اولین همایش ملی ایده اهی نوین رد کشاورزی و منابع طبیعی

(1)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)

124

یچراق دض تارثا یبایزرا سناسا

رب نایرتچ و عانعن هریت ییوراد ناهایگ یخرب لماع

هکل

هجوگ یجوم یهاگشیامزآ طیارش تحت یگنرف

یودهم نسح

1ایک ،*

روپدمحا هلادبع

2

رایداتسا1

هورگ رطعم و ییوراد ناهایگ هیمورا هاگشناد ،بآودنایم یرکاب دیهش یلاع شزومآ زکرم ،

.

هیمورا هاگشناد ،بآودنایم یرکاب دیهش یلاع شزومآ زکرم ،رادیاپ یزرواشک شزومآ و جیورت هورگ رایداتسا1

.

* لووسم هدنسیون

؛

[email protected]

هدیکچ لماوع یتسیز لرتنک هزورما تفآ كانرطخ تارثا شهاک فده اب یهایگ یازیرامیب

شک ،رشب یتملاس دیدهت هلمج زا ییایمیش یاه

،تسیز طیحم یگدولآ اتسار نیا رد .دشاب یم تیولوا کی مواقم یازیرامیب لماوع شیادیپ و فده ریغ تادوجوم ندرب نیب زا

تیلوباتم یبورکیم دض لیسناتپ زا هدافتسا یاهلاس یط ،یهایگ یاه

سا هتفرگ رارق هجوت دروم ریخا .ت

هنوگ یخرب سنج یاه

یاه

Alternaria

یم تشادرب زا سپ یگنرف هجوگ هویم یگدیسوپ رد یبورکیم لماوع نیرتمهم زا .دنشاب

،رضاح قیقحت رد مادنا

( هنوپ ییوراد ناهایگ ییاوه Mentha aquatica

،) ( یلفلف عانعن Mentha piperita

( هزرم ،) Satureja hortensis عانعن و )

( هیمورا Mentha longifolia )

عانعن هداوناخ زا (

Lamiaceae )،

رذب و ( هنایزار Foeniculum vulgare ( دیوش ،)

Anethum

graveolens ( ناینز و )

Trachyspermum copticum )

رتچ هداوناخ زا ی

نا هیهت دش و ناهایگ سناسا هب بآ اب ریطقت شور هب

هلیسو هاگتسد رجنولک .دیدرگ جارختسا سناسا یچراق دض رثا

چراق ینولک دشر یور هدش جارختسا یاه A. alternata

تظلغ اب -

،رفص یاه 200

، 400 ، 800 و 1200 سناسا تظلغ شیازفا اب هک داد ناشن جیاتن .دش یسررب رارکت هس ردppm

ینولک دشر زا اه

یم یریگولج چراق سناسا یرادزاب دصرد نیب و دوش

رد اه ینعم توافت فلتخم ناهایگ ،هزرم ناهایگ سناسا .دراد دوجو یراد

تظلغ رد و ناینز یاه

800 و 1200 ار ریثات نیرتشیب چراق ینولک دشر زا یرادزاب دصرد یورppm

دنتشاد .

:یدیلک ناگژاو In vitro

، یگنرف هجوگ رگرامیب

، کیژولویب لرتنک تشادرب زا سپ ،

همدقم یرامیب زا سپ یاه مسیناگراورکیم طسوت اتدمع تشادرب

یم داجیا ییایرتکاب و یچراق یاه هویم رد و دنوش

چراق ،اه رایسب لماع اه

هنوگ یخرب و دنتسه یرت مهم سنج یاه

یاه Alternaria ،

Aspergillus

، Rhizopus و

Penicillium لماوع نیرتمهم زا

یم یگنرف هجوگ تشادرب زا سپ رمع لوط هدننک دودحم یبورکیم دنشاب

( Abdolmaleki et al., 2010; Rota et al., 2004 .)

یرامیب زا یگنرف هجوگ یجوم هکل یرامیب بیس عیاش یاه

هجوگ و ینیمز ناجمداب هب هایگ ود نیا رب هولاع یرامیب لماع .تسا یگنرف

یم هلمح زین هجوگ تشک هک یقطانم مامت رد ابیرقت یرامیب ناریا رد .دنک

ناتسا زا هلمج زا تسا لومعم یگنرف ،ناتسزوخ یاه

یم ماود یهایگ یایاقب ای كاخ رد ینلاوط تدم هب یرامیب لماع چراق .تسا هدش شرازگ نامرک و نارهت ،سراف ،ناجیابرذآ .دروآ

یراو زا هدافتسا اب عرازم رد یرامیب لرتنک هت

چراق اب یشاپمس و هدش ینوفعدض و ملاس رذب زا هدافتسا ،مواقم یاه شک

لثم ییاه

یم تروص بزوکنام و نویدورپیا ،لینولاتورلک هدنامزاب یطیحم تسیز تلاکشم تلع هب دراوم رثکا رد اما .دریگ

داجیا ،مومس یاه

ب یاه هنیزه دراوم یخرب رد و مواقم یاهداژن داجیا ،ناسنا یارب تیمس تسا هجاوم تیدودحم اب تابیکرت هنوگ نیا فرصم ،لااب رایس

( Agrios, 2005 .)

ناشن تاقیقحت یم

دهد تیلوباتم یخرب و هدوب رثؤم اه چراق دشر زا یریگولج رد ییوراد ناهایگ هیوناث یاه

(2)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

125

اد ناهایگ سناسا ریثات زا هتفرگ تروص تاعلاطم بلغا .دنتسه ییایمیش مومس یارب یبسانم نیزگیاج هویم یور ییور

،بیس یاه

یرامیب و یگنرف توت ،تابکرم ناریا رد یگنرف هجوگ یجوم هکل یرامیب یور یدودعم تاقیقحت و تسا هدش ماجنا دازکاخ یاه

( تسا هتفرگ تروص یلگاباباقآ

و دادهب 1391 ، Plotto et al., 2003 زا شیب نونکات .)

100 و یتنس فراصم یاراد ییوراد هنوگ

هداوناخ هب قلعتم اتدمع هک تسا هدش ییاسانش ناریا فلتخم قطانم رد یتعنص یم ینساک و نایرتچ ،نایعانعن یهایگ یاه

.دنشاب

سناسا زا هدافتسا هنوگ تیساسح .ددرگ یم هویم تاعیاض شهاک ثعاب لوصحم ینمیا و تملاس نیمات نمض یهایگ یاه

یاه

تظلغ و سناسا عون هب هتسب یچراق سناسا یچراق دض تیلاعف رد توافت .تسا توافتم نآ فلتخم یاه

لیکشت ءازجا هب یهایگ یاه

سا نکمم بیکرت کی .دراد یگتسب اهنآ هدنهد بیکرت ریاس اب یگدننکدیدشت تروص هب ای ییاهنت هب ت

سناسا یچراق دض تیلاعف اه

ناراکمه و یماغیپ( دوش ثعاب ار 1386

ناراکمه و نایداه ، 1387

سناسا یچراق دض تارثا یبایزرا فده اب رضاح قیقحت .) یاه

چراق هیلع رب نایرتچ هریت و عانعن هریت ییوراد ناهایگ زا یدادعت Alternaria alternata

و یگنرف هجوگ یجوم هکل یرامیب لماع ،

.دیدرگ ماجنا روکذم چراق هیلع رب رظن دروم ییوراد هایگ بسانم تظلغ و سناسا نیرترثوم نییعت شور و داوم اه

( هنوپ ییوراد ناهایگ ییاوه مادنا Mentha aquatica

،) ( یلفلف عانعن Mentha piperita

( هزرم ،) Satureja hortensis

و )

( هیمورا عانعن Mentha longifolia

) عانعن هداوناخ زا (

Lamiaceae )،

رذب و ( هنایزار Foeniculum vulgare ( دیوش ،)

Anethum

graveolens ( ناینز و )

Trachyspermum copticum )

رتچ هداوناخ زا ی

نا و هیهت ناهایگ سناسا هلیسو هب بآ اب ریطقت شور هب

هاگتسد رجنولک .دیدرگ جارختسا

سناسا یچراق دض صاوخ یسررب :تشک طیحم رد اه

سناسا یچراق دض رثا چراق یور هدش جارختسا یاه

Alternaria alternata .دش یسررب تشک طیحم اب هراصع طلاتخا شور هب

تشک طیحم زا رظن دروم چراق تشک یارب روظنم نیا هب ینیمز بیس(PDA

زورتسکد– ش هدافتسا )راگآ–

،ندرک نزو زا سپ هک .د

نلرا لخاد و هدرک لح رطقم بآ رد تظلغ .دندش هداد رارق اه

،دهاش یاه 200

، 400 ، 800 و 1200 طیحم رتیل رد سناساppm

یرتپ هب ،تشک شید

تشک طیحم یواح یاه هب تخاونکی نویسلوما ات هدش هدز مه هب و هفاضا PDA

ات دش هداد هزاجا و دیآ دوجو

دماج طیحم کسید سپس .ددرگ

رطق هب یچراق یاه 5

یلیم بوچ طسوت رتم هبنپ

خاروس تشک زا دندوب هدش لیرتسا لابق هک نک یاه

یرتپ طسو رد مادک ره و دش هیهت روکذم چراق ناوج شید

یرتپ سپس .دندش هداد رارق ییاذغ داوم یواح یاه شید

طیارش رد اه

یامد رد و لماک یکیرات 24

هجرد یتناس ی دارگ هگن تشذگ زا سپ .دش یراد 24

و هنازور روط هب چراق ره هلاه یشیور دشر ،تعاس

یرتپ تشک طیحم حطس هک ینامز ات هزادنا دوش لاغشا لماک روطب چراق طسوت دهاش یاه

رد رارکت هس رامیت ره یارب .دیدرگ یریگ

تظلغ یگدنرادزاب دصرد .دش هتفرگ رظن سناسا فلتخم یاه

زا یریگ هرهب اب اه لومرف

Abbott ( 1925 : دیدرگ هبساحم )

100 × IP= C-T/C

IP=Inhibitory percentage یگدنرادزاب دصرد :

C=check دهاش رامیت رد چراق هلاه رطق نیگنایم :

T=Treatment رظن دروم رامیت رد چراق هلاه رطق نیگنایم :

(3)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

126

هیزجت و لیلحت هداد یرامآ اه

:

هب شیامزآ نیا رد لیروتکاف تروص

هداد .دیدرگ ارجا و یحارط یفداصت ًلاماک حرط بلاق لیلحت و هیزجت دروم هدمآ تسدب یاه

رازفا مرن اب یرامآ SAS 9.1

هداد سنایراو زیلانآ و هتفرگ رارق زا هدافتسا اب اه

ANOVA لامتحا حطس رد

5

% نیگنایم هسیاقم و اه

هنماد دنچ نومزآ اب .دش هبساحم نکناد یا

ثحب و جیاتن سناسا یچراق دض صاوخ اه

:تشک طیحم رد

سناسا یچراق دض رثا چراق یور هدش جارختسا یاه

Alternaria alternata یسررب تشک طیحم اب هراصع طلاتخا شور هب

تظلغ زا .دش ،رفص یاه

200 ، 400 ، 800 و 1200 تظلغ یگدنرادزاب دصرد .دش هدافتسا تشک طیحم رتیل رد سناساppm

یاه

زا سپ فلتخم 10

ینعم توافت هک داد ناشن سنایراو زیلانآ جیاتن .دیدرگ تبث زور یگدنرادزاب نیب دصرد جنپ حطس رد یراد

سناسا تظلغ ،چراق ینولک دشر زا اه سناسا عون نیب تارثا و اهنآ فلتخم یاه

× لودج( دراد دوجو هدافتسا دروم تظلغ 1

.)

لودج 1 - چراق ینولک دشر زا یرادزاب دصرد سنایراو هیزجت Alternaria alternata

تظلغ زا هدافتسا اب ییوراد ناهایگ سناسا فلتخم یاه

)^S.O.V(تارییغت عبانم (D.F.(یدازآ هجرد

)^M.S(تاعبرم نیگنایم

ّ

(هدش هبساحمF )Fs

سناسا 6

33500 / 10258 72*

/ 1060

تظلغ 3

17297 / 13228 81*

/ 1367

تظلغ * سناسا 18

35621 /

* 598 87 / 61

شیامزآ یاطخ 56

6711 / 9 -

تارییغت بیرض 536

/ 5

* - ینعم توافت حطس رد راد 5

.%

سناسا تظلغ شیازفا اب سناسا زا یخرب رد و دش هتساک یریگمشچ روط هب چراق دشر زا اه

تظلغ رد اه زا رتلااب یاه

800 ppm

لکش( دشن هدید یدشر جیه یاه

1 و 2 .)

لکش 1 - نیگنایم هسیاقم چراق ینولک دشر زا یرادزاب دصرد

Alternaria alternata زا هدافتسا اب

تفه هباشم ریغ فورح( ییوراد هایگ سناسا

ینعم توافت هدنهد ناشن حطس رد اهرامیت نیب راد

5 )تسا % .

(4)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

127

ناهایگ سناسا یچراق دض رثا عومجم رد سناسا هیقب زا ناینز و هزرم

دض تیصاخ نیرتشیب .دش هدهاشم رتشیب هدش هدافتسا یاه

تظلغ رد یچراق یاه

800 و 1200 هایگ ردppm

نا سناسا .دندرک یریگولج چراق دشر زا دص رد دص و دش هدهاشم روکذم

و هیمورا عانعن ناهایگ هنوپ

تظلغ رد چراق دشر زا یریگولج یور یرتمک ریثات م یاه

سناسا ریاس اب هسیاقم رد فلتخ دنتشاد اه

.

لکش 2 - چراق ینولک دشر زا یرادزاب دصرد نیگنایم هسیاقم Alternaria alternata

تظلغ زا هدافتسا اب فلتخم یاه

تفه ییوراد هایگ سناسا

ینعم توافت هدنهد ناشن هباشم ریغ فورح(

حطس رد اهرامیت نیب راد 5

.)تسا %

شیامزآ تیلاعف سناسا یچراق دض یاه یرامیب هیلع ناریا زا ییوراد هایگ دنچ یاه

A. alternata ره سناسا هک دنداد ناشن

رتشیب یرامیب لرتنک رد هنزگ رثا ،نیب نیا رد هک دندش یرامیب نیا لرتنک ثعاب نشیوآ و هنزگ هایگ ود دوب

(Hadizadeh et al.,

2009) یهجوت لباق ریثات ناینز سناسا . ( تسا هدش شرازگ نشیوآ و هزرم ناهایگ سناسا هب تبسن چراق لرتنک رد

یلگاباباقآ و

دادهب 1391 ( ناراکمه و زرواشک .) 1393

هک دنتفرگ هجیتن زین ) هایگ سناسا

نا تظلغ رد نیچراد و شوگنزرم ،هزرم 800

هبppm

هشیش نورد تاشیامزآ .تسا هدومن یریگولج چراق ینلک دشر زا لماک روط داد ناشن یا

دن سناسا نیب رد هک لرتنک یارب هک ییاه

هنوگ چراق فلتخم یاه Alternaria

یاراد هزرم سناسا ،دیدرگ هدافتسا چراق رثا نیرتشیب

یم یشک چراق رثا هب هجوت اب هک دشاب یشک

یم رظن هب تسیز طیحم و ناسنا یارب نآ ندوب رطخ مک و هایگ نیا سناسا هجوت لباق یم لاامتحا دسر

چراق لرتنک یارب دناوت یاه

یرامیب چراق تخاس یارب یلدم ناونع هب لقادح ای و یهایگ یاز رق هدافتسا دروم دیدج یاه شک

دریگ را ناراکمه و زرواشک(

1393 ) .

عبانم

1 . م یلگاباباقآ و .

ا دادهب . 1391 . ق دشر یور یهایگ سناسا عون هس ریثات ا

چر Alternaria solani پ .

یزرواشک مولع رد شهوژ .

8 : 54 - 57 .

2 . .س یماغیپ

، م هنازرف

،.

.ع ینارهت یفیرش ،

ج نایداه . .م روپنابرق و 1386

لرتنک رد یهایگ سناسا دنچ رثا یسررب . Botrytis cinerea

کپک لماع

یزرواشک شهوژپ هلجم .بیس یرتسکاخ .

7 : 1 - 10 .

3 . آ زرواشک

،.

یرهاط پ و . یقیرط س . 1393 . وگ یمویلسیم دشر رب ییوراد ناهایگ سناسا یگدننکراهم رثا یبایزرا هن

چراق فلتخم یاه Alternaria

رد

هاگشیامزآ طیارش .

رادیاپ یزرواشک و ییوراد ناهایگ یلم شیامه نیمود .

1 - 11 .

b bc

jk

m m

a a

h

j kl lm

a a

cd de ef

h

i

a a a

b b

f

g

0 20 40 60 80 100 120

هزرم ناینز دیوش عانعن

یلفلف هنایزار هنوپ عانعن هیمورا

چراق ینولک دشر زا یرادزاب دصرد

سناسا

200 ppm 400 ppm 800 ppm 1200 ppm

(5)

هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها

– هام نابآ 1397

128

4 . .ج نایداه

، .م هنازرف

، س ییابطابطرخف .

.م

، م یلیلجریم .

.ح

، ح ربجنر . .ب یرارقا یجاح و 1386

بیکرت ییاسانش . یهایگ هنوگ ود سناسا یاه

Artemisia

scopari و A. aucheri .ناریا یزرواشک مولع هلجم .دازکاخ یهایگ یازیرامیب لماوع یخرب یور اهنآ یچراق دض رثا یسررب و ناسارخ بونج هقطنم زا

38 :

429 - 421 . 5. Abbott W. S. 1925. A method of computing the effectiveness of an insecticide. J. Econ. Entomol. 18: 265–267.

6. Abdolmaleki M., Bahraminejad S., Salari M., Abbasi S., Panjeke N. 2010. Antifungal activity of peppermint (Mentha pipperita L.) on phytopathogenic fungi. J. Med. Plant.10: 26–34.

7. Agrios G. 2005. Plant Pathology. 5^th Edition. Academic Press.

8. Hadizadeh I., Peivastegan B., Hamzehzarghani H. 2009. Antifungal activity of essential oils from some medicinal plants of Iran against Alternaria alternata. American Journal of Applied Sciences. 6: 857–861.

9. Plotto A., Roberts D. D., Roberts R. G. 2003. Evaluation of plant essential oils as natural postharvest disease control of tomato (Lycopersicon esculentum). Acta Horticulture. 628: 737–745.

10. Rota C., Carraminana J. J., Burillo J., Herrera A. 2004. In vitro antimicrobial activity of essential oils from aromatic plants against selected foodborne pathogens. J. Food Prot. 67: 1252–1256.