1
ﺶﺷﻮﭘ ﺶﯾﺎﭘ ﯽﻫﺎﯿﮔ
ﻊﺗاﺮﻣ كﺎﺧ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ ﺖﯿﻌﺿو و ﻞﯿﺑدرا نﺎﺘﺳا
(لﺎﺨﻠﺧ غاد قآ و رﻮﺌﻧ قﻼﯿﯾ ،نﺎﻐﻣ ﯽﻗﻼﺸﻗ ﻊﺗاﺮﻣ :يدرﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ)
ﯽﻔﯾﺮﺷ ﺮﺑﺎﺟ* ،1
يداﺮﻤﻫﺎﺷ ﯽﻠﻋ ﺮﻣا يرﻮﻧ يدﺮﯾو ﷲا ،2
ﯽﻣاﺮﯿﺑ ﯽﻠﻌﻣاﺮﯾﺎﺑ ،3
4
-1
،ﯽﺸﻫوﮋﭘ رﺎﯾدﺎﺘﺳا ،ﯽﻫﺎﯿﮔ يژﻮﻟﻮﯿﺑﻮﮐا ياﺮﺘﮐد
ﻣ ﻊﺗﺮﻣ و ﻞﮕﻨﺟ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺶﺨﺑ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ شزﻮﻣآ و تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮ
ﻞﯿﺑدرا نﺎﺘﺳا ﯽﻌﯿﺒﻃ -
يزروﺎﺸﮐ شزﻮﻣآ و ﺞﯾوﺮﺗ ،تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ نﺎﻣزﺎﺳ -
.ناﺮﯾا
لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ*
ﺎﺒﺗﺎﮑﻣ ت هاﺮﻤﻫ ﻦﻔﻠﺗ 09143530321
Email: [email protected]
-2 ﺮﻣ مﻮﻠﻋ ياﺮﺘﮐد ،ﯽﺸﻫوﮋﭘ رﺎﯾدﺎﺘﺳا - ،ﻊﺗ
رﻮﺸﮐ ﻊﺗاﺮﻣ و ﺎﻬﻠﮕﻨﺟ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﺴﺳﻮﻣ ﻊﺗﺮﻣ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺶﺨﺑ -
.ناﺮﯾا
-3 سﺎﻨﺷرﺎﮐ ﺪﺷرا ﯽﺸﻫوﮋﭘ ،يراﺪﻌﺗﺮﻣ ﺲﻧﺎﺴﯿﻟ قﻮﻓ ، و يزروﺎﺸﮐ شزﻮﻣآ و تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ ﻊﺗﺮﻣ و ﻞﮕﻨﺟ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺶﺨﺑ
ﻞﯿﺑدرا نﺎﺘﺳا ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ .
- 4
، يژﻮﻟﻮﻓﺮﻣﻮﺋژ ﺲﻧﺎﺴﯿﻟ قﻮﻓ ،ﯽﺸﻫوﮋﭘ ﺪﺷرا سﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻮﻣآ و تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ
.ﻞﯿﺑدرا نﺎﺘﺳا ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ شز
هﺪﯿﮑﭼ
،نﺎﻐﻣ ﯽﻗﻼﺸﻗ ﻊﺗﺮﻣ :ﻞﻣﺎﺷ ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺖﯾﺎﺳ ﻪﺳ رد ﻞﯿﺑدرا نﺎﺘﺳا ﻊﺗاﺮﻣ رد كﺎﺧ ﯽﺸﯾﺎﺳﺮﻓ ﺖﯿﻌﺿو و ﺶﺷﻮﭘ ﺶﯾﺎﭘ
لﺎﺳ زا لﺎﺨﻠﺧ غاد قآ ﯽﻗﻼﯿﯾ ﻊﺗﺮﻣ و رﻮﺌﻧ ﯽﻗﻼﯿﯾ ﻊﺗﺮﻣ ﺎﺗ1387
.ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا1391 ياﺮﺑ
هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ ﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ رد
ﺮﻫ ﺳ
،ﺖﯾﺎ ﻪﺳ ﺖﮑﺴﻧاﺮﺗ و تﻼﭘ30 هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﺷ . لﻮﻃ ﺖﮑﺴﻧاﺮﺗ ﺎﻫ و هزاﺪﻧا تﻼﭘ ﺎﻫ ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﯽﮔﮋﯾو يﺎﻫ ﺶﺷﻮﭘ ﯽﻫﺎﯿﮔ
ﺪﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ . ﯽﺳرﺮﺑ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ تﺪﺷ و كﺎﺧ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ عﻮﻧ ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا رد ﯽﻔﯿﮐ يﺎﻫ شور ﻪﺑ
هﺪﻫﺎﺸﻣ هداد .ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ يا -
راﺰﻓا مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ هﺪﺷ يروآ ﻊﻤﺟ يﺎﻫ ﺰﯿﻟﺎﻧآ وSAS
ﻪﻓﺮﻄﮑﯾ ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ و
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻦﮑﻧاد نﻮﻣزآ زا ﺎﻫ مﺎﺠﻧا
ﺪﺷ و هﺰﯾﺮﮕﻨﺳ و ﮓﻨﺳ ﺶﺷﻮﭘ ﯽﺒﺴﻧ تﺎﺒﺛ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ كﺎﺧ ﺶﺷﻮﭘ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ،ﻪﻟﺎﺳ رﺎﻬﭼ هرود ﮏﯾ رد ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ .
داد نﺎﺸﻧ كﺎﺧ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ تﺪﺷ و عﻮﻧ دروآﺮﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺖﺳا هدﻮﺑ هﺪﻧز ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻊﺑﺎﺗ ،گﺮﺒﺷﻻ رد ﻪﮐ
ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ رﺎﺛآ رﻮﺌﻧ ﻊﺗاﺮﻣ ﺖﯾﺎﺳ و ﺖﺷاد دﻮﺟو ﻢﮐ ﺪﺣ رد يرﺎﯿﺷ و ﯽﺤﻄﺳ يﺎﻫ
ﯽﺧﺮﺑ زا ﻪﻧﺎﺸﻧ يﺎﻫ جوﺮﺧ ﻪﺸﯾر ﯽﺧﺮﺑ زا
نﺎﻫﺎﯿﮔ دﻮﺟو دراد . و ماد زﺎﺠﻣ ﺪﺣ زا ﺶﯿﺑ داﺪﻌﺗ دﻮﺟو ﺖﻠﻌﺑ ، غاد قآ ﺖﯾﺎﺳ رد .ﺪﯾدﺮﮕﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽﻗﺪﻨﺧ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ ﯽﻟو
ﻪﻠﮔ دﺎﯾز ﻢﮐاﺮﺗ ﻮﺘﻣ ﺪﺣ رد ﯽﺤﻄﺳ ﯽﺑآ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ ،ﺎﻫ
ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ ﯽﻟو ﺪﯾدﺮﮔ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻢﮐ تﺪﺷ ﺎﺑ يرﺎﯿﺷ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ و ﻂﺳ
ﻪﻠﮔ دﺎﯾز ﻢﮐاﺮﺗ و ماد ناواﺮﻓ داﺪﻌﺗ دﻮﺟو ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﺰﯿﻧ نﺎﻐﻣ ﺖﯾﺎﺳ رد .ﺪﯾدﺮﮕﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽﻗﺪﻨﺧ ﻪﺑ ﯽﻌﺗﺮﻣ ﯽﺿارا ﻞﯾﺪﺒﺗ ،ﺎﻫ
ﺖﻋارز
، اﺮﭼ رﺎﺸﻓ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ
، كﺎﺧ ﯽﮔدﺮﺸﻓ و
كﺎﺧ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ ﺖﯿﻌﺿو ﺶﯾﺎﭘ .ﺖﺳا هﺪﯾدﺮﮔ كﺎﺧ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ عاﻮﻧا و
ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ ﯽﻣ
ﺪﻧاﻮﺗ رد شور ﺢﯿﺤﺼﺗ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ﯽﻠﻌﻓ يﺎﻫ
دﻮﺷ ﻊﻗاو ﺪﯿﻔﻣ .
ژاو نﺎﮔ :يﺪﯿﻠﮐ ﻞﯿﺑدرا نﺎﺘﺳا ،كﺎﺧ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ ،اﺮﭼ رﺎﺸﻓ ،كﺎﺧ ﺶﺷﻮﭘ ،ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ
2
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﺶﯾﺎﭘ هرود يا ﺶﺷﻮﭘ ﯽﻫﺎﯿﮔ كﺎﺧ ﯽﺸﯾﺎﺳﺮﻓ ﺖﯿﻌﺿو و ﻊﺗاﺮﻣ ﺖﯿﻌﺿو و تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺖﺧﺎﻨﺷ رد ﻊﺗاﺮﻣ
رد و يﺮﯿﮔ ﻢﯿﻤﺼﺗ
ﺖﺳا ﺖﯿﻤﻫا ﺰﺋﺎﺣ ﻊﺗﺮﻣ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ،
ﻞﺑﺎﻗ ﺮﯿﻏ ﺐﯿﺳآ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ يﺮﯿﮔ ﻢﯿﻤﺼﺗ ،ﯽﻫﺎﮔآ و ﺖﺧﺎﻨﺷ نوﺪﺑ ﻪﮐ ﻦﯾا ﻞﯿﻟد ﻪﺑ
.دﻮﺷ ناﺮﺒﺟ رد
ﯽﺧﺮﺑ هﺪﻣآ ﻦﯿﻨﭼ ﻊﺗاﺮﻣ ﺶﯾﺎﭘ صﻮﺼﺧ رد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ :
تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺶﺷﻮﭘ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ًﺎﻣﻮﻤﻋ ﻊﺗاﺮﻣ ﺖﯿﻌﺿو و ﯽﻫﺎﯿﮔ
تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺖﻗﻮﻣ قﺮﻗ و اﺮﭼ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ،ﺖﺳا ماد ياﺮﭼ دﻮﺒﻬﺑ ﺖﻬﺟ رد
ﺖﯿﻌﺿو ﺶﺷﻮﭘ ﯽﻫﺎﯿﮔ و كﺎﺧ هﺪﺷ و ﯽﻧازرا) ﺖﺳا
،نارﺎﮑﻤﻫ ؛1385
Sharifi ،
، نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﻧﺎﻫﺮﺑ ؛2017
، نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﻤﺋﺎﻗ و1389 .(1391
Navarro و
) نارﺎﮑﻤﻫ (2002
هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽﺟﺎﺗ ﺶﺷﻮﭘ ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﻤﻧ ﻪﻧﻮﮔ
يﺎﻫ Bouteloua eriopoda و
Hilaria
mutica ﺖﺤﺗ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻂﯾاﺮﺷ ﮏﺸﺧ ﻣ و بﻮﻃﺮ ﮏﯾ هرود ) ﻪﻟﺎﺳ48 -1999
،(1952 نﺎﺴﮑﯾ ﻪﺘﺷاﺪﻧ يراد ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﯿﻐﺗ و هدﻮﺑ -
ﻪﺑ .ﺪﻧا ترﺎﺒﻋ عﻮﻗو ﺮﮕﯾد ﯽﮑﺸﺧ
تاﺮﺛا ﺖﺒﺜﻣ هرود بﻮﻃﺮﻣ ار ﯽﺜﻨﺧ نﺎﻣأﻮﺗ ﯽﯾﺎﯾﻮﭘ ﺮﺑ ﻢﯿﻠﻗا ﺮﯿﯿﻐﺗ تاﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ رد .دﻮﺑ هدﺮﮐ
ﻦﯿﻣزﺮﺳ رد ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ و بآ ﮏﺸﺧ يﺎﻫ
Britta ) نارﺎﮑﻤﻫ و ﺳر ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻦﯾا ﻪﺑ (2010
لﺮﺘﻨﮐ ﯽﻠﺻا رﻮﺘﮐﺎﻓ ود ﻪﮐ ﺪﻧﺪﯿ
هﺎﯿﮔ عﻮﻧ ﮏﯾ ﻪﺑ بآ ﺺﯿﺼﺨﺗ رد ﺮﯿﯿﻐﺗ و سﺮﺘﺳد ﻞﺑﺎﻗ بآ ناﺰﯿﻣ رد ﺮﯿﯿﻐﺗ زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ ﻢﯿﻠﻗا ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺑ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻞﻤﻌﻟا ﺲﮑﻋ هﺪﻨﻨﮐ صﺎﺧ ﺖﺳا . رد ﯽﺳرﺮﺑ ﻂﺑاور ﻦﯿﺑ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻪﻧﻮﮔ يا و ﺺﺧﺎﺷ ﯽﻄﯿﺤﻣ يﺎﻫ كﺎﺧ)
و (ﯽﻓاﺮﮔﻮﭘﻮﺗ رد
ﻊﺗاﺮﻣ لﺎﻤﺷ تﻼﯾا
،ﻮﮑﯾﺰﮑﻣ ﻪﺑ
ﻦﯾا ﺘﻧ ﻪﺠﯿ ﺪﻧﺪﯿﺳر ﻪﮐ ﻦﯿﺑ ﯽﺟﺎﺗ ﺶﺷﻮﭘ و
ﻞﻣاﻮﻋ كﺎﺧ ﻞﻣﺎﺷ ﻖﻤﻋ
،كﺎﺧ ﺪﺻرد هﺰﯾﺮﮕﻨﺳ ،ﯽﺤﻄﺳ كﺎﺧpH
و عﻮﻤﺠﻣ داﻮﻣ
هﺪﻧز رد هﺎﮕﺸﯾور توﺎﻔﺗ ﯽﻨﻌﻣ يراد دﻮﺟو ﺖﺷاد ) White & Hood, 2004 (
ﯽﻬﺑﺎﺸﻣ ﻖﯿﻘﺤﺗ رد. ﺎﺑ
ﯽﻟﺪﻣ ﻪﯾارا زا
ﻂﺑاور كﺎﺧ
ﺶﺷﻮﭘ و ﯽﻫﺎﯿﮔ رد ﻖﻃﺎﻨﻣ ﮏﺸﺧ و ﻪﻤﯿﻧ
،ﮏﺸﺧ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ نﺎﺸﻧ
داد ه تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﮐ ﺶﺷﻮﭘ
ﯽﻫﺎﯿﮔ رد ﻦﯾا ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﺎﻫ
رد
ﻪﺠﯿﺘﻧ هﺪﯿﭽﯿﭘ تﺎﻃﺎﺒﺗرا ﻦﯿﺑ
ﺮﺻﺎﻨﻋ كﺎﺧ و ﻢﯿﻠﻗا و ﺮﯿﯿﻐﺗ رد ﺖﺑﻮﻃر كﺎﺧ ﯽﻣ ﻞﮑﺷ دﺮﯿﮔ ) Quevedo & Frances, 2008 (.
ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ Stendhal و
نارﺎﮑﻤﻫ ) 2002 ( ﺑﺎ ﮥﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﺛا تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ
كﺎﺧ ﺮﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ هﺎﮕﺸﯾور رد ﯽﻘﻃﺎﻨﻣ زا ﻮﺸﮐ ر
،ﺪﺋﻮﺳ نﺎﺸﻧ داد ﺪﻧ ﻪﮐ ﮥﯾﻻ يﺎﻫ ﺮﺗﻻﺎﺑ طﺎﺒﺗرا كﺎﺧ يﻮﻗ
يﺮﺗ ﺎﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﯽﻫﺎﮕﺸﯾور ﻪﺘﺷاد
.ﺪﻧا Cantero )
2003 ( ﯽﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ار رد
ﮥﻨﯿﻣز ﺮﺛا ﻞﻣاﻮﻋ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽﮐﺎﺧ ،ﯽﻤﯿﻠﻗا و
ﯽﻓاﺮﮔﻮﭘﻮﺗ ﺮﺑ
ﺶﺷﻮﭘ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﻊﺗاﺮﻣ يﺰﮐﺮﻣ ﻦﯿﺘﻧاژرآ ﺪﻧداد مﺎﺠﻧا .
ﺎﻬﻧآ نﺎﺸﻧ ﺪﻧداد ﻪﮐ
هوﻼﻋ ﺮﺑ ﺮﯿﻐﺘﻣ
،عﺎﻔﺗرا ﺻﺎﻨﻋ ﺮ ﯽﯾاﺬﻏ رد كﺎﺧ ﺶﻨﮐاﺮﭘ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺶﻘﻧ ﯽﻤﻬﻣ .ﺪﻧراد نارﺎﮑﻤﻫ وPei
) ﯽﺳرﺮﺑ رد (2007 تاﺮﯿﯿﻐﺗ
ﻪﮐ هدﻮﻤﻧ شراﺰﮔ ﻦﯿﻨﭼ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ و كﺎﺧ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ
، ﺮﺛا قﺮﻗ
، و ﺶﯾاﺰﻓا ار ﻞﮐ تاﺮﺘﯿﻧ ﻊﻤﺠﺗ و كﺎﺧ ﯽﻟآ ﻦﺑﺮﮐ ارpH
داد ﺶﻫﺎﮐ .
Mekuria نارﺎﮑﻤﻫ و
) قﺮﻗ ﺮﯿﺛَﺎﺗ (2007 ار
ﺐﯾﺮﺨﺗ ﻖﻃﺎﻨﻣ ءﺎﯿﺣا رد
ﻪﺘﻓﺎﯾ رد داد نﺎﺸﻧ ﯽﭘﻮﯿﺗا و اﺮﮔﺎﺗ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺪﻧ
تﺪﻣ ﯽﻃ ﻪﮐ ﺎﺗ5
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا قﺮﻗ لﺎﺳ 10 ﺢﻄﺳ رد راد
5 ،ﯽﮑﯿﻧﺎﮔرا داﻮﻣ ﺮﻈﻧ زا ٪ از
ت رد كﺎﺧ بﺬﺟ ﻞﺑﺎﻗ ﺮﻔﺴﻓ ،ﻞﮐ
.دراد دﻮﺟو هﺪﺷ اﺮﭼ ﯽﺿارا ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ Fadzayi
) ﺶﻧارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ تﺪﻣ ﺪﻨﻠﺑ و هﺎﺗﻮﮐ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﯽﺳرﺮﺑ ﺎﺑ (2008
ﻊﺗﺮﻣ ﻢﺘﺴﯿﺳ ﯽﻠﺻا تاﺮﺛا ﻪﮐ ﺪﻨﺘﻓﺎﯾرد ﺎﮑﯾﺮﻣآ يﺎﻧوﺰﯾرآ ﺖﻟﺎﯾا رد ياﺮﺑ ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ هرود لﻮﻃ و عوﺮﺷ رد ﯽﯾاﺮﭼ يﺎﻫ
.دراد ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ ﺖﯾﻮﻘﺗ ﺎﻫ شور و داﻮﻣ
ﻪﺳ رد ﻖﯿﻘﺤﺗ ياﺮﺟا ﺖﯾﺎﺳ
ﯽﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ :ﻞﻣﺎﺷ
-1 ﺖﯾﺎﺳ رﻮﺌﻧ تﺎﺼﺘﺨﻣ ﻦﯿﺑ رد ﺶﻟﺎﻃ نﺎﺘﺴﻫﻮﮐرد ﻊﻗاو
ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ 30´´
، 36´
، 48°
ﯽﻗﺮﺷ لﻮﻃ و
30´´
، 1´
، 38°
عﺎﻔﺗرا رد ﯽﻟﺎﻤﺷ ضﺮﻋ يﺮﺘﻣ 2760
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ ، ﯽﮔﺪﻧرﺎﺑ
ﻪﻧﻻﺎﺳ 480
ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﻣ . -2 ﺖﯾﺎﺳ قآ ﯽﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﻨﻣاد رد ﻊﻗاو غاد
قآ هﻮﮐ تﺎﻋﺎﻔﺗرا ﯽﻗﺮﺷ ،غاد
رد ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ 03´´
، 34´
، 48°
لﻮﻃ ﯽﻗﺮﺷ و
60´´
، 27´
، 37°
ضﺮﻋ عﺎﻔﺗرا رد ﯽﻟﺎﻤﺷ يﺮﺘﻣ2550
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ ، ﺪﻧرﺎﺑ
ﯽﮔ ﻪﻧﻻﺎﺳ ﯽﻠﯿﻣ450
ﺮﺘﻣ .ﺖﺳا -3 ﺖﯾﺎﺳ ﯽﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ نﺎﻐﻣ
ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ تﺎﺼﺘﺨﻣ ﻦﯿﺑ (ناﺮﺑ ﯽﻗﻼﺸﻗ ﻊﺗﺮﻣ) 63´´
، 34´
، 47°
ﯽﻗﺮﺷ لﻮﻃ و
44´´
، 21´
، 39°
عﺎﻔﺗرا رد ﯽﻟﺎﻤﺷ ضﺮﻋ يﺮﺘﻣ350
ﺢﻄﺳزا درادراﺮﻗ دازآ يﺎﯾرد
، ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ ﯽﮔﺪﻧرﺎﺑ
ﻪﻧﻻﺎﺳ ﯽﻠﯿﻣ276
ﺮﺘﻣ .ﺖﺳا
3
(لﺎﺨﻠﺧ قاد غآ و رﻮﺌﻧ ،نﺎﻐﻣ) ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ يﺎﻫ ﺖﯾﺎﺳرد يﺮﯿﮔ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻞﺤﻣ -1ﻞﮑﺷ
-2 ﻖﯿﻘﺤﺗ شور
هداد يروآ ﻊﻤﺟ ﺎﻫ
و ﺖﮑﺴﻧاﺮﺗ ﻪﺳ يور ﺮﺑ ﺖﮑﺴﻧاﺮﺗ لﻮﻃ .ﺪﯾدﺮﮔ مﺎﺠﻧا تﻼﭘ30
ﺎﻫ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺎﻫ تارداﻮﮐ هزاﺪﻧا و ﺮﺘﻣ500
ﻪﻧﻮﮔ جﺎﺗ ﺮﻄﻗ ﻪﺑ
،ﺎﻫ ﻪﯾﺎﭘ ﻦﯿﺑ ﻪﻠﺻﺎﻓ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ
دﺎﻌﺑا ﻪﺑ
×150 عﻮﻤﺠﻣ رد .ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺮﺘﻣ ﯽﺘﻧﺎﺳ 150
رﺎﮑﺑ ﺎﺑ يﺮﯿﮔ تﻼﭘ 30
ﻞﻣﺎﺷ كﺎﺧ ﺢﻄﺳ ﺶﺷﻮﭘ يﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ زا ،ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺶﺷﻮﭘ
و ﮓﻨﺳ ،گﺮﺒﺷﻻ ﺪﺻرد ،ﻞﮐ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﮓﻨﺳ
.ﺪﻣآ ﻞﻤﻌﺑ يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا هﺰﯾر
هداد يرﺎﻣآ ﺰﯿﻟﺎﻧآ ياﺮﺑ ﺎﻫ
، ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ زا SAS و ﻪﻓﺮﻄﮑﯾ ﺲﻧﺎﯾراو ﺰﯿﻟﺎﻧآ، ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ
ﻦﮑﻧاد نﻮﻣزآ زا ﺎﻫ ﺢﻄﺳ رد
ﺪﺻرد5 مﺎﺠﻧا ﺪﺷ
. ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ تﺪﺷ و (ﯽﻗﺪﻨﺧ ،يرﺎﯿﺷ ،يا هﺮﻔﺳ) كﺎﺧ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ عﻮﻧ ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا رد ﯽﻔﯿﮐ يﺎﻫ ﯽﺳرﺮﺑ شور ﻪﺑ (دﺎﯾز ،ﻂﺳﻮﺘﻣ ،ﻢﮐ)
هﺪﻫﺎﺸﻣ .ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ يا هداد ﺰﯿﻟﺎﻧآزا هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ درﻮﻣ رد ﺚﺤﺑ و ﺮﯿﺴﻔﺗ
ﻪﺟرد و ﯽﮔﺪﻧرﺎﺑ ﻊﯾزﻮﺗ هﻮﺤﻧ ﻦﺘﻓﺮﮔﺮﻈﻧ رد ﺎﺑ ﺎﻫ
ﯽﻨﺤﻨﻣ ﻢﯿﺳﺮﺗ ﺎﺑ لﺎﺳ لﻮﻃ رد تراﺮﺣ ﻣﺮﺗوﺮﺒﻣآ يﺎﻫ
.ﺖﻓﺮﯾﺬﭘ ترﻮﺻ هﺎﮕﺸﯾور كﺎﺧ ﺖﻓﺎﺑ و ﺖﺑﻮﻃر ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺰﯿﻧ و ﮏﯿ
ﺞﯾﺎﺘﻧ
هداد ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ لوﺪﺟ رد ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ يﺎﻫ ﺖﯾﺎﺳ ﮏﯿﮑﻔﺗ ﻪﺑ كﺎﺧ ﺶﺷﻮﭘ و ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ يﺎﻫ
و 1
.ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﯾارا ﺮﯾز لوﺪﺟ رد ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ
د ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ و ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ .رﻮﺌﻧ ﯽﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖﯾﺎﺳ رد ﺶﯾﺎﭘ درﻮﻣ يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ يﺎﻫ هدا
ﺖﯾﺎﺳ مﺎﻧ ﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ
Pr>F
ﺎﻫ هداد ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ
1388 1389
1390 1391
(ناﺮﺑ) نﺎﻐﻣ (%) ﯽﻫﺎﯿﮔ هﺪﻧز ﺶﺷﻮﭘ
000**
/ 0 b >
/01 35 70a
/
c 48 /77 22 a
/44
40 b 40/90c 65/87a 47/06bc >0/000** (%) كﺎﺧ ﻞﮐ ﺶﺷﻮﭘ /50
52 a 58/23a 56/62a 52/49a 0/325 ns (%) ﯽﻫﺎﯿﮔ هﺪﻧز ﺶﺷﻮﭘ رﻮﺌﻧ قﻼﯿﯾ /86
51 a 81/66a 64/35b 78/27a >0/000** (%) كﺎﺧ ﻞﮐ ﺶﺷﻮﭘ /67
81
لﺎﺨﻠﺧ غاد قآ (%) ﯽﻫﺎﯿﮔ هﺪﻧز ﺶﺷﻮﭘ
ns 452 / a 0
/95
a 54 /58
a 51 /43 57 a
/98
55 b 85/40a 63/87b 82/37a >0/000** (%) كﺎﺧ ﻞﮐ ﺶﺷﻮﭘ /42
68
يﺮﯿﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ و ﺚﺤﺑ ،رﻮﺌﻧ ﺖﯾﺎﺳ رد كﺎﺧ ﺶﺷﻮﭘ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺪﻧور
(Cover) ﺎﺑ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ هﺰﯾﺮﮕﻨﺳ و ﮓﻨﺳ و گﺮﺒﺷﻻ ،ﻞﮐ ﯽﺟﺎﺗ ﺶﺷﻮﭘ ﺪﻨﯾآﺮﺑ ﻪﮐ
لﺎﺳ رد كﺎﺧ ﺶﺷﻮﭘ ناﺰﯿﻣ لﺎﺤﻨﯾا ﺎﺑ .ﺖﺳا هدﻮﺑ ﮓﻨﻫﺎﻤﻫ ًﺎﺒﯾﺮﻘﺗ ﻞﮐ ﯽﺟﺎﺗ ﺶﺷﻮﭘ تاﺮﯿﯿﻐﺗ يﻮﮕﻟا ﻨﻌﻣ ﺶﻫﺎﮐ89
ﯽ رد ار يراد
لﺎﺳ ﺮﯾﺎﺳ رد كﺎﺧ ﺶﺷﻮﭘ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ يﺎﻫ
ﺪﻫد
، ﻪﻧﻮﮕﻨﯾا ار ﺶﻫﺎﮐ ﻦﯾا ﻞﯿﻟد ،ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ تاﺪﻫﺎﺸﻣ سﺎﺳاﺮﺑ
4
ﯽﻣ ًﺎﻋﻮﻤﺠﻣ) ﺎﺳآ ﻞﯿﺳ يﺎﻫ نارﺎﺑ عﻮﻗو ﻪﮐ داد ﺢﯿﺿﻮﺗ ناﻮﺗ ﯽﻠﯿﻣ 144
لﺎﺳ ﻦﯾا هﺎﻣ ﺖﺸﻬﺒﯾدرا رد ﺪﯾﺪﺷ دﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ (ﺮﺘﻣ
ﺨﺑ نﺪﺷ هﺪﻧار و نﺪﺷ ﻪﺘﺴﺷ ﺐﺒﺳ جﺎﺗ ﺮﯾز ﻪﺑ ﺎﻬﮔﺮﺒﺷﻻ زا يا هﺪﻤﻋ ﺶ
ﻪﻧﻮﮔ يﺎﻫ ﻪﺗﻮﺑ يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا نﺎﻣز رد ،ﻪﺠﯿﺘﻧ رد .ﺪﯾدﺮﮔ يا
ﺶﻫﺎﮐ ار كﺎﺧ ﺶﺷﻮﭘ رد ﺎﻬﻧآ ندروآ بﺎﺴﺣ ﻪﺑ و ﺎﻬﮔﺮﺒﺷﻻ ﻪﺑ ﯽﺳﺮﺘﺳد نﺎﮑﻣا ﺪﺷ مﺎﺠﻧا لﺎﺳ ﻦﯾا هﺎﻣ دادﺮﺧ رد ﻪﮐ ﺎﻫ هداد
ًﺎﺘﯾﺎﻬﻧ و ﺖﺳا هداد ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ
ﺶﻫﺎﮐ ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺖﺳا هﺪﺷ نآ ﺖﺳا نآ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ،كﺎﺧ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ تﺪﺷ و عﻮﻧ دروآﺮﺑ زا
ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ رﺎﺛآ هﺎﮕﺸﯾور ﻦﯾا رد ﻪﮐ ﻪﻧﺎﺸﻧ يدرﻮﻣ ترﻮﺼﺑ و دراد دﻮﺟو ﻢﮐ ﺪﺣ رد يرﺎﯿﺷ و ﯽﺤﻄﺳ يﺎﻫ
ﯽﮔدﺎﺘﻓا نوﺮﯿﺑ زا ﯽﯾﺎﻫ
ندﻮﺑ ﺰﯿﭼﺎﻧ ﯽﻠﺻا ﺖﻠﻋ .ﺪﯾدﺮﮕﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽﻗﺪﻨﺧ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ ﻪﻧﻮﮕﭽﯿﻫ ﻊﺗﺮﻣ ﺢﻄﺳ رد ﯽﻟو .ﺪﺷ هﺪﯾد نﺎﻫﺎﯿﮔ زا ﯽﻀﻌﺑ ﻪﺸﯾر ﻓ ﯽﻣ ار ﻊﺗﺮﻣ ﻦﯾا رد كﺎﺧ ﺶﯾﺎﺳﺮ ﻪﻧﻮﮔ ﻪﺒﻠﻏ و ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻞﺑﺎﻗ رﻮﻀﺣ ناﻮﺗ
ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﻪﻟﺎﺳ ﺪﻨﭼ نﺎﯿﻣﺪﻨﮔ عﻮﻧ زا ﯽﻌﺗﺮﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ
يﺎﻫ ﺞﯾﺎﺘﻧ ،غاد قآ ﯽﻗﻼﯿﯾ ﺖﯾﺎﺳ رد .دﺮﮐ داﺪﻤﻠﻗ ﻻﺎﺑ ًﺎﺘﺒﺴﻧ ﻢﮐاﺮﺗ و ﻊﯿﺳو ﯽﺟﺎﺗ ﺶﺷﻮﭘ ﺎﺑ رادرﺎﺧ نﻮﮔ و رادﺎﺧ سﺮﭙﺳا ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﮑﺘﺸﻟﺎﺑ هداد ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﻧ ﺎﻫ
لﺎﺳ ﻦﯿﺑ ﻪﮐ داد نﺎﺸ يﺎﻫ
ﺎﺗ 88 ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﻞﮐ ﺶﺷﻮﭘ ناﺰﯿﻣ ﺮﻈﻧ زا 91 ﺎﻣا .دراﺪﻧ دﻮﺟو يراد
كﺎﺧ ﺶﺷﻮﭘ تاﺮﯿﯿﻐﺗ (Cover)
ﻪﮐ ﯽﻣ هﺰﯾﺮﮕﻨﺳ و ﮓﻨﺳ و گﺮﺒﺷﻻ ،هﺪﻧز ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ ﺪﻨﯾآﺮﺑ درﻮﻣ يﺎﻫ لﺎﺳ ﻦﯿﺑ رد ،ﺪﺷﺎﺑ
توﺎﻔﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﻨﻌﻣ
تاﺮﯿﯿﻐﺗ دﻮﺟو مﺪﻋ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .داد نﺎﺸﻧ يراد ﯽﻨﻌﻣ
ناﺰﯿﻣ تﺎﺒﺛ ﺰﯿﻧ و هﺪﻧز ﻞﮐ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﯽﺟﺎﺗ ﺶﺷﻮﭘ رد راد
ﺶﺷﻮﭘ لﺎﺳ رد كﺎﺧ هﺰﯾﺮﮕﻨﺳ و ﮓﻨﺳ يﺎﻫ توﺎﻔﺗ ﻦﯾا ،ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﯽﻣ گﺮﺒﺷﻻ ناﺰﯿﻣ رد تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ًﺎﺗﺪﻤﻋ ﺎﻫ ﯽﻟو .ﺪﺷﺎﺑ
ﺎﯾز ﻢﮐاﺮﺗ و ماد زﺎﺠﻣ ﺪﺣ زا ﺶﯿﺑ داﺪﻌﺗ دﻮﺟو .ﺖﺳا هدﻮﺑ تﺎﺒﺛ ﺖﻟﺎﺣ رد هﺎﮕﺸﯾور ﻦﯾا كﺎﺧ ﺶﺷﻮﭘ ﯽﻠﮐ ﺖﻟﺎﺣ رد ﺮﺠﻨﻣ ﺎﻫ ﻪﻠﮔ د
ﮏﺸﺧ ﻞﺼﻓ رد كﺎﺧ ﺶﺷﻮﭘ ﺪﯾﺪﺷ ﺶﻫﺎﮐو ﻊﺗﺮﻣ ﻦﯾا ﻦﯿﮕﻨﺳ ياﺮﭼ ﻪﺑ ﯽﻣ
هﮋﯾﻮﺑ ،ﯽﮔﺪﻧرﺎﺑ عﻮﻗو ﺎﺑ .ﺪﻧﻮﺷ نارﺎﺑ
هﺪﻨﮐاﺮﭘ يﺎﻫ
ﯽﺤﻄﺳ ﯽﺑآ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ ،ﻊﺗاﺮﻣ ﻦﯾا رد سﺎﺳا ﺮﺑ ،دﺮﯿﮔ ﯽﻣ راﺮﻗ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ ضﺮﻌﻣ رد هﺎﮕﺸﯾور ﻦﯾا كﺎﺧ ،هﺰﯿﯾﺎﭘ يﺎﻫ نارﺎﺑ و ﻪﻧﺎﺘﺴﺑﺎﺗ يرﺎﯿﺷ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ و ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺪﺣ رد ﺪﺷ هﺪﯾد يدرﻮﻣ ترﻮﺻ ﻪﺑ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻪﺸﯾر ﯽﮔدﺎﺘﻓا نوﺮﯿﺑ رﺎﺛآ و ﺪﯾدﺮﮔ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻢﮐ تﺪﺷ ﺎﺑ
صﻮﺼﺧ ﻦﯾا رد .ﺪﯾدﺮﮕﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽﻗﺪﻨﺧ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ هﺎﮕﺸﯾور ﻦﯾا ﺢﻄﺳ رد ﯽﻟو Quevedo & Frances
) (2008 ﺎﺑ ﻪﯾارا
ﯽﻟﺪﻣ زا ﻂﺑاور كﺎﺧ ﺶﺷﻮﭘ و ﯽﻫﺎﯿﮔ
رد ﻖﻃﺎﻨﻣ ﮏﺸﺧ و ﻪﻤﯿﻧ ﮏﺸﺧ نﺎﺸﻧ ﺪﻧداد تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﮐ رد
ﯾا ﻦ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﺎﻫ
ردﺑ نﺎﻐﻣ ﯽﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖﯾﺎﺳ ﻪﮑﻨﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .دﺮﯿﮔﯽﻣ ﻞﮑﺷ ﯽﻤﯿﻠﻗا ﻂﯾاﺮﺷ و كﺎﺧ ،ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ ﻦﯿﺑ هﺪﯿﭽﯿﭘ تﺎﻃﺎﺒﺗرا ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻪﯽﻔﻠﻋ يﺎﻫﻪﻧﻮﮔ ﺮﯾﺎﺳ ،ﺎﻫﻪﻟﺎﺴﮑﯾ ﺰﺠﺑ و دﻮﺷﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ Artemisia fragrans ﻪﻧﻮﮔ ﻖﻠﻄﻣ ﺖﯿﺒﻟﺎﻏ ﺎﺑ رازﻪﺗﻮﺑ ﮏﯾ ترﻮﺻ ﻪﺒﺷ ،ﻪﻟﺎﺳ ﺪﻨﭼ نﺎﯿﻣﺪﻨﮔ) ساﺮﮔ
و ﺎﻫ برﻮﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ،ﺪﻧراد نآ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ رد ﯽﻤﮐ رﺎﯿﺴﺑ ﺶﻘﻧ و رﻮﻀﺣ (ﻪﻟﺎﺳ ﺪﻨﭼ يﺎﻫ
ار نآ ﻞﮐ ﯽﺟﺎﺗ ﺶﺷﻮﭘ ﯽﻣ
ﻪﻧﻮﮔ ﯽﺟﺎﺗ ﺶﺷﻮﭘ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻊﺑﺎﺗ ناﻮﺗ ﻪﺗﻮﺑ يﺎﻫ
توﺎﻔﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ يﺎﻬﻟﺎﺳ ﻦﯿﺑ ﺖﺴﻧاد يا ﯽﻨﻌﻣ
يراد
كﺎﺧ ﺶﺷﻮﭘ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺪﻧور .ﺖﺷاد دﻮﺟو (Cover)
ﻞﮐ ﯽﺟﺎﺗ ﺶﺷﻮﭘ ﺪﻨﯾآﺮﺑ ﻪﮐ ﻢﻫ ﻪﺑ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ هﺰﯾﺮﮕﻨﺳ و ﮓﻨﺳ و گﺮﺒﺷﻻ ،
يﺎﻫ لﺎﺳ رد نآ راد ﯽﻨﻌﻣ ﺶﯾاﺰﻓا هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﻪﮐ ﺖﺳا هدﻮﺑ يﻮﺤﻨﺑ ﻞﮐ ﯽﺟﺎﺗ ﺶﺷﻮﭘ زا ﺖﯿﻌﺒﺗ و89
ﺮﯾﺎﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ 91
لﺎﺳ ﯽﻣ ﺎﻫ ﻪﻠﮔ دﺎﯾز ﻢﮐاﺮﺗ و ماد ناواﺮﻓ داﺪﻌﺗ دﻮﺟو ،نﺎﻐﻣ ﯽﺘﺷد ﻊﺗاﺮﻣ رد .ﺪﺷﺎﺑ و ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ ﺐﯾﺮﺨﺗ رد هﺪﻤﻋ ﻞﻣاﻮﻋ ﺎﻫ
ﭘ ﺶﻫﺎﮐ ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ كﺎﺧ ﺶﺷﻮ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣرد يزروﺎﺸﮐ ﻪﻌﺳﻮﺗ و ﺖﻋارز ﻪﺑ ﯽﻌﺗﺮﻣ ﯽﺿارا ﻞﯾﺪﺒﺗ ،نآ ﺮﺑ هوﻼﻋ .ﺪﻧﻮﺷ
هﺪﯾدﺮﮔ كﺎﺧ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ عاﻮﻧا ﺐﺒﺳ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﯽﻫﺎﯿﮔﺮﯾﺎﺧذ ندﺮﺑ ﻦﯿﺑ زا ﺎﺑ و هﺪﺷ هﺪﻧﺎﻤﯿﻗﺎﺑ ﻊﺗاﺮﻣ رد كﺎﺧ ﯽﮔدﺮﺸﻓ و اﺮﭼ رﺎﺸﻓ ﻣ لﺎﺳ رﺎﻬﭼ ﯽﻃ ﻊﺗﺮﻣ ﻦﯾا كﺎﺧ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ ﺖﯿﻌﺿو ﯽﺳرﺮﺑ .ﺖﺳا ﺮﺠﻨﻣ ،ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ ﺶﻫﺎﮐ و ﺐﯾﺮﺨﺗ ﻪﮐ ﺖﺳا نآ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄ
هﺮﻔﺳ ترﻮﺼﺑ ﯽﺑآ و يدﺎﺑ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ ﻪﺑ ﻦﯾا طﺎﻘﻧ زا ﯽﺧﺮﺑ رد .ﺖﺳا هﺪﯾدﺮﮔ ﯽﻗﺪﻨﺧ ًﺎﻀﻌﺑ و يرﺎﯿﺷ ترﻮﺼﺑ ﯽﺑآ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ ﺰﯿﻧ و يا
ﻦﯾا رد .ﺪﺷ هﺪﯾد يدرﻮﻣ ترﻮﺼﺑ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻪﻗﺎﺳ و ﻪﻘﯾ فاﺮﻃا رد كﺎﺧ ﻊﻤﺠﺗ يدﺎﺑ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ ﺮﺛا ﺮﺑ ،راز ﻪﺗﻮﺑ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ ،راز ﻪﺗﻮﺑ
هﺮﻔﺳ ﺎﺑ يرﺎﯿﺷ و (ﯽﺤﻄﺳ) يا تﺪﺷ
ﺑ ﺰﯿﻧ ﻢﮐ تﺪﺷ ﺎﺑ ﯽﻗﺪﻨﺧ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ .ﺖﺳا هداد خر ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺎﺗ ﻢﮐ يﺎﻫ ﻪ
و يدرﻮﻣ ترﻮﺻ
ﻪﯿﺷﺎﺣ زا ﯽﻀﻌﺑ رد هﺪﻨﮐاﺮﭘ .ﺪﯾدﺮﮔ هﺪﻫﺎﺸﻣ هﺎﮕﺸﯾور ﻦﯾا يﺎﻫ
،ﻪﺑﺎﺸﻣ ﻖﯿﻘﺤﺗ رد رد
ﯽﺳرﺮﺑ ﻂﺑاور ﻦﯿﺑ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻪﻧﻮﮔ يا
و و ﯽﺟﺎﺗ ﺶﺷﻮﭘﻦﯿﺑﻪﮐﺪﻧﺪﯿﺳرﻪﺠﯿﺘﻧ ﻦﯾاﻪﺑ (2004) White & Hood(ﯽﻓاﺮﮔﻮﭘﻮﺗو كﺎﺧ)ﯽﻄﯿﺤﻣ يﺎﻫﺺﺧﺎﺷ ﻞﻣاﻮﻋ
كﺎﺧ ﻞﻣﺎﺷ ﻖﻤﻋ
،كﺎﺧ ﺪﺻرد هﺰﯾﺮﮕﻨﺳ ،ﯽﺤﻄﺳ كﺎﺧpH
و عﻮﻤﺠﻣ داﻮﻣ هﺪﻧز رد هﺎﮕﺸﯾور توﺎﻔﺗ ﯽﻨﻌﻣ يراد دﻮﺟو ﺖﺷاد
.
هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ ؛ح ،ﯽﻧازرا س ،ﯽﻧﺎﻧدا
؛م
؛ح ،يﺮﺸﺑ تادﺎﺳ
دازﺮﺒﮐا ؛ ح ،يﺮﻗﺎﺑ ؛ م ،ﯽﻤﯿﻈﻋ
،ه س ،ﯽﻠﺑﺎﮐ و م ح
. . 1385 ﺶﺷﻮﭘ ﺶﯾﺎﭘ
،ﻪﻟﺎﺳ ﺶﺷ هرود ﮏﯾ ﯽﻃ رد ﻢﻗ نﺎﺘﺳا ﯽﭙﺘﺳا ﻊﺗاﺮﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ و ﯽﻫﺎﯿﮔ ﮥﻣﺎﻨﻠﺼﻓ
ﯽﻤﻠﻋ - ﯽﺸﻫوﮋﭘ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻊﺗﺮﻣ
و نﺎﺑﺎﯿﺑ
،ناﺮﯾا
ﺪﻠﺟ ةرﺎﻤﺷ13
،4 ص -296 .313
ﯽﻧﺎﻫﺮﺑ
، م .ح . ﯽﻧازرا .ز ، رﺎﺼﻧﻻاﺮﺑﺎﺟ .م ،
ﯽﻤﯿﻈﻋ .م و رﻮﭘ حﺮﻓ . .1389 تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺪﻧور ﯽﺳرﺮﺑ نﺎﺘﺳا ﯽﭙﺘﺳا ﻊﺗاﺮﻣ ﺖﯿﻌﺿو
ﻪﻟﺎﺳ ﺖﺸﻫ هرود ﮏﯾ رد نﺎﻬﻔﺻا ﯽﻤﻠﻋ ﻪﻣﺎﻨﻠﺼﻓ .
ﯽﺸﻫوﮋﭘ– ناﺮﯾا نﺎﺑﺎﯿﺑ و ﻊﺗﺮﻣ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ:
ﯽﭘﺎﯿﭘ . )38 (1 :17 -20 1
ش يﺪﺑﺎﻋ و م ،هدازﺮﺒﮐا ؛م ،ﯽﻤﺋﺎﻗ .
. 1391 تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﯽﺳرﺮﺑ ﺶﺷﻮﭘ
ﯽﻫﺎﯿﮔ ﻊﺗاﺮﻣ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﯽﭙﺘﺳا ﻪﻤﯿﻧ راو ﻪﻠﯿﺑ
يﻮﺧ .82 -94 ص ،1 ةرﺎﻤﺷ،19ﺪﻠﺟ ،ناﺮﯾانﺎﺑﺎﯿﺑوﻊﺗﺮﻣتﺎﻘﯿﻘﺤﺗﯽﺸﻫوﮋﭘ-ﯽﻤﻠﻋﮥﻣﺎﻨﻠﺼﻓ ، ٰ◌ﯽﺑﺮﻐﻧﺎﺠﯾﺎﺑرذآنﺎﺘﺳا
5
Britta, T., Florin, J., Erwin, Z., Nikolau, C., Alexander, G., Katja, S. and Jens, O . 2010. Effects of climate change on the coupled dynamics of water and vegetation in drylands. Plant Ecology and Nature Conservation, University of Potsdam, 3, 226-237.
Cantero,J.J. 2003. Species richness, alien species and plant traits in central Argentine mountain grasslands.
Vegetation Science, 14: 129-136.
Fadzayi E. Mashiri, M. McClaran, P and Jeffrey S. F. 2008. Short and Long-Term Vegetation Change Related to Grazing Systems, Precipitation, and Mesquite Cover, Rangeland Ecol manage, 61:368-379.
Mekuria, W.,Veldkamp, E,. Haile, M. Nyssen, J,. uys,B,.Gebrehiwot,K,. 2007.Effectiveness of exclosures to restore degraded soils as a result of overgrazing in Tigray, Ethiopia., Journal of Environments 69(2007)270-284.
Navarro, J. M., Galt, D., Holechek, J., McCormick, J. and Molinar, F. 2002. Long-term impacts of livestock grazing on Chihuahuan Desert rangelands. Journal Range Manage, 55, 4, 400-405.
Stendhal,J.,2002. Influence of soil mineralogy and chemistry on site quality within geological regions in Sweden. Forest Ecology and Management, 170:75-88.
Quevedo, D.I., Frances, F. 2008. A conceptual dynamic vegetation-soil model for arid and semiarid zones.
Hydrology and Earth System Sciences, 12, 1175–1187.
Sharifi, J and Akbarzadeh, M. 2017. Study of effects short and medium-term grazed in the restoring index species desirability grassland of Ardabil province, Iran, Jour. Rangeland Science. 10 ( 4): 376-386. (In Persian)
Pei,S., 2007.Changes in soil properties and vegetation following exclosure and grazing in degraded Alxa desert steppe of Inner Mongolia,China, Agric. Ecosyst. Environ.doi:10.1016/j.agee..08.008.
White,D.A., Hood, C.S.2004. Vegetation patterns and environmental gradients in tropical dry forests ofthe northern Yucatan peninsula. Vegetation Science, 15: 151-160.
Monitoring of coverage and soil erosion condition in Ardabil province (Case study: Moghan rangelands, Neor rangelands and Aghdagh rangelands)
Jaber Sharifi1, Amrali Shahmoradi 2, Allahverdy Nori3 and Bayram-Ali Beyrami3
1-Forests and Rangeland Research Division, Agriculture and Natural Resources Research Center of Ardabil Province, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Ardabil, Iran (Corresponding Author) E-mail: [email protected] 2- Rangeland Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
3- Master of Science Forests and Rangeland Research Division, Agriculture and Natural Resources Research Center of Ardabil Province
Abstract
Coverage and soil erosion condition monitoring was conducted in the rangelands of Ardebil province in three research sites including: Moghan rangelands, Neor rangelands and Aghdagh rangelands from 2008 to 2012. Three transects and 30 plots were used to measure variables for each study site. The length of transect and plot size, Considering the vegetation type characteristics, was determined. Also, qualitative studies were carried out on the type of soil erosion and erosion severity in an observational way. Statistical analysis was performed using SAS software. General linear model and ANOVA were applied. The results showed that in a four-year period, soil cover changes due to the relative stability of rock and pebble and litter cover were subjected to changes in living vegetation.
Also, the results of estimating the type and severity of soil erosion showed that the effects of surface erosion and grooves on the site of Neor Rangelands were low and there were some indications of root outflow of some plants. But gully erosion was not observed. On the site of Aghdagh-Khalkhal, due to the excessive amount of livestock and high density of herds, moderate surface erosion and low erosion were observed, But gully erosion was not observed. On the site of Moghan, because of the abundance of livestock and the high density of flocks, the conversion of pasture land to agriculture has increased the pressure of grazing and compaction of the soil, and by eliminating natural reserves, caused is a variety of soil erosion.Monitoring the state of soil erosion and vegetation can be useful in correcting current management practices.
Key words: Vegetation cover, soil cover, Pressure of grazing, Soil erosion, Ardabil Province.
