هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها
– هام نابآ 1397
The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)
623
شوپکاخ ریثات فلتخم یاه
رب یاوتحم بآ
و کاخ دشر صخاش
میرم یدنهس یلگ
( Salvia sahandica )
ییاطع یتنج هیدهم
، 1
یمظاک همطاف
2
، *
یتمعن نیسح دیس
3
یسانشراک یوجشناد1
دشرا ینابغاب مولع هورگ زبس یاضف یسدنهم و
دهشم یسودرف هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،
دهشم یسودرف هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،زبس یاضف یسدنهم و ینابغاب مولع هورگ رایشناد2
دهشم یسودرف هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،زبس یاضف یسدنهم و ینابغاب مولع هورگ رایداتسا3
[email protected]:لووسم هدنسیون *
هدیکچ هنوگ یخرب س سنج یاه
ا یول ا هنوگ .دنراد ییوراد یخرب و یتنیز تیهام میرم
( یدنهس یلگ Salvia sahandica
ناهایگ ءزج )
شهوژپ رد .دراد دوجو زین یرهش زبس یاض ف رد شدربراک و ندش یتنیز تیلباق هک هدوب یولس سنج هدش ن یلها و ییوراد رضاح هگن نازیم کاخ بآ تشاد
و طیارش رد هنوگ نیا )سکدنا( دشر صخاش تفص مک لامعا
میظنت یرایبآ ( هدنوش
75 دصرد
یاهاضف رد هدافتسا فده اب یندعم هکوپ و دیفس هزیرگنس ،هرا کاخ ،بوچ سپیچ شوپکاخ عون راهچ دربراک اب )یعارز تیفرظ مک زبببس رببضاح شیامزآ .تفرگ رارق یببسررب دروم بلط بآ
، اب یفداببدت تماک کولب یببشیامزآ حرط بلاق رد راهچ
غاب رد رارکت
زآ یش یام ،یزرواش ک هدکش ناد تفریذپ تروص دهش م یس ودرف هاگش ناد
نیگنایم هس یاقم . دش ر صخاش و تبوطر نازیم یاه
ینعم توافت )سکدنا(
راد ی یاهرامیت نیب هک یلاح رد ؛دنداد ناش ن ار )شوپکاخ نودب( دهاش و شوپکاخ یاراد یاهرامیت نیب
شوپکاخ یاراد
، ینعم توافت شهوژپ جیاتن قبط .دندادن ناش ن یراد
، شوپکاخ دوجو تلع هب کاخ رد هدش ظفح تبوطر نازیم
کاخ حطس یور یولس رتشیب دشر هب رجنم هک هدوب
یاه هدش زین شوپکاخ رامیت تحت .دنا
:یدیلک تاملک یاوتحم
بآ میرم ،دشر صخاش ،شوپکاخ ،کاخ یدنهس یلگ
همدقم دوبمک بآ کی تیدودحم تسیز
یطیحم یارب دیلوت یزرواشک تلاودحم تسا
( 13 ) . رد لاس یاه
،ریخا اب هعسوت یزرواشک عیرس و
،تعنص دوبمک بآ تدش هب رد لاح شیازفا تسا . یم بآ فردم شهاک تهج بسانم یهار شوپکاخ زا هدافتسا اتسار نیا رد دشاب
( 4 .) ( شوپکاخ چلام
) ار یم ناوت شش وپ ای هدنز هدنزریغ یا دیمان هک هب ناونع ظفاحم کاخ حطس یور ی راکب
یم دور و ناهایگ ار رد
ربارب رییغت یامد کاخ دیدش و
زا تس د نتفر بآ نیمز تظفاحم یم
دنک و زین یولج فلع دش ر یاه
زره ار یم ( دریگ 2 .) تیریدم اب
شور لام عا ،کاخ رد بآ یراده گن شیازفا قیرط زا کاخ و بآ هن یهب ،کاخ رد بآ یریذپذوفن دوبهب ،کاخ تب وطر ظفح یاه
هفربببص تهج چلام دربراک ( بآ فربببدم رد ییوج
6 و 10 )،
( ریخبت نازیم شهاک قیرط زا 6
و 7 یم ) نامدنار شیازفا رب هولاع ناوت
یلااک کی ناونع هب بآ فردم ( یتعنص و یزرواشک تادیلوت رد یساسا یدادتقا
5 و 6 زبس یاضف رد ار یبوخ و ابیز زادنا مشچ ،)
.تشاد یملع مان اب یولس سنج
spp.
Salvia
( نایعانعن هداوناخ زا
Lamiaceae
یم ) تسا اکیرمآ و تیزرب نآ أدبم .دشاب .
5۸ زا هنوگ
یم تفای ناریا رد سنج نیا هک دوبببش
17 هنوگ نآ ا یموب تبببسا ناری (
9 ).
یملع مان اب یدنهبببس یلگ میرم ییوراد هایگ
Salvia
sahandica
یم ناجیابرذآ دنهس یموب هنوگ کی ( دش اب
۸ ).
ا رد نی ا رب فده شهوژپ نی
لباق هک تس ا تی
هگن و تبوطر ظفح تش اد
ارش رد کاخ رد بآ طی
نودب تشک .دریگ رارق یسررب دروم فلتخم شوپکاخ عون راهچ اب زین و شوپکاخ
شور و داوم اه
لاس زییاپ ات راهب یط رد شهوژپ نیا 96
غاب رد یش یامزآ هیاپ رب شیامزآ .دیدرگ ارجا دهش م یس ودرف هاگش ناد یزرواش ک هدکش ناد
کاخ ،بوچ سپیچ ،یندعم هکوپ( شوپکاخ عون راهچ اب یفدادت ًلاماک حرط گنس و هرا
))دهاش( شوپکاخ دربراک مدع و دیفس هزیر
هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها
– هام نابآ 1397
The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)
624
مک رامیت و اب یرایبآ
75 میرم هایگ یور رب یعارز تیفرظ دببصرد ( یدنهببس یلگ
S. sahandica
یاهرذب .دببش ماجنا رارکت راهچ رد )
میرم ( یدنهس یلگ
S. sahandica
عمج روذب زا ) زییاپ رد دهشم یسانشهایگ غاب زا هدش یروآ
1395 رگ هیهت رذب .دید نیدرورف رد اه
تشک ینیس تخاد رد هام سپس و
هلحرم رد هدمآ تسد هب یاهاشن ۸
- 6 .دش تقتنم نادلگ تخاد هب هام دادرخ رد یگرب یط زا سپ
هرود )هام کی ًابیرقت( هایگ رارقتببسا مامتا ات
هرود یدببشر
، مک رامیت اب یرایبآ 75 یعارز تیفرظ دببصرد لامعا
.دیدرگ لاقتنا زا تبق
،اهاشن همه نادلگ ی یوزارت هلیسو هب مولعم شکهز رادقم هارمه هب هدافتسا دروم یکیتسلاپ یاه 30
تقد اب یغاب ییولیک 5
هب مرگ
نزو 5 / 0 ولیک مه زا سپ .دببش هدناببسر مرگ نادلگ ندرک نزو
نادلگ هب ار هدامآ یاهاببشن ،شکهز هارمه هب اه کاخ و هداد لاقتنا اه
ار یعارز ار اهاش ن و شکهز ،نادلگ هارمه هب نزو هب
5 میدناس ر مرگولیک نادلگ هیلک .
مه تش ک شور نیا اب اه یناکم رد و هدش نزو
چلام تمع .دش هداد رارق باتفآ هیاس نادلگ رد هچهایگ رارقتس ا زا سپ شوپکاخ عون راهچ رد یش اپ
مک لامعا زا تبق و اه هب یرایبآ
( چنیا ود قمع 5
یتناس رد )رتم نادلگ حطس .تفرگ تروص اه
رایبآ ود نیب هلصاف نییعت یارب ش هدافتسا ریز لومرف زا )زور( ی
:د
F =RAW ETcp
لومرف نیا رد هک
ETcp
( فرد م کیپ هرود رد هایگ یبآ زاین
mm/day
و تس ا ) ( هش یر یارب لوص ولا تهس بآ نازیمRAW
)mm
یم :تسا هبساحم تباق ریز لومرف قیرط زا هک دشاب
RAW = AW × MAD × Dr AW = FC − PWP
قوف تلاداعم رد ،سرتس د تباق بآAW
( یتبوطر زاجم هیلخت یتیریدم بیرض MAD
۸ / 0 و ) ( هش یر رثوم قمعDr
یم )mm
.دش اب
نینچمه وFC
یم مئاد یگدرمژپ هطقن و هعرزم یعارز تیفرظ تیعض و رد بآ یلیس ناتپ دح بیترت هبPWP
.دنش اب تبوطر نازیم
یط کاخ 5
نیح رد هلحرم کاخ جنبس تبوطر هاگتبسد اب یولبس دبشر هرود
لدم(
EXTECH 720
)اکیرما تخابس هزادنا
و یریگ
.دیدرگ شرازگ نییعت تهج )سکدنا( دش ر صخاش
،یولس شور قبط شنت لامعا زا دعب و تبق زدنانرف
( 14 تلک و موزور و ) (
15 ) لومرف قبط و
هزادنا ریز دش یریگ :
G. I. =L + W + H 3
=W
یقرش روحم رد هایگ ضرع نیرتگرزب( هایگ یقفا یانهپ -
)یبرغ
=H
یلامش روحم رد هایگ ضرع نیرتگرزب( هایگ یقفا یانهپ -
)یبونج
=L
هایگ عافترا
هداد مرن زا هدافتسا اب سنایراو هیزجت تروص هب شیامزآ یاه رازفا
نیگنایم هسیاقم .تفرگ رارق تیلحت و هیزجت درومJMP
هدافتسا اب اه
ینعم توافت تقادح نومزآ زا ( راد
لامتحا حطس رد )LSD
5
% .دش ماجنا
ثحب و جیاتن هزادنا قبط یریگ
نیگنایم هبببسیاقم و شیامزآ یط رد کاخ تبوطر نازیم زا هدمآ تبببسد هب یاه یاه
ییاهن
، رد کاخ تبوطر نازیم
ینعم فلاتخا دص رد کی لامتحا حطس رد )شوپکاخ نودب( دهاش هب تبس ن شوپکاخ یاراد یاهرامیت دنتش اد یراد
لودج(
1 ) رد .
ینعم فلاتخا شوپکاخ یاراد یاهرامیت نیب هک یلاح تبببشادن دوجو یراد
لودج(
2 ).
رثا هنیهب چلام رد شهاک شنت یبآ هب تیلد
مک ندش نازیم بآ ریخبت زا
حطس کاخ و میظنت زین یامد
کاخ رد هقطنم ،ناراکمه و کانرک( تسا هشیر 2001
.) نینچمه یامد
کاخ یم نازیم دناوت لودحم
ار لرتنک .دنک یامد کاخ شرتسگ ثعاب تماک
و گرب نیرتشیب حطس
گرب یم زبس دوش ( 11 ) . قبط
هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها
– هام نابآ 1397
The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)
625
مازرف و یملاسا جیاتن ( این
2 عون هس زا هدافتسا اب ) تبوطر دصرد ؛دنتفایرد هتسپ لودحم یور شلک و هاک و کیتسلاپ ،نش شوپکاخ
ینعم رگیدکی اب شوپکاخ یاهرامیت ریاس نیب فلاتخا اما تشاد شیازفا دهاش هب تبسن شوپکاخ یاراد یاهرامیت رد کاخ شن راد
د .
نیگنایم هسیاقم زا ینعم توافت دصرد کی لامتحا حطس رد )سکدنا( دشر صخاش یاه
راد داد ناشن ی لودج(
2 ) نازیم نیرتشیب ؛
.دنتشاد )شوپکاخ نودب( دهاش ار نازیم نیرتمک و شوپکاخ یاراد یاهرامیت ار دشر صخاش یتروص رد
ینعم فلاتخا هک نیب یراد
تبببشادن دوجو )چلام( شوپکاخ یاراد یاهرامیت لودج(
2 ).
( ناراکمه و ینیرف یبببسررب اب جیاتن نیا 12
قبط و هتبببشاد تقباطم )
شوپکاخ رامیت تحت هک یناتخرد ناببشجیاتن چ سپیچ یاه
دندوب بو
، دنتببشاد یرتگرزب ییاوه مادنا ناراکمه و ینیرف شهوژپ رد .
( 12 چلام ) ندرک هب روط یریگمشچ ثعاب
شیازفا دشر سروه یناتیچ زمرق (
Aesculus × carnea
) .دش شوپکاخ اب ار هایگ دشر اه
( کاخ زا قرعت و ریخبت شهاک 17
و ) یم شیازفا کاخ رد بآ ذوفن شیازفا ( دنهد
6 و 17 .)
لودج 1 - مک طیارش تحت یدنهس یولس دشر صخاش و کاخ تبوطر سنایراو هیزجت شوپکاخ زا هدافتسا و یرایبآ
تارییغت عبانم یدازآ هجرد
دشر صخاش قم ع رد کاخ تب وط ر
50
یلیم رتم قمع رد کاخ تبوطر
100 یلیم رتم
شوپکاخ
** 4 57 /
** 9197 ۸1 /
** 33 ۸۸ / 16
اطخ 15
9 / 11 4
/ 0 37
/ 0
**
- ینعم دصرد کی لامتحا حطس رد راد
لودج 2 - نیگنایم هسیاقم دشر صخاش یاه
یولس کاخ تبوطر نازیم و مک طیارش تحت
شوپکاخ زا هدافتسا و یرایبآ
شوپکاخ دشر صخاش
قمع رد کاخ تبوطر 50
یلیم رتم قمع رد کاخ تبوطر 100
یلیم رتم
دهاش )شوپکاخ نودب(
۸ / b210 1
/ b16 5
/ b14
بوچ سپیچ 12
/ 311 3 a
/ 21 4 a
/ 17 a
هرا کاخ ۸
/ 339 ۸ a
/ 21 9 a
/ 17 a
یندعم هکوپ 4
/ 2۸2 2 a
/ 16 2 b
/ 14 b
دیفس هزیرگنس 12
/ a2۸9 4
/ b16 3
/ b13
a , b - نیگنایم نوتس ره رد یم کرتشم فرح کی رد لقادح هک ییاه
نومزآ ساسا رب دنشاب لامتحا حطس ردLSD
5
% .دنرادن یراد ینعم توافت
نیگنایم ههههسیاقم لودج( تبوطر نازیم یاه
2 شیامزآ یاهرامیت ) رهههضاح
یم ناهههشن نادلگ کاخ تبوطر نازیم ،دهد
یاراد یاه
شوپکاخ کاخ یاه
سپیچ و هرا ( یهههسررب دروم قمع ود رد بوچ
50 و 100 یلیم ینعم فلاتخا )رتم یاراد یاه رام یت اب یراد
اخ هکوپ شوپک هزیرگنس ،یندعم
هتشاد )شوپکاخ نودب( دهاش و دیفس .دنا
جیاتن اب رضاح جیاتن ( یرفص
6 ) ناشن و ؛تشاد تقباطم
داد تبوطر نازیم نیرتش یب ار
هدیش وپ کاخ کاخ اب هدش
سپیچ و هرا هتش اد بوچ
و ؛تس ا هب طوبرم کاخ تبوطر نازیم نیرتمک
هولق هکوپ و گنس ( دوب یندعم
6 ).
( نارارمه و انههشیرکامار 16
شرازگ ) داد
هک شوپکاخ دوجو اب تبوطر
کاخ رتههشیب و تخاونری رت
رود و تههسا یرایبآ
یم دناوت
شهاک .دبای شوپکاخ هاک
یم دناوت هب نازیم لباق شیازفا یهجوت دررلمع
لوصحم هتشاد ( دشاب 11 .)
شوپکاخ تبوطر ظفح ببس اه ،بوکاج و یرش وک(
2004 هقطنم رد ) یم هش یر
ینلاوط تدم هب هایگ و دنوش رایتخا رد بآ یرت
( دراد 3 .) هههسیاقم تاعااطم زا یرایههسب نینچمه چاام عاونا نیب یا
ناههشن اه یم
چاام هک دهد زا رترترم رایههسب بآ ظفح رد یاآ یاه
چاام ( دنتس ه یاآریغ یاه 3
.) یاهرامیت ؛میتفایرد رض اح شهوژپ زا هدمآ تس د هب جیاتن ساس ارب چاام( شوپکاخ یاراد
تهج هب )
نادلگ حطهس رد شوپکاخ دوجو هدوب )شوپکاخ نودب( دهاهش رامیت هب تبهسن رتهشیب تبوطر ظفح بجوم اه
؛دنا اذا هجیتن رد هگن
هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها
– هام نابآ 1397
The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)
626
کاخ رد بآ رتهب تشاد نادلگ
یولس یاه مادنا دشر ،
هدش رتشیب هایگ ییاوه یاه دوجو هرلب هدش رتشیب اهنت هن عافترا شیازفا .تسا
اش هخ رتشیب گرب هزادنا و دادعت ،رتشیب یبناج یاه یولس
دش )سکدنا( دشر صخاش شیازفا بجوم .
عبانم 1 . مازرف و .ا ،یملاسا .م ،این
13۸۸ هرامش .ناریا یش کهز و یرایبآ هلجم .هتس پ ناتخرد درکلمع و کاخ بآ یرادهگن تیفرظ شیازفا رب چلام عاونا رثا .
2 دلج ، 3 .ص . ۸7 - 79 .
2 . .پ ،لدکاپ 13۸9 زبس یاض ف رد هدافتس ا دروم هایگ دنچ یدش ر تایص ود خ و کاخ تبوطر ،یامد رب شوپکاخ تماخض و عون تارثا یس ررب .
.دشرا یسانشراک همان نایاپ .دهشم یسودرف هاگشناد .یرهش 3 .
،لدکاپ ینارهت ،.پ .م.س ،یزارخ و .ا ،نایزکل ،.ح.س ،یتمعن ،.ع ،رف 1390
بوچ سپیچ شوپکاخ عون راهچ رثا . و هرا کاخ ،یرهش هلابز تسوپمک ،
( رانچ تخرد دشر رب فلتخم تماخض هس رد هزیر گنس Plantus orientalis
دلج .)یزرواشک عیانص و مولع( ینابغاب مولع هیرشن .) 25
هرامش ، 3 .
هحفص 303 - 296 .
4 . یناوجخن ،.ح ،جیناس یناقهد .ف ،بارهس و .م.م ،مدقم
13۸6 مک . فردم ییاراک اقترا و یرایبآ .یزرواشک بآ
5 . .ن ،یرفص 1394 شوپکاخ یطیحم تسیز یاهدرکلمع یسررب . شوپکاخ و )یششوپ ناهایگ( هدنز یاه
یاهاضف رد هدافتسا روظنم هب هدنزریغ یاه
.دشرا یسانشراک همان نایاپ .دهشم یسودرف هاگشناد .یرهش زبس 6 . ع یئاپوک یدبا
، .م ،ینامحر و .ف.س ،یوببسوم ،.ج 1393
و ریخبت نیمخت . چلام روببضح رد کاخ تیفورپ زا قرعت
هببشارت و یگنببس ،یبوچ یاه یاه
هلجم( یرایبآ یسدنهم و مولع .رفص راش حطس شور هب یکیتسلا دلج ،)یزرواشک یملع ی
37 هرامش ، ی 1 . .ص 131 - 119 .
7 . .ح.س ،یتمعن و .ع ،یدابع ،.ا ،هنازرف ،.ت.م ،یدابع 1391
یگژیو یخرب یبببسررب . هناوج یاه
یرم هایگ ینز م
( یدنهبببس یلگ Salvia sahendica
Boiss & Buhse شنت طیارش رد )
.یروش و یکشخ یاه شهوژپ هیرشن
دلج .ناریا یعارز یاه 10
هرامش ، 4 .ص ، 7۸0 - 774 .
۸ . میهاربا ،.ع ،ینغ
،.ا ،روپ ینارهت .ع ،رف و نس ح هداز .م ،طایخ 13۸9 هعلاطم . یراگزاس دش ر و ومن و تیس ناتپ ییوراد و یتنیز میرم یلگ رد ریبک
طیارش یمیلقا دهشم (Salvia sclarea) هلجم .
شهوژپ یاه دیلوت دلج یهایگ
،مهدفه هرامش
،لوا 13۸9 .
9 . .س ،ماهچیب و .ف ،یمظاک 13۸6
یژتارتببسا . نیموببس .ایلارتببسا روببشک تراجت یخرب هب یببشرگن ،کببشخ قطانم رد رادیاپ رظنم یحارط یارب یاه
.یرهش رظنم زبس یاضف یلم شیامه 10 . Chen, S.Y., Zhang, X.Y., Pei, D., Sun, H.Y. and Chen, S.L. 2007. Effects of straw mulching on soil temperature, evaporation and yield of winter wheat: field experiments on the North China Plain. Annals of Applied Biology. P. 261- 268.
11 . Ferrini, F., Fini, A., Frangi, P., and Amoroso, G. 2008. Mulching of Ornamental Trees: Effects on Growth and Physiology.
Arboriculture & Urban Forestry. 34(3):157–162.
12 . Farooq, M., Wahid, A., Kobayashi, N., Fujita, D. and Basra, S.M.A. 2009. Plant drought stress: effects, mechanisms and
management. Agron. Sustain. Dev. 29. 185–212.
13 . Fernández-Cañero, R., Ordovás, J., Machuca, M.Á.H., 2011. Domestic Gardens as Water-wise Landscapes: A Case Study
in Southwestern Europe. HortTechnology 21, 616-623.
14 . Rozum, J., Klett, J.E., 2014. Irrigation Effects on Growth and Visual Quality of Three Ornamental Grass Species.
Colorado State University.
15 . Ramakrishna, A., Tam, H.M., Wani, S.P. and Lomg, T.D. (2006). Effect of mulch on soil temperature, moisture, weed
infestation and yield of groundnut in northern Vietnam. Field Crops Research (95): 115–125.
16 . Skroch W.A, Powel M.A, Bilderback T.E and Henry P.H (1992) Mulches: Durability, Aesthetic Value, Weed Control,
and Temperature. Journal of Environmental Horticulture. 10(1):43-45.
