رود ة 6 رﺎﻤﺷ ، ة 1
رﺎﻬﺑ 1393
ص . 186 - 167
ﺺﺧﺎﺷ يزادﺮﭘزﺎﺑ يﺎﻫ
ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ نﺎﻣﺮﻓ ﻮﺗﺮﭘ رد ﻲﻧﺎﺴﻧا يﺎﻫ
ﻲﻠﻋ مﺎﻣا
» ﻪﻴﻠﻋ مﻼﺴﻟا
« ﺮﺘﺷا ﻚﻟﺎﻣ ﻪﺑ
يدﻮﻤﺤﻣ ﺪﻴﺣو يﺮﻴﻧ دازﺮﻬﺷ ،1
،2
ﻲﻠﻋ تﺰﻋرﻮﭘ ﺮﻐﺻا
3
هﺪﻴﻜﭼ دﺮﻜﻳور ﻲﻓﺮﻌﻣ ﻦﻤﺿ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا رد: ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ
ﺺﺧﺎﺷ ﺬﻓﺎﻧ دﺮﺑ ﺎﺗ ﺖﺳا هﺪﺷ شﻼﺗ ، يﺎﻫ
ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻲﻧﺎﺴﻧا يﺎﻫ ﺮﺑ
ﻞﻤﻌﻟارﻮﺘﺳد سﺎﺳا يﺎﻫ
ﻣﺎﻧ ﺔ ﺞﻬﻧ53 ﻪﻏﻼﺒﻟا
ﺑ ﻪﻛ دﺮ ي دراد ﻲﻧﺎﻣزاﺮﻓ
دﺮﻴﮕﺑ راﺮﻗ ﺮﻈﻧﺪﻣ .
رد ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا ،
ياﺮﺑ هداد يروآدﺮﮔ ﻦﺘﻣ ،ﺎﻫ
ﻳﺎﻤﻧاﺮﮔ ﺔ ﻦﻳا ﻪﻣﺎﻧ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ
شور ﻢﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ يراﺬﮔﺪﻛ و ﺪﺷ
. ﻞﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا زا
ﻞﻤﺘﺸﻣ ﻲﻋﺮﻓ ﻢﺗ هدزاود ﺮﺑ
بﺎﺑ رد ﻔﺴﻠﻓ ﺔ ﺖﻴﻠﻣﺎﻋ ،ﺖﻣﻮﻜﺣ ﻲﻧﺎﺴﻧا
مدﺮﻣ مﺎﻘﻣ ، ﻪﻔﻴﻠﺧ ﻲﻬﻠﻟا حﻼﺻا ،نﺎﺴﻧا رﻮﻣا
مدﺮﻣ ﻪﺑ ﻪﺑﺎﺜﻣ
ﻖﺣ ﺢﻳﺮﺻ يذ دﺪﻌﺗ ،نﺎﻧآ ،هﺰﻴﮕﻧا ،نﺎﻌﻔﻧ
ﻪﺑ ماﺮﺘﺣا ،ﺖﺒﺜﻣ رﺎﻴﺘﺧا ﺖﻟاﺪـﻋ
ﻲﻫاﻮـﺧ فﺎـﺼﻧا ، ﻲﻳﻮـﺟ ،
ﺔﻌﺳﻮﺗ و ﺖﻣﻼﺳ ﺖﺻﺮﻓ يﺎﻫ ،يدﺎﺼﺘﻗا ﺔﻌﺳﻮﺗ ﺖﺻﺮﻓ يﺎﻫ و ﻲﺘﻳﺎﻤﺣ و يزﺎﺳدﺎﺑآ حﻼﺻا
دﻼـﺑ و
ﺎﻫﺮﻬﺷ ﺮﺑ لاد ﻲﻠﺻا ﻢﺗ ﺞﻨﭘ و هﺪﻳﺪﭘ
يرﻮﺤﻣ ﺔﻌﺳﻮﺗ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ،ﻲﻧﺎﺴﻧا يﺎﻫ
ّﻠﻋ ﻂﻳاﺮﺷ ﻲ ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﻦـﻳا
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺷ ،ﺎﻫ ﻲﺠﻧﺎﻴﻣ ﻂﻳاﺮ ﻌﺳﻮﺗ
ﺔ ﻦﻳا ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺎﻫ ﻪﻨﻴﻣز ﻂﻳاﺮﺷ ، يا
ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﻦـﻳا ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ ﺪـﻣﺎﻴﭘ و ﺎـﻫ
ﻲﻳﺎﻬﻧ ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﻦﻳا ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺎﻫ دﻮﺑ . رد ﻢﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺖﻳﺎﻬﻧ ﻲﺑﻮﭼرﺎـﭼ ،ﻲـﻋﺮﻓ و ﻲﻠـﺻا يﺎﻫ
ياﺮـﺑ
ﻌﺳﻮﺗ ﺔ دﺮﻜﻳور ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺪﺷ ﻪﺋارا ﻲﻧﺎﺴﻧا يﺎﻫ .
هژاو يﺪﻴﻠﻛ يﺎﻫ : ،ﻢﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ،ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ دﺮﻜﻳور ،ﻲﻧﺎﺴﻧا ،ﻲﻧﺎﺴﻧا يﺎﻫ
ﺞﻬﻧ ﻪﻏﻼﺒﻟا .
1 . ناﺮﻳا ،ناﺮﻬﺗ ،ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﻲﻟﺎﻣ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ دﺎﺘﺳا
2 . رﺎﻳدﺎﺘﺳا ،ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ناﺮﻳا ،ناﺮﻬﺗ ،سرﺪﻣ ﺖﻴﺑﺮﺗ هﺎﮕﺸﻧاد
3 . ناﺮﻳا ،ناﺮﻬﺗ ،ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ دﺎﺘﺳا
رﺎﺗ ﻳ ﺦ رد ﻳ ﺖﻓﺎ ﻪﻟﺎﻘﻣ : 18 / 4 / 1392
رﺎﺗ ﻳ ﺦ ﺬﭘ ﻳ شﺮ ﺎﻬﻧ ﻲﻳ ﻪﻟﺎﻘﻣ : 26 / 11 / 1392
ﻮﻧ ﻳ ﺪﻨﺴ ة لﻮﺌﺴﻣ ﻪﻟﺎﻘﻣ : يﺮﻴﻧ دازﺮﻬﺷ
E-mail: sh.nayyeri@modares.ac.ir
ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺪﻨﺘﻓﺎﻳ دﻮﻤﻧ مود ﻲﻧﺎﻬﺟ ﮓﻨﺟ زا ﺪﻌﺑ ﻪﻛ ﻪﻌﺳﻮﺗ يﺎﻫدﺮﻜﻳور
، ﺮﺑ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ سﺎﺳا ﻲﻧاﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ
ﺮـﻴﻈﻧ
،ﺲﻴﻠﻴﮔ مﻮﻜﻟﺎﻣ ﺮﻴﻣ ﺪﻟاﺮﺟ
، ﺘﻴﻠﮕﻴﺘﺳا فزﻮﺟ ﺰ
، ﺖـﻴﭘ درﺎﭽﻳر
،
ﻚـﻳو ترﺎـﻫ ﻦﻴـﻟا ،
بﻮـﺒﺤﻣ و ﻖـﺤﻟا
ﻦﺳ ﺎﻴﺗرﺎﻣآ ﻲﻧﺎﻣز شﺮﺑ رﺎﻬﭼ رد
ﻲـﻣ ﻲﺳرﺮﺑ دﻮـﺷ
. رد رود ة 1945 ـ 1970 ﻌـﺳﻮﺗ ﻪ ﻪـﺑ ﺪـﺷر ﻪـﺑﺎﺜﻣ
ﻲﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد يدﺎﺼﺘﻗا و ﺪﺷ
نﻮﺘﻣ دﻮﺑ يزﺎﺳﻮﻧ دﺮﻜﻳور ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ ،ﻪﻌﺳﻮﺗ يدﺮﮔاﺮﻓ ار ﺪﺷر ﻪﻛ
ﻲﻣ ﻲﻄﺧ ﺖﺴﻧاد . رد رود ة 1970 ـ 1980 ﻲـﺳﺎﻴﺳ دﺎـﺼﺘﻗا ﺮـﻈﻨﻣ زا ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا دﺎﻌﺑا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ .
رد رود ة 1980 ـ 1990 ﻲﺻﻮﺼﺧ ، ﻪﺟﻮﺗ نﻮﻧﺎﻛ رد يرﺎﺘﺧﺎﺳ ﻞﻳﺪﻌﺗ و يزﺎﺳ
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ .
لﺎﺳ زا ﺪﻌﺑ نارود رد 1990
ﺰﻴﻧ ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻲﻧﺎﺴﻧا يﺎﻫ ﻪﺑ
ﻟﺰﻨﻣ ﺔ دﺮﻜﻳور ي رد ﺐﻟﺎﻏ
ﺪﺷ حﺮﻄﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ )
و يرﺎﻔﻏ يﺪﻴﻣا ، 1388 : 126 - 124 .(
ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻦﻳﺪﺑ
لﺎﺳ زا 1970 ،ﺪﻌﺑ ﻪﺑ ﻌﺳﻮﺗ ﺔ
ﻚﺗ يدﺎﺼﺘﻗا يﺪﻌﺑ ﺪﻘﻧ
ﺪﺷ ﻖﻄﻨﻣ زوﺮﻣا ﻪﻛ يﺪﺣ ﺎﺗ ﻌﺳﻮﺗ
ﺔ ﻚﺗ ﺮـﻴﻈﻧ ﻲﺗارﺎـﺒﻋ ﺎﺑ ،يدﺎﺼﺘﻗا يﺪﻌﺑ
ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺪﺿ» ﻲﻣ دﺮﻃ«
دﻮﺷ . نﺎﺴﻧا مﻮﻬﻔﻣ ﻲﻠﺠﺗ ،ﻪﻌﺳﻮﺗ مﻮﻬﻔﻣ لﻮﺤﺗ ﻞﺼﺣﺎﻣ ﻪﺑ
ﻢﻬﻣ ﻪﻟﺰﻨﻣ ﻦﻳﺮﺗ
ﺖﺳا ﻲﻧﻮﻨﻛ يﺎﻴﻧد رد ﻪﻌﺳﻮﺗ راﺰﺑا و فﺪﻫ .
هزوﺮﻣا
، رد نﻮﺘﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ
، ﻪﻛ دراد دﻮﺟو ﺮﻈﻧ قﺎﻔﺗا ﻦﻳا مﻮـﻬﻔﻣ ﺎـﺑ يدﺎـﺼﺘﻗا ﺪـﺷر خﺮﻧ مﻮﻬﻔﻣ
دراد توﺎﻔﺗ ﻪﻌﺳﻮﺗ )
،وراوﺎﻧ 2000 ( . ﺮﮕﻳد ،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﻌﺳﻮﺗ
ﺔ ﺺﺧﺎﺷ يدﺎﺼﺘﻗا ﺮﺼﺤﻨﻣ
ﺑ ﻪ ﺖـﻴﻘﻓﻮﻣ دﺮﻓ
ﺺﺧﺎﺷ و ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ زا ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺚﺤﺒﻣ ،هدﻮﺒﻧ ﺪـﻴﻟﻮﺗ و ﻪﻧاﺮـﺳ ﺪـﻣآرد ،ﻲـﻠﻣ ﺪﻣآرد ﺪﻨﻧﺎﻣ يدﺎﺼﺘﻗا يﺎﻫ
ﻲﻠﻣ ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻪﻠﺻﺎﻓ
) ﺎﺨـﺳﺎﺑ ، ﻲﻠﻗﺎـﻋ ﻪـﻨﻬﻛ
ﻲﻠﺋﺎـﺴﻣ و يﺮﻬـﺷ ،
1389 ( ﺮـﺑ و ﻌـﺳﻮﺗ ﺔ
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ رﻮﺤﻣ و ﻲﻧﺎﺴﻧا يﺎﻫ راﺮﻗ
ﻪﻌﺳﻮﺗ دﺮﮔاﺮﻓ رد نﺎﺴﻧا ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺗﺄ
ﺪﻴﻛ ﻲﻣ اﺮـﻳز ؛دﻮـﺷ ﻌـﺳﻮﺗ
ﺔ ﻚـﻳ
ﻪﻤﻫ ،مواﺪﻣ نﺎﻳﺮﺟ فﺪﻫ و ﻪﺒﻧﺎﺟ
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ و نﺎﺴﻧا ﺪﻳﺎﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا راد
ﺪـﺷﺎﺑ نآ رﻮـﺤﻣ ،وا يﺎﻫ )
،ﻦـﺳ
1385 .(
نﺎﺴﻧا ﻪﻛ ﻲﻣﺎﮕﻨﻫ ﻲﻣ ﻊﻗاو ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺚﺣﺎﺒﻣ رﻮﺤﻣ
شزرا ،دﻮﺷ
توﺎـﻔﺗ و ﺎـﻫ ﻲـﮕﻨﻫﺮﻓ يﺎـﻫ
نﺎﺴﻧا ﻲﻣ ﮓﻧرﺮﭘ ،ﺎﻫ ﻮﺷ
و ﺪﻧ ﻈﺣﻼﻣ ﺔ ﺖﻴﻓﺮﻇ ﺺﺧﺎﺷ ﻒﻳﺮﻌﺗ ياﺮﺑ ﻲﻣﻮﺑ يﺎﻫ ﻪﻌـﺳﻮﺗ ﻲﻧﺎـﺴﻧا يﺎﻫ
ﻲﻣ ﺖﻳﻮﻟوا ﺪﺑﺎﻳ
. زا ﻦﻳا ور
، ﻦﻳا ﻪﺑ ﺦﺳﺎﭘ رد ﺳ
ﺆ لا ﻪﻛ
» ﺺﺧﺎـﺷ يﺎـﻫ ﻌـﺳﻮﺗ ﺔ ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ ﻲﻧﺎـﺴﻧا يﺎـﻫ
ماﺪﻛ ا
؟ﺪﻧ « ﻲﻣ هﺪﻴﺳﺮﭘ دﻮﺷ
:
»
؟ﺪﺼﻘﻣ ماﺪﻛ ﺎﺑ و ﮓﻨﻫﺮﻓ ماﺪﻛ رد
« ﻦـﻳا ﻪـﺑ ﺦـﺳﺎﭘ رد ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا
ﺳ ﺆ لا ﺎﺑ ، ﺗﺄ ﺪﻴﻛ ماﺰﻟا ﺮﺑ ﻫ ﺎ ي ﻌﺳﻮﺗ ﺔ
،ﻲﻣﻼﺳا ﻊﻣاﻮﺟ ﺔﻣﺎﻧ
ﺞﻬﻧ53 ﻪﻏﻼﺒﻟا هداد راﺮﻗ ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻨﺒﻣ ار
ﻪﻣﺎﻧ ؛ﺖﺳا قﻮﻓ ﻲﻠﻤﻋ و ﻲﻤﻠﻋ شزرا و رﺎﺒﺘﻋا زا نﺎﻧﺎﻤﻠﺴﻣ نﺎﻴﻣ رد ﻪﻛ يا هدﺎﻌﻟا
ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ يا .
ﺔﻨﻴﺸﻴﭘ ﺶﻫوﮋﭘ
لﺎﺳ زا 1990 ﻲﻧﺎـﺴﻧا يﻮـﺑ و ﮓﻧر ،ﻪﻌﺳﻮﺗ ِﺐﻟﺎﻏ دﺮﻜﻳور ،ﻦﺳ ﺎﻴﺗرﺎﻣآ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ دﺮﻜﻳور ﺖﻳرﻮﺤﻣ ﺎﺑ
؛ﺖﻓﺎﻳ زا ﻦﻳا ور
، و ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺚﺤﺒﻣ رد نﺎﺴﻧا مﻮﻬﻔﻣ رﻮﻄﺗ ﺮﻴﺳ ﺮﺑ يﺮﺼﺘﺨﻣ روﺮﻣ ﻄﻘﻧ
ﺔ دﺮﻜﻳور ﻒﻄﻋ
نآ رد ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺗﺄ
ﻞﻣ ﺖﺳا ﺰﻴﮕﻧاﺮﺑ .
ياﺮﺑ ،ﻪﻌﺳﻮﺗ رد نﺎﺴﻧا ﺶﻘﻧ ،ﻚﻴﺳﻼﻛ نﻮﺘﻣ رد ﻦﻴﻟوا
رﺎـﺛآ رد رﺎﺑ
نﺎﺴﻧا ،نآ رد ﻪﻛ ﺪﺷ حﺮﻄﻣ ﺖﻴﻤﺳا مادآ ﻪﺑ
ﻟﺰﻨﻣ ﺔ هدﺎﻬﻧ زا ﻲﻜﻳ راﺮﻗ ﺮـﻈﻧ ﺪﻣ ،ﺪﻴﻟﻮﺗ يﺎﻫ
ﻲـﻣ ﮔ ـﻴ ﺮ د .
ﻚﻴﺳﻼﻛ نﺎﻧاددﺎﺼﺘﻗا
نﺎـﺴﻧا ﻪـﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻲﻧﺎﺴﻧاﺮﻴﻏ و ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ ﻲﺷﺮﮕﻧ ﻪـﺑ
ﻪـﻟﺰﻨﻣ يوﺮـﻴﻧ»
«رﺎـﻛ
ﺪﻨﺘﺷاد . ﺠﻴﺘﻧ ﺔ زا ﺖﻠﻔﻏ ﺰﺟ دﻮﺒﻧ يﺰﻴﭼ ،شﺮﮕﻧ عﻮﻧ ﻦﻳا نﺎﺴﻧا
نﺎـﺴﻧا ندﻮـﺑ !
،ﻪـﻫد ﺪـﻨﭼ زا ﺲـﭘ
ﻢﻛ حﻼﻄﺻا ﻢﻛ ﻲﻧﺎﺴﻧا يوﺮﻴﻧ»
،« ﺎـﺑ ـﻈﺣﻼﻣ ﺔ ،ﻪﻳﺎﻣﺮـﺳ ﺖـﺷﺎﺒﻧا رد نﺎـﺴﻧا ﺶـﻘﻧ ﺖـﺤﺗ
ـﺗ ﺄ ﺮﻴﺛ
و ﺲﻛرﺎﻣ لرﺎﻛ نﻮﭼ يداﺮﻓا تﺎﻈﺣﻼﻣ فزﻮﺟ
راﺮﻗ ﻪـﺟﻮﺗ درﻮـﻣ ﺮﺘﻴﭙﻣﻮﺷ ﺖـﻓﺮﮔ
، ﺮـﻫ زﻮـﻨﻫ ﺪـﻨﭼ
هﺎﮕﻳﺎﺟ ﻲﻧﺎﺴﻧا يوﺮﻴﻧ ﮋﻳو
ة دﻮﺑ ﻪﺘﻓﺎﻴﻧ ار دﻮﺧ .
رد ﻤﻫ ﺔ هﺎﮔﺪﻳد ﻂﻘﻓ نﺎﺴﻧا ،قﻮﻓ يﺎﻫ ﻪﺑ
ﻚـﻳ ﻪـﻟﺰﻨﻣ
ﻲـﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻞﻣﺎﻋ ﺪـﺷ
) ،يدﻮـﻤﺤﻣ 1385
(.
زا ﻪـﻜﻨﻳا ﺎـﺗ ـﻫد
ﺔ 1950 ـ 1960 ﺚـﺤﺑ ،
ﻳﺎﻣﺮﺳ» ﺔ ﻲﻧﺎﺴﻧا ﻪﺑ« ﻟﺰﻨﻣ ﺔ زا ﻲﻜﻳ ﻞﻣاﻮﻋ ﻢﻬﻣ ﺪﻴﻟﻮﺗ ار ﺮـﻜﺑ يﺮـﮔ و ﺰﺘﻟﻮـﺷ رودﻮﺌﺗ ﺪﻨﻧﺎﻣ يداﺮﻓا
ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺚﺤﺒﻣ دراو ﺪـﻧﺮﻛ
) ،يﺪـﻤﺤﻣ و يﻮـﻘﺗ 1385
.(
ﻪـﺑ ،ﻦﻳاﺮﺑﺎـﻨﺑ ﻲﻫﺎـﮕﻳﺎﺟ رد نﺎـﺴﻧا ﺞﻳرﺪـﺗ
ﻢﻫ ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ رﺎﻨﻛ رد و ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ﺎﺑ ﮓﻨﺳ راﺮﻗ ﻲـﻌﻴﺒﻃ و ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ يﺎﻫ
ﺖـﻓﺮﮔ . ﻪـﺘﺒﻟا
، ،هﺎﮔﺪـﻳد ﻦـﻳا رد
ﺖﺷاد ﺪﻴﻟﻮﺗ تﺎﻧﺎﻜﻣا ﺖﻳﻮﻘﺗ رد يراﺰﺑا ﻲﺸﻘﻧ ًﺎﻓﺮﺻ ﻲﻧﺎﺴﻧا يوﺮﻴﻧ .
لﺎـﺳ ﺎﺗ ﺪﻧور ﻦﻳا 1990
ﻪـﻣادا
ﺖﺷاد بﻮﺒﺤﻣ ﻪﻛ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺪﻘﻧ ﺎﺑ ﻖﺤﻟا
،ﻪﻌﺳﻮﺗ يﺎﻫ ﺺﺧﺎـﺷ»
ﻌـﺳﻮﺗ ﺔ ﻲﻧﺎـﺴﻧا و دﺮـﻛ ﻲـﻓﺮﻌﻣ ار«
شراﺰﮔ» ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺖﺧﺎﺳ مﻮﺳﺮﻣ ار ﻞﻠﻣ نﺎﻣزﺎﺳ« .
نﺎﺴﻧا ،شراﺰﮔ ﻦﻳا رد ﻪﺑ
ﻟﺰﻨﻣ ﺔ ﻞﻘﺛ ﺰﻛﺮﻣ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ياﺮﺑ و ﺪﺷ ﻲﻓﺮﻌﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ يﺎﻫ ﻦﻴﻟوا
دﺮـﮔاﺮﻓ رد نﺎﺴﻧا ﺶﻘﻧ ،رﺎﺑ ﻌـﺳﻮﺗ
ﺔ زا ﺮـﺗاﺮﻓ يدﺎـﺼﺘﻗا
،ﺮﺗﺮﺑ ﻲﻫﺎﮕﻳﺎﺟ رد و ﺪﺷ ﻲﻘﻠﺗ ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ﻪﺑ
ﺖـﻓﺮﮔ راﺮـﻗ ﺮﻈﻧﺪـﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻲﻠﺻا فﺪﻫ ﻪﺑﺎﺜﻣ )
،ﻲﻠـﺳﻮﺘﻣ
تﺎﻴﺑ و ﻲﺘﺒﺴﻧﻮﻜﻴﻧ ،
1389 .(
ﻪﺑ ،ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﻳا زا ﺲﭘ ﻪﻌﺳﻮﺗ رد نآ ﺶﻘﻧ و ﻲﻧﺎﺴﻧا يﻻاو هﺎﮕﻳﺎﺟ ﺞﻳرﺪﺗ
، ؛ﺖﺧﺎﺳ نﺎﻳﺎﻤﻧ ار دﻮﺧ
رد ﻲﻟﺎﺣ ﻪﻛ ﺘﻜﻧ ﺔ ؛دﻮﺑ هﺪﻧﺎﻣ لﻮﻔﻐﻣ شﺮﮕﻧ ﻦﻳا رد ﻲﻔﻳﺮﻇ ﻪﺘﻜﻧ
يا و دﺮـﮔاﺮﻓ ﻪـﻜﻨﻳا ﺮﺑ ﻲﻨﺒﻣ ﻮـﺤﻧ
ة
فﺪﻫ ﻦﻳا ﻖﻘﺤﺗ
، دراد ﻲﺗﺎﺼﺘﺨﻣ ﻪﭼ .
ﻪﺑ باﻮﺟ رد ﺳ
ﺆ لا ﺎﻴﺗرﺎﻣآ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ دﺮﻜﻳور ،ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻲﮕﻧﻮﮕﭼ زا
لﺎﺳ رد ،ﻦﺳ 1990
،نآ رد ﻪﻛ ﺪﺷ حﺮﻄﻣ
» ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻪﺑ ﺑﺎﺜﻣ ﺔ يدازآ « راﺮﻗ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ﺖﻓﺮﮔ
. دﺮـﻜﻳور
ناددﺎﺼﺘﻗا ﻦﻳا ﺘﺴﺟﺮﺑ
ﺔ ﺖﺳا فوﺮﻌﻣ ﺰﻴﻧ دﺎﺼﺘﻗا يازﺮﺗ ردﺎﻣ ﻪﺑ ﻪﻛ يﺪﻨﻫ )
،ﺞﻳﺮﺑرﻮﻛ 2002
( هﺎـﮕﻧ ،
زﺎﺑ ﻪﻌﺳﻮﺗ يوراﺮﻓ ار يﺪﻳﺪﺟ ﺎﺟ ﻪﻛ دﺮﻛ
ار نﺎﺴﻧا هﺎﮕﻳ ﻪﺑ
ﻟﺰﻨﻣ ﺔ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻞﻋﺎﻓ ﺎﻘﺗرا
ﺪﻴﺸﺨﺑ ) ،يدﻮﻤﺤﻣ
1386 .(
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺖﻳﻮﻘﺗ و دﺎﺠﻳا ﺮﺑ ،دﺮﻜﻳور ﻦﻳا رد رﻮﺤﻣ و ﻲﻧﺎﺴﻧا يﺎﻫ
راﺮـﻗ يزﺎـﺳﺪﻨﻤﻧاﻮﺗ ﻦﺘﻓﺮـﮔ
نﺎﺴﻧا ﻪﻌﺳﻮﺗ دﺮﮔاﺮﻓ رد ﺗﺄ
ﺪﻴﻛ ﻲﻣ دﻮﺷ ) يﺪﻴﻣا و يرﺎﻔﻏ ،
1388 : 126 .(
ترﺎﺒﻋ ﻪﻌﺳﻮﺗ ،ﺮﻈﻨﻣ ﻦﻳا زا
دﺮﮔاﺮﻓ زا ﺖﺳا ﻌﺳﻮﺗ
ﺔ بﺎﺨﺘﻧا ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻀﻓ رد ﻲﻧﺎﺴﻧا يﺎﻫ از
، ﺳد ياﺮﺑ ﻴﺘ ﻲﮔﺪـﻧز ﻪـﺑ ﻲﺑﺎ
ﺮﺘﻬﺑ ) ،يﺪﻴﻣا و يرﺎﻔﻏ 1388
: 126 .(
لوﺪﺟ 1 . ﻪﻳﺮﻈﻧ رد نﺎﺴﻧا ﻪﺑ شﺮﮕﻧ عﻮﻨﺗ ﻪﻌﺳﻮﺗ يﺎﻫ
ةرود ﻲﺨﻳرﺎﺗ نﺎﺴﻧا هﺎﮕﻳﺎﺟ
ﻪﻳﺮﻈﻧ زادﺮﭘ رﻮﻬﺸﻣ ﺚﺤﺑ
ﺪﻴﻛﺄﺗ هﺪﺷ
يدﺎﺼﺘﻗا يارآ ﻪﻴﻟوا ﺪﻴﻛﺄﺗ
ﻪﺑ نﺎﺴﻧا ﺮﺑ ﺔﻟﺰﻨﻣ
رﺎﻛ يوﺮﻴﻧ ﺖﻴﻤﺳا مادآ
نﺎﺴﻧا
ﻪﺑ ﻪﻌﺳﻮﺗ راﺰﺑا ﻪﺑﺎﺜﻣ
ﺪﻴﻛﺄﺗ نﺎﺴﻧا ﺮﺑ ﻪﺑ ﻟﺰﻨﻣ ﺔ يوﺮﻴﻧ
ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺮﺘﻴﭙﻣﻮﺷ فزﻮﺟ ،ﺲﻛرﺎﻣ لرﺎﻛ
نﺎﺴﻧا ﻪﺑ ﺪﻨﻤﺷزرا راﺰﺑا ﻪﺑﺎﺜﻣ
و ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺪﻴﻟﻮﺗ
زا ﺔﻫد 1950 ﺎﺗ
1980 و ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ
ﺖﻴﻤﻫا ﻦﺘﻓﺎﻳ
ﻲﻧﺎﺴﻧا ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ﺰﺘﻟﻮﺷ رودﻮﺌﺗ
نﺎﺴﻧا
ﻪﺑ ﻪﺑﺎﺜﻣ ﺔﻳﺎﻣﺮﺳ ﻪﻌﺳﻮﺗ
زا ﺔﻫد 1980 ﻪﺑ
ﺪﻌﺑ ﺔﻌﺳﻮﺗ
ﻲﻧﺎﺴﻧا ﻪﺑ ﻟﺰﻨﻣ ﺔ فﺪﻫ
ﻪﻌﺳﻮﺗ بﻮﺒﺤﻣ
ﻖﺤﻟا نﺎﺴﻧا
ﻪﺑ ﻪﻌﺳﻮﺗ فﺪﻫ ﻪﺑﺎﺜﻣ
ﺶﻳاﺰﻓا تروﺮﺿ ﻪﺑ يﺪﻨﻣروﺎﺑ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻲﻧﺎﺴﻧا يﺎﻫ ﻪﺑ
هار ﻪﺑﺎﺜﻣ
ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻪﺑ نﺪﻴﺳر
مﺎﺑزﻮﻧ ﺎﺗرﺎﻣ ،ﻦﺳ ﺎﻴﺗرﺎﻣآ ﻪﻌﺳﻮﺗ
ﻪﺑ يدازآ ﻪﺑﺎﺜﻣ ﻪﺑ ﻟﺰﻨﻣ ﺔ
نﺎﺴﻧا فﺪﻫ
ﺮﺑ سﺎﺳا : ،يدﻮﻤﺤﻣ 1385
ﻪﺑ ﻪﻌﺟاﺮﻣ ﺎﺑ ﺎﺗ ﺖﺳا هﺪﺷ شﻼﺗ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا رد ﺞﻬﻧ
ﻪﻏﻼﺒﻟا
، ﻪﻌﺳﻮﺗ فاﺪﻫا ﻒﻳﺮﻌﺗ نﺎﻜﻣا رد
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ دﺮﻜﻳور يرﺎﮔزﺎﺳ ﺐﺗاﺮﻣ و ﺪﻳآ ﻢﻫاﺮﻓ ﻲﻣﻼﺳا يدﺮﻜﻳور ﻮﺗﺮﭘ نﺎﻣرآ ﺎﺑ
ﺎﻫ ي ﺔﻌﻣﺎﺟ ﻲﻣﻼـﺳا
ﻲﺑﺎﻳزرا دﻮﺷ . ﺄﺗ ﺪﻴﻛ ﻦﺘﻣ ﺮﺑ ﺞﻬﻧ ﻪﻏﻼﺒﻟا زا نآ ور ﻢﻬﻣ بﺎﺘﻛ ﻦﻳا ﻪﻛ ﺖﺳ ﻲﻗﺎﺑ ﺮﺛا ﻦﻳﺮﺗ
زا هﺪﻧﺎﻣ يدﺮـﻓ
ﻪﻛ ﺖﺳا ﺮﻫ ﭼ دوﺪﺣ يو ﺖﻣﻮﻜﺣ ﺪﻨﭼ ﻪﻧ و لﺎﺳ رﺎﻬ
هﺎﻣ ﻲﻟو ،ﺪﻴﺸﻛ لﻮﻃ هﻮﻠﺟ
ﺮـﺑ ار ﺖﻟاﺪـﻋ زا يا
ﻌﻣﺎﺟ ﺔ ﻪﻛ دﺮﻛ ﻲﻓﺮﻌﻣ يﺮﺸﺑ ﻪﺑ
قاﺪﺼﻣ ﻪﺑﺎﺜﻣ مﺎﻤﺗ
ﻖﺣ يدازآ و ﺖﻟاﺪﻋ رﺎﻴﻋ ﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ راﺪﻣ
.
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ دﺮﻜﻳور
1
ﺶﻴﭘ ،ﻲﮔﺪﻧز ﺖﻴﻔﻴﻛ دﺮﻜﻳور ﻲﻣ ﻲﻘﻠﺗ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ دﺮﻜﻳور ﺮﺑ يﺪﻣآرد
دﻮـﺷ .
هزﺎـﺳ ،ﻲﮔﺪـﻧز ﺖـﻴﻔﻴﻛ يا
زا ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻣﻮﻬﻔﻣ ﻤﻴﻧ
ﺔ ﻪﻳﺮﻈﻧ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ﻢﺘﺴﻴﺑ نﺮﻗ مود ﻪﺧﺎـﺷ نازادﺮﭘ
مﻮـﻠﻋ نﻮﮔﺎـﻧﻮﮔ يﺎـﻫ
ﻂﺧ ناراﺰﮔرﺎﻛ و ناﺮﻳﺪﻣ و ﻪﻌﺳﻮﺗ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ،ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﺖـﺳا ﻪـﺘﻓﺮﮔ راﺮـﻗ ﻲﻣﻮـﻤﻋ ﻲـﺸﻣ
)
،ﺮﻠـﺸﻴﻓ
1381 .(
،ﻪﺟﻮﺗ ﻦﻳا ﺖﺤﺗ
ﺗﺄ دﺮﮔاﺮﻓ زا ﻞﺻﺎﺣ ﻲﻔﻨﻣ يﺎﻫﺪﻣﺎﻴﭘ ﺮﻴﺛ ﻲﺘﻌﻨـﺻ
نﺪـﺷ و ﻂـﺧ ﻲـﺸﻣ يﺎـﻫ
ﺼﺘﻗا ﺪﺷر ﺮﺑ ﺰﻛﺮﻤﺘﻣ ﺖﺳا هدﻮﺑ يدﺎ
، ﺮﻫ ﻪﺘﺷﺬﮔ رد ﺪﻨﭼ ناﺪﺑ ﻲﻣﺎﻛدﺎﺷ زا ﺚﺤﺑ رد ﺰﻴﻧ ﻮﻄﺳرا ﻲﺘﺣ
ﺖﺳا هدﺮﻛ هرﺎﺷا )
يﺪﻴﻣا و يرﺎﻔﻏ ،
1388 : 1 .(
ﺺﺧﺎﺷ طﻮﺑﺮﻣ يﺎﻫ ﻒـﻴﻃ ،يﺪـﻌﺑﺪﻨﭼ هزﺎﺳ ﻦﻳا ﻪﺑ
ار ﻲﻌﻴﺳو ﻲﻣ راﺮﻗ ﺮﻈﻧﺪﻣ
ﺪﻨﻫد ) ﻪﺘﻠﻛ و ﻲﻣﺮﺟﺎﺟ ،
1385 .(
و تﻻﺎـﻘﻣ ﻲـﺳرﺮﺑ ﺎﺑ ﺲﻧاﺮﻓ ،لﺎﺜﻣ ياﺮﺑ
تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ مﺎﺠﻧا هﺪﺷ رﺎﺑرد ة ﺶـﺷ رد ار حﻼﻄﺻا ﻦﻳا دﺮﺑرﺎﻛ ،ﻲﮔﺪﻧز ﺖﻴﻔﻴﻛ زﻮـﺣ
ة
يدﺎـﻋ ﻲﮔﺪـﻧز
،
ﻲـﺗاذ يﺎﻫداﺪﻌﺘﺳا و ﻲﺼﺨﺷ فاﺪﻫا ﻪﺑ ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد ،ﻲﮔﺪﻧز زا ﺖﻳﺎﺿر ،ﻲﻣﺎﻛدﺎﺷ ،ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﺖﻴﺑﻮﻠﻄﻣ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. Capability Approach
ﺖﺳا هدﺮﻛ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ )
،ﺲﻧاﺮﻓ 1996 (.
،نآ ﻲﺑﺎـﻳزرا و ﺶﺠﻨـﺳ و ﻲﮔﺪـﻧز ﺖـﻴﻔﻴﻛ ﺎـﺑ ﻪـﻬﺟاﻮﻣ رد
ﺎﻔﺘﻣ يﺎﻫدﺮﻜﻳور ﻲﻣ حﺮﻄﻣ ﻲﺗو
نآ زا ﻲﻜﻳ ﻪﻛ ﺪﻧﻮﺷ ﺖﺳا ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ دﺮﻜﻳور ،ﺎﻫ
.
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ حﻼﻄﺻا ار
ﻦﻴﻟوا رﺎﺑ ﻦﺳ ﺎﻴﺗرﺎﻣآ رد ،
ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻲﻳﺎﻫ رد ﻞـﻳاوا 1980 حﺮـﻄﻣ ﺮـﻛ د ) ،ﺰﻴﻠﻛﻮـﻛ
2005 : 9 ( و ﺎﺗ لﺎﺳ 1990 ، ﻪﺑ ﻪﺑﺎﺜﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ دﺮﻜﻳور يا
دﻮﺑ حﺮﻄﻣ .
ﻪﺒﻨﺟ زا ﻲﺧﺮﺑ ﻪﺘﺒﻟا دﺮـﻜﻳور يﺎـﻫ
ﺮﺑ ﺲﻛرﺎﻣ لرﺎﻛ و ﻞﻴﻣ تراﻮﺘﺳا نﺎﺟ ﺪﻨﻧﺎﻣ يداﺮﻓا و نﺎﮕﺘﺷﺬﮔ ﻪﺑ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻲـﻣ
ﺎـﻣا ؛ددﺮـﮔ ﻪـﺑ
رﻮـﻃ
شﻼﺗ زا مﺎﻬﻟا ﺎﺑ دﺮﻜﻳور ﻦﻳا ،صﺎﺧ بﻮﺒﺤﻣ يﺎﻫ
ﺖـﻓﺎﻳ ﻪﻌـﺳﻮﺗ مﺎـﺑزﻮﻧ ﺎـﺗرﺎﻣ و ﻦﺳ ﺎﻴﺗرﺎﻣآ ،ﻖﺤﻟا
) ،ﺰﻨﻴﺑار 2003 : 5 (.
ﻪﻜﻨﻳا ﻦﻤﺿ ﻲﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ
ﺪﺳر ﻖﺒﻄﻨﻣ يدوﺪﺣ ﺎﺗ ﺮﺑ
ﻳﺮﻈﻧ ﺔ ﺖﺧﺎﺳ ﺰﻧﺪﻴﮔ ﻲﺑﺎﻳ ﺪﺷﺎﺑ
ﺖﺳا رﺎﺘﺧﺎﺳ و ﺖﻴﻠﻣﺎﻋ ﻦﻴﺑ هدواﺮﻣ ﻲﻋﻮﻧ ﺮﺑ ﺮﻇﺎﻧ ﻪﻛ
؛ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺎﻣا رﻮﺤﻣ
ﻲﻧﺎـﺴﻧا ﺖـﻴﻠﻣﺎﻋ ندﻮـﺑ
،
ﺖﻴﻠﻣﺎﻋ يﺎﻫدﺮﻜﻳور رد ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻲﻣ هداد يﺎﺟ اﺮﮔ
دﻮﺷ .
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ دﺮﻜﻳور ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ
ﻪﺳ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ دﺮﻜﻳور رد ار يﺰﻛﺮﻣ و ﻲﻠﺻا مﻮﻬﻔﻣ
ﺮﺑ ﻲﻣ دﺮـﻴﮔ و ﻪـﺳ ژاو ة دراد يﺪـﻴﻠﻛ :
ﺎـﻫدﺮﻛرﺎﻛ ،1
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ
2ﺎﻫ ﻣﺎﻋ و
3ﺖﻴﻠ . ﺮﺑ سﺎﺳا و ﻲـﺳﺮﺘﺳد ﺐـﺗاﺮﻣ زا ﺖـﺳا ترﺎـﺒﻋ دﺮﻛرﺎـﻛ ،ﻦـﺳ ﺎﻴﺗرﺎﻣآ ﻒﻳﺮﻌﺗ
دﺮﻓ ﻚﻳ لﻮﺼﺣ )
،ﺰﻴﻠﻛﻮﻛ 2005 : 10 ( ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ؛
، ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﺎﻫدﺮﻛرﺎﻛ و ﺎﻫ
ﻟﺎﺣ ﺖ يﺎﻫ يﺪﻨﻤﺷزرا ﺪﻧا
ﻪﻛ
نﺎﺴﻧا ﻲﮔﺪﻧز ﻜﺷ ار ﺎﻫ
ﻲﻣ ﻞ و ﺪﻨﻫد ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﻲﻳﺎﻫ ﻲـﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﺪﻧﻮـﺷ
ﻪـﺑ ردﺎـﻗ ﺺﺨـﺷ ﺮـﻫ ﻪـﻛ
مﺎﺠﻧا نآ نداد ﺎﻫ ﺖﺳ و ﻪﺑ ﺐﺴﻛ ﻞﺑﺎﻗ ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻚﻳ ﻪﺑﺎﺜﻣ ﺪﻧا
. ﺲﻜﻌﻨـﻣ ﺰﻴﻧ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺪـﻨﻨﻛ
ة يﺎـﻫدﺮﻛرﺎﻛ
دﺮﻓ ﺮﻫ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻧﻮﮔﺎﻧﻮﮔ ﻪﺑ
هﻮﻘﻟﺎﺑ رﻮﻃ
، نآ ﻪﺑ ﻪﻛ دراد ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ ﺎﻫ
ﻞﺋﺎﻧ دﻮﺷ ياﺮـﺑ دﺮﻓ يدازآ ﺮﺑ و
شور ﻦﻴﺑ بﺎﺨﺘﻧا ﺪﻧراد ﺖﻟﻻد ﻦﺘﺴﻳز و ﻲﮔﺪﻧز نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ يﺎﻫ
) ،ﺰﻴﻠﻛﻮﻛ 2005 : 10 ( .
ﺮﺑ سﺎﺳا رد ﻪﻛ ﻲﻔﻳﺮﻌﺗ
» ﻣﺎﻧﺮﺑ ﺔ ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﺪﺤﺘﻣ ﻞﻠﻣ نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﻧﺎﺴﻧا «
ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ ،ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﻪﺋارا
زا ﺖﺳا ترﺎﺒﻋ ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ
ترﺎﻬﻣ ،ﺎﻫ شﺮﮕﻧ ،ﺎﻫ
شزرا ،ﺎﻫ هﺰﻴﮕﻧا ،ﺎﻫرﺎﺘﻓر ،ﻂﺑاور ،ﺎﻫ ﻲﻄﻳاﺮﺷ و ﻊﺑﺎﻨﻣ ،ﺎﻫ
ﻲﻣ ردﺎﻗ ار داﺮﻓا ﻪﻛ
ﻪﻌـﺳﻮﺗ فاﺪـﻫا ﻪـﺑ و ﺪﻨﺸﺨﺑ ﻖﻘﺤﺗ ار ﺎﻫدﺮﻛرﺎﻛ ﺎﺗ ﺪﻧزﺎﺳ
ﺪـﻨﻳآ ﻞـﺋﺎﻧ دﻮـﺧ يا
) ،يﺰﻨﻟ 2007 (.
شزرا ،يﺮﮕﻳد ﻒﻳﺮﻌﺗ رد ﺖﺳا هﺪﺷ هﺪﻴﻣﺎﻧ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ،ﺺﺨﺷ ﺮﻫ ﺖﺒﺜﻣ يدازآ يراﺬﮔ
ﺖﻴﻔﻴﻛ زا يرﺎﺘﺳﻮﻴﭘ ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﻪﻛ يﺎﻫ
يﺎﻫﺪﻣﺎﻴﭘ ﻲﻣ دﺮﻓ ﻪﻛ ﺖﺳا يﺪﻨﻤﺷزرا
نآ ﻦﻴـﺑ زا ﺪـﻧاﻮﺗ ﺎـﻫ
ﺪﻨﻛ بﺎﺨﺘﻧا )
،ﺮﭙﺳﺎﮔ 2007 ( . ﻪـﻛ ﺖـﺳا نآ ﺮـﺑ ﺰﻴﻧ ﺰﻨﻴﺑار ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ
،ﺎـﻫ ﺖـﺻﺮﻓ ﺎـﻳ ﺪﻨﻤـﺷزرا يﺎـﻫ
يدازآ ﻲﻳﺎﻫﺮﻴﺴﻣ ﻪﺑ داﺮﻓا ﻲﮔﺪﻧز ﺖﻳاﺪﻫ ياﺮﺑ ﻲﻳﺎﻫ نآ ﻪﻛ ﺪﻧا
ﻲﻣ ﺎﻫ ﺪﻨﻫاﻮﺧ . ﻪـﭽﻧآ ،ﺮـﻈﻨﻣ ﻦـﻳا زا
رد يدازآ مدﺮﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا نآ ﺖﺳا ﻢﻬﻣ ﺖﻳﺎﻬﻧ ﺎﻫ
ﺖﺻﺮﻓ ﺎﻳ ﻲﮔﺪـﻧز ﺖﻳاﺪـﻫ ياﺮـﺑ يﺪﻨﻤـﺷزرا يﺎﻫ
ﻲﻣ ﻪﭽﻧآ مﺎﺠﻧا ياﺮﺑ دﻮﺧ ﺪﻨﻫاﻮﺧ
ﺪﻨﺑﺎﻴﺑ ) ،ﺰﻨﻴﺑار 2005 : 95 ( . زا ﺮﮕﻳد ﻲﻫﺎﮔﺪﻳد ﺖﺳا ترﺎﺒﻋ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. Functionings 2. Capabilities 3. Agency
ﺪﻨﻤﺷزرا يﺎﻫدﺮﻛرﺎﻛ ﻪﺑ ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد ياﺮﺑ ،هوﺮﮔ ﺎﻳ دﺮﻓ ﺮﻫ يدازآ زا )
،ﺮﻴﻜﻟا 2002 و 2005 (.
ﺮـﻈﻨﻣ زا
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺰﻴﻧ ﻦﺳ ﺎﻴﺗرﺎﻣآ
، نﺎﺸﻧ ﺪﻨﻫد ة ﺐﻴﻛﺮﺗ ﻲﻣ دﺮﻓ ﺮﻫ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻳﺎﻫدﺮﻛرﺎﻛ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ يﺎﻫ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
نآ ﺪﺑﺎﻳ ﺖﺳد ﺎﻫ )
،ﻦﺳ 1992 : 40 ( ﺮﭙﺳﺎﮔ سد روﺎﺑ ﻪﺑ و
، فرﺎـﻌﺘﻣ مﻮﻬﻔﻣ ياﺮﺑ ﺖﺳا ﻲﻠﻳﺪﺑ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ
» ﺖﺻﺮﻓ « دﺮﺧ دﺎﺼﺘﻗا رد )
رﺎﺑرد ة ﺎﻫﻻﺎﻛ ( ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻪﻛ توﺎﻔﺗ ﻦﻳا ﺎﺑ ؛ رﺎﺑرد
ة ﻲﻣ حﺮﻄﻣ ﺎﻫدﺮﻛرﺎﻛ دﻮﺷ
) ،ﺮﭙﺳﺎﮔ 2007 (.
ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
، نﺎﻜﻣا زا ﺖﺳا ترﺎﺒﻋ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺖﺳد
ﻲﺘﺴﻴﭼ ﻪﺑ ﻦﺘﻓﺎﻳ ﺎـﻫ
)
ندﻮـﺑ ﻪـﭼ ،ﺎـﻫ
ﻲﮕﻧﻮﮕﭼ ندﺮﻛ ﻪﭼ و ﺎﻫ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ يﺎﻫ
(
نﺎـﻜﻣا ﻦـﻳا زا ﻲـﻜﻳ ﻖـﻘﺤﺗ زا ﺖﺳا ترﺎﺒﻋ دﺮﻛرﺎﻛ و ﺎـﻫ
.
ﺮﻫ ﺮﻴﺒﻌﺗ ﺪﻨﭼ
» هﻮﻘﻟﺎﺑ « ﺮﻴﺒﻌﺗ و ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ياﺮﺑ
» ﻞﻌﻔﻟﺎﺑ « ﺖﺳﺎﺳرﺎﻧ ،دﺮﻛرﺎﻛ ياﺮﺑ
، ﻪﺑ ﺎﻣا مﻮـﻬﻔﻣ كرد
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻲﻣ ﻚﻤﻛ ﺎﻫدﺮﻛرﺎﻛ و ﺎﻫ ﻛ
ﺪﻨ ) ،ﺰﻴﻠﻛﻮـﻛ 2005 : 12 (.
ﻦـﺳ
، و ﺎـﻫدﺮﻛرﺎﻛ ﻲﻳﺎـﺳﺎﻨﺷ زا غرﺎـﻓ
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ
ﻲـﻤﻧ ﻪـﺋارا ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ ﻪـﻋﻮﻤﺠﻣ ﻚـﻳ زا ﻲﻟﺎـﺜﻣ ﺎـﻳ ﺖـﺳﺮﻬﻓ ﭻﻴـﻫ ،ﺎﻫ ﺪـﻫد
و و زﺎـﺑ ﻦﻴـﻤﻫ
دوﺪﺤﻣﺎﻧ
،وا ﺖﺳﺮﻬﻓ ندﻮﺑ داﺮﻓا ﻲﺧﺮﺑ ﺮﻈﻧ ﺮﺑ ﺎﻨﺑ ﻪﭼﺮﮔا
ﺮﻴﺒﻌﺗ ﻪﺑ ﻨﺷﺎﭘ ﺔ ﻞﻴﺷآ ﻲـﻣ يو هﺎﮔﺪﻳد دﻮـﺷ
) ،شﺎﺒﻟﺰﻗ 1997 ( ﺎﻣا ، رد نﺎﺸﻧ ﺖﻘﻴﻘﺣ ةﺪﻨﻫد
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ وا ﺪﻳد ﺖﻌﺳو ﺎﻫ
ﺖﺳ .
ﺖﻴﻠﻣﺎﻋ ﻲﻨﻌﻳ ،مﻮﻬﻔﻣ ﻦﻴﻣﻮﺳ
، دراد يﺮﺘﻤﻛ ﺢﻴﺿﻮﺗ ﻪﺑ زﺎﻴﻧ .
ژاو ة ﻪـﺑ ،يدﺎـﺼﺘﻗا نﻮﺘﻣ رد ﻞﻣﺎﻋ
ﻲﻣ قﻼﻃا ﻲﺼﺨﺷ ﻲﻣ ﻞﻤﻋ ﺮﮕﻳد ﻲﺼﺨﺷ زا ﺖﺑﺎﻴﻧ ﻪﺑ ﻪﻛ دﻮﺷ
ﺪﻨﻛ . ﺎﻣا يﺎـﻨﻌﻣ ﺎﺠﻨﻳا رد ،هژاو ﻦﻳا
دراد يﺮﮕﻳد .
ﻞﻣﺎﻋ مﻮﻬﻔﻣ ﺎﺠﻨﻳا رد
،
نآ ﻪـﻛ دراد ﺖـﻟﻻد ﻲﻓاﺪﻫا ﺐﻴﻘﻌﺗ ياﺮﺑ دﺮﻓ ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ ﺮﺑ ار ﺎـﻫ
ﻲﻣ ﺪﻨﻤﺷزرا ﺪﻧاد
) ،ﻦﺳ 1999 : 19 - 18 (.
ﻚﻳﺮﺘﭘ ﺰﺘﻴﻓ ﻪﻛ ﺖﺳا نآ ﺮﺑ ﺰﻴﻧ
ﺰﻳﺎﻤﺗ ﺎﺑ ﻦﺳ ﻞﺋﺎﻗ
ﻲﻳﺎـﻧاﻮﺗ و ﺎـﻫدﺮﻛرﺎﻛ ﻦﻴـﺑ نﺪﺷ ﺎـﻫ
) نﺎـﻜﻣا
ندروآ ﺖﺳد ﻪﺑ و ﺺﻴﺨﺸﺗ دﺮﻛرﺎﻛ ﻚﻳ
( هﺎﮔﺪﻳد ﺺﻗاﻮﻧ زا ، ﻲﻨﻴﻋ ًﻼﻣﺎﻛ يﺎﻫ
ﻲﻨﻫذ ًﺎﻓﺮﺻ ﺎﻳ اﺮﮔ اﺮﮔ
ﻪﺑ ﻟﻮﻘﻣ ﺔ هﺎﻓر
، ﺖﺳا هدﺮﻛ بﺎﻨﺘﺟا )
يرﺎﻔﻏ و يﺪﻴﻣا ، 1388 : 33 .(
ﻦﻳا ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ دﺮﻜﻳور ﻲﺳﺎﺳا يﺎﻋدا
رد توﺎﻀﻗ و ﺺﺨﺷ ﻚﻳ ﻲﮔﺪﻧز ﺖﻴﻔﻴﻛ ﺎﻳ هﺎﻓر ﻲﺑﺎﻳزرا ﻪﻛ ﺖﺳا ةرﺎﺑ
ﺢﻄـﺳ ﺎـﻳ و ﺖﻟاﺪﻋ و يﺮﺑاﺮﺑ
ﺳﻮﺗ ﻌ ﺔ ﺎﻫرﻮﺸﻛ و ﻊﻣاﻮﺟ
، ﺪﻳﺎﺒﻧ ًﻻﻮﺻا ﺮﺑ
ﺎﻫدﺮﻛرﺎﻛ يﺎﻨﺒﻣ و
ﻊﺑﺎﻨﻣ ) رد ﻲﻨﻴﻋ ﺖﻟﺎﺣ (
و يﺪﻨﻣدﻮﺳ ﺎﻳ و
ﺖﻳﺎﺿر ) رد ﻲﻨﻫذ ﺖﻟﺎﺣ (
ﺪﺷﺎﺑ ﺺﺨﺷ
، ﺪﻳﺎﺑ ﻪﻜﻠﺑ ﺮﺑ
ﺖﺻﺮﻓ يﺎﻨﺒﻣ ﻳﺎﻫ
ﻲ ﺶﺨﺑﺮﺛا ﺮﺑ مدﺮﻣ ﻪﻛ ﺪﺷﺎﺑ
ﺎﻨﺒﻣ نآ
، ﻲﮔﺪﻧز ﺶﻳﻮﺧ ﺪﻨﻤﺷزرا ار ﻲﻘﻠﺗ
ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ
، ﺎﻫدﺮﻛرﺎﻛ اﺮﻳز ﺮـﺛا ﺮﺑ ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ
رﺎـﺒﺟا ) ياﺮـﺑ
ناﺪﻧز ﻂﻴﺤﻣ رد لﺎﺜﻣ (
؛ﺪﻨﻫﺪﺑ خر ﻊﺑﺎﻨﻣ
ﺰﻴﻧ
نآ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ دﺮـﻓ ﺮـﮔا ،ﺪـﺷﺎﺑ ﻪﺘـﺷاﺪﻧ ار ﺎـﻫ
ﺮﻴﻏ يروﺮﺿ ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ و ﺪﻧا يﺪﻨﻣدﻮﺳ
نآ ﺎﻫ ﺑ ﻪ ﻠﻴﺳو ﺔ ﺖﻴﺼﺨﺷ ﺎﻫ ﺢﻴﺟﺮﺗ ﺎﻳ يﺎﻫ ﺎـﺑ ﻪﺘﻓﺎﻳرﺎﮔزﺎـﺳ
ﻲﮔﺪﻧز ﻂﻳاﺮﺷ ﻒﻳﺮﺤﺗ
ﺪﻧﻮﺷ . ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
، و ﻲﺑﺎـﻳزرا ياﺮﺑ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺶﻴـﭘ
نﺎـﺴﻧا هﺎـﻓر عاﻮـﻧا ندﺮـﺑ ﺎـﻫ
ﺐﺳﺎﻨﻣ ﺮﺗ ﺮﺑ ﺪﻳﺎﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ و ﺖﺳا دﻮﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ نآ
.
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ دﺮﻜﻳور رد يدازآ
عﻮﺿﻮﻣ زا ﻲﻜﻳ يﺎﻫ
ﻦﺳ ﺎﻴﺗرﺎﻣآ دﺮﻜﻳور رد ﻲﻠﺻا
دﺮـﻜﻳور ﻦـﻳا ﻪﻛ يﺪﺣ ﺎﺗ ؛ﺖﺳا يدازآ
» ﻪﻌـﺳﻮﺗ
ﻪﺑ يدازآ ﻪﺑﺎﺜﻣ «
ﻲﻣ هﺪﻧاﻮﺧ ﻢﻫ يدازآ نآ رد و دﻮﺷ
ﻪﺑ ﻟﺰﻨﻣ ﺔ ﻢﻫ و ﻪﻴﻟوا فﺪﻫ ﻪﺑ
ﻲﻠـﺻا راﺰـﺑا ﻪـﺑﺎﺜﻣ
راﺮﻗ ﺮﻈﻧﺪﻣ ،ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻲﻣ
زا يرادرﻮﺧﺮﺑ ﺮﺑ هوﻼﻋ يدازآ ﻲﻨﻌﻳ ؛دﺮﻴﮔ يﺎـﻔﻳا ﻖـﻳﺮﻃ زا ،يراﺰـﺑا ﺶـﻘﻧ
رد ﺶﻘﻧ ﻲﻨﻏ ،نﺎﺴﻧا ﻲﮔﺪﻧز ندﺮﻛ ﺗﺄ
يﺮﻴﺛ دراد ﻲﺳﺎﺳا و يدﺎﻬﻧ )
،يﺪﻴﻣا و يرﺎﻔﻏ 1388
: 31 .(
رد
،هﺎﮔﺪﻳد ﻦﻳا ﺔﻌﺳﻮﺗ
يدازآ ﺶﻳاﺰﻓا دﺮﮔاﺮﻓ درﻮﻣ ﻲﻌﻗاو يﺎﻫ
ﺔﻗﻼﻋ
ﺖـﺳا مدﺮـﻣ )
و ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ ﻦـﻤﺠﻧا
ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ،ﻲﻧﺎﺴﻧا 2005 : 5 ( ﻪﻌﺳﻮﺗ و يدازآﺎـﻧ دﻮﺟو ﻲﻨﻌﻳ ،ﻲﮕﺘﻓﺎﻴﻧ ﺎـﻫ
) ،يدﻮـﻤﺤﻣ 1388
.(
ﻦـﻳا ﺮـﺑ
،سﺎﺳا ﻌﺳﻮﺗ ﻪ ﻲﻣ ﻖﻘﺤﺗ ﻲﻧﺎﻣز ﺪﺑﺎﻳ
وﺮﺑ ﻦﻴـﺑ زا يدازآ ﺪـﺿ ﻲﺳﺎﺳا ﻞﻣاﻮﻋ ﻪﻛ ـﻧ
ﺪ .
ﺐـﻴﺗﺮﺗ ﻦﻳﺪـﺑ
،
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ
،
ﺮـﮕﻳد ﻲﻧﺎـﻴﺑ ﻪـﺑ ﺎـﻳ ﺎـﻫدﺮﻛرﺎﻛ ﻞﻳﺪـﺑ تﺎـﺒﻴﻛﺮﺗ ﻪـﺑ ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد ياﺮﺑ دﺎﻴﻨﺑدﻮﺧ يدازآ ﻲﻋﻮﻧ
،
هﻮﻴﺷ ﻪﺑ ﻲﺳﺮﺘﺳد يﺎﻫ
نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ ﺖﺳا ﻲﮔﺪﻧز .
ﺖﺳا ﺪﻨﻤﺷزرا ﻞﻴﻟد ود ﻪﺑ ﻞﻗاﺪﺣ يدازآ ﻦﻳا :
ﻒﻟا ( يدازآ ﺶﻳاﺰﻓا
، ﻲﭘ ياﺮﺑ ار ﺎﻣ ﺖﺻﺮﻓ ﻲﻣ ﺮﺘﺸﻴﺑ نﺎﻤﻓاﺪﻫا يﺮﻴﮔ
ﺪﻨﻛ .
ب ( ﺎﻳ ﺪﻧور دﻮﺧ دﺮﮔاﺮﻓ
ﺖﺳا ﻢﻬﻣ ﺎﻣ ياﺮﺑ بﺎﺨﺘﻧا و
ﻲﻣ ﻪـﻛ ﻢﻳﻮـﺷ ﻦﺌﻤﻄﻣ ﻢﻴﻫاﻮﺧ ﻪـﺑ
ﻞـﻴﻟد
ﺖﻳدوﺪﺤﻣ لﺎﻤﻋا يﺎﻫ
ﺪﺷ ة ناﺮﮕﻳد رﻮﺒﺠﻣ ، هﺪﺸﻧ ﺖﻴﻌﺿو ﻚﻳ شﺮﻳﺬﭘ ﻪﺑ ﻢﻳا
.
ود ﻦﻳا ﻦﻴﺑ ﻚﻴﻜﻔﺗ ﺒﻨﺟ
ﺔ ﺖﺳا ﻢﻬﻣ ﻲﻋﻮﺿﻮﻣ يدازآ )
،ﻦـﺳ 1390 : 61 - 260 ( و ﻦـﺳ ﺎـﻴﺗرﺎﻣآ
ياﺮﺑ ﻪﺒﻨﺟ ود ﻦﻳا نﺎﻴﺑ
، نﺎﮔژاو زا
» ﺖﺻﺮﻓ يدازآ
1« و
» يدازآ دﺮﮔاﺮﻓ
2« ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﻨﻛ
. ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
،
يدازآ هﺎﮔﺪﻳد ﻦﺳ
، ﺖﺻﺮﻓ ﻢﻫ ﻲﻣ ﻞﻣﺎﺷ ار ﻲﻌﻗاو يﺎﻫ
دﻮﺷ و ﻢﻫ ﻲﻳﺎﻫدﺮﮔاﺮﻓ رد ار
ﺮﺑ ﻲﻣ ﻪـﻛ دﺮﻴﮔ
ﻢﻴﻤﺼﺗ رد يدازآ نﺎﻜﻣا ار يﺮﻴﮔ
ﻲـﻣ ﺮﻳﺬﭘ ﻨﻛ ـﻨ ﺪ . ﻦﻳاﺮﺑﺎـﻨﺑ
،
ﻲـﻣ ﻢـﻫ يدازآ ناﺪـﻘﻓ ﻲـﺷﺎﻧ ﺪـﻧاﻮﺗ
زا
ﺖﺻﺮﻓ ﻢﻫ و ﻲﻓﺎﻛﺎﻧ يﺎﻫ يﺎﻫدﺮﮔاﺮﻓ
ﺪﺷﺎﺑ ﻲﻓﺎﻛﺎﻧ )
،ﻦﺳ 1385 : 31 .(
ﻪﺘﺒﻟا يدازآ ﻳﺎﻫ ﻲ ﻲﻌﻗاو ﻲﻘﻠﺗ
ﻲﻣ ﺪﻧﻮﺷ ﺮﻳﺎﺳ و ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻪﻛ ار ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫدﺮﮔاﺮﻓ
ﻪﺑ لﺎﺒﻧد ﻪﺘﺷاد ﺪﻨﺷﺎﺑ ) ،ﺮﭙـﺳﺎﮔ 2007 (.
ﺪـﻌﺑ رد
ﻲﺳﺎﺳا يدازآ عﻮﻧ ﺞﻨﭘ ﻦﺳ ﺎﻴﺗرﺎﻣآ ،ﺖﺻﺮﻓ يدازآ ار
نﺎﺴﻧا ياﺮﺑ ﻲﻣ ﺮﻛذ ﺎﻫ
رﺎـﺒﻋ ﻪﻛ ﺪﻨﻛ ت
ا زا ﺪـﻧ :
يدازآ ﺖـﺻﺮﻓ ،يدﺎﺼﺘﻗا تﻼﻴﻬﺴﺗ و تﺎﻧﺎﻜﻣا ،ﻲﺳﺎﻴﺳ يﺎﻫ و ﺖﻴﻓﺎﻔـﺷ ﻦﻴﻤـﻀﺗ ،ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا يﺎـﻫ
ﻢﺘﺴﻴﺳ ﻲﺘﻳﺎﻤﺣ ) ،ﻦﺳ 1385 : 54 .(
زا رﻮﻈﻨﻣ يدازآ ﻖﺑﺎﻄﻣ ﻲﺳﺎﻴﺳ يﺎﻫ نﺎﻤﻫ
ﻲﻧﺪﻣ قﻮﻘﺣ ﺖـﺳا
.
يدﺎﺼﺘﻗا تﻼﻴﻬﺴﺗ هﺮﻬﺑ ﺮﺑ
زا يﺪﻨﻣ ﻪـﻟدﺎﺒﻣ و فﺮـﺼﻣ ،ﺪﻴﻟﻮﺗ ياﺮﺑ يدﺎﺼﺘﻗا ﻊﺑﺎﻨﻣ
ﺪـﻧراد ﺖـﻟﻻد .
ﺖﺻﺮﻓ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ رد
ﺪﻧﺮﻴﮔﺮﺑ ة ﻪﻌﻣﺎﺟ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﺗﺎﺒﺳﺎﻨﻣ ياﺮﺑ
و شزﻮﻣآ ﻦﻴﻣﺄﺗ
ﻲﻣﻮﻤﻋ ﺖﺷاﺪﻬﺑ
ﺑ مدﺮﻣ ﻪ ﻲﻣ رﺎﻛ دﺮﻴﮔ . ﻪﺑ ﺖﻴﻓﺎﻔﺷ ﻦﻴﻤﻀﺗ ﺴﻣ
ﺌﻠ ﺔ ﻒﺸﻛ ﺮﺑ ﻖﻳﺎﻘﺣ ﻲﻣ ددﺮﮔ . ﻢﺘﺴﻴﺳ ﻲﺘﻳﺎﻤﺣ ﺰـﻴﻧ ﻪـﺑ
ياﺮﺑ ﺖﻴﻨﻣا ﻦﻴﻣﺄﺗ يﺎﻨﻌﻣ زا ﻪﺘﺳد نآ
ﻪﻜﺒﺷ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ ﻪـﻛ ﺖـﺳا
ﺮـﻄﺧ و ﺪـﻳﺪﻬﺗ ضﺮـﻌﻣ رد
راﺮﻗ ﺪﻧراد . يدازآ ﻦﻳا ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﻞﻤﻜﻣ ﺎﻫ
ﺪﻧ
،
ًﺎﻤﻴﻘﺘﺴﻣ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ
ﻲـﻣ دﻮـﺒﻬﺑ ار داﺮـﻓا يﺎﻫ ﺪـﻨﻫد
و ياﺮـﺑ
ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻲﻧﺎﺴﻧا يﺎﻫ ﺖﻴﻤﻫا
ﺪﻧراد رﺎﻴﺴﺑ )
،ﻦﺳ 1999 : 40 - 39 (.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. Opportunity Freedom 2. Process Freedom
شور ﺶﻫوﮋﭘ ﻲﺳﺎﻨﺷ
ﻚﻳ رد دﻮﺟﻮﻣ تﺎﻋﻼﻃا ﺮﮔا ﻨﻴﻣز
ﺔ
ﻪﺘـﺴﻧادﺎﻧ ﻪـﻜﻨﻳا ﺺﻴﺨﺸﺗ ﻲﺘﺣ ﻪﻛ ﺪﺷﺎﺑ كﺪﻧا نﺎﻨﭼ صﺎﺧ ﺎـﻫ
ماﺪﻛ ا ﺪﻧ
، دﻮﺧ ﺴﻣ ﺌ ﻪﻠ ﺪﺷﺎﺑ زﺎﺳ ﻲﻤﻧ تﺎﺒﺛا يﺎﻫدﺮﻜﻳور زا ناﻮﺗ شور و اﺮﮔ
ﻤﻛ يﺎﻫ و دﺮـﻛ هدﺎﻔﺘـﺳا ﻲ
ﺖﺴﺟ هﺮﻬﺑ ﻲﻔﻴﻛ ﺶﻫوﮋﭘ زا ﺪﻳﺎﺑ )
،لوﺎﭘ 1379 : 211 .(
ﻪﺑ ﺰﻴﻧ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ رد ﻪﻛ ﺎﺠﻧآ زا ظﺎـﺤﻟ
يﺮﻈﻧ ﻲﻧﺎﺒﻣ دﻮﺒﻤﻛ )
،ﻦﺴﻨﺘﺴﻳﺮﻛ و ﻞﻳﻻرﺎﻛ 2005
: 19 (
، ﻪـﺑ ﻞـﻴﻧ نﺎﻜﻣا ﻲﻓﺎـﻛ ﺖﺧﺎﻨـﺷ
ةرﺎـﺑرد
ﺺﺧﺎﺷ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻢﻬﻣ يﺎﻫ ﺴﻣ
ﺌ ﻪﻠ نآ طﺎﺒﺗرا و
دراﺪـﻧ دﻮـﺟو ﺮﮕﻳﺪـﻜﻳ ﺎﺑ ﺎﻫ
، ﻲـﻔﻴﻛ ﺶﻫوﮋـﭘ شور
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ رﺎﻛ يﺎﻨﺒﻣ .
ﺖﺳا ﻲﻓﺎﺸﺘﻛا ًﺎﺘﻴﻫﺎﻣ ﻪﻛ ﻲﻔﻴﻛ ﺶﻫوﮋﭘ ًﻻﻮﻤﻌﻣ
، هدﺎﻔﺘـﺳا يدراﻮـﻣ رد
ﻲﻣ ﻮﻧ ﻪﻛ دﻮﺷ هﺪﻳﺪﭘ عﻮﻗو ﻲﮕﻧﻮﮕﭼ ﻢﻬﻓ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﻏﺪﻏد ﻲﻋ
و ﺎﻫ ﻮﺤﻧ ة نآ طﺎﺒﺗرا ﺮﮕﻳﺪـﻜﻳ ﺎـﺑ ﺎﻫ
دراد دﻮﺟو
، ﺶﺠﻨﺳ ﻪﻧ ﻄﺑار
ﺔ ﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻦﻴﺑ )
ﻲﻳﺎﻧاد ،يﺮـﻔﻈﻣ و دﺮﻓ 1387
.(
سﺎـﺳا ﻦـﻳا ﺮـﺑ
، ﻪـﺘﻔﮔ
ﻲﻣ ﻪﻛ دﻮﺷ هﺪﻳﺪﭘ ﻚﻳ ﺖﺧﺎﻨﺷ و كرد ياﺮﺑ ﺖﺳا ﻲﺷﻼﺗ ﻲﻔﻴﻛ ﺶﻫوﮋﭘ
، ﻬﺟ زا ﺖ ﺎﻫ ﻪﻳواز و يﺎـﻫ
نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ و ﺮﻴﮔرد رد نﺪﺷ يدﺮﮔاﺮﻓ ﻪﻴﺒﺷ رﻮﻠﺒﺘﻣ ندﺮﻛ ﺪﻳﺪﭘ ة ﻲﺳرﺮﺑ هﺪﺷ ) لﺎﺷرﺎﻣ و ﻦﻤﺳار ، 1377 :
197 .(
ًﺎﻣﻮﻤﻋ ﻫوﮋﭘ ﮕﺸ ﺖﻴﻔﻴﻛ ﻪﻜﻨﻳا ياﺮﺑ ناﺮ ﻌﻟﺎﻄﻣ
ﺔ رﺎـﺒﺘﻋا ﺪـﻨﻧﺎﻣ ﻲﻤﻴﻫﺎـﻔﻣ ﻪﺑ ،ﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ار دﻮﺧ
) ﻲﻳﺎﻳﺎﭘ ( ﻲﻣ هرﺎﺷا ﻲﻳاور و ﺪﻨﻨﻛ
. رﺎﺒﺘﻋا ﺮﮔا ﺮﺑ
ﺐﺴﺣ ـﺑ نﺎﻜﻣا ﻪ ندروآ ﺖـﺳد ـﺠﻴﺘﻧ
ﺔ ود رد نﺎـﺴﻜﻳ
ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﺎﺑ توﺎﻔﺘﻣ ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ ،دﻮـﺷ ﻒﻴـﺻﻮﺗ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ
ار ﻲـﻔﻴﻛ ﺶﻫوﮋـﭘ ﻚـﻳ ﺞﻳﺎـﺘﻧ ﻪـﻧﻮﮕﭼ
ﻲﻣ ؟ﺖﺴﻧاد ﺮﺒﺘﻌﻣ ناﻮﺗ اﺮﻳز
ﻲﻤﻧ ﺰﮔﺮﻫ ﻲﻔﻴﻛ ﺶﻫوﮋﭘ دﻮـﺷ راﺮﻜﺗ ًﺎﻨﻴﻋ ﺪﻧاﻮﺗ
؛
ﻪـﻛ ﺖـﻬﺟ ناﺪـﺑ رد
ﻲــﻔﻴﻛ ﺶﻫوﮋــﭘ
، ﻫوﮋﭘ دﻮــﺧ ﺶﻫوﮋــﭘ ﻲﻠــﺻا راﺰــﺑا ﮕــﺸ
ﺖــﺳا ﺮ )
،ﻦﻣﻮــﻫ 1389 : 34 ( ﺖــﻴﻌﻗاو و
هﺪﻫﺎﺸﻣ هﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ و ﺮﮔ
ًاﺮﻤﺘﺴﻣ ، ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﺮﺑ ﺮﻴﺛﺄﺗ
ﻲﻣ ﺪﻧراﺬﮔ )
يزﺎـﺠﺣ و نﺎـﮔرزﺎﺑ ،ﺪﻣﺮﺳ
، 1380 :
78 .(
و سﺎﺳا ﻦﻴﻤﻫ ﺮﺑ ﻪﺑ
ﻞﻴﻟد ﺖﻳﻮﻫ ﺖﻴﻋﻮﺿﻮﻣ
ﻳﺎـﺳﺎﻨﺷ عﻮـﺿﻮﻣ و ﺎـﺳﺎﻨﺷ ﻞـﻋﺎﻓ ﺖـﻓﺮﻌﻣ رد ﻲ
ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ) ،ﺮﻳﺎﺳ 1388 ( ، ﻲﻔﻴﻛ ﺶﻫوﮋﭘ رد
، ﺮﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻄﺑار ﺔ ﺪﻴﻛﺄﺗ ﻲﻤﻴﻘﺘﺴﻣ ﻲﻣ
دﻮﺷ ﻫوﮋﭘ ﻪﻛ ﮕـﺸ ﺮ
ﻲﻣ راﺮﻗﺮﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻂﻴﺤﻣ ﺎﺑ ﺪﻨﻛ
) ،ﻦﻤﺳار و لﺎﺷرﺎﻣ 2011
( . ﻲﺗرﺎﺒﻋ ﻪﺑ
، ﻠﻣاﻮـﻋ ﺎﺑ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا مﻮﻠﻋ ﻲ
مﻮﻬﻔﻣ مﻮﻬﻔﻣ و راد راد رﺎﻛوﺮﺳ زﺎﺳ
د نآ ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ و رﺎﺑرد
ة ﻲﻣ مﺎﺠﻧا ﻪﭽﻧآ ﺪﻨﻫد
، ﻪـﻳﺮﻈﻧ يزادﺮـﭘ
ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ ) ﻦﻳورد و گﺮﺒﺳاﺮﮔ ، 1388 : 55 .(
ﻦﻳازا ور
، رد ﻲﻟﺎﺣ ﻪﻛ ـﻌﻟﺎﻄﻣ ﺔ ﻲـﻌﻴﺒﻃ تﺎﻋﻮـﺿﻮﻣ ﻂـﻘﻓ
ﺖﺳا دﺮﻔﻨﻣ ﻚﻴﺗﻮﻨﻣﺮﻫ ﻦﻤﻀﺘﻣ
، ﻌﻟﺎﻄﻣ ﺔ هﺪﻳﺪﭘ
ـﻀﻣ ﻚـﻴﺗﻮﻨﻣﺮﻫ ،ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا يﺎـﻫ دﺪـﻣ ﻪـﺑ ار ﻒﻋﺎ
ﻲﻣ ﺪﺒﻠﻃ ) ،ﺮﻳﺎﺳ 1388 : 39 .(
ﺖﻓﺮﻌﻣ رد ،سﺎﺳا ﻦﻳا ﺮﺑ ﻲﺳﺎﻨﺷ
ﻲﻔﻴﻛ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا ﻪﺑ ،
ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻪـﺟﻮﺗ
ﻲﻤﻧ دﻮﺷ ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻪﻛ يﺎﻫ ﻪﺑ ﺖﺳد نﺎﻬﺟ هﺪﻣآ لﻮﻤﺷ
ﺮﻴﺧ ﺎﻳ ﺪﻧا ﻪـﻜﻠﺑ ،
ﻪـﺘﻓﺎﻳ ﻦـﻳا ﺎـﻫ
ﻪـﺑ ﻪـﺑﺎﺜﻣ ﻲـﺸﻧاد
ﺶﻨﻴﺑ ﻢﻬﻣ و هﺪﻨﻫد رﺎﺑرد
ة ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا نﺎﻬﺟ ﺖﻴﻫﺎﻣ ﻲﻣ ﻲﻘﻠﺗ ،
ﺪﻧﻮﺷ . ﺑ ﻲﺸﻧاد ﻦﻴﻨﭼ ﻪ
رﻮـﻃ ﺮـﻴﻏ ﻞـﺑﺎﻗ
ﻲﺑﺎﻨﺘﺟا
، ﻲﺒﺴﻧ ﻲﻀﺘﻘﻣ ،هدﻮﺑ ار نآ سواﺮﺘـﺷا و رﺰـﻴﻠﮔ و هﺪﻣآﺮﺑ نآ زا ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻄﻳاﺮﺷ
» ﺔـﻳﺮﻈﻧ
يﻮﻫﺎﻣ « ﻲـﻣ ﺐﻘﻟ ﺪـﻨﻫد ) ،ﭻﻳﺮﻴﻤـﺳا و نﺎـﮔرﻮﻣ 1980
( .
ـﻤﻛ ﺶﻫوﮋـﭘ ﻲـﻳاور ﻲ
ﺰـﻴﻧ ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ ﺮـﺑ
هزاﺪﻧا ا ﺎﻳ ﺢﻴﺿﻮﺗ ياﺮﺑ ﻖﻴﻗد يﺮﻴﮔ ؛دراد ﺖـﻟﻻد ﻲﻨﻴﻋ ﺖﻘﻴﻘﺣ ﻚﻳ سﺎﻜﻌﻧ
رد ﻲﻟﺎـﺣ رد ﻲـﻳاور ﻪـﻛ
ﻲﻣ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺶﺳﺮﭘ ﻦﻳا ﺎﺑ ﻲﻔﻴﻛ ﺶﻫوﮋﭘ شور ﺎﻳآ ﻪﻛ دﻮﺷ
هدﺎﻔﺘـﺳا نﻮـﻨﻓ و ﺎﻫدﺮﻜﻳور ،ﺎﻫ هﺪـﺷ
، ﺎـﺑ
ﻣ ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ار ﻪﭽﻧآ و هدﻮﺑ ﻂﺒﺗﺮ ﺖﺴﺟ ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ
و ﻲﻣ ﻮﺟ ﺪﻨﻛ ﻲﻣ ﺪﻨﺠﻨﺳ ) ،ﻦﻣﻮﻫ 1389 : 56 .(
ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
، ﺶﻫوﮋﭘ ناراﺪﻓﺮﻃ دﺎﻘﺘﻋا ﻪﺑ ﻲﻔﻴﻛ يﺎﻫ
، ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا صﺎﺧ نﺎﮔژاو ﺎﺑ ﺪﻳﺎﺑ غاﺮﺳ ﻪﺑ ﺎﻫ
ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا ﺖﻓر ﺎﻫ
. يرواد ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد رﺎـﺑرد
ة
ﻲـﻔﻴﻛ ﺶﻫوﮋـﭘ ﺖـﻴﻔﻴﻛ
، و ﻲـﻌﻗاو هﺎﮔﺪـﻳد ﻚـﻳ
لﺪﺘﺴﻣ
ﻦﻠﻜﻨـﻴﻟ و ﺎـﺑﻮﮔ يﺎـﻫرﺎﻛ ﺮـﺑ و ﺖـﺳا يﺮﻴﺴﻔﺗ هرﺎﮕﻧا ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﻪﻛ دراد دﻮﺟو ﺮﺗ هﺪـﺷ ﺎـﻨﺑ
) ﻲﻳﺎﻧاد دﺮﻓ و يﺮﻔﻈﻣ ، 1387 ( و نﻮﺳﺪﻨﻟرا و
نارﺎﻜﻤﻫ نآ
ار ﻪﻌﺳﻮﺗ هداد ﺪﻧا ) ،ﻦﻣﻮﻫ 1389 : 61 .(
رد
ﻫد ﺔ 1980 ار دﺎﻤﺘﻋا ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ مﻮﻬﻔﻣ ﻦﻠﻜﻨﻴﻟ و ﺎﺑﻮﮔ ﻪﺑ
ﻟﺰﻨﻣ ﺔ ﻲﻳﺎﻳﺎﭘ و ﻲﻳاور ﻲﻨﻳﺰﮕﻳﺎﺟ ياﺮﺑ يرﺎﻴﻌﻣ
حﺮﻄﻣ و ﺪﻧداد راﺮﻗ ﺮﻈﻧﺪﻣ مﻮﻬﻔﻣ ﻦﻳا ﻪﻛ ﺪﻧدﺮﻛ
، ،لﺎـﻘﺘﻧا ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ ،رﺎـﺒﺘﻋا ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ ﺮـﺼﻨﻋ رﺎﻬﭼ زا
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ و ﺎﻜﺗا ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺗ
ﻳﺄ ﺪﻴ ) ،نﻮﺴﻜﺟ 2007
( ﺖﺳا هﺪﺷ ﻞﻴﻜﺸﺗ .
ﻒﻟا ( ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ رﺎﺒﺘﻋا . داﺮﻓا ﻪﻛ ﺖﺳا ﺮﻳﺬﭘدﺎﻤﺘﻋا ﻲﺘﻗو ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ لﻮﻘﻌﻣ
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻲﺘﺳرد و ندﻮﺑ ﺎﻫ
نآ ي
رد ار ﻨﻴﻣز ﺔ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا تﺎﻴﺣ ﺪﻨﻫد ﺺﻴﺨﺸﺗ دﻮﺧ .
ب ( لﺎﻘﺘﻧا ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ .
ﻲﻔﻴﻛ ﺶﻫوﮋﭘ رد رﺎﺑ ،
لﺎﻘﺘﻧا ﻫوﮋﭘ شود ﺮﺑ يﺮﻳﺬﭘ ﮕﺸ
ﻪـﻜﻠﺑ ،ﺖـﺴﻴﻧ ﻲﻠﺻا ﺮ
ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﺴﻛ شود ﺮﺑ ﻪﺑ
ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا دﺮﺑرﺎﻛ دﻮﺧ ﻂﻳاﺮﺷ رد
ﻪﺟﻮﺗ دراد .
ج ( ﺎﻜﺗا ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ .
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻚﻳ يﺎﻫ ﻌﻟﺎﻄﻣ
ﺔ ا ﻞﺑﺎﻗ ﺎﻜﺗ زا ﻲﮕﻨﻫﺎﻤﻫ و تﺎﺒﺛ ،ﺖﻗد رادرﻮﺧﺮﺑ
ﺖﺳا .
د ( ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺗ ﻳﺄ ﺪﻴ . دراد ﺖﻟﻻد ﻢﻬﻣ ﻦﻳا ﺮﺑ ﻪﻛ
و ﺞﻳﺎـﺘﻧ ﻪـﻛ ﺪـﻨﻛ ﻖﻳﺪـﺼﺗ ﺪـﻧاﻮﺘﺑ ﺪـﻳﺎﺑ هﺪـﻨﻧاﻮﺧ
ﺎﻫﺮﻴﺴﻔﺗ
، ﻪﺑ ﻧﻮﮔ ﺔ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ هداد زا ﻪﺘﺳﺎﺧﺮﺑ ﺎﻫ ﺪﻧا
) ،ﻦﻣﻮﻫ 1389 : 66 - 62 .(
ﻢﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ
ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا رد
، ﻦﺘﻣ ﻣﺎﻧ ﺔ مﻮﺳ و هﺎﺠﻨﭘ ﺞﻬﻧ
ﻪﻏﻼﺒﻟا ﻪﺑ ـﻟﺰﻨﻣ ﺔ ـﻨﺘﻣ ﻲ ﻲﺗﺎـﻋﻼﻃا هدﺎﻔﺘـﺳا
ﺪـﺷ ﺎـﺑ و
ﻢﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ شور ﻚﻤﻛ
، يراﺬﮔﺪﻛ ﺪﺷ
. ﻜﻳ ﻢﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ زا ﻲ
شور يﺎﻫ ﻲـﺳﺎﺳا ﻞـﻴﻠﺤﺗ رد ﺶﻫوﮋـﭘ
ﻲﻔﻴﻛ ﺖﺳا . شور ﻦﻳا ياﺮﺑ
يﺎﻫﻮﮕﻟا نداد شراﺰﮔ و ﻞﻴﻠﺤﺗ ،ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ )
ﻢﺗ يﺎﻫ ( هداد رد دﻮﺟﻮﻣ ﺎﻫ
) ﻦﺘﻣ ﻚﻳ ﺎﻳ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ يداﺪﻌﺗ (
ﺑ ﻪ ﻲﻣ رﺎﻛ دور ) ،كرﻼﻛ و نواﺮﺑ 2006
( .
ﻞـﺻا رد ﻢـﺗ
، ﻢـﻬﻣ ﻦﻳﺮـﺗ
ار هداد رد دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻨﻌﻣ و ﺦﺳﺎﭘ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد
ﺳ ﺆ لا
ﻲـﻣ نﺎـﺸﻧ ﺶﻫوﮋـﭘ ﺪـﻫد
) ،كرﻼـﻛ و نواﺮـﺑ
2006 ( . ﺶﺷ ﻞﺣاﺮﻣ ﻧﺎﮔ
ﺔ ﻢﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ ترﺎﺒﻋ
ا زا ﺪﻧ :
مﺎﮔ
،لوا هداد ﺎﺑ ﻲﻳﺎﻨﺷآ ﺎﻫ
ﺖـﺳا ﺶﻫوﮋﭘ ﻞﺣاﺮﻣ ﺮﻳﺎﺳ سﺎﺳا و ﻪﻳﺎﭘ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﻳا. .
ﻪـﻜﻨﻳا ياﺮـﺑ
ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ و ﻖﻤﻋ ﺎﺑ
ﺮﺘﺴﮔ ة هداد ﻲﻳاﻮﺘﺤﻣ مزﻻ دﻮﺷ ﺎﻨﺷآ ﺎﻫ
هزاﺪـﻧا ﺎﺗ ار دﻮﺧ ﻪﻛ ﺖﺳا يا
رد نآ ﺎـﻫ
ﻪﻃﻮﻏ دزﺎﺳ رو . ﻪﻃﻮﻏ رو هداد رد نﺪﺷ هداد رﺮﻜﻣ ﻲﻧاﻮﺧزﺎﺑ ﻞﻣﺎﺷ ًﻻﻮﻤﻌﻣ ﺎﻫ
ﺎﻫ ﻪﺑ لﺎﻌﻓ ترﻮﺻ
، ﻲـﻨﻌﻳ
ﺖﺴﺟ و ﺎﻫﻮﮕﻟا و ﻲﻧﺎﻌﻣ يﻮﺟ ﺖﺳ
.
مﺎﮔ
،مود ﻪﻴﻟوا يﺎﻫﺪﻛ دﺎﺠﻳا ﻠﺣﺮﻣ.
ﺔ مود ﻲﻣ عوﺮﺷ ﻲﻧﺎﻣز ﻪﻛ دﻮﺷ
ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ هداد
ار ﺎﻫ هﺪـﻧاﻮﺧ
نآ ﺎﺑ و ﺖﺳا هدﺮﻛ اﺪﻴﭘ ﻲﻳﺎﻨﺷآ ﺎﻫ .
هداد زا ﻪـﻴﻟوا يﺎﻫﺪـﻛ دﺎـﺠﻳا ﻞﻣﺎـﺷ ﻪـﻠﺣﺮﻣ ﻦﻳا ﺎﻫ
ﺖـﺳ ﻪـﺘﺒﻟا ؛
هداد هﺪﺷ يراﺬﮔﺪﻛ يﺎﻫ ﺎﺑ
ﻞﻴﻠﺤﺗ يﺎﻫﺪﺣاو )
ﻢﺗ ﺎﻫ ( هدﺮﺘﺴﮔ ﻪﻛ ﺮﺗ
،ﺪﻧ توﺎﻔﺗ ﺪﻧراد .
مﺎﮔ
،مﻮﺳ ﺖﺴﺟ و ﻢﺗ يﻮﺟ ﺎﻫ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﻳا. ﻲﻣ عوﺮﺷ ﻲﻧﺎﻣز
ﻪﻛ دﻮﺷ ﺔـﻤﻫ هداد ﺎـﻫ
، و يراﺬـﮔﺪﻛ
ﻊﻤﺟ و ﺪﻨﺷﺎﺑ هﺪﺷ يروآ ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ
ﺘﺳﺮﻬﻓ ﻲ يﺎﻫﺪﻛ زا ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد رﺎﻴﺘﺧا رد نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ
لﻮـﻃ رد ﻪﻛ
ﺶﻫوﮋﭘ ﺪﻨﺷﺎﺑ هﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ .
،ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﻳا رد ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ
ﻞﻴﻠﺤﺗ ر ا زﺎﻏآ ﻲﻣ ﺪﻨﻛ ﻲﻣ ﺮﻈﻧ رد و ﻪـﻛ دﺮﻴﮔ
يﺎﻫﺪﻛ ﻪﻧﻮﮕﭼ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ
ﻲﻣ ﻚﻳ دﺎﺠﻳا ياﺮﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﻢـﺗ زا ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ
و ﻲﻠـﺻا يﺎـﻫ ﻲـﻋﺮﻓ
ﺐـﻴﻛﺮﺗ
ﺪﻧﻮﺷ .
مﺎﮔ
،مرﺎﻬﭼ ﻢﺗ ﻲﻨﻴﺑزﺎﺑ ﺎﻫ
ﻠﺣﺮﻣ. ﺔ ﻲﻣ عوﺮﺷ ﻲﻧﺎﻣز مرﺎﻬﭼ ﻪـﻛ دﻮـﺷ
ﺮﮕـﺸﻫوﮋﭘ ﻪـﻋﻮﻤﺠﻣ
زا يا
ﻢﺗ هدﺮﻛ دﺎﺠﻳا ار ﺎﻫ
، نآ ار ﺎﻫ ﻲﻨﻴﺑزﺎﺑ ﻲﻣ ﺪﻨﻛ . ﺰﻴﻧ توﺎﻀﻗ رﺎﻴﻌﻣ مﺎﮔ ﻦﻳا رد
، ﺲﻧﺎﺠﺗ ﻦﻳﺎﺒﺗ و ﻲﻧورد
ﺖﺳا ﻲﻧوﺮﻴﺑ .
ﻦﻴﻣﺎﻀﻣ ﻪﺘﻓﺮﻳﺬﭘ هﺪﺷ
ـﺑ ﻲﻳﺎـﻨﻌﻣ ﺮـﻈﻧ زا ﺪـﻳﺎﺑ ﻢـﺗ ﻚـﻳ رد ؛ﺪﻨـﺷﺎﺑ ﺲﻧﺎـﺠﺘﻣ ﻢـﻫ ﺎ
رد ﻲﻟﺎﺣ ﻢﺗ ﻦﻴﺑ ﻪﻛ ﺎﻫ
توﺎﻔﺘﻣ ي توﺎﻔﺗ ﺪﻳﺎﺑ
ﺎﻫ دﻮﺟﻮﻣ ﺢﺿاو و ﺺﺨﺸﻣ ﻲﻳ ـﺷﺎﺑ
ﻨ ﺪ .
ﻪـﻠﺣﺮﻣ ﻦـﻳا رد
ﺎﻳآ ﻪﻛ ﺪﻨﻛ ﻲﺳرﺮﺑ ﺪﻳﺎﺑ ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﻦﻳا
ﻢﺗ ﺎﻫ
، ﻲﻣ ﻞﻜﺷ ﻢﺠﺴﻨﻣ و ﻊﻣﺎﺟ يﻮﮕﻟا ﻚﻳ ﺪﻨﻫد
.
مﺎﮔ ﻢﺠﻨﭘ
، مﺎﻧ و ﻒﻳﺮﻌﺗ ﻢﺗ يراﺬﮔ
ﺎﻫ ﻠﺣﺮﻣ. ﺔ
ﻲـﻣ عوﺮـﺷ ﻲﻧﺎـﻣز ﻢﺠﻨﭘ ﻚـﻳ ﻪـﻛ دﻮـﺷ
ـﺸﻘﻧ ﺔ
ﺖﻳﺎﺿر ﻢﺗ زا ﺶﺨﺑ ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد دﻮﺟو ﺎﻫ
. ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ
ﻢـﺗ ،ﻪـﻠﺣﺮﻣ ﻦﻳا رد
هدﺮـﻛ ﻪـﺋارا ﻪـﻛ ار ﻲﻳﺎـﻫ
،
ﻒﻳﺮﻌﺗ و دﺪﺠﻣ ﻲﻨﻴﺑزﺎﺑ ﻲﻣ
ﺪﻨﻛ . ﺲﭙﺳ
، هداد ﺎﻫ ي نآ ﻞﺧاد ﻲـﻣ ﻞﻴﻠﺤﺗ ار ﺎﻫ ﺪـﻨﻛ
.
ﻪـﻠﺣﺮﻣ ﻦـﻳا رد
،
ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﺪﻳﺎﺑ
،ﻢﺗ ﺮﻫ ياﺮﺑ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻚﻳ
ﺺﺨـﺸﻣ و ﺮـﺼﺘﺨﻣ ﺎـﺑ ﻂﺒﺗﺮـﻣ
ـﺳ ﺆ لا ﺶﻫوﮋـﭘ ﻲﻠـﺻا
ﺪﻴﺴﻳﻮﻨﺑ .
مﺎﮔ
،ﻢﺸﺷ ﻴﻬﺗ ﺔ شراﺰﮔ ﻠﺣﺮﻣ.
ﺔ ﻲـﻣ عوﺮﺷ ﻲﻧﺎﻣز ﻢﺸﺷ ﻪـﻛ دﻮـﺷ
ﺮﮕـﺸﻫوﮋﭘ ﻪـﻋﻮﻤﺠﻣ
زا يا
ﻢﺗ بآ ًﻼﻣﺎﻛ يﺎﻫ هﺪﻳد
ار ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد رﺎﻴﺘﺧا رد .
ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﻳا شراﺰـﮔ شرﺎﮕﻧ و ﻲﻧﺎﻳﺎﭘ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻞﻣﺎﺷ
ﺖﺳا . ار يراﺮﻜﺗﺮﻴﻏ و ﻢﺠﺴﻨﻣ ،ﻲﻘﻄﻨﻣ ،ﺮﺼﺘﺨﻣ نﺎﺘﺳاد ﻚﻳ ﺪﻳﺎﺑ ﻲﻧﺎﻳﺎﭘ شراﺰﮔ ةرﺎـﺑرد
ﻢـﺗ و ﺎـﻫ
هداد ﻢﺗ ﺮﻫ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ يﺎﻫ ﻪﺋارا ،
ﺪﻨﻛ ) ،كرﻼﻛ و نواﺮﺑ 2006
(.
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ
ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا لوا مﺎﮔ رد ياﺮﺑ
هداد ﺎﺑ ﻲﻳﺎﻨﺷآ ﺎﻫ
ﭘ ﻪﻣﺎﻧ ﻦﺘﻣ ، مﻮﺳ و هﺎﺠﻨ
ﺞﻬﻧ ﻪﻏﻼﺒﻟا ﻞﻗاﺪـﺣ ، ﺞﻨـﭘ
رﺎﺑ ﻲﻧاﻮﺧزﺎﺑ ﺪﺷ . ﻲﻧاﻮﺧزﺎﺑ زا ﺲﭘ رﺮﻜﻣ يﺎﻫ
، مود مﺎﮔ رد ﻦﺘﻣ ﻦﻳا ﺔﻴﻟوا ِﻞﻴﻠﺤﺗ ﺎﺑ و
، ﻚـﻳ و ﺖﺴﻴﺑ
ﺘﻓﺮﮔ ﻞﻜﺷ ﻪﻴﻟوا ﺪﻛ ﺪﻨ
) لوﺪﺟ 2 .(
لوﺪﺟ 2 . يﺎﻫﺪﻛ ﻴﻟوا ﺔ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻦﺘﻣ زا جﺮﺨﺘﺴﻣ ،ﻲﻧﺎﺴﻧا يﺎﻫ ﻣﺎﻧ
ﺔ ﺞﻬﻧ53 ﻪﻏﻼﺒﻟا
ﻒﻳدر ﺔﻧﻮﻤﻧ ﻦﺨﺳ ﻪﻴﻟوا ﺪﻛ
1
» زا ﺖﺳا ﻲﻧﺎﻣﺮﻓ ﻦﻳا ةﺪﻨﺑ
ﻦﻴﻨﻣﻮﻤﻟاﺮﻴﻣا ﻲﻠﻋ اﺪﺧ )
ع ( رد ؛ﺮﺘﺷﻻا ثرﺎﺤﻟا ﻦﺑ ﻚﻟﺎﻣ ﻪﺑ
ﻲﻣ وا ﺎﺑ ﻪﻛ ﻲﻧﺎﻤﻴﭘ ﺎﺗ داد ﺮﺼﻣ ﻲﻳاوﺮﻧﺎﻣﺮﻓ ار وا ﻪﻛ ﻲﻣﺎﮕﻨﻫ ،ﺪﻬﻧ
...
ار ﺶﻣدﺮﻣ رﺎﻛ
حﻼﺻ ﻪﺑ دروآ )« ﺔﻤﺟﺮﺗ ص ،ﻲﺘﻳآ 719 (.
...
» ) ﺪﻧواﺪﺧ نﺎﺷرﺎﻛ ﻦﺘﺧﺎﺳ ( )
مدﺮﻣ (
نآ ﻪﺑ ار ﻮﺗ و ﻪﺘﺳاﻮﺧ ﻮﺗ زا ار ﺖﺳا هدﻮﻣزآ ﺎﻫ
« ) ،ﻲﺿر 1379 : 721 (.
مدﺮﻣ رﺎﻛ حﻼﺻا ﺖﻴﻤﻫا
2
» ﻲﻣ ﻢﺸﭼ نﺎﻤﻫ ﻪﺑ ﻮﺗ يﺎﻫرﺎﻛ رد مدﺮﻣ دﻮﺧ زا ﺶﻴﭘ نﺎﻴﻟاو يﺎﻫرﺎﻛ رد ﻮﺗ ﻪﻛ ﺪﻧﺮﮕﻧ
ﻲﻣ يﺮﮕﻧ
« ) ،ﻲﺿر 1379 : 719 (.
ارآ ﺖــﻴﻤﻫا
توﺎــﻀﻗ و يﺎــﻫ
مدﺮﻣ
3
» نﺎﺸﻧدرﻮﺧ ﻪﻛ شﺎﺒﻣ هﺪﻧرد ﻲﻧاﻮﻴﺣ نﺎﻧﻮﭼ )
مدﺮﻣ ( نآ اﺮﻳز ؛يرﺎﻤﺷ ﺖﻤﻴﻨﻏ ار ود ﺎـﻫ
هوﺮﮔ ا ﺎﻳ ﺪﻧ ﻢﻫ نﺎﺸﻴﻛ ﺎﻳ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻮﺗ ناﺪﻨﻧﺎﻤﻫ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻮﺗ ﺶﻨﻳﺮﻓآ رد
« ) ،ﻲﺿر
1379 : 721 (.
نﺎﺴﻧا ﻲﻧﺎﺴﻧا نﺄﺷ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ
4
» ةرﺎﺑرد
ﻲـﻣ ﺶﺘـﺳود ﻪـﻛ ار ﺲـﻛ ﺮـﻫ ،مدﺮـﻣ زا و ﺖﻧاﺪﻧوﺎـﺸﻳﻮﺧ و صاﻮﺧ ،يراد
فﺎﺼﻧا يﺎﻤﻧ ﺖﻳﺎﻋر ار
« ) ،ﻲﺿر 1379 : 723 (.
مدﺮﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ فﺎﺼﻧا ﺖﻳﺎﻋر
» 5 بﻮﺒﺤﻣ ﻪﻛ ﺪﻳﺎﺑ ﻪـﻛ ﺪﺷﺎﺑ ﻲﻳﺎﻫرﺎﻛ ،ﻮﺗ دﺰﻧ رد ﺎﻫرﺎﻛ ﻦﻳﺮﺗ
...
ﺎـﺑ ﺖﻟاﺪـﻋ مد ﺮﺗزﺎـﺳ
ﺪﺷﺎﺑ
« ) ،ﻲﺿر 1379 : 723 (.
ﺖﻟاﺪﻋ ﺖﻴﺑﻮﺒﺤﻣ
6
»
ﻲـﻣ ﺐﺒـﺳ رﺎـﻛ ﻦﻳا اﺮﻳز ،ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ﻮﺗ دﺰﻧ رد رﺎﻛﺪﺑ و رﺎﻛﻮﻜﻴﻧ ﻪﻛ ﺪﻳﺎﺒﻧ ﻪـﻛ دﻮـﺷ
؛ﺪﻧﺎﻤﻧ ﻲﺘﺒﻏر يرﺎﻛﻮﻜﻴﻧ ﻪﺑ ار نارﺎﻛﻮﻜﻴﻧ ﺖـﺒﻏر يرﺎﻛﺪـﺑ ﻪـﺑ ار نارﺎﻛﺪﺑ ﻲﻟو
ﺪﻳاﺰﻔﻴﺑ
« ) ،ﻲﺿر 1379 : 725 (.
يرﺎﻛﻮﻜﻴﻧ ﻪﺑ ﺖﺒﻏر دﺎﺠﻳا
7
» ﻲﻣ ﺐﺒﺳ ﺶﻣدﺮﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ار ﻲﻟاو ﻦﻇ ﻦﺴﺣ ﻪﻛ يﺰﻴﭼ ﻦﻳﺮﺘﻬﺑ ،دﻮﺷ
ﻲﻜﻴﻧ ندﺮـﻛ
و نﺎـﻧآ ﺞـﻧر رﺎـﺑ زا ﺖـﺳا ﻦﺘـﺳﺎﻛ و مدﺮـﻣ ﻖـﺣ رد ﺖـﺳا ﻲﻟاو راداو هاﺮـﻛا ﻪـﺑ
ﻪﺑ نﺎﺸﻧدﺮﻜﻧ مﺎﺠﻧا
ﺪﻨﺘﺴﻴﻧ مﺰﻠﻣ ناﺪﺑ ﻪﻛ ﻲﻳﺎﻫرﺎﻛنداد
« ) ،ﻲﺿر 1379 : 727 (.
راداو مﺎـﺠﻧا ﻪـﺑ مدﺮـﻣ ندﺮﻜﻧ
رﻮﻣا ) ﻪﺑ هاﺮﻛا (
» 8 ﺖﻔﮔ ناواﺮﻓ نﺎﻤﻴﻜﺣ و ناﺪﻨﻤﺸﻧاد ﺎﺑ و
ﺖﻴﺒﺜﺗ رد ،ﻦﻛ ﻮﮔ ﻪﺑ ار ﻮﺗ دﻼﺑ رﻮﻣا ﻪﭽﻧآ
دروآ حﻼﺻ
« ) ،ﻲﺿر 1379 : 727 (.
دﻼﺑ رﻮﻣا ندروآ حﻼﺻ ﻪﺑ
» 9 ﻪﻛ ناﺪﺑ ﻒﻨﺻ ار مدﺮﻣ ﻲﻳﺎﻫ
زا و دﻮﺸﻧ حﻼﺻا ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﻪﺑ ﺰﺟ نﺎﺷرﺎﻛ ﻪﻛ ﺖﺳا
ﻲﺑ ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﺪﻨﺷﺎﺒﻧ زﺎﻴﻧ . اﺪﺧ يﺎﻫﺮﻜﺸﻟ نﺎﺸﻳا زا ﻲﻔﻨﺻ ﻨﻳ
ﺎـﻳ صﺎﺧ ناﺮﻴﺑد ﻲﻔﻨﺻ و ؛ﺪ
ﻗ ﻲﻔﻨﺻ و ؛مﺎﻋ ﺖﻟاﺪﻋ نﺎﻴﺿﺎ
ناراﺰﮔرﺎﻛ ﻲﻔﻨﺻ و ؛ﺪﻧﺮﺘﺴﮔ ،دﻮـﺧ رﺎـﻛ رد ﺪـﻳﺎﺑ ﻪـﻛ ﺪﻧا
ﻪﻳﺰﺟ ﻲﻔﻨﺻ و ؛ﺪﻧﺮﺑ رﺎﻛ ﻪﺑ ار اراﺪﻣ و فﺎﺼﻧا جاﺮﺧ و نﺎﮔﺪﻨﻫد
ناراﺰﮔ ا و ﻲـﻣذ ﻪـﭼ ،ﺪﻧ
نﺎﮔرزﺎﺑ ﻲﻔﻨﺻ و ؛نﺎﻤﻠﺴﻣ ﻪﭼ ا
و ناﺪـﻨﻤﺘﺟﺎﺣ ﻪـﻛ ﻦﻳدوﺮـﻓ ﻲﻔﻨﺻ و ؛ناﺮﮕﺘﻌﻨﺻ و ﺪﻧ
ﺪﻨﺷﺎﺑ ناﺪﻨﻤﺘﺴﻣ .
ﺪﻧواﺪﺧ ار ﻚﻳ ﺮﻫ ﻲﻤﻬﺳ
هدﺮﻛ ﻦﻴﻌﻣ
« ) ،ﻲﺿر 1379 : 727 (.
نﻮﮔﺎـﻧﻮﮔ تﺎﻘﺒﻃ ﻦﻴﻌﻣ ﻢﻬﺳ ﻲﻣﻮﻤﻋ لاﻮﻣا رد ﻪﻌﻣﺎﺟ رد
» 10 و ﺖﺳا ﻲﺸﻳﺎﺸﮔ فﺎﻨﺻا ﻦﻳا زا ﻚﻳ ﺮﻫ ياﺮﺑ ،ﺪﻧواﺪﺧ دﺰﻧ رد ﺮﺑ ار ﻚﻳ ﺮﻫ
؛ﺖﺳا ﻲﻘﺣ ﻲﻟاو ﻪـﺑ ار شرﺎـﻛ و دراد ﻮـﻜﻴﻧ ار وا لﺎﺣ ﻪﻛ رﺪﻗ نآ
حﻼـﺻ
دروآ
« )
،ﻲﺿر 1379 : 729 .(
ﻲﻟاو ﺮﺑ مدﺮﻣ ﻖﺣ
