یبیترت نمریپسا 049ns

/ 0 - 495 / 0

لوصحم تشاد هلحرم رد ییایمیش یاهدوک زا هدافتسا یبیترت

/ 0 - 107 / 0

ییایمیش یاهدوک زا ندومنن هدافتسا هطساوب لوصحم شهاک یبیترت

/ 0 749

/ 0

لوصحم تشاک فلتخم لحارم رد یماد دوک زا هدافتسا یبیترت

/ 0 052

/ 0

ییایمیش یاهدوک و یتابن تافآ عفد مومس تارضم زا یهاگآ نازیم یبیترت

نمریپسا

**

454 / 0 000

/ 0

یرازگرب سلاک اه ملاس لوصحم دیلوت هب قیوشت و یتابن تافآ عفد مومس تارضم زا یهاگآ هنیمز رد یشزومآ ی یبیترت

نمریپسا

**

250 / 0 000

/ 0

ملاس لوصحم دیلوت هنیمز رد یهاگآ نتفر لااب هب

هطساو رد تکرش سلاک اه یشزومآ ی - یجیورت یبیترت

نمریپسا

**

272 / 0 000

/ 0

ملاس لوصحم دیلوت هزیگنا شیازفا نازیم هب

هطساو یرازگرب سلاک اه یشزومآ ی - یجیورت یبیترت

نمریپسا

**

284 / 0 000

/ 0

ملاس لوصحم دیلوت هزیگنا شیازفا نازیم هب

هطساو یرازگرب هرود اه یشزومآ ی - یجیورت یبیترت

نمریپسا

**

279 / 0 000

/ 0

ملاس لوصحم دیلوت و لوصحم شیازفا هب

هطساو یجیورت یاهدیدزاب رد تکرش یبیترت

نمریپسا

* 146 / 0 040

/ 0

ملاس لوصحم دیلوت هنیمز رد یهاگآ شیازفا هب

هطساو یشزومآ تایرشن زا هدافتسا -

یجیورت یبیترت

یپسا نمر

**

338 / 0 000

/ 0

نازرواشکریاس هب ملاس لوصحم دیلوت هنیمزرد تایبرجت لاقتنا نازیم یبیترت

نمریپسا

**

440 / 0 000

/ 0

(4)

یلم شیامه نیلوا اهدی

یها یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون –

هام نابآ 1397

470

عبانم

1 .

،یلدگیب ا و

،یقیدص ح ( . 1389 .) یسررب راتفر شریذپ یاهشور یزرواشک رادیاپ طسوت ناراکددم یجیورت ناتسا

،نیوزق داصتقا و هعسوت یزرواشک

،ناریا

هرود 2 - 41

، هرامش 3

، ص 412 - 405 .

2 .

،یقوذ م ( . 1376 .) یسررب شرگن اه و یاهزاین یشزومآ نانکراک جیورت نامزاس یزرواشک ناتسا ناسارخ تبسن هب یزرواشک رادیاپ . نایاپ همان یسانشراک

دشرا هتشر جیورت و شزومآ

،یزرواشک هدکشناد یزرواشک هاگشناد تیبرت سردم .

3 .

،وجمزر م ( . 1377 .) تارثا ءوس تفآ شک

،اه

،هلبنس هرامش 105

، صص 59 - 57 .

4 .

،لدنشور ج ( . 1377 .) یامیس نز رد

،ناهج نپاژ . رشن گرب

،نوتیز نارهت .

5 .

،ینامع ا .ر ( . 1380 .) یسررب یگژیو یاه

،یعامتجا یداصتقا و یعارز مدنگ ناراک رثؤم رب شریذپ یزرواشک رادیاپ مک هداهن رد ناتسا ناتسزوخ . نایاپ همان

یسانشراک

،دشرا جیورت و شزومآ

،یزرواشک هدکشناد

،یزرواشک هاگشناد تیبرت سردم .

6 .

،یدارم ن ( . 1384 .) تینما ییاذغ اب تکراشم نانز ییاتسور ناکما ریذپ تسا . همانهام

،یگنهرف

،یداصتقا لئاسم یعامتجا داهج

،اتسور 25 ( 443 )،

صص

9 - 5 .

7 . کلم یدیعس

،یتشدلارصق ح

( . 1388 .) لماوع رثؤم رب شناد ناسانشراک یزرواشک

نامزاس داهج یزرواشک ناتسا ناتسزوخ تبسن هب یزرواشک کیناگرا .

تاقیقحت داصتقا و هعسوت یزرواشک

،ناریا ( مولع یزرواشک ناریا قباس )،

هرود 2 - 40

، هرامش 2

، صص 91 - 81 .

8 .

،یمیسن ع ( . 1379 .) هاگیاج یزرواشک نیون رد هعسوت رادیاپ یزرواشک

،ناریا

،نوتیز هرامش 164

، صص 55 - 48 .

9. Gold, M. (1999). Sustainable agriculture: Definitions and terms. Retrieved from http://www.hal.usda.gov/afsic/AFSIC Pubs/srb9902,htmIItoc1.

10. Rasul, G. &Thapa, G. B. (2004). Sustainability of ecological and conventional agricultural systems in Bangladesh: an assessment based on environmental, economic social perspectives Agricultural systems, (79), pp 327-351